Myanmar 3AM (Official) : November 2025

ကျမ်းစာကိုးကားချက်များကို RSV ဟု ဖော်ပြထားသည်များနှင့် အခြားမသတ်မှတ်ထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် Revised Standard Version သမ္မာကျမ်းစာ၊ မူပိုင်ခွင့် © ၁၉၄၆၊ ၁၉၅၂၊ ၁၉၇၁၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ခရစ်ယာန်အသင်းတော်များ အမျိုးသားကောင်စီ၏ ခရစ်ယာန်ပညာရေး ဌာနခွဲမှ ထုတ်ဝေသည်။ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် အသုံးပြုသည်။

Bible texts credited to RSV and Bible texts not otherwise credited are from the Revised Standard Version of the Bible, copyright © 1946, 1952, 1971, by the Division of Christian Education of the National Council of the Churches of Christ in the U.S.A. Used by permission.

ARV ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် The Holy Bible၊ အမေရိကန်ပြန်လည်ပြုပြင်ရေးကော်မတီ တည်းဖြတ်၊ သောမတ်စ်နယ်လ်ဆန်နှင့်သားများ၊ ၁၉၀၁ မှ ဖြစ်သည်။

Bible texts credited to ARV are from The Holy Bible, edited by the American Revision Committee, Thomas Nelson and Sons, 1901.

ASV ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် The Holy Bible၊ အမေရိကန်ပြန်လည်ပြုပြင်ရေးကော်မတီ တည်းဖြတ်၊ စံထုတ်ဝေမှု၊ သောမတ်စ်နယ်လ်ဆန်နှင့်သားများ၊ ၁၉၀၁ မှ ဖြစ်သည်။

Bible texts credited to ASV are from The Holy Bible, edited by the American Revision Committee, Standard Edition, Thomas Nelson and Sons, 1901.

Jerusalem ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် The Jerusalem Bible၊ မူပိုင်ခွင့် © ၁၉၆၆ ဒါတွန်၊ လွန်းမန်းနှင့်တွဒ် လီမီတက် နှင့် ဒဗ္ဘယ်ဒေးကုမ္ပဏီ အင်ကော်ပါရေးရှင်း မှ ဖြစ်သည်။ ထုတ်ဝေသူ၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် အသုံးပြုသည်။

KJV ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် ကင်းဂျိမ်းဗားရှင်းမှ ဖြစ်သည်။

& Todd, Ltd., and Doubleday & Company, Inc. Used by permission of the publisher.

Texts credited to KJV are from the King James Version.

MLB ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် The Modern Language Bible: The New Berkeley Version in Modern English မှ ဖြစ်သည်။ မူပိုင်ခွင့် © ၁၉၄၅၊ ၁၉၅၉၊ ၁၉၆၉၊ ၁၉၇၀၊ ၁၉၈၇ ဟင်ဒရစ်ဆန်ထုတ်ဝေရေးကုမ္ပဏီ အင်ကော်ပါရေးရှင်း။ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် အသုံးပြုသည်။

NAB ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် The New American Bible၊ မူပိုင်ခွင့် © ၁၉၇၀ ဝါရှင်တန်ဒီစီ ခရစ်ယာန်ပညာပေးရေးအဖွဲ့မှ ဖြစ်ပြီး မူပိုင်ရှင်၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် အသုံးပြုသည်။ မူပိုင်ခွင့်အားလုံး ကန့်သတ်ထားသည်။

Scripture texts credited to NAB are from The New American Bible, copyright © 1970 by the Confraternity of Christian Doctrine, Washington, D.C., and are used by permission of copyright owner. All rights reserved.

NASB ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် New American Standard Bible၊ © လော့ခ်မန်းဖောင်ဒေးရှင်း ၁၉၆၀၊ ၁၉၆၂၊ ၁၉၆၃၊ ၁၉၆၈၊ ၁၉၇၁၊ ၁၉၇၂၊ ၁၉၇၃၊ ၁၉၇၅၊ ၁၉၇၇ မှ ဖြစ်သည်။

Scripture quotations marked NASB are from the New American Standard Bible, © The Lockman Foundation 1960, 1962, 1963, 1968, 1971, 1972, 1973, 1975, 1977.

NEB ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် The New English Bible မှ ဖြစ်သည်။ © အောက်စဖို့ဒ်တက္ကသိုလ် ထုတ်ဝေရေးဌာန ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ကိန်းဘရစ်တက္ကသိုလ် ထုတ်ဝေရေးဌာန အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ ၁၉၆၁၊ ၁၉၇၀။ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ပြန်လည်ထုတ်ဝေသည်။

Texts credited to NEB are from The New English Bible. © The Delegates of the Oxford University Press and the Syndics of the Cambridge University Press 1961, 1970. Reprinted by permission.

NIV ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် Holy Bible, New International Version မှ ဖြစ်သည်။ မူပိုင်ခွင့် © ၁၉၇၃၊ ၁၉၇၈၊ ၁၉၈၄ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သမ္မာကျမ်းစာအဖွဲ့။ ဇွန်ဒဗန်သမ္မာကျမ်းစာ ထုတ်ဝေရေးကုမ္ပဏီ၏ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် အသုံးပြုသည်။

NKJV ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် New King James Version မှ ဖြစ်သည်။ မူပိုင်ခွင့် © ၁၉၇၉၊ ၁၉၈၀၊ ၁၉၈၂ သောမတ်စ်နယ်လ်ဆန် အင်ကော်ပါရေးရှင်း။ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် အသုံးပြုသည်။ မူပိုင်ခွင့်အားလုံး ကန့်သတ်ထားသည်။

NRSV ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် New Revised Standard Version သမ္မာကျမ်းစာ၊ မူပိုင်ခွင့် © ၁၉၈၉ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ခရစ်ယာန်အသင်းတော်များ အမျိုးသားကောင်စီ၏ ခရစ်ယာန်ပညာရေး ဌာနခွဲမှ ဖြစ်သည်။ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် အသုံးပြုသည်။

Bible texts credited to NRSV are from the New Revised Standard Version of the Bible, copyright © 1989 by the Division of Christian Education of the National Council of the Churches of Christ in the U.S.A. Used by permission.

REB ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် The Revised English Bible မှ ဖြစ်သည်။ မူပိုင်ခွင့် © အောက်စဖို့ဒ်တက္ကသိုလ် ထုတ်ဝေရေးဌာန နှင့် ကိန်းဘရစ်တက္ကသိုလ် ထုတ်ဝေရေးဌာန ၁၉၈၉။ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ပြန်လည်ထုတ်ဝေသည်။

TEV ဟု ဖော်ပြထားသည့် ကျမ်းချက်များသည် Good News Bible—ကျမ်းဟောင်း: မူပိုင်ခွင့် © အမေရိကန်သမ္မာကျမ်းစာအဖွဲ့ ၁၉၇၆။ ကျမ်းသစ်: မူပိုင်ခွင့် © အမေရိကန်သမ္မာကျမ်းစာအဖွဲ့ ၁၉၆၆၊ ၁၉၇၁၊ ၁၉၇၆ မှ ဖြစ်သည်။

တည်းဖြတ်သူများ
တည်းဖြတ်သူ
ရိုးအား ဒီဒီရင်း
တည်းဖြတ်ရေးအကူ
နန်စီ ဂျေ ဗိုက်မိုက်စတာ
အထွေထွေ တည်းဖြတ်သူ
ဂျော့ဂျ် ဒဗလျူ ရီးဒ်
တွဲဖက်တည်းဖြတ်သူများ
ဖရန့် ဘီ ဟော်လ်ဘရုခ်
ဟာဘတ် ကီးစလာ
အက်ခ်ဟတ် မူလာ
ဂျီဟတ် ဖန့်ဒယ်
ဝီလျံ အိပ်ချ် ရှီယာ
အိန်ဂျယ် မန်နျူယယ် ရိုဒရီဂျက်ဇ်

သမ္မာကျမ်းစာသုတေသန အင်စတီကျူ့ ကော်မတီ
နီးလ်စ်-အဲရစ် အန်ဒရီးယာဆင်
မဒယ်လင်း ဂျေ ဟဲလ်ဒီမန်း
ဂျော့ဂျ် ဒဗလျူ ရီးဒ်
ကိုင်း အာရာဆိုလာ
ဂျီဟတ် အက်ဖ် ဟဲဆယ်
ဂျော့ဂျ် အီး ရိုက်စ်
ဒေါ်လ်တန် ဒီ ဘော့ဒ်ဝင်း
ဖရန့် ဘီ ဟော်လ်ဘရုခ်
ကယ်ဗင် ဘီ ရော့ခ်
ဂျွန် တီ ဘော့ဒ်ဝင်း
ဝီလျံ ဂျီ ဂျွန်ဆန်
အိန်ဂျယ် မန်နျူယယ် ရိုဒရီဂျက်ဇ်
ဘတ် ဘီ ဘီခ်ျ
ဂျွန် အာ ဂျုံးစ်
ဆီဂ်ဖရစ် ရိုးစ်ကီ
အန်နရစ်ကီ ဘီဆဲရာ
ဒီ ရောဘတ် ကင်နီဒီ
အေရီယယ် အေ ရော့သ်
အိုင်ဗန် တီ ဘလဲဇင်း
ဟာဘတ် ကီးစလာ
ဝီလျံ အိပ်ချ် ရှီယာ
ဒဗလျူ ဖလွိုက်ဒ် ဘရီးဆီ
ဂရီဂိုရီ အေ ကင်း
တွန်း ရှက်ဖို့ဒ်
အာနက်စ် ဘာဆီ
မီရိုစလက်ဗ် အမ် ကီရှ်
ရိုနယ်ဒ် စပရင်ဂျက်
ဂေါ်ဒန် အီး ခရစ်စတို
ရောဘတ် ဂျေ ကလူးစတာဟောက်စ်
ဂျန်းနစ် စတက်ဘ်
ဂျိမ်းစ် အေ ခရစ်စ်
ဆမျူယယ် ကိုရန်တင်း-ပီပမ်
အာသာ စတီးလီ
ရစ်ခတ် အမ် ဒေဗစ်ဆန်
ဒေါန်း လီသာမန်း
ဂျီ ရေ့လ်ဖ် သောင်ဆန်
ဒီ ဒေးဗစ်စ်
ဂျိုင်ရုံး လီး
ပီတာ အမ် ဗန်ဘဲမယ်လန်
ရိုးအား ဒီဒီရင်း
ပီဒရိုတို မေနတ်-ရီးဒ်
မာရီယို ဗယ်လိုဆို
ဝီလ်ဆန် အန်ဒရူဗီ
အဲလ်ဖရက် စီ မက်ကလူး
ဂျွန် ကားလိုစ် ဗီယဲရာ
အဒ်ဂါ အဲစကိုဘာ
ဘာထရမ် မယ်လ်ဘုန်း
နန်စီ ဂျေ ဗိုက်မိုက်စတာ
အာသာ ဂျေ ဖဲချ်
ကင်နက်သျှ ဂျေ မစ်တယ်လ်ဒါ
ဝါနာ ကေ ဗိုက်မိုက်စတာ
ရောဘတ် စီ ဖော့ကင်ဘတ်
အက်ခ်ဟတ် မူလာ
မာဗင် ဝါရင်
ဂျွန် အမ် ဖောင်လာ
ဒီးန် နယ်လ်ဆန်
လွိုက်ဒ် ဝီလစ်
အဲဗင် ဂဲန်
ဂျန် ပေါလ်ဆင်
တက်ဒ် အန် စီ ဝီလ်ဆန်
ဒီ အက်ဖ် ဂီလ်ဘတ်
ဂျီဟတ် ဖန့်ဒယ်
ဂျယ်ရယ်ဒ် အာ ဝင်းစလိုး
ပေါလ် ဂေါ်ဒန်
ရောဘတ် အလ် ရော့ဆန်
ရန်ဒယ် ဒဗလျူ ယွန်ကာ

ပံ့ပိုးသူများ
နီးလ်စ်-အဲရစ် အန်ဒရီးယာဆင်
ကျမ်းဟောင်းပညာရှင် ပရော်ဖက်ဆာ၊ အန်ဒရူးစ်တက္ကသိုလ် ဥက္ကဋ္ဌ

အိုင်ဗန် တီ ဘလဲဇင်း
ကျမ်းသစ်ပညာရှင် ပရော်ဖက်ဆာ၊ လိုမလင်ဒါ တက္ကသိုလ်

ချာလ်စ် အီး ဘရက်ဒ်ဖို့ဒ်
မြောက်အမေရိက ဌာနခွဲ အရင်ဥက္ကဋ္ဌ

ဂျွန် ဘရွန့်
ကျမ်းသစ်ပညာရှင် ပရော်ဖက်ဆာ၊ ပညာရေးဆိုင်ရာ ဒုဥက္ကဋ္ဌ၊ ဝါလာဝါလာ ကောလိပ်

အဲစီယို ကိုင်ရုစ်
ကျမ်းဟောင်းပညာရှင် ပရော်ဖက်ဆာ၊ အဒ်ဗင်တစ်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဆင့်မြင့်ပညာရေးအင်စတီကျူ့

ဖာနန်ဒို အလ် ကန်နယ်လီ
ဓမ္မပညာနှင့် ဒဿနပညာရှင် ပရော်ဖက်ဆာ၊ အန်ဒရူးစ်တက္ကသိုလ်

ရစ်ခတ် အမ် ဒေဗစ်ဆန်
ကျမ်းဟောင်းပညာရှင် ပရော်ဖက်ဆာ၊ အန်ဒရူးစ်တက္ကသိုလ်

ရိုးအား ဒီဒီရင်း
စနစ်တကျ ဓမ္မပညာ ဂုဏ်ထူးဆောင် ပရော်ဖက်ဆာ၊ အန်ဒရူးစ်တက္ကသိုလ်

ဂျွန် အမ် ဖောင်လာ
အထွေထွေ ကွန်ဖရင့် ပညာရေးဌာန တွဲဖက်ညွှန်ကြားရေးမှူး

(မကွယ်လွန်ပြီး) ဂျီဟတ် အက်ဖ် ဟဲဆယ်
အရင် ကျမ်းဟောင်းပညာရှင် ပရော်ဖက်ဆာ၊ အန်ဒရူးစ်တက္ကသိုလ်

