ရှင်မဿဲခရစ်ဝင်ကျမ်း - Matthew

ရှင်မဿဲခရစ်ဝင်ကျမ်း - Matthew

 

မာတိကာ (Table of Contents)
အခန်းကြီး - ၁
အခန်းကြီး - ၂
အခန်းကြီး - ၃
အခန်းကြီး - ၄
အခန်းကြီး - ၅
အခန်းကြီး - ၆
အခန်းကြီး - ၇
အခန်းကြီး - ၈
အခန်းကြီး - ၉
အခန်းကြီး - ၁၀
အခန်းကြီး - ၁၁
အခန်းကြီး - ၁၂
အခန်းကြီး - ၁၃
အခန်းကြီး - ၁၄
အခန်းကြီး - ၁၅
အခန်းကြီး - ၁၆
အခန်းကြီး - ၁၇
အခန်းကြီး - ၁၈
အခန်းကြီး - ၁၉
အခန်းကြီး - ၂၀
အခန်းကြီး - ၂၁
အခန်းကြီး - ၂၂
အခန်းကြီး - ၂၃
အခန်းကြီး - ၂၄
အခန်းကြီး - ၂၅
အခန်းကြီး - ၂၆
အခန်းကြီး - ၂၇
အခန်းကြီး - ၂၈

 

ဓမ္မဟောင်းနှင့် ဓမ္မသစ်ကြားကာလ

The Period Between the Testaments

 

 

ဓမ္မဟောင်းကျမ်းပိတ်ဆုံးပြီးနောက် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ဇာတ်လမ်းစတင်မှုအကြားတွင် ရာစုနှစ်လေးခုခန့်ကြာသောကာလတစ်ခုရှိသည်။ ဤကာလအတွင်း ဂျူးလူမျိုးများဖြတ်သန်းခဲ့ရသော အတက်အကျများကို နားလည်ရန်၊ အထူးသဖြင့် နောက်ပိုင်း ဆလူးဆစ်အုပ်ချုပ်သူများလက်အောက်တွင် သမိုင်းနှင့် မြေထဲပင်လယ်တွင် ရောမအာဏာတည်ဆောက်လာသည့်နှစ်များကို အလေးထားလေ့လာရန်သည် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၊ အထူးသဖြင့် ခရစ်ဝင်ကျမ်းများကို သင့်လျော်စွာ တန်ဖိုးထားနိုင်ရန် လိုအပ်သည်။ ဤဆောင်းပါးသည် ပါးရှားအာဏာကျဆုံးချိန်တွင် ဂျူးလူမျိုးများ၏အတွေ့အကြုံများနှင့် မြောက်ဘက်ရှိ ဆလူးဆစ်များနှင့် တောင်ဘက်ရှိ တော်လမီများအကြား ပါလက်စတိုင်းကို ထိန်းချုပ်ရန် ကြာရှည်ရုန်းကန်မှုများကို အကျဉ်းချုပ်ဖော်ပြထားသည်။ အန်တီအိုးကပ်စ်အီဖီဖန်နီးစ်မှ ဂျူးလူမျိုးများကို ဟယ်လင်နစ်ဇိမ်းပြုလုပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများ၊ မြေထဲပင်လယ်တစ်လွှားတွင် ရောမအာဏာတိုးချဲ့လာမှု၊ ဟတ်စမိုနီးယန်းများနှင့် ဟီရောဒ်မင်းကြီးလက်အောက်တွင် ပါလက်စတိုင်းရှိ နိုင်ငံရေးအခြေအနေများကို ပိုမိုအသေးစိတ်ထည့်သွင်းထားသည်။

Between the close of the Old Testament and the beginning of the narrative of the New Testament stretches a period of approximately four centuries. An understanding of the vicissitudes through which the Jews passed during this time, with special emphasis on their history under the later Seleucid rulers and during the years that witnessed the rise of Roman power in the Mediterranean, is necessary to a proper appreciation of the New Testament, particularly the Gospels. This article summarizes briefly the experiences of the Jews under the waning power of Persia and during the protracted struggle for control of the Palestine between the Seleucids to the north and the Ptolemies to the south. More detailed consideration is given to developments growing out of attempts by Antiochus Epiphanes to Hellenize the Jews, to the extension of Roman power throughout the Mediterranean world, and to the political situation in Palestine under the Hasmonaeans and under the Herod the Great.

 

 

၁။ စတုတ္ထရာစုနှစ်အတွင်း ပါးရှားလက်အောက်ရှိ ဂျူးလူမျိုးများ

I.                The Jews Under the Persians During the 4th Century

II.                

 

နီဟီမီယာနှင့် နောက်ပိုင်း—ဘီစီ ပဉ္စမရာစုနှစ်အတွင်း ဂျူးလူမျိုးများ၏ သမိုင်းမှတ်တမ်းများသည် နည်းပါးသော်လည်း၊ ကျမ်းပြင်ပ အထောက်အထားများသည် တဖြည်းဖြည်းထွက်ပေါ်လာနေသည်။ အယ်လီဖန်တင်းစာရွက်များအရ ဘီစီ ၄၁၀ တွင် ဂျိုဟာနန်သည် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းဖြစ်ပြီး ဘီစီ ၄၀၇ ခန့်တွင် ဘဂိုးအက်စ် (ဘဂိုစီး၊ ဘဂိုဟီ၊ ဘစ်ဂဗိုင်) အမည်ရှိ ပါးရှားတစ်ဦးသည် ဂျူဒီယား၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည် (အိုလ်မစတိဒ်က ၎င်းသည် နီဟီမီယာ၏ဆက်ခံသူဖြစ်သည်ဟု ယူဆသည်)။ ဤဘဂိုးအက်စ်သည် အယ်လီဖန်တင်းစာရွက်များတွင် ဆန်ဘလတ်နှင့် နီဟီမီယာတို့၏ခေတ်တွင် ဂျူဒီယား၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းသည် အီဂျစ်ကို ဆန့်ကျင်သည့် အာတာဇာဇီးစ် တတိယ၏ စစ်ဦးစီးမှူးဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ပါးရှား၏ ဘုရင်ဖန်တီးသူဖြစ်လာသည့် ဘဂိုးအက်စ်ထက် ရာစုနှစ်တစ်ခုနီးပါးစောသည်။ နီဟီမီယာ၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးဘဝနှင့် ဆက်စပ်ဖြစ်ရပ်များကို ဂျိုဟာနန်နှင့် ဘဂိုးအက်စ်အကြောင်း ဂျိုးဆီးဖပ်စ်၏ဖော်ပြချက်များနှင့် ညှိနှိုင်းနိုင်သည် (တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၇၉၊ ၈၀ ကြည့်ပါ)။

Nehemiah and After.—Historical records of the Jews during the 5th century b.c. have been scanty, but extra-Biblical evidence is gradually coming to light. According to the Elephantine papyri Johanan was high priest in 410 b.c. and a Persian by the name of Bagoas (Bagoses, Bagohi, Bigvai) was appointed governor of Judea at least by 407 b.c. (Olmstead thinks he was Nehemiah’s successor). This Bagoas, mentioned in the Elephantine papyri as the governor of Judea in the days of Sanballat (and therefore of Nehemiah), lived nearly a century earlier than the eunuch Bagoas who was a commander of Artaxerxes III against Egypt and who later became Persia’s kingmaker. It is possible to harmonize the incidents connected with Nehemiah’s governorship, involving several men who later became high priests (see Vol. III, pp. 79, 80), and the statements of Josephus about Bagoas and Johanan, etc.

 

ပါးရှားများသည် ဂျူးဘာသာကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်းမပြုခဲ့သော်လည်း၊ မီးကို သန့်ရှင်းသည်ဟု ယူဆသည့် ဇိုရိုအက်စထရီယန်များက မီးတွင် အသားများကို မီးရှို့ခြင်းသည် သန့်ရှင်းမှုကို ညစ်ညမ်းစေသည်ဟု ခံစားရသည်။ ဤအကြောင်းကြောင့် ဂျူးယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းနှင့် ရန်ဖြစ်မှုကြောင့် ဘဂိုးအက်စ်သည် ဂျေရုဆလင်မြို့ရှိ ဗိမာန်တော်၏ယဇ်ပလ္လင်ပေါ်တွင် သိုးသငယ်တစ်ကောင်လျှင် ဒရာခမူး ၅၀ ဒဏ်ငွေချမှတ်ခဲ့သည်။ အီဂျစ်တွင် အယ်လီဖန်တင်းရှိ ဂျူးများသည် ၎င်းတို့၏ဗိမာန်တော်တွင် ယဇ်ပူဇော်ခဲ့သော်လည်း (တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၈၁-၈၃ ကြည့်ပါ) အီဂျစ်လူမျိုးများက ၎င်းကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ အီဂျစ်တွင် ပါးရှားများ၏ တိရစ္ဆာန်ယဇ်ပူဇော်မှုကို မနှစ်သက်သည့်အမြင်ကို အယ်လီဖန်တင်းရှိ ဂျူးများက ယဇ်ပူဇော်သည့် တိရစ္ဆာန်အချို့ကို ကိုးကွယ်သည့် အီဂျစ်လူမျိုးများက ထောက်ခံသည်။ ဒေသခံအုပ်ချုပ်သူမရှိသည့်အခါ အီဂျစ်လူမျိုးများက ဤဂျူးဗိမာန်တော်ကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အချိန်အတန်ကြာ အပျက်အစီးအဖြစ်ရှိနေခဲ့ပြီး ဂျူးများသည် ဂျိုဟာနန်မှတစ်ဆင့်၊ ထို့နောက် ဘဂိုးအက်စ်မှတစ်ဆင့် ပြန်လည်တည်ဆောက်ခွင့်တောင်းခံခဲ့သည်။ ဘဂိုးအက်စ်သည် ခွင့်ပြုရာတွင် အသစ်တည်ဆောက်မည့်ဗိမာန်တော်တွင် ဆန်ပူဇော်ပွဲနှင့် မီးလှုံးများသာ ပူဇော်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။

The Persians did not interfere with the Jewish religion, although the Zoroastrians, to whom fire was sacred, felt it was a desecration to burn flesh in the flames. This may possibly be one of the reasons why Bagoas had put a fine of 50 drachmas on every lamb offered on the Temple altar in Jerusalem, although the quarrel with the Jewish high priest would seem a sufficient reason. In Egypt the Jews of Elephantine offered sacrifices in their temple (see Vol. III, pp. 81-83) until it was destroyed by the Egyptians. In the Egypt the Persian dislike of animal sacrifices would be supported by the Egyptians, who worshiped some of the animals offered by the Jews in Elephantine. When the local ruler was absent, therefore, the Egyptians destroyed this Jewish temple. It lay in ruins for some time while the Jews sought, first through Johanan, then through Bagoas, for permission to rebuild. Bagoas, in giving this permission, authorized only meal offerings and incense for the new temple.

 

ဂျူးဘာသာအတွက် အန္တရာယ်များ—အာတာဇာဇီးစ်ပထမလက်ထက်တွင် ပြန်လည်ရောက်ရှိလာသော ဂျူးများသည် ပါးရှားအင်ပါယာ၏ တရားဝင်ဘာသာဖြစ်သည့် ဇိုရိုအက်စထရီယန်ဘာသာ၏ သွန်သင်ချက်များကို သိရှိထားဖွယ်ရှိသည်။ နီဟီမီယာနှင့် အခြားခေါင်းဆောင်များသည် သာမန်လူထုများက ယေဟောဝါအား ကိုးကွယ်ခြင်းကို အာဟူရာ-မဇ္ဒါအား ကိုးကွယ်ခြင်းနှင့် မရောထွေးစေရန် သတိထားရန် လိုအပ်ကြောင်း သဘောပေါက်ခဲ့ကြဖွယ်ရှိသည်။ ပါးရှားများနှင့် ဂျူးများနှစ်ဦးစလုံးသည် ဖြောင့်မတ်သောဘုရားသည် အကောင်းများအားလုံး၏ ဆန့်ကျင်သူကို အနိုင်ယူမည့် တရားစီရင်မည့်နေ့တစ်နေ့ရောက်လာမည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး၊ ထို့နောက် ဖြောင့်မတ်သူများသည် အခြေအနေသစ်များအောက်တွင် ကောင်းချီးပေးခံရသောနေရာတွင် နေထိုင်ရမည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ပါးရှားများသည် ၎င်းတို့၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဝိညာဉ်နှစ်ခု၊ ဖြောင့်မတ်သော အာဟူရာ-မဇ္ဒါနှင့် မကောင်းဆိုးဝါး အဟရီမန်ကို တန်းတူဖြစ်စေသည့် ဒွိစိတ်ဝါဒတစ်ခုအဖြစ် စီစဉ်ခဲ့သည်။ ဂျူးများသည် ၎င်းတို့၏သန့်ရှင်းသောကျမ်းစာများမှတစ်ဆင့် ထာဝရတန်ခိုးထင်ရှားသောဘုရားတစ်ဆူကိုသာ များစွာပြောဆိုခဲ့ပြီး၊ တစ်ချိန်က ပြီးပြည့်စုံစွာဖန်တီးခံခဲ့ရသော (ဟီဇကျေလ ၂၈:၁၄-၁၉) သို့သော် နောက်ပိုင်းတွင် အပြစ်အားလုံး၏ဖန်တီးသူဖြစ်လာသည့် သိသိသာသာ နိမ့်ကျသော မကောင်းဆိုးဝါးအကြောင်း အနည်းငယ်သာ ပြောဆိုခဲ့သည်။

Dangers to the Jewish Religion.—The returned Jews during the reign of Artaxerxes I were probably acquainted with the teaching of Zoroastrianism, since it was the official religion of the Persian Empire. Nehemiah and other leaders probably realized the necessity of exercising care lest the common people confuse the worship of Jehovah with that of Ahura-Mazda. Both Persians and Jews believed that there would come a great judgment day, when the God of righteousness would vanquish the adversary of all good, and that then the righteous would be given a blessed abode under new conditions. The Persians arranged their two opposing spirits, the righteous Ahura-Mazda, and the evil Ahriman, in a dualism that tended to make them equal. The Jews, through their sacred literature, spoke much of one eternal all-powerful God, and very little of a distinctly inferior evil adversary who had at one time been created perfect (Eze. 28:14–19), but who later became the author of all sin.

 

ဆမာရီယာရှိ ပြိုင်ဘက်ဘာသာ—ဂျေရုဆလင်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာသော ဂျူးများသည် ဖမ်းဆီးနှိပ်စက်ခံရစဉ်အတွင်း (ဒုတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၉၄၉၊ ၉၅၀; တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၆၉ ကြည့်ပါ) ထိုနေရာတွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့သော တစ်ပိုင်းတစ်စ ကိုးကွယ်သူများ၏ လူကြိုက်များသောအယူအဆများနှင့် ကွဲပြားသော ကိုးကွယ်မှုစံနှုန်းများကို တည်ထောင်ရန်ကြိုးစားသောအခါ ဆန့်ကျင်ခံရသည်။ ၎င်းတို့ကို ကျဉ်းမြောင်းပြီး အစွဲအလမ်းကြီးသူများဟု ယူဆကာ၊ ဆန်ဘလတ်နှင့် တိုဘီယာတို့သည် ၎င်းတို့၏အစီအစဉ်များကို ဟန့်တားရန် အစွမ်းကုန်ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ဂျိုယာဒါယဇ်ပုရောဟိတ်၏သားတစ်ဦးသည် ဆန်ဘလတ်၏သမီးနှင့် လက်ထပ်ခဲ့သောကြောင့် နီဟီမီယာမှ နှင်ထုတ်ခံခဲ့ရသည်။ ၎င်းသည် ဂျိုးဆီးဖပ်စ်မှ ဖော်ပြထားသည့် မနာစီ (နီဟီမီယာ ၁၃:၂၈၊ ၂၉ ကြည့်ပါ) ဖြစ်နိုင်ပြီး၊ ဆမာရီယာရှိ ဆန်ဘလတ်က ၎င်းကို ကြိုဆိုကာ ဂါရိဇင်တောင်ပေါ်ရှိ ပြိုင်ဘက်ဆမာရီယန်ဗိမာန်တော်တွင် ယဇ်ပုရောဟိတ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် (ယောဟန် ၄:၂၀) ဖော်ပြထားသည့် ပြိုင်ဘက်ဆမာရီယန်ဘာသာတစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး၊ ယနေ့ထိတိုင် ရာဂဏန်းအနည်းငယ်သာ ကျန်ရှိသော အနည်းငယ်သောလူဦးရေဖြင့် ရှင်သန်နေဆဲဖြစ်သည်။

A Rival Religion in Samaria.—The Jews returning to Jerusalem were opposed when they tried to set up standards of worship at variance with the popular concepts of the half-pagan peoples who had settled in the land (see Vol. II, pp. 949, 950; Vol. III, p. 69) during the Captivity. Thinking of them as narrow and bigoted fanatics, Sanballat and Tobiah made every effort to thwart their plans. A son of Joiada the priest was banished by Nehemiah because of his marriage to the daughter of Sanballat. This may have been the Manasseh mentioned by Josephus (see on Neh. 13:28, 29), whom Sanballat of Samaria welcomed and made priest of a rival Samaritan temple on Mt. Gerizim. The result was a rival Samaritan cult, which is mentioned in the New Testament (John 4:20), and still survives in a remnant numbering a few hundred souls.

 

ဂျူးရိုးရာဓလေ့ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု—ဆမာရီယန်များ၏ ဆန့်ကျင်မှုသည် ဂျူးများအား တိုရာ (ပဉ္စကျမ်း) ကို လေ့လာခြင်းနှင့် မြှင့်တင်ခြင်းအတွက် အားပေးမှုကြီးမားစေခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ၎င်း၏လိုအပ်ချက်များကို တင်းကြပ်စွာ အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည်။ နယ်မြေတစ်လွှားတွင် ဆီနာဂေါ့များ တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဥပုသ်နေ့ဝတ်ပြုပွဲများတွင် ကျမ်းစာများကို ဖတ်ကြားပြီး၊ ပြည်ပရောက်နေစဉ်အတွင်း လူထုပြောဆိုသောဘာသာစကားဖြစ်လာသည့် အာရာမိတ်ဘာသာစကားဖြင့် ဘာသာပြန်ဆိုခြင်း သို့မဟုတ် ရှင်းပြခဲ့သည် (ပထမတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၂၉၊ ၃၀ ကြည့်ပါ)။ ဤရှင်းပြချက်များမှတစ်ဆင့် ရဗ္ဗိများသည် လူထုအား တိုရာ၏ သင့်လျော်သော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်များဟု ယူဆသည့်အရာများတွင် လမ်းညွှန်ပေးခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေများအောက်တွင် ကျမ်းစာများ၏ ရိုးရာအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုတစ်ခု တဖြည်းဖြည်းဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်။ သို့သော် ခေါင်းဆောင်များသည် အဆုံးအမနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများတွင် သဘောထားကွဲလွဲခဲ့ကြသည်။ ပြန်လည်နိုးကြားလာသော ဂျူးအမျိုးသားရေးဝါဒသည် ၎င်းတို့အား သန့်ရှင်းသောကျမ်းစာများကို လေ့လာရန် တွန်းအားပေးခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် ကျမ်းစာ၏ မှန်ကန်သောအဓိပ္ပာယ်ကို ရှုပ်ထွေးစေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ ကြိုတင်ယူဆထားသော အမြင်များကို ဖယ်ရှားပြီး ဘုရားသခင်၏ဝိညာဉ်တော်ကို သမ္မာတရားအားလုံးသို့ လမ်းညွှန်ခွင့်ပြုမည့်အစား၊ ၎င်းတို့သည် မတော်မတရားသောအယူအဆများဖြင့် ပြည့်နှက်နေသော ကွဲအက်နေသောရေကန်များကို တူးဖော်ခဲ့ကြသည်။ ဤမတိကျသောအယူအဆများသည် ယေရှုခရစ်ကို ၎င်း၏ခေတ်ကာလရှိ ခေါင်းဆောင်များမှ ပယ်ချခံရရန် လမ်းခင်းပေးခဲ့သည်။ ဤနေရာတွင် နောက်ပိုင်းရာစုနှစ်များအတွင်း ဂျူးဘာသာကို လွှမ်းမိုးမည့် ရှုပ်ထွေးသောရိုးရာဓလေ့တစ်ခု၏ အုတ်မြစ်များကို ချမှတ်ခဲ့သည် (ပဉ္စမတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၉၅-၁၀၀ ကြည့်ပါ)။

The Development of Jewish Tradition.—Such opposition as that of the Samaritans gave great impetus to the study and exaltation of the Torah (Pentateuch) on the part of the Jews, who set about strictly enforcing all its requirements. Synagogues were established throughout the land. Readings from the Scriptures, presented in the Sabbath services, were translated or explained in Aramaic, which had become, during the Exile, the spoken language of the people (see Vol. I, pp. 29, 30). Through these explanations the rabbis guided the minds of the laity in what were considered proper interpretations of the Torah. Under such conditions it was not at all strange that a body of traditional interpretation of the Scriptures gradually grew up, although the leaders disagreed among themselves on points of doctrine and procedure. Revived Jewish nationalism had driven them to study their sacred books, but they became confused as to the correct meaning of Scripture. Instead of laying aside their preconceived opinions and letting the Spirit of God guide them into all truth, they hewed out for themselves broken cisterns of error from which to drink. These false concepts paved the way for the rejection of Christ by the leaders of His day. Here were laid the foundations of a complex body of tradition (see Vol. V, pp. 95-100) that was to dominate Jewish religion through subsequent centuries.

 

ဂျဒ္ဒူယာနှင့် အလက်ဇန္ဒားတို့၏ ရိုးရာဓလေ့—အာတာဇာဇီးစ်ဒုတိယ (မနီမိုန်)၊ ဘီစီ ၄၀၅/၀၄—၃၅၉/၅၈၊ နှင့် အာတာဇာဇီးစ်တတိယ (အိုးခပ်စ်)၊ ဘီစီ ၃၅၉/၅၈—၃၃၈/၃၇၊ ဂျိုဟာနန်နှင့် ဂျဒ္ဒူယာတို့ ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းများဖြစ်ခဲ့စဉ်ကာလတွင် ဂျူးများနှင့်ပတ်သက်သော မှတ်တမ်းများမှာ အနည်းငယ်သာရှိသည်။ အငြင်းပွားမှုများသည် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်မှာ သေချာသည်။

The Tradition of Jaddua and Alexander.—For the reigns of Artaxerxes II (Mnemon), 405/04—359/58 b.c., and Artaxerxes III (Ochus), 359/58—338/37, when Johanan and Jaddua were high priests, there are few records concerning the Jews. Without doubt antagonism continued.

 

ဂျိုးဆီးဖပ်စ်သည် အလက်ဇန္ဒား၏ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုနှင့် ဆက်စပ်သော ဖြစ်ရပ်တစ်ခုကို ဖော်ပြထားပြီး၊ ၎င်းကို ပညာရှင်များစွာက သမိုင်းမဟုတ်ဟု တံဆိပ်ကပ်ထားသော်လည်း၊ ဒံယေလ၏ ဂရိနိုင်ငံဆိုင်ရာ ပရောဖက်ပြုချက်နှင့် ဆက်စပ်နိုင်သောကြောင့်နှင့် ဒံယေလအတွက် စောစီးစွာရက်စွဲကို လက်ခံပါက ၎င်းသည် မဖြစ်နိုင်သည့်အရာမဟုတ်သောကြောင့် ဤနေရာတွင် ဖော်ပြထားသည်။

Josephus mentions an incident connected with the campaign of Alexander, which, though many scholars label it unhistorical, is here given because of its possible bearing on Daniel’s prophecy of Greece, and because it is not inherently impossible if an early date for Daniel is accepted.

 

ဇာတ်လမ်းအရ (ဂျိုးဆီးဖပ်စ် အန်တီကွီးတီးစ် xi. ၈. ၄, ၅ [၃၂၅–၃၃၉]) အလက်ဇန္ဒားသည် တိုင်ယာမြို့မှ အီဂျစ်သို့သွားရာလမ်းတွင် ဂျေရုဆလင်သို့ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဒံယေလ၏ ပရောဖက်ပြုချက် (ဖြစ်နိုင်သည်မှာ အခန်း ၈:၂၁) ကို ပြသခံခဲ့ရသည်။ ၎င်းကို အထင်ကြီးလေးစားခဲ့ပြီး ဂျူးများအား ကြီးမားသောအခွင့်အရေးများပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အတွက်သာမက ၎င်းအနာဂတ်တွင် သိမ်းပိုက်မည့်နယ်မြေများရှိ ၎င်းတို့၏ဆွေမျိုးများအတွက်ပါ ပေးခဲ့သည် (တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၃၇၂၊ ၃၇၃ ကြည့်ပါ)။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်သည် ဆန်ဘလတ်နှင့် ဒါရိယပ်စ်တတိယကို တစ်ခေတ်တည်းသားများအဖြစ် ဖော်ပြရာတွင် ဤဇာတ်လမ်းကို ဆန်ဘလတ်၏သမီးနှင့် ဂျိုယာဒါ၏သားတစ်ဦး၏လက်ထပ်ခြင်းအကြောင်း (နီဟီမီယာ ၁၃:၂၈) နှင့် ရောထွေးခဲ့သော်လည်း၊ ဤဂျဒ္ဒူယာ သို့မဟုတ် အခြားဂျဒ္ဒူယာတစ်ဦးသည် အလက်ဇန္ဒား၏ခေတ်တွင် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းဖြစ်ခဲ့ပြီး ထိုသို့သောဖြစ်ရပ်တစ်ခု ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်မှာ မဖြစ်နိုင်သည့်အရာမဟုတ်ပေ။ ဘုရားသခင်သည် ဒံယေလ၏ခေတ်ကာလတွင် ဆိုင်ရပ်စ်ကို လမ်းညွှန်နိုင်သည့်အတိုင်း အလက်ဇန္ဒားကိုလည်း လမ်းညွှန်နိုင်သည်။

The story goes (Josephus Antiquities xi. 8. 4, 5 [325–339]) that from Tyre Alexander went to Jerusalem en route to Egypt and was shown the prophecy of Daniel (probably ch. 8:21); that he was so impressed by it that he granted the Jews great favors, not only for themselves but also for their kinsfolk in lands he might conquer in the future (see Vol. III, pp. 372, 373). It is true that Josephus, referring to Sanballat and Darius III as contemporaries, confuses this story with the one about the marriage of Sanballat’s daughter to a son of Joiada (Neh. 13:28), but it is not impossible that this or another Jaddua was high priest in Alexander’s time and that such an incident could have occurred. God could direct Alexander as easily as He could Cyrus in the days of Daniel.

 

အလက်ဇန္ဒားသည် ဂျူးများအား အခွင့်အရေးများပေးရန် ဦးတည်စေသည့် နောက်ထပ်ဖြစ်ရပ်တစ်ခုမှာ၊ ဆမာရီယန်ခေါင်းဆောင်များသည် အလက်ဇန္ဒားမှ ကိုးလီဆီးရီယာနှင့် ပါလက်စတိုင်းအားလုံးကို အုပ်ချုပ်ရန် ခန့်အပ်ထားသည့် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး အန်ဒရိုမာခပ်စ်ကို မီးရှို့သတ်ဖြတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အီဂျစ်မှ ပြန်လာသောအခါ၊ အလက်ဇန္ဒားသည် ဤရာဇဝတ်မှုကို လက်စားချေပြီး၊ ဆမာရီယန်မှ ပိုင်ဆိုင်သည်ဟု အဆိုပြုထားသော နယ်စပ်နယ်မြေအချို့ကို ဂျူးများထံ ပေးအပ်ကာ အခြားအခွင့်အရေးများကိုလည်း ပေးခဲ့သည်။

Another incident led to Alexander’s bestowal of favors on the Jews. The Samaritan leaders burned to death the governor, Andromachus, whom Alexander had stationed in Samaria to administer all Coele-Syria and Palestine. Upon his return from Egypt, Alexander avenged this outrage, gave certain border territory claimed by Samaria to the Jews, and granted them other privileges.

 

 

II. ဂရိလူမျိုးများနှင့် မက်ဆီဒိုးနီးယားလူမျိုးများ၏ ထွန်းကားလာမှု

II. Rise of the Greeks and Macedonians

 

ဂရိလူမျိုးများ၏ နောက်ခံသမိုင်း သမိုင်းအရ ဂရိနိုင်ငံ၊ အေဂျီယံပင်လယ်ရှိ ကျွန်းများနှင့် အာရှမိုင်းနားဒေသ၏ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် နေထိုင်သော လူမျိုးများသည် အင်ဒို-ဥရောပလူမျိုးများ၏ ဒုတိယထောင်စုနှစ် ဘီစီတွင် အရှေ့မြောက်ဘက်မှ လာရောက်ခဲ့သော လှိုင်းဆက်များ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည် (ဒံယေလ ၂:၃၉ ကို ကြည့်ပါ)။ နှစ်ဆယ်ရာစု အကုန်တွင် ဂရိနိုင်ငံတွင် ဒီမိုကရက်တစ်ပုံစံ မြို့ပြပြည်နယ်အစိုးရစနစ်ကို ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်။ မြို့တစ်မြို့စီသည် ကိုယ်စားလှယ်ဒီမိုကရေစီ မဟုတ်ဘဲ တိုက်ရိုက်ဒီမိုကရေစီဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံသားအားလုံးသည် မဲပေးရန်အတွက် စုဝေးကြသည်။ ဤစနစ်သည် နိုင်ငံသားဦးရေနည်းပါးခြင်းကြောင့် ဖြစ်နိုင်ခဲ့ပြီး (ကျွန်များနှင့် နိုင်ငံခြားသားများသည် နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေးအရ အဆင့်အတန်းမရှိသဖြင့် လူဦးရေ၏ အများစုဖြစ်သည်)။ ဒီမိုကရက်တစ်စံနှုန်းများကို ဖွံ့ဖြိုးလာနေသော ဤသေးငယ်ပြီး လွတ်လပ်သော ဂရိပြည်နယ်များသည် နောက်ဆုံးတွင် ပါရှားနိုင်ငံ၏ အာဏာရှင်အုပ်ချုပ်မှုကို စိန်ခေါ်ခဲ့သည်။

The Greek Background.—Historically, the peoples living in Greece, on the islands of the Aegean Sea, and on the west coast of Asia Minor formed part of the successive waves of Indo-European peoples who came from the northeast in the 2d millennium b.c. (see on Dan. 2:39). By the close of the 6th century a democratic form of city-state government was developed in Greece. Each city was a direct, not a representative, democracy, in which all citizens met to vote on all issues. This was possible because each body of citizens was small (slaves and “strangers” of nonnative descent, who had no political or social standing, formed the majority). These small, independent Greek states, which were developing democratic principles of administration, eventually challenged the autocratic power of Persia.

 

ဂရိနှင့် ပါရှားစစ်ပွဲ အေဂျီယံပင်လယ်အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ အိုင်အိုနီးယန်ဂရိအခြေချမှုများသည် ယခင်က လီဒီယာအောက်တွင်ရှိခဲ့ပြီး၊ လီဒီယာနှင့်အတူ ပါရှားအင်ပါယာ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်းတို့ကို ပါရှားထိန်းချုပ်မှုအောက်သို့ ရောက်အောင်ထိန်းသိမ်းရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ အချိန်ယူခဲ့ရသည်။ ဆိုင်းရပ်စ်၏ အုပ်ချုပ်မှုပြီးနောက် နှစ်ပေါင်းငါးဆယ်အကြာတွင်၊ အိုင်အိုနီးယန်များ၏ ပုန်ကန်မှုကို ဥရောပဂရိလူမျိုးများက ကူညီခဲ့ရာ ပါရှားတို့၏ လက်စားချေမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဂရိမြို့ပြပြည်နယ်များသည် ပြင်းထန်သော မနာလိုမှုများနှင့် အကွံအဖန်များကြောင့် ရေရှည်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မဖြစ်နိုင်ခဲ့သော်လည်း၊ ပါရှားအင်ပါယာ၏ ခြိမ်းခြောက်မှုကြောင့် အတူတကွလုပ်ဆောင်ရန် တွန်းအားပေးခံခဲ့ရသည်။ ဒါရီးယပ်စ်ပထမနှင့် ဇာဇီးယပ်စ်တို့၏ ဂရိလူမျိုးများကို ဆန့်ကျင်သည့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများသည် ဘီစီ ၄၉၀ တွင် မာရသုန်တွင် ပထမဆုံးအောင်မြင်မှုမရခဲ့ပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် ဘီစီ ၄၈၀ တွင် ဆလမစ်စ်နှင့် ဘီစီ ၄၇၉ တွင် ပလတေးယားတွင် ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည် (ဒံယေလ ၁၁:၂ ကို ကြည့်ပါ၊ ထို့ပြင် တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၅၉-၆၁)။ ထိုအချိန်တွင် ပါရှားတို့သည် အိုင်အိုနီးယန်ကမ်းရိုးတန်းရှိ မိုင်ကာလီတွင် ပြင်းထန်သော ဆုံးရှုံးမှုများ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ဤသို့ဖြင့် ဂရိနိုင်ငံသည် ပါရှားအင်ပါယာမှ ကယ်တင်ခံခဲ့ရပြီး၊ အိုင်အိုနီးယန်ဂရိလူမျိုးများ (အေဂျီယံကျွန်းများနှင့် အာရှမိုင်းနားအနောက်ကမ်းရိုးတန်း) သည် အေသင်နှင့် ပါရှားကို အောင်မြင်ခဲ့သော အခြားဂရိမြို့ပြပြည်နယ်များနှင့်အတူ ခုခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ချုပ်တစ်ခုတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဤအေသင်ဦးဆောင်မှုကာလသည် ဂရိယဉ်ကျေးမှု၏ ရွှေခေတ်ဖြစ်သည်။ ဘီစီ ၄၃၁ တွင် ပလိုပိုနီးဆီးယန်စစ်ပွဲ စတင်ခဲ့ပြီး၊ အေသင်နှင့် စပါတာတို့သည် သာလွန်မှုအတွက် နှစ်ပေါင်း ၂၅ ကျော်ကြာ ရုန်းကန်ခဲ့ပြီး၊ နောက်ဆုံးတွင် သီဘိစ်မြို့က နှစ်မြို့စလုံးကို အစားထိုးခဲ့သည်။ ဤစစ်ပွဲသည် ဂရိပြည်နယ်များကို ပိုမိုအားနည်းစေခဲ့ပြီး၊ ပါရှားအင်ပါယာအား ဂရိလူမျိုးများကို တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ဆန့်ကျင်လုပ်ကြံရန် အခွင့်အရေးပေးခဲ့သည်။

The Persian War With Greece.—The Ionian Greek settlements on the eastern coast of the Aegean Sea, formerly under Lydia, were incorporated into the Persian Empire along with Lydia, though it took many years to reduce them to Persian control. Half a century after Cyrus the aid furnished to the revolting Ionians by the European Greeks evoked the vengeance of Persia. The city-states in Greece, which had proved themselves incapable of any long-term concerted action because of bitter jealousies and intrigues, where thus driven to work together in the face of the Persian threat. The campaigns of Darius I and Xerxes against the Greeks ended in failure, first at Marathon in 490 b.c., later, in 480, at Salamis, and, in 479, at Plataea (see on Dan. 11:2; also Vol. III, pp. 59-61). About the same time the Persians suffered serious losses at Mycale on the Ionian coast. Thus Greece was saved from the Persian Empire, and the Greeks of Ionia (the Aegean Islands and the west coast of Asia Minor) joined in a defensive league with the Athens and other Greek city-states that had participated in the Persian defeat. This period of Athenian leadership was the Golden Age of Greek culture. In 431 began the Peloponnesian War, which spanned more than 25 years, in which Athens and Sparta struggled for supremacy and both were supplanted by Thebes. This war weakened the Greek states still further and gave Persia an opportunity to play off Greek against Greek.

 

အလက်ဇန္ဒါး၏ ပါရှားအင်ပါယာ သိမ်းပိုက်မှု

Alexander’s Conquest of the Persian Empire

 

 

 

ဂရိနိုင်ငံတွင် ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပေါ်နေချိန်တွင်၊ မြောက်ဘက်ရှိ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဂရိလူမျိုးဖြစ်သော မက်ဆီဒိုးနီးယားနိုင်ငံသည် ဘုရင်စနစ်ဖြင့် အုပ်ချုပ်သော နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်လာပြီး နယ်မြေချဲ့ထွင်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ အာတဇာဇီးယပ်စ်တတိယ (အိုခပ်စ်) သည် ပါရှားဘုရင်ဖြစ်လာချိန်တွင်၊ အသက် ၂၃ နှစ်အရွယ် ဖိလစ်ဒုတိယသည် မက်ဆီဒိုးနီးယားဘုရင်ထီးကို ရယူပြီး အမျိုးသားစစ်တပ်တစ်ခု ဖွဲ့စည်းရန် စတင်ခဲ့သည်> သူသည် ဂရိနိုင်ငံ၏ နီးပါးအားလုံးကို အုပ်ချုပ်မှုအောက်သို့ မကြာမီရောက်ရှိခဲ့သည်။ သို့သော် ဂရိ-မက်ဆီဒိုးနီးယားပူးပေါင်းမှုဖြင့် ပါရှားအင်ပါယာကို တိုက်ခိုက်ရန် သူ၏အစီအစဉ်မပြီးမီ ဖိလစ်သည် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။

While Greece proper was embroiled in conflict the semi-Greek country of Macedonia to the north became a monarchical state and sought to expand its territory. About the time that Artaxerxes III (Ochus) became king of Persia, 23-year-old Philip II came to the throne of Macedonia and started the formation of a national army. He soon gained supremacy over nearly all of Greece. But before his plan for a united Greek-Macedonian attack on Persia could be executed, Philip was assassinated.