ဖရန့် ဘီ ဟော်လ်ဘရုခ်
သမ္မာကျမ်းစာသုတေသန အင်စတီကျူ့ တွဲဖက်ညွှန်ကြားရေးမှူး

ဝီလျံ အိပ်ချ် ဂျွန်ဆန်
အဒ်ဗင်တစ်ရီဗျူး အယ်ဒီတာ၊ အထွေထွေ ကွန်ဖရင့်

ဟာဘတ် ကီးစလာ
သမ္မာကျမ်းစာသုတေသန အင်စတီကျူ့ တွဲဖက်ညွှန်ကြားရေးမှူး

မီရိုစလက်ဗ် အမ် ကီရှ်
ကိုယ်ကျင့်တရားပညာ ပရော်ဖက်ဆာ၊ အန်ဒရူးစ်တက္ကသိုလ်

ဟန့်စ် ကေ လရုန်ဒဲလ်
ဓမ္မပညာ ဂုဏ်ထူးဆောင် ပရော်ဖက်ဆာ၊ အန်ဒရူးစ်တက္ကသိုလ်

ရစ်ခတ် လီမန်း
ပြင်သစ်-ဘယ်လ်ဂျီယံ ယူနီယံ ကွန်ဖရင့် ဥက္ကဋ္ဌ

ဒေးဂျူး နမ်း
ဓမ္မပညာရှင် ပရော်ဖက်ဆာ၊ ကိုရီးယား ဆမ်ယုခ် တက္ကသိုလ်

ဂျော့ဂျ် ဒဗလျူ ရီးဒ်
သမ္မာကျမ်းစာသုတေသန အင်စတီကျူ့ ညွှန်ကြားရေးမှူး

ဂျော့ဂျ် အီး ရိုက်စ်
ချီဆီးပီးယတ် ကွန်ဖရင့် သင်းအုပ်ဆရာ၊ မြောက်အမေရိက ဌာနခွဲ

ကယ်ဗင် ဘီ ရော့ခ်
အထွေထွေ ကွန်ဖရင့် ဒုဥက္ကဋ္ဌ

အိန်ဂျယ် မန်နျူယယ် ရိုဒရီဂျက်ဇ်
သမ္မာကျမ်းစာသုတေသန အင်စတီကျူ့ တွဲဖက်ညွှန်ကြားရေးမှူး

ဝီလျံ အိပ်ချ် ရှီယာ
သမ္မာကျမ်းစာသုတေသန အင်စတီကျူ့ တွဲဖက်ညွှန်ကြားရေးမှူး

(မကွယ်လွန်ပြီး) ကင်နက်သျှ အေ စထရန်း
အသင်းတော်သမိုင်း ပရော်ဖက်ဆာ၊ အန်ဒရူးစ်တက္ကသိုလ်

ပီတာ အမ် ဗန်ဘဲမယ်လန်
ဓမ္မပညာရှင် ပရော်ဖက်ဆာ၊ အန်ဒရူးစ်တက္ကသိုလ်

မာရီယို ဗယ်လိုဆို
အထွေထွေ ကွန်ဖရင့် တွဲဖက်အတွင်းရေးမှူး

နန်စီ ဂျေ ဗိုက်မိုက်စတာ
သာသနာပြုပညာ ပရော်ဖက်ဆာ၊ အန်ဒရူးစ်တက္ကသိုလ်

အဲရစ် ကလော့ဒ် ဝက်ဘ်စတာ
တောင်အာဖရိက ဆိုင်းစ်အော့ဖ်ဒါတိုင်းစ် အယ်ဒီတာ

မာတိကာ
အဖွင့်အချက်အလက်များ
နိဒါန်း
ရှေ့စာမျက်နှာ
အသံထွက်ပုံလမ်းညွှန်
အဘိဓာန်
ဆဋ္ဌမနေ့ အဒ်ဗင်တစ်သည်များ မည်သူများနည်း
နန်စီ ဂျေ ဗိုက်မိုက်စတာ

ဗျာဒိတ်ရှိခြင်းနှင့် နှိုးဆွခြင်း
ပီတာ အမ် ဗန်ဘဲမယ်လန်

သမ္မာကျမ်းစာ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခြင်း
ရစ်ခတ် အမ် ဒေဗစ်ဆန်

ဘုရားသခင်၏ အဆုံးအမတ်
ဖာနန်ဒို အလ် ကန်နယ်လီ

ခရစ်တော်၊ ထိုသူ၏ ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် အမှုတော်
ရိုးအား ဒီဒီရင်း

လူ၏ အဆုံးအမ
အဲစီယို အီး ကိုင်ရုစ်

အပြစ်
ဂျွန် အမ် ဖောင်လာ

ကယ်တင်ခြင်း
သမိုင်းမှတ်တမ်းများတွင် ဘယ်နေရာတွင်မျှ

သေခြင်း၊ ဇစ်မြစ်၊ သဘောသဘာဝနှင့် နောက်ဆုံး အပြီးတိုင်ချေမှုန်းခြင်း
နီးလ်စ်-အဲရစ် အန်ဒရီးယာဆင်

ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းနှင့် ဘုန်းအသရေရရှိခြင်း
ဂျွန် စီ ဘရွန့်

တမန်တော်ကျိန်းတော်
အိန်ဂျယ် မန်နျူယယ် ရိုဒရီဂျက်ဇ်

ဖန်ဆင်းခြင်း
ဝီလျံ အိပ်ချ် ရှီယာ

ဘုရားသခင်၏ ပညတ်တော်
မာရီယို ဗယ်လိုဆို

ဥပုသ်နေ့
ကင်နက်သျှ အေ စထရန်း

အသင်းတော်
ရိုးအား ဒီဒီရင်း

ဓလေ့တော်များ၊ နှစ်ခြင်းခံခြင်း၊ ခြေဆေးခြင်း နှင့် သခင်ဘုရားမွေ့ယမကာ
ဟာဘတ် ကီးစလာ

ဝိညာဉ်ရေးရာ ဆုကျေးဇူးတော်များ
ဂျော့ဂျ် အီး ရိုက်စ်

စီမံခန့်ခွဲခြင်း
ချာလ်စ် အီး ဘရက်ဒ်ဖို့ဒ်

ခရစ်ယာန်ဘဝနေထိုင်ပုံ နှင့် အပြုအမူ
မီရိုစလက်ဗ် အမ် ကီရှ်

အိမ်ထောင်ရေးနှင့် မိသားစု
ကယ်ဗင် ဘီ ရော့ခ်

ကျန်းမာရေးနှင့် ကုသခြင်း
ဂျော့ဂျ် ဒဗလျူ ရီးဒ်

သမ္မာကျမ်းစာ ဗျာဒိတ်ကျမ်း
ဝီလျံ အိပ်ချ် ဂျွန်ဆန်

ဘုရားသခင်၏ တရားစီရင်ခြင်း
ဂျီဟတ် အက်ဖ် ဟဲဆယ်

ကျန်ရစ်သူများနှင့် ကောင်းကင်တမန်သုံးပါး၏ သတင်းစကား
ဟန့်စ် ကေ လရုန်ဒဲလ်

ယေရှုခရစ်တော်၏ ဒုတိယတမန်တော်ကြွလာခြင်း
ရစ်ခတ် ပီ လီမန်း

ထောင်စုနှစ်
အဲရစ် ကလော့ဒ် ဝက်ဘ်စတာ

မြေကြီးသစ်နှင့် ထာဝရနိုင်ငံတော်
ဒေးဂျူး နမ်း

မဟာရန်တွေ့ခြင်း
ဖရန့် ဘီ ဟော်လ်ဘရုခ်

Editors

Editor

Raoul Dederen

Editorial Assistant

Nancy J. Vyhmeister

General Editor

GEORGE W. REID

Associate Editors

Frank B. Holbrook

Herbert Kiesler

Ekkehardt MÜller

Gerhard Pfandl

William H. Shea

Angel Manuel Rodríguez

Biblical Research Institute Committee

Niels-Erik Andreasen

Madelyn J. Haldeman

George W. Reid

Kai Arasola

Gerhard F. Hasel

George E. Rice

Dalton D. Baldwin

Frank B. Holbrook

Calvin B. Rock

John T. Baldwin

William G. Johnsson

Angel Manuel Rodríguez

Bert B. Beach

John R. Jones

Siegfried Roeske

Enrique Becerra

D. Robert Kennedy

Ariel A. Roth

Ivan T. Blazen

Herbert Kiesler

William H. Shea

W. Floyd Bresee

Gregory A. King

Tom Shepherd

Ernest Bursey

Miroslav M. Kiš

Ronald Springett

Gordon E. Christo

Robert J. Kloosterhuis

Janice Staab

James A. Cress

Samuel Koranteng-Pipim

Artur Stele

Richard M. Davidson

Donn Leatherman

G. Ralph Thompson

D. Davis

Jairong Lee

Peter M. van Bemmelen

Raoul Dederen

Pedrito Maynard-Reid

Mario Veloso

Wilson Endruveit

Alfred C. McClure

Juan Carlos Viera

Edgar Escobar

Bertram Melbourne

Nancy J. Vyhmeister

Arthur J. Ferch

Kenneth J. Mittleider

Werner K. Vyhmeister

Robert S. Folkenberg

Ekkehardt Müller

Mervyn Warren

John M. Fowler

Deane Nelson

Lloyd Willis

Erwin Gane

Jan Paulsen

Ted N. C. Wilson

D. F. Gilbert

Gerhard Pfandl

Gerald R. Winslow

Paul Gordon

Robert L. Rawson

Randall W. Younker

Contributors

Niels-Erik Andreasen

Professor of Old Testament, President of Andrews University

Ivan T. Blazen

Professor of New Testament, Loma Linda University

Charles E. Bradford

Former President of the North American Division

John Brunt

Professor of New Testament, Vice President for Academic Administration, Walla Walla College

Aecio Cairus

Professor of Old Testament, Adventist International Institute of Advanced Studies

Fernando L. Canale

Professor of Theology and Philosophy, Andrews University

Richard M. Davidson

Professor of Old Testament, Andrews University

Raoul Dederen

Professor Emeritus of Systematic Theology, Andrews University

John M. Fowler

Associate Director, Department of Education, General Conference

The late Gerhard F. Hasel

Former Professor of Old Testament, Andrews University

Frank B. Holbrook

Associate Director, Biblical Research Institute

William H. Johnsson

Editor, Adventist Review, General Conference

Herbert Kiesler

Associate Director, Biblical Research Institute

Miroslav M. Kiš

Professor of Ethics, Andrews University

Hans K. LaRondelle

Professor Emeritus of Theology, Andrews University

Richard Lehmann

President, Franco-Belgian Union Conference

Daegeuk Nam

Professor of Theology, Korean Sahmyook University

George W. Reid

Director, Biblical Research Institute

George E. Rice

Pastor, Chesapeake Conference, North American Division

Calvin B. Rock

Vice President, General Conference

Angel Manuel Rodríguez

Associate Director, Biblical Research Institute

William H. Shea

Associate Director, Biblical Research Institute

The late Kenneth A. Strand

Professor of Church History, Andrews University

Peter M. van Bemmelen

Professor of Theology, Andrews University

Mario Veloso

Associate Secretary, General Conference

Nancy J. Vyhmeister

Professor of Missions, Andrews University

Eric Claude Webster

Editor, Signs of the Times, South Africa

အခန်းကြီး - ၁

နိဒါန်း

Foreword

ကမ္ဘာအနှံ့မှ ကိုယ်စားလှယ်များ နိုင်ရိုဘီမြို့ ကင်ညာတာ ဗဟိုခန်းမတွင် ၁၉၈၈ ခုနှစ် နှစ်ပတ်လည် ကောင်စီအစည်းအဝေးသို့ စုဝေးလာချိန်တွင် ဆဋ္ဌမနေ့ အဒ်ဗင်တစ်သည် အသင်းတော် ခေါင်းဆောင်များသည် နိုင်ငံပေါင်း ၂၂၀ ကျော်တွင် ကွဲပြားစွာ နေထိုင်ကြသည့် ယုံကြည်သူများအကြား စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို မည်သို့ ခိုင်မြဲစေမည်နည်း ဆိုသည့် စိန်ခေါ်မှုကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြသည်။ ခရစ်တော်၏ တမန်တော်များ အသင်းတော်ကို တိုးချဲ့ရာတွင် အလွန်အရေးကြီးခဲ့သည့် ယုံကြည်ခြင်းနှင့် ကျင့်ကြံခြင်း တူညီမှုကို နောက်ဆုံးကာလ ခရစ်တော်၏ ယုံကြည်သူများအတွက်လည်း တူညီစွာ အရေးကြီးသည်ဟု သူတို့ အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြသည်။

With delegates from all parts of the world assembled in Nairobi’s Kenyatta Center for their 1988 Annual Council, leaders of the Seventh-day Adventist Church wrestled with the challenge of how to strengthen unity among a body of believers diffused through more than 220 countries and in widely diverse cultural settings. The same commonality of faith and practice so important to the expanding apostolic church they recognized as equally important for the body of Christ’s believers in the end-time.

ကောင်စီသည် အဒ်ဗင်တစ်လှုပ်ရှားမှု၏ အဓိက သမ္မာကျမ်းစာ အဆုံးအမများကို ဂရုတစိုက် ပြန်လည်သုံးသပ်ရန် စာအုပ်တအုပ် ပြင်ဆင်ရေးသားခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ဤစာအုပ်ပင် ဖြစ်သည်။ သမ္မာကျမ်းစာသုတေသန အင်စတီကျူ့၏ လမ်းညွှန်မှုအောက်တွင် ဤစီမံကိန်းသည် နှစ်ပေါင်း ၁၀ ကျော် ကြာအောင် ပြင်ဆင်ခဲ့ရသည်။ တည်းဖြတ်သူက ရှေ့စာမျက်နှာတွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ဤစာအုပ်၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ယုံကြည်သူများနှင့် စုံစမ်းလိုသူများအတွက် ဆဋ္ဌမနေ့ အဒ်ဗင်တစ်သည်များ မြင်သည့်အတိုင်း ဤအမှန်တရားများကို ယုံကြည်ခြင်းဗဟိုပြု၍ အကြောင်းပြချက်တကျ စူးစမ်းလေ့လာခွင့်ပေးရန် ဖြစ်သည်။

The council authorized preparation of a volume to review carefully the biblical teachings undergirding the dynamic Adventist movement. This is that volume. Under the direction of the Biblical Research Institute, the project has been more than 10 years in the making. As the editor notes in his preface, its purpose is to provide for both believers and inquirers a faith-centered, reasoned exploration of these truths as seen by Seventh-day Adventists.

ဤအခါအခွင့်သည် အင်စတီကျူ့အား ရိုးအား ဒီဒီရင်းအား ကျွန်ုပ်တို့၏ ထာဝရကျေးဇူးတင်ရှိမှုကို ဖော်ပြရန် အခွင့်အရေးပေးသည်။ သူသည် ခရစ်ယာန်ကတိကဝတ်၊ ဓမ္မပညာကျွမ်းကျင်မှု၊ ပညာရှိစွာ ဆုံးဖြတ်နိုင်မှု၊ နူးညံ့သိမ်မွေ့မှုနှင့် ဇွဲလျှက် ဤလက်ရာကို ပြီးစီးအောင် ပြုလုပ်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။

This occasion offers opportunity for the Institute to express its enduring appreciation to Raoul Dederen, who with his unique blend of Christian commitment, theological skills, sage judgment, tact, and tenacity toiled to bring this work to completion.

—ဂျော့ဂျ် ဒဗလျူ ရီးဒ်၊ ညွှန်ကြားရေးမှူး

သမ္မာကျမ်းစာသုတေသန အင်စတီကျူ့

—George W. Reid, Director

Biblical Research Institute

ဇန်နဝါရီ ၂၀၀၀

January 2000

နိဒါန်း

Preface

လူသားတို့၏ သီအိုရီနှင့် လက်တွေ့ဘဝအားလုံးတွင် လျင်မြန်စွာ ကွဲပြားများပြားလာသော ပြောင်းလဲမှုများရှိနေသည့် ခေတ်ကာလတွင်၊ သမ္မာကျမ်းစာကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်သော ဆဋ္ဌမနေ့ အာဒ်ဗင်တစ်တို့သည် မိမိတို့ယုံကြည်ခြင်း၏ ခိုင်မာသော အခြေခံအကြောင်းရင်းများကို ကောင်းစွာနားလည်ထားပြီး ကမ္ဘာ့အခြားသူများနှင့် ရင်ဆိုင်ရမည်ဖြစ်ရာ၊ ဘုရားကျောင်းခေါင်းဆောင်မှုအဖွဲ့သည် ဆဋ္ဌမနေ့ အာဒ်ဗင်တစ်တို့၏ အဓိကအယူဝါဒများနှင့် လေ့ကျက်မှုများကို ဖော်ပြထားသည့် အခြေခံလက်စွဲစာအုပ်တစ်အုပ်ကို ဘုရားကျောင်းအဖွဲ့ဝင်များနှင့် အများပြည်သူတို့အတွက် ရရှိနိုင်အောင် ပြုလုပ်ပေးရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ အာဒ်ဗင်တစ်လှုပ်ရှားမှုသည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတိုင်းနီးပါးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတိုင်းသို့ လျင်မြန်စွာ ပျံ့နှံ့လာသဖြင့် ဤကဲ့သို့သော စာအုပ်တစ်အုပ်သည် ခရစ်တော်၏ တပည့်တော်များအား ညွှန်ကြားထားသော စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို အားဖြည့်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ နှစ်ပေါင်း ၂၀ ကျော်ကတည်းက ဤလိုအပ်ချက်ကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး စီမံကိန်းရေးဆွဲမှုများနှင့် ပြင်ဆင်မှုအချို့ စတင်ခဲ့သည်။

In a time of fast, pluralistic change in all areas of human theory and practice, when believing Seventh-day Adventists have to face the rest of the world with a well-founded understanding of their faith, the leadership of the church decided to make available to church members and the general public a basic handbook setting forth the main doctrines and practices of Seventh-day Adventists. With the rapid spread of the Adventist movement into virtually every country and culture a work of this kind would reinforce the unity called for in Christ’s mandate to His followers. More than 20 years ago the need was recognized, leading to early planning and some effort to prepare such a volume.

သို့ရာတွင် ဤစာအုပ်ကို ပြင်ဆင်ရန် တရားဝင်အမိန့်ပေးခဲ့ခြင်းမှာ ၁၉၈၈ ခုနှစ် ကင်ညာနိုင်ငံ နိုင်ရိုဘီမြို့တွင် ကျင်းပခဲ့သော အထွေထွေညီလာခံ အမှုဆောင်ကော်မတီ၏ နှစ်ပတ်လည်အစည်းအဝေးတွင် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုအစည်းအဝေးသည် သမ္မာကျမ်းစာသုတေသနဌာန (Biblical Research Institute - BRI) ကို စာအုပ်၏ ပြင်ဆင်မှုနှင့် အကြောင်းအရာတစ်ခုလုံးအတွက် တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ Raoul Dederen ကို BRI ၏ ကြီးကြပ်မှုအောက်တွင် စီမံကိန်းညွှန်ကြားရေးမှူးနှင့် တည်းဖြတ်သူအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။

However, the preparation of this work itself was mandated by an action of the 1988 Annual Council meeting of the General Conference Executive Committee in Nairobi, Kenya. It made the Biblical Research Institute (BRI) responsible for its preparation and overall content. Raoul Dederen was appointed to serve, under the auspices of BRI, as project director and editor of the volume.

စီမံကိန်းရေးဆွဲထားသော လက်စွဲစာအုပ်၏ သဘောသဘာဝနှင့် ကန့်သတ်ချက်များကို ဂရုတစိုက် စဉ်းစားပြီးနောက်၊ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ စာရေးဆရာများကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ သူတို့ကို ရွေးချယ်ရခြင်းမှာ သူတို့၏ ပညာရပ်ဆိုင်ရာနှင့် ယ်ဆရာအတွေ့အကြုံများသာမက၊ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ အသိပညာများကို ပညာမတတ်သော စာဖတ်သူများ နားလည်နိုင်သော ဘာသာစကားနှင့် အယူအဆများအဖြစ် ပြန်ဆိုနိုင်စွမ်းရည်ကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ စာရေးဆရာတိုင်းအား အကြောင်းအရာ၊ ပုံစံ၊ အရှည်နှင့် စာရေးဟန်တို့နှင့် ပတ်သက်သော လမ်းညွှန်ချက်တစ်စုံကို ပို့ပေးခဲ့သည်။

After careful consideration of the nature of the target and limitations of the projected handbook, authors were selected from around the world, not only on the basis of their own scholarly and pastoral expertise but also because of their ability to translate their scholarship into accessible language and concepts for the sake of nonspecialist readers. A set of guidelines was sent to each of them, dealing essentially with content, format, length, and writing style.

ဤစာအုပ်တွင် ဇာတ်ရည်တစ်ခုရှိသည်။ ထိုဇာတ်ရည်သည် ဘုရားသခင်နှင့် ကမ္ဘာကြီးကို ဆွေးနွေးပြောဆိုသည့် နည်းလမ်းကြီး သုံးသွယ်ဖြစ်သည့် သမ္မာကျမ်းစာ၊ သမိုင်း၊ နှင့် Ellen G. White ၏ သက်သေခံချက်တို့ကို တရားမျှတစွာ ဖော်ပြရန် ကြိုးစားထားသည်။ စာရေးဆရာများအား သမ္မာကျမ်းစာဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို အဓိကထားရေးသားရန်နှင့် သမ္မာကျမ်းစာမဟုတ်သော အရင်းအမြစ်များကို တတ်နိုင်သမျှ ရှောင်ကြဉ်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ သမ္မာကျမ်းစာကိုယ်တိုင် ပြောဆိုခွင့်ပေးသည့် အခွင့်အရေးတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဆွေးနွေးနေသော အယူဝါဒ၏ သမိုင်းအကျဉ်းချုပ်တစ်ခုကို နောက်တွင် ထည့်သွင်းရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ထိုနောက် Ellen G. White ၏ ကိုယ်စားပြုသော ထုတ်ပြန်ချက်များကို စာရေးဆရာများထင်မြင်သလို အသုံးဝင်ဆုံးနည်းဖြင့် စုစည်းတင်ပြရမည်ဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံးတွင် “စာပေများ” အပိုင်းတစ်ခု ပါဝင်ရမည်ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ စာရေးဆရာကိုယ်တိုင် အသုံးပြုခဲ့ပြီး ထပ်မံသုတေသနပြုရန် အသုံးဝင်သည်ဟု ယူဆသော စာအုပ်များစာရင်းတိုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဆောင်းပါး၏ သမ္မာကျမ်းစာအပိုင်းကို နေ့စဉ်ခရစ်ယာန်ဘဝအတွက် လက်တွေ့အကျိုးသက်ရောက်မှုဆိုင်ရာ မှတ်ချက်အနည်းငယ်ဖြင့် နိဂုံးချုပ်ရမည်ဖြစ်သည် (အကယ်၍ အကြောင်းအရာကိုယ်တိုင်က ခရစ်ယာန်နေ့စဉ်ဘဝနှင့် သက်ဆိုင်နေပြီဆိုလျှင် ခြွင်းချန်နိုင်သည်)။ သမ္မာကျမ်းစာကိုးကားရာတွင် Revised Standard Version ကို စံနှုန်းစာသားအဖြစ် အသုံးပြုရမည်။ ဟေဗြဲနှင့် ဂရိစကားလုံးအားလုံးကို အင်္ဂလိပ်အက္ခရာဖြင့် အသံထွက်ရေးသားရမည်။ မှတ်စုခြေနှင့် မှတ်စုနောက်ဆက်တွဲ မည်သည်မျှ မထည့်ရပါ။ ကမ္ဘာ့အချို့နေရာများတွင် ကျား-မ အားလုံးပါဝင်သော ဘာသာစကားကို လက်ရှိခေတ်ရေစီးကြောင်းအဖြစ် အသုံးပြုနေသော်လည်း၊ အာဒ်ဗင်တစ်အဖွဲ့ဝင် ကိုးဆယ်ရာခိုင်နှုန်းကျော်သည် အင်္ဂလိပ်စကားကို ဒုတိယဘာသာစကားအဖြစ် အသုံးပြုနေရသည့် အချက်ကြောင့် အချို့နေရာများတွင် ရှည်ကြာစွာ အသုံးပြုလာခဲ့သော ဓလေ့ကို ဦးစားပေးခဲ့သည်။ အချင်းချင်း ကိုးကားချက်များ၊ အဘိဓာန်နှင့် အညွှန်းတစ်ခု ထည့်သွင်းခြင်းဖြင့် ဤစာအုပ်၏ အသုံးဝင်မှုကို တိုးမြှင့်ပေးမည်ဖြစ်သည်။

The book has a plot, one that tries to do some justice to three general ways of talking about God and the world, i.e., the Scriptures, history, and the testimony of Ellen G. White. Authors were requested to devote the bulk of their articles to the biblical data, abstaining as much as possible from referring to nonscriptural sources. This was an occasion to let the Scriptures speak. A brief historical overview of the doctrine under review should follow, preceding a compilation of representative statements from Ellen G. White in whatever fashion deemed most helpful. A “literature” section would come last, namely, a short list of works used by the author and regarded as helpful for further investigation of the topic. The scriptural part of an article would conclude with a few remarks regarding practical implications for daily Christian life, except when the topic itself focused already on Christian living, as in the case of Christian lifestyle and behavior. The Revised Standard Version was to be used as the standard text in citations of biblical passages. All Hebrew and Greek words were to be transliterated into English characters. There would be no footnotes or endnotes. Although in parts of the world the current trend is toward gender-inclusive language, the fact that more than nine tenths of Adventists live where English is a second language did lead us in some cases to favor longstanding practice and be less exacting on this point. Cross-references, a glossary, and a general index would add to the usefulness of this resource.

ဤစာအုပ်တွင် ပါဝင်သော ဆောင်းပါး ၂၈ ပုဒ်ကို ဆယ်နှစ်ခန့်ကြာ ပြင်ဆင်ခဲ့ရသည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ ဓမ္မပညာရှင် နှစ်ဒါဇင်ကျော်ကို ၎င်းတို့၏ ပညာရေးအချိန်ဇယား၊ သုတ်ကိန်း၊ နားရက်များကြားမှ လိုက်လံဆက်သွယ်ခဲ့ရသူတိုင်း ဤကဲ့သို့ စာအုပ်တစ်အုပ်ကို တစ်ညတွင်း မဖန်တီးနိုင်ကြောင်း နားလည်ပေလိမ့်မည်။ ဆောင်းပါးတစ်ခုချင်းစီတွင် စာရေးဆရာ၏ အမည်ပါဝင်သော်လည်း၊ အစမှပင် ဆောင်းပါးအားလုံးကို သမ္မာကျမ်းစာသုတေသနဌာနကော်မတီ (BRICOM) မှ ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်းနှင့် အကြံပြုချက်များ ပေးရန် သဘောတူညီခဲ့သည်။ BRICOM တွင် အဖွဲ့ဝင် ၄၀ ပါဝင်ပြီး အများစုမှာ ပညာရှင်များဖြစ်ကာ အုပ်ချုပ်ရေးသမား အနည်းငယ်လည်း ပါဝင်သည်။ နိုင်ငံတကာ ဖွဲ့စည်းပုံရှိသော BRICOM သည် ထိရောက်သော အသံထွက်စမ်းသပ်ရေးအဖွဲ့အဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။

The 28 articles that make up this volume have been in process for some 10 years. Whoever has pursued two dozen theologians around the world through their academic schedules, their researches, their sabbaticals, will understand that a work of this kind cannot be produced overnight. Although each article is signed, it was agreed from the start that all contributions would be subject to review and suggestions from the Biblical Research Institute Committee (BRICOM), a group of 40 persons predominantly scholars but including a few administrators. With its international composition BRICOM was called to function as an efficient sounding board.