 

အလက်ဇန္ဒါးမဟာ ဖိလစ်သည် သိမ်းပိုက်မှု၏ မီးရှူးမီးထွန်းကို သူ၏ အသက် ၂၀ နှစ်အရွယ်သား အလက်ဇန္ဒါးမဟာထံ ထားခဲ့သည် (ဒံယေလ ၂:၃၉; ၇:၆ ကို ကြည့်ပါ)။ သူတက်ရောက်ပြီး နှစ်နှစ်အတွင်း အလက်ဇန္ဒါးသည် ဂရိနှင့် မက်ဆီဒိုးနီးယားအားလုံး၏ ထောက်ခံမှုကို ရရှိခဲ့ပြီး ပါရှားအင်ပါယာကို ဆန့်ကျင်သော မဟာမိတ်အဖွဲ့တစ်ခု ဖွဲ့စည်းနိုင်ခဲ့သည်။ သူ၏ မက်ဆီဒိုးနီးယားစစ်တပ်ဖြင့် အေဂျီယံပင်လယ်ကို ဝိုင်းပတ်ကာ အရှေ့ဘက်သို့ ချီတက်ခဲ့ပြီး၊ ဟဲလစ်စပုန့်ကို ဖြတ်ကျော်ကာ ဂရန်နီကပ်စ်မြစ်တွင် ပထမဆုံး အရေးကြီးသော တိုက်ပွဲကို အောင်မြင်ခဲ့သည် (ဘီစီ ၃၃၄)။ ထို့နောက် သူသည် အာရှမိုင်းနားမှ ပါရှားအင်ပါယာ၏ ဝင်ငွေအရင်းအမြစ်အားလုံးကို လျင်မြန်စွာ ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ ဒါရီးယပ်စ်သည် ယူဖရေးတီးမြစ်အထက်သို့ တက်လာပြီး၊ မြေထဲပင်လယ်၏ အရှေ့မြောက်ထောင့်အနီး အစ်စပ်စ်တွင် အလက်ဇန္ဒါးနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ထိုနေရာတွင် ပါရှားတို့သည် ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည် (ဘီစီ ၃၃၃)။ အလက်ဇန္ဒါးသည် ဆီးရီးယားနှင့် ပါလက်စတိုင်းကို ဆက်လက်ချီတက်ပြီး၊ အဓိကမြို့များအားလုံးကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည် (ဘီစီ ၃၃၂ တွင် တိုင်ယာမြို့သည် ခုနစ်လကြာ ဝိုင်းထားခံခဲ့ရသည်)။ သူသည် အီဂျစ်သို့ ချီတက်ခဲ့ပြီး၊ ပါရှားတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုကို အီဂျစ်လူမျိုးများက မုန်းတီးနေသည့်အတွက် နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုခံခဲ့ရသည်။ အီဂျစ်လူမျိုးများသည် ပါရှားတို့၏ မြို့များနှင့် ဘုရားကျောင်းများကို ရက်စက်စွာ ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသည့်အချိန်မှစ၍ ပါရှားအုပ်ချုပ်မှုကို မလိုလားခဲ့ပေ။ အီဂျစ်လူမျိုးများသည် အလက်ဇန္ဒါးကို လွတ်မြောက်သူအဖြစ် ဝမ်းမြောက်စွာ ကြိုဆိုခဲ့ပြီး ဖာရိုဘုရင်အဖြစ် သရဖူဆောင်းပေးခဲ့သည်။ သူကလည်း အီဂျစ်နတ်ဘုရားများကို ဝတ်ပြုရာတွင် သူတို့နှင့်အတူ ပါဝင်ခဲ့သည်။ အီဂျစ်လူမျိုးများက သူ့ကို နတ်ဘုရားအဖြစ် ချီးကျူးကာ အမိန်-ရာနတ်ဘုရား၏ သားစစ်အဖြစ် ကိုးကွယ်ခဲ့သည်။ သူသည် အလက်ဇန္ဒရိယမြို့ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဘီစီ ၃၃၁ နွေဦးတွင် ဆီးရီးယားကို ဖြတ်ကာ အရှေ့ဘက်သို့ ဆက်လက်ချီတက်ခဲ့သည်။

Alexander the Great.—Philip left the torch of conquest to be carried by his 20-year-old son, Alexander the Great (see on Dan. 2:39; 7:6). Within two years of his accession Alexander was able to secure the backing of all Greece and Macedonia in an alliance against the Persian Empire. With his Macedonian army he pushed eastward around the Aegean, crossed the Hellespont, and won his first important battle at the Granicus River (334). He then rapidly deprived Persia of her source of revenue from all Asia Minor. Darius, coming up the Euphrates, met him at Issus, near the northeastern corner of the Mediterranean. There the Persians were routed (333). Alexander next pushed on through Syria and Palestine, taking all the main cities (in 332 Tyre stood a seven-month siege). He marched toward Egypt, assured of a warm reception, for that country had despised Persian control since the days when their cities and temples had been so ruthlessly destroyed. Gladly the Egyptians threw their gates open to Alexander as their liberator (332) and crowned him as Pharaoh. He, in turn, joined them in their worship of Egyptian deities. Egypt acclaimed him as a god and offered him worship as the true son of Amen-Ra. He founded Alexandria and then returned, in the spring of 331, through Syria to push on eastward.

 

ယူဖရေးတီးနှင့် တိုင်ဂရစ်မြစ်များကို ဖြတ်ကျော်ပြီး၊ ဘီစီ ၃၃၁ အောက်တိုဘာလတွင် ဂေါဂမယ်လာလွင်ပြင်၌ ဒါရီးယပ်စ်နှင့် သူ၏စစ်တပ်ကို တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲသည် အနီးအနားရှိ အာဘယ်လမြို့၏ နာမည်ဖြင့် ပိုမိုလူသိများသည်။ ဤနေရာတွင် ပါရှားစစ်တပ်သည် ကြီးမားသော ရှုံးနိမ့်မှုကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး၊ ဒါရီးယပ်စ်သည် မီဒီယာရှိ အက်ဘတာနာသို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဘေဘီလုံ၊ ဆူဆာ၊ နှင့် ပါဆီပိုလစ်တို့ ဆက်လက် လက်နက်ချခဲ့သည်။ ပါဆီပိုလစ်ကို မီးရှို့ပြီးနောက်၊ အလက်ဇန္ဒါးသည် ဘီစီ ၃၃၀ အစောပိုင်းတွင် ဒါရီးယပ်စ်ကို လိုက်လံဖမ်းဆီးရန် အက်ဘတာနာသို့ ထွက်ခွာခဲ့သော်လည်း၊ ဒါရီးယပ်စ်သည် အရှေ့ဘက်သို့ ထွက်ပြေးသွားသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဆက်လက်လိုက်လံရာ ဒါရီးယပ်စ်သည် သူ၏လူများကိုယ်တိုင်က သတ်ဖြတ်ခံရပြီး အလောင်းသာလျှင် တွေ့ရှိခဲ့သည်။

Crossing the Euphrates and the Tigris, he met Darius and his army in October, 331, on the plain of Gaugamela in a battle more popularly known by the name of the neighboring town of Arbela. Here the Persian forces met a disastrous defeat, Darius himself fleeing to Ecbatana in Media. Then in rapid succession came the surrender of Babylon, Susa, and Persepolis. After burning Persepolis, Alexander started to Ecbatana in pursuit of Darius, early in 330, only to find that he had escaped to the east. Pursuing farther, Alexander found only the corpse of the great king, who had been slain by his own men.

 

သူသည် ဒါရီးယပ်စ်အား ဘုရင်အဆင့်ဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်ပေးခဲ့ပြီး၊ ထို့နောက် သူ၏ စစ်လှုပ်ရှားမှုကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ နောက်သုံးနှစ်အတွင်း ဂျက်ဆာတီးနှင့် အင်ဒပ်စ်မြစ်များအထိ ချီတက်ခဲ့သည်။ ဘီစီ ၃၂၆ တွင် အင်ဒပ်စ်မြစ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး သူ၏လူများ လိုက်နာနိုင်သမျှ မြောက်ပိုင်းအိန္ဒိယသို့ ထိုးဖောက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဘီစီ ၃၂၅ တွင် ကမ်းရိုးတန်းမှတစ်ဆင့် ဆူဆာသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ဘီစီ ၃၂၄ တွင် ဂရိယဉ်ကျေးမှုဖြင့် အရှေ့နှင့်အနောက်ကို ပေါင်းစည်းရန် ရည်ရွယ်ထားသော ကမ္ဘာ့ဘုရင်စနစ်သစ်တစ်ခု တည်ထောင်ခြင်းကို ဂုဏ်ပြုပွဲများ ကျင်းပခဲ့သည်။ ဂရိနှင့် ပါရှားလူမျိုးများ၏ ပေါင်းစည်းမှုကို ခိုင်မာစေရန်၊ အလက်ဇန္ဒါးနှင့် သူ၏ မက်ဆီဒိုးနီးယားအရာရှိအချို့သည် ပါရှားအမျိုးသမီးများကို ယူခဲ့သည်။ သူသည် အင်ပါယာတစ်လျှောက် ဂရိမြို့များစွာကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဘီစီ ၃၂၃ တွင် ဘုရင်သည် အာရေဗျစစ်လှုပ်ရှားမှုကို ကြီးကြပ်ရန် ဘေဘီလုံတွင်ရှိနေခဲ့ပြီး၊ ထိုနေရာတွင် ဖျားနာမှုတစ်ခုကြောင့် သေဆုံးခဲ့သည်။ သူသည် ဘီစီ ဇွန်လ ၁၃ ရက်တွင် သေဆုံးခဲ့ပြီး၊ ဖိလစ်နေရာတွင် ၁၃ နှစ်အောက် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။

He gave Darius a royal burial, and then proceeded with his expedition, going as far as the Jaxartes and Indus rivers during the next three years. In 326 he crossed the Indus and penetrated northern India as far as his men would follow him, then returned via the coast (325) to Susa, where celebrations were held at the founding of a new world monarchy (324) designed to fuse East and West through Greek civilization. To cement the union of Greek and Persian peoples, Alexander and some of his Macedonian officers took Persian wives. He founded many Greek cities over the vast empire. In 323 the king was in Babylon to supervise the organization of an Arabian expedition, and while there contracted a fever that proved fatal. He died June 13, 323 b.c., having reigned in Philip’s place for slightly less than 13 years.

 

ဤတိုတောင်းသောအချိန်အတွင်း ကမ္ဘာ့မျက်နှာသွင်ပြင်ကို ပြောင်းလဲခဲ့သော်လည်း၊ သူသည် သိမ်းပိုက်ခံရသော လူမျိုးများ၏ ဘာသာတရားကို ပြောင်းလဲရန် မကြိုးစားခဲ့ပေ။ ပါရှားဇိုရိုအက်စထရီယန်းဘာသာသည် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး ရာစုနှစ်များစွာ ဆက်လက်ရှင်သန်ခဲ့သည်။ အီဂျစ်လူမျိုးများ၊ ဂျူးလူမျိုးများ၊ ဂရိလူမျိုးများသည် ၎င်းတို့၏ ဘာသာတရားများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ သို့သော် မြေထဲပင်လယ်ကမ္ဘာတစ်ခုလုံး၏ တွေးခေါ်မှုသည် ဟဲလင်နစ်စိတ်ကူးများ၏ ပျံ့နှံ့မှုနှင့် အလက်ဇန္ဒါး၏ လူမျိုးများနှင့် ဘုံဘာသာစကား၊ စာပေ၊ ယဉ်ကျေးမှုဖြင့် ပေါင်းစည်းထားသော ကမ္ဘာ့အင်ပါယာဆိုင်ရာ အယူအဆဖြင့် ထိခိုက်ခဲ့သည်။ အလက်ဇန္ဒါးမှ စတင်ခဲ့သော ဟဲလင်နစ်ခေတ်သည် ဂရိ-ရောမယဉ်ကျေးမှုအတွက် လမ်းခင်းပေးခဲ့ပြီး၊ ဂျူဒါယစမ်ဘာသာသည် ပြုပြင်ပြောင်းလဲခံရပြီး ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းသို့ ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်။

While changing the face of the world in so short a time he had not tried to change the religion of his conquered peoples. Persian Zoroastrianism continued, and has lived on through the centuries. The Egyptians, the Jews, the Greeks, kept their religions. But the thinking of mankind in the whole Mediterranean world was affected by the spread of Hellenic ideas and by Alexander’s concept of a world empire of united races and peoples with a common language, literature, and culture. The Hellenistic¹ period, ushered in by Alexander, paved the way for the Greco-Roman civilization, in which Judaism was modified and Christianity developed into a worldwide faith.

 

 

III. အလက်ဇန္ဒါး၏ ဆက်ခံသူများနှင့် သူ၏အင်ပါယာ၏ ပြိုကွဲမှု

III. Alexander’s Successors and the Dissolution of His Kingdom

 

အလက်ဇန္ဒါး၏ ဆက်ခံသူများနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ အလက်ဇန္ဒါးသိမ်းပိုက်ခဲ့သော ပါရှားနယ်မြေကို အုပ်ချုပ်ရန်သည် လွယ်ကူသောအလုပ်မဟုတ်ပေ။ အလက်ဇန္ဒါး၏ ဗိုလ်ချုပ်များသည် အလက်ဇန္ဒါး၏ ညီအစ်ကို ဖိလစ်အာရီဒေးယပ်စ်ကို ဦးနှောက်အားနည်းသူအဖြစ် ဘုရင်အဖြစ် ထီးနန်းတင်ရန်နှင့် အလက်ဇန္ဒါး၏ သားဖြစ်သူ အလက်ဇန္ဒါး (ဘက်ထရီးယန်မင်းသမီး ရောက်ဇာနာမှ ဖွားမြင်သူ) နှင့် ပူးတွဲဘုရင်အဖြစ် သဘောတူခဲ့သည်။ မက်ဆီဒိုးနီးယားခေါင်းဆောင်များ (အများစုမှာ အလက်ဇန္ဒါး၏ ဗိုလ်ချုပ်များ) သည် အင်ပါယာတစ်လျှောက် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများအဖြစ် ခန့်အပ်ခံခဲ့ရသည်။ ဗိုလ်ချုပ်များ၊ အလက်ဇန္ဒါး၏ မုဆိုးမ ရောက်ဇာနာ၊ သူ၏မိခင် အိုလံပီယပ်စ်၊ နှင့် ဖိလစ်အာရီဒေးယပ်စ်၏ ထောက်ခံသူများ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်အကျိုးစီးပွားများသည် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကြာ စစ်ပွဲများနှင့် အကွံအဖန်များကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ အလက်ဇန္ဒါး၏ ဆက်ခံသူများအကြား ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော ရုန်းကန်မှုများ၏ အကျဉ်းချုပ်အတွက်၊ စတုတ္ထတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၈၂၄၊ ၈၂၅ ကို ကြည့်ပါ။

Alexander’s Heirs Under Regents.—The administration of the Persian territory just conquered was not easy task. Alexander’s generals agreed to place on the throne Philip Arrhidaeus, the feeble-minded half brother of Alexander, as joint king with the infant Alexander, son of the Bactrian princess Roxana, born after his father’s death. Macedonian leaders (mostly Alexander’s generals) were appointed as governors throughout the empire. The conflicting interests of the generals, of Alexander’s widow Roxana, of his mother Olympias, and of partisans of Philip Arrhidaeus led to a decade of wars and intrigue. For a summary of the struggles that went on among these successors of Alexander, see Vol. IV, pp. 824, 825.

 

အန်တီဂိုနပ်စ်၏ အင်ပါယာအတွက် အားထုတ်မှု ဆက်ခံသူများအကြား အာဏာအတွက် ရှည်လျားပြီး ရှုပ်ထွေးသော ရုန်းကန်မှုတွင်၊ အန်တီဂိုနပ်စ်သည် အာဏာကို ရယူထိန်းသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုတွင် အဓိကဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူ၏ အဓိကပြိုင်ဘက်များဖြစ်သော မက်ဆီဒိုးနီးယားရှိ ကတ်စံဒါ၊ အီဂျစ်ရှိ တိုလမီ၊ နှင့် သရေ့စ်ရှိ လီဆီးမာခပ်စ်တို့သည် ဆလူကပ်စ်၏ အဆိုပြုချက်ဖြင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့တစ်ခု ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ဘီစီ ၃၁၂-၃၁၁ တွင် ရုန်းကန်မှုသည် အဆုံးအဖြတ်မရှိသော အခြေအနေသို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး၊ ဘီစီ ၃၁၁ ၏ သဘောတူညီချက်ဖြင့် အင်ပါယာ၏ အဓိကနယ်မြေများသည် ဤခေါင်းဆောင်ငါးဦးလက်ထဲတွင် ကျန်ရှိခဲ့သည် (အလက်ဇန္ဒါး၏ အင်ပါယာရှိ အဓိကနယ်မြေများကို ကြည့်ပါ)။ နောက်ဆယ်စုနှစ်တွင် ရှုပ်ထွေးမှုမျိုးစုံ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ကတ်စံဒါသည် ငယ်ရွယ်သောဘုရင် အလက်ဇန္ဒါးနှင့် သူ၏မိခင် ရောက်ဇာနာကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ အန်တီဂိုနပ်စ်သည် အင်ပါယာတစ်ခုလုံးကို ရယူရန် ကြိုးပမ်းမှုနှင့် ကတ်စံဒါ၊ လီဆီးမာခပ်စ်၊ တိုလမီ၊ နှင့် ဆလူကပ်စ်တို့နှင့် ရုန်းကန်မှုအတွက် (အလက်ဇန္ဒါး၏ အင်ပါယာကို လေးပိုင်းခွဲထားမှုကို ကြည့်ပါ)။ ဤရုန်းကန်မှုသည် ဘီစီ ၃၀၁ တွင် ဖရီဂျီယာရှိ အစ်ပုတ်စ်တွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်သည့် တိုက်ပွဲတွင် အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး၊ မဟာမိတ်လေးဦးက အနိုင်ရခဲ့သည်။ အန်တီဂိုနပ်စ်သည် အသတ်ခံခဲ့ရပြီး သူ၏နယ်မြေများကို ခွဲဝေခဲ့သည်။

Antigonus Makes Strongest Bid for Empire.—In the long and complex struggle for power among numerous contending “successors,” the issues tended to center in the attempt of Antigonus to gain and keep the power for himself. His chief opponents—Cassander in Macedonia, Ptolemy in Egypt, and Lysimachus in Thrace—formed an alliance proposed by Seleucus. After the struggle reached a stalemate in 312–311 b.c., the settlement of 311 left the principal territories of the empire in the hands of these five leaders (see The Principal Territories in Alexander’s Empire). The next decade was filled with confusion of all kinds. Cassander put to death the child-king Alexander and his mother Roxana. For the attempt of Antigonus to win the whole empire for himself and for his ensuing struggle against Cassander, Lysimachus, Ptolemy, and Seleucus, (see Alexander’s Empire Divided into Four Kingdoms.) This struggle came to a climax in 301 at the decisive battle at Ipsus in Phrygia, which the four allies won. Antigonus was slain and his territory divided.

 

အင်ပါယာ၏ လေးပိုင်းခွဲဝေမှု ဤသို့ဖြင့် ဘီစီ ၃၀၁ တွင်၊ အင်ပါယာတစ်ခုလုံးကို ပေါင်းစည်းရန်နှင့် သီးခြားနိုင်ငံများအဖြစ် ခွဲထုတ်ရန် ဆိုင်ရာ မေးခွန်းကို ဖြေရှင်းခဲ့သည် (အလက်ဇန္ဒါး၏ အင်ပါယာကို လေးပိုင်းခွဲထားမှုကို ကြည့်ပါ)။ ပေါင်းစည်းမှုအတွက် အားကောင်းဆုံးကြိုးပမ်းမှုသည် မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ အလက်ဇန္ဒါး၏ တစ်ခုတည်းသော အင်ပါယာအစား၊ လွတ်လပ်သော မက်ဆီဒိုးနီးယားနိုင်ငံလေးခုနှင့် အာရှမိုင်းနားရှိ သေးငယ်သော အစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ဆလူကပ်စ်၏ နယ်မြေသည် အာရှမိုင်းနားမှ အင်ဒပ်စ်မြစ်အထိ ကျယ်ပြန့်ပြီး၊ ဆီးရီးယားရှိ အန်တီအော့ခပ်နှင့် ယခုဘဂ္ဂဒဒ်အနီးရှိ ဆလူစီယာမြို့တို့တွင် မြို့တော်များရှိသည်။ အီဂျစ်ရှိ တိုလမီသည် ပါလက်စတိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းဆီးရီးယားဒေသများကို ပြန်လည်ရရှိခဲ့သည်။ လီဆီးမာခပ်စ်သည် သရေ့စ်နှင့် အာရှမိုင်းနား၏ အနောက်မြောက်ပိုင်း အစိတ်အပိုင်းကြီးတစ်ခုကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သည်။ ကတ်စံဒါသည် မက်ဆီဒိုးနီးယားကို ထိန်းသိမ်းထားပြီး ဂရိနိုင်ငံတစ်ခုလုံးကို စုစည်းရန် ကြိုးပမ်းနေခဲ့သည်။ ဒီမေထရီးယပ်စ်၏ ပြန့်ကျဲနေသော နယ်မြေများသည် ပဉ္စမနိုင်ငံအဖြစ် မသတ်မှတ်နိုင်ပေ။

The Fourthfold Division of the Empire.—Thus, in 301, the question of a united empire versus separate kingdoms was settled (see Alexander’s Empire Divided into Four Kingdoms). The strongest bid for unity had failed. In place of Alexander’s one empire there were four independent Macedonian kingdoms, plus minor fragments (chiefly in Asia Minor). Seleucus’ territory extended from Asia Minor nearly to the Indus, with capitals at Antioch on the Orontes, in Syria, and Seleucia on the Tigris, near the present city of Baghdad. Ptolemy of Egypt had regained gained the districts of Palestine and southern Syria. Lysimachus had not only Thrace but also a large portion of northwestern Asia Minor. Cassander held Macedonia and was busy trying to consolidate all of Greece. Demetrius’ scattered holdings could not be considered a fifth kingdom.

 

IV. The Hellenestic Kingdoms

 

ဟဲလင်နစ်နိုင်ငံများ IV.

 

 ဤဟဲလင်နစ်နိုင်ငံများအကြား ပြိုင်ဆိုင်မှုများ၊ စစ်ပွဲများ၊ နှင့် အကွံအဖန်များကို လိုက်လံလေ့လာရန်သည် အကျိုးမရှိပေ။ မက်ဆီဒိုးနီးယားအုပ်ချုပ်ရေးမျိုးနွယ်များ၏ ရှုပ်ထွေးသော မိသားစုအငြင်းပွားမှုများ၊ ပြောင်းလဲနေသော မဟာမိတ်များ၊ နှင့် အလားတူအမည်များနှင့် သေးငယ်သော အသေးစိတ်အချက်များသည် ပုံရိပ်ကို ရှုပ်ထွေးစေသည်။ လေးနိုင်ငံမှ သုံးနိုင်ငံသို့ ပြောင်းလဲပုံနှင့် နောက်ပိုင်းတွင် ရောမအင်ပါယာသို့ တစ်ခုပြီးတစ်ခု ကျဆုံးပုံကို ပြသရန် အဓိကဖြစ်ပေါ်မှုများ၏ အကျဉ်းချုပ်သာ လုံလောက်သည်။ စတုတ္ထတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၈၂၄၊ ၈၂၅ ကို ကြည့်ပါ။

It would be profitless to follow the rivalries, wars, and intrigues between these Hellenistic kingdoms and the family quarrels of their Macedonian ruling houses, whose complex intermarriages and changing alliances confuse the picture with similar names and petty details. A mere outline of the principal developments must suffice, to show how the four kingdoms became three and later fell one by one to Rome. See Vol. IV, pp. 824, 825.

 

လီဆီးမာခပ်စ်၏ နိုင်ငံ ဖယ်ရှားခံရခြင်း ဘီစီ ၃၀၁ တွင် အစ်ပုတ်စ်တိုက်ပွဲပြီးနောက် များမကြာမီ၊ လီဆီးမာခပ်စ်သည် ဘီစီ ၃၀၁ တွင် သဘောတူညီခဲ့သော အင်ပါယာ၏ လေးပိုင်းခွဲဝေမှုများအနက် အနောက်နှင့် မြောက်ပိုင်းနှစ်ခုကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော် လီဆီးမာခပ်စ်သည် ဆလူကပ်စ်နှင့် စစ်ပွဲတွင် ရှုံးနိမ့်ပြီး ဘီစီ ၂၈၁ တွင် အသတ်ခံခဲ့ရသည်။ ထို့နောက် တိုလမီကီရောနပ်စ်သည် အောင်မြင်သူ၏ အောင်ပွဲအား လုယူခဲ့သည်။ ဘီစီ ၂၈၀ တွင် သူသည် အောင်မြင်သော ဆလူကပ်စ်ကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ပြီး မက်ဆီဒိုးနီးယားကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဆလူကပ်စ်သည် လေးပိုင်းအနက် သုံးပိုင်းကို ခဏပိုင်ဆိုင်ခဲ့သော်လည်း၊ မက်ဆီဒိုးနီးယားကို တကယ်အုပ်ချုပ်ခွင့် မရခဲ့ပေ။ သူ၏သေဆုံးမှုသည် သူ၏သား အန်တီအော့ခပ်စ်ပထမအား ဆလူကပ်စ်နှင့် လီဆီးမာခပ်စ်၏ နယ်မြေများကို ထိန်းသိမ်းစေခဲ့သည်။ မက်ဆီဒိုးနီးယားသည် အန်တီဂိုနပ်စ်၏ မျိုးနွယ်မှ တစ်ရာစုကျော် အုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး၊ ဘီစီ ၁၆၈ တွင် တတိယမက်ဆီဒိုးနီးယန်စစ်ပွဲအပြီးတွင် ရောမအင်ပါယာ၏ ကာကွယ်နယ်မြေဖြစ်လာခဲ့ပြီး၊ ဘီစီ ၁၄၆ တွင် ရောမပြည်နယ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။

Lysimachus’ Kingdom Eliminated.—Not many years after the battle at Ipsus, in 301, Lysimachus gained control of two of the four divisions of the empire as they had been settled upon in 301—the western and the northern. But Lysimachus was defeated and killed in a war with Seleucus in 281, after which Ptolemy Ceraunus snatched the fruits of victory from the winner. In 280 he assassinated the victorious Seleucus, and seized Macedonia. Thus, although Seleucus briefly held the title to three of the four divisions, he actually never occupied Macedonia. His death left his son Antiochus I with what had been territories of Seleucus and Lysimachus. Macedonia was ruled by the house of Antigonus for more than a century, until it became a protectorate of Rome at the close of the third Macedonian war in 168 b.c., and finally a province of Rome in 146.

 

လေးနိုင်ငံမှ သုံးနိုင်ငံသို့ လျှော့ချခြင်း ဤသို့ဖြင့် အလက်ဇန္ဒါး၏ သေဆုံးမှုပြီးနောက် အနှစ်လေးဆယ်ခန့်နှင့် အစ်ပုတ်စ်ခွဲဝေမှုပြီးနောက် အနှစ်နှစ်ဆယ်အကြာတွင်၊ သူ၏ ကျယ်ပြန့်သော နယ်မြေသည် ပြိုင်ဆိုင်သူများစွာ၏ လက်ထဲသို့ ဖြတ်သန်းသွားခဲ့သည်။ ယခုအခါ သေးငယ်သော အစိတ်အပိုင်းများမှလွဲ၍ အင်ပါယာတစ်ခုလုံးသည် မက်ဆီဒိုးနီးယားသွေးနှင့် မျိုးနွယ်သုံးခုအောက်တွင် ရှိနေခဲ့သည်။ တိုလမီမျိုးနွယ်သည် အီဂျစ်ကို အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ကတ်စံဒါ၏ မျိုးနွယ်ကို အစားထိုးထားသော အန်တီဂိုနပ်စ်မျိုးနွယ်သည် မက်ဆီဒိုးနီးယားကို ရယူခဲ့သည်။ ဆလူကပ်စ်မျိုးနွယ်သည် အရှေ့ဘက်နှင့် လီဆီးမာခပ်စ်၏ ယခင်နယ်မြေဖြစ်သော မြောက်ပိုင်းကို ထိန်းသိမ်းခဲ့သည် (အလက်ဇန္ဒါး၏ အင်ပါယာ၏ အဓိကနိုင်ငံသုံးခုနှင့် ဟဲလင်နစ်အင်ပါယာများကို ကြည့်ပါ)။

The Four Kingdoms Reduced to Three.—Thus within about 40 years after Alexander’s death, and 20 years after the division at Ipsus, his vast territory had passed through the hands of many claimants. Now, all the empire, except minor fragments, was under the control of three dynasties of Macedonian blood. The house of Ptolemy ruled Egypt; the house of Antigonus, replacing that of Cassander, had taken over Macedonia; the house of Seleucus held the east and the former territory of Lysimachus in the north (see Three Principal Kingdoms of Alexander’s Empire, and The Hellenistic Empires).

 

ဘီစီ ၂၇၉ တွင် ရောမသမိုင်းတွင် လူသိများသော ဂေါလ်လူမျိုးများဟု ခေါ်တွင်သော အရှေ့ဘက်လှိုင်းများဖြစ်သည့် ကျူးကျော်သူများသည် မက်ဆီဒိုးနီးယားနှင့် ဂရိသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး၊ ထိုနေရာမှ ထုတ်ပယ်ခံခဲ့ရသည်။ ၎င်းတို့ထဲမှ အချို့သည် အာရှမိုင်းနားရှိ နယ်မြေကြီးများကို ကျူးကျော်ခဲ့သည်။ ဆလူစိုက်မျိုးနွယ်၏ အုပ်ချုပ်သူများကို အနှောင့်အယှက်ပေးလိုသော ဒေသခံဘုရင်များက ခိုလှုံရာပေးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် နှစ်ပေါင်းများစွာ နယ်မြေကို လုယက်ကာ အခွန်အတင်းကောက်ခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် နှစ်ပေါင်းငါးဆယ်နီးပါးအကြာတွင်၊ ပါဂါမမ်မြို့၏ အုပ်ချုပ်သူက ၎င်းတို့ကို အပြတ်အသတ် အနိုင်ယူခဲ့သည်။ ပါဂါမမ်သည် နောက်ပိုင်းတွင် လီဆီးမာခပ်စ်၏ အင်ပါယာ၏ အစိတ်အပိုင်းများမှ ပေါက်ဖွားလာသော သေးငယ်သော နိုင်ငံများအနက် အရေးအပါဆုံးဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဤဂေါလ်လူမျိုးများသည် ၎င်းတို့၏ အမည်ကို ရယူထားသော အာရှမိုင်းနားရှိ ဂလာတိယဒေသတွင် ကန့်သတ်ခံခဲ့ရသည်။ ဤဒေသသည် နောက်ပိုင်းတွင် ရောမပြည်နယ်ဖြစ်လာခဲ့ပြီး၊ ရှင်ပေါလ်သည် အမျိုးမျိုးသော အသင်းတော်များကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ဂလာတိယဩဝါဒစာကို ရေးသားခဲ့သည့်နေရာဖြစ်သည် (ဂလာတိယဩဝါဒစာ၏ နိဒါန်းကို သတ္တမတွဲတွင် ကြည့်ပါ)။

In 279 the invading Gauls, an eastern wave of the barbarians well known by that name in Roman history, entered Macedonia and Greece, whence they were driven out. Some of them overran large parts of Asia Minor. Harbored by local kings who wished to harass the rulers of the Seleucid line, they plundered the country for many years and extorted tribute. Finally after nearly half a century they were decisively defeated by the ruler of Pergamum, which later became the most important of the small states that grew out of fragments of Lysimachus’ empire. Henceforth these Gauls were confined to the region of Asia Minor that took its name, Galatia, from them. This later became the Roman province in which Paul founded various churches and to which he wrote the epistle to the Galatians (see Introduction to Galatians in Vol. VII).

 

ဤသေးငယ်သော နိုင်ငံများသည် ၎င်းတို့၏ သီးခြားတည်ရှိမှုကို ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သော်လည်း၊ အလက်ဇန္ဒါး၏ အင်ပါယာ၏ နယ်မြေအများစုသည် မက်ဆီဒိုးနီးယား၊ အီဂျစ်၊ နှင့် ဆလူစိုက်အင်ပါယာ (အန်တီအော့ခပ်သည် ၎င်း၏ အဓိကမြို့တော်ဖြစ်လာပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်း၏ နယ်မြေသည် ဆီးရီးယားတစ်ခုတည်းသို့ ကျုံ့သွားသည့်အတွက် ဆီးရီးယားဟု မကြာခဏခေါ်တွင်သည်) ဟူသော အားကောင်းသော ဟဲလင်နစ်နိုင်ငံသုံးခုအောက်တွင် ရှိနေခဲ့သည်။ ဤသုံးနိုင်ငံသည် ရောမအင်ပါယာ၏ ပြည်နယ်များအဖြစ် တစ်ခုပြီးတစ်ခု ပေါင်းစည်းခံရသည်အထိ အရှေ့မြေထဲပင်လယ်ကို လွှမ်းမိုးထားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် အကျဉ်းချုပ်သမိုင်းများစွာသည် အလက်ဇန္ဒါး၏ အင်ပါယာ၏ လေးပိုင်းခွဲဝေမှုကို ဖော်ပြခြင်းမပြုဘဲ၊ နောက်ဆုံးအဆင့်ဖြစ်သော သုံးနိုင်ငံအား သာဖော်ပြသည်။

Although these small states retained their separate existence, nearly all the territory of Alexander’s empire remained under the three strong Hellenistic kingdoms, Macedonia, Egypt, and the Seleucid empire (the last is often called Syria, because Antioch became its principal capital and its territory later shrank to Syria alone). These three kingdoms dominated the eastern Mediterranean until they were absorbed successively as provinces of the Roman Empire. Accordingly, many brief histories omit mention of the earlier fourfold division of Alexander’s empire and refer only to the final stage of three kingdoms.

 

အီဂျစ်နှင့် ဆလူစိုက်အင်ပါယာအကြား စင်္ကြံပေါ်တွင် တည်ရှိသော ပါလက်စတိုင်းသည် နှစ်ပေါင်းများစွာ “တောင်ပိုင်းဘုရင်” နှင့် “မြောက်ပိုင်းဘုရင်” အကြား အငြင်းပွားမှုဖြစ်စရာဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် အီဂျစ်ရှိ တိုလမီမျိုးနွယ်နှင့် ဆလူစိုက်ဘုရင်များ (ဟဲလင်နစ်အုပ်ချုပ်ရေးမျိုးနွယ်များကို ကြည့်ပါ) သည် မက်ဆီဒိုးနီးယားထက် သမ္မာကျမ်းစာလေ့လာမှုအတွက် ပို၍အရေးကြီးသည်။ ပါလက်စတိုင်းသည် ဘီစီ ၂၀၀ ခန့်အထိ တိုလမီမျိုးနွယ်အောက်တွင် ရှိခဲ့ပြီး၊ ထို့နောက် ဆလူစိုက်ထိန်းချုပ်မှုအောက်သို့ ကျရောက်ခဲ့သည်။

Palestine, situated on the corridor between Egypt and the Seleucid empire, remained for many years a bone of contention between “the king of the south” and “the king of the north.” Hence the Ptolemies of Egypt and the Seleucid kings (see Hellenistic Ruling Houses) are more important to Biblical studies than Macedonia. Palestine was under the Ptolemies until about 200 b.c., when it fell to Seleucid control.

 

 

တိုလမီ II ဖီလာဒဲလဖပ်နှင့် အန်တီအိုကပ်စ် I နှင့် II—တိုလမီ II ဖီလာဒဲလဖပ်သည် ဆီရီယာကို သိမ်းပိုက်ပြီး ပါလက်စတိုင်းနှင့်အတူ ဆလူးဆစ် အင်ပါယာ၏ ကျူးကျော်မှုမှ ကာကွယ်ရန် ကြားခံပြည်နယ်အဖြစ် ဖန်တီးရန် မျှော်လင့်ခဲ့သည်။ ဘီစီ နှစ်ပေါင်း နှစ်ရာ့ခုနစ်ဆယ့်နှစ်တွင် သူသည် ဆလူးကပ်စ်၏ ဆက်ခံသူ အန်တီအိုကပ်စ် I (ဘီစီ နှစ်ပေါင်း နှစ်ရာ့ရှစ်ဆယ်မှ နှစ်ရာ့ခြောက်ဆယ့်နှစ်/ခြောက်ဆယ့်တစ်) ကို အာရှမိုင်နာရှိ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများနှင့် ဆီရီယာ၏ အများစုကို ထိန်းချုပ်ခွင့်ပေးရန် ဖိအားပေးခဲ့သည်။ နောက်ထပ် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကြာအောင် တိုလမီသည် ဂရိနိုင်ငံကို မက်ဆီဒိုးနီးယားအုပ်ချုပ်မှုကို ဆန့်ကျင်သည့် မအောင်မြင်သော ကြိုးပမ်းမှုတွင် ကူညီခဲ့ပြီး၊ ထို့နောက် သူသည် မက်ဆီဒိုးနီးယား၏ အန်တီဂိုနပ်စ် II နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်တစ်ခု လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။

Ptolemy II Philadelphus and Antiochus I and II.—Ptolemy II Philadelphus hoped to take Syria and make it, along with Palestine, a buffer state against aggression from the Seleucid empire. In 272 b.c. he forced Seleucus’ successor, Antiochus I (280–262/61),² to give him control of much of the coastal lands in Asia Minor and Syria. For another decade Ptolemy aided Greece in its unsuccessful effort against Macedonian rule; then he signed a peace treaty with Antigonus II of Macedonia.

 

 

ပဉ္စမအပိုင်း။ ဟယ်လယ်နစ်အုပ်ချုပ်မှုအောက်ရှိ ပါလက်စတိုင်း

V. Palestine Under Hellenistic Rule

 

ပတိုလမီများအောက်ရှိ ပါလက်စတိုင်း အလက်ဇန္ဒားသေဆုံးပြီးမကြာမီ ပတိုလမီက ဆီးရီးယားနှင့် ပါလက်စတိုင်းကို အီဂျစ်အား ခွန်အားပေးသည့်နယ်မြေများအဖြစ် ဖန်တီးခဲ့သည်။ အန်တီဂိုနပ်စ်က ဤဒေသများကို ယာယီသိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး၊ ပါလက်စတိုင်းသည် ၃၀၁ ခုနှစ်မတိုင်မီ အကြိမ်ပေါင်းများစွာ လက်ပြောင်းလက်လွှဲဖြစ်ခဲ့သည်။ ဤပြောင်းလဲမှုနှင့် မရေရာမှုကာလတွင် ဂျူးလူမျိုးများစွာသည် ပါလက်စတိုင်းမှ ထွက်ခွာကာ အလက်ဇန္ဒြီးယားမြို့သစ်တွင် အခြေချခဲ့ကြပြီး၊ ထိုနေရာ၌ ဂျူးလူဦးရေသည် နောက်ဆုံးတွင် ထိုကမ္ဘာ့မြို့တော်၏ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးရှိသော ကြီးမားသောအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်လာကာ ဟီဘရူးကျမ်းစာများကို ဂရိဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ရန်လိုအပ်သည်အထိ ဟယ်လယ်နစ်ယဉ်ကျေးမှုကို လက်ခံခဲ့သည်။

Palestine Under the Ptolemies.—Soon after the death of Alexander, Ptolemy made Syria and Palestine tributary to Egypt. Antigonus subjugated these districts temporarily, and Palestine changed hands several times before 301. In this time of change and uncertainty many Jews left Palestine to settle in the new city of Alexandria, where the Jewish population eventually formed a large self-governing segment of that cosmopolitan capital, and became Hellenized to the extent of needing the Hebrew Scriptures translated into Greek.

 

၃၀၁ ခုနှစ် အစ်ပ်ဆပ်စ်တိုက်ပွဲတွင် အန်တီဂိုနပ်စ်သေဆုံးပြီးနောက် ဆီးရီးယားသည် ဆလူကပ်စ်ထံသို့ ကျရောက်ခဲ့သော်လည်း ပတိုလမီက သိမ်းပိုက်ထားသည့် ပါလက်စတိုင်းကို အီဂျစ်ထံတွင် ထားရစ်ခဲ့သည်၊ သို့သော် ဆလူကပ်စ်က ၎င်းအပေါ် ပိုင်ဆိုင်မှုကို ဘယ်သောအခါမျှ လက်လွှတ်မပေးခဲ့ပေ။ ဂျူဒီယာသည် နှစ်ဖက်စလုံးနှင့် အကျိုးအမြတ်ရရန် အကြံအစည်များဖြင့် အခွင့်အရေးကို အသုံးချရန် သင်ယူခဲ့သည်။ ပတိုလမီများလက်အောက်တွင် ဖိုနီးရှားနှင့် ပါလက်စတိုင်း၏ အဓိကမြို့များသည် ဟယ်လယ်နစ်ယဉ်ကျေးမှုကို သိသာစွာ လက်ခံခဲ့ပြီး၊ ဂရိအုပ်ချုပ်ရေးပုံစံများဖြင့် မြို့သစ်များကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဂျေရုဆလင်သည် ဂျူးနိုင်ငံ၏ ဗဟိုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး၊ မင်းနှင့်ဆက်ဆံရာတွင် လူများ၏ကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်သည့် ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီး၏ လူမှုရေးနှင့် ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်မှုအောက်တွင် ရှိခဲ့သည်။ နီဟီမီယာ၏ခေတ်မှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု အချို့က ယူဆသည့် အကြီးအကဲများကောင်စီတစ်ခုလည်း ရှိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် လူများ၏ဘဝများသည် ဂျူးဥပဒေများနှင့် ဓလေ့ထုံးတမ်းများဖြင့် ဆက်လက်ထိန်းချုပ်ခံခဲ့ရသော်လည်း၊ ဂရိဘာသာစကားကို အသုံးပြုမှုနှင့် အရာရှိများနှင့် မြို့များရှိ ဂရိအခြေချသူများနှင့် ဆက်သွယ်မှုများမှ ဟယ်လယ်နစ်ယဉ်ကျေးမှုကို တဖြည်းဖြည်းစုပ်ယူမှု စတင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဤဖြစ်စဉ်သည် နှေးကွေးစွာ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး၊ အန်တီအိုခပ်စ် စတုတ္ထလက်ထက်တွင် အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည် (အပိုင်း ၇ ကို ကြည့်ပါ)။

After the Battle of Ipsus in 301, where Antigonus was slain, Syria fell to Seleucus; but Palestine, which Ptolemy had occupied, was left to Egypt, though Seleucus never gave up his claim to it. Judea learned to take advantage of the opportunity for intrigue with both sides. Under the Ptolemies the chief cities of Phoenicia and Palestine were considerably Hellenized, and new cities were established, with Greek forms of government. But Jerusalem remained the center of a Jewish state under the civil as well as the religious leadership of the high priest, who was the representative of the people in dealing with the king. There was also a council of elders derived, as some think, from the assembly of Nehemiah’s day. Thus the lives of the people were still regulated by Jewish laws and customs, although there began a gradual process of absorption of Hellenism from the use of the Greek language and the contacts with the officials and the Greek settlers in the cities. This, however, developed slowly, and reached a climax under Antiochus IV (see Sec. VII).

 

အစပိုင်းမှစ၍ ဆလူကပ်စ်၊ ပတိုလမီနှင့် အန်တီဂိုနပ်စ်တို့၏ သုံးအိမ်တော်ကြားတွင် အကြံအစည်နှင့် သံတမန်ရေးရာစစ်ပွဲများနှင့် ပြတ်တောင်းပြတ်တောင်း တိုက်ခိုက်မှုများ အမြဲရှိခဲ့သည်။ ဤရုန်းကန်မှုတွင် ပတိုလမီ ဒုတိယ ဖီလဒဲလဖပ်စ်သည် ဆလူကပ်စ်ကို တားဆီးရန် ပါလက်စတိုင်းကို ကြားခံနယ်မြေအဖြစ် အားကိုးခဲ့သဖြင့် ဂျူးလူမျိုးများကို ရက်ရောစွာ လက်ဆောင်များ ပေးအပ်ခဲ့သည်။

From the beginning there was a constant war of intrigue and diplomacy, as well as intermittent fighting, among the three houses of Seleucus, Ptolemy, and Antigonus. In this struggle Ptolemy II Philadelphus relied on Palestine as a buffer state against Seleucus, hence his liberal gifts to the Jews.

 

စာပေကို နှစ်သက်သူဖြစ်သည့် ပတိုလမီ ဒုတိယသည် ၎င်း၏ အကြံပေးများနှင့်အတူ အလက်ဇန္ဒြီးယားရှိ ၎င်း၏ ကြီးမားသော စာကြည့်တိုက်အတွက် အခြားနိုင်ငံများမှ စာအုပ်များကို စုဆောင်းစတင်ခဲ့သည်။ စာပေသမားများကို မြို့တွင် ကြိုဆိုခဲ့သည်။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်အရ၊ မင်းကြီးသည် စာကြည့်တိုက်မှူးချုပ်၏ တောင်းဆိုမှုအရ ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီး အီလီဇာအား ပါလက်စတိုင်းမှ ပညာရှင်များကို ဟီဘရူးကျမ်းစာများကို ဂရိဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ရန် စေလွှတ်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ယခုအခါ ဆပ်တူအာဂျင့်ဟု ခေါ်သည့် ဘာသာပြန်ကို စတင်ခဲ့သည်။ ဤဘာသာပြန်သည် အလက်ဇန္ဒြီးယားစာကြည့်တိုက်သို့ တရားဝင်တင်ပြရန်အတွက်လား၊ သို့မဟုတ် အလက်ဇန္ဒြီးယားဂျူးများအတွက် သီးသန့်ပြုလုပ်ခဲ့သလားဆိုသည်မှာ မသေချာပါ။ ထိုအချိန်တွင် ပဉ္စလကျမ်းကိုသာ ဘာသာပြန်ခဲ့ပြီး၊ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ အခြားအပိုင်းများကို နောက်ပိုင်းတွင် ထပ်မံဘာသာပြန်ခဲ့သည် (တွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၃၉ ကို ကြည့်ပါ)။

Being literary-minded, Ptolemy II, with his counselors, began to collect books from other nations for his great library in Alexandria. Men of letters were welcomed in the city. According to Josephus, the king, at the request of the chief librarian, asked the high priest Eleazar to send Palestinian scholars to make a Greek translation of the Hebrew Scriptures. Thus the translation was begun that is now called the Septuagint. It is uncertain whether the version was made for an official presentation to the Alexandrian library or whether it was produced privately for the Alexandrian Jews. Only the Pentateuch was translated then, and other portions of the Old Testament canon were added later (see Vol. I, p. 39).

 

ဂျိုးဆီးဖပ်စ်အရ၊ ပတိုလမီတစ်ဦးက ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီး အိုနီးယပ်စ် ပထမ၏ တူဖြစ်သူ ဂျိုးဇက်အား ပါလက်စတိုင်း၊ ဆိုးလီဆီးရီးယားနှင့် ဖိုနီးရှားတစ်ခုလုံးအတွက် အခွန်ကောက်ခံသူအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး ၎င်းအား ဂုဏ်ပြုမှုများ ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ပါလက်စတိုင်းသည် အခွန်များပေးဆောင်ပြီး အီဂျစ်အာဏာကို အသိအမှတ်ပြုသရွေ့ ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်စီရင်ပိုင်ခွင့်ဖြင့် လွှတ်ထားခဲ့သည်။ ဤကာလ၏ အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို သိရှိခဲသော်လည်း၊ ဂျူးလူမျိုးများသည် နောက်ပိုင်းတွင် ဆလူစိဒ်များက နိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်ချိန်ထက် ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ နေထိုင်ခဲ့ရသည်မှာ ထင်ရှားသည်။ သို့သော် ပါလက်စတိုင်းကို ဆလူစိဒ်အိမ်တော်လက်သို့ အပ်နှံရန် ရည်ရွယ်သည့် ပါတီတစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့အနာဂတ်တွင် ဘာဖြစ်လာမည်ကို မသိခဲ့ကြပေ။

Josephus tells us that one of the Ptolemies made Joseph, a nephew of the high priest Onias I, tax collector for the whole area of Palestine, Coele-Syria, and Phoenicia, and showered favors upon him. Palestine was left largely to its own devices so long as the taxes were paid and the Egyptian authority recognized. Little is known of the details of this period, but it is evident that the Jews fared better than later, when the Seleucids took over the country. Yet there arose a party which was to give Palestine into the hands of the Seleucid house, little realizing what the future held for them.

 

၂၂၁ ခုနှစ်တွင် ပတိုလမီ တတိယကို ပတိုလမီ စတုတ္ထ ဖီလိုပေတာက ဆက်ခံခဲ့သည့်နှစ်တွင်၊ အန်တီအိုခပ်စ် တတိယ (မဟာမင်းကြီး) သည် အီဂျစ်ကို ဆန့်ကျင်ရန် လမ်းကြောင်းတွင် ပါလက်စတိုင်းသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သော်လည်း၊ ထိုကြိုးပမ်းမှုသည် မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ ၂၁၉ တွင် ၎င်းသည် မြေထဲပင်လယ်ပေါ်ရှိ ဆလူစီယာကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ၂၁၈ တွင် ပါလက်စတိုင်းရှိ နေရာအမျိုးမျိုးတွင် စစ်တပ်စခန်းများ ထားရှိရန် အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ၂၁၇ တွင် အီဂျစ်သည် ဂါဇာတောင်ပိုင်းရှိ ရာဖီယာတွင် ၎င်းကို တိုက်ခိုက်အနိုင်ယူခဲ့သည်။ ဒဏ္ဍာရီအရ ပတိုလမီ စတုတ္ထသည် ဂျေရုဆလင်သို့ လည်ပတ်ခဲ့ပြီး၊ သန့်ရှင်းရာဌာနသို့ ဝင်ရောက်ခြင်းဖြင့် ဂျူးများကို ဒေါသထွက်စေခဲ့ပြီး၊ သူသည် အယူသည်းမှုကြောင့် ထိတ်လန့်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ အီဂျစ်သည် ပါလက်စတိုင်းကို နောက်ထပ်ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုခန့် ထိန်းချုပ်ထားခဲ့သည်။ အီဂျစ်နယ်မြေများအတွင်း ကျူးကျော်မှုများနှင့် အီဂျစ်အတွင်း ဌာနေတိုင်းရင်းသားများ၏ ပုန်ကန်မှုများသည် ပတိုလမီ စတုတ္ထ၏ အုပ်ချုပ်ရေးမအောင်မြင်မှုကို ထင်ရှားစွာ သက်သေပြသည်။ ၎င်း၏သေဆုံးမှုသည် ရောမနှင့် မက်ဆီဒိုးနီးယား၏ ဖီလစ်ပဉ္စမတို့ ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးချိန်နှင့်၊ အာရှတွင် အင်အားတိုးမြှင့်နေသည့် အန်တီအိုခပ်စ်က အန်တီအို့ခ်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိချိန်နှင့် အနီးကပ်ဖြစ်ခဲ့သည်။

In 221, the year in which Ptolemy III was succeeded by Ptolemy IV Philopator, Antiochus III (the Great) came into Palestine on his way against Egypt, but the venture was a failure. In 219 he took Seleucia on the Mediterranean. In 218 he succeeded in placing garrisons in various places in Palestine. In 217 Egypt met and defeated him in Raphia, south of Gaza. Tradition has it that Ptolemy IV visited Jerusalem, outraged the Jews by going into the holy of holies, and was smitten with superstitious terror. Egypt held Palestine for another decade or so. The invasions of Egyptian territory and the native uprisings within Egypt give clear evidence of the inefficiency of Ptolemy IV’s administration. His death came just about the time when Rome and Philip V of Macedonia were signing a treaty of peace, and when Antiochus, who had been strengthening himself in Asia, was returning to Antioch.

 

၂၀၃ တွင် ပတိုလမီ စတုတ္ထကို ၎င်း၏သား ပတိုလမီ ပဉ္စမ အီပီဖနီးစ်က ဆက်ခံခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် အသက်လေးနှစ်သာရှိသေးသည်။ အီဂျစ်သည် ရောမ၏အကူအညီကို တောင်းခံခဲ့သော်လည်း၊ မက်ဆီဒိုးနီးယား၏ ဖီလစ်ပဉ္စမနှင့် အန်တီအိုခပ်စ်တို့သည် ပတိုလမီအား ဆန့်ကျင်ရန် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့ပြီး၊ ဆလူစိဒ်တပ်ဖွဲ့များသည် ပါလက်စတိုင်းသို့ တတိယအကြိမ် ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၂၀၁/၂၀၀ တွင် ဟာမုန်တောင်အနီးရှိ ပနီယမ်အနီးတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည့်တိုက်ပွဲတွင် အီဂျစ်တပ်ဖွဲ့များ ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် အီဂျစ်သည် ပါလက်စတိုင်းကို ဆလူစိဒ်အင်ပါယာထံသို့ အပြီးအပြတ် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။

In 203 Ptolemy IV was succeeded by his son Ptolemy V Epiphanies, who was only four years old. Egypt sought the help of Rome, but Philip V of Macedonia and Antiochus made an alliance against Ptolemy, and the Seleucid forces penetrated Palestine for the third time. In a decisive battle in 201/200 near Panium, not far from Mt. Hermon, the Egyptian forces were defeated. The result was that Egypt permanently lost Palestine to the Seleucid empire.

 

ဆလူစိဒ်အင်ပါယာအောက်ရှိ ပါလက်စတိုင်း ဂျူးများသည် သခင်သစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့အတွက် အကျိုးမရှိကြောင်း မကြာမီ ထင်ရှားလာခဲ့သည်။ ပတိုလမီများ၏ နှိုင်းယှဉ်ရာတွင် ပေါ့ပျက်သောမူဝါဒကို ပိုမိုတင်းကြပ်သော ကြီးကြပ်မှု၊ အခွန်များ ပိုမိုတောင်းဆိုမှု၊ ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီးများ ခန့်အပ်မှုတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု၊ နှင့် နောက်ပိုင်းတွင် ဘာသာရေးဖိနှိပ်မှုများဖြင့် အစားထိုးခဲ့သည်။

Palestine Under the Seleucid Empire.—The Jews had changed masters, and it soon became clear that they did not profit thereby. The comparatively lenient policy of the Ptolemies was replaced by a closer supervision, a greater demand for taxes, interference in the appointment of the high priests, and later by religious persecution.

 

အန်တီအိုခပ်စ် တတိယသည် ဆလူစိဒ်အင်ပါယာ အားနည်းနေချိန်တွင် ထီးနန်းရယူခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏မူလနယ်နမိတ်များအထိ နယ်မြေကို တိုးချဲ့ရန် အောင်မြင်ခဲ့သည်။ ပါလက်စတိုင်းကို သိမ်းပိုက်ပြီးမကြာမီ၊ ၎င်းသည် ၎င်း၏အင်အားကြီးထွားလာမှုနှင့် မက်ဆီဒိုးနီးယား၏ ဖီလစ်ပဉ္စမနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့မှုကြောင့် စိုးရိမ်နေသည့် ရောမ၏ ဆန့်ကျင်မှုနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ ၁၉၀ တွင် အာရှမိုင်းနားရှိ မဂ္ဂနီးရှားတွင် အန်တီအိုခပ်စ်သည် ရောမမှ အပြတ်အသတ်ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အာရှမိုင်းနားကို အပြီးအပြတ် ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး ကြီးမားသော လျော်ကြေးပေးခဲ့ရသည်။ ၎င်း၏အကျိုးဆက်တစ်ခုမှာ ပါလက်စတိုင်းမှ အခွန်များကို တိုးမြှင့်ကောက်ခံခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ အန်တီအိုခပ်စ်၏ ဆက်ခံသူ ဆလူကပ်စ် စတုတ္ထ ဖီလိုပေတာသည် ရောမသို့ ပေးဆောင်ရန် ငွေကြေးရှာဖွေရန်ကြိုးစားရင်း ဗိမာန်တော်၏ ရတနာများကို သိမ်းယူရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်း၏တမန်တော် ဟယ်လီယိုဒိုးရပ်စ်သည် သဘာဝလွန်ဖြစ်ရပ်များကြောင့် ထိတ်လန့်ကာ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်ဟု ဆိုသည် (၂ မက္ကဘီး ၃:၆–၃၉)။

Antiochus III, who had come to the throne at a time when the Seleucid empire was weak, succeeded in extending its territory approximately to the original boundaries. Soon after he conquered Palestine he was confronted with the opposition of Rome, which was alarmed by his growing power and his alliance with Philip V of Macedonia. In 190 at Magnesia in Asia Minor, Antiochus was decisively defeated by Rome. He lost Asia Minor permanently and paid a large indemnity. One consequence of this was increased taxes extracted from Palestine. It is said that Antiochus’ successor, Seleucus IV Philopator, trying to raise money to pay the Romans, attempted to confiscate the Temple treasure, but that his envoy, Heliodorus, was frightened off by supernatural apparitions (2 Macc. 3:6–39).

 

ဆလူကပ်စ် စတုတ္ထ၏ ဆက်ခံသူမှာ ဂျူးများကို ဖိနှိပ်သူအဖြစ် နာမည်ဆိုးဖြင့်ကျော်ကြားသော အန်တီအိုခပ်စ် စတုတ္ထ အီပီဖနီးစ်ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ အီဂျစ်ကို သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများကို ရောမက တားဆီးခဲ့သည်။ ဂျူးများနှင့် ၎င်း၏မအောင်မြင်သော ရုန်းကန်မှုများသည် ၎င်း၏အင်ပါယာကို အတွင်းပိုင်းအားနည်းစေခဲ့သည်။ ၎င်း၏ခေတ်မှစ၍ တဖြည်းဖြည်းကျဆင်းလာခဲ့ပြီး၊ ရာစုနှစ်တစ်ခုအကြာတွင် ၎င်း၏နိုင်ငံသည် ရောမအင်ပါယာမှ စုပ်ယူခံခဲ့ရသည်။ အန်တီအိုခပ်စ် တတိယနှင့် စတုတ္ထတို့၏ခေတ်တွင် ရောမသည် အရှေ့တွင် ပိုမိုထင်ရှားသော အနေအထားကို ရယူခဲ့သဖြင့်၊ အန်တီအိုခပ်စ် စတုတ္ထ အီပီဖနီးစ်၏ ကာလသို့ မဆက်လက်မီ ဤအနောက်အင်အားသစ်ကို အာရုံစိုက်ရန် လိုအပ်သည်။

The successor of Seleucus IV was Antiochus IV Epiphanes, notorious as the persecutor of the Jews. His efforts to conquer Egypt were blocked by Rome; his unsuccessful struggles with the Jews helped to weaken his empire within. From his time on there was a gradual decline, and a century later his kingdom was absorbed by the Roman Empire. Since Rome held an increasingly dominant position in the East in the time of Antiochus III and IV, it is necessary to turn attention to this new Western power before proceeding with the period of Antiochus IV Epiphanes.

 

 

ဆဋ္ဌမအပိုင်း။ ရောမ၏ လွှမ်းမိုးမှုသို့ တက်လှမ်းခြင်း

VI. The Rise of Rome to Dominance

 

ရောမ၏ အစောပိုင်းတိုးတက်မှု ရောမသည် မူလက တောင်ကုန်းခုနစ်ကုန်းပေါ်တွင် နေထိုင်သည့် လွတ်လပ်သောလူမျိုးစုများစွာဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပြီး၊ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားသော ဘုရင်များက အုပ်ချုပ်သည့် မြို့ပြပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်၊ အကြီးအကဲများကောင်စီ သို့မဟုတ် ဆီးနိတ်နှင့် လူများကိုယ်စားပြုသည့် အစည်းအဝေးတစ်ခုနှင့်အတူ တည်ရှိခဲ့သည်။ အေဒီ ၅၀၀ ခန့်တွင် ဘုရင်ကို နှစ်စဉ်ရွေးကောက်တင်မြှောက်သည့် ကောင်စစ်ဝန်နှစ်ဦးဖြင့် အစားထိုးခဲ့သည်။ ၅ ရာစုနှစ်အတွင်း ဥပဒေများကို စည်းမျဉ်းပြုခဲ့သည်။ သာမန်လူထု၏ တက်လှမ်းမှုတွင် အရေးပါသောခြေလှမ်းတစ်ခုမှာ လူထု၏အကျိုးကို ကာကွယ်ရန် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ မထိခိုက်နိုင်သော အာဏာနှင့် အရာရှိများကို ဗီတိုအာဏာသုံးပိုင်ခွင့်ရှိသည့် လူထု၏ ထရီဗျူန်းများကို ခန့်အပ်ခြင်းဖြစ်သည်။ အလက်ဇန္ဒား၏ အရှေ့ဘက်သို့ သိမ်းပိုက်မှုများနှင့် ၎င်း၏အင်ပါယာကို ၎င်း၏ဆက်ခံသူများအကြား ခွဲဝေပေးအပ်ချိန်တွင်၊ ရောမသည် အတွင်းပိုင်းနိုင်ငံရေးရုန်းကန်မှုများနှင့် အီတလီတွင် နယ်မြေတိုးချဲ့မှုများဖြင့် သက်ဆိုင်နေခဲ့သည်။

The Early Growth of Rome.—Rome, originally composed of several independent tribes living on a cluster of seven hills, became a city-state ruled by elective kings, with a senate or council of elders and an assembly representing the people. By about 500 b.c. the king was replaced by two consuls elected annually. During the 5th century the laws were codified. One important step in the rise of the common people was the appointment of tribunes of the people, officers who enjoyed personal inviolability and who had the power of veto over the magistrates in defense of the common people. During the time of Alexander’s conquests to the east and the division of his empire among his successors, Rome was occupied with internal political struggles and with territorial expansion in Italy.

 

အီတလီကို သိမ်းပိုက်မှု ပြီးစီးပြီးမကြာမီ ရောမသည် မြောက်အာဖရိကကမ်းရိုးတန်းရှိ ဖိုနီးရှားကိုလိုနီဖြစ်သည့် ကားသေ့ဂ်ျနှင့် ရှည်ကြာသော ရုန်းကန်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ရောမ၏ အဆိုးရွားဆုံးပြိုင်ဘက်အဖြစ် ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ ရောမသည် အာဖရိကကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် စပိန်အထိ ဒေသများနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့ပြီး ဆစ်စီလီ၏ အစိတ်အပိုင်းကြီးတစ်ခုကို ထိန်းချုပ်ထားခဲ့သည်၊ ထိုနေရာတွင် ကားသေ့ဂ်ျနှင့် စစ်ပွဲ (ပထမပြူနစ်စစ်ပွဲဟု ခေါ်သည်) စတင်ခဲ့သည်။ ရောမသည် ကားသေ့ဂ်ျကို ဒူးထောက်ရန် ၂၃ နှစ် (၂၆၄–၂၄၁) ကြာခဲ့သည်။ အောင်နိုင်သူသည် ကြီးမားသော လျော်ကြေးငွေကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး ဆစ်စီလီကို သိမ်းယူခဲ့သည်၊ ၎င်းသည် ပထမဆုံး ရောမပြည်နယ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။

Soon after the conquest of Italy was complete Rome became involved in a protracted struggle with Carthage, a Phoenician colony on the North African coast that now loomed as Rome’s most dangerous rival. Rome had formed alliances with districts all along the coast of Africa as far west as Spain and held a good portion of sicily, where the war with Carthage (known as the First Punic War) began. It took Rome 23 years (264–241) to bring Carthage to her knees. The victor imposed a heavy indemnity and took Sicily, which became the first Roman province.

 

ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်ပြီးနောက် မကြာမီ ကားသေ့ဂ်ျသည် စပိန်တွင် ခိုင်မာသောခြေကုပ်ရယူခြင်းဖြင့် ရောမ၏ မနာလိုမှုနှင့် စိုးရိမ်မှုကို နှိုးဆွခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဒုတိယပြူနစ်စစ်ပွဲ (၂၁၈–၂၀၁) သို့ ဦးတည်ခဲ့ပြီး၊ ရလဒ်အနေဖြင့် ကားသေ့ဂ်ျသည် စပိန်နှင့် ၎င်း၏ရေတပ်အများစုကို လက်လွှတ်ခဲ့ရပြီး၊ ကြီးမားသောအခွန်ပေးဆောင်ခဲ့ရပြီး၊ ရောမ၏ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ စစ်မဖြစ်ပွားရန် ကတိပြုခဲ့သည်။

Soon after the peace treaty Carthage aroused Rome’s jealousy and alarm by gaining a strong foothold in Spain. This led to the Second Punic War (218–201), as a result of which Carthage gave up Spain and most of her navy, paid heavy tribute, and promised not to make war without Rome’s permission.

 

မက်ဆီဒိုးနီးယားတွင် ရောမ၏ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု အေဒီ ၂၀၀ တွင် ရောမ၏ တစ်ခုတည်းသော စစ်မှန်သောပြိုင်ဘက်ဖြစ်သည့် ကားသေ့ဂ်ျသည် အန္တရာယ်မရှိတော့သဖြင့်၊ ရောမသည် အနောက်မြေထဲပင်လယ်၏ သခင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားပြည်နယ်များ ရယူခြင်းသည် ၎င်းအား စစ်မှန်သောအင်ပါယာ၏ အစပြုမှုကို ပေးခဲ့သည်။ ရောမသည် အစပိုင်းတွင် အရှေ့တွင် နယ်မြေသစ်များကို ရှာဖွေခြင်းမပြုခဲ့ပေ။ သို့သော် ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်အကာအကွယ်၊ ၎င်း၏ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ၎င်း၏မဟာမိတ်များကို ကာကွယ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများတွင်၊ ၎င်းသည် ဒေသဆိုင်ရာ ပြဿနာတစ်ခုပြီးတစ်ခုသို့ ဆွဲသွင်းခံခဲ့ရပြီး၊ နောက်ဆုံးတွင် မြေထဲပင်လယ်ကမ္ဘာတစ်ခုလုံး၏ အသိအမှတ်ပြုခံရသော သိမ်းပိုက်သူဖြစ်လာခဲ့သည်။

Roman Intervention in Macedonia.—By 200 b.c., with Carthage, her only genuine rival, no longer a menace, Rome had become mistress of the western Mediterranean. The acquisition of foreign provinces gave her the beginnings of a genuine empire. Rome did not at first seek new territories in the East. But she was the strongest power in the Mediterranean; and in her efforts to protect herself, her trade, and her allies, she was drawn into one local issue after another until eventually she became acknowledged conqueror of the whole Mediterranean world.

 

အလက်ဇန္ဒား၏အင်ပါယာ၏ ကျန်ရှိသောအစိတ်အပိုင်းများကို တစတစ ရယူရာတွင်၊ ရောမ၏ ပထမဆုံးပါဝင်ပတ်သက်မှုမှာ ဒုတိယပြူနစ်စစ်ပွဲအတွင်း မက်ဆီဒိုးနီးယားနှင့်ဖြစ်သည်။ မက်ဆီဒိုးနီးယား၏ ဖီလစ်ပဉ္စမသည် ကားသေ့ဂ်ျကို ကူညီရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သော်လည်း၊ ရောမက ၎င်းကို တားဆီးခဲ့ပြီး ဂရိပြည်နယ်အချို့နှင့် ပါဂါမန်နှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့သည်။ ဤပထမမက်ဆီဒိုးနီးယားစစ်ပွဲ (၂၁၅–၂၀၅) ကို ဒုတိယမက်ဆီဒိုးနီးယားစစ်ပွဲ (၂၀၀–၁၉၆) က ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ရောမသည် ၁၉၇ တွင် ဆိုင်နို့စဖလီးတွင် မက်ဆီဒိုးနီးယားကို အနိုင်ယူခဲ့ပြီး၊ ဂရိအားလုံးကို လွတ်လပ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ မက်ဆီဒိုးနီးယား၏ အင်အားကို ဖျက်ဆီးခြင်းဖြင့်၊ ရောမသည် ဆလူစိဒ်အင်ပါယာ၏ ပြိုင်ဘက်ကို အားနည်းစေခဲ့ပြီး၊ ထို့နောက်ပိုင်း အန်တီအိုခပ်စ် တတိယ (မဟာမင်းကြီး) နှင့် ရင်ဆိုင်ရမည်ဖြစ်သည်။

In the step-by-step acquisition of the remains of Alexander’s empire, Rome’s first involvement was with Macedonia during the Second Punic War. Philip V of Macedonia attempted to assist Carthage, but Rome prevented this and formed alliances with certain Greek states and with Pergamum against Philip. This First Macedonian War (215–205) was followed by the Second Macedonian War (200–196). Rome defeated Macedonia at Cynoscephalae (197), and declared all Greece free. By breaking the power of Macedonia, Rome had merely weakened the rival of the Seleucid kingdom, and henceforth had to reckon with Antiochus III (the Great).

 

ရောမနှင့် အန်တီအိုခပ်စ် မဟာမင်းကြီး ရောမနှင့် ဖီလစ်တို့ စစ်ပွဲတွင် သက်ဆိုင်နေစဉ်နှင့် အီဂျစ်သည် ဌာနေတိုင်းရင်းသားများ၏ ပုန်ကန်မှုများဖြင့် ကွဲအက်နေချိန်တွင်၊ အန်တီအိုခပ်စ် မဟာမင်းကြီးသည် ဆီးရီးယားနှင့် ပါလက်စတိုင်းကို ကျူးကျော်ခဲ့သည်။ ၂၀၁/၂၀၀ တွင် ပနီယမ်တိုက်ပွဲဖြင့် အီဂျစ်သည် ပါလက်စတိုင်းကို အပြီးအပြတ် ဆုံးရှုံးခဲ့သည် (စာမျက်နှာ ၂၆ ကို ကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် ဆလူစိဒ်အိမ်တော်၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်သို့ လုံးလုံးလျားလျား ကျရောက်ခဲ့ပြီး၊ ဂျူးများ၏ ကံကြမ္မာသည် ပိုမိုဆိုးရွားလာခဲ့သည်။

Rome and Antiochus the Great.—While Rome and Philip were occupied in warfare, and Egypt was torn by native uprisings, Antiochus the Great invaded Syria and Palestine. With the battle at Panium, 201/200, Egypt had forever lost control of Palestine (see p. 26). It soon came completely under the rule of the house of Seleucus, and the fortunes of the Jews took a turn for the worse.

 

အန်တီအိုခပ်စ်သည် အီဂျစ်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးပြုလုပ်ပြီးမကြာမီ ဂရိကို ကျူးကျော်ခဲ့သော်လည်း၊ သာမို့ပလီးတွင် ရောမမှ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီး အာရှမိုင်းနားသို့ ပြန်လည်ထွက်ပြေးရသည်။ ၁၉၀ တွင် စမိုင်းနားအနီးရှိ မဂ္ဂနီးရှားတွင် ၎င်းသည် ရောမမှ အပြတ်အသတ်ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။ နောက်ဆက်တွဲ ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်ဖြင့် ဆလူစိဒ်အင်ပါယာသည် ကြီးမားသော လျော်ကြေးပေးခဲ့ရပြီး၊ တောရပ်စ်တောင်တန်းများ၏ အနောက်နှင့်မြောက်ဘက်ရှိ ၎င်း၏ပိုင်ဆိုင်မှုအားလုံးကို လက်လွှတ်ခဲ့ရသည်။ ရောမသည် ဤသိမ်းပိုက်ထားသောနယ်မြေကို မထိန်းသိမ်းခဲ့ဘဲ၊ ၎င်း၏မဟာမိတ်များဖြစ်သည့် ပါဂါမန်နှင့် ရို့ဒ်စ်တို့ထံသို့ ပေးအပ်ခဲ့သည်။

As soon as Antiochus had made peace with Egypt he invaded Greece, but was defeated at Thermopylae by the Romans and forced to flee back to Asia Minor. At Magnesia, near Smyrna, in 190, he was decisively defeated by the Romans. By the subsequent peace treaty the Seleucid kingdom had to pay a large indemnity, and to give up all its holdings west and north of the Taurus range. Rome did not keep this conquered territory, but gave it to her allies, principally Pergamum and Rhodes.

 

ရောမသည် မက်ဆီဒိုးနီးယားနိုင်ငံကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည် ဖီလစ်ပဉ္စမ၏သား ပါဆီးစ်သည် ရောမ၏ရန်သူအဖြစ် သတ်မှတ်ခံခဲ့ရသည်။ မက်ဆီဒိုးနီးယားသို့ စေလွှတ်ခဲ့သည့် တမန်များသည် စိုးရိမ်မှုများနှင့်အတူ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် ဂရိတွင် ခရီးသွားနေစဉ် ပါဂါမန်၏ဘုရင်ကို လုပ်ကြံမှုသည် တတိယမက်ဆီဒိုးနီးယားစစ်ပွဲ (၁၇၁–၁၆၈) အတွက် အကြောင်းဖြစ်လာခဲ့ပြီး၊ ၁၆၈ တွင် ပိုင်ဒ်နာတိုက်ပွဲတွင် ရောမသည် မက်ဆီဒိုးနီးယားကို အပြည့်အဝဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ သို့သော် ရောမသည် ထိုနယ်မြေကို မသိမ်းပိုက်ခဲ့ဘဲ၊ ၎င်းကို ရောမ၏ အကာအကွယ်အောက်တွင် ထားရှိသည့် သီးခြားသမ္မတနိုင်ငံလေးခုအဖြစ် ခွဲထုတ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် အန်တီဂိုနစ်အိမ်တော်၏ အုပ်ချုပ်မှုသည် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ အလက်ဇန္ဒား၏ ယခင်နယ်မြေ၏ ရှင်သန်ကျန်ရစ်သော သုံးနိုင်ငံအနက်မှ မက်ဆီဒိုးနီးယားနိုင်ငံသည် မရှိတော့ပေ။

Rome Ends the Macedonian Kingdom.—Perseus, son of Philip V, was regarded as an enemy of Rome. Envoys sent to Macedonia kept returning with growing concern. Finally the murder of the king of Pergamum, while traveling in Greece, was made the occasion for a Third Macedonian War (171–168), in which, at the Battle of Pydna (168), Rome completely crushed Macedonia. She did not annex the territory, however, but divided it into four separate republics which she placed under her protection. Thus ended the ruling house of the Antigonids. The kingdom of Macedonia, one of the three surviving kingdoms of Alexander’s former domain, was no more.

 

ရောမနှင့် အန်တီအိုခပ်စ် စတုတ္ထ အီပီဖနီးစ် ရောမမှ ရှုံးနိမ့်ပြီးနောက်၊ အန်တီအိုခပ်စ် မဟာမင်းကြီးသည် ၎င်း၏သား အန်တီအိုခပ်စ် (နောက်ပိုင်းတွင် အီပီဖနီးစ်ဟု ခေါ်သည်) ကို ရောမသို့ ဓားစာခံအဖြစ် ပို့ခဲ့သည်။ သို့သော် နောက်ဆုံးတွင် အန်တီအိုခပ်စ် အီပီဖနီးစ်သည် ၁၇၅ တွင် ဆလူစိဒ်အင်ပါယာ၏ ထီးနန်းကို ရယူခဲ့သည်။ ရောမသည် တတိယမက်ဆီဒိုးနီးယားစစ်ပွဲ (၁၆၈ တွင် မက်ဆီဒိုးနီးယားနိုင်ငံကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်) နှင့် သက်ဆိုင်နေစဉ်၊ ဆလူစိဒ်အိမ်တော်၏ အရှေ့အနီးနားဒေသကို ထိန်းချုပ်ရန် နောက်ထပ်ကြိုးပမ်းမှုတစ်ခုကို ရင်ဆိုင်ရသည်။ အန်တီအိုခပ်စ် အီပီဖနီးစ်သည် အီဂျစ်ကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ထိုနိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်ရန် အနီးကပ်ဖြစ်နေချိန်တွင်၊ အောင်မြင်သော ရောမမှ တမန်တစ်ဦးသည် ရောမ၏ အကာအကွယ်အောက်ရှိ မဟာမိတ်ဖြစ်သည့် အီဂျစ်မှ ထွက်ခွာရန် အမိန့်ပေးသည့် အယူခံဝင်စာနှင့်အတူ ရောက်ရှိလာခဲ့သည် ရောမ၏ စစ်ရေးအင်အားကို ကောင်းစွာနားလည်သည့် အန်တီအိုခပ်စ်သည် ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။

Rome and Antiochus IV Epiphanes.—After his defeat by Rome, Antiochus the Great sent his son Antiochus (later called Epiphanes) there as a hostage. Eventually, however, Antiochus Epiphanes took the throne (175) of the Seleucid empire. While Rome was busy with the Third Macedonian War (which ended the Macedonian kingdom in 168), she had to meet another attempt of the Seleucid house to gain control of the Near East. Antiochus Epiphanes marched against Egypt. He was about to take the country when the envoy of the victorious Romans arrived with an ultimatum requiring Antiochus to leave Egypt, then an ally under the protection of Rome. Antiochus, who well understood Roman military power, withdrew.

 

ထို့ကြောင့် အေဒီ ၁၆၈ တွင် ရောမသည် ရှင်သန်ကျန်ရစ်သော ဟယ်လယ်နစ်နိုင်ငံသုံးခုအနက် တစ်ခုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယတစ်ခုကို အကာအကွယ်ယူခဲ့ပြီး၊ တတိယတစ်ခုကို တမန်တစ်ဦး၏ စကားတစ်ခွန်းဖြင့် တွန်းလှန်ခဲ့သည်၊ သို့သော် ၎င်းသည် ၎င်းတို့၏နယ်မြေများကို နှစ်ပေါင်းများစွာအထိ မသိမ်းပိုက်ခဲ့ပေ။ စိတ်ပျက်လျက် အီဂျစ်မှ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာသည့် အန်တီအိုခပ်စ်သည် ၎င်း၏အာရုံကို ဂျူးများထံသို့ လှည့်ခဲ့သည်။

Thus by 168 b.c. Rome had conquered one of the three surviving Hellenistic kingdoms, assumed protection of the second, and repulsed the third by the mere word of an envoy, although she did not annex any of their territory until some years later. The frustrated Antiochus returned from Egypt and turned his attention to the Jews.

 

 

VII. အန်တီအိုးခတ်စ် အီပီဖနီးစ်နှင့် ဂျူးလူမျိုး

VII. Antiochus Epiphanes and the Jews

 

ဂရိနိုင်ငံတွင် အန်တီအိုးခတ်စ် အီပီဖနီးစ်သည် ဟယ်လင်းနစ်ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ရင်းနှီးခဲ့ပြီး ဂရိအားကစားများ၊ ပြဇာတ်များနှင့် ခမ်းနားသော အခမ်းအနားများကို စွဲလမ်းခဲ့သည်။ သူအာဏာရလာသောအခါ သူ၏အင်ပါယာ၏ လူမျိုးအားလုံးကို ဟယ်လင်းနစ်ယဉ်ကျေးမှု၏ ဘုံတရားဖြင့် စည်းလုံးစေရန် အိပ်မက်များဖြင့် ပြည့်နှက်နေခဲ့သည်။ သူသည် ယခင်က သဘာဝအတိုင်း တဖြည်းဖြည်း ဖြစ်ပေါ်လာသော ဖွံ့ဖြိုးမှုကို အတင်းအကျပ် ဖိအားပေးရန် ကြိုးစားခဲ့သည့် အမှားကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

While in Greece Antiochus Epiphanes had become acquainted with Hellenic culture and was enamored of Greek sports, theatricals, and pageantry. When he came to power he was filled with dreams of uniting all the peoples of his empire by the common bond of Hellenistic culture. He made the mistake of trying to force what had until then been a natural and gradual development.

 

ဂျူးလူမျိုးများ၏ တဖြည်းဖြည်း ဟယ်လင်းနစ်ယဉ်ကျေးမှုသို့ ပြောင်းလဲလာခြင်း အလက်ဇန္ဒြီးယားတွင် အခြေချခဲ့သော ဂျူးလူမျိုးများသည် ပိုလီမီကျခေတ်တွင် ပါလက်စတိုင်းကို အုပ်ချုပ်စဉ်ကာလအတွင်း ဟယ်လင်းနစ်ယဉ်ကျေးမှုသို့ ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ အင်ပါယာအတွင်းရှိ အဓိကမြို့များတွင် ဂျူးလူမျိုးများရှိခဲ့ပြီး ပါလက်စတိုင်းတွင်ပင် မြို့များစွာသည် ဂရိယဉ်ကျေးမှု၏ ဗဟိုချက်များဖြစ်လာခဲ့သည်။ အရာရှိများနှင့် နီးကပ်စွာဆက်ဆံသူများသည် ဂရိဘာသာစကားကို အသုံးပြုရပြီး ဂျူဒီးယားရှိ ထိပ်တန်းလူတန်းစားများ၊ ထိပ်တန်းယဇ်ပုရောဟိတ်များအပါအဝင်၊ ဟယ်လင်းနစ်ဝတ်စားဆင်ယင်မှုနှင့် ဓလေ့ထုံးတမ်းများကို လက်ခံကျင့်သုံးခဲ့သည်။ လူငယ်လူနည်းစုသည် ယခင်ယုံကြည်ချက်နှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားများသည် ခေတ်မမီတော့ဟု ခံစားခဲ့ရသော်လည်း လူထုအများစုသည် နည်းလမ်းသစ်များကို သံသယဖြင့် ကြည့်ရှုခဲ့သည်။ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် တိုရာ (Torah) အရ ဂျူဒါယစင်ကို တင်းကြပ်စွာ လိုက်နာရန် ရပ်တည်သော ရှေးရိုးစွဲပါတီတစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ဤရှေးရိုးစွဲသူများသည် ဟာစီဒင်များ (ခါစီဒင်များ သို့မဟုတ် အဆီဒင်းများ)၊ သို့မဟုတ် သန့်ရှင်းသူများဟု လူသိများလာခဲ့သည် (စာမျက်နှာ ၅၁ ကို ကြည့်ပါ)။ ဟာစီဒင်များနှင့် ဟယ်လင်းနစ်လူမျိုးများဟူသော ဂျူးလူမျိုးနှစ်ဖွဲ့အကြား ကွဲလွဲမှုသည် ဆလူးကစ်များအုပ်ချုပ်ပြီးနောက် အဓိကအငြင်းပွားမှုတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဆလူးကစ်ခေတ်အစောပိုင်းတွင် ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီး အိုနီယတ်စ် (၃) သည် သန့်ရှင်းသူတစ်ဦးအဖြစ် ထင်ရှားခဲ့ပြီး ဟယ်လင်းနစ်ယဉ်ကျေးမှုလမ်းကြောင်းကို ဆန့်ကျင်ကာ ရိုးရာဂျူဒါယစင်အတွက် ရပ်တည်ခဲ့သည်။

Gradual Hellenization of the Jews.—It has been mentioned that the Jews who settled in Alexandria, soon after it was founded, became Hellenized during the period of Ptolemaic rule over Palestine. There were Jews in the principal cities of the empire, and even in Palestine many cities became centers of Greek culture of a sort. Those who dealt closely with officials had to use the Greek language, and many among the upper classes in Judea, including the leading priests, adopted Hellenistic dress and customs. The younger minority felt that the old faith and morals were out of date, but the mass of the people were inclined to distrust the new ways. In opposition there grew up a conservative party that stood for the strict observance of Judaism according to the Torah. These conservatives came to be known as the Hasidim (Chasidim or Assideans), or pious ones (see p. 51). The cleavage between these two parties of Jews, the Hasidim and the Hellenists, became a major controversy after the Seleucids took over. Onias III, a high priest early in the Seleucid period, was conspicuously pious, and a contender for traditional Judaism against the Hellenizing trend.