အခြားနည်းဖြင့် ပြောရလျှင် စီမံကိန်းရေးဆွဲခြင်းမှသည် ရေးသားခြင်း၊ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခြင်းအထိ လူများစွာက ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဤစာအုပ်သည် တစ်ဦးချင်းစာရေးဆရာများ သီးခြားရေးသားထားသော အစိတ်အပိုင်းများ၏ စုစည်းမှုတစ်ခုမျှသာ မဟုတ်ပါ။ တည်းဖြတ်ခြင်းနှင့် တိုင်ပင်ခြင်းများမှတစ်ဆင့် စာအုပ်၏ အစိတ်အပိုင်းအားလုံးနှင့် စာအုပ်တစ်အုပ်လုံးသည် ဤပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုမှ အကျိုးရရှိခဲ့သည်။

In other words, many shared in the task of planning and writing this book, from consultation on the outline through the writing and revision of successive drafts. This book is not simply a collection of parts written separately by individual contributors. In fact, no part of it is the work of a single author. As the text proceeded through editing and consultation, all parts of the book and the book as a whole profited from this cooperative approach.

အလုပ်အဖွဲ့တစ်ခုလုံး၊ ဆိုလိုသည်မှာ စာရေးဆရာများနှင့် BRICOM အဖွဲ့ဝင်များ (အများစုမှာ စာရေးဆရာများပင်ဖြစ်သည်) သည် စစ်မှန်စွာ နိုင်ငံတကာမှ ဖြစ်သည်။ သူတို့သည် အာဂျင်တီးနား၊ ဩစတြေးလျ၊ ဩစတြီးယား၊ ဘာဘေးဒိုးစ်၊ ဘယ်လ်ဂျီယံ၊ ဘရာဇီး၊ ကနေဒါ၊ ချီလီ၊ ကိုလံဘီယာ၊ ဒိန်းမတ်၊ ပြင်သစ်၊ ဂျာမဏီ၊ ဂါနာ၊ အိန္ဒိယ၊ ဂျမေကာ၊ ကိုရီးယား၊ နယ်သာလန်၊ နော်ဝေ၊ ပိုင်တိုရီကို၊ ရုရှား၊ တောင်အဖရိက၊ ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း၊ ဥရုဂွေး၊ နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့မှ နိုင်ငံများကို ကိုယ်စားပြုသည်။ သူတို့သည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စာဖတ်ပရိသတ်အတွက် ဤစာအုပ်ကို ရေးသားခဲ့သည်။

The whole working team, i.e., authors and BRICOM members—many of whom were authors—could claim to be genuinely international. They represented countries from all around the globe: Argentina, Australia, Austria, Barbados, Belgium, Brazil, Canada, Chile, Colombia, Denmark, France, Germany, Ghana, India, Jamaica, Korea, the Netherlands, Norway, Puerto Rico, Russia, South Africa, the United Kingdom, Uruguay, as well as the United States. They wrote this work for a worldwide readership.

တည်းဖြတ်ရေးအဖွဲ့နှင့် စာရေးဆရာများ၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ဘုရားသခင်၏ ရေးသားထားသော နှုတ်မြွက်စကားဖြစ်သည့် သမ္မာကျမ်းစာကို အပြည့်အဝ သစ္စာရှိစွာ လိုက်နာသည့် စိတ်ဓာတ်ဖြင့် ရေးသားထားသော ကိုးကားစရာစာအုပ်တစ်အုပ်ကို ထုတ်ဝေရန်ဖြစ်ပြီး၊ ဤစာမျက်နှာများသည် ယုံကြည်ခြင်းနှင့် လက်တွေ့ဘဝတွင် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ ဆင်ခြင်တွေးတောမှုအတွက် အကျိုးရှိမည်ဟု မျှော်လင့်သည်။ ဤစာအုပ်သည် စေတနာရှိရှိ ဓမ္မပညာဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ခန်းတစ်ခု မဟုတ်ပါ။ အာဒ်ဗင်တစ်တွေးခေါ်မှု၏ အထူးသဖြင့် ရှေ့ပြေးအုပ်စုငယ်တစ်ခုနှင့် ထူးခြားစွာ ဆိုင်သည့် အမြင်တစ်ခုကို ငြာခုံရန် ရည်ရွယ်ခြင်း မဟုတ်ပါ။ ဤနေရာတွင် တင်ပြထားသမျှသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ ဆဋ္ဌမနေ့ အာဒ်ဗင်တစ်ဘုရားကျောင်းတွင် လေ့ကျက်လာသော ပင်မရေစီး အာဒ်ဗင်တစ် ဓမ္မပညာနှင့် သမ္မာကျမ်းစာပညာကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကိုယ်စားပြုထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ သမ္မာကျမ်းစာအခြေခံပြီး ခရစ်တော်ဗဟိုပြု တည်ဆောက်ထားသော ဓမ္မပညာဖြစ်ပြီး၊ အစိတ်အပိုင်းအားလုံး၏ အချင်းချင်း ဆက်နွယ်မှုအရ တ်ို့အားဖြင့် အလုံးစုံကို မြင်ရန်နှင့် အစိတ်အပိုင်းတိုင်းကို အချင်းချင်းနှင့် အလုံးစုံနှင့် ဆက်နွယ်မှုအရ မြင်ရန် ကြိုးစားထားသည်။ ပညာရှင် သို့မဟုတ် အထူးကုများအတွက် ရည်ရွယ်ထားခြင်း မဟုတ်ပါ (သို့သော် ထိုသူများလည်း အသုံးဝင်မည်ဟု မျှော်လင့်ပါသည်)။ အာဒ်ဗင်တစ် ဓမ္မပညာ၏ အဓိကအချက်များကို နားလည်လွယ်ကူစွာ ရှင်းပြထားသည့် စာအုပ်တစ်အုပ်ကို ရှာဖွေနေသော သာမန်စာဖတ်သူအတွက်သာ ရည်ရွယ်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ထိုစာဖတ်သူများ မျှော်လင့်နိုင်သည့် အချက်အလက်များကို ပြည့်စုံစွာ ပေးထားသည်။

The aim of the editorial staff and contributors has been to produce a work of reference written in a spirit of unqualified loyalty to the Scriptures as the written Word of God, in the hope that these pages will be fruitful for personal reflection in faith and practice. It is not intended as an exercise in speculative theology. We are not arguing a point of view peculiar to a small avant-garde school of Adventist thinking. What is presented here is broadly representative of mainstream Adventist theology and biblical scholarship as they are practiced throughout the worldwide Adventist Church. It is a work of constructive theology, biblically based and Christ-centered, one that tries to see the whole in terms of the interrelationship of all its parts, and the parts always in terms of their relationship to one another and to the whole. Nor is it designed with the scholar or the specialist in mind (though hopefully such will find it useful), but rather for the general reader seeking a comprehensible exposition of the pertinent facts concerning the main tenets of Adventist theology, supplying the information such a reader might reasonably expect in comprehensive compass.

ခရစ်ယာန်ယုံကြည်ခြင်းသည် ကြွယ်ဝလွန်းပြီး ထိုယုံကြည်ခြင်းကို ကြေညာခံရသူများ ကွဲပြားလွန်းသဖြင့်၊ အချို့စာဖတ်သူများသည် အပိုင်းတစ်ခုခုကို ပိုမိုပြည့်စုံစွာ သို့မဟုတ် ကွဲပြားစွာ ဖော်ပြရန် မျှော်လင့်ကြပေလိမ့်မည်။ ထိုသို့ မျှော်လင့်ခြင်းမှာ ဆင်ခြင်ဖွယ်ရာပင် ဖြစ်သည်။ အချို့က တစ်ခုခုကို ချန်လှပ်ထားသည်ဟု ဝမ်းနည်းကြပေလိမ့်မည်၊ အချို့ကို အလွန်အမင်း အာရုံစိုက်ထားသည်ဟု၊ သို့မဟုတ် မှားယွင်းသော အလေးပေးမှုရှိသည်ဟု မြင်ကြပေလိမ့်မည်။ အရေးကြီးသော သမ္မာကျမ်းစာ၊ သမိုင်း၊ သို့မဟုတ် Ellen G. White ၏ ထုတ်ပြန်ချက်များကို ပိုမိုဆွေးနွေးလိုသည်ဟု အကြိမ်ကြိမ် ဆန္ဒရှိခဲ့သယ်ရှိခဲ့သည်။ သို့သော် နေရာချထားပုံ အချိုးအစား မမျှတခြင်းမရှိစေရန် ထိုနေရာများကို ပိုမိုထည့်သွင်းရန် မဖြစ်နိုင်ခဲ့ပါ။ ဤအရွယ်အစားရှိ ကိုးကားစရာစာအုပ်တွင်ပင် ကန့်သတ်ချက်များ ရှိသည်။

Since the Christian faith is so rich and because those to whom it is announced are so varied, some readers will look for a fuller or different treatment of either section; and reasonably so. Some will deplore that something was left out, something was given too much attention, or something was given the wrong emphasis. More than once we wished that more discussion could be given to important scriptural, historical, or Ellen G. White statements. But it proved to be impossible to give any further treatment of either area without making disproportionate demands on space. A reference work, even of this size, has its limitations.

ဤစာအုပ်ကို နောက်ဆုံးတစ်ခုဟု ထင်မြင်ယူဆခြင်းမရှိဘဲ၊ အာဒ်ဗင်တစ်နှင့် အာဒ်ဗင်တစ်မဟုတ်သော အိုးအိမ်များ၊ စာသင်ခန်းများ၊ စာကြည့်တိုက်များတွင် အသုံးဝင်မည်ဟု မျှော်လင့်ချက်ဖြင့် ထုတ်ဝေပို့လွှတ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဆဋ္ဌမနေ့ အာဒ်ဗင်တစ်တို့၏ နားလည်မှုနှင့် လေ့ကျက်မှုဆိုင်ရာ ကွဲပြားခြားနားသော အချက်များကို အဆင်ပြေစွာ ကိုးကားနိုင်သည့် တန်ဖိုးရှိသော ကိုးကားစရာ ကိရိယာတစ်ခုအဖြစ် ဘုန်းကြီးများရုံးခန်းများတွင်လည်း အသုံးဝင်မည်ဟု မျှော်လင့်ပါသည်။

This volume is sent forth, not with any idea of finality, but rather in the hope that it will be of use in Adventist and non-Adventist homes, classrooms, and libraries, as well as in pastoral offices as a handy and valued reference tool for information on various aspects of Adventist understanding and practice.

ဤစာအုပ်ဖန်တီးရာတွင် နည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ပါဝင်ကူညီခဲ့ကြသူ လူအများကို ကျေးဇူးတင်ရှိပါကြောင်း ပျော်ရွှင်စွာ ဖော်ပြရမည်ဖြစ်သည်။ အမည်ဖြင့် ဖော်ပြနိုင်သူ အနည်းငယ်သာရှိသည်။ ပထမဦးစွာ ကျွန်ုပ်၏ နီးစပ်သော လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များ - Nancy Vyhmeister နှင့် George W. Reid ၏ ခေါင်းဆောင်မှုအောက်ရှိ BRI ဝန်ထမ်းများ ဖြစ်သည်။ နောက်တစ်ခုမှာ အချိန်နှင့် ပညာရပ်ကို ရက်ရောစွာ ပေးအပ်ခဲ့ကြသော စာရေးဆရာ ၂၇ ဦးတို့အား ကြွေးမြီရှိပါသည်ျောင်း ထင်ရှားပါသည်။ ဤစီမံကိန်းကို စတင်ခဲ့သော အထွေထွေညီလာခံ အမှုဆောင်ကော်မတီအဖွဲ့ဝင်များအား အထူးဂုဏ်ပြုစကား ဆိုရမည်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့၏ လှုံ့ဆော်မှုနှင့် အမြဲတစေ ပံ့ပိုးမှုမရှိလျှင် ဆဋ္ဌမနေ့ အာဒ်ဗင်တစ် ဓမ္မပညာလက်စွဲစာအုပ် မရှိခဲ့ပါ။

There remains the happy task of expressing thanks to the large company of those who in many ways have contributed to the making of this book. It is possible to mention by name only a few of them. There are, first, my immediate associates: Nancy Vyhmeister and the BRI staff under the leadership of George W. Reid. Next, the debt owed to the 27 authors who have so generously given of their time and learning should be obvious. I should also pay a special word of tribute to the members of the General Conference Executive Committee who originated this project. Without their inspiration and constant support there would have been no Handbook of Seventh-day Adventist Theology.

နောက်ဆုံးအနေဖြင့် အခြားနည်းဖြင့် ကူညီပေးခဲ့မှုအတွက် ကျေးဇူးတင်ရှိပါသည်။ ဤမျှလောက် ကြီးမားသော စာအုပ်တစ်အုပ်ကို ထုတ်လုပ်ရာတွင် စာရိုက်ခြင်းနှင့် အခြားအထောက်အကူလုပ်ငန်းများ များစွာ ပါဝင်ခဲ့ရသည်မှာ မလိုအပ်ဘဲ ပြောစရာပင် မလိုပါ။ ဆောင်းပါးတိုင်းကို ပုံနှိပ်ရန် မပို့မီ အကြိမ်ကြိမ် ရေးဆွဲရသည်။ ဤနေရာတွင် သစ္စာရှိသော အတွင်းရေးမှူးများအား အထူးကျေးဇူးတင်ရှိပါသည်။ အထူးသဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ ဒက်စ်တော့ပညာရှင်နှင့် ဒီဇိုင်နာ Martha Lunt အား ကျေးဇူးတင်ရှိပါသည်။ Review and Herald ထုတ်ဝေတိုက်၏ ဥက္ကဋ္ဌများဖြစ်သည့် Robert J. Kinney နှင့် Ted N. C. Wilson တို့၏ အမြဲတစေ စိတ်ဝင်စားမှုအတွက် အထူးကျေးဇူးတင်ရှိပါသည်။ Nancy Vyhmeister နှင့် Review and Herald ၏ တည်းဖြတ်ရေးဝန်ထမ်းများ၊ အထူးသဖြင့် ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ Richard W. Coffen နှင့် James Cavil နှင့် သူ၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များအား ကျေးဇူးတင်ရှိပါသည်။ ၎င်းတို့သည် ရှည်လျားပင်ပန်းသော တည်းဖြတ်ခြင်းလုပ်ငန်းကို ကျွမ်းကျင်စွာ စီမံဆောင်ရွက်ပေးခဲ့ကြသည်။

Finally a word of thanks is due for help of another kind. It is needless to say that the production of a work of this magnitude has involved a great deal of typing and other auxiliary work. Each article needed to be drafted many times before it went to the printer. In this connection special thanks are due to a battery of faithful secretaries and more particularly to our desktop specialist and designer, Martha Lunt. Special thanks are due Robert J. Kinney and Ted N. C. Wilson, presidents of the Review and Herald Publishing Association, for their constant interest in the work. We are also indebted to Nancy Vyhmeister and the editorial staff of the Review and Herald, more particularly Richard W. Coffen, vice president, and James Cavil and his associates, who managed so expertly the long and laborious copyediting process.