 

အိုနီယတ်စ်၏ညီ ဂျေဆင်သည် ဟယ်လင်းနစ်လူမျိုးဖြစ်ပြီး အန်တီအိုးခတ်စ်အား လာဘ်ထိုးကာ အိုနီယတ်စ်၏နေရာတွင် ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဂျေရူဆလင်ကို ဂရိမြို့တစ်မြို့အဖြစ် ပြောင်းလဲရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ သို့သော် အနည်းငယ်နှစ်အကြာတွင် အန်တီအိုးခတ်စ်သည် ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီးရာထူးကို ပိုမိုလာဘ်ထိုးသူ မီနီလူးစ်ထံသို့ ရောင်းချခဲ့သည်။ မီနီလူးစ်သည် ယဇ်ပုရောဟိတ်မျိုးနွယ်မှမဟုတ်ဘဲ ဘင်ဂျမင်မျိုးနွယ်မှဖြစ်ပြီး ထို့ကြောင့် လူထု၏ထောက်ခံမှုကို မရရှိခဲ့ပေ။ ဂျေရူဆလင်ရှိ မတူညီသောအုပ်စုများအကြား ပဋိပက္ခများသည် အန်တီအိုးခတ်စ်အား ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် အခွင့်အရေးပေးခဲ့သည်။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က ဟယ်လင်းနစ်လူမျိုးများသည် အန်တီအိုးခတ်စ်ထံသို့ သွားရောက်ကာ သူအားပိုးကူးပေးနေသော ဟယ်လင်းနစ်လူနေမှုပုံစံကို လက်ခံလိုကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး ဂျေရူဆလင်တွင် ဂျင်နေးစီယမ်တစ်ခု တည်ဆောက်ခွင့်ပြုရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ ဤသည်မှာ ရှေးရိုးစွဲသူများအတွက် အထူးစိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေသည်၊ အကြောင်းမှာ ဂျင်နေးစီယမ်တွင် အားကစားသမားများသည် ဂရိလူမျိုးများကဲ့သို့ အဝတ်မပါဘဲ လေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်ကြသည်။ မကြာမီတွင် ဗိမာန်တော်၏ အရာရှိများသည် သူတို့၏ သန့်ရှင်းသောတာဝန်ထက် အများပြည်သူဆိုင်ရာ အားကစားပွဲများကို ပိုမိုစိတ်ဝင်စားလာခဲ့သည်။ ဂရိနာမည်များသည် လူကြိုက်များလာခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ အီလီယာကင်ကို အယ်လ်စီမတ်စ်အဖြစ်၊ ဂျိုးရှူးအား ဂျေဆင်အဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။

Onias’ brother Jason, a Hellenizer, bribed Antiochus to make him high priest in Onias’ place, and then set out to make Jerusalem a Greek city. But in a few years Antiochus sold the high priesthood to a higher bidder, this time to Menelaus, who was not even of the priestly tribe, but a Benjamite, and therefore not in favor with the people. Strife between the supporters of the different factions in Jerusalem gave Antiochus an opportunity to intervene. Josephus tells how the Hellenizers went to Epiphanes informing him of their wish to adopt the Hellenistic mode of living that he was fostering, and requesting permission to build a gymnasium in Jerusalem. This was particularly offensive to the conservatives, because in the gymnasium the athletes exercised in the nude, as did the Greeks. Soon the officials of the Temple were more interested in the public games than in the ministrations of their holy office. Greek names became popular. For example, Eliakim was changed to Alcimus, Joshua to Jason.

 

အန်တီအိုးခတ်စ်မှ ဟယ်လင်းနစ်ယဉ်ကျေးမှုကို အတင်းအကျပ်ဖိအားပေးခြင်း အီဂျစ်နိုင်ငံသို့ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုမှ ပြန်လာစဉ် အန်တီအိုးခတ်စ် အီပီဖနီးစ်သည် ဂျေရူဆလင်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး လစ်ဘရယ်များက သူ့ကို နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုခဲ့သည်။ ၁ မက္ကဘီးစ်အရ ဤဖြစ်ရပ်သည် ဘီစီ ၁၇၀/၆၉ တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော်လည်း သူ၏ အီဂျစ်စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ၏ နှစ်ခုရက်စွဲတွင် ထင်မြင်ချက်ကွဲလွဲမှုရှိပြီး ၁ မက္ကဘီးစ်တွင် ဆလူးကစ်ခေတ်ကို တွက်ချက်ရာတွင်ပင် နည်းလမ်းကွဲပြားမှုရှိသည် (စာမျက်နှာ ၂၅၊ မှတ်စု ၂ ကို ကြည့်ပါ)။ ဘီစီ ၁၇၀ မှ ၁၆၈ အကြားတွင် အန်တီအိုးခတ်စ်သည် ဂျေရူဆလင်သို့ လည်ပတ်ခဲ့ပြီး ထိုဒေသရှိ ဟယ်လင်းနစ်ခေါင်းဆောင်များကို ထောက်ခံသည့်အနေဖြင့် ရှေးရိုးစွဲသူများနှင့် အီဂျစ်အုပ်ချုပ်မှုသို့ ပြန်လည်လိုလားသူအနည်းငယ်ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ သူသည် ဗိမာန်တော်၏ ရတနာများစွာကိုပင် ယူဆောင်သွားခွင့်ရခဲ့သည်။

Hellenization Enforced by Antiochus.—It was on his return from a campaign against Egypt that Antiochus Epiphanes entered Jerusalem, where he was warmly welcomed by the liberals. According to 1 Maccabees this was in 170/69 b.c., but there is difference of opinion as to the dating of his Egyptian campaigns, and even as to the method used in 1 Maccabees of reckoning the Seleucid Era (see p. 25, note 2). It was at some time between 170 and 168 that Antiochus visited Jerusalem, and to show his appreciation of the Hellenizing leaders there, he put to death many of the conservatives and a few who wished to return to Egyptian sovereignty. He was even permitted to take many of the Temple treasures.

 

ဘီစီ ၁၆၈ တွင်၊ အချို့က အီဂျစ်တွင် ရိုမန်များက သူ့ကို အရှက်ရစေပြီးနောက် ဂုဏ်သိက္ခာပြန်လည်ရယူရန် အန်တီအိုးခတ်စ် အီပီဖနီးစ်သည် ပါလက်စတိုင်းသို့ ချီတက်လာပြီး ဂျေရူဆလင်သို့ လှည့်စားမှုဖြင့် ဝင်ရောက်ကာ ဗိမာန်တော်ကို လုယက်ခဲ့သည်။ နံနက်နှင့်ညနေပိုင်း ယဇ်ပူဇော်မှုများကို ရပ်တန့်ခဲ့ပြီး ဗိမာန်တော်ရှေ့တွင် ဝက်သားယဇ်ပူဇော်ရန် ရုပ်တုကိုးကွယ်မှုအတွက် ယဇ်ပလ္လင်တစ်ခုကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ အဆောက်အအုံအချို့ကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး မြို့တံတိုင်းအချို့ကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ သူသည် ဗိမာန်တော်ဧရိယာတောင်ဘက်ရှိ ဒါဝိဒ်မြို့ဟောင်းတွင် ခံတပ်တစ်ခု တည်ဆောက်ပြီး တပ်စွဲထားခဲ့သည်။ သူသည် ဂျူးလူမျိုးများအား ယေဟိုဝါကိုးကွယ်မှုကို ရပ်တန့်ရန်နှင့် အိုလံပီယန်ဇူးစ်နှင့် ဒိုင်ယိုနီးစပ်စ်ကို ကိုးကွယ်ရန်၊ အရေဖျားလှီးခြင်းကို ရပ်တန့်ရန်၊ ဥပုသ်နေ့ကို လျစ်လျူရှုရန်၊ ဝက်ကို အစားအစာအဖြစ်နှင့် ယဇ်ပူဇော်ရန် အသုံးပြုရန်၊ တိုရာကို ဖျက်ဆီးရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က ဆမာရီလူမျိုးများသည် ဂျေရူဆလင်၏ အရှက်ရမှုကို မြင်သောအခါ အန်တီအိုးခတ်စ်ထံသို့ သွားရောက်ကာ ဂျူးလူမျိုးနှင့် မည်သည့်ဆက်နွယ်မှုမှ မရှိကြောင်း ငြင်းဆိုပြီး ဂါရီဇင်တောင်ပေါ်ရှိ သူတို့၏ သန့်ရှင်းရာဌာနကို ဂျူပီတာ ဟယ်လီနီးယပ်စ် ဗိမာန်ဟု ခေါ်ဆိုရန် ခွင့်တောင်းခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ ဤခွင့်ပြုချက်ကို ရရှိခဲ့ပြီး ၎င်းတို့သည် ဂျူးလူမျိုးနှင့် တရားဝင်ဆက်နွယ်မှုမှ လွတ်မြောက်ခဲ့သည်။ ဒံယလ် ၁၁:၁၄ ကို ကြည့်ပါ။

In 168, some think in order to same face after his humiliation by the Romans in Egypt, Epiphanes marched into Palestine, and entering Jerusalem by treachery, plundered the Temple, stopped the morning and evening sacrificial offering, erected an idolatrous altar before the Temple for the sacrifice of swine, burned some of the buildings, and destroyed portions of the city wall. He built a fortress south of the Temple area in the old City of David and placed a garrison there. He ordered the Jews to cease their worship of Jehovah and offer worship instead to the Olympian Zeus and Dionysus, to cease circumcision, to disregard the Sabbath, to use the pig as both an article of diet and a victim of sacrifice, and to destroy the Torah. Josephus adds (Antiquities xii. 5. 5 [257–264]) that when the Samaritans saw the disgrace of Jerusalem they went to Epiphanes, disavowing any relationship to the Jews and asking to be permitted to call their sanctuary on Mt. Gerizim the Temple of Jupiter Hellenius. This was granted, and they were officially freed from any connection with the Jews. See on Dan. 11:14.

 

မက္ကဘီးစ်တို့၏ ပုန်ကန်မှု သစ္စာရှိသူများသည် ဥပုသ်နေ့တွင် ခုခံမှုထက် သေဆုံးခြင်းကို ရွေးချယ်ကြသည်ကို တွေ့ရှိသောအခါ အန်တီအိုးခတ်စ်၏ တပ်ဖွဲ့များသည် များစွာသော သူများကို အာဇာနည်အဖြစ် သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ဟာစီဒင်များ (စာမျက်နှာ ၅၁ ကို ကြည့်ပါ) သာမက သာမန်လူထုများသည်လည်း ဤဘာသာရေးဖိနှိပ်မှုကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။ သို့သော် မကြာမီတွင် ဂျေရူဆလင်မှ အနောက်မြောက်ဘက် ၁၈ မိုင် (၂၉ ကီလိုမီတာ) အကွာရှိ မိုဒိန်မြို့၌ အသစ်ပုံစံတစ်ခုဖြင့် ဆန့်ကျင်မှုပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ယဇ်ပုရောဟိတ်မျိုးနွယ်မှ မတ္တာသီယပ်စ်သည် သူ၏ဒေသခေါင်းဆောင်အဖြစ် ဘုရင်၏အမိန့်ဖြင့် ရုပ်တုကိုးကွယ်မှုယဇ်ပူဇော်ခြင်းကို စတင်ရန် အမိန့်ပေးခံရသောအခါ ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ သူနှင့်သူ၏သားငါးဦးသည် ရုပ်တုယဇ်ပူဇော်သော ဂျူးလူတစ်ဦးနှင့် ဆီးရီးယားအစောင့်တပ်ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏မြို့ကို စွန့်ခွာကာ သူတို့၏ယုံကြည်ခြင်းကို သစ္စာရှိရန် ဆုံးဖြတ်ထားသော ဂျူးလူမျိုးရာပေါင်းများစွာနှင့်အတူ တောကို ထွက်ပြေးသွားခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် တစ်ပတ်အတွင်းမည်သည့်နေ့တွင်မဆို လက်နက်ကိုင်ဆန့်ကျင်မှုကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဂျူးအမျိုးသားရေးဝါဒီများနှင့် ဆလူးကစ်အိမ်တော်အကြား ဂျူးလူမျိုးများ အနည်းငယ်လွတ်လပ်မှုရရှိသည်အထိ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သော စစ်ပွဲတစ်ခု စတင်ခဲ့သည်။

The Maccabees Revolt.—Finding that the faithful chose death rather than resistance on the Sabbath day, the troops of Antiochus martyred many. Not only the Hasidim (see p. 51), but the rank and file of the people stood against this religious persecution. But very soon the opposition took a new form at the town of Modein, 18 mi. (29 km.) northwest of Jerusalem, about midway to Joppa. When Mattathias, a man of the priestly lineage, was commanded as leader of his district to initiate the service ordered by the king, he refused. He and his five sons slew another Jew who offered the idolatrous sacrifice, and the Syrian guard as well. Then, leaving their town, they fled to the wilderness, where they were joined by hundreds of loyal Jews who determined to be true to their faith. They used armed resistance on any day of the week. Thus a war between the Jewish nationalists and the Seleucid house was begun that ended only when the Jews achieved a measure of independence.

 

ဂျူးဒါစ် မက္ကဘီးယပ်စ်သည် ဗိမာန်တော်ကိုးကွယ်မှုကို ပြန်လည်ထူထောင်ခြင်း မတ္တာသီယပ်စ် ကွယ်လွန်ပြီးနောက် (ဘီစီ ၁၆၇/၆၆) ခေါင်းဆောင်မှုသည် သူ၏သား ဂျူးဒါစ်ထံသို့ ကျရောက်ခဲ့ပြီး သူသည် မက္ကဘီးယပ်စ်ဟူသော ဂုဏ်ပုဒ်ကို ယူခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဤမျိုးချစ်မိသားစု၊ မူလက ဟတ်ရှမုန် (ဟတ်စမိုနီယန်များ) အိမ်တော်ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သော်လည်း မက္ကဘီးစ်များဟု လူသိများလာခဲ့သည်။ ဂျူးဒါစ်ကို နှိမ်နင်းရန် စေလွှတ်ခဲ့သော ဆီးရီးယားတပ်ဖွဲ့သည် နှစ်ကြိမ်တိုက်ပွဲတွင် ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီး ဒုတိယအကြိမ်မှာ ဘက်သ်ဟိုရွန်အနီးတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အန်တီအိုးခတ်စ် အီပီဖနီးစ်သည် ပါသီယန်ပုန်ကန်မှုကြောင့် အရှေ့ဘက်သို့ ခေါ်ဆောင်ခံရပြီး သူမရှိစဉ် လီစီယပ်စ်ကို ဂျူးဒါစ်နှင့် စစ်ပွဲဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ အမ်မောင်းစ်တွင် ပထမအကြိမ်တိုက်ပွဲတွင် (ဘီစီ ၁၆၆/၆၅) ဂျူးဒါစ် မက္ကဘီးယပ်စ်သည် ရန်သူကို ပြန်လည်တွန်းလှန်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် လီစီယပ်စ်သည် တောင်ဘက်မှ ဂျေရူဆလင်သို့ ချီတက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ဂျူးဒါစ်သည် ဘက်သ်ဆူးရ်တွင် (ဘီစီ ၁၆၅) ဂျေရူဆလင်အနီး မိုင်အနည်းငယ်အကွာတွင် ထပ်မံအောင်မြင်ခဲ့သည်။ လီစီယပ်စ်နှင့် ညှိနှိုင်းခဲ့သော ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်အရ ဂျူးအုပ်စုနှစ်ဖွဲ့စလုံးသည် ဂျေရူဆလင်တွင် နေထိုင်ခွင့်ရခဲ့သည်။ မီနီလူးစ်သည် ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီးအဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေခဲ့ပြီး ဗိမာန်တော်ကို ဘုရားသခင်ကိုးကွယ်မှုအတွက် ပြန်လည်ထူထောင်ရမည်ဖြစ်သည်။ ရုပ်တုကိုးကွယ်မှု၏ သင်္ကေတအားလုံးကို ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး မီးရှို့ယဇ်ပူဇော်ရန် ယဇ်ပလ္လင်အသစ်တစ်ခုကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ချစ်လူးလ ၂၅ ရက်နေ့ (ဘီစီ ၁၆၅) တွင် ဂျူးဒါစ်သည် ဗိမာန်တော်ကို ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး ထိုနေ့သည် ယနေ့ခေါ် ဟာနူးကာ (မီးရောင်ပွဲတော်) အဖြစ် အမြဲတမ်း အမှတ်ရခံရပြီး ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ဖွင့်ပွဲတော်အဖြစ် ရည်ညွှန်းသည် (ယောဟန် ၁၀:၂၂)။ ဒံယလ် ၁၁:၁၄ ကို ကြည့်ပါ။

Judas Maccabaeus Restores the Temple Worship.—On the death of Mattathias (167/66) the leadership fell to his son Judas, who took the surname Maccabaeus. Thus this family of patriots, originally the house of Hashmon (the Hasmonaeans), became known as the Maccabees. A Syrian army sent out to quell Judas was defeated in two encounters, of which the second took place near Beth-horon. Antiochus Epiphanes, called east because of a Parthian uprising, commissioned Lysias to act for him in his absence, and to continue the war against Judas. In the first encounter at Emmaus (166/65), Judas Maccabaeus repulsed the enemy. Then Lysias tried to come at Jerusalem from the south. Judas was victorious again at Beth-sur (165), a few miles southwest of Jerusalem. By the terms of peace arranged with Lysias, both Jewish factions were permitted to live in Jerusalem; Menelaus remained as high priest; the Temple was to be restored to the worship of God. All emblems of pagan worship were obliterated, and new burnt offering altar was erected. On the 25th of Chisleu (165), Judas had the Temple rededicated, and that day has ever since been memorialized by the feast known today as Hanukkah (feast of lights), referred to in the New Testament as the Feast of the Dedication (John 10:22). See on Dan. 11:14.

 

ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က ဗိမာန်တော်ပြန်လည်ထူထောင်မှုသည် “သုံးနှစ်အကြာတွင် အန်တီအိုးခတ်စ်က ဗိမာန်တော်ကို ပြည်တန်ဆာနှင့် မသန့်ရှင်းသော ကိုးကွယ်မှုပုံစံအဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့သည့်နေ့တွင်ပင်” ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြသည် (အန်တီကွီးတီးစ် xii. ၇. ၆ [၃၂၀])။ ၎င်းကို “ဒံယလ်၏ ဗျာဒိတ်ကျမ်း” နှင့် ဆက်စပ်ပြီး သတ်မှတ်ဖော်ပြခြင်းမပြုခဲ့ပေ။ သို့သော် ဒံယလ်၏ ဗျာဒိတ်ကျမ်းသည် မက်ဆီဒိုးနီးယန်းမဟုတ်ဘဲ ရိုမန်ဖိနှိပ်သူတစ်ဦးကို ရည်ညွှန်းပြီး၊ ထို့ပြင် ၂၃၀၀ ရက်အကြောင်း ပြောဆိုထားသည် (ဒံယလ် ၈:၉–၁၄ ကို ကြည့်ပါ)။ ၂၃၀၀ “ညနှင့်နံနက်” သည် ရက် ၁၁၅၀ ကို ဆိုလိုသည်ဟု ပြောသောသူများသည် ၃ နှစ်ခွဲ သို့မဟုတ် ၃ နှစ်အတိအကျဖြစ်မလာနိုင်ပေ။

Josephus says that the restoration of the Temple “took place on the same day on which, three years before, their holy service had been transformed into an impure and profane form of worship. For the Temple, after being made desolate by Antiochus, had remained so for three years” (Antiquities xii. 7. 6 [320]). This he connects with “the prophecy of Daniel,” without identifying it. But Daniel’s prophecy fits a Roman oppressor, not a Macedonian, and, further, it speaks of 2300 days (see Dan. 8:9–14). Those who try to make the text say that 2300 “evenings and mornings” mean 1,150 literal days cannot make the interval equal either exactly 3 1/2 years or 3 years.

 

ထို့ကြောင့်၊ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ဒံယလ်သည် အန်တီအိုးခတ်စ် အီပီဖနီးစ်ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်သော ဒုက္ခများကို ရည်ညွှန်းခြင်းမဟုတ်ဘဲ ခရစ်တော်ခေတ်မှစ၍ ကျောင်းသားများစွာ၏ ရှာဖွေမှုမှ လွတ်မြောက်ခဲ့ပုံရသော အခြားသော ဝေးကွာသောဖြစ်ရပ်တစ်ခုကို ရည်ညွှန်းသည်။ (ဤမေးခွန်းကို လေ့လာရန်အတွက် ဒံယလ် ၈; ၉ ကို ကြည့်ပါ။)

Therefore, for several reasons, Daniel cannot refer to the trouble wrought by Antiochus Epiphanes, but to some other far-reaching event that seems to have eluded the search of many a student from the time of Christ on. (For a study of this question see on Dan. 8; 9.)

 

အန်တီအိုးခတ်စ် အီပီဖနီးစ်သည် အရှေ့ဘက်တွင် ဒုက္ခများစွာကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး အန်တီအို့ချ်သို့ ပြန်မလာခဲ့ပေ။ အယ်လီမိုင်းစ်ရှိ နန်နိုင်ဗိမာန်တော်၏ ရတနာများကို လုယူရန် ကြိုးစားမှုတွင် သူ့ဖခင်နှင့်မတူဘဲ လွတ်မြောက်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် သူသည် ဖျားနာပြီး မီဒီယာတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည် (ဘီစီ ၁၆၄/၆၃)။ သူ၏သေရင်ပြည့်ရာတွင် သူသည် သူ၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တစ်ဦးဖြစ်သော ဖိလိပ်ကို သူ၏သားငယ် အန်တီအိုးခတ်စ် (၅) အူပါတာအတွက် နိုင်ငံတော်အုပ်ချုပ်သူအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ဖိလိပ်သည် အန်တီအို့ချ်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိပြီး လီစီယပ်စ်နှင့် နိုင်ငံတော်အုပ်ချုပ်မှုအတွက် ယှဉ်ပြိုင်ရန် ရောက်ရှိသောအခါ လီစီယပ်စ်နှင့် ဘုရင်ငယ်သည် အုပ်စုဖွဲ့ပုန်ကန်မှုများကို နှိမ်နင်းရန် ပါလက်စတိုင်းသို့ ပြန်လည်သွားရောက်ခဲ့သည်။ ဤအကြိမ်တွင် လီစီယပ်စ်သည် ဘက်ဇာခါရီယာတွင် ဂျူးဒါစ်၏ တပ်ဖွဲ့များကို အနိုင်ယူခဲ့သော်လည်း ဂျေရူဆလင်ကို ဝိုင်းထားစဉ် ဖိလိပ်သည် အန်တီအို့ချ်တွင် နိုင်ငံတော်အုပ်ချုပ်မှုကို တောင်းဆိုနေပြီဖြစ်ကြောင်း သိရှိခဲ့သည်။ ဤခြိမ်းခြောက်မှုကို ရင်ဆိုင်ရန် လီစီယပ်စ်သည် ဂျူးဒါစ်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်ကို အလျင်စလို စီစဉ်ခဲ့ပြီး ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီး မီနီလူးစ်ကို ရာထူးမှ ဖယ်ရှားကာ အန်တီအို့ချ်သို့ ခေါ်ဆောင်သွားပြီး ထိုနေရာတွင် သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ အာရွန်၏ဆွေမျိုးဖြစ်သော်လည်း ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီးမျိုးနွယ်မဟုတ်သူ အယ်လ်စီမတ်စ်ကို မီနီလူးစ်၏နေရာတွင် ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သော်လည်း သူသည် ဂျူးဒါစ်ကို ဆန့်ကျင်ကြောင်း သိရှိသောအခါ လူထုက သူ့ကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီးရာထူးသည် နိုင်ငံရေးနှင့် ဘာသာရေးအာဏာကို တစ်ဦးတည်းတွင် ပေါင်းစည်းထားမှုကြောင့် ဆင်းရဲဒုက္ခခံစားခဲ့ရသည်။

Antiochus Epiphanes found so much trouble in the east that he never returned to Antioch. Foiled in the attempt to loot the treasures in a temple of Nanai in Elymaïs, he escaped—unlike his father. Later he fell ill and died in Media (164/63). On his deathbed he appointed one of his associates, Philip by name, as regent for his young son, Antiochus V Eupator. When Philip returned to Antioch to contend with Lysias for the regency, he found that Lysias and the boy king had gone back to Palestine to quell factional uprisings. This time Lysias was engaged in defeating the forces of Judas at Bethzacharia, but just as he placed Jerusalem under siege he learned that Philip was already at Antioch claiming the regency. In the face of this threat Lysias hastily arranged terms of peace with Judas, whereby Menelaus the high priest was taken from office, brought to Antioch, and there put to death. Alcimus, who, though a descendant of Aaron, was not of the high priestly line, was appointed high priest in Menelaus’ place, but he was deposed by the people when it became known that he opposed Judas. The high priesthood thus suffered from the union of political with religious authority in one person.

 

လီစီယပ်စ်နှင့် ဖိလိပ်တို့အကြား ဘုရင်ငယ်ကို ထိန်းချုပ်ရန် ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး၊ အရှေ့ပြည်နယ်များတွင် ပုန်ကန်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဆလူးကစ် (၄) ၏သားနှင့် တရားဝင်ဆက်ခံသူဖြစ်သော ဒီမီထရီးယပ်စ်သည် ၁၂ နှစ်ကြာ အန်တီအိုးခတ်စ် (၄) က သူ့ထီးနန်းကို လိမ်လည်ယူဆောင်ခံရပြီးနောက် ရောမမှ ပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ဆီးရီးယားတွင် နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုခံရပြီး ဒီမီထရီးယပ်စ်သည် ဘုရင်ငယ် အန်တီအိုးခတ်စ် (၅) ကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ရန် လှုံ့ဆော်ခဲ့ပြီး၊ ထို့ကြောင့် လီစီယပ်စ်၏ အာဏာဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး ဒီမီထရီးယပ်စ် (၁) ဆိုးတာသည် ဘီစီ ၁၆၂/၆၁ တွင် ထီးနန်းရရှိခဲ့သည်။

There ensued conflict between Lysias and Philip for control of the boy king, revolts in the eastern provinces, and the arrival from Rome of Demetrius, son and rightful heir of Seleucus IV, who had 12 years before been cheated out of his throne by Antiochus IV. Warmly welcomed in Syria, Demetrius instigated the assassination of the boy king Antiochus V, thus depriving Lysias of his power, and as a result Demetrius I Soter gained the throne in 162/61.

 

ဂျူးလူမျိုးများသည် ရောမနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ရန် ကြိုးစားခြင်း ဂျူးဒါစ် မက္ကဘီးယပ်စ်သည် ဟတ်စမိုနီယန်အကြောင်းတရားကို အားဖြည့်ရန် ရောမနှင့် မိတ်ဆွေဖွဲ့ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ဘီစီ ၁၆၁ တွင် သူသည် အတွင်းစစ်ပွဲဖြစ်ပွားပါက အကူအညီပေးမည်ဟု အာမခံချက်မရှိသော်လည်း မိတ်ဆွေဖြစ်မှုကို ညွှန်ပြသည့် သဘောတူညီချက်တစ်ခုကို ရရှိခဲ့သည်။ ဂျူးဟယ်လင်းနစ်လူမျိုးများ၏ တောင်းဆိုမှုအရ ဒီမီထရီးယပ်စ်သည် ဂျေရူဆလင်တွင် တပ်စွဲရန်နှင့် သူ၏အကူအညီတောင်းခံခဲ့သော ဟယ်လင်းနစ်ပါတီခေါင်းဆောင် အယ်လ်စီမတ်စ်ကို ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီးအဖြစ် အတည်ပြုရန် တပ်ဖွဲ့တစ်ခု စေလွှတ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဟတ်စမိုနီယန်တပ်ဖွဲ့များသည် နိုင်ငံအတွင်း ဆက်လက်လှည့်လည်သွားလာနေပြီး ဘက်သ်ဟိုရွန်အနီးရှိ အဒါဆာတွင် နီကာနောကို အနိုင်ယူခဲ့သည် (ဘီစီ ၁၆၂/၆၁)။ ထို့နောက် ဒီမီထရီးယပ်စ်သည် ပုန်ကန်မှုကို နှိမ်နင်းရန် လုံလောက်သော တပ်ဖွဲ့တစ်ခု စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဂျေရူဆလင်မြောက်ဘက် ၁၀ မိုင်အကွာရှိ အယ်လဆာတွင် ဘီစီ ၁၆၁ တွင် ဂျူးဒါစ် မက္ကဘီးယပ်စ်သည် အသတ်ခံခဲ့ရသည်။ သူ၏ညီများနှင့် သူ၏တပ်မှ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သူများသည် သဲကန္တာရသို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။ ဟာစီဒင်များနှင့် ဟယ်လင်းနစ်လူမျိုးများသည် ဆလူးကစ်ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် ခံစားခွင့်ရခဲ့သည်။ အယ်လ်စီမတ်စ်သည် နောက်တစ်နှစ်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီး ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီးရာထူးသည် အုပ်စုဖွဲ့ပဋိပက္ခများကြောင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ လစ်လပ်နေခဲ့ပြီး ဖြစ်နိုင်သည်။

Jews Seek Alliance With Rome.—Judas Maccabaeus sought to strengthen the Hasmonaean cause by securing the friendship of Rome. Probably in 161 he obtained a treaty intimating friendship without assuring assistance in case of internal warfare. On the request of the Jewish Hellenizers, Demetrius sent a force to garrison Jerusalem, and to confirm in the high priesthood Alcimus, leader of the Hellenistic party who had appealed to him for help. But the Hasmonaean bands still roamed the country, and won a victory over Nicanor at Adasa, near Beth-horon (162/61). Demetrius then sent a force large enough to crush the revolt. At Elasa, some ten miles north of Jerusalem, in 161, Judas Maccabaeus was killed. His brothers, with refugees from his army, fled to the desert. Both the Hasidim and the Hellenizers were tolerated under the Seleucid control. Alcimus died the following year, and the office of high priest may have been vacant for several years, probably because of factional strife.

 

မစ်ခမာ့ရှ်ရှိ ဂျိုနာသန် ဆလူးကစ်တပ်ဖွဲ့များသည် ဟတ်စမိုနီယန်ဂူရီလာများကို ဖျက်ဆီးရန် ထပ်မံပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် မြို့များစွာကို ခံတပ်ဖြည့်တင်းခဲ့သော်လည်း မက္ကဘီးယပ်စ်ခေါင်းဆောင်သစ် ဂျူးဒါစ်၏ညီ ဂျိုနာသန်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးပြုလုပ်ရန် ပိုမိုအဆင်ပြေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဂျိုနာသန်သည် ဟတ်စမိုနီယန်များ၏ တရားဝင်နေထိုင်ရာအဖြစ် မစ်ခမာ့ရှ်ကို ပေးအပ်ခံရပြီး ၎င်းတို့သည် ဂျေရူဆလင်ရှိ ဟယ်လင်းနစ်တပ်ဖွဲ့များမှ လွတ်လပ်စွာ နေထိုင်နိုင်ခဲ့သည်။ ဤနေရာတွင် သူသည် သူ၏လူများအကြား ရှေးရိုးစွဲသူများကို အားဖြည့်ရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ အချိန်ယူခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် ဂျေရူဆလင်အပြင်ဘက်ရှိ ဂျူဒီးယားတစ်ခုလုံးကို လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။

Jonathan in Michmash.—The Seleucid forces again returned in an attempt to destroy the Hasmonaean guerrillas. They fortified various cities, but found it more expedient to make peace with the new Maccabean leader, Jonathan, brother of Judas. Jonathan was given Michmash for the official residence of the Hasmonaeans, where they could live independent of the Hellenistic forces in Jerusalem. Here he spent some years strengthening his hold on the conservatives among his people, and eventually dominated all Judea outside Jerusalem.

 

 

VIII. မက္ကဘီယံလွတ်လပ်ရေးအတွက် ရုန်းကန်မှု

VIII. The Maccabean Struggle for Independence

 

ဂျိုနသန်၏ ဂျူဒီယာထိန်းချုပ်မှု ဒီမီထရီးယပ်စ် ၁ ၏ အုပ်ချုပ်မှုသည် သိပ်မကြာရှည်ခဲ့ပေ။ အနည်းငယ်သောနှစ်များအတွင်း ဆီလူးဆစ် အင်ပါယာ၏ ပြောင်းလဲမှုများသည် ဂျိုနသန်အား ဟတ်စမိုနီယံအိမ်တော်နှင့် ဂျူဒီယာ၏ အနေအထားကို အားကောင်းစေရန် အခွင့်အရေးပေးခဲ့သည်။ အလက်ဇန္ဒား ဘာလတ်စ်သည် အန်တီအိုခတ်စ် အီပီဖနီး၏ သားဟု ယူဆခံရသော အားနည်းသူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ ပါဂါမန်၏ အတ္တလတ်စ်က ထောက်ခံခဲ့ပြီး၊ ရောမမှ အသိအမှတ်ပြုခံရပြီး အီဂျစ်၏ ဖီလိုမီတာ ၆ ဖြစ်သူ ပတိုလမီက ဆီလူးဆစ်ထီးနန်းအတွက် ဒီမီထရီးယပ်စ်ကို ဆန့်ကျင်သူအဖြစ် ထောက်ခံခဲ့သည်။ ဘီစီ ၁၅၃/၅၂ တွင် သူသည် တိုင်ယာ၏တောင်ဘက်ရှိ ပိုလီမိတ်စ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ပြည်နယ်အလယ်တွင် အားသာချက်ရရှိရန် ယှဉ်ပြိုင်သူနှစ်ဦးစလုံးက ဂျိုနသန်အား ဆွဲဆောင်မှုများ ပေးခဲ့သည်။ ဒီမီထရီးယပ်စ်သည် ဂျိုနသန်၏ ဓားသင့်သူများကို ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့ပြီး၊ ဂျူဒီယာရှိ စစ်စခန်းများကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ပြီး၊ နောက်ဆုံးတွင် ဟတ်စမိုနီယံများအား လုံးဝလွတ်လပ်မှုပေးခဲ့သည်။ အလက်ဇန္ဒား ဘာလတ်စ်က ဂျိုနသန်အား ဘီစီ ၁၅၃ တွင် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းအဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းဖြင့် သူ၏ထောက်ခံမှုကို ရရှိခဲ့သည်။ မကြာမီတွင် အလက်ဇန္ဒား ဘာလတ်စ်သည် သူ၏မဟာမိတ်များနှင့်အတူ ဒီမီထရီးယပ်စ်ကို အနိုင်ယူပြီး သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ယဇ်ပုရောဟိတ်သစ် ဂျိုနသန်သည် ဘုရင်သစ်နှင့် ပတိုလမီ၏သမီး ကလီယိုပတ်ထရာ (ပထမကလီယိုပတ်ထရာ၏ မြေးဖြစ်သော်လည်း အီဂျစ်ဘုရင်မ ခုနစ်ပါးထဲမှ တစ်ဦးမဟုတ်သူ) ၏ မင်္ဂလာပွဲသို့ ပိုလီမိတ်စ်သို့ သွားခဲ့သည်။ ဤအခါသမယတွင် ဂျိုနသန်သည် ပါလက်စတိုင်းတွင် ဗိုလ်ချုပ်နှင့် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရသည်။ ထို့ကြောင့် မက္ကဘီယံ သို့မဟုတ် ဟတ်စမိုနီယံ အိမ်တော်သည် ဘီစီ ၁၅၁/၅၀ တွင် ဂျူးလူမျိုးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။

Jonathan Gains Control of Judea.—The reign of Demetrius I did not last long. In a few years the upheavals in the Seleucid empire gave Jonathan an opportunity to strengthen the position of the Hasmonaean house and of Judea. Alexander Balas, a weakling sponsored by Attalus of Pergamum as the supposed son of Antiochus Epiphanes, was recognized by Rome and backed by Ptolemy VI Philometor of Egypt as claimant to the Seleucid throne against Demetrius I. In 153/52 he was established in Ptolemais, a port south of Tyre. Both rivals, seeking advantage through a buffer state in Palestine, offered inducements to Jonathan. Demetrius returned Jonathan’s hostages, abandoned the garrisons in Judea, and finally offered complete freedom to the Hasmonaeans. Not to be outdone, Alexander Balas, by making Jonathan high priest in 153, won his support. Soon Alexander Balas with his allies defeated and killed Demetrius. Jonathan, the new high priest, went to Ptolemais to the wedding of the new king to Ptolemy’s daughter, Cleopatra Thea (grand-daughter of the first Cleopatra, but not one of the seven queens of Egypt who bore that name [see p. 24]). On this occasion Jonathan was made general and governor in Palestine. Thus the Maccabean, or Hasmonaean, house came into control of the Jewish nation in 151/50.

 

ဂျိုနသန်၏ ဆမာရီယာတွင် ခြေကုပ်ယူမှု ဒီမီထရီးယပ်စ် ၁ ၏သား ဒီမီထရီးယပ်စ် နီကေတာသည် ဆီလူးဆစ်အိမ်တော်၏ စစ်မှန်သော ဆက်ခံသူဖြစ်ပြီး၊ အလက်ဇန္ဒား ဘာလတ်စ်ကို ဖြုတ်ချရန် မြောက်ပိုင်းဆီးရီးယားသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ ဂျိုနသန်သည် ကိုအယ်လီ-ဆီးရီးယား၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးကို ဆန့်ကျင်ပြီး ဘာလတ်စ်ဘက်မှ ရပ်တည်ခဲ့သည်။ ဤတိုက်ပွဲတွင် ဂျိုနသန်သည် ဂျိုပါ၊ အရှ်ဒေါ့၊ နှင့် အရှ်ကီလွန်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ပတိုလမီသည် အလက်ဇန္ဒား ဘာလတ်စ်ကို စွန့်လွှတ်ပြီး ကလီယိုပတ်ထရာကို ဒီမီထရီးယပ်စ်ထံသို့ ပေးအပ်ကာ ဘီစီ ၁၄၆ တွင် ဒီမီထရီးယပ်စ် ၂ အဖြစ် ထီးနန်းတင်ခဲ့သည်။ ထိုစစ်ပွဲတွင် ဘာလတ်စ်နှင့် ပတိုလမီတို့ သေဆုံးခဲ့သည်။ ဒီမီထရီးယပ်စ် ၂ သည် အာဏာသုံးရန် မစွမ်းနိုင်ခဲ့ပေ။ ဂျူးရုံးတင်စစ်ဆေးသူများနှင့် လစ်ဘရယ်ဂျူးများ၏ တိုင်ကြားမှုများရှိသော်လည်း၊ ဂျိုနသန်သည် တန်ဖိုးကြီးသော လက်ဆောင်များဖြင့် ဒီမီထရီးယပ်စ်ကို ဖျောင်းဖျပြီး အောင်မြင်ခဲ့သည်။ သူသည် ယဇ်ပုရောဟိတ်အဖြစ် အတည်ပြုခံရပြီး ဆမာရီယာရှိ အရေးကြီးသော ခရိုင်များစွာကို ထိန်းချုပ်ခွင့်ရခဲ့သည်။

Jonathan Gains Foothold in Samaria.—When the youthful Demetrius Nicator, son of Demetrius I, the real scion of the Seleucid house, entered northern Syria to depose Alexander Balas, Jonathan stood for Balas against the governor of Coele-Syria, who espoused the cause of Demetrius. In this fighting Jonathan took Joppa, Ashdod, and Ashkelon. But Ptolemy now repudiated Alexander Balas and gave Cleopatra to Demetrius, whom he installed as Demetrius II in 146. In the ensuing war both Balas and Ptolemy were killed. Demetrius II was unable to rule with a strong hand. In spite of complaints to the king from the garrison in Jerusalem and from the liberal Jews, Jonathan appeased the young Demetrius with costly gifts, and so was victorious. He was confirmed as high priest and was given control of several important districts in Samaria.

 

ဘီစီ ၁၄၅ တွင် အပေမိယာမှ စစ်ဗိုလ်ချုပ် ထရီဖွန်သည် အန်တီအို့ခ်သို့ ချီတက်ပြီး ဒီမီထရီးယပ်စ်ကို ကမ်းရိုးတန်းမြို့များသို့ ပြန်တွန်းပို့ကာ ဘာလတ်စ်နှင့် ကလီယိုပတ်ထရာ၏ သားဖြစ်သူ အန်တီအိုခတ်စ် ၆ ကို ထီးနန်းတင်ခဲ့သည်။ ဂျိုနသန်သည် ဤအလှည့်အပြောင်းသည် ဂျူးနိုင်ငံတော်တိုးတက်ရန် အခွင့်အရေးပေးမည်ဟု ယူဆပြီး ထရီဖွန်မှတစ်ဆင့် အန်တီအိုခတ်စ် ၆ နှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့သည်။ ဤအချိန်တွင် သူသည် ဂျူးဒတ်စ်၏ ကြိုးပမ်းမှုများကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန် ရောမဆီးနိတ်သို့ သံတမန်သစ်တစ်ဦး စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ထရီဖွန်သည် မိတ်ဆွေဟန်ဆောင်ပြီး ဂျိုနသန်ကို လှည့်ဖြားဖမ်းဆီးကာ ဘီစီ ၁၄၃/၄၂ တွင် သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ သို့သော် စစ်သည်များပိုမိုလိုအပ်နေသဖြင့် ထရီဖွန်သည် ဤလုပ်ကြံမှုကို ဆက်လက်မလုပ်ဆောင်ခဲ့ပေ။ အန်တီအို့ခ်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိပြီး သူသည် အန်တီအိုခတ်စ် ၆ ကို ဖြုတ်ချကာ အာဏာရှင်အဖြစ် ကိုယ်တိုင်ထူထောင်ခဲ့သော်လည်း၊ ဒီမီထရီးယပ်စ် ၂ သည် ကမ်းရိုးတန်းပြည်နယ်များကို ဆက်လက်ထိန်းချုပ်ထားခဲ့သည်။

In 145 b.c., Tryphon, a military leader from Apamea, marched against Antioch, forced Demetrius back to the coastal cities, and enthroned the infant son of Balas and Cleopatra Thea as Antiochus VI. Jonathan, thinking that this turn of affairs offered further opportunity for the advancement of a Jewish state, made alliance with Antiochus VI through Tryphon. About this time he sent a new envoy to the Senate at Rome in the hope of furthering the overtures made by Judas. Tryphon, making a pretense of friendliness, treacherously seized Jonathan and slew him, probably in 143/42; but, needing more men, Tryphon did not follow up this assassination. Returning to Antioch, he dethroned the child Antiochus VI and made himself dictator, but Demetrius II still held the coastal provinces.

 

ဆီမွန်—ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်၊ မင်းသား ဂျိုနသန်၏အစ်ကို ဆီမွန်သည် ဂျေရုဆလင်တွင် ဟတ်စမိုနီယံများကို ချက်ချင်းထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ သူ၏အစ်ကိုလုပ်ကြံခံရမှုအတွက် လက်စားချေရန် ဆီမွန်သည် ဒီမီထရီးယပ်စ် ၂ ကို ထောက်ခံခဲ့သည်။ ပြန်လည်အကျိုးဆောင်အဖြစ် ဂျူးနိုင်ငံတော်သည် လုံးဝလွတ်လပ်မှုရရှိခဲ့ပြီး၊ အကြွေးထည့်သွင်းမှုများအားလုံးကို ဖျက်သိမ်းပြီး အနာဂတ်အခွန်များကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ ဂျေရုဆလင်ရှိ ဆီလူးဆစ်စစ်စခန်းကို အစာငတ်စေပြီး လက်နက်ချစေခဲ့ပြီး၊ ဂျူးများသည် သူတို့၏လွတ်လပ်ရေးအတွက် နောက်ဆုံးအတားအဆီးကို ဖယ်ရှားပြီးဟု ယူဆခဲ့သည်၊ ဘီစီ ၁၄၃/၄၂ တွင်ဖြစ်သည်။ ဘီစီ ၁၄၁ ၏ ဆဋ္ဌမလပွဲတော်အချိန်တွင် လူထုသည် တရားဝင်အစည်းအဝေးတွင် ဟတ်စမိုနီယံအိမ်တော်အား ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းအဖြစ် အပ်နှင်းခဲ့ပြီး၊ ဆီမွန်သည် “ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်း၊ ဗိုလ်ချုပ်နှင့် ဘုရား၏လူမျိုးအုပ်ချုပ်သူ” ဟူသော ဘွဲ့အမည်ကို ရရှိခဲ့သည်။ ဂျူးနိုင်ငံတော်သည် ယခုအခါ နိုင်ငံရေးအရ လွတ်လပ်လာခဲ့ပြီး၊ ဂျိုပါနှင့် ဂါဇာရာ (ဂီဇာ) ကို သိမ်းပိုက်ခြင်းဖြင့် ပိုမိုတိုးချဲ့လာခဲ့သည်။

Simon—High Priest, General, Prince.—Jonathan’s brother Simon at once took charge of the Hasmonaeans at Jerusalem. In retaliation for the murder of his brother, Simon threw his support to Demetrius II. In return the Jewish state was practically made free, all arrears in tribute being remitted and future tribute abolished. The Seleucid garrison in Jerusalem was starved into submission, and the Jews considered that the last hindrance to their independence had been removed, in 143/42. At the time of the feasts of the sixth month in 141 the people in formal assembly conferred the high priesthood on the house of Hashmon, and Simon received the title “High Priest and General and Ethnarch (Ruler of the People) of God.” The Jewish state was now politically independent, and it began to expand further with the conquest of Joppa and Gazara (Gezer).

 

မက္ကဘီယံခေတ်ကာလတွင် ပါလက်စတိုင်း

Palestine in the Maccabean Period

 

 

 

ဘီစီ ၁၄၁/၄၀ တွင် ဒီမီထရီးယပ်စ် ၂ သည် ပါသီယံများနှင့် တိုက်ခိုက်ရန် သွားခဲ့ပြီး မကြာမီတွင် ဖမ်းဆီးခံရသည်။ သူသည် တန်ဖိုးရှိသော ဓားသင့်သူဖြစ်မည်ကို သဘောပေါက်သော ပါသီယံများက သူ့အား ယဉ်ကျေးစွာ ဆက်ဆံပြီး ပါသီယံဘုရင်၏ သမီးတစ်ဦးကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ဘီစီ ၁၃၉/၃၈ တွင် သူ၏ညီဖြစ်သူ အန်တီအိုခတ်စ် ဆိုင်ဒီးတီးစ်သည် ထရီဖွန်ကို ဖယ်ရှားပြီး ဆီလူးဆစ်အိမ်တော်သို့ နိုင်ငံကို ပြန်လည်ထူထောင်ရန် ဆီးရီးယားသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ကလီယိုပတ်ထရာသည် သူမ၏ခင်ပွန်းဖြစ်သူ၏ ပါသီယံမင်းသမီးနှင့် လက်ထပ်မှုကို သိရှိပြီး၊ သူမ၏လက်နှင့် အကူအညီကို အန်တီအိုခတ်စ်ထံသို့ ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ထရီဖွန်သည် အန်တီအိုခတ်စ် ၆ ကို လုပ်ကြံခဲ့သော်လည်း၊ ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်အတွင်း ဖမ်းဆီးခံရပြီး မိမိကိုယ်ကို သတ်သေရန် အတင်းအကျပ်ပြုခံရသည်။ ထို့ကြောင့် အန်တီအိုခတ်စ် ၇ ဆိုင်ဒီးတီးစ်သည် ထီးနန်းရရှိခဲ့သည်။ အင်အားကြီးသော ဘုရင်တစ်ပါးဖြစ်သူ သူသည် ပါလက်စတိုင်းကို ထိန်းချုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ သူ၏ပထမဆုံးကြိုးပမ်းမှုမှာ မအောင်မြင်ခဲ့ဘဲ၊ ဂျူဒီယာသည် သုံးနှစ်ကြာ ငြိမ်းချမ်းမှုအချို့ကို ရရှိခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဘီစီ ၁၃၅ တွင် ဂျေရုဆလင်တွင် ပွဲတော်တစ်ခုအတွင်း ဆီမွန်သည် သူ၏သားမက်တစ်ဦး၏ သစ္စာဖောက်မှုဖြင့် သေဆုံးခဲ့သည်။ ဆီမွန်၏သား ဂျွန် ဟိုကာနပ်စ်သည် လုပ်ကြံသူအား အာဏာမသိမ်းပိုက်စေဘဲ၊ သူ၏ဖခင်နေရာတွင် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းအဖြစ် ထူထောင်ခံခဲ့ရသည်။

In 141/40 Demetrius II went to fight the Parthians, and soon was taken prisoner. Realizing what a valuable hostage he would make, the Parthians showed him every courtesy and gave him a daughter of the Parthian king. In 139/38 his brother Antiochus Sidetes entered Syria, hoping to drive out Tryphon and restore the kingdom to the house of Seleucus. Cleopatra Thea, learning of her husband’s marriage to a Parthian princess, gave her hand and her assistance to his brother, Antiochus. Tryphon then murdered the child Antiochus VI, but within a few weeks was taken and forced to kill himself. Thus Antiochus VII Sidetes gained the throne. A strong king, he determined that Palestine should be brought under control. His first attempt failed, however, and for three years Judea had some semblance of peace. Then in 135, at a feast in Jerusalem, Simon met his death through the treachery of a son-in-law. Simon’s son, John Hyrcanus, kept the assassin from assuming control and was installed in his father’s place as high priest.

 

 

IX. ယဇ်ပုရောဟိတ်နိုင်ငံမှ ဘုရင်စနစ်သို့

IX. From Priest State to Kingdom

 

အန်တီအိုခတ်စ် ၇၊ နောက်ဆုံးအင်အားကြီးသော ဆီလူးဆစ်ဘုရင် ဂျွန် ဟိုကာနပ်စ်အာဏာရယူပြီးမကြာမီတွင် အန်တီအိုခတ်စ် ၇ သည် ပါလက်စတိုင်းကို အင်အားဖြင့် ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံကို သိမ်းပိုက်ကာ ဂျေရုဆလင်ကို ဝိုင်းထားခဲ့သည်။ တစ်နှစ်ကျော်အကြာတွင် ဟိုကာနပ်စ်သည် သဘောတူညီမှုများကို ရှာဖွေခဲ့ရသည်။ အန်တီအိုခတ်စ်သည် အခွန်နှင့် ဓားသင့်သူများကို လက်ခံခဲ့ပြီး လျော်ကြေးငွေတစ်ရပ်ကို ချမှတ်ခဲ့သော်လည်း၊ ရောမကို ရိုသေမှုကြောင့် ဂျူးများ၏ လွတ်လပ်မှုကို ထပ်မံမဖယ်ရှားခဲ့ပေ။ မကြာမီတွင် အန်တီအိုခတ်စ် ၇၊ နောက်ဆုံးအင်အားကြီးသော ဆီလူးဆစ်ဘုရင်သည် အရှေ့ဘက်တွင် ဆီလူးဆစ်အုပ်ချုပ်မှုကို ပြန်လည်ထူထောင်ရန် ပါသီယံများကို တိုက်ခိုက်ရင်း ဘီစီ ၁၂၉ တွင် သေဆုံးခဲ့သည်။ ဘဘီလိုနီယာသည် ထိုအချိန်မှစ၍ ပါသီယံများထံ ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး၊ ဆီလူးဆစ်အင်ပါယာသည် ၎င်း၏ယခင်အင်အားကို ဘယ်သောအခါမှ ပြန်လည်မရရှိခဲ့ပေ။

Antiochus VII, Last Strong Seleucid King.—Soon after John Hyrcanus took over, Antiochus VII, invaded Palestine in force, overran the country, and laid siege to Jerusalem. After more than a year Hyrcanus was forced to seek terms. Antiochus accepted tribute and hostages and imposed an indemnity, yet did not further deprive the Jews of their freedom, possibly out of respect for Rome. A little later Antiochus VII, the last strong Seleucid king, was killed (in 129) while campaigning against the Parthians in an effort to re-establish Seleucid rule in the east. Babylonia was thenceforth lost to Parthia, and the Seleucid empire never recovered its former strength.

 

ဤစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ပါသီယံများသည် ဒီမီထရီးယပ်စ် ၂ ကို လွှတ်ပေးခဲ့ပြီး ဆီလူးဆစ်တိုးတက်မှုကို ရပ်တန့်ရန် ဆီးရီးယားသို့ ပြန်လည်ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။ ဒီမီထရီးယပ်စ် ၂ သည် သူ၏ညီအုပ်ချုပ်မှုနှင့် ပါသီယံတွင် အကျဉ်းသားအဖြစ် ဆယ်နှစ်ကြာ အနှောင့်အယှက်ဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ အန်တီအိုခတ်စ်သေဆုံးပြီးနောက် (ဘီစီ ၁၂၉) အာဏာကို ပြန်လည်ရယူခဲ့သည်။ သို့သော် သူသည် သူ၏ယခင်ဇနီး ကလီယိုပတ်ထရာနှင့် အီဂျစ်က ထောက်ခံထားသော ပြိုင်ဘက်တစ်ဦးကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ရသည်။ နှစ်ပေါင်းများစွာ ပြတ်တောင်းပြတ်တောင်း ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်ပြီးနောက်၊ ဒီမီထရီးယပ်စ် ၂ သည် ဘီစီ ၁၂၆/၂၅ တွင် လုပ်ကြံခံရသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် (ဘီစီ ၁၁၅–၁၁၃) ကလီယိုပတ်ထရာ၏ ဒီမီထရီးယပ်စ် ၂ မှ သားဖြစ်သူ အန်တီအိုခတ်စ် ၈ (ဂရီးပတ်စ်) နှင့် အန်တီအိုခတ်စ် ၇ မှ သားဖြစ်သူ အန်တီအိုခတ်စ် ၉ (ဆိုင်ဇီးစီနပ်စ်) တို့သည် အာဏာအတွက် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ရောမက ဘီစီ ၆၄ တွင် အုပ်ချုပ်မှုကို သိမ်းပိုက်သည်အထိ ဆက်ခံသူများနှင့် ပြိုင်ဘက်ဘုရင်များ၏ အုပ်စုများအကြား ပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေသည် ဂျူးနိုင်ငံတော်အား တိုးတက်ရန် အခွင့်အရေးပေးခဲ့သည်။

During this campaign the Parthians freed Demetrius II and sent him back to Syria, hoping to stop the Seleucid advance. Demetrius II, whose reign was interrupted for ten years by his brother’s rule while he was a prisoner in Parthia, now resumed control, on Antiochus’ death (129). However, he was opposed by his former wife Cleopatra and by an Egyptian-sponsored pretender. After several years of intermittent civil war, Demetrius II was murdered, in 126/25. Later (115–113) Antiochus VIII (Grypus), Cleopatra Thea’s son by Demetrius II, and Antiochus IX (Cyzicenus), her son by Antiochus VII, fought for supremacy. From then on there was strife between the factions of various successive and rival kings, until Rome took over in 64. This gave the Jewish state its opportunity for growth.

 

ဂျွန် ဟိုကာနပ်စ်သည် ဆမာရီယာနှင့် အိုင်ဒူမီယာကို ပေါင်းစည်းခြင်း ရောမသည် ဆီလူးဆစ်နှင့် ပတိုလမီအိမ်တော်များကို မိမိတို့ကိုယ်ကို ဖျက်ဆီးနေသည်ကို ကြည့်ရှုနေစဉ်၊ ဂျွန် ဟိုကာနပ်စ်သည် လွတ်လပ်သော မင်းသားတစ်ဦးဖြစ်လာပြီး ပါလက်စတိုင်းတွင် ၎င်း၏ နယ်မြေကို တိုးချဲ့ခဲ့သည်။ သူသည် ဆမာရီယာမြို့နှင့် ဂါရီဇင်တောင်ပေါ်ရှိ ဗိမာန်တော်ကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဆီလူးဆစ်အင်အားကျဆင်းမှုအတွင်း အာဏာများစွာရရှိခဲ့သော ထရန်စဂျော်ဒန်မှ နဘာတီယံဟု ခေါ်သော အာရပ်လူမျိုးများသည် အိဒုမိတ်များကို ဖယ်ရှားခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့ထဲမှ များစွာသည် နီဂတ် (တောင်ပိုင်းပါလက်စတိုင်း) တွင် အခြေချခဲ့သည်။ ဂျွန် ဟိုကာနပ်စ်သည် ယခုအိုင်ဒူမီယန်များဟု ခေါ်သော အိဒုမိတ်များကို ဆန့်ကျင်လှုပ်ရှားခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့ကို နိုင်ငံမှ ထွက်ခွာရန် သို့မဟုတ် အရေဖျားလှီးပြီး ဂျူးဘာသာဝင်များဖြစ်လာရန် အတင်းအကျပ်ပြုခဲ့သည် (ဂျိုးဆီးဖတ်စ် အန်တီကွီတီး စာအုပ် ၁၃.၉.၁ [၂၅၄–၂၅၈])။ ထို့ကြောင့် ဟတ်စမိုနီယံများသည် ဘာသာရေးဖိနှိပ်မှုကို ဆန့်ကျင်သော လွတ်လပ်ရေးချန်ပီယံများအဖြစ် စတင်ခဲ့သော်လည်း၊ အခြားသူများအား ဘာသာရေးကို အတင်းအကျပ်ပြုစေခဲ့သည်။ အိဆူနှင့် ဂျေကပ်အိမ်တော်များကို ပေါင်းစည်းရန် ဤကြိုးပမ်းမှုသည် ယခင်က မအောင်မြင်ခဲ့ဘဲ၊ နောက်ပိုင်းတွင် အိုင်ဒူမီယံ ဟီရို့ဒ်များက ဂျူးများအား အုပ်ချုပ်စဉ် များစွာသော ဆင်းရဲဒုက္ခများကို ယူဆောင်လာခဲ့သည်။

John Hyrcanus Incorporates Samaria and Idumaea.—While Rome was standing by, watching the houses of Seleucus and Ptolemy destroy themselves, John Hyrcanus again became an independent prince and expanded his territory in Palestine. He destroyed the city of Samaria and the temple on Mt. Gerizim. An Arab people from Transjordan called Nabataeans, who gained considerable power during the Seleucid decline, had dispossessed the Edomites, many of whom settled in the Negeb, or southern Palestine. John Hyrcanus next moved against these Edomites, now called Idumaeans, and forced them either to leave the country or to be circumcised and become Jews (Josephus Antiquities xiii. 9. 1 [254–258]). Thus the Hasmonaeans, at first champions of freedom against religious persecution, ended by forcing religion on others. This effort to weld together the houses of Esau and Jacob, a plan that had failed in the past, was destined to bring much suffering and sorrow in later years when the Idumaean Herods ruled over the Jews. See The Hasmonaeans and the Herods.

 

ဂျွန် ဟိုကာနပ်စ်သည် ပြင်ပမှ ဆန့်ကျင်မှုအနည်းငယ်သာ တွေ့ခဲ့ရသော်လည်း၊ သူ၏လူမျိုးအတွင်း၌ ဆန့်ကျင်မှုများစွာ ရှိခဲ့သည်။ အချိန်အတန်ကြာ “သစ္စာရှိသူ” ဟတ်စီဒင်များသည် ပိုမိုကမ္ဘာ့ရေးရာဆန်သော ဟတ်စမိုနီယံ ယဇ်ပုရောဟိတ်အုပ်ချုပ်သူများနှင့် ကွဲပြားလာခဲ့သည်။ ဟိုကာနပ်စ်သည် ဟတ်စီဒင်များ၏ အဓိကကိုယ်စားလှယ်များဖြစ်လာသော ဖာရီဆီများနှင့် သက်ဆိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ထုံးတမ်းအရ၊ ဖာရီဆီများက သူ့ကို စိတ်ဆိုးစေခဲ့ပြီး၊ သူသည် ဆဒ္ဒူဆီများ (ယခင်အလယ်အလတ် ဟယ်လင်နစ်များ၏ ဆက်ခံသူများ) ၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်လာပြီး၊ လူထု၏ ဆန့်ကျင်မှုကို ရရှိစေရန် ပြုမူခဲ့သည်။

John Hyrcanus found little opposition from without, but much within his own nation. For some time the Hasidim—the strict party of the “pious”—had become alienated from the increasingly worldly Hasmonaean priest-rulers. Hyrcanus belonged to the Pharisees, as the principal representatives of the older Hasidim came to be called (see p. 51). But, according to tradition, the Pharisees offended him, with the result that he became a member of the Sadducees (the successors of the older moderate Hellenists) and so conducted himself as to win the antagonism of the populace.

 

ဟတ်စမိုနီယံ ဘုရင်စနစ် ဂျွန် ဟိုကာနပ်စ် (ဟိုကာနပ်စ် ၁) သေဆုံးပြီးနောက် (ဘီစီ ၁၀၅/၀၄) တွင်၊ ဂျိုးဆီးဖတ်စ်အရ၊ သူ၏ဇနီးသည် နိုင်ငံရေးအုပ်ချုပ်သူအဖြစ် ဆက်ခံရမည်ဖြစ်ပြီး၊ သူ၏သား အရစ်တိုဘူးလပ်စ် (၁) သည် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းအဖြစ် ဆက်ခံရမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် အရစ်တိုဘူးလပ်စ်သည် သူ၏မိခင်ကို အစာငတ်စေပြီး သေဆုံးစေခဲ့ပြီး၊ သူ၏ညီအစ်ကိုသုံးဦးကို အကျဉ်းချထားခဲ့ပြီး၊ အုပ်ချုပ်သူနှင့် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်း နှစ်ခုစလုံးကို မိမိအတွက် ယူခဲ့သည်။ သူ၏ညီဖြစ်သူ အန်တီဂိုနပ်စ်သည် အုပ်ချုပ်ရေးတွင် ကူညီခဲ့သော်လည်း၊ မျက်နှာသာမရဘဲ လုပ်ကြံခံရသည်။ သူ၏တစ်နှစ်တာ အုပ်ချုပ်မှုအတွင်း အရစ်တိုဘူးလပ်စ်သည် မြောက်ဘက်ရှိ အယ်လူးရီးယန်များဖြစ်သော တစ်ခြားဘာသာဝင်လူမျိုးများကို စစ်ဆင်ခဲ့သည်။ ဂါလိလီကို သိမ်းပိုက်ပြီး၊ အိုင်ဒူမီယန်များကဲ့သို့ နေထိုင်သူများကို အရေဖျားလှီးပြီး ဂျူးဘာသာဝင်များဖြစ်လာရန် အတင်းအကျပ်ပြုခဲ့သည်။ အရစ်တိုဘူးလပ်စ်သေဆုံးပြီးနောက် (ဘီစီ ၁၀၃) ၊ သူ၏မုဆိုးမ အလက်ဇန္ဒရာ (ဆလိုမီ) သည် သူ၏ညီဖြစ်သူ အလက်ဇန္ဒား ဂျန်နီးယပ်စ်ကို ထောင်မှ လွှတ်ပေးခဲ့သည်။ သူမသည် သူ့အား လက်ထပ်ပြီး၊ အုပ်ချုပ်သူနှင့် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ အလက်ဇန္ဒား၊ အကယ်၍ အရစ်တိုဘူးလပ်စ်မဖြစ်ခဲ့လျှင်၊ ဘုရင်ဘွဲ့ကို ထပ်မံထည့်သွင်းခဲ့သည်။ သူသည် သူ၏အခြားအကျဉ်းသားညီကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး၊ ဖာရီဆီများကို အရေးကြီးသော ရာထူးများပေးခြင်းဖြင့် ဖျောင်းဖျခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဒါဝိဒ်ခေတ်ကာလတွင် ရှိခဲ့သော အတိုင်းအတာသို့ အစ္စရေးနိုင်ငံကို ပြန်လည်ယူဆောင်လာရန် နယ်မြေအစွန်အဖျားများကို သိမ်းပိုက်ရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။ အလက်ဇန္ဒား၏ ပထမဆုံးလှုပ်ရှားမှုသည် ဂါလိလီအနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ ပိုလီမိတ်စ်ကို ဆန့်ကျင်ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ပတိုလမီ ၈ လာသီးရပ်စ်နှင့် သူ၏မိခင် ကလီယိုပတ်ထရာ ၃ အကြား ဂျူးများကို ပဋိပက္ခထဲသို့ ဆွဲသွင်းခဲ့သည်။ အလက်ဇန္ဒား ဂျန်နီးယပ်စ်သည် ပိုလီမိတ်စ်တွင်သာမက၊ ဂါဇာနှင့် အခြားဂျူဒီယန်မြို့များတွင်လည်း ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။ သို့သော် သူသည် သိမ်းပိုက်ထားသော နယ်မြေများ၏ အရှင်သခင်အဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့သည်။

The Hasmonaean Kingdom.—On the death of John Hyrcanus (Hyrcanus I) in 105/04, his wife was to succeed him as civil ruler and his son Aristobulus (I) as high priest, says Josephus. But Aristobulus starved his mother to death, imprisoned three of his brethren, and took to himself the joint title of ruler and high priest. His brother Antigonus assisted him in the government until he fell into disfavor and was assassinated. In his one brief year of rule Aristobulus warred against the Ituraeans, a heathen people to the north. Taking Galilee, he forced the inhabitants, like the Idumaeans, to be circumcised and become Jews. At Aristobulus’ death (103) Alexandra (Salome), his widow, opened the door of the prison to his brother Alexander Jannaeus. She gave him her hand in marriage, and made him ruler and high priest. Alexander, if not Aristobulus before him, added the title of king. He slew his other captive brother and appeased the Pharisees by giving them important offices in the government. He then planned on the seizure of outlying districts to bring the kingdom of Israel back to about the area it had occupied in the days of David. Alexander’s first move, against Ptolemais on the coast, west of Galilee, embroiled the Jews in a struggle between Ptolemy VIII Lathyrus and his mother, Cleopatra III of Egypt. Alexander Jannaeus was defeated, not only at Ptolemais, but at Gaza and other Judean towns. Nevertheless he remained master of occupied territories.

 

အလက်ဇန္ဒား ဂျန်နီးယပ်စ်သည် ဂျေရုဆလင်နှင့် စစ်တပ်တွင် ဂျူးများက များစွာမုန်းတီးခံရသည်။ တစ်ကြိမ်တွင် သူသည် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းအဖြစ် ယဇ်ပူဇော်ရန် ယဇ်ပလ္လင်သို့သွားစဉ်၊ လူထုက သူ့အား သံပရာသီးများဖြင့် ပစ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ဤအပြုအမူကို ဒေါသထွက်သဖြင့် သူသည် လူ ၆၀၀၀ ကျော်ကို သတ်ဖြတ်စေခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး၊ ဂျူးများသည် ၎င်းတို့၏ဘုရင်ကို ဆန့်ကျင်ပြီး ဆီလူးဆစ်မင်းသားတစ်ဦးနှင့် တစ်ချိန်က မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့ပြီး၊ ဖာရီဆီများကို ရက်စက်စွာ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခဲ့သည်။

Alexander Jannaeus was greatly detested by the Jews, both in Jerusalem and in the army. Once when he, as high priest, went to the altar to offer sacrifice, the people pelted him with citrons. Enraged at this, he had more than 6,000 slain. Later, a civil war broke out, in which the Jews for a time allied themselves with a Seleucid prince against their own king, who persecuted the Pharisees with barbarity.

 

သူ၏ရှုံးနိမ့်မှုများစွာရှိသော်လည်း၊ အလက်ဇန္ဒား ဂျန်နီးယပ်စ်သည် ဂျော်ဒန်အရှေ့ဘက်နှင့် ယခင်ဖိလိတ်စတိုင်းကမ်းရိုးတန်းရှိ နယ်မြေများကို ရယူခဲ့ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ နယ်နမိတ်များကို အစောပိုင်းဟီဘရူးဘုရင်စနစ်၏ အထွတ်အထိပ်ကာလသို့ ပြန်လည်တိုးချဲ့ခဲ့သည်။

Despite his many defeats, Alexander Jannaeus acquired territory east of the Jordan and on the formerly Philistine coast, thus extending the borders of the country to approximately where they had stood in the height of the early Hebrew monarchy.

 

 

X. ဟတ်စမိုနီယံအာဏာ၏ ကျဆုံးမှု

X. Decline of the Hasmonaean Power

 

ဆလိုမီ (အလက်ဇန္ဒရာ) သည် ဘီစီ ၇၆/၇၅ တွင် အလက်ဇန္ဒား ဂျန်နီးယပ်စ်သေဆုံးပြီးနောက်၊ သူ၏အကြံပြုချက်အရ ဖာရီဆီများဘက်သို့ လိုက်ပါခဲ့ပြီး၊ မိမိကိုယ်ကို ဘုရင်မအဖြစ် ထူထောင်ခဲ့သည်။ ဖာရီဆီများသည် ဂျန်နီးယပ်စ်၏ ရက်စက်သော အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် များစွာဆင်းရဲခဲ့ရသဖြင့်၊ အမျိုးသမီးတစ်ဦးအုပ်ချုပ်ရန် ဆန္ဒရှိခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် အာဏာပြန်လည်ရရှိရန်သာ လိုလားခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးအာဏာကို သူမလက်ထဲတွင် ဆက်လက်ထားရှိပြီး၊ ဆလိုမီသည် သူမ၏သား ဟိုကာနပ်စ် ၂ ကို ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းအဖြစ် အပ်နှင်းခဲ့သည်။ သို့သော် သူမ၏သား အရစ်တိုဘူးလပ်စ် ၂ သည် ဆဒ္ဒူဆီများဘက်သို့ လိုက်ပါခဲ့သည်။ လစ်ဘရယ်ဆဒ္ဒူဆီများနှင့် ရှေးရိုးစွဲဖာရီဆီများအကြား ပဋိပက္ခများ ပြန်လည်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ဟိုကာနပ်စ် ၂ သည် ဆဒ္ဒူဆီများကို ဖိနှိပ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့ကို ပါလက်စတိုင်း၏ အခြားနေရာများသို့ ထွက်ပြေးစေခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် သူ့အား ဆန့်ကျင်ပုန်ကန်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

Finally, in 76/75 Alexander Jannaeus died. His widow, Alexandra (Salome), possibly on his advice, sided with the Pharisees and so established herself as reigning queen. The Pharisees had suffered so much under the cruel rule of Jannaeus that they were willing to have a woman reign if only they could come back into power. Keeping the civil authority in her own hands, Alexandra (see The Hasmonaeans and the Herods) entrusted the high priesthood to her son Hyrcanus II. But her son Aristobulus II sided with the Sadducees. Strife between the liberal Sadducees and the conservative Pharisees flared up again. Hyrcanus II permitted a persecution of the Sadducees that drove them to other parts of Palestine and left them determined to raise up a rebellion against him.

 

ဆလိုမီသေဆုံးပြီးနောက် (ဘီစီ ၆၇) တွင်၊ နိုင်ငံရေးနှင့် ဘာသာရေးအာဏာအားလုံးသည် ဟိုကာနပ်စ် ၂ ထံသို့ ရောက်ရှိခဲ့သော်လည်း၊ ဟိုကာနပ်စ်နှင့် သူ၏ညီ အရစ်တိုဘူးလပ်စ်အကြား ပြိုင်ဆိုင်မှုသည် ရောမဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုနှင့် ဘီစီ ၆၃ တွင် ဟတ်စမိုနီယံအုပ်ချုပ်မှု၏ အဆုံးသတ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဂျူးလွတ်လပ်ရေး၏ နောက်ဆုံးအခန်းကို မပြီးဆုံးမီ၊ ပေါမ့ပေး၏ အရှေ့ပိုင်းသိမ်းပိုက်မှုသို့ ဦးတည်သည့် ရောမသမိုင်းကို ပြန်လည်ကောက်နှုတ်ရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

On Alexandra’s death in 67 the entire authority of the kingdom, both civil and religious, went to Hyrnacus II, but the contest between Hyrnacus and his brother Aristobulus resulted in the intervention of Rome and the end of Hasmonaean rule in 63 b.c. Before the closing chapter of Jewish independence is concluded, it will be necessary to go back to pick up the thread of Roman history that leads to Pompey’s conquest of the East.

 

 

XI. ရီပတ်ဘလစ်ကုန်ဆုံးခြင်းအထိ ရောမ

XI. Rome to the End of the Republic

 

အပိုင်း VI တွင် ရောမ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အကျဉ်းချုပ်ကို ဘီစီ ၁၆၈ နှစ်ဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ရောမသည် ဟယ်လီနစ်ဘုရင်စနစ်များအနက် ပထမဆုံးကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး ဆီလူဆစ်ဘုရင် အန်တီအိုခပ်စ်အီပီဖန်းကို အီဂျစ်အား သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုမှ တားဆီးခဲ့သော်လည်း နယ်မြေတစ်စုံတစ်ရာကို သိမ်းယူမထားခဲ့ပေ။ အစပိုင်းတွင် ရောမသည် အရှေ့ဘက်တွင် ၎င်း၏ အာဏာကို ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းရာတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ အကျိုးအမြတ်မရှိသော သို့မဟုတ် မလိုအပ်သောစစ်ပွဲများကို ရှောင်ရှားရန် ကြိုးပမ်းမှုတွင် ရောမသည် အယူခံဝင်မှုများ၊ တောင်းဆိုမှုများနှင့် ပြန်လည်တောင်းဆိုမှုများကို စုံစမ်းရန်အတွက် အရှေ့ဘက်သို့ ကော်မရှင်များကို အကြိမ်ကြိမ် စေလွှတ်ခဲ့ပြီး၊ ဟုတ်ပါးစွာ ၎င်းရရှိနိုင်သော အကျိုးအမြတ်များကို ရယူခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ရောမနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခြင်းဖြင့် အာရှမိုင်းနားတွင် ခေါင်းဆောင်မှုရရှိခဲ့သော ပါဂါမမ်ကဲ့သို့သော နိုင်ငံငယ်များကို တည်ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ဆီလူဆစ်အင်ပါယာသည် အင်အားကြီးလွန်းလာသည်ဟု ခြိမ်းခြောက်လာသောအခါ၊ ၎င်းသည် ဂျူးလူမျိုးများကဲ့သို့သော ပိုင်းခြားဖျက်ဆီးသည့်အရာများကို အားပေးခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဆီးရီးယားကို ဆန့်ကျင်သည့် အီဂျစ်နှင့်၊ မက်ဆီဒိုးနီးယားကို ဆန့်ကျင်သည့် ဂရိလူမျိုးများနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့သည်။ သို့သော် ရောမသည် ထိတ်လန့်သွားသောအခါ ရက်စက်စွာ တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် စစ်ပွဲတစ်ဆက်တည်းက ၎င်း၏ ရီပတ်ဘလစ်ဖွဲ့စည်းပုံအား ဝန်ပိစေပြီး အာဏာရှင်စနစ်ဖြင့် အဆုံးသတ်သွားသော နယ်မြေချဲ့ထွင်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

In Section VI the sketch of the development of Rome ended with the year 168 b.c. By that time Rome had put an end to the first of the Hellenistic monarchies and had turned back the Seleucid king Antiochus Epiphanes from the conquest of Egypt, but had annexed no territory. At first Rome used her power in the East in attempts to preserve the peace. In her efforts to avoid unprofitable or unnecessary wars, Rome repeatedly sent commissions to the East to investigate appeals, claims, and counterclaims, and of course to win whatever advantage she could. She sought to build up the smaller states, like Pergamum, which won leadership in Asia Minor through alliance with Rome; when the Seleucid empire threatened to become too powerful she encouraged divisive elements, such as the Jews; she made allies of Egypt against Syria, of the Greeks against Macedonia, and the like. But when Rome became alarmed, she fought ruthlessly. Eventually a series of wars led to territorial expansion that overtaxed her republican constitution and ended in despotism.

 

တတိယ ပြူနစ်စစ်ပွဲ (ဘီစီ ၁၄၉–၁၄၆) ဘီစီ ၁၅၀ တွင် ရောမသည် တစ်ချိန်က ပြိုလဲခဲ့သော ကာသေ့ဂျ်မြို့၏ ပြန်လည်သာယာဝပြောလာမှုကြောင့် ထိတ်လန့်ခဲ့သည်။ ရောမ၏ ခေါင်းဆောင်အချို့က ကာသေ့ဂျ်၏ ယှဉ်ပြိုင်မှုသည် ခြိမ်းခြောက်မှုမဟုတ်ကြောင်း သိရှိခဲ့သော်လည်း၊ ဟန်နီဘယ်လ်၏ ကြောက်မက်ဖွယ်အမှတ်တရများကို အမြဲလှုံ့ဆော်ပြီး ပြိုင်ဘက်မြို့ကို လုံးဝဖျက်ဆီးရန် တောင်းဆိုသည့် ပါတီတစ်ခုရှိခဲ့သည်။ ရောမ၏ မဟာမိတ်ဖြစ်သော နူမီဒီယာနှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်နေသော ကာသေ့ဂျ်သည် ရောမ၏ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ စစ်ဆင်နွှဲမည်မဟုတ်ဟု ကတိပြုထားခဲ့သော်လည်း ယင်းကတိကို ဖောက်ဖျက်ခဲ့သည်။ ရောမ၏ လက်စားချေမှုသည် တတိယ ပြူနစ်စစ်ပွဲဖြစ်သည်။ သုံးနှစ်ကြာ ဝိုင်းထားပြီးနောက် ဘီစီ ၁၄၆ တွင် ကာသေ့ဂျ်ကို လုံးဝဖျက်ဆီးခဲ့သည်။

The Third Punic War (149–146 B.C.).—By 150 Rome was alarmed by the reviving prosperity of once-prostrate Carthage (see p. 27). Although some Roman leaders had realized that Carthaginian competition was not a threat, there was a party that constantly stirred up the fearful memories of Hannibal, and demanded the complete obliteration of the rival city. Carthage, provoked by adjoining Numidia, an ally of Rome, broke her promise not to wage war without Rome’s consent. Rome’s vengeance was the Third Punic War. After a three-year siege Carthage was utterly destroyed in 146.