—Raoul Dederen Andrews တက္ကသိုလ်

—Raoul Dederen

Andrews University

အင်းဒရူးတက္ကသိုလ် အသံပြောင်းလွှဲရေးလမ်းညွှန်

၁. ဟေဗြဲအက္ခရာ א = ’ בּ = b ב = ḇ גּ = g ג = g̱ דּ = d ד = ḇ ה = h ו = w ז = z ח = ḥ ט = ṭ י = y כּ = k כ = ḵ ל = l מ = m נ = n ס = s ע = ‘ פּ = p פ = p̱ צ = ṣ ק = q ר = r שׂ = ś שׁ = š תּ = t ת = ṯ

မာဆိုရက်အင်္ဂါရပ်များ (အသံထွက်အမှတ်အသားများ) ַ = a ָ = ā ֶ = e ֵ = ē ִ = i ֹ = o ֻ = u וֹ = ô וּ = û ָ = o ִ = ê (ယိုဒ်နှင့်အတူ) י ִ = î י ֵ = ê ְ = ǝ (ရှေဝါ) ֱ = ĕ (ဟာတက်ရှေဝါ) ֲ = ‡ ֳ = —

၂. ဂရိအက္ခရာ α = a β = b γ = g δ = d ε = e ζ = z η = ē θ = th ι = i κ = k λ = l μ = m ν = n ξ = x ο = o π = p ρ = r σ, ς = s τ = t υ = y φ = ph χ = ch ψ = ps ω = ō ̔ = h (အသက်ရှူအမှတ်)

Guide to Transliteration

1. Hebrew Alphabet

’

ḏ

בּ

כּ

‘

שׂ

ḇ

ḵ

פּ

שׁ

גּ

p̱

תּ

g̱

ḥ

ṣ

ṯ

דּ

ṭ

Masoretic Vowel Pointings

ְ ֱ (vocal shewa)

י ֶ י ֵ

—

‡

וֹ

י ִ

וּ

2. Greek Alphabet

σ‌, ̂‌

τ‌

အဘိဓာန်

ဤအဘိဓာန်သည် အချက်အလက်အသစ်များ သို့မဟုတ် ပိုမိုတိကျမှုကို ပေးအပ်ရန် ရည်ရွယ်ခြင်းမဟုတ်ပါ။ အသုံးအနှုန်းအများစုကို စာအုပ်အတွင်းရှိ စာမျက်နှာများတွင် ရှင်းလင်းတင်ပြပြီးဖြစ်သောကြောင့် အဘိဓာန်ကို စာဖတ်သူ၏ လွယ်ကူအဆင်ပြေမှုနှင့် အမြန်ပြန်လည်မှတ်မိရန်အတွက်သာ အဓိကထားဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤနေရာတွင် ပေးထားသော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်များသည် ဤစာအုပ်တွင် အသုံးပြုထားသည့်အတိုင်း အဓိပ္ပာယ်များကို ထင်ဟပ်စေပါသည်။

Glossary

This glossary is not intended to provide new information or greater precision. Since most terms have already been explained in the text itself, the glossary is mainly provided as a convenience to the reader and a quick memory refresher. The definitions reflect the meanings of these terms as used in the pages of the present volume.

ဤအဘိဓာန်သည် အချက်အလက်အသစ်များ သို့မဟုတ် ပိုမိုတိကျမှုကို ပေးရန် ရည်ရွယ်ခြင်းမဟုတ်ပါ။ အများစုသော ဝေါဟာရများကို စာအုပ်အတွင်း၌ပင် ရှင်းပြထားပြီးဖြစ်သောကြောင့် အဘိဓာန်ကို စာဖတ်သူအတွက် လွယ်ကူစေရန်နှင့် အမြန်ပြန်လည်မှတ်မိစေရန် အဓိကထားပေးထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်များသည် ဤစာအုပ်တွင် အသုံးပြုထားသည့် အဓိပ္ပာယ်များကို ထင်ဟပ်စေပါသည်။

လူမျိုးဗေဒပညာ (Anthropology)

ဂရိဘာသာမှ anthropos “လူ” နှင့် logos “ဆွေးနွေးချက်” တို့မှ ဆင်းသက်လာသည်။ ဘုရားအီလာဟီပညာတွင် ဘုရားသခင် သို့မဟုတ် ကောင်းကင်တမန်များကို လေ့လာခြင်းနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် လူ၏မူလဇစ်မြစ်၊ သဘောသဘာဝနှင့် နောက်ဆုံးရည်မှန်းချက်ကို လေ့လာခြင်းဖြစ်သည်။

အပိုကျမ်းများ (Apocrypha)

ဂျူးနှင့် ပရိုတက်စတင့်ကျမ်းစတမ်းများတွင် မပါဝင်သော်လည်း ရိုမန်ကက်သလစ်ချာ့ချ်က ဒုတိယကျမ်းစတမ်း (deuterocanonicals) အမည်ဖြင့် လက်ခံထားသည့် ကျမ်းစာအုပ်များနှင့် အခန်းများ။

အာရာမိတ်ဘာသာစကား (Aramaic)

အာရှူရီယန်နှင့် ဘပ်ဗလုန်တို့ အာဏာတက်လာသည့်အချိန်မှစ၍ အရှေ့အလယ်ပိုင်းတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်အသုံးပြုခဲ့သည့် ဆီမီတစ်ဘာသာစကားတစ်ခု။ ဘပ်ဗလုန်သို့ နှင်ထုတ်ခံရစဉ်နှင့် နောက်ပိုင်းတွင် ဂျူးလူမျိုးများ ပြောဆိုခဲ့ပြီး ခရစ်တော်၏ခေတ်က ပါလက်စတိုင်းဒေသတွင် နေ့စဉ်ဘာသာစကားဖြစ်ခဲ့သည်။

ပြန်လည်သင့်မြတ်ခြင်း (Atonement)

အင်္ဂလိပ်စာအဟောင်း “at-one-ment” ဆိုသည်မှာ “တစ်ခုတည်းဖြစ်အောင်လုပ်ခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အပြစ်ကြောင့် ဘုရားသခင်နှင့် လူသားတို့ကြား ကွဲထွက်သွားသည့်အကွာအဝေးကို ပြန်လည်ကုစားခြင်းလုပ်ငန်းကို ဆိုလိုပြီး ယေရှုခရစ်၏ဘဝနှင့် အသေခံခြင်းနှင့် ဆက်စပ်သည်။

ကျမ်းစာဝေဖန်ရေး (Biblical criticism)

ကျမ်းစာများရေးသားရာတွင် ဝင်ရောက်ခဲ့သည့် လူသားဆန်သည့်အချက်များကို သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း။

နှစ်ပါးတစ်ဆူဝါဒ (Binitarianism)

ဘုရားသခင်၌ ဖခင်နှင့် သားတော်ဟူ၍ လူနှစ်ပါးသာရှိသည်ဟု ယုံကြည်ခြင်း။

ကျမ်းစတမ်း (Canon)

ဂရိဘာသာမှ kanōn “တိုင်းတာရေးလေးချိန်”။ စည်းမျဉ်းအဖြစ်ဆောင်ရွက်သည့် စာရင်း။ ခရစ်ယာန်ဘာသာတွင် ဓမ္မသစ်ကျမ်းနှင့် သမ္မာတရားကျမ်းကို ဖွဲ့စည်းထားသည့် ဘုရားသခင်နှုတ်တော်ချပေးထားသည့် ကျမ်းစာအုပ်များစာရင်းကို ဆိုသည်။

ကိုက်ယွပ်ပုံစံ (Chiasm)

ဟေဗြဲစာပေနှင့် ကဗျာတွင် ပြောင်းပြန်လှန်ထားသည့် အပြိုင်အဆိုင်ပုံစံ။ ပုံမှန်အပြိုင်မှာ A, B, A1, B1 ဖြစ်ပြီး ကိုက်ယွပ်ပုံစံမှာ A, B, B1, A1 ဖြစ်သည်။ ဂရိအက္ခရာ chi (X) မှ ဆင်းသက်လာသည်။

သဘာဝဘာသာဝင်ဝါဒ (Deism)

လူ့အကြောင်းနှင့် သဘာဝနိယာမများကိုသာ အခြေခံ၍ ဘုရားရှိခြင်းကို လက်ခံပြီး ဗျာဒိတ်တော်နှင့် ချာ့ချ်အဆုံးအမများကို ငြင်းပယ်သည့် အတွေးအခေါ်စနစ်။

ဒဏ္ဍာရီဖယ်ရှားရေးဝါဒ (Demythologization)

ရူဒေါ့ဖ်ဘူလတမန်း (၁၈၈၄–၁၉၇၆) မှ စတင်ခဲ့သည့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းအနက်ဖွင့်နည်းတစ်ခု။ ဓမ္မသစ်ကျမ်း၊ အထူးသဖြင့် ဧဝံဂေလိများကို ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်များမှ ဖယ်ရှားရမည်ဟု တောင်းဆိုသည်။ ယေရှု၏ဘုရားသခင်ဆန်သောအခွင့်အာဏာ၊ ရှေးကပိုင်ရှိခြင်း၊ ကညာကဲ့သို့မွေးဖွားခြင်း၊ ကောင်းကင်နှင့်မြေကြီးကြားလာရောက်ခြင်း၊ သေရာမှရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းစသည်တို့ကို သမိုင်းဆိုင်ရာယုံကြည်ခြင်းအဖြစ် လုံးဝမဖြစ်နိုင်ဟု ဆိုသည်။ ထိုဒဏ္ဍာရီဆန်သောဘာသာစကားကို လူသားဗဟိုပြု သို့မဟုတ် တစ်ကိုယ်ရည်တည်ရှိမှုဆိုင်ရာ အမျိုးအစားများဖြင့် ပြန်လည်အနက်ဖွင့်ရမည်ဟု ဆိုသည်။

အကြောင်းတရားနိယာမဝါဒ (Determinism)

လူ့ဆန္ဒလွတ်လပ်ခွင့်မရှိဘဲ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်၊ မျိုးရိုးဗီဇ၊ သို့မဟုတ် ဘုရားသခင်ကဲ့သို့ အပြင်ပိုင်းအကြောင်းတရားများက လူ့လုပ်ရပ်၊ သမိုင်းဖြစ်ရပ်၊ သဘာဝဖြစ်စဉ်များကို ဆုံးဖြတ်သည်ဟု ဆိုသည့်သီအိုရီ။

ခေတ်ပိုင်းခွဲဝါဒ (Dispensationalism)

ခေတ်ပိုင်းအရေအတွက်နှင့်ပတ်သက်၍ အမြင်မတူညီမှုများရှိသော်လည်း ဘုရားသခင်၏ကယ်တင်ခြင်းအစီအစဉ်ကို လူ့သမိုင်းတစ်လျှောက် ခေတ်ပိုင်းအဆင့်ဆင့်ဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သည်ဟု ယူဆသည်။

ပုံပြင်သက်သက်ဝါဒ (Docetism)

ဂရိစကား dokeō “ထင်ရှားသည်” မှလာသည်။ ခရစ်တော်သည် လူ့ခြာင်ခံခဲ့သည်ဟု ထင်ရှားသည်သာဖြစ်ပြီး တကယ်လူ့ခြေကိုင်ဆောင်ခြင်း၊ လက်ဝါးကပ်တိုင်ပေါ်ခံခဲ့ခြင်း၊ သေရာမှရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း မရှိခဲ့ဟု ယူဆသည့်အတွေးစနစ်။

နှစ်မျိုးတည်ဝါဒ (Dualism)

လက်တင်စကား dualis၊ duo “နှစ်” မှလာသည်။ ကောင်းနှင့်ဆိုး၊ ဝိညာဉ်နှင့်ပစ္စည်း၊ အမှန်နှင့်အမှား၊ ခန္ဓာကိုယ်နှင့်ဝိညာဉ်စသည်တို့သည် ဆန့်ကျင်ဘက်နှ�့် တန်းတူဖြစ်သည့် မူလအခြေခံနိယာမ နှစ်ခုမှ ဖြစ်ပေါ်လာသည်ဟု ယူဆသည်။

ဧဗီယံတို့ (Ebionites)

အစောပိုင်းရာစုနှစ်များက ဂျူးခရစ်ယာန်အုပ်စု။ ယေရှုကို ယောသပ်နှင့်မာရိ၏ သာမန်လူသားသားအဖြစ် ယူဆပြီး နှစ်ခြင်းခံချိန်တွင် ခရစ်တော်ဖြစ်လာသည်ဟု ယုံကြည်ကာ မိုးဇစ်ပညတ်တရားတစ်ခုလုံးကို လိုက်နာရမည်ဟု တောင်းဆိုခဲ့သည်။

ဘုရားသခင်၏စီးပွားရေး (Economy, divine)

ယေရှုခရစ်အားဖြင့် ကယ်တင်ခြင်းမှတစ်ဆင့် ဘုရားသခင်၏ကယ်တင်ခြင်းအစီအစဉ်။

အတွေ့အကြုံဝါဒ (Empiricism)

အသိပညာတစ်ခုတည်းသော ယုံကြည်စိတ်ချရသည့်ရင်းမြစ်မှာ အတွေ့အကြုံသာဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည့် ဒဿနိကစနစ်။

အိမ်တွင်းလက်ထပ်ခြင်း (Endogamy)

မိမိအုပ်စုအတွင်းသာ လက်ထပ်ခြင်း။

ဉာဏ်အလင်းခေတ် (Enlightenment)

အမှန်တရားကို အကြောင်းနှင့် လေ့လာစူးစမ်းခြင်း၊ စမ်းသပ်ခြင်းမှသာ ရရှိနိုင်သည်ဟု ဆိုသည့် အစဉ်ရာစုနှစ်ဒဿနိကလှုပ်ရှားမှု။ အနောက်ကမ္ဘာကို ကြီးစွာသက်ရောက်ခဲ့သည်။

သိမှုပညာ (Epistemology)

ဂရိစကား epistēmē “အသိပညာ” နှင့် logos “ဆွေးနွေးချက်”။ အသိပညာ၏သဘောသဘာဝ၊ ရင်းမြစ်၊ ကန့်သတ်ချက်နှင့် တောင်းဆိုချက်များ၏ တရားမျှတမှုကို စုံစမ်းသည့်ပညာ။

နောက်ဆုံးအရာများဆိုင်ရာပညာ (Eschatology)

ဂရိစကား eschatos “နောက်ဆုံး” နှင့် logos။ ကမ္ဘာသမိုင်း၏နောက်ဆုံးဖြစ်ရပ်များနှင့်ဆိုင်သည့် အဆုံးအမပညာ။

ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ (Ethical)

လက်ခံထားသည့် ကျင့်ဝတ်စံနှုန်းများနှင့် ကိုက်ညီသည့်အရာ။

ကျင့်ဝတ်ပညာ (Ethics)

ကောင်းနှင့်မကောင်း၊ ကျင့်ဝတ်တာဝန်ကို လေ့လာပြီး အပြုအမူနှင့် လူနေမှုပုံစံကို ဆုံးဖြတ်သည့်ပညာ။

အကြောင်းတရားရှာဖွေခြင်း (Etiology)

ဂရိစကား aitiologia “အကြောင်းတရားဖော်ပြချက်”။ အရာဝတ္ထုများ၏ အကြောင်းတရားများကို စုံစမ်းသည့်ပညာ။

ဧဝံဂေလိကဝါဒ (Evangelicalism)

အသင်းတော်နယ်နိမိတ်ကျော်လွန်သည့် ခေတ်သစ်ပရိုတက်စတင့်လှုပ်ရှားမှု။ ကျမ်းစာအာဏာတော်၊ မူလလက်ရေးမူတွင် မှားယွင်းမှုကင်းသည်ဟု အခြေခံယုံကြည်သည်။

အပြစ်ဖြေခြင်း (Expiation)

လက်တင်စကား expiare “ပြန်လည်ဖြေရှင်းခြင်း”။ တရားမျှတမှုတောင်းဆိုချက်ကို ပြစ်ဒဏ်ပေးဆပ်ခြင်းဖြင့် ဖြည့်ဆည်းခြင်း။ ဘုရားသခင်၏ကယ်တင်ခြင်းအစီအစဉ်တွင် ခရစ်တော်၏အသေခံခြင်းက အကျိုးခံစားသူများကို ဘုရားသခင်၏ပညတ်ဖောက်ဖျက်မှု၏ ပြစ်ဒဏ်မှ ကင်းလွတ်စေသည်။

ဖိလီယိုကွေ (Filioque)

“သားတော်ထံမှလည်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး နီးယခံယူချက် (၃၂၅) တွင် အနောက်ကက်သလစ်က ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်သည် ခမည်းတော်နှင့် သားတော်ထံမှ ထွက်လာသည်ဟု ဖော်ပြရန်ဖြစ်သည်။

တရားရုံးဆိုင်ရာ (Forensic)

တရားရုံးများ သို့မဟုတ် အများရှေ့ဆွေးနွေးပွဲများနှင့် ဆိုင်သည်။

ပုံစံဝေဖန်ရေး (Form criticism)

ကျမ်းစာစာပေပုံစံများနောက်ကွယ်တွင် ရှိသည်ဟု ယူဆရသည့် စာပေမတိုင်မီ နှုတ်တိုက်ဖြတ်သန်းမှုကို ရှာဖွေသည့် ကျမ်းစာလေ့လာနည်း။

ဂနော့စတစ်ဝါဒ (Gnosticism)

ဂရိစကား gnōsis “အသိပညာ”။ ပစ္စည်းသဘာဝသည် ဆိုးသည်ဟု ဆိုပြီး ကယ်တင်ခြင်းကို အသိပညာဖြင့်သာ ရရှိနိုင်သည်ဟု အလေးပေးသည့် နှစ်မျိုးတည်ဝါဒ။

ဟေလေနီဇင်ဝါဒ (Hellenism)

ခရစ်တော်ခေတ်က ဂရိ-ရိုမ်ကမ္ဘာတွင် လွှမ်းမိုးခဲ့သည့် လူသားဗဟိုပြု ဂန္ထဝင်စံနှုန်းများ၊ ဘာသာစကား၊ ဘဝဒဿနနှင့် ဆက်စပ်သည်။

အနက်ဖွင့်ပညာ (Hermeneutics)

ဂရိစကား hermēneus “အနက်ဖွင့်သူ”။ ကျမ်းစာကဲ့သို့ စာပေများကို အနက်ဖွင့်ခြင်း၏ အနုပညာနှင့် သိပ္ပံ။

အထက်တန်းဝေဖန်ရေး (Higher criticism)

ကျမ်းစာ၏ သမိုင်းနှင့် စာပေဆိုင်ရာ ဝေဖန်ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု။ စာရင်းမြစ်များ၊ စာပေအမျိုးအစားနှင့် ရေးသားသူများကို အဓိကထားသည်။

သမိုင်းဝေဖန်ရေး (Historical criticism)

လောကီသမိုင်းသိပ္ပံနည်းကျ ကျမ်းစာ၏အမှန်တရားနှင့် အဓိပ္ပာယ်ကို စစ်ဆေးနားလည်ရန် ကြိုးပမ်းခြင်း။

သမိုင်းဆက်တွဲဝါဒ (Historicism)

ကျမ်းစာပရောဖက်ပြုချက်များကို အတိတ် သို့မဟုတ် အနာဂတ်တွင်သာ ဖြည့်ဆည်းမည်ဟု ဆိုသည့်အစား သမိုင်းဆက်တွဲအဆင့်ဆင့် ဖြည့်ဆည်းနေသည်ဟု မြင်သည့် အနက်ဖွင့်စနစ်။

ဟိုမိုအိုးဆီယိုးစ် (Homoousios)

“တူညီသောအရာ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ခမည်းတော်နှင့် သားတော်သည် တူညီသော ဘုရားသခင်ဆန်သော သဘောသဘာဝရှိသည်ဟု နီးယခံယူချက် (၃၂၅) တွင် အတည်ပြုရန် အသုံးပြုခဲ့သည်။

စံပုံစံညွှန်း (Idealism)

အမှန်တကယ်ရှိသော အရာများ၏ မူလသဘောသဘာဝသည် ခံစားမှုကျော်လွန်သည့် နယ်ပယ် (ဉပမာ အသိဉာဏ် သို့မဟုတ် အကြောင်းတရား) တွင်ရှိသည်ဟု ဆိုသည့်သီအိုရီ။ ဤကမ္ဘာ့အရာများသည် အခြားအထက်ကမ္ဘာရှိ ပြီးပြည့်စုံသောအရာများ၏ မိတ္တူများသာဖြစ်သည်။

ဘုရားသခင်၏ပုံသဏ္ဌာန် (Imago Dei)

လက်တင်စကား “ဘုရားသခင်၏ပုံသဏ္ဌာန်”။ ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၁:၂၆၊ ၂၇ တွင် လူနှင့်မိန်းမကို ဖန်ဆင်းခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

အပြစ်ဖြေရေးအစားထိုးခြင်း (Imputation)

လက်တင်စကား imputare “တွက်ချက်ခြင်း၊ တစ်ဦးထံအပ်နှံခြင်း”။ ခရစ်တော်ထဲရှိ ယုံကြည်သူအား ဘုရားသခင်၏ဖြောင့်မတ်ခြင်းကို အစားထိုးအပ်နှံခြင်း။ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် အပြစ်ကင်းသော ခရစ်တော်သည် အပြစ်ရှိသူနေရာတွင် အစားထိုးအသေခံခြင်းဖြင့် အပြစ်ရှိသူအဖြစ် ရေတွက်ခံခဲ့သည်။

ကျမ်းစတမ်းကြားကာလ (Intertestamental)

သမ္မာတရားကျမ်းနှင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းကြားကာလနှင့် ဆိုင်သည်။

ကီနိုးတစ်ဝါဒ (Kenoticism)

သားတော်သည် လူ့ခြေကိုင်ဆောင်ရန် ဘုရားသခင်ဆန်သော ဂုဏ်တော်အချို့ (အထူးသဖြင့် အနန္တတန်ခိုးရှိခြင်း၊ အနန္တဉာဏ်တော်ရှိခြင်း၊ အနန္တတွင်ရှိခြင်း) ကို ယာယီစွန့်လွှတ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည့်အတွေးစနစ်။

လစ်ဘရယ်ဝါဒ (Liberalism)

ပညာရပ်ဆိုင်ရာ လွတ်လပ်ခွင့်နှင့် လောကီလူသားဗဟိုပြုဝါဒကို အလေးပေးပြီး ကျမ်းစာအရိုးသားဝါဒနှင့် မကိုက်ညီသည့် ခေတ်သစ်ပရိုတက်စတင့်ဘုရားအီလာဟီလှုပ်ရှားမှု။

အောက်တန်းဝေဖန်ရေး (Lower criticism)

ကျမ်းစာစာသားဝေဖန်ရေး၊ ဆိုလိုသည်မှာ ဘုရားနှုတ်တော်ချပေးသူများ တကယ်ရေးသားခဲ့သည်များကို တတ်နိုင်သမျှ တိကျစွာရှာဖွေခြင်း။

မာဆီယံဝါဒ (Marcionism)

ဒုတိယနှင့် တတိယရာစုနှစ်များတွင် လူကြိုက်များခဲ့သည့် အဆုံးအမစနစ်။ သမ္မာတရားကျမ်းနှင့် ဖန်ဆင်းရှင်ဘုရားကို ငြင်းပယ်ပြီး ဓမ္မသစ်ကျမ်းအချို့ကိုလည်း ငြင်းပယ်ကာ ခရစ်တော်၏ ခန္ဓာကိုယ်နှင့် လူသားဖြစ်မှုအပြည့်အစုံကို ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။

မာဆိုရက်များ (Mas(s)oretes)

ပထမထောင်စုနှစ်အတွင်း ဟေဗြဲသမ္မာတရားကျမ်းစာသားကို ကိုင်တွယ်ခဲ့သည့် ဂျူးပညာရှင်များ။

အလယ်ခေတ် (Middle Ages, Medieval)

ဥရောပသမိုင်းတွင် အေဒီ ၅၀၀ မှ ၁၅၀၀ ခန့်။ နောက်ပိုင်းစာရေးဆရာများက အေဒီ ၁၁၀၀ မှစတင်သည်ဟု ဆိုသည်။

ထောင်နှစ်နိုင်ငံတော် (Millennium)

လက်တင်စကား mille “ထောင်” နှင့် annum “နှစ်”။ ဗျာဒိတ်ကျမ်း ၂၀:၁–၁၀ တွင် ဖော်ပြထားသည့် တစ်ထောင်နှစ်ကို ဆိုသည်။

မစ်နာ (Mishnah)

ဒုတိယရာစုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် စုစည်းခဲ့သည့် ကျမ်းစာနှင့်ပတ်သက်သော ဂျူးနှုတ်တိုက်ဓလေ့များ။

မွန်နာကီယံဝါဒ (Monarchianism)

ဘုရားသခင်တစ်ဆူတည်းဖြစ်မှုကို ကာကွယ်ရန် ဒုတိယနှင့် တတိယရာစုနှစ်အချို့ ဘုရားအီလာဟီပညာရှင်များက ယေရှုသည် ဘုရားဖြစ်မှုထဲသို့ လူသားအဖြစ်မှ လက်ခံခြင်းခံရသည်ဟု ဆိုသည်။ အချို့က ယေရှုနှင့် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ကို တစ်ဆူတည်းသော ဘုရားသခင်၏ ပုံစံ သို့မဟုတ် လုပ်ဆောင်ချက်မျှသာဟု ယူဆခဲ့သည်။

တစ်ခုတည်းဝါဒ (Monism)

ဂရိစကား monos “တစ်ခုတည်း”။ မတူညီသည့်အရာများကို တစ်ခုတည်းသော ပြန်လည်ပေါင်းစည်းသည့် အရင်းအမြစ် သို့မဟုတ် နိယာမဖြင့် ရှင်းပြသည့် ဒဿနိကစနစ်။

မိုန်တန်ဝါဒ (Montanism)

ဒုတိယရာစုနှစ်တွင် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ ပရောဖက်ပြုခြင်းဆုကျေးဇူးများ ဆက်လက်ရှိသည်ဟု အလေးပေးပြီး တင်းကြပ်သော ကိုယ်ကျင့်တရားစည်းကမ်းကို တောင်းဆိုခဲ့သည့် နောက်ဆုံးခေတ်ဆိုင်ရာလှုပ်ရှားမှု။

နက်နဲသောအရာ (Mystery)

ဂရိစကား mustērion “လျှို့ဝှက်ချက်”။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ယခင်ကဖုံးကွယ်ထားသော်လည်း ယခုဗျာဒိတ်ပြုထားသည့် ဘုရားသခင်၏အစီအစဉ် သို့မဟုတ် အမှန်တရားကို ဆိုပြီး အဆုံးစွန်သောဉာဏ်ဖြင့် အပြည့်အဝနားလည်၍မရနိုင်ပါ။