 

စတုတ္ထ မက်ဆီဒိုးနီးယားစစ်ပွဲ (ဘီစီ ၁၄၉–၁၄၈) နှင့် ကော်ရင့်သ် ကာသေ့ဂျ်ကို ဝိုင်းထားစဉ် ရောမသည် မက်ဆီဒိုးနီးယားတွင် ပုန်ကန်မှုတစ်ခုနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး၊ ဂရိတောင်ပိုင်းရှိ အာခီယန်မြို့များအဖွဲ့ချုပ်နှင့် ပြဿနာများ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ဘီစီ ၁၄၆ တွင်၊ ကာသေ့ဂျ်ဖျက်ဆီးခံရသည့်နှစ်တွင်၊ ရောမသည် မက်ဆီဒိုးနီးယားကို ပြည်နယ်တစ်ခုအဖြစ် သိမ်းယူခဲ့ပြီး၊ အာခီယန်အဖွဲ့ချုပ်ကို ဖျက်သိမ်းကာ၊ ကော်ရင့်သ်ကို လုံးဝဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး ၎င်း၏ အနုပညာရတနာများကို အီတလီသို့ ယူဆောင်သွားခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဂရိ၏ အုပ်ချုပ်ရေးကို မက်ဆီဒိုးနီးယား၏ ရောမအုပ်ချုပ်ရေးမှူးထံ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။

The Fourth Macedonian War (149–148) and Corinth.—While besieging Carthage, Rome was met with an uprising in Macedonia, and trouble with the Achaean League of cities in southern Greece. In 146, the year of the destruction of Carthage, Rome annexed Macedonia as a province, broke up the Achaean League, and completely destroyed Corinth, taking off to Italy her art treasures. The administration of Greece was then assigned to the Roman governor of Macedonia.

 

ရောမသည် ပါဂါမမ်ကို ရယူခြင်း ဘီစီ ၁၃၃ တွင် ပါဂါမမ်၏ နောက်ဆုံးဘုရင်သည် ၎င်း၏ နယ်မြေဖြစ်သည့် အာရှမိုင်းနားတစ်ဝက်ကို ရောမထံ အမွေပေးခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဆီးရီးယားနှင့် နောက်ဆုံးတွင် ဘီစီ ၃၀ တွင် အီဂျစ်ကို သိမ်းယူသည်အထိ နယ်မြေသိမ်းယူမှုများ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ သို့သော် အင်ပါယာကြီးထွားလာမှုနှင့် အပြိုင်၊ ဘီစီ ၁၃၃ မှ ၃၀ အတွင်း ရောမအစိုးရနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် အတွင်းပိုင်းတော်လှန်ရေးတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

Rome Acquires Pergamum.—In 133 the last king of Pergamum bequeathed to Rome his territory, which embraced a considerable portion of Asia Minor. From then on annexation continued until Rome took over Syria, and finally Egypt, by 30 b.c. But parallel to this growth of empire was an internal revolution that took place in Roman government and society in the century from 133 to 30 b.c.

 

ရောမ၏ တော်လှန်ရေးရာစုနှစ် ပိုလီမီနှင့် ဆီလူဆစ်မင်းဆက်များ ကျဆုံးလာသည့် ရာစုနှစ်အတွင်း၊ ရောမသည် နယ်မြေချဲ့ထွင်ရုံသာမက ရီပတ်ဘလစ်မှ တစ်ဦးတည်းအုပ်ချုပ်ရေးသို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ရောမသည် ၂၀ မိုင်စတုရန်းရှိသော မြို့-နိုင်ငံတစ်ခုမှ နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်လာပြီး နောက်ဆုံးတွင် အင်ပါယာဖြစ်လာသည်နှင့်အမျှ၊ ရောမတွင် မဲပေးရန်စုဝေးသည့် ပြည်သူ့လွှတ်တော်သည် ဒေသဆိုင်ရာစက်ယန္တရားတစ်ခုဖြစ်လာသည်။ အစပိုင်းတွင် အမတ်များအား အကြံပေးအဖွဲ့အဖြစ်စတင်ခဲ့သော ဆီးနိတ်သည် တဖြည်းဖြည်း အာဏာအမြင့်ဆုံးဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်းသည် အင်ပါယာတစ်ခုကို အုပ်ချုပ်ရန် လုံးဝမသင့်တော်ခဲ့ပေ။ နိုင်ငံသားတို့၏ သစ္စာစောင့်သိမှုသည် တစ်ဦးချင်းအကျိုးအမြတ်ရယူမှုအတွက် လောဘကြီးမှုသို့ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။

Rome’s Century of Revolution.—During the century witnessing the decline of the Ptolemaic and Seleucid houses, Rome ot only expanded territorially but also shifted from a republic to a one-man rule. As Rome grew from a city-state 20 miles square to a nation and then an empire, the popular assembly of citizens meeting at Rome to vote became virtually a local machine. The Senate, which had started as an advisory body to the magistrates, gradually became supreme. But it was sadly unfitted to rule an empire. Civic loyalty gave way to grasping for individual aggrandizement.

 

အခြားနိုင်ငံများနှင့် ဆက်သွယ်မှုသည် ကြီးမားသောပြောင်းလဲမှုများကို ယူဆောင်လာခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားမှ ကုန်သွယ်မှုနှင့် အခွန်အခများသည် ရောမကို အလွန်ချမ်းသာစေပြီး လူနေမှုစံနှုန်းသစ်များကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ စစ်ပွဲများတွင် ဖမ်းဆီးရမိသော ကျွန်များသည် မူရင်းလယ်သမားလုပ်သားများကို အစားထိုးခဲ့ပြီး၊ ရလဒ်အနေဖြင့် အလုပ်လက်မဲ့မှု တိုးပွားလာခဲ့သည်။ ပြည်နယ်များနှင့်၊ အထူးသဖြင့် ဂရိနှင့် အရှေ့ဘက်နှင့် ဆက်သွယ်မှုသည် ဘာသာရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ ဒဿနိကဗေဒ၊ အနုပညာ၊ နှင့် စာပေတို့တွင် ကြီးမားသော ပြောင်းလဲမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ လူမှုဆိုးရွားမှုအသစ်များသည် ရာဇဝတ်မှု၊ လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှု၊ နှင့် အကွက်ကြံစည်မှုများ တိုးပွားလာစေခဲ့သည်။ ဣသရေလအိမ်တော်၏ ပိုင်းခြားခံရသောနိုင်ငံခေတ်တွင် ပြိုလဲစေခဲ့သော ဖျက်ဆီးမှုမျိုးသည် ရောမရီပတ်ဘလစ်၏ ကျဆုံးမှုနှင့် အာဏာရှင်စနစ်၏ ထွန်းကားလာမှုကို အထောက်အကူပြုခဲ့သည်။

Contact with other nations had brought tremendous changes. Commerce with, and tribute from, foreign lands had made Rome most wealthy and created new standards of living. Slaves, captured in the wars, soon replaced native farm labor, and as a result unemployment grew. Association with the provincials, particularly with Greece and the East, had introduced great changes in religion, politics, philosophy, art, and literature. New social vices crept in, bringing increased crime, bribery, and intrigue. The same sort of disintegration that had wrecked the house of Israel in the days of the divided kingdom contributed to the decline and collapse of the Roman Republic and the rise of absolutism.

 

ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကြိုးပမ်းမှုများ အီတလီသည် လယ်ယာမြေငယ်များ၏ နိုင်ငံဖြစ်ခဲ့သည်။ လယ်သမားများသည် ကာလရှည်စစ်ပွဲများသို့ ဆင့်ခေါ်ခံရသောအခါ ၎င်းတို့၏ မြေများသည် အိမ်ခြံမြေကြီးများအဖြစ် စုပ်ယူခံရပြီး သိုးကျောင်းမြေအဖြစ် ပြောင်းလဲခံရသည်။ ဘီစီ ၁၃၃ တွင် ထရီဗျူးန်ဂရက်ခပ်စ်သည် ထရီဗျူးန်အဖြစ်၊ အလုပ်လက်မဲ့များကို ပြည်သူ့မြေများ ခွဲဝေပေးရန် နိုင်ငံက ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အိမ်ခြံမြေပိုင်ရှင်များ၏ ပြင်းထန်သော ဆန့်ကျင်မှုကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး ထရီဗျူးစ်၏ အသက်ကို ဆုံးရှုံးစေခဲ့သည်။ ဘီစီ ၁၂၃ တွင် ၎င်း၏ ညီဖြစ်သူ ဂိုင်ယပ်စ်ဂရက်ခပ်စ်သည် ထရီဗျူးန်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဆင်းရဲသားများကို ပြည်သူ့စပါးကို ဈေးတစ်ဝက်ဖြင့် ရောင်းချရန်နှင့် မြေမရှိသူများကို ပြည်နယ်များတွင် အခြေချရန် အားပေးခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်း၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများသည် ၎င်း၏ သေဆုံးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဂရက်ခပ်စ်ညီအစ်ကိုနှစ်ဦးစလုံးသည် အီတလီရှိ လူအားလုံးကို နိုင်ငံသားအဖြစ် ချီးမြှင့်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။

Attempts at Reform.—Italy had been a land of small farms. When the farmers were called to long extended wars their lands were absorbed into large estates devoted to grazing. Tiberius Gracchus, as tribune in 133, attempted to have the state allot public lands to the unemployed. This met such violent opposition on the part of the estate holders that it cost Tiberius his life. In 123 his brother, Gaius Gracchus, became a tribune. He secured the sale of public grain to the poor at half price, and encouraged the landless to settle in the provinces. But his reforms resulted in his death also. Both of the Gracchi tried to have citizenship extended to all in Italy.

 

ထို့နောက် အနည်းငယ်နှစ်အကြာတွင် လွှတ်တော်သည် ၎င်း၏ အာဏာကို နူမီဒီယားကို ဆန့်ကျင်သည့် စစ်ဦးစီးအဖြစ် နိမ့်ကျသော မူရင်းရှိသူ ဂိုင်ယပ်စ်မာရီးယပ်စ်ကို ရွေးချယ်ခြင်းဖြင့် အတည်ပြုခဲ့သည်။ မာရီးယပ်စ်၏ ငွေပေးချေသော စစ်သားများကို စုဆောင်းခြင်းဆိုင်ရာ ဆန်းသစ်တီထွင်မှုသည် နောက်ပိုင်းတွင် ပရော်ဖက်ရှင်နယ်စစ်တပ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ၎င်းသည် နူမီဒီယားတွင်နှင့် နောက်ပိုင်းတွင် ဂျာမန်လူမျိုးစုနှစ်ခုဖြစ်သော ဆင်ဘရီနှင့် တူတိုနီးစ်တို့ကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ရာတွင် အောင်မြင်ခဲ့သည်။ မာရီးယပ်စ်သည် ကောင်စစ်ဝန်အဖြစ် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ပြီး ဆီးနိတ်ထက် စစ်တပ်၏ အမှန်တကယ်သာလွန်မှုကို အလေးပေးခဲ့သည်။ ထို့နောက် ရောမသည် အီတလီရှိ မဟာမိတ်ပြည်သူများအားလုံးကို နိုင်ငံသားအဖြစ် ချီးမြှင့်ရန် တွန့်ဆုတ်နေမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ရာစဉ်ပြဿနာသည် ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ (လူမှုစစ်ပွဲ) ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး၊ နောက်ဆုံးတွင် အီတလီလူမျိုးအားလုံးကို နိုင်ငံသားအဖြစ် ချီးမြှင့်ခြင်းဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။

A few years later the assembly asserted its power by choosing Gaius Marius, a man of humble origin, as commander against Numidia. Marius’ innovation of recruiting paid troops led to the later professional army. He was successful in Numidia and later against two invading Germanic tribes, the Cimbri and Teutones. Marius continued, as consul, to impress upon the army its real superiority over the Senate. Then long-standing discontent occasioned by Rome’s reluctance to grant citizenship to all the allied peoples in Italy brought on civil war (the Social War), which finally ended with the extension of citizenship to all Italians.

 

စစ်ခေါင်းဆောင်များဖြင့် နိုင်ငံရေးအုပ်ချုပ်မှု အီတလီမဟာမိတ်များနှင့် စစ်ပွဲ၏ နောက်ဆက်တွဲအနေဖြင့်၊ အောင်မြင်သော စစ်ဗိုလ်ချုပ်တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဆူလာသည် မင်းမျိုးမင်းနွယ်ဆီးနိတ်ပါတီ၏ ထောက်ခံသူဖြစ်ပြီး၊ ပြည်သူ့ပါတီ၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သည့် မာရီးယပ်စ်နှင့် ရက်စက်သော ပြည်တွင်းစစ်ပွဲဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဆူလာသည် စစ်သားများ၏ အာဏာဖြင့် နိုင်ငံရေးအောင်မြင်မှုနှင့် အာဏာရှင်ရာထူးကို ရရှိခဲ့သည်။ သို့သော်၊ ၎င်းသည် ဆီးနိတ်၏ အာဏာကို အားဖြည့်သည့် ၎င်း၏ ဥပဒေပြုရေးအစီအစဉ်ကို အကောင်အထည်ဖော်ပြီးနောက် အနားယူခဲ့သည်။

Political Rule by Military Leaders.—The sequel of the war with the Italian allies was a ruthless civil war between a successful general, Sulla, champion of the aristocratic Senatorial party, and Marius, leader of the people’s party. Sulla gained political victory and dictatorship through the power of the soldiery. However, he retired after putting through his legislative program strengthening the power of the Senate.

 

ဆူလာ ဘီစီ ၇၈ တွင် သေဆုံးပြီးနောက်၊ ၎င်း၏ အရာရှိတစ်ဦးဖြစ်သည့် ပေါ်မပေးသည် ပြည်တွင်းနှင့် ပြည်ပတွင် ထူးချွန်ခဲ့သည်။ ဘီစီ ၇၀ တွင် ခရက်ဆပ်စ်နှင့်အတူ ကောင်စစ်ဝန်အဖြစ် ရွေးချယ်ခံရပြီး၊ ပေါ်မပေးသည် ထူးချွန်သော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများကို စတင်ခဲ့သော်လည်း၊ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ နောက်ဆုံးဆုံးဖြတ်ချက်များသည် ဆီးနိတ် သို့မဟုတ် လွှတ်တော်ထံတွင် မဟုတ်ဘဲ—သီအိုရီအရ ဖြစ်သင့်သည့်အတိုင်း—စစ်တပ်ခေါင်းဆောင်ထံတွင် ရှိကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြခဲ့သည်။

After Sulla’s death in 78, one of his own officers, Pompey, distinguished himself both at home and abroad. Elected consul with Crassus for the year 70, Pompey instituted some excellent reforms, but he made clear that any final decision in matters of state lay, not with the Senate or the assembly—as was theoretically the case—but with the leader of the military.

 

ရောမသည် ဆီးရီးယားနှင့် ပါလက်စတိုင်းကို သိမ်းယူခြင်း ဘီစီ ၇၇ တွင် ပြည်သူ့ပါတီသည် ပေါ်မပေးကို ပင်လယ်ဓားပြများကို ဖယ်ရှားရန် ရောမမှ အရှေ့ဘက်သို့ စေလွှတ်သော တပ်ဖွဲ့များ၏ စစ်ဦးစီးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် သုံးလအတွင်း ထိုအလုပ်ကို ပြီးမြောက်ခဲ့သည်။ နောက်နှစ်တွင် ၎င်းသည် ပန်တပ်စ်နှင့် အာမေးနီးယားတို့၏ မနာခံသော ဘုရင်များနှင့် စစ်ဆင်နွှဲရန် ခွင့်ပြုခံရသည်။ အောင်မြင်ပြီးနောက်၊ ၎င်းသည် ကက်စပီယန်သို့ ဆက်လက်ချီတက်ပြီး အာရှမိုင်းနားကို ရောမ၏ ဆန္ဒအတိုင်း လက်အောက်ခံစေခဲ့သည်။ ဘီစီ ၆၄ တွင် ပေါ်မပေးသည် ဆီးရီးယားတွင် စစ်ဆင်နွှဲခဲ့ပြီး၊ ဆီလူဆစ်မင်းဆက်ကို အဆုံးသတ်ကာ တောင်ဘက်သို့ ပါလက်စတိုင်းသို့ ချီတက်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဂျေရုဆလင်ကို သိမ်းယူပြီး ဟက်စမိုနီးယန်များ၏ အာဏာကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဘီစီ ၆၃ တွင် ဆီးရီးယားနှင့် ဂျူဒီးယားကို ရောမနယ်မြေအဖြစ် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။

Rome Takes Syria and Palestine.—In 67 the popular party made Pompey commander of the forces Rome sent to the East to rid the sea of the Cilician pirates, a task he accomplished in three months. The next year he was authorized to wage war with the recalcitrant kings of Pontus and Armenia. Victorious, he pushed on to the Caspian and subjected Asia Minor to the will of Rome. In 64 Pompey campaigned in Syria, ended the Seleucid monarchy, and turned southward into Palestine. He took Jerusalem and broke the power of the Hasmonaeans. By 63 Syria and Judea were added to the Roman territory (see p. 38).

 

ဆီဇာနှင့် ပထမထရီယမ်ဗစ်ရိတ် ဘီစီ ၆၀ တွင် ပေါ်မပေး၊ ဂျူလီယပ်စ်ဆီဇာနှင့် ခရက်ဆပ်စ်တို့သည် ဆီးနိတ်ကို လွှမ်းမိုးရန် တရားမဝင် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့သည်။ ၎င်းကို ပထမထရီယမ်ဗစ်ရိတ်ဟု ခေါ်သည်။ မာရီးယပ်စ်၏ တူဖြစ်သူ ဆီဇာသည် ပြည်သူ့ပါတီ၏ ထောက်ခံသူဖြစ်ပြီး၊ တစ်ချိန်က ဆူလာမှ ၎င်း၏ ပိုင်ဆိုင်မှုကို သိမ်းယူခံရပြီး ဆူလာသေဆုံးသည်အထိ ရောမမှ ထွက်ပြေးခဲ့ရသည်။ ဘီစီ ၆၀ တွင်၊ ဖာသာစပိန်တွင် တစ်နှစ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ပြီးနောက်၊ ၎င်းသည် ဘီစီ ၅၉ အတွက် ကောင်စစ်ဝန်အဖြစ် ရွေးချယ်ခံရသည်။ ထရီယမ်ဗစ်ရိတ်သည် ဥပဒေပြုရေးကို ထိန်းချုပ်ရန်နှင့် ၎င်းတို့၏ သီးခြားရည်မှန်းချက်များကို ပြည်နယ်စစ်ဦးစီးရာထူးများတွင် အကောင်အထည်ဖော်ရန်—ဆီဇာသည် ဂေါလ်တွင်၊ ပေါ်မပေးသည် စပိန်တွင်၊ ခရက်ဆပ်စ်သည် ဆီးရီးယားနှင့် အရှေ့ဘက်တွင်—အတူတကွ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ခရက်ဆပ်စ်သည် ဘီစီ ၅၃ တွင် ပါသီယန်ကို ဆန့်ကျင်သည့် စစ်ဆင်နွှဲမှုတွင် သေဆုံးခဲ့သည်။ ပေါ်မပေးသည် ဘီစီ ၅၂ အတွက် တစ်ဦးတည်းကောင်စစ်ဝန်အဖြစ် ရွေးချယ်ခံရသည်။

Caesar and the First Triumvirate.—In 60 Pompey, together with Julius Caesar and Crassus, a financial colossus of great influence, formed an unofficial alliance to dominate the Senate. This was known as the First Triumvirate. Caesar, a nephew of Marius by marriage and a partisan of the popular party, had once been deprived of his property by Sulla, and fled from Rome until Sulla’s death. In 60, after a year as governor of farther Spain, he was elected consul for 59. The triumvirate worked together to control legislation and to realize their separate ambitions in provincial commands—Caesar in Gaul, Pompey in Spain, and Crassus in Syria and the East. Crassus was killed in his campaign against Parthia in 53. Pompey was elected sole consul for the year 52.

 

ဘီစီ ၄၉ တွင်၊ ဆီဇာသည် ၎င်း၏ တပ်များကို စွန့်ခွာပြီး ပုဂ္ဂလိကနိုင်ငံသားအဖြစ် ကောင်စစ်ဝန်ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရန် ဆီးနိတ်မှ တောင်းဆိုခံရသောအခါ၊ ၎င်းသည် ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး ၎င်း၏ တပ်များနှင့်အတူ ရူဘီကွန်မြစ်ကို ဖြတ်ကျော်ကာ အီတလီပြည်တွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ပေါ်မပေးနှင့် ဆီးနိတ်အများစုသည် ဂရိသို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။ ဘီစီ ၄၈ တွင် သက်ဆလီရှိ ဖာဆလပ်စ်တွင် ပေါ်မပေးကို ဆီဇာက အနိုင်ယူခဲ့သည်။ ဆီဇာသည် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ယန္တရားကို ကိရိယာတစ်ခုအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ ၎င်းသည် တစ်သက်လုံး အာဏာရှင်အဖြစ် မဲပေးခံရသည်။ တကယ်တော့၊ ရီပတ်ဘလစ်သည် သေဆုံးပြီး၊ ဆီဇာသည် ရောမကမ္ဘာ၏ သခင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ယနေ့ကျွန်ုပ်တို့ အနည်းငယ်ပြင်ဆင်မှုဖြင့် အသုံးပြုနေသော ၃၆၅ ၁/၄ ရက် ပြက္ခဒိန်ကို မိတ်ဆက်ခြင်းအပါအဝင် အသုံးဝင်သော ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးများကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်းသည် ဘုရင်ဖြစ်လိုသည်ဟု သံသယရှိခံရပြီး၊ ထို့ကြောင့် ဘီစီ ၄၄ တွင် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခံရသည်။

In 49, when Caesar was required by the Senate to leave his legions and stand for consular election as a private citizen, he refused, and crossed the Rubicon River into Italy proper with his troops. Pompey and most of the Senate fled to Greece. At Pharsalus, in Thessaly, Pompey was defeated in 48. Caesar used the constitutional machinery as a tool. For example, he was voted a dictator for life. In fact, the republic was dead, and Caesar was the master of the Roman world. He made some useful reforms, including the introduction of the 365 1/4 day calendar that we use, with only slight correction, today (see Vol. I, p. 176; Vol. II, p. 118). But he was suspected of wanting to make himself king and was therefore assassinated in 44 b.c.

 

ဆီဇာ၏ ဆက်ခံသူ အောက်တေးဗီယန် ဂျူလီယပ်စ်ဆီဇာ သေဆုံးချိန်တွင်၊ ထိုစဉ်က ကောင်စစ်ဝန်ဖြစ်သည့် မာ့ခ်အန်တိုနီသည် အစိုးရကို ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းအတိုင်း ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းနိုင်မည်ဟု မျှော်လင့်ခဲ့သည်။ သို့သော် ချက်ချင်းပင်၊ ဆီဇာ၏ တူဖြစ်သူနှင့် မွေးစားသားဖြစ်သူ၊ ထိုစဉ်က ၁၈ နှစ်အရွယ်ရှိ အောက်တေးဗီးယပ်စ် (နောက်ပိုင်းတွင် ဧကရာဇ် ဩဂတ်စတပ်စ်) သည် ၎င်း၏ အမွေကို ရယူရန် ရောမသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ အန်တိုနီနှင့် တစ်နှစ်ကြာ အငြင်းပွားပြီးနောက်၊ ဘီစီ ၄၃ တွင် အောက်တေးဗီယပ်စ်၊ အန်တိုနီ၊ နှင့် လီပီဒပ်စ်တို့ပါဝင်သည့် ထရီယမ်ဗစ်ရိတ်အသစ်တစ်ခု ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ကာဆီးယပ်စ်နှင့် ဘရူးတပ်စ်၊ လုပ်ကြံသူများ၏ ခေါင်းဆောင်များကို အနိုင်ယူပြီးနောက်၊ ၎င်းတို့နှစ်ဦးစလုံးသည် နောက်ဆုံးတွင် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတ်သေခဲ့ပြီး၊ အောက်တေးဗီယပ်စ်နှင့် အန်တိုနီသည် အင်ပါယာကို ပိုင်းခြားခဲ့သည်။ အောက်တေးဗီယပ်စ်သည် အီတလီနှင့် အနောက်ဘက်ကို ရယူခဲ့ပြီး၊ အန်တိုနီသည် အီဂျစ်၊ ဆီးရီးယား၊ နှင့် အရှေ့ဘက်ကို ရယူခဲ့သည်။ အန်တိုနီသည် အီဂျစ်ဘုရင်မ ကလီယိုပက်ထရာ သတ္တမနှင့် စွဲမက်မှုကြောင့် ၎င်း၏ အုပ်ချုပ်ရေးတာဝန်များကို မေ့လျော့ခဲ့သည်။ ကလီယိုပက်ထရာသည် တစ်ရာစုနှစ်ခန့်က ကလီယိုပက်ထရာ သီယာထက် အကွက်ကြံစည်မှုတွင် ပိုမိုကျွမ်းကျင်ခဲ့ပေမည်။ ကလီယိုပက်ထရာနှင့်အတူ၊ ဆီဇာကို ညှို့ယူခဲ့ဖူးသူ အန်တိုနီသည် ဘုရားသခင့်ဘုရင်စနစ်ကို အိပ်မက်မက်ခဲ့သည်။ ဘီစီ ၃၂ တွင် အောက်တေးဗီယပ်စ်သည် အန်တိုနီအား စစ်ကြေညာခဲ့ပြီး၊ ဘီစီ ၃၁ တွင် ဂရိအနောက်ကမ်းခြေရှိ အက်တီယမ်တွင် ကြီးမားသော ရေတပ်အောင်မြင်မှုကို ရရှိခဲ့သည်။ အန်တိုနီနှင့် ကလီယိုပက်ထရာသည် အီဂျစ်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး ၎င်းတို့၏ ကုန်းတပ်များကို လက်နက်ချစေခဲ့သည်။ ထို့နောက် အန်တိုနီ၏ လက်အောက်ခံများနှင့် အရှေ့ဘက်ရှိ မဟာမိတ်နှင့် လက်အောက်ခံမင်းသားများသည် အောက်တေးဗီယပ်စ်ထံ လက်နက်ချခဲ့သည်။ အောက်တေးဗီယပ်စ်သည် အီဂျစ်သို့ မသွားမီ ဆောင်းရာသီတပ်စခန်းသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် အန်တိုနီနှင့် ကလီယိုပက်ထရာ နှစ်ဦးစလုံးသည် ၎င်းတို့၏ ဘဝကို ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတ်သေခြင်းဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဘီစီ ၃၀ တွင် အလက်ဇန္ဒား၏ အင်ပါယာကို ပိုင်းခြားခဲ့သော နောက်ဆုံး ကြီးမားသော ဟယ်လီနစ်မင်းဆက်ဖြစ်သည့် အီဂျစ်သည် ရောမပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။

Octavian the Heir of Caesar.—At the death of Julius Caesar it was hoped that Mark Antony, then consul, could reorganize the government along the old lines of democracy. But immediately Octavius, or Octavian (later the Emperor Augustus), then an 18-year-old lad, the grandnephew of Caesar and adopted heir, appeared in rome to secure his heritage. After a year of wrangling with Antony, a new triumvirate was formed (in 43) consisting of Octavian, Antony, and Lepidus. Following the defeat of Cassius and Brutus, the leading conspirators, both of whom finally committed suicide, Octavian and Antony divided the empire. Octavian took Italy and the West. Antony, taking Egypt, Syria, and the East, forgot his administrative duties in his intoxication with Cleopatra VII, queen of Egypt, who was perhaps more skilled in the arts of intrigue than her great-great aunt Cleopatra Thea of a century before (see p. 33). With Cleopatra, who had charmed Caesar, Antony dreamed of a divine kingship. In 32 Octavian declared war on Antony, and in 31 won a great naval victory off Actium, on the western coast of Greece. Antony and Cleopatra fled to Egypt, leaving their land forces to capitulate. Thereupon Antony’s subordinates and the allied and subject princes of the East submitted to Octavian, who went into winter quarters before going on to Egypt in 30. Finally both Antony and Cleopatra ended their lives in suicide. Thus in 30 b.c. Egypt, the last of the great Hellenistic monarchies into which Alexander’s domain was divided, became a Roman province.

 

အောက်တေးဗီယပ်စ်သည် ဧကရာဇ် ဩဂတ်စတပ်စ်ဖြစ်လာခြင်း အောက်တေးဗီယပ်စ်သည် ယခုအခါ ရောမကမ္ဘာ၏ အငြင်းပွားမှုမရှိသော သခင်ဖြစ်လာပြီး၊ ရောမလူမျိုးများအတွက် ရွံရှာဖွယ်ဖြစ်သော ဘုရင်ဘွဲ့ကို ရှောင်ရှားရန် ဂရုစိုက်ခဲ့သည်။ ရီပတ်ဘလစ်အစိုးရ၏ ပြင်ပပုံစံကို ထိန်းသိမ်းထားရင်း၊ ၎င်းသည် အမတ်ရာထူးများ၏ အာဏာ သို့မဟုတ် ရာထူးများကို တစ်ပြိုင်နက် ထိန်းချုပ်ခြင်းဖြင့် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ဆီးနိတ်သည် ၎င်းအား ဩဂတ်စတပ်စ် (“မြင့်မြတ်သော”) ဘွဲ့ကို မဲပေးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ပရင်စီပ်စ် (“ပထမ” သို့မဟုတ် “အကြီးအကဲ” နိုင်ငံသား) ဟု လူသိများခဲ့သည်။ ၎င်း၏ အုပ်ချုပ်မှုကို ဘုရင်စနစ်ထက် “ပရင်စီပိတ်” အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ အမှန်တကယ်တွင်၊ ၎င်း၏ နောက်ဆက်တွဲများသည် ဤပရင်စီပိတ်၏ ဥပဒေရေးရာ ယုံကြည်မှုကို အချိန်ကြာရှည် ထိန်းသိမ်းခဲ့သော်လည်း၊ သမိုင်းပညာရှင်များက ရီပတ်ဘလစ်သည် သေဆုံးပြီး ဩဂတ်စတပ်စ်သည် ပထမရောမဧကရာဇ်ဖြစ်သည်ဟု မှန်ကန်စွာ ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် နာမည်အားဖြင့်မဟုတ်သော်လည်း အမှန်တကယ်တွင် ဘုရင်တစ်ပါးဖြစ်ပြီး၊ ၎င်း၏ ဧကရာဇ်အာဏာ၏ အရင်းအမြစ်ဖြစ်သည့် အင်ပီရာတာ (“စစ်တပ်ခေါင်းဆောင်”) ဘွဲ့သည် နောက်ပိုင်းတွင် ဘုရင်စနစ်အဓိပ္ပာယ်ဖြင့် “ဧကရာဇ်” ဟု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဩဂတ်စတပ်စ်သည် ၎င်း၏ ကျယ်ပြန့်သော အင်ပါယာသို့ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် သာယာဝပြောမှုကို ယူဆောင်လာသော ဉာဏ်ပညာရှိပြီး သမာသမတ်ကျသော အုပ်ချုပ်သူဖြစ်သည်။ ၎င်းမှ အမိန့်ပေးသော သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုအတွင်း ဘက်သလမ်တွင် ဓမ္မသစ်ခေတ်ကို စတင်ခဲ့သည်။

Octavian Becomes the Emperor Augustus.—Octavian, now undisputed master of the Roman world, took care to avoid the title of king, so obnoxious to the Romans. Preserving the external form of republican government, he ruled by holding the offices or the powers of various magistracies simultaneously. The Senate also voted him the title of Augustus (“Majestic”), and he was known as the princeps (“first” or “chief” citizen); his rule was regarded as a “principate” rather than a monarchy (on the attitude of the eastern provinces, see p. 237). Indeed, his successors for a long time preserved this legal fiction of the principate, although historians are right in saying that the republic was dead and that Augustus was the first Roman emperor. He was a monarch in fact if not in name, and the title imperator (“commander” of the armies), which was the source of his imperial power, came in later times to mean “emperor” in a monarchical sense. Augustus was a wise and moderate ruler who brought peace and prosperity to his vast empire. It was during a census decreed by him that the New Testament era was ushered in at Bethlehem.

 

 

XII. ဟက်စမိုနီးယန် လွတ်လပ်ရေး၏ အဆုံးသတ်

 

ဟီရော့များ၏ ဇာစ်မြစ် ဂျူးဘုရားကျောင်းနိုင်ငံ၏ ရောမထံ ပြိုလဲမှုကို ဖော်ပြခဲ့ပြီးဖြစ်သော်လည်း (စာမျက်နှာ ၃၅)၊ အသေးစိတ်ဖော်ပြမထားခဲ့ပေ။ ဟက်စမိုနီးယန်အုပ်ချုပ်မှု၏ အဆုံးသတ်သည် အီဒူမေးယန်အမျိုးအနွယ်ဖြစ်သည့် ဟီရော့မိသားစု၏ ထွန်းကားလာမှုနှင့် အနီးကပ်ဆက်နွယ်နေသည်။ ထိုသူများသည် မက်ကဘီယန်ဂျွန်ဟိုင်ယာကနပ်စ်မှ ဂျူးဘာသာကို လက်ခံရန် အတင်းအကြပ်ပြုလုပ်ခံရသော အီဒိုမိုက်များဖြစ်သည် (စာမျက်နှာ ၃၄; ဟက်စမိုနီးယန်များနှင့် ဟီရော့များကို ကြည့်ပါ)။

XII. The End of Hasmonaean Independence

The Origin of the Herods.—The fall of the Jewish priest-kingdom to Rome has been mentioned (p. 35), but not described. The end of Hasmonaean rule was linked closely with the rise of the Herod family, of Idumaean ancestry, that is, of the Edomites who were compelled by the Maccabean John Hyrcanus to accept the Jewish faith (see p. 34; see The Hasmonaeans and the Herods).

 

အီဒိုမိုက်နှင့် ဂျူးတို့၏ ရင်းနှီးသော ဆက်နွယ်မှုသည် အန်တီပါတာ (သို့မဟုတ် အန်တီပါစ်) ဟူသော အီဒူမေးယန်တစ်ဦးအား ဂျူးနိုင်ငံတွင် အရပ်ဘက်ရာထူးတစ်ခုရယူရန် အခွင့်အရေးပေးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ဂျူးများအတွက် အီဒူမေးယား၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၎င်း၏ သားဖြစ်သူ အန်တီပါတာသည် နောက်ပိုင်းတွင် ထိုရာထူးကို ထမ်းဆောင်ခဲ့ပုံရသည်။ မက်ကဘီယန်ညီအစ်ကိုများဖြစ်သည့် ဟိုင်ယာကနပ်စ် ဒုတိယနှင့် အာရစ်တိုဘူလပ်စ် ဒုတိယတို့အကြား ပြည်တွင်းစစ်ပွဲဖြစ်ပေါ်သောအခါ၊ အန်တီပါတာသည် ဟိုင်ယာကနပ်စ်ကို ထောက်ခံခဲ့ပြီး ထရန်းဂျော်ဒန်နှင့် အီဒိုမိုက်နယ်မြေဟောင်းရှိ နဘာတီးယန်ဘုရင် အာရီတာစ် တတိယ၏ မဟာမိတ်ကို ယူဆောင်လာခဲ့သည်။ အာရီတာစ်သည် အာရစ်တိုဘူလပ်စ်ကို တိုက်ခိုက်အနိုင်ယူခဲ့ပြီး၊ အာရစ်တိုဘူလပ်စ်သည် ဂျေရုဆလင်ရှိ ခံတပ်တွင် ခိုလှုံခဲ့သည်။

This close connection of Edomite and Jew gave to an Edomite named Antipater (or Antipas) opportunity to take a civil post in the Jewish kingdom, and he became governor of Idumaean for the Jews. His son, also named Antipater, seems later to have held the same position. When civil war broke out between the Maccabean brothers, Hyrcanus II and Aristobulus II, the younger Antipater supported Hyrcanus and brought with him the alliance of Aretas III, king of the Nabataeans, an Arabian people of Transjordan and the old Edomite territory. Aretas attacked and defeated Aristobulus, who took refuge in the citadel in Jerusalem.

 

ဤအချိန်တွင် ရောမတို့သည် စစ်ပွဲထဲသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ ပုံပေါသည် ဘီစီ ၆၆ တွင် ပုံတပ်နှင့် အာမေးနီးယားဘုရင်များကို ဖြုတ်ချပြီးနောက် အရှေ့တွင် ဆက်လက်နေထိုင်ခဲ့သည် (စာမျက်နှာ ၃၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ဘီစီ ၆၅ တွင် ပုံပေါမှ ဆီးရီးယားသို့ စေလွှတ်ခဲ့သော ဗိုလ်ချုပ်ထံသို့ ဟာကိန်းနပ်နှင့် အရစ္စတိုဘူလပ်တို့မှ ကိုယ်စားလှယ်များ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ အရစ္စတိုဘူလပ်သည် ဂျေရုဆလင်မြို့တွင် လုံခြုံစွာနေထိုင်နေသည့်အတွက် ရောမတို့သည် ဟာကိန်းနပ်ကို ဆန့်ကျင်ပြီး အရစ္စတိုဘူလပ်ဘက်မှ ရပ်တည်ခဲ့သည်။

The Coming of Pompey.—It was at this point that the Romans entered the war. Pompey remained in the East after overthrowing the kings of Pontus and Armenia in 66 b.c. (see p. 37). In 65 the general whom Pompey sent into Syria was waited upon by emissaries from both Hyrcanus and Aristobulus. Probably for the very practical reason that Aristobulus was safely ensconced in Jerusalem, the Romans sided with him against Hyrcanus.

 

တောင်ဘက်သို့ ဆက်လက်ချီတက်ရင်း ရောမစစ်တပ်သည် အရီတာစ်အား ဂျေရုဆလင်မြို့ကို ဝိုင်းထားသော စစ်ရေးကို ဖြိုခွဲပြီး ဆုတ်ခွာသွားစေခဲ့သည်။ သို့သော် အရစ္စတိုဘူလပ်၏ မာနထောင်လွှားသော အပြုအမူကြောင့် ပုံပေါသည် သူ့ကို သံသယဝင်ကာ အကျဉ်းသားအဖြစ် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်။ ဟာကိန်းနပ်၏ ထောက်ခံသူများ၏ သစ္စာဖောက်မှုဖြင့် ရောမစစ်တပ်သည် မြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သော်လည်း အရစ္စတိုဘူလပ်၏ စစ်သားများသည် ဗိမာန်တော်တောင်ကုန်းကို သုံးလထက်ပိုကြာ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သည်။ ရောမတို့သည် ဘီစီ ၆၃ နွေရာသီ သို့မဟုတ် ဆောင်းဦးတွင် နံရံများကို ဖောက်ထွင်းဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်။ ဗိမာန်တော်နေရာကို သိမ်းပိုက်ရာတွင် ဂျူးလူမျိုး ၁၂,၀၀၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ ပုံပေါနှင့် သူ၏အရာရှိများသည် သန့်ရှင်းသောနေရာသို့ ဝင်ရောက်ကာ ထိုနေရာတွင် ကိုးကွယ်ရာ ဘုရားသခင်ကို ပုံဖော်ထားသော ရုပ်ပုံမရှိသည်ကို အံ့ဩစွာ ကြည့်ရှုခဲ့သည် (ဂျိုးဆီဖပ်စ် စစ်ပွဲ i. ၇. ၆ [၁၅၂] ကိုကြည့်ပါ)။

Proceeding south, the Roman army forced Aretas to raise his siege of Jerusalem and withdraw. But the arrogant conduct of Aristobulus caused Pompey to distrust him and to make him a prisoner. The Roman army took possession of the city with the treacherous aid of adherents of Hyrcanus, although Aristobulus’ soldiers continued to hold the Temple hill for three months longer. The Romans succeeded in breaking through the walls in the summer or autumn of 63 b.c. In the ensuing capture of the Temple site some 12,000 Jews were slain. Pompey and his offices entered the holy of holies and gazed in astonishment at a sacred shrine that had no visual representation of the God who was worshiped there (see Josephus War i. 7. 6 [152]).