နီယိုအရိုးသားဝါဒ (Neoorthodoxy)

twentiethရာစုနှစ် ပရိုတက်စတင့်လှုပ်ရှားမှု။ လစ်ဘရယ်ဘုရားအီလာဟီကို ဆန့်ကျင်ပြီး ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်အခြေခံနိယာမများသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာသည်ဟု ဆိုသည်။

တည်ရှိမှုပညာ (Ontology)

“တည်ရှိမှု” ၏ သဘောသဘာဝနှင့် အနှစ်သာရကို လေ့လာသည့်ပညာ။

အမိန့်တော် (Ordinance)

ကျမ်းစာတွင် ဘုရားသခင် သို့မဟုတ် အစိုးရမှ ထုတ်ပြန်သည့် စည်းမျဉ်းများကို ဆိုသည်။ အင်္ဂလိပ်တွင် ခြေဆေးခြင်း၊ သခင်ဘုရားညစာစားပွဲကဲ့သို့ ဘုရားသခင်မှစတင်သည့် အစဉ်အလာများကို ဆိုလေ့ရှိသည်။

အရိုးသားဝါဒ (Orthodoxy)

ဂရိစကား orthos doxa “ဖြောင့်မတ်သောချီးမွမ်းခြင်း၊ ဖြောင့်မတ်သောအမြင်”။ အသင်းတော်၏ အခြေခံအဆုံးအမများနှင့် ကိုက်ညီသည့် ယုံကြည်ချက်ပုံစံ။ စာလုံးကြီးဖြင့်ရေးသောအခါ အရှေ့ဥရောပရှိ ကွန်စတန်တီနိုပယ်လ်မင်းကြီး၏ ဂုဏ်ထူးဆောင်ဦးဆောင်မှုကို အသိအမှတ်ပြုသည့် လွတ်လပ်သောအသင်းတော်များကို ဆိုသည်။

ပန်အင်သီဇင် (Panentheism)

ဂရိစကား pan “အားလုံး”၊ en “အတွင်း”၊ theos “ဘုရားသခင်”။ ဘုရားသခင်၏တည်ရှိမှုသည် စကြဝဠာတစ်ခုလုံးကို ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်သော်လည်း စကြဝဠာထက် ပိုမိုကြီးမားသည်ဟု ယုံကြည်ခြင်း။

ပန်သီဇင် (Pantheism)

ဂရိစကား pan “အားလုံး” နှင့် theos “ဘုရားသခင်”။ ဘုရားသခင်နှင့် ကမ္ဘာကို တူညီသည်ဟု ဖော်ပြပြီး ဘုရားသခင်နှင့် စကြဝဠာ၏ တွန်းအားများနှင့် နိယာမများကြား တကယ့်ခွဲခြားမှု မရှိဟု ဆိုသည်။

ပါရုးဆီယာ (Parousia)

ဂရိစကား “ရှိနေခြင်း” သို့မဟုတ် “ရောက်ရှိလာခြင်း”။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ခရစ်တော်၏ တန်ခိုးနှင့် ဘုန်းအသရေတော်နှင့်အတူ ဒုတိယအကြိမ်ကြွလာခြင်းကို ဆိုသည်။

ပြစ်ဒဏ်ဆိုင်ရာ (Penal)

လက်တင်စကား poena “ပြစ်ဒဏ်”။ ပြစ်ဒဏ်နှင့်ဆိုင်သည်။ ခရစ်တော်ဆိုင်ရာတွင် အပြစ်ရှိသူများ ထိုက်တန်သည့် ပြစ်ဒဏ်ကို ခရစ်တော်ခံစားခဲ့သည်ဟု အတည်ပြုရန် အသုံးပြုသည်။

အပိုဒ်ငယ် (Pericope)

ဂရိစကား perikopē “အပိုင်းအစ”။ စာအုပ်မှ ရွေးချယ်ထားသည့် အပိုင်းတစ်ခု၊ ကျမ်းစာမှ အခန်းငယ်တစ်ခု။

ပီယေတစ်ဝါဒ (Pietism)

တရားဝင်မှုနှင့် ဉာဏ်အလွန်အကျွံဝါဒကို ဆန့်ကျင်သည့် ဆယ့်ခုနစ်ရာစုနှစ် ဂျာမနီတွင် စတင်ခဲ့သည့် ဘာသာရေးလှုပ်ရှားမှု။ ကျမ်းစာလေ့လာခြင်းနှင့် တစ်ကိုယ်ရည်ဘာသာရေးအတွေ့အကြုံကို အလေးပေးသည်။

များပြားဝါဒ (Pluralism)

တူညီသောအသင်းတော်အတွင်း ဆန့်ကျင်ဘက်အဆုံးအမများကို မတူညီသူများက ယုံကြည်ကျင့်သုံး၍ရသည်ဟု မြင်ခြင်း။ ဗျာဒိတ်ရင်းမြစ်၊ နည်းစနစ်၊ ယဉ်ကျေးမှုအခြေအနေအလိုက် ကွဲပြားလေ့ရှိသည်။

ဘဟုသုတ (Polytheism)

ဘုရားများစွာကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်ခြင်း။

အပြုသဘောဝါဒ (Positivism)

တွေ့မြင်နိုင်သော (“အပြုသဘော”) အချက်အလက်နှင့် စမ်းသပ်မှုများကိုသာ ဉ�္ပမာ အသိပညာအဖြစ် ကန့်သတ်ပြီး ဒဿနိကနှင့် မက်တာရီးဆွဲဆိုင်ရာ စူးစမ်းမှုများကို ရှောင်ကြဉ်သည့် ဒဿန။

ကျမ်းစတမ်းနောက်ပိုင်း (Postcanonical)

ကျမ်းစတမ်းဖွဲ့စည်းပြီးနောက် လူ၊ ဖြစ်ရပ် သို့မဟုတ် စာအုပ်နှင့် ဆိုင်သည်။

အတိတ်ကာလဝါဒ (Preterism)

ကျမ်းစာနောက်ဆုံးခေတ်ပရောဖက်ပြုချက်များ (ဒံယေလနှင့် ဗျာဒိတ်ကျမ်း) ကို အတိတ်ကာလတွင်သာ ဖြည့်ဆည်းခဲ့သည်ဟု အနက်ဖွင့်သည့်နည်း။

သွေးဆောင်မှု (Propensity)

ပြင်းထန်ပြီး မကြာခဏ အရေးတကြီးဖြစ်နေသည့် စိတ်အားထက်သန်မှု၊ ဆုံးဖြတ်ဖြစ်ပေါ်သည့် ဦးတည်ချက်။

အမျက်တော်ဖြေရာခြင်း (Propitiation)

လက်တင်စကား propitiare “အမျက်ဖြေခြင်း”။ စိတ်ဆိုးနေသူကို ပြန်လည်ကျေနပ်စေခြင်း။ သို့သော် ဂရိအယူအဆတွင် ဒေါသထွက်နေသည့် ဘုရားကို ဖြေသိမ့်ခြင်းနှင့် မတူဘဲ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ဘုရားသခင်၏အမျက်တော်နှင့် မေတ္တာတော်ကို မဆန့်ကျင်ဘက်ဟု မြင်ပြီး လူ့အကန့်အသတ်နှင့် အပြစ်မပါသော အမျက်တော်ထဲတွင် မေတ္တာတော်၏ နက်နဲမှုကို တွေ့မြင်သည်။

အတုကျမ်းများ (Pseudepigrapha)

ခရစ်တော်ခေတ်မတိုင်မီနှင့် နောက်ပိုင်း ရာစုနှစ်များက အမည်အတု သို့မဟုတ် အမည်မဖော်ပြသည့် ဂျူးစာအုပ်များ။

အကြောင်းတရားဝါဒ (Rationalism)

လက်တင်စကား ratio “အကြောင်းတရား”။ လူ့အကြောင်းတရားသည် ဘာသာရေးအမှန်တရားအပါအဝင် အမှန်တရားရှာဖွေရာတွင် လုံလောက်သည်ဟု ဆိုသည့် အတွေးစနစ်။

တည်းဖြတ်ဝေဖန်ရေး (Redaction criticism)

ဧဝံဂေလိများကဲ့သို့ ကျမ်းစာများရေးသားရာတွင် တည်းဖြတ်သူမှ အသုံးပြုခဲ့သည့် နောက်ဆုံးဓလေ့အလွှာကို ရှာဖွေသည့် ကျမ်းစာလေ့လာနည်း။

ဘဝပြန်လည်မွေးဖွားခြင်း (Reincarnation)

ဝိညာဉ်သည် လူ သို့မဟုတ် တိရစ္ဆာန်ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုမှ တစ်ခုသို့ ရွှေ့ပြောင်းသည်ဟု ဆိုသည့်သီအိုရီ။

ရိုမန်ကက်သလစ်ဘာသာ (Roman Catholicism)

ရိုမမင်းကြီးနှင့် ဆက်နွယ်နေသည့် ခရစ်ယာန်များ၏ ယုံကြည်ချက်၊ ကိုးကွယ်မှုနှင့် ကျင့်သုံးမှု။

သန့်ရှင်းသောအစဉ်အလာ (Sacrament)

ယေရှုခရစ်မှ စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည့် ဘာသာရေးထုံးတမ်း၊ ဉပမာ နှစ်ခြင်းခံခြင်း၊ ခြေဆေးခြင်း၊ သခင်ဘုရားညစာစားပွဲ။ အတိုင်းအတာမှာ ကျယ်ပြန့်ပြီး အချို့ပရိုတက်စတင့်များက “အမိန့်တော်” ဟု နှစ်သက်သည်။

စကောလက်စတစ်ဝါဒ (Scholasticism)

ရိုမန်ကက်သလစ်အလယ်ခေတ်ကျောင်းများတွင် ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည့် ဒဿနိကနှင့် ဘုရားအီလာဟီစနစ်။ အထူးသဖြင့် ဩဂတ်စတင်နှင့် နောက်ပိုင်း အာရစ္စတော့တယ်ဝါဒကို အသုံးပြု၍ ဘာသာရေးအဆုံးအမများကို သတ်မှတ်စနစ်တကျဖြစ်အောင် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။

ကယ်တင်ခြင်းပညာ (Soteriology)

ဂရိစကား sōtēria “ကယ်တင်ခြင်း” နှင့် logos။ ဘုရားသခင်၏ကယ်တင်ခြင်းအစီအစဉ်၊ အထူးသဖြင့် ခရစ်တော်၏ကယ်တင်ခြင်းလုပ်ဆောင်ချက်ကို လေ့လာသည့် ခရစ်ယာန်ဘုရားအီလာဟီအပိုင်း။

ရင်းမြစ်ဝေဖန်ရေး (Source criticism)

ကျမ်းစာစာသားနောက်ကွယ်တွင် ရှိသည်ဟု ယူဆရသည့် ရင်းမြစ်များကို ရှာဖွေသည့် ကျမ်းစာလေ့လာနည်း။

အတူတကွကြည့်ရှုကျမ်းများ (Synoptics)

မဿဲ၊ မာကု၊ လုကာ ဧဝံဂေလိသုံးခု။ တစ်ပြိုင်နက်ကြည့်ရှုသောအခါ (synoptically) ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် အကြောင်းအရာတွင် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ တူညီမှုရှိသောကြောင့် ဤအမည်ရသည်။

တယ်လ်မတ် (Talmud)

မစ်နာ (ဂျူးနှုတ်တိုက်အဆုံးအမများ) နှင့် ဂျီမာရာ (မစ်နာနှင့်ပတ်သက်သော ဆွေးနွေးချက်များ) ပါဝင်သည့် ဂျူးစုစည်းမှု။

သိဒ္ဓိကုတ် (Theodicy)

ဂရိစကား theos “ဘုရားသခင်” နှင့် dikē “တရားမျှတမှု”။ ဆိုးယုတ်မှုရှိနေသော်လည်း ဘုရားသခင်၏ကောင်းမြတ်မှုနှင့် အနန္တတန်ခိုးရှိမှုကို လေ့လာကာကွယ်ခြင်း။

ဘုရားအီလာဟီ (Theology)

ဂရိစကား theos “ဘုရားသခင်” နှင့် logos “ဆွေးနွေးချက်”။ သမ္မာတရားကျမ်းနှင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းအဆုံးအမများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်းဖြင့် ဘုရားသခင်နှင့် ကမ္ဘာနှင့်ဆိုင်ရာ စနစ်တကျလေ့လာခြင်း။

ဓလေ့ (Tradition)

လက်တင်စကား traditio “လွှဲအပ်ခြင်း”။ ဆရာမှ တပည့်ထံ လွှဲအပ်သည့်အရာ။ ခရစ်ယာန်ဘုရားအီလာဟီတွင် ပရောဖက်နှင့် တမန်တော်များ၏ နှုတ်ထွက် သို့မဟုတ် စာဖြင့် ဘုရားသခင်မှ လူမျိုးထံ ပေးအပ်သည့် အဆုံးအမများ၊ ကျင့်သုံးမှုများနှင့် အတွေ့အကြုံများကို ကျမ်းစာနှင့် တူညီသည်ဟု ယူဆသည်။ ရိုမန်ကက်သလစ်အမြင်တွင် ခရစ်တော်နှင့် တမန်တော်များမှ စတင်သည့် စာဖြင့်ရေးထားသည်ဖြစ်စေ၊ မရေးထားသည်ဖြစ်စေ ဓလေ့များသည် ကျမ်းစာနှင့်အတူ မူလအဆုံးအမရင်းမြစ်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။

အားလုံးကယ်တင်ခံရမည်ဝါဒ (Universalism)

လူသားအားလုံးသည် ဘုရားသခင်၏သားသမီးများဖြစ်သောကြောင့် နောက်ဆုံးတွင် အားလုံးကယ်တင်ခြင်းရရှိမည်ဟု အဆိုပြုသည့် အဆုံးအမ။

အလုံးစုံဆန်သော (Wholistic)

ပြည့်စုံမှုကို ဖော်ပြသည်။ ဉပမာ လူသားသဘောသဘာဝကို အလုံးစုံဆန်စွာ နားလည်ခြင်း။ လူသားသည် တစ်ခုတည်းသော အလုံးစုံဖြစ်ပြီး ထိုနည်းအတိုင်း ဆက်ဆံရမည်။ တခါတရံ ဂရိစကား holos “တစ်ခုလုံး” မှ ဆင်းသက်သည်ဟု holistic ဟု ရေးသည်။

Anthropology

From the Gr. anthropos, “man,” and logos, “discourse.” In theology the study of the origin, nature, and destiny of man as contrasted with the study of God or of angels.

Apocrypha

A collection of books and sections of books not contained in the Jewish and Protestant canons but received by the Roman Catholic church under the name of deuterocanonicals.

Aramaic

A Semitic language used extensively in the Near East since the rise to power of the Assyrians and Babylonians. Spoken by the Jews during and after the Babylonian exile, Aramaic was the vernacular in Palestine in the days of Christ.

Atonement

An Anglo-Saxon term that has the force of “at-one-ment,” or “making at one.” It speaks of a process of healing the breach between God and humankind opened by sin and is associated with the life and death of Jesus Christ.

Biblical criticism

The scientific study and analysis of the human elements that have entered into the composition of the Scriptures.

Binitarianism

The belief that there are only two persons in the Godhead, i.e., the Father and the Son.

Canon

From the Gr. kanōn, “measuring rod.” A list that serves as a rule or measuring rod. In Christian language the term denotes the list of inspired books accepted as inspired composing the Old Testament and New Testament Scriptures.

Chiasm

The use of inverted parallelism in Heb. literature or poetry. Regular parallelism follows the order of A, B, A¹, B¹. Chiasm inverts the order to A, B, B¹, A¹. The word derives from the Gr. letter chi (X).

Deism

The system of thought that advocates natural religion and the existence of God on the basis of human reason and the laws of nature rather than revelation and the teachings of a church.

Demythologization

A method of New Testament interpretation originated by Rudolf Bultmann (1884–1976). It insists on the need to strip the New Testament, especially the Gospels, from their mythological forms and stories such as belief in Jesus’ divine power, His preexistence and virgin birth, His comings and goings between heaven and earth, and His resurrection from the dead as “utterly inconceivable” as historical faith. Such mythological language is then to be reinterpreted in anthropological (human-oriented) or, better, existential (personal) categories.

Determinism

The theory according to which human acts of the will, historical events, or occurrences in nature are determined, i.e., decided, by external and antecedent causes, such as the environment, the human genetic makeup, or God. Thus nothing occurs in human behavior, for instance, as the result of free will.

Dispensationalism

While they differ in their opinions as to the number of dispensations, dispensational theologians hold that God has unfolded His plan of salvation or covenant of grace in successive dispensations or periods of time throughout human history.

Docetism

(Gr. dokeō, “I seem”). A system of thought that held that Christ only “seemed” to have a human body, to have suffered on the cross, and to have risen from the dead.

Dualism

(Lat. dualis, from duo, “two”). A view that holds that all reality is composed of two distinct, antagonistic, and coequal fundamental principles. Thus, good and evil, spirit and matter, truth and error, body and soul are typical expressions of dualism.

Ebionites

An early-centuries group of Jewish Christians who regarded Jesus as the human son of Joseph and Mary, who was made the Anointed One at baptism. They also insisted on the binding character of the whole Mosaic Law.

Economy, divine

God’s saving plan revealed through redemption in Jesus Christ.

Empiricism

The philosophical system of thought that claims that experience is the only valid source of knowledge.

Endogamy

Marriage within one’s own group.

Enlightenment

The eighteenth-century philosophical movement that held that truth can be obtained only through reason, observation, and experiment. It has since then influenced much of the Western world.

Epistemology

(Gr. epistēmē, “knowledge,” and logos, “discourse”). An inquiry into the principles underlying the nature and source of knowledge, its limits, and the validity of its claims.

Eschatology

From the Gr. eschatos, “last,” and logos, “discourse.” The doctrine concerned with the final events in the history of the world.

Ethical

That which conforms to accepted standards of conduct.

Ethics

The science dealing with what is good and bad, and with moral duty, thus determining behavior and lifestyle.

Etiology

From the Gr. aitiologia, “a statement of causes.” The science of inquiring into the causes or reasons for things.

Evangelicalism

A modern Protestant movement that transcends denominational boundaries and promotes the interests of scriptural Christianity. The authority of the Scriptures, the word of God written and therefore inerrant in its original autographs, is the foundational tenet of the movement.

Expiation

From the Lat. expiare, “to atone for.” The reparation for a wrong, the satisfaction of the demands of justice through paying a penalty. In God’s plan of salvation Christ’s sacrificial death relieves its beneficiaries from the penal consequences otherwise involved in breaking the law of God.

Filioque

Meaning “and from the Son,” the term was inserted in the Nicene Creed (A.D. 325) by Western Catholicism to state that the Holy Spirit proceeds from the Father and the Son.

Forensic

That which belongs to courts of justice or to public debate.

Form criticism

A method of biblical study employed to uncover the assumed preliterary (oral) development behind the various literary forms of the biblical writings.

Gnosticism

(Gr. gnōsis, “knowledge”). A system that emphasizes dualism, holding that matter is evil and that emancipation—in Christianity salvation—comes through knowledge.

Hellenism

A body of humanistic and classical ideals associated with the culture, language, and philosophy of life prevalent in the Graeco-Roman world during the time of Christ.

Hermeneutics

(Gr. hermēneus, “interpreter”). The art and science of interpretation, as of the Bible.

Higher criticism

In the case of the Scriptures, a term applied to the historical and literary criticism of the Bible. This criticism is basically concerned with the literary sources and genres of the Scriptures, and matters of authorship.

Historical criticism

An attempt to verify the truthfulness and to understand the meaning of the Scriptures on the basis of the principles and procedures of secular-historical science.

Historicism

A hermeneutical system that sees a sequential development, a historical continuum in the biblical apocalyptic visions, over against a fulfillment entirely in the past or totally in the future.

Homoousios

Literally “of the same substance.” A term used in the early Christian councils, especially Nicea (325), to affirm that the Father and the Son are of the same divine substance or nature.

Idealism

A theory that holds that the essential nature of reality lies in a realm transcending phenomena, as, for instance, in consciousness or reason. The visible things of this world are merely copies of the perfect realities of another, supersensible world.

Imago Dei

(Lat. “image of God”) in which, as stated in Genesis 1:26, 27, man and woman were created.

Imputation

From the Lat. imputare, “to reckon,” “to charge to one’s account.” In Christian theology the ascription, by substitution, of God’s righteousness to the believer in Christ. In the opposite sense the term is also applied to Christ who, though He was innocent, allowed Himself to be counted guilty and a sinner by (when?) dying a substitutionary death on the cross, taking the sinner’s place.

Intertestamental

Relating to the period separating the Old and New Testaments.

Kenoticism

A system of thought that holds that in order to become man the Son of God emptied Himself temporarily of some of His divine attributes, more particularly His omnipotence, omnniscience, and omnipresence.

Liberalism

Though used with a variety of shades of meaning, the term describes a movement in modern Protestant theology emphasizing intellectual freedom and a secular humanism inconsistent with biblical orthodoxy.

Lower criticism

Another name for textual criticism of the Bible, i.e., the study of the text of the Scriptures to determine, as far as possible, what was actually written by the inspired authors.

Marcionism

A second- and third-century-A.D. doctrinal system that attracted a wide following. It rejected the Old Testament and its Creator-God as well as part of the New Testament, denying Christ’s corporality and full humanity.

Mas(s)oretes

Jewish scribes who worked on the Hebrew text of the Old Testament during the first millennium A.D.

Middle Ages, Medieval

The period of European history from about A.D. 500 to about A.D. 1500. More recent writers hold it to begin about 1100.

Millennium

Derived from the Lat. mille, “thousand,” and annum, “year.” The word is a theological term used to describe the thousand years of Revelation 20:1–10.

Mishnah

A collection, compiled toward the end of the second century A.D., of the oral traditions that the Jews had developed regarding Scripture.

Monarchianism

In an attempt to safeguard monotheism and the unity (“monarchy”) of God, some second- and third-century theologians maintained that Jesus was a mere man taken up into the Godhead. Others saw Jesus and the Spirit as mere modes or functions of the one God.

Monism

(Gr. monos, “alone,” “single”). A system of philosophy that appeals to a single unifying substance or principle to explain the diversity of all that is.

Montanism

A second-century apocalyptic movement which emphasized the continuance of the Spirit’s prophetic gifts and a strict ascetic discipline.

Mystery

(Gr. mustērion, “something closed,” “a secret”). In the New Testament the word refers to a divine plan or a truth previously hidden but presently revealed, the inner essence of which cannot be fully understood by the finite mind.

Neoorthodoxy

The twentieth-century Protestant movement characterized by “a reaction against theological liberalism and claiming to return to the basic principles of Reformation theology.

Ontology

The “science of being,” dealing with the nature and essence “of being.

Ordinance

The term is used in the Scriptures in reference to decrees or regulations ordained by God or by a government. In English it is commonly used in reference to institutions of divine origin such as foot washing and the Lord’s Supper.

Orthodoxy

From the Gr. orthos doxa, “right praise,” “right opinion.” Describes a pattern of belief consistent with the fundamental teachings of a church as compared with heterodoxy or heresy. The term, with a capital letter, is also used to identify the independent churches, situated mainly in Eastern Europe, that acknowledge the honorary primacy of the patriarch of Constantinople.

Panentheism

From the Gr. pan, “all,” en, “in,” and theos, “God.” The belief that while the Being of God penetrates the whole universe, His Being is more than the universe.

Pantheism

From the Gr. pan, “all,” and theos, “God.” The system that identifies God with the world and the world with God. Here all things are divine and no real distinction exists between God and the forces and laws of the universe.

Parousia

From the Gr. parousia, “presence” or “arrival.” A term used in the New Testament to denote the second coming of Christ in glory and power.

Penal

From the Lat. poena, “punishment.” Related to or involving punishment. In Christological language a term used to affirm that Christ bore the punishment sinners deserve.

Pericope

(Gr. perikopē, “section”). A selection from a writing, hence a passage from the Scriptures.

Pietism

A religious movement that originated in seventeenth-century Germany in reaction to formalism and intellectualism. It stressed Bible study and personal religious experience.

Pluralism

The view that contradictory doctrines in faith and morals could be professed by different persons, all equally in good standing in the same church. These positions usually vary according to the premises or postulates used in reflecting on the source of revelation, according to the methodology employed, or according to the cultural context within which theology operates.

Polytheism

The belief in or worship of many gods.

Positivism

A philosophy that confines intellectual inquiry and knowledge to observable (“positive”) and experimental facts, hence shunning all philosophical and metaphysical speculation.

Postcanonical

Relating to a person, an event, or a writing following the formation of the canon of Scripture.

Preterism

A mode of prophetic interpretation that places the fulfillment of biblical apocalyptic prophecies, notably those found in the book of Daniel and in the Apocalypse, entirely in the past.

Propensity

An intense and often urgent inclination, a decisive tendency.

Propitiation

From Lat. propitiare, “to render favorable.” Propitiation carries the idea of appeasing the offended person, of regaining the favor of a high individual. However, contrary to the Greek notion of appeasing an angry deity, the New Testament writers see no irreconcilable contrast in God between love and wrath, a wrath purged of all admixture of human limitation and sinful vindictiveness. Here the divine mystery of love is perceived in the midst of the reality of wrath.

Pseudepigrapha

Pseudonymous or anonymous Jewish writings dating from the centuries immediately before and after the time of Christ.

Rationalism

From the Lat. ratio, “reason.” A system of thought that holds that human reason is self-sufficient in the pursuit of truth, even religious truth.

Redaction criticism

A method of biblical study employed to uncover the assumed latest layer of tradition used by the redactor in the composition, for instance, of the Gospels.

Reincarnation

The theory that souls migrate from one body to another, whether human or animal.

Roman Catholicism

The faith, worship, and practice of the Christians in communion with the bishop of Rome.

Sacrament

A religious rite instituted by Jesus Christ, such as baptism, foot washing, and the Lord’s Supper. The scope of what the term comprises varies widely. Some Protestants favor the “ordinance.”

Scholasticism

A philosophical and theological system first developed in the medieval schools of Roman Catholic Europe. It aimed at defining and systematizing religious dogma with the help of philosophical concepts and the tradition of patristic theology, especially Augustine of Hippo and later with Aristotelianism.

Soteriology

From the Gr. sōtēria, “deliverance,” and logos, “discourse.” It is that area of Christian theology that deals with God’s plan of “redemption, more particularly Christ’s work of salvation.

Source criticism

A method of biblical study employed to uncover the assumed sources underlying the scriptural text.

Synoptics

The first three Gospels, according to Matthew, Mark, and Luke. So-called because when read side by side (synoptically) they present certain parallels in structure and content.

Talmud

The Jewish compilations comprising the Mishnah, or oral teachings of the Jews, and the Gemara, a collection of discussions on the Mishnah.

Theodicy

(Gr. theos, “God,” and dikē, “justice”). The study and defense of God’s goodness and omnipotence in view of the existence of evil.

Theology

From Gr. theos, “God,” and logos, “discourse.” The ordered study of God and of His relation to the world, especially by analysis of the teachings of the Old and New Testament Scriptures.

Tradition

From the Lat. traditio, “something handed over.” That which is handed over, particularly teachings handed over from a teacher to a disciple. Hence in Christian theology a body of doctrines, practices, and experiences revealed by God and delivered by Him to His people through the mouth or writings of His prophets and apostles, identified with the Scriptures. The Roman Catholic account of tradition claims that written and unwritten traditions, originating with Christ and the apostles, form an original and authentic source of doctrine alongside Scripture.

Universalism

A doctrine that affirms that all human beings will be saved ultimately because all are by nature children of God.

Wholistic

Denoting completeness, as for instance a wholistic understanding of the human nature. A human being is a single whole and must be treated as such. The word is sometimes spelled “holistic,” as derived from the Gr. holos, “whole” or “all.”

Sunday, November 30, 2025

Short Points SSL Q4 2025 L10. ယောရှု အစစ်

SDABC -vol-12-Handbook of SDA Theology (SDA သီဩလော်ဂျီ လက်စွဲစာအုပ်) (Part 1 - Index)

Blog Archive

Wikipedia