 

ပုံပေါသည် မက္ကဘီယန်ဘုရင်စံနစ်ကို အဆုံးသတ်ပြီး ဂျူဒီယာမှ နယ်မြေများစွာကို သိမ်းယူခဲ့သည်။ သူသည် ဟာကိန်းနပ်အား ယဇ်ပုရောဟိတ်အဖြစ် ဆက်လက်ထားရှိခဲ့ပြီး “လူမျိုးအုပ်ချုပ်သူ” ဟူသော ဘွဲ့ဖြင့် အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးခဲ့သည်၊ သို့သော် ဆီးရီးယား၏ ရောမအုပ်ချုပ်ရေးမှူးလက်အောက်တွင် ဖြစ်နိုင်သည်။ အန်တီပါတာကို ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ အရစ္စတိုဘူလပ်နှင့် သူ၏သားများကို ရောမသို့ အကျဉ်းသားများအဖြစ် ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်ပြီး ရောမတို့အား သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် ပုန်ကန်ခဲ့သည်။ အကြိမ်တိုင်းတွင် ၎င်းတို့သည် ပြင်းထန်စွာ ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။ စိတ်ပျက်လျက် ဆီးရီးယား၏ ရောမအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဂါဘီနီးယပ်စ်သည် ဂျူဒီယာကို ခရိုင်ငါးခုခွဲကာ အကြီးအကဲများဖြင့် အုပ်ချုပ်စေခဲ့သည်။ ဤစီမံမှုအောက်တွင် ဟာကိန်းနပ်သည် အုပ်ချုပ်ရေးတာဝန်နည်းပါးလာခဲ့ပြီး အန်တီပါတာသည် အာဏာပိုမိုရရှိကာ လက်တွေ့အုပ်ချုပ်သူဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဘီစီ ၅၄ တွင် ဂါဘီနီးယပ်စ်၏ ဆက်ခံသူ ထရီယမ်ဗီရိတ် ခရာဆပ်စ်သည် ပါသီယန်စစ်ဆင်ရေးအတွက် ငွေလိုအပ်သည်ဟု အကြောင်းပြပြီး ဗိမာန်တော်၏ ရတနာများကို လုယက်ခဲ့ရာ ဂျူးများသည် ဘီစီ ၅၃ တွင် ပုန်ကန်ခဲ့သည်။ ဘီစီ ၄၈ တွင် ပုံပေါသည် ဖာဆလပ်စ်တိုက်ပွဲတွင် ဂျူလီယပ်စီဇာထံမှ ရှုံးနိမ့်ပြီး အီဂျစ်တွင် အသတ်ခံရချိန်တွင် အန်တီပါတာသည် ဘက်ပြောင်းကာ ဂျူလီယပ်စီဇာ၏ ထက်သန်ပြီး ထိရောက်သော ထောက်ခံသူဖြစ်လာခဲ့သည်။ အကျိုးဆက်အနေဖြင့် စီဇာသည် ဂျူးများအား အခွင့်အရေးများ ပေးခဲ့သည်။ ဘီစီ ၄၇ တွင် ဟာကိန်းနပ်အား “လူမျိုးအုပ်ချုပ်သူ” နှင့် ယဇ်ပုရောဟိတ်ဘွဲ့များဖြင့် အပြည့်အဝအာဏာပေးခဲ့ပြီး ဤဘွဲ့များကို ဂျူးများအတွက် မျိုးဆက်လက်ဆင့်ကမ်းခွင့်ပြုခဲ့သည်။ သို့သော် အန်တီပါတာသည် လက်တွေ့အာဏာရှိသူဖြစ်ပြီး ၎င်းကို ဂျူးများအား ထင်ရှားစွာ ပြသခဲ့သည်၊ အထူးသဖြင့် မင်းမျိုးမင်းနွယ်များ၏ မကျေနပ်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ အန်တီပါတာသည် သူ၏သား ဖါဆဲလ်ကို ဂျေရုဆလင်နှင့် ၎င်း၏ပတ်ဝန်းကျင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး သားငယ်ဖြစ်သူ ဟီရိုဒ် (ထို့နောက် ဟီရိုဒ်မဟာဖြစ်လာသူ) ကို ဂါလီလီအုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။

Pompey ended the Maccabean kingdom and took considerable territory away from Judea. He permitted Hyrcanus to continue as high priest and to rule with the title of ethnarch (“ruler of the people”), probably under the supervision of the Roman governor of Syria. Antipater was made his prime minister. Aristobulus and his sons were sent to Rome as prisoners. They escaped, however, and three separate times rose up in revolt against the Romans. Each time they were disastrously defeated. In exasperation, Gabinius, the Roman proconsul of Syria, divided Judea into five districts, each governed by a council of elders. Under this arrangement Hyrcanus retained less and less administrative responsibility, while Antipater took more and more authority, becoming virtually the ruler. In 54 b.c. Crassus, the triumvir (see p. 37), the successor of Gabinius as proconsul of Syria, on the pretext of requiring money for a Parthian campaign, plundered the Temple treasure, with the result that the Jews revolted in 53. In 48, when Pompey was slain in Egypt, after his defeat by Julius Caesar at the Battle of Pharsalus, Antipater changed sides and became a vigorous and efficient partisan of Julius Caesar. In return, Caesar granted favors to the Jews. Hyrcanus was accorded full authority, in 47, with the titles of ethnarch and high priest, which titles were made hereditary to the Jews. Nevertheless, Antipater was still the man actually in power, and made this clear to the Jews, to the great disgust of the nobility. Antipater appointed his son Phasael governor of Jerusalem and its environs, and a younger son, Herod, later Herod the Great, governor of Galilee.

 

ဂျူလီယပ်စီဇာ ဘီစီ ၄၄ တွင် လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် စီဇာကို ဆန့်ကျင်သူများထဲမှ တစ်ဦးဖြစ်သော ကက်ဆီးယပ်စ်သည် အရှေ့တွင် ရောမအုပ်ချုပ်မှုကို ရယူခဲ့ပြီး အန်တီပါတာနှင့် ဟီရိုဒ်တို့သည် ၎င်းအား အပြည့်အဝထောက်ခံခဲ့သည်။ အကျိုးဆက်အနေဖြင့် ကက်ဆီးယပ်စ်သည် ဟီရိုဒ်ကို ကိုးလီ-ဆီးရီးယားအုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ မကြာမီတွင် အန်တီပါတာသည် ဂျေရုဆလင်တွင် အဆိပ်ခတ်ခံရပြီး သေဆုံးခဲ့သည်။

After Julius Caesar was assassinated in 44, Cassius, one of the conspirators against Caesar, secured the Roman command in the East, and to him Antipater and Herod gave wholehearted support. In return, Cassius made Herod governor of Coele-Syria. Shortly thereafter Antipater was poisoned in Jerusalem.

 

ဘီစီ ၄၂ တွင် ဘရူးတပ်စ်နှင့် ကက်ဆီးယပ်စ်တို့ ရှုံးနိမ့်ပြီးနောက် အန်တိုနီသည် အရှေ့တွင် ရောမအကျိုးစီးပွားများကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ အန်တီပါတာ၏ ယခင်မိတ်ဆွေဖြစ်ခဲ့သူ အန်တိုနီသည် ဂျူးများ၏ ဟီရိုဒီယန်မျိုးဆက်ကို ဖယ်ရှားရန် တောင်းဆိုမှုကို ငြင်းပယ်ပြီး ဟီရိုဒ်နှင့် သူ၏အစ်ကိုကို ပါလက်စတိုင်း၏ လူမျိုးအုပ်ချုပ်သူများအဖြစ် ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ ဟာကိန်းနပ်ကို ယဇ်ပုရောဟိတ်အဖြစ်သာ ဆက်လက်ထားရှိခဲ့သည်။ ဟီရိုဒ်သည် ဟာကိန်းနပ် II ၏ မြေးဖြစ်သူ မာရီယမ်နီနှင့် စေ့စပ်ခြင်းဖြင့် ဂျူးများနှင့် သူ၏ရာထူးကို ခိုင်မာစေခဲ့သည် (ဟတ်စမိုနီယန်များနှင့် ဟီရိုဒ်များကို ကြည့်ပါ)။

In 42 b.c., after the defeat of Brutus and Cassius, Antony assumed control of Roman interests in the East. Having been previously a friend of Antipater, Antony refused the pleas of the pleas of the Jews to remove the Herodian house and retained Herod and his brother as ethnarchs of Palestine. Hyrcanus was allowed to remain, but only as a high priest. Herod strengthened his position with the Jews by betrothing himself to Mariamne, a granddaughter of Hyrcanus II (see The Hasmonaeans and the Herods).

 

ဟီရိုဒ်ဘုရင်အဖြစ် နောက်တစ်နှစ်တွင် ပါသီယန်များသည် ဆီးရီးယားကို ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး အရစ္စတိုဘူလပ်၏ သားဖြစ်သူ အန်တီဂိုနပ်စ်သည် ပုန်ကန်မှုအလံကို မြှောက်ထားကာ ပါသီယန်တပ်ဖွဲ့၏ အကူအညီကို ရရှိခဲ့သည်။ ဖါဆဲလ်သည် အကျဉ်းသားဖြစ်လာပြီး နောက်ဆုံးတွင် မိမိကိုယ်ကို သတ်သေခဲ့သည်။ ဟီရိုဒ်သည် ထွက်ပြေးကာ နောက်ဆုံးတွင် ရောမသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ထိုနေရာတွင် ဟီရိုဒ်သည် အန်တိုနီနှင့် အောက်တေးဗီယန် (ထိုအချိန်တွင် မဟာမိတ်ဖြစ်နေသူများ) ၏ နှစ်သက်မှုကို ရရှိခဲ့ပြီး ရောမဆီးနိတ်သည် ဘီစီ ၄၀ တွင် ဟီရိုဒ်အား ဂျူဒီယာ၏ ဘုရင်အဖြစ် တညီတညွတ်ထဲ မဲပေးခဲ့သည်။

Herod as King.—The next year the Parthians invaded Syria, and Antigonus, a son of Aristobulus, raised the banner of revolt and gained the help of a force of Parthians. Phasael was made prisoner and eventually killed himself, while Herod fled and finally reached Rome. There, Herod won the favor of Antony and Octavian, who were at that time in alliance, and the Roman Senate, in 40 b.c., unanimously voted Herod the kingship of Judea.

 

ဟီရိုဒ်သည် ရောမတပ်ဖွဲ့၏ အကူအညီရရှိခဲ့သော်လည်း သူ၏ရာဇပလ္လင်ကို သိမ်းပိုက်ရန် သုံးနှစ်ကြာခဲ့သည်။ သူ့ကို ဆန့်ကျင်သော ဂျူးများသည် ဂျေရုဆလင်တွင် ၎င်းတို့၏ နောက်ဆုံးခံတပ်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ အထက်မြို့နှင့် ဗိမာန်တော်နေရာကို သိမ်းပိုက်ရန် သုံးလနီးပါးကြာခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဖြစ်ပေါ်သော သတ်ဖြတ်မှုသည် ကြောက်မက်ဖွယ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ရောမတို့နှင့် ဟီရိုဒ်၏ဂျူးများသည် ခိုင်မာသော ခုခံမှုကြောင့် ဒေါသထွက်ခဲ့ကြသည်။ မက္ကဘီယန်ဘုရင်အဖြစ် နောက်ဆုံးလုပ်ဆောင်ခဲ့သူ အန်တီဂိုနပ်စ်သည် ရှက်ဖွယ်ကောင်းစွာ ရိုက်နှက်ခံရပြီး ဟီရိုဒ်၏ ပြင်းထန်သောတောင်းဆိုမှုဖြင့် သေဒဏ်ပေးခံရသည်။ ဟီရိုဒ်သည် ယခုအခါ (ဘီစီ ၃၇) “ပျက်စီးနေသောမြို့၏ သခင်နှင့် သူ့ကို မုန်းတီးသော လူမျိုး၏ ဘုရင်” ဖြစ်လာခဲ့သည်။

Although Herod had the help of Roman arms, it took him three years to gain possession of his throne. The Jews who opposed him made their last stand in Jerusalem. It required almost three months to take the upper city and the Temple site. The subsequent slaughter was frightful, for both the Romans and the Jews of Herod’s party were enraged at the stubborn resistance offered them. Antigonus, the last Maccabean to function as king, was scourged ignominiously, and, at Herod’s earnest plea, put to death. Herod was now (37 b.c.) “master of a city in ruins and king of a nation that hated him.”

 

 

 

XIII. ဟီရိုဒ်မဟာ၏ အုပ်ချုပ်မှု

XIII. The Reign of Herod the Great

 

နိုင်ငံရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအရ ဟီရိုဒ်သည် “မဟာ” ဟူသော အမည်နှင့် ထိုက်တန်ခဲ့သည်။ သူသည် ခက်ခဲသော နိုင်ငံရေးအခြေအနေတွင် မဟာမိတ်များ၏ သစ္စာစောင့်သိမှုကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ခဲ့ပြီး တစ်ဖက်တွင် သူ၏ဘုရင်စံနစ်ကို ခိုင်မာစေကာ သာယာဝပြောမှုကို ကာကွယ်ခဲ့ပြီး အခြားတစ်ဖက်တွင် စီဇာအော်ဂတ်စတပ်စ်၏ မိတ်ဆွေဖြစ်မှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ သို့သော် သူ၏ ကောင်းမွန်သော အရည်အသွေးများနှင့်အတူ သူတွင် ကြီးထွားလာသော မနာလိုမှုနှင့် သံသယစိတ်များရှိခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကြောင့် သူ၏ အနီးကပ်ဆုံးဆွေမျိုးများနှင့် အကောင်းဆုံးမိတ်ဆွေများကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။

From the point of view of politics and culture Herod was rightly called “great.” He succeeded in maintaining a balance of allegiance in the shifting current of a difficult political stream; on the one hand he strengthened his kingdom and protected its prosperity, while on the other he retained the friendship and cooperation of Caesar Augustus. But along with his sounder qualities he was possessed of a growing jealousy and suspiciousness of nature that caused him to murder his closest relatives and best friends.

 

ဟီရိုဒ်နှင့် ဆန်ဟီဒရင် ရာဇပလ္လင်ရရှိပြီးနောက် ချက်ချင်းလိုလို ဟီရိုဒ်သည် အန်တီဂိုနပ်စ်၏ ပုန်ကန်မှုကို ဦးဆောင်ခဲ့သော မင်းမျိုးမင်းနွယ် ၄၅ ဦးကို သေဒဏ်ပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အနက် များစွာသည် ဆန်ဟီဒရင်၏ အဖွဲ့ဝင်များဖြစ်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့၏ ဆုံးရှုံးမှုကြောင့် ၎င်းကို ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရန် လိုအပ်ခဲ့သည်။ ဤသို့ဖွဲ့စည်းထားသော ကောင်စီသစ်တွင် ဖာရီ များက လွှမ်းမိုးထားသည်။ သို့သော် ဤဖာရီများစွာသည် ဟီရိုဒ်ကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ပြီး သူ့အပေါ် သစ္စာခံမှုကျိန်ဆိုရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဟီရိုဒ်သည် ၎င်းတို့အား နိုင်ငံရေးတွင် သိသာထင်ရှားသော လွှမ်းမိုးမှုရှိခွင့်မပြုခဲ့ပေ။ ထို့ကြောင့် ဆန်ဟီဒရင်သည် အဓိကအားဖြင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးမှုများအတွက် နေရာတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည်။

Herod and the Sanhedrin.—Almost immediately upon gaining the throne, Herod executed 45 nobles who had led in the revolt of Antigonus. Many of these men were members of the Sanhedrin, and their loss necessitated its reorganization. The new council thus organized was dominated by the Pharisees. However, many of these Pharisees were opposed to Herod and had even refused to take an oath of allegiance to him; consequently he did not allow them to exert a significant influence on politics. Accordingly, the Sanhedrin became chiefly a place for theological discussion.

ဟီရိုဒ်နှင့် ဟတ်စမိုနီယန်များ ဟီရိုဒ်သည် မထင်ရှားသော ဘေဘီလုံ (သို့မဟုတ် အီဂျစ်) ဂျူးတစ်ဦးကို ယဇ်ပုရောဟိတ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းဖြင့် ဟတ်စမိုနီယန် (မက္ကဘီယန်) မိသားစုကို စော်ကားခဲ့သည်။ ဟီရိုဒ်သည် ဟတ်စမိုနီယန်များအား သူ့အား ဆန့်ကျင်ကြံစည်နေသည်ဟု သံသယရှိခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် ဟာကိန်းနပ် II ကို၊ သူ၏သမီး အလက်ဇန္ဒရာ (ဟီရိုဒ်၏ ယောက္ခမ)၊ ဟာကိန်းနပ်၏ မြေးဖြစ်သူ အရစ္စတိုဘူလပ် III (ဟီရိုဒ်၏ ယောက်ဖ)၊ နှင့် အရစ္စတိုဘူလပ်၏ ညီမဖြစ်သူ မာရီယမ်နီ (ဟီရိုဒ်၏ ဇနီး) တို့ကို သေဒဏ်ပေးခဲ့သည်။ မာရီယမ်နီမှ သူ၏သားများမှလွဲ၍ ဤသည်မှာ ဂျူးရေးရာတွင် နှစ် ၁၅၀ နီးပါး ထိပ်တန်းနေရာယူထားခဲ့သော ဟတ်စမိုနီယန်မျိုးဆက်၏ အဆုံးဖြစ်သည်။

Herod and the Hasmonaeans.—Herod insulted the remnant of the Hasmonaean (Maccabean) family by appointing as obscure Babylonian (or Egyptian) Jew as high priest. Because Herod suspected the Hasmonaeans of plotting against him, he eventually put to death old Hyrcanus II; his daughter Alexandra, Herod’s mother-in-law; Hyrcanus’ grandson, Herod’s own brother-in-law, the well-favored Aristobulus III; and finally Mariamne, Aristobulus’ sister and Herod’s own wife. Except for his sons by Mariamne, this marked the end of the Hasmonaean house, which for almost 150 years had been foremost in Jewish affairs.

 

ဟယ်လင်နီဇေးရှင်း အလက်ဇန္ဒားမဟာကဲ့သို့ပင် ဟီရိုဒ်၏ နာယက အော်ဂတ်စတပ်စ်သည် ဂရိယဉ်ကျေးမှုကို ဖြန့်ကျက်ခြင်းဖြင့် ရောမကမ္ဘာကို စည်းလုံးညီညွတ်ရန် သန္နိဋ္ဌာန်ချထားခဲ့သည်။ ဟီရိုဒ်သည် ၎င်း၏ပုံစံကို လိုက်နာရန် အလျင်အမြန်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး အော်ဂတ်စတပ်စ်သည် အင်ပါယာအတွက် အကြီးစားလုပ်ဆောင်နေသည့်အရာကို ပါလက်စတိုင်းအတွက် ကြိုးစားလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျေရုဆလင်တွင် ဟယ်လင်နစ်ဘာသာရေး၏ လှိုင်းလုံးကြီးတစ်ခုထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ဂရိပြိုင်ပွဲများနှင့် ဂိမ်းများသည် နေ့စဉ်ဘဝ၏ အဓိကဖြစ်လာခဲ့ပြီး ဘာသာရေးနှင့် သာသနာပိုင်ဆိုင်မှုများသည် ဗိမာန်တော်အနီးတွင် ပေါက်ဖွားလာခဲ့သည်။ နိုင်ငံတဝန်းရှိ နေရာအမျိုးမျိုးတွင် သာသနာပိုင်ဘုရားများအတွက် သင်္ချိုင်းများ တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ဖာရီအချို့သည် ဟီရိုဒ်ကို ဆန့်ကျင်ကြံစည်မှုများပြုလုပ်ခဲ့ရာ ဟီရိုဒ်သည် ၎င်းတို့အနက် များစွာကို ပြင်းထန်စွာ ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။

Hellenization.—Like Alexander the Great, Herod’s patron, Augustus, was determined to unify the Roman world through the diffusion of Greek culture. Herod was quick to follow his example, and attempted to do for Palestine what Augustus was doing on a larger scale for the empire. A tide of heathenism swept over Jerusalem. Greek races and games were the order of the day, the religion and trappings of paganism flourished within sight of the Temple, and shrines to pagan gods were erected at various places throughout the country. When in reaction some of the Pharisees plotted against Herod, he retaliated vigorously and destroyed many of them.

 

ဟီရိုဒ်တည်ဆောက်သူ ဟီရိုဒ်သည် သူ၏ နယ်မြေတစ်လျှောက် ဗျူဟာမြောက်နေရာများတွင် ဂျူးများ၏ ဆူပူမှုကို ထိန်းချုပ်ရန် ခံတပ်များ တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ တကယ်တော့ ဂျေရုဆလင်ရှိ သူ၏ လှပသော နန်းတော်သည် ခံတပ်တစ်ခုနီးပါးဖြစ်ခဲ့သည်။ သူသည် နှစ်ပေါင်းများစွာနှင့် ငွေတန်ချိန်ထောင်ပေါင်းများစွာကို စီဇာရီယာမြို့ကို တည်ဆောက်ရန်နှင့် ၎င်းအတွက် ပြုပြင်ထားသော ဆိပ်ကမ်းတစ်ခုပေးရန် သုံးစွဲခဲ့သည်။ သူ၏ တည်ဆောက်မှုလုပ်ငန်းများသည် ပါလက်စတိုင်းပြင်ပသို့လည်း ရောက်ရှိခဲ့သည်။ သူသည် ဂရိ၊ ရို့ဒ်စ်၊ နှင့် ဆီးရီးယားအထိ ရပ်ရွာများသို့ ဈေးရုံများ၊ အားကစားရုံများ၊ နှင့် ဘုရားကျောင်းများ ပေးအပ်ခဲ့သည်။

Herod the Builder.—At strategic places throughout his dominions Herod built fortresses to keep the turbulent Jews in check; in fact, his own beautiful palace in Jerusalem was virtually a fortification. He spent years and thousands of talents in building the city of Caesarea and in providing for it an artificial but effective harbor. His building activities also took him outside Palestine. He presented market places, gymnasiums, and temples to communities as far away as Greece, Rhodes, and Syria.

 

ဟီရုဒ်၏ အကြီးမားဆုံး စီမံကိန်းမှာ ယေရုရှလင်ရှိ ဘုရားကျောင်းကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဇရုဗ္ဗဗလ၏ ဘုရားကျောင်းသည် လှပခဲ့သော်လည်း နှစ်ပေါင်း ငါးရာနီးပါးသက်တမ်းရှိပြီး ပြင်ဆင်ရန် လိုအပ်နေခဲ့သည်။ ဟီရုဒ်သည် ၎င်း၏ အနုပညာဆိုင်ရာ မာနကို ဖြည့်ဆည်းရန်နှင့် ဂျူးလူမျိုးများ၏ မိတ်ဆွေဖြစ်မှုကို ရယူရန် ခမ်းနားသော ဝတ်ပြုရာနေရာတစ်ခုကို ပေးအပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ဘုရားကျောင်း၏ အဓိကအဆောက်အအုံကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် တစ်နှစ်ခွဲကြာမြင့်ခဲ့ပြီး ပလက်ဖောင်းများ၊ နံရံများ၊ ဝင်းများနှင့် ဝရန်ဒါများကို တည်ဆောက်ရန် ရှစ်နှစ်ကြာမြင့်ခဲ့သည်။ ဤအဆင့်သို့ ရောက်ရှိပြီး အဆောက်အအုံများကို အပြည့်အဝအသုံးပြုပြီးနောက်တွင်လည်း လုပ်ငန်းများစွာ ကျန်ရှိနေသေးသည်။ တကယ်တော့ ဘုရားကျောင်း၏ အသေးစိတ်အပိုင်းများသည် ခရစ်နှစ် ၆၂ ခုနှစ်ထက်ပင် ပြီးစီးခဲ့ခြင်းမရှိပေ။ ထိုအချိန်သည် ရောမလူမျိုးများက ၎င်းကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည့်အချိန်မှ နှစ်အနည်းငယ်သာ ကွာဝေးခဲ့သည်။

Herod’s greatest project was the rebuilding of the Temple in Jerusalem. The Temple of Zerubbabel, beautiful though it had been, was now almost 500 years old and badly in need of repair. Herod determined to satisfy his own artistic pride, and at the same time to win the friendship of the Jews, by giving them a magnificent place of worship. Eighteen months were devoted to rebuilding the sanctuary proper, and eight years were spent on the surrounding platforms, walls, courts, and porches. After the work had been brought to this point, and the buildings were in full use, much still remained to be done; in fact, the details of the Temple were not completed until after a.d. 62, only a few years before it was destroyed by the Romans.

 

ဟီရုဒ်၏ နောက်ဆုံးနေ့ရက်များ ဟီရုဒ်၏ ဟတ်စမိုနီယန်ဇနီး မာရီယာမနီမှ သားများဖြစ်သော အာရစ္စတိုဘူးလပ်စ်နှင့် အလက်ဇန္ဒားတို့သည် ရောမတွင် ပညာသင်ကြပြီး ရှည်လျားလှပသော အသွင်အပြင်ရှိသူများဖြစ်ကာ ၎င်းတို့၏ ဟတ်စမိုနီယန်သွေးကို ဂုဏ်ယူခဲ့သည်။ ယေရုရှလင်သို့ ပြန်လာသောအခါ ၎င်းတို့သည် ဟီရုဒ်၏ ညီမ ဆလိုမီနှင့် ၎င်း၏သား အန်တီပေးတးတို့၏ ကြံစည်မှုများ၏ ပစ်မှတ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဟီရုဒ်၏ သံသယသည် ၎င်း၏ သားနှစ်ဦးအပေါ် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် ၎င်းတို့ကို ဘီစီ ၇ ခုနှစ်တွင် ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ၎င်းတို့ကို ထောက်ခံသည်ဟု စွပ်စွဲခံရသော ဂျူးလူမျိုး သုံးရာခန့်ကိုလည်း ကျောက်ခဲဖြင့် ပစ်ပေါက်သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ အန်တီပေးတးသည် ဆက်လက်ကြံစည်နေခဲ့ပြီး ဟီရုဒ်၏ သေဆုံးမှုမတိုင်မီ ငါးရက်အလိုတွင် ၎င်း၏သားကိုလည်း ကွပ်မျက်ရန် ဟီရုဒ်က အမိန့်ပေးခဲ့သည်။

Herod’s Last Days.—Aristobulus and Alexander, Herod’s sons by his Hasmonaean wife Mariamne, had been educated at Rome, and were tall, handsome men, proud of their Hasmonaean blood. When they returned to Jerusalem they became the objects of plots by Herod’s sister Salome  and his son Antipater. As a result the suspicion of Herod was aroused against these two sons, and he finally brought about their execution in 7 b.c. At the same time some three hundred Jews accused of sympathizing with them were stoned to death. Antipater continued to scheme, until, only five days before his own death, Herod ordered this son executed also.

 

ဟီရုဒ်သည် ၎င်း၏ ဘဝနီးကပ်လာသည်နှင့်အမျှ အောင်မြင်မှုများစွာကို ဂုဏ်ယူနိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အနုပညာအလှတရားရှိသော အထိမ်းအမှတ်များကို ချန်ထားခဲ့ပြီး ပါလက်စတိုင်းတွင် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့် ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများသည် ကောင်းမွန်သောအခြေအနေတွင် ရှိနေခဲ့သည်။ သို့သော် ဟီရုဒ်သည် ၎င်း၏လူများထံမှ ချစ်ခင်မှုမရရှိခဲ့ပေ။ ၎င်းတို့သည် ဟီရုဒ်ကို ၎င်း၏ လေးလံသောအခွန်များ၊ အယူဝါဒဆန်သော လုပ်ဆောင်မှုများနှင့် ကန့်သတ်မထားသော ရက်စက်မှုများကြောင့် မုန်းတီးခဲ့သည်။ ၎င်းသည် နာမကျန်းဖြစ်ပြီး ပြန်လည်သက်သာရန် မဖြစ်နိုင်ကြောင်း ကြေညာခံရသောအခါ ယေရုရှလင်တွင် ဝမ်းသာအားရဖြစ်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး လူအုပ်တစ်အုပ်သည် ဟီရုဒ်က ဘုရားကျောင်းဝင်ပေါက်တွင် တင်ထားသော ရောမအဆောင်အယောင်ဖြစ်သည့် ရွှေလင်းယုန်ရုပ်ကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ သို့သော် ဟီရုဒ်သည် ပြန်လည်သက်သာလာသောအခါ ဤဝမ်းမြောက်မှုကို စိတ်ပျက်သူများစွာကို လက်စားချေခဲ့သည်။

As Herod approached the end of his life he could pride himself on many substantial achievements. He was leaving monuments of great artistic beauty; commerce and manufacturing in Palestine were in sound condition. But Herod was not loved by his people; they hated him for his heavy taxation, his paganizing activities, and his unbounded cruelties. When he fell ill and it was declared that he could not recover, wild rejoicing broke out in Jerusalem, and a mob tore down the golden eagle—hated emblem of their Roman overlords—that Herod had placed over the entrance to the Temple. When he did recover, however, Herod wreaked his vengeance upon many of these disappointed celebrants.

 

သူ၏ နောက်ဆုံးနေ့ရက်များ နီးကပ်လာသည်ကို ခံစားမိသောအခါ ဟီရုဒ်သည် ၎င်း၏ ညီမ ဆလိုမီကို ဂျူးခေါင်းဆောင်များအားလုံးကို ဟစ်ပိုဒရုမ်တွင် အကျဉ်းချထားရန်နှင့် ၎င်း သေဆုံးသည်နှင့် သတ်ဖြတ်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် ၎င်း၏ သေဆုံးမှုအခါတွင် လူမျိုးတစ်မျိုးလုံး ဝမ်းနည်းပူဆွေးနေမည်ဖြစ်သည်။ ဆလိုမီက အကျဉ်းချထားရန် အမိန့်ကို လိုက်နာခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ထိုလူများကို လွှတ်ပေးခဲ့သည်။

Sensing that his last days were upon him, the old king ordered his sister Salome to imprison in the hippodrome all the leaders of the Jews and to kill them as soon as he himself was dead, in order that the nation might be in mourning when his time came. Although she did carry out the order of imprisonment, Salome later released the men.

 

ဟီရုဒ်ကြီး၏ နောက်ဆုံးလုပ်ရပ်များထဲမှ တစ်ခုမှာ အရှေ့မှ ပညာရှိများထံမှ ကြားသိခဲ့သော မယ်ရှိယဟု ဆိုသူ ယေရှု မွေးဖွားလာသူကို ဖျက်ဆီးရန် ဗက်လီဟမ်ရှိ မွေးကင်းစကလေးများကို ရက်စက်စွာ သတ်ဖြတ်ခြင်းဖြစ်သည် (မဿဲ ၂:၁-၁၈)။ ယိုးဇပ်နှင့် မာရီတို့သည် မွေးကင်းစကလေးနှင့်အတူ အီဂျစ်သို့ ထွက်ပြေးကာ ဟီရုဒ် ဘီစီ ၄ ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် သေဆုံးသည်အထိ ထိုနေရာတွင် နေထိုင်ခဲ့သည်။ ဟီရုဒ်၏ သေဆုံးမှုမှ သမိုင်းကို နောက်ဆက်တွဲဆောင်းပါးတွင် ဆက်လက်ဖော်ပြထားသည်။

One of the last acts of Herod the Great was the malicious killing of the infants of Bethlehem in the vain endeavor to destroy the Messiah, the newborn Jesus, of whom he had heard from the wise men of the East (Matt. 2:1–18). Joseph and Mary escaped with the infant to Egypt, where they remained until Herod died early in 4 b.c. (for the date, see p. 242). The history from the death of Herod is continued in the following article on pp. 63–80.

 

 

အကိုးအကားစာအုပ်များ

•  

Bibliography

 

·  အိုင်ပိုကရဖာ၊ ဓမ္မဟောင်း။ ဓမ္မဟောင်း၏ ဝိညာဉ်ရေးနှင့် စာပေတန်ဖိုးတွင် နိမ့်ကျသော ဂျူးရေးသားမှုများ စုစည်းမှု။ ၎င်းတို့သည် ဓမ္မဟောင်း၏ မှုတ်သွင်းထားသော မှတ်တမ်းထက် ဂျူးဓလေ့ထုံးတမ်းများအပေါ် အခြေခံသော အယူဝါဒဆိုင်ရာ သဘောတရားများကို မိတ်ဆက်ပေးသည်။

·  Apocrypha, Old Testament. A collection of Jewish writings inferior to the Old Testament in spiritual and literary value. They introduce doctrinal concepts based on Jewish tradition rather than on the inspired record of the Old Testament. See pp. 84–87.

 

·  ကိမ်းဘရစ်ဂျ်ရှေးဟောင်းသမိုင်း။ ဂျေဘီ ဘူရီ နှင့် အခြားသူများက တည်းဖြတ်သည်။ ၁၂ တွဲ။ နယူးယော့ခ်: မက်မီလန်ကုမ္ပဏီ၊ ၁၉၂၆-၃၉ (တွဲ ၁ နှင့် ၂၊ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထုတ်ဝေမှု ၁၉၇၀-၇၅)။ ရှေးဟောင်းသမိုင်းတွင် အထူးကျယ်ပြန့်သော စာအုပ်ဖြစ်နိုင်သည်။ တွဲသုံးတွဲတွင်၊ VII: ဟယ်လီနစ်တစ်မင်းဆက်များနှင့် ရောမ၏ထွန်းကားမှု (၁၉၂၈)၊ VIII: ရောမနှင့် မြေထဲပင်လယ် ၂၁၈-၁၃၃ ဘီစီ (၁၉၃၀)၊ IX: ရောမသမ္မတနိုင်ငံ ၁၃၃-၁၄ ဘီစီ (၁၉၃၄)၊ ဤဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ်များကို မတူညီသော အာဏာပိုင်များက အခန်းများစွာဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ မူရင်းအရင်းအမြစ်များအပေါ် မျှတစွာ ဆက်ဆံပြီး ထင်မြင်ချက်ကွဲလွဲမှုများရှိသည့်နေရာတွင် မတူညီသော အတွေးအခေါ်ကျောင်းများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားထားသည်။

·  The Cambridge Ancient History. Edited by J. B. Bury and others. 12 vols. New York: The Macmillan Company, 1926–39 (vols. 1 and 2, rev. ed. 1970–75). Perhaps the most exhaustive ancient history available. In three of the volumes, VII: The Hellenistic Monarchies and the Rise of Rome (1928); VIII: Rome and the Mediterranean 218–133 B.C. (1930); IX: The Roman Republic 133–14 B.C. (1934), numerous chapters by different authorities deal with the events covered in this article. The treatment is fair to the original sources, and different schools of thought are taken into account where there is variation of opinion.

 

·  ဖင်ကယ်စတိန်း၊ လူးဝစ်၊ တည်းဖြတ်သူ။ ဂျူးလူမျိုး။ စတုတ္ထထုတ်ဝေမှု။ နယူးယော့ခ်: ရှော့ကင်ဘွတ်စ်၊ ၁၉၇၀-၇၁။ ၃ တွဲ။ တွဲ ၁ သည် ၎င်းတို့၏သမိုင်းကို ဖော်ပြပြီး၊ တွဲ ၂ သည် ၎င်းတို့၏ ဘာသာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုကို၊ တွဲ ၃ သည် ယဉ်ကျေးမှုတွင် ၎င်းတို့၏ အခန်းကဏ္ဍကို ဖော်ပြသည်။ ပညာရှင်အမျိုးမျိုးက ရေးသားထားသည်။

·  Finkelstein, Louis, ed. The Jews. 4th ed. New York: Schocken Books, 1970–71. 3 vols. Vol. 1 covers their history; vol. 2, their religion and culture; vol. 3, their role in civilization. Written by various scholars.

Ghirshman, Roman. Iran. Harmondsworth, England: Penguin Books, 1954, 1978. A history from the earliest times to the Islamic conquest.

 

·  ဂျိုးဇီဖပ်စ်၊ ဖလေးဗီးယပ်စ်။ လက်ရာများ။

·  Josephus, Flavious. Works. See entry on p. 81.

 

·  အိုလမ်စတက်၊ အေတီ။ ပါလက်စတိုင်းနှင့် ဆီးရီးယား၏ သမိုင်း မက်ဒိုနီယံသိမ်းပိုက်မှုအထိ။ နယူးယော့ခ်: ချားလ်စ်စကရစ်ဘနာ့စ် ဆန်းစ်၊ ၁၉၃၁။ ၆၆၄ မျက်နှာ။ ပြန်လည်ထုတ်ဝေမှု၊ ဂရန်းရက်ပိဒ်၊ မီချီဂန်: ဘိတ်ကာဘွတ်ဟောက်စ်၊ ၁၉၆၅။ မြေထဲပင်လယ်အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းဒေသ၏ သမိုင်းကို အစမှ ဗာဗုလုန်အကျဉ်းသားဘဝမှ ပြန်လည်ထူထောင်မှုအထိ၊ နှင့် ဂျူးဘာသာတွင် ဂိုဏ်းဂဏများ၏ ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ဖော်ပြသည်။ ဝေဖန်သုံးသပ်မှုဖြင့် ချဉ်းကပ်ထားပြီး အငြင်းပွားဖွယ်ရာအချက်များတွင် အတွေးအခေါ်ကျောင်းတစ်ခုသာ ပေးထားသည်။

·  Olmstead, A. T. History of Palestine and Syria to the Macedonian Conquest. New York: Charles Scribner’s Sons, 1931. 664 pp. Reprint, Grand Rapids, Mich.: Baker Book House, 1965. A history of the eastern littoral of the Mediterranean from the beginning of history to the time of the restoration from the Babylonian captivity, and the development of the various sects in Judaism. Critical in approach, it gives only one school of thought on various controverted points.

 

·  အိုလမ်စတက်၊ အေတီ။ ပါရှန်အင်ပါယာ၏ သမိုင်း။ ချီကာဂို: ချီကာဂိုတက္ကသိုလ်စာနယ်ဇင်း၊ ၁၉၄၈။ ၅၇၆ မျက်နှာ နှင့် ပန်းကန်ပြား ၇၀။ စာရေးသူ၏ သေဆုံးမှုအပြီး ပြီးစီးခဲ့သော်လည်း ၎င်း၏အမြင်များကို ဖော်ပြသည်။ သမိုင်းဆိုင်ရာ အသေးစိတ်အချက်များတွင် ဂရုစိုက်ထားသော်လည်း အငြင်းပွားဖွယ်ရာအချက်များတွင် အမြဲတမ်းတစ်ဖက်သတ်ဖြစ်သည်။

·  _______. History of the Persian Empire. Chicago: The University of Chicago Press, 1948. 576 pp. and 70 plates. Completed after the author’s death, but expressing his views. Careful in historic detail, but dogmatic on controversial points.

 

• ရှူးရယ်၊ အီမီ။ ယေရှုခရစ်၏ အချိန်ကာလတွင် ဂျူးလူမျိုး၏ သမိုင်း။ ဂျွန်မက်ဖာဆန်၊ ဆိုဖီယာ တေလာ၊ နှင့် ပီတာ ခရစ်တီတို့က ဘာသာပြန်သည်။ ၅ တွဲ။ နယူးယော့ခ်: ချားလ်စ်စကရစ်ဘနာ့စ် ဆန်းစ်၊ ရက်မထုတ်ဝေဖြစ်။ ရှေးဟောင်း (၁၈၉၇ တွင် ပြီးစီးခဲ့သည်) သို့သော် ပညာရှင်ဆန်ပြီး အာဏာပိုင်ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ ဌာနခွဲ I (၂ တွဲ) သည် ပါလက်စတိုင်း၏ နိုင်ငံရေးသမိုင်း၊ ဘီစီ ၁၇၅ မှ ခရစ်နှစ် ၁၃၅ အထိ ဖော်ပြထားသည်။ ဌာနခွဲ II (၃ တွဲ) သည် ယေရှုခရစ်၏ အချိန်ကာလတွင် ပါလက်စတိုင်းနှင့် ဂျူးလူမျိုး၏ အတွင်းပိုင်းအခြေအနေများကို ဖော်ပြပြီး ဂျူးဟယ်လီနစ်တစ်စာပေနှင့် ဂရိဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသော လက်ရာများ၊ ဓမ္မဟောင်း အိုင်ပိုကရဖာအပါအဝင် ဆွေးနွေးထားသည်။

Schürer, Emil. A History of the Jewish People in the Time of Jesus Christ. Translated by John Macpherson, Sophia Taylor, and Peter Christie. 5 vols. New York: Charles Scribner’s Sons, n.d. Old (completed in 1897) but scholarly and authoritative. Its Division I (2 vols.) comprises the political history of Palestine, 175 b.c. to a.d. 135; Division II (3 vols.) deals with the internal condition of Palestine and the Jewish people in the time of Jesus Christ, discussing also Jewish Hellenistic literature and works in Greek, including the OT Apocrypha. For modern editions of parts of this work, see the next two entries.

 

_______. ယေရှုခရစ်၏ခေတ်ကာလတွင် ဂျူးလူမျိုးတို့၏သမိုင်း။ နာဟုမ်အင်ဂလက်ဇာ တည်းဖြတ်သည်။ နယူးယောက်၊ ရှော့ကန်စာအုပ်များ၊ ၁၉၆၁၊ မူရင်းလက်ရာ၏ အပိုင်း ၁ ကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသော ၁ တွဲအတိုကောက်၊ ဆိုလိုသည်မှာ နိုင်ငံရေးသမိုင်း၊ ဘီစီ ၁၇၅ မှ အေဒီ ၁၃၅ အထိ။

_______. A History of the Jewish People in the Time of Jesus. Ed. Nahum N. Glatzer. New York: Schocken Books, 1961, a 1-vol., abridgement, revised, of Division I of the original work, i.e., the political history, 175 b.c.—a.d. 135.

 

_______. ယေရှုခရစ်၏ခေတ်ကာလတွင် ဂျူးလူမျိုးတို့၏စာပေ။ နယူးယောက်၊ ရှော့ကန်စာအုပ်များ၊ ၁၉၇၂၊ အပိုင်း ၂ ၏ တွဲ ၃ ကို အတိုကောက်မဟုတ်ဘဲ ပြန်လည်ထုတ်ဝေထားသည်။

_______. The Literature of the Jewish People in the Time of Jesus. New York: Schocken Books, 1972, A 1-vol., unabridged reprint of vol. 3 of Division II.

 

 

ပထမခရစ်ယာန်ရာစုနှစ်တွင် ဂျူးလူမျိုး

The Jews of the First Christian Century

 

 

I. မိတ်ဆက်

I. Introduction

 

ဤဆောင်းပါးတွင် ဆွေးနွေးထားသော ကာလသည် ဟီရုဒ်ကြီး၏ သေဆုံးမှု ဘီစီ ၄ ခုနှစ်တွင် စတင်ပြီး ဒုတိယဂျူးပုန်ကန်မှု ခရစ်နှစ် ၁၃၅ တွင် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ဤကာလသည် ဗတ္တိဇံယောဟန်၊ ယေရှုနှင့် ၎င်း၏ တမန်တော်များ နေထိုင်ပြီး ၎င်းတို့၏ လူထုသာသနာပြုမှုကို လုပ်ဆောင်ခဲ့သော ကာလဖြစ်သည်။ ဤသူများအားလုံးသည် ပါလက်စတိုင်းတွင် နေထိုင်သော ဂျူးလူမျိုးများဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဤကာလအတွင်း ဂျူးသမိုင်းသည် ဓမ္မသစ်ခရစ်ယာန်ဘာသာကို နားလည်ရန် အဓိကအရေးပါသည်။ ပထမရာစုနှစ် ဂျူးဘာသာသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာ မွေးဖွားလာသည့် ပတ်ဝန်းကျင်ဖြစ်သည်။

The period discussed in this article began with the death of Herod the Great in 4 b.c. and closed with the end of the Second Jewish Revolt in a.d. 135. This was the period in which John the Baptist, Jesus, and His apostles lived and carried out their public ministry. All of these men were Jews who lived in Palestine. Consequently Jewish history during this period is of primary significance for an understanding of New Testament Christianity. First-century Judaism constituted the environment into which Christianity was born.

 

ဤကာလအတွင်း ဂျူးသမိုင်းသည် ဘာသာရေးနှင့် နိုင်ငံရေးရေးရာများတွင် မငြိမ်မသက်မှုများဖြင့် ထင်ရှားသည်။ ဂျူးဘာသာသည် ဆန့်ကျင်ဘက်ဂိုဏ်းဂဏများအဖြစ် ပိုင်းခွဲခံရပြီး ၎င်းတို့၏ ကွဲပြားမှုများသည် ဘာသာရေးထက် နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေးအရ များစွာရှိခဲ့သည်။ ဖာရိရှဲများသည် ဥပဒေစည်းကမ်းဆန်သော သန့်ရှင်းမှုကို ထောက်ခံခဲ့ပြီး၊ ဆဒ္ဒူရှဲများသည် နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေးမင်းမျိုးမင်းနွယ်ကို ကိုယ်စားပြုခဲ့သည်။ အစ္စီနီများသည် ဘုန်းကျောင်းဆန်သော၊ လောကီကမ္ဘာနှင့် ဝေးကွာသော ကိုလိုနီများတွင် မယ်ရှိယကို စောင့်မျှော်ခဲ့သည်။ ဟီရိုဒီယန်များနှင့် ဇီလော့များသည် ရောမလူမျိုးများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် ၎င်းတို့အား ပုန်ကန်မှုဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေးအစွန်းရောက်များကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။

During this period Jewish history is marked by unrest in both religious and political affairs. Judaism was divided into several opposing sects, whose differences were often as much political and social as they were religious. Thus the Pharisees stood for a legalistic puritanism, the Sadducees represented the political and social aristocracy, the Essenes aloofly waited for the Messiah in monastic, other-worldly colonies, while the Herodians and Zealots occupied the extreme political poles of collaboration with the Romans and insurrection against them.

 

ဤကာလအတွင်း ဂျူးဘဝသည် ဒေသဆိုင်ရာ ဂျူးဘုရားကျောင်းများတွင် အာရုံစူးစိုက်ခဲ့သည်။ ဤနေရာတွင် ဂျူးလူမျိုးများသည် ဘုရားသခင်ကို ဝတ်ပြုရန်သာမက ဥပဒေနှင့် ပရောဖက်များကို ဖတ်ရှုပြီး ရှင်းပြရန်လည်း စုဝေးခဲ့သည်။ မကြာခဏဆိုသလို ဂျူးဘုရားကျောင်းသည် ဂျူးလူငယ်များအတွက် ပညာသင်ကြားရန် ကျောင်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ ရေးသားမှုများနှင့် နေ့စဉ်ဘဝပုံစံဖြင့် ဂျူးလူမျိုးများသည် ၎င်းတို့ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ အယူဝါဒလောကအပေါ် သိသာထင်ရှားသော သက်ရောက်မှုဖြစ်စေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် တက်ကြွသော ဘာသာပြောင်းလဲမှုလုပ်ငန်းများကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး အယူဝါဒမှ ထောက်ခံသူများ သို့မဟုတ် အပြည့်အဝ အရိုးသားသော ဂျူးဘာသာဝင်များအဖြစ် ပြောင်းလဲသူများစွာကို ရရှိခဲ့သည်။

Jewish life during this period centered to a large degree in the local synagogue. Here the Jews gathered not only to worship God but also to read and expound the Law and the Prophets. Often, too, the synagogue provided a school for the instruction of Jewish youth. Both by their writings and by their way of life the Jews made a marked impact on the pagan world around them. They carried on active proselyting activities and won many converts from heathenism, either as sympathizers or as full-fledged, circumcised Jews.

 

ဤကာလအတွင်း ဂျူးလူမျိုးများအကြား မယ်ရှိယမျှော်လင့်ချက်သည် ပြင်းထန်ခဲ့သည်။ များစွာသောသူများက ကတိထားရာ သူသည် ပေါ်ထွက်လာတော့မည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့ပြီး ဖာရိရှဲများနှင့် အစ္စီနီများသည် ၎င်း၏ ကြွလာမှုနှင့်ပတ်သက်သော အတော်အတန်ရှုပ်ထွေးသော အယူဝါဒများရှိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် မယ်ရှိယဟုဆိုသူ လူလိမ်များစွာသည် ၎င်းတို့အား ယုံကြည်သူများကို စုစည်းနိုင်ခဲ့သည်။ ဤကမ္ဘာ့လွတ်မြောက်သူကို မျှော်လင့်ခြင်းသည် ဂျူးဘာသာတွင်သာမက အယူဝါဒအသိုင်းအဝိုင်းများတွင်လည်း ဖွံ့ဖြိုးမှုနည်းသော ပုံစံဖြင့် ပေါ်ထွက်ခဲ့သည်။

Messianic expectation was strong among the Jews during this period. Many believed the Promised One was about to appear, and both the Pharisees and the Essenes had fairly elaborate doctrines in regard to His advent. Consequently it was possible for several impostors claiming to be the Messiah to gather about themselves a credulous following. This expectation of a world deliverer appeared not only in Judaism but also in a less-developed form in heathen circles.

 

ဂျူးနိုင်ငံရေးမငြိမ်မသက်မှုသည် ဂျူဒယာကို အုပ်ချုပ်သော ရောမအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ၏ မရိုးသားမှုများကြောင့် ပိုမိုဆိုးရွားလာခဲ့သည်။ အခြေအနေများသည် ခရစ်နှစ် ၆၆ တွင် ဂျူးလူမျိုးများက ရောမလူမျိုးများကို ဆန့်ကျင်ပုန်ကန်မှု စတင်ခဲ့ပြီး ခရစ်နှစ် ၇၃ အထိ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်အထိ ယိုယွင်းလာခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ယေရုရှလင်နှင့် ၎င်း၏ ဘုရားကျောင်းသည် ဖျက်ဆီးခံရပြီး လူမျိုးသည် ပြန့်ကျဲသွားခဲ့သည်။ ဤအမျိုးသားဘေးဒုက္ခအပြီး နှစ်ပေါင်းများစွာ ငြိမ်းချမ်းသော ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကာလ လိုက်လျောခဲ့သည်။ ဒုတိယရာစုနှစ်အစောပိုင်းနှစ်များတွင် ရောမအင်ပါယာ၏ နေရာအမျိုးမျိုးတွင် ဂျူးလူမျိုးများ၏ သေးငယ်သော ပုန်ကန်မှုများဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးတွင် ခရစ်နှစ် ၁၃၂ တွင် ပါလက်စတိုင်းတွင် အကြီးစားပုန်ကန်မှုတစ်ခု ထပ်မံဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ သုံးနှစ်အတွင်း ဂျူးလူမျိုးများသည် ရောမစစ်အင်အားကြီးရှေ့တွင် ထပ်မံပြိုလဲသွားခဲ့သည်။ ထပ်မံပုန်ကန်မှုကို တားဆီးရန် ရောမလူမျိုးများသည် ဂျူးလူမျိုးများအား ယေရုရှလင်မြို့သို့ ထပ်မံဝင်ရောက်ခွင့်ကို တားမြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ပါလက်စတိုင်းဂျူးဘာသာသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ သမိုင်းအတွက် အဓိကအရေးပါမှုမရှိတော့ပေ။

Jewish political unrest was aggravated during this period by a succession of unscrupulous Roman procurators who ruled Judea. Conditions deteriorated to such an extent that in a.d. 66 the Jews began a revolt against the Romans which they continued until a.d. 73. By that time Jerusalem, with its Temple, had been destroyed and the nation dispersed. Years of quiet recuperation followed this national catastrophe. During the early years of the 2d century several minor insurrections by Jews occurred in various parts of the Roman Empire, and finally, in a.d. 132, full-scale rebellion broke out once more in Palestine. Within three years the Jews were again prostrate before the Roman juggernaut. To forestall further rebellion, the Romans forbade any Jew ever again to enter the city of Jerusalem. Thereafter Palestinian Judaism ceased to be of primary significance for the history of Christianity.

 

 

II. နိုင်ငံရေးခွဲခြားမှုများ

II. Political Divisions

 

ရောမလူမျိုးများက ဟေရုဒ်ကြီးနှင့် သူ၏ဆွေမျိုးများအား ပေးအပ်ခဲ့သော ဒေသသည် ဓလေ့ထုံးတမ်းနှင့် ဒေသိယစကားများဖြင့် ကွဲပြားသော နယ်မြေများစွာပါဝင်သည်။ ဤကွဲပြားမှုများသည် သမိုင်းဖြစ်စဉ်မှ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။

The region given by the Romans to Herod the Great and his descendants comprised a number of areas that were distinct by custom, and even by dialect. These differences had come about through the process of history.

 

ယုဒယ ယုဒယသည် သေမင်းပင်လယ်အနောက်ဘက်ရှိ ပါလက်စတိုင်းတောင်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသည်။ ၎င်းတွင် ယခင်က ဟီဘရူးလူမျိုးစုများဖြစ်သော ယုဒ၊ ဗင်္ယာမိန်၊ ရှိမောင်တို့ သိမ်းပိုက်ခဲ့သော နယ်မြေများနှင့် မြေထဲပင်လယ်ပေါ်ရှိ ဖိလိတ္တိဒေသ၏ အများစုပါဝင်သည်။ ၎င်း၏မြောက်ဘက်နယ်နမိတ်သည် ဂျိုပါမှ ဂျော်ဒန်မြစ်အထိ အရှေ့ဘက်သို့ ဖြတ်သန်းပြီး၊ တောင်ဘက်နယ်နမိတ်သည် ဂါဇာမြို့တောင်ဘက်အနည်းငယ်မှစတင်ကာ ဘီယာရှေဘာမှတဆင့် သေမင်းပင်လယ်အထိ ဆက်လက်ဖြတ်သန်းသည် (ယေရှုခရစ်၏ဓမ္မအမှုထမ်းဆောင်မှုအတွင်း ပါလက်စတိုင်းကို ကြည့်ပါ)။ ၎င်းတွင် ဂျိုပါ၊ ဂျမ်နီယာ၊ ဂါဇာ၊ ဗက်လင်ဟမ်၊ ယေရိခေါ၊ ဟီဗရုန်မြို့များနှင့် မြို့တော်ဖြစ်သော ယေရုဆလင်ပါဝင်သည်။

Judea.—Judea occupied southern Palestine west of the Dead Sea. It included the territories once occupied by the Hebrew tribes of Judah, Benjamin, and Simeon, and took in most of the ancient region of Philistia on the Mediterranean Sea. its northern boundary ran east from Joppa to the Jordan, and its southern frontier followed a line beginning just south of Gaza and continuing through Beersheba to the Dead Sea (see Palestine During the Ministry of Jesus). It included the cities of Joppa, Jamnia, Gaza, Bethlehem, Jericho, and Hebron, with the capital, Jerusalem.

 

ယုဒယသည် အဓိကအားဖြင့် မြောက်မှတောင်သို့ ဆန့်တန်းထားသော တောင်ကုန်းပြန်လည်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ကမ်းရိုးတန်းမြေပြန့်ကျဉ်းမြောင်းမှ လျင်မြန်စွာ မြင့်တက်ကာ၊ နေရာအချို့တွင် ပေ ၃၀၀၀ (မီတာ ၁၀၀၀ ခန့်) ထက်ပိုမြင့်သည်။ အရှေ့ဘက်တွင် ဂျော်ဒန်မြစ်ချိုင့်နှင့် သေမင်းပင်လယ်သို့ အလွန်လျင်မြန်စွာ ဆင်းသက်ပြီး၊ သေမင်းပင်လယ်မျက်နှာပြင်သည် ပင်လယ်မျက်နှာပြင်အောက် ပေ ၁၃၀၀ (မီတာ ၄၀၀ ခန့်) တွင် တည်ရှိသည်။ ဟေရုဒ်လက်ထက်တွင် ယုဒယ၏အရွယ်အစားသည် မြောက်မှတောင်သို့ မိုင် ၅၅ (ကီလိုမီတာ ၉၀ ခန့်) နှင့် အရှေ့မှအနောက်သို့ အနီးစပ်ဆုံးအကျယ်အဝန်းဖြစ်သည်။ ၎င်း၏တောင်ကုန်းများနှင့် ချိုင့်ဝှမ်းများသည် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေး၊ သိုးမွေးမြူရေးနှင့် စပျစ်ရည်ထုတ်လုပ်ရေးအတွက် သင့်လျော်သည်။

Judea was largely a hilly plateau, or long ridge running north and south, which rose rapidly from a narrow coastal plain, and which, in several places, reached an altitude of more than 3,000 feet (c. 1,000 m.). On the east the descent was extremely rapid to the Jordan valley and the Dead Sea, the surface of which lay almost 1,300 feet (c. 400 m.) below sea level. In size Judea under Herod was some 55 miles (c. 90 km.) from north to south, and about the same distance from east to west. Its hills and valleys lent themselves to agriculture, sheep raising, and wine culture on a small scale.

 

ဆမာရိ ဆမာရိသည် ယုဒယ၏မြောက်ဘက်တွင်တည်ရှိပြီး၊ ဧဖရိမ်၊ အနောက်မနာရှေ၊ ဗင်္ယာမိန်တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းတို့ အခြေချခဲ့သော နယ်မြေတွင် ရှိသည်။ ၎င်း၏မြောက်ဘက်နယ်နမိတ်သည် ဧဒရာအလွန်မြေပြန့်နှင့် ဂိလဗောတောင်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဂါရိဇိမ်နှင့် ဧဗလ်တောင်များကို ဗဟိုပြုထားပြီး၊ ၎င်းတို့၏ခြေရင်းတွင် ရှေခမ်မြို့ဟောင်း (ယခု နာဘလပ်စ်အနီး) နှင့် ယာကုပ်၏ရေတွင်းရှိသည်။ ဆမာရိသည် အစ္စရေးမြောက်ပိုင်းနိုင်ငံ၏ မြို့တော်ဟောင်းဖြစ်ပြီး၊ မြောက်ဘက်အနည်းငယ်အကွာတွင် တည်ရှိသည်။ ဆမာရိသည် မြေသြဇာကောင်းသော ချိုင့်ဝှမ်းများပါရှိသော တောင်ကုန်းလှိမ့်ဒေသဖြစ်သည်။

Samaria.—Samaria lay to the north of Judea, in territory that was settled by the tribes of Ephraim, western Manasseh, and part of Benjamin. It was bounded on the north by the plain of Esdraelon and Mt. Gilboa. It centered on Mts. Gerizim Berizim and Ebal, at the feet of which lay the ancient city of Shechem (near present Nablus), with Jacob’s well nearby. Samaria, long the capital of the northern kingdom of Israel, was situated a few miles farther north. Samaria consisted of rolling country with fertile valleys.

 

ယုဒလူမျိုးများနှင့် ဆမာရိလူမျိုးများအကြား ရန်ငြိုးဖွဲ့မှုသည် ဂျေရိုဗောမ်ငယ် (ဘီစီ ၉၃၁) လက်ထက်တွင် မြောက်ပိုင်းနှင့်တောင်ပိုင်းနိုင်ငံများ ခွဲထွက်ခဲ့ခြင်းမှ (တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၇၆ ကိုကြည့်ပါ) စတင်ခဲ့ပြီး၊ မြောက်ပိုင်းလူမျိုးစုများ ဘီစီ ၇၂၃/၇၂၂ တွင် အကျဉ်းသားအဖြစ်ဖမ်းဆီးခံရသည်အထိ ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့သည်။ အာရှုရိလူမျိုးများသည် အစ္စရေးလူများစွာကို နှင်ထုတ်ပြီး ၎င်းတို့နေရာတွင် သိမ်းပိုက်ခံရသော အခြားပြည်နယ်များမှ မျိုးနွယ်စုံလူမျိုးများကို အစားထိုးခဲ့သည် (၂ ဓမ္မရာဇဝင် ၁၇:၂၄)။ ဤလူမျိုးများသည် ၎င်းတို့၏ဘုရားများကို ယူဆောင်လာခဲ့သည်။ ဤအခြေချသူသစ်များထံ ဘေးအန္တရာယ်ရောက်ရှိလာသောအခါ အာရှုရိလူမျိုးများသည် ထိုဒေသ၏ဘုရားကို မိတ်ဆက်ပေးရန် အစ္စရေးလူမျိုးဘုန်းကြီးတစ်ဦးကို ပေးပို့ခဲ့သည်။ ထိုဒေသတွင်ကျန်ရှိသော အစ္စရေးလူများနှင့် မျိုးနွယ်စုံလူမျိုးများ ရောနှောမှုကြောင့် ယေဟိုဝါကိုးကွယ်မှုနှင့် မျိုးနွယ်စုံဘာသာရေးထုံးတမ်းများ ရောနှောသော ဘာသာတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

The enmity between Jews and Samaritans had a background in the separation of the northern kingdom from the southern (see Vol. II, p. 76), which lasted from the secession under Jeroboam I in 931 b.c. until the captivity of the northern tribes in 723/722 b.c. The Assyrians deported many of the Israelites and replaced them with mixed races of heathen people from other captured provinces (2 Kings 17:24). These people brought their heathen gods with them. When disaster came to these new settlers the Assyrians superstitiously sent them an Israelitish priest to introduce them to the God of the land. The mingling of the Israelites who remained in the land with the heathen immigrants resulted in a mixed religion, partly a worship of Jehovah and partly a heathen ritual.

 

ယုဒလူမျိုးများ ဗာဗုလုန်မှ ယုဒယသို့ ပြန်လာသောအခါ ဤဘာသာရေးအခြေအနေသည် ဆမာရိလူမျိုးများကို မုန်းတီးရန် အကြောင်းအရင်းဖြစ်လာခဲ့သည်။ ချက်ချင်းဆိုသလို လူမျိုးနှစ်ခုကြား ပဋိပက္ခဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည် (တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၆၉-၇၂၊ ၃၂၁၊ ၃၂၂၊ ဧဇရာ ၄၊ နယဟမိ ၄၊ ၆ ကိုကြည့်ပါ)။ ဆမာရိလူမျိုးများသည် ယုဒမြို့များ ပြန်လည်တည်ဆောက်မှုကို အနှောင့်အယှက်ပေးခဲ့ပြီး၊ ဆမာရိလူမျိုးများက မဟာမိတ်ဖွဲ့ရန် ကမ်းလှမ်းမှုများကို ယုဒလူမျိုးများက ပယ်ချခဲ့သည်။ ဆမာရိလူမျိုးများသည် ယေရုဆလင်ရှိ ဗိမာန်တော်ကို ဆန့်ကျင်ပြီး ဂါရိဇိမ်တောင်ပေါ်တွင် ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင်ဗိမာန်တော်ကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ဤရန်ငြိုးဖွဲ့မှုသည် ဘယ်သောအခါမှ ပြန်လည်သင့်မြတ်မှု မဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပေ။ မက္ကဗီယန်တိုက်ပွဲအတွင်း ဆမာရိလူမျိုးများသည် အန်တီအိုးကပ်စ်အက်ဖီဖန်းနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည် (စာမျက်နှာ ၃၀၊ ဒံယလ် ၁၁:၁၄ ကိုကြည့်ပါ)။ လူမျိုးနှစ်ခုကြား လူမှုဆက်ဆံရေး လုံးဝမရှိခဲ့ပေ (နယဟမိ ၂ မှ ၆၊ ယောဟန် ၄:၉)။

When the Jews returned to Judea from Babylon this religious situation constituted a very strong reason for their hatred of the Samaritans. Almost immediately there was friction between the two peoples (see Vol. III, pp. 69-72, 321, 322 see on Ezra 4; Neh. 4; 6). The Samaritans interfered with the rebuilding of Jewish cities, and when overtures of alliance were made by the Samaritans, the Jews rejected them. The Samaritans established their own temple on Mt. Gerizim in opposition to that in Jerusalem. The enmity thus crystallized never changed for the better. During the Maccabean struggle the Samaritans collaborated with Antiochus Epiphanes (see p. 30; see on Dan. 11:14). There was no social intercourse of any kind between the two peoples (Neh. 2 to 6; John 4:9).

 

ဂါလိလဲ ဂါလိလဲသည် ဆမာရိ၏မြောက်ဘက်တွင်တည်ရှိပြီး၊ မြောက်ဘက်တွင် လီတာနီမြစ်နှင့် ဟာမုန်တောင်၏တောင်ဘက်ခြေရင်းတောင်ကုန်းများဖြင့်၊ အရှေ့ဘက်တွင် ဂါလိလဲပင်လယ်နှင့် ဂျော်ဒန်မြစ်ဖြင့် နယ်နမိတ်သတ်မှတ်ထားသည်။ အနောက်ဘက်တွင် ဟိုင်ဖာ၊ အကရာ (တိုလမီ)၊ တိုင်ယာ၊ ဇာရဖတ်၊ ဆီဒုန်မြို့များရှိသော ဖိုနီးရှားဟောင်း၏ ကမ်းရိုးတန်းကျဉ်းမြောင်းဖြင့် မြေထဲပင်လယ်မှ ပိတ်ဆို့ထားသည်။ ဂါလိလဲတွင် ဂိရှာလာ၊ ခေါရာဇိန်၊ ကပေနာဟုမ်၊ နာဇရက်၊ ယေဇရေလမြို့များ ပါဝင်သည်။ ၎င်းတွင် ဣသခါ၊ ဇဗူလုန်၊ နဖတာလိ၊ အာရှာ၊ ဒန်မြောက်ပိုင်းတို့၏ နယ်မြေများပါဝင်သည်။

Galilee.—Galilee lay to the north of Samaria, bounded on the north by the Litani River and the southern foothills of Mt. Hermon, on the east by the Sea of Galilee and the Jordan River. It was shut off from the Mediterranean Sea on the west by the narrow coastal strip of ancient Phoenicia, with its cities of haifa, Acre (Ptolemais), Tyre, Zarephath, and Sidon. Galilee included cities such as Gischala, Chorazin, Capernaum, Nazareth, and Jezreel. It comprised the territory of the ancient tribes of Issachar, Zebulun, Naphtali, Asher, and the northern section of Dan.

 

ဂါလိလဲသည် မြေသြဇာကောင်းမွန်ပြီး၊ လုံ့လဝီရိယရှိ၍ လွတ်လပ်သော ခိုင်မာသည့်လူမျိုးများရှိသည်။ ၎င်းတို့အနှံ့တွင် ဂရိစကားပြောလူမျိုးများရှိခြင်းကြောင့်၊ အစ္စရေးလူမျိုးစစ်စစ်များသည် ၎င်းတို့၏ယုဒဘာသာကို ထိန်းသိမ်းရန် အထူးစိတ်အားထက်သန်ခဲ့သည်။ ဤဒေသသည် ခရစ်တော်၏ ငယ်ဘဝနှင့် လူငယ်ဘဝကို ဖြတ်သန်းခဲ့သော နယ်မြေဖြစ်ပြီး၊ သူ၏တပည့်များအများစုကို ရွေးချယ်ခဲ့သော ပြည်နယ်ဖြစ်သည်။

Galilee was fertile, with an industrious, independent, hardy people. Because of the presence of a Greek-speaking population in their midst, the Galileans of Israelite descent were particularly zealous in retaining their Judaism. This was the land of Christ’s boyhood and youth, and the province from which He drew the majority of His disciples.

 

ပိရဲယ ပိရဲယသည် ဂျော်ဒန်မြစ်အရှေ့ဘက်၊ ဆမာရိနှင့် ယုဒယမြောက်ပိုင်းများနှင့်ဆန့်ကျင်ဘက်တွင်တည်ရှိပြီး၊ ရူဗင်နှင့် ဂဒ်တို့၏ နယ်မြေဟောင်းများပါဝင်သည်။ ၎င်း၏ထင်ရှားသော သဘာဝအမှတ်အသားများမှာ နီဗိုတောင်နှင့် ယဗ္ဗုတ်ချောင်းဖြစ်သည်။ ရှေးယခင်က ဤနယ်မြေသည် ကျက်စားရာဒေသဖြစ်ပြီး၊ ယခုအခါလည်း နွားနှင့်သိုးများကို ထောက်ပံ့ပေးနိုင်ဆဲဖြစ်သည်။

Peraea.—Peraea lay east of the Jordan River, opposite Samaria and northern Judea, and comprised the ancient land of Reuben and Gad. Prominent among its natural features were Mt. Nebo and the brook Jabbok. In the old days this area had been grazing country, and it still supported herds of cattle and sheep.

 

ဟေရုဒ်လက်ထက်ရှိ အခြားနယ်မြေများ ဂါလိလဲပင်လယ်၏မြောက်ဘက်နှင့်အရှေ့ဘက်တွင် ဟေရုဒ်မိသားစုက အုပ်ချုပ်သော ကျယ်ပြန့်သော နယ်မြေတစ်ခုရှိသည်။ ဤနယ်မြေ၏ အနောက်ပိုင်းတွင် ဂါလိလဲပင်လယ်၏အရှေ့ကမ်းရှိ ဂေါလနိတ်ဒေသဖြစ်ပြီး၊ ဗက်ဆိုင်ဒါဂျူလီးယပ်နှင့် ဂါဂါဇာမြို့များ ပါဝင်သည်။ မြောက်ဘက်သို့ ပိုမိုဝေးကွာသော ဂါလိလဲမြောက်ပိုင်း၏အရှေ့ဘက်တွင် ပနီးယပ်မြို့ (ဖိလိပ္ပုခရီးယား) ရှိသည်။ ဤအရှေ့မြောက်နယ်မြေများသည် ဟာမုန်တောင်အထိ မြောက်ဘက်သို့ နှင့် ဒမားစကပ်မြို့အနီးအထိ အရှေ့ဘက်သို့ ဆန့်တန်းထားသည်။

Other Areas Under Herod.—North and east of the Sea of Galilee lay an extensive territory also ruled by the Herodian family. In the western part of this area, on the eastern shore of Galilee, was the district of Gaulanitis, which included the cities of Bethsaida Julias and Gergesa. Farther to the north, east of northern Galilee, lay the city of Paneas (Caesarea Philippi). These northeastern territories extended north to Mt. Hermon and east to the environs of Damascus.

 

ဒီကာပိုလိပ် ဟေရုဒ်၏အုပ်ချုပ်မှုအတွင်း၊ ဂရိစကားပြောမြို့များအဖွဲ့အစည်းက လွှမ်းမိုးထားသော ကျယ်ပြန့်ပြီး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရှိသော နယ်မြေတစ်ခုရှိသည်။ မူလက မြို့ဆယ်မြို့ပါဝင်သောကြောင့် ဤဒေသအား “မြို့ဆယ်မြို့” ဟု အမည်ပေးထားသည်။ ဧဒရာအလွန်ချိုင့်ဝှမ်း၏အရှေ့ဖျားမှစတင်ပြီး၊ ဒီကာပိုလိပ်ဒေသသည် ဂျော်ဒန်မြစ်ကိုဖြတ်ကာ ပိရဲယ၏မြောက်ဘက်နှင့်အရှေ့ဘက်ရှိ ကျယ်ပြန့်သောနယ်မြေကို ဖြတ်သန်းပြီး၊ ယာမတ်မြစ်မှ ဖိလာဒဲလဖီယာအထိ တောင်ဘက်သို့ ဆန့်တန်းထားသည်။ ရှေးယခင်က ဤနယ်မြေ၏အများစုကို မနာရှေလူမျိုးစုက သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။

Decapolis.—In the midst of Herod’s dominion was an extensive, autonomous area dominated by an association of Greek-speaking cities. Originally ten in number, these cities gave the name of Decapolis—“ten cities”—to their district. Beginning at the eastern end of the Valley of Esdraelon, the Decapolis district extended across the Jordan to include a wide area north and east of Peraea, running from the river Yarmuk south to Philadelphia. In ancient times much of this area had been occupied by the tribe of Manasseh.

 

 

III. ပါလက်စတိုင်းရှိ နေ့စဉ်ဘဝ

III. Daily Life in Palestine

 

အိမ်သုံးဘဝ ပါလက်စတိုင်းရှိ အိမ်သုံးဘဝသည် ယနေ့ခေတ် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသအချို့တွင် တွေ့ရဆဲဖြစ်သော ဘဝနှင့် အချို့ရာမှာ ဆင်တူသည်။ သာမန်လယ်သမားများ၏ အိမ်များကို ရွှံ့၊ အုတ်များ၊ သို့မဟုတ် ကျောက်တုံးများဖြင့် တည်ဆောက်ထားပြီး၊ ကြမ်းပြင်ကို မြေကြီးဖြင့် ဖိသိပ်ထားကာ၊ အမိုးကို သစ်သားနှင့် ကျူပင် သို့မဟုတ် သစ်ကိုင်းများဖြင့် ပြုလုပ်ပြီး ရွှံ့ဖြင့် လိမ်းထားသည်။ အိမ်တွင်းပိုင်းကို များသောအားဖြင့် နှစ်ပိုင်းခွဲထားပြီး၊ တစ်ပိုင်းတွင် ကြမ်းပြင်သည် အခြားပိုင်းထက် ပေ ၁ ခန့် သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုမြင့်သည်။ မြင့်သောအဆင့်တွင် အမျိုးသမီးများက ၎င်းတို့၏အလုပ်များကို လုပ်ဆောင်ပြီး မိသားစုက အိပ်စက်ကြသည်၊ များသောအားဖြင့် ကြမ်းပြင်ပေါ်တွင် ဖျာတစ်ခုဖြန့်လှမ်းပြီး အိပ်ကြသည်။ အနိမ့်အဆင့်တွင် တိရစ္ဆာန်များကို လိုအပ်ပါက ထားရှိပြီး၊ ကလေးများက ကစားနိုင်ပြီး အခြားအလုပ်များကို လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။ အိမ်ဘေးတွင် အမိုးသို့တက်ရန် လှေကားတစ်ခုရှိတတ်ပြီး၊ နွေရာသီတွင် မိသားစုသည် ထိုနေရာတွင် အိပ်စက်လေ့ရှိသည်။ ဤအိမ်များသည် များသောအားဖြင့် ခြံဝင်းတစ်ခုထဲသို့ ဖွင့်ထားပြီး၊ အိမ်များစွာကို တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ဆက်စပ်တည်ဆောက်ထားကာ အလယ်တွင် ခြံဝင်းတစ်ခုဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ရွှံ့ကို များစွာအသုံးပြုထားသော ဤတည်ဆောက်ပုံများသည် မိုးရေနှင့် ရေလွှမ်းမိုးမှုကြောင့် မကြာခဏ ပျက်စီးလေ့ရှိသည်။

Home Life.—Home life in Palestine was in some ways similar to what can still be found in some places in the Middle East today. The houses of the ordinary peasantry were built of mud, bricks, or stone, with a packed-earth floor and a flat roof of timbers and reeds or branches, plastered with mud. The interior was often of two parts, in one of which the floor was raised a foot or more above the other. On the upper level the women did their work and the family slept, probably often in one bed rolled out on the floor; on the lower level animals could stay when it was necessary for them to have shelter, the children might play, and other work could be done. A stairway often ran up the side of the house to the roof, and there the family might sleep in summertime. Such houses as this usually opened into a courtyard, and indeed often several houses were built together, connected in such a way as to form an enclosure with their common courtyard in the center. Such structures, dependent so much on the use of mud, were frequently damaged seriously by rains and floods.

 

သာယာဝပြောသောသူများသည် ပိုမိုခိုင်မာပြီး သက်တောင့်သက်သာရှိသော အိမ်များကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့တွင် အနည်းဆုံး အခန်းနှစ်ခန်း၊ တစ်ခါတစ်ရံ ခြံဝင်းတစ်ဝိုက်တွင် အခန်းများစွာ ပါဝင်သည်။ ချမ်းသာသူများ၏ အိမ်များသည် များသောအားဖြင့် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည်။ ပိုမိုကောင်းမွန်သော အိမ်များကို ကျောက်တုံးများဖြင့် တည်ဆောက်ထားသည်။

People in better circumstances, of course, built much more substantial and comfortable houses. They usually contained at least two rooms, sometimes several around a court. The homes of the rich often were much more extensive. The better houses were built of squared stone.

 

ခေတ်သစ်စံနှုန်းများဖြင့်ဆိုလျှင်၊ ပိုမိုကောင်းမွန်သောလူတန်းစားများ၏ အိမ်များတွင်ပင် ပရိဘောဂများသည် ရိုးရှင်းသည်။ လူများသည် များသောအားဖြင့် ကြမ်းပြင်ပေါ်တွင် ဖျာများပေါ်ထိုင်ကြပြီး၊ ၎င်းတို့၏အခန်းများတွင် သေတ္တာတစ်လုံး သို့မဟုတ် နှစ်လုံး၊ အိပ်ရာဖျာ၊ စားပွဲအသေးများသာ ပါဝင်တတ်သည်။ ညဘက်တွင် ရွှံ့ဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ဆီမီးအိမ်ငယ်များဖြင့် အလင်းရောင်ရရှိသည်။ အပူပေးရန်အတွက် မီးဖိုများကို အသုံးပြုပြီး၊ ဆင်းရဲသောအိမ်များတွင် မြေကြမ်းပြင်တွင် တွင်းတစ်ခုတူးထားပြီး၊ ချမ်းသာသူများတွင် မီးဖိုချောင်သုံးမီးဖိုများကို အသုံးပြုသည်။

By modern standards, furniture even in the homes of the better class was simple; people usually sat on mats on the floor, and their rooms contained often little more than a chest or two, a bedroll, and some small tables. Small oil lamps made of clay provided light at night. Heating was by open fires, often of charcoal, either in a pit in the earthen floor in poorer homes or in a brazier in the houses of those who could afford it.

 

ယုဒအမျိုးသမီးများသည် ရောမလူမျိုးများမှလွဲ၍ အခြားအရှေ့မြေထဲပင်လယ်ဒေသအမျိုးသမီးများထက် နှိုင်းယှဉ်ပါက ပိုမိုမြင့်မားသော အဆင့်အတန်းရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ဥပဒေရေးရာအဆင့်ထက် ပိုမိုလေးစားမှုနှင့် ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ခံစားရသည်။ ဧသတာနှင့် ယုဒိတ်တို့ကို ၎င်းတို့၏လူမျိုးကို ကယ်တင်သူများအဖြစ် ပုံဖော်ထားသည်။ ယုဒလူမျိုး၏ အိမ်ထောင်ရေးစာချုပ်သည် ထိုအချိန်တွင် အမျိုးသမီးများ၏ပိုင်ဆိုင်မှုကို ကာကွယ်ပေးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ခင်ပွန်းများပိုင်ဆိုင်သော ပစ္စည်းများအပေါ် ဥပဒေအရ အခွင့်အရေးရှိကြောင်း မကြာသေးမီက တွေ့ရှိခဲ့သော စာချုပ်တစ်ခုမှ သိရသည်။ ဤစာချုပ်သည် “အစ္စရေးလွတ်လပ်ရေးနှစ်ခုမြောက်နှစ် ၃ (အေဒီ ၁၃၄)” ရက်စွဲဖြင့် ယုဒသား ဟာဒါမှ အိမ်တစ်လုံးရောင်းချခြင်းကို မှတ်တမ်းတင်ထားပြီး၊ စာချုပ်အောက်တွင် အောက်ပါကြေငြာချက်ပါရှိသည်- “ထို့အပြင်၊ ငါ ရှိမောင်၏သမီး ရှာလုံသည်၊ အထက်ဖော်ပြပါ ဟာဒါ၏ဇနီးဖြစ်သူသည်၊ ဖော်ပြပါအိမ်ရောင်းချမှုကို ထာဝရဆန့်ကျင်မည်မဟုတ်ပါ” (အက်စ် အေဘရာမ်ဆန်နှင့် အိပ်ချ် အယ်လ် ဂင်းစဘတ်၊ “ဒုတိယယုဒပုန်ကန်မှု၏တတိယနှစ်ရှိ အာရမိတ်စာချုပ်ရောင်းချမှုအကြောင်း”၊ အမေရိကန်အရှေ့တိုင်းသုတေသနကျောင်းများမဂ္ဂဇင်း၊ အမှတ် ၁၃၆ [ဒီဇင်ဘာ ၁၉၅၄]၊ စာမျက်နှာ ၁၉)။

Jewish women had a status relatively higher than that of other Eastern Mediterranean women, other than the Romans. They enjoyed a position of respect and influence beyond their legal status. Esther and Judith were portrayed as saviors of their people. The Jewish marriage contract seems already at this time to have protected the property of women, and that they enjoyed some legal claim upon property held by their husbands may be inferred from the text of a deed of sale recently discovered. This document, dated “in the year 3 of Israel’s Freedom” (a.d. 134), records the sale of a house by one Hadar son of Judah; at the end of the deed is the following declaration: “Further, I, Shalom daughter of Simeon, the w[ife of] the aforementioned Hadar, may raise no objections to the sale of the said house [for evermo]re, … for evermore” (S. Abramson and H. L. Ginsberg, “On the Aramaic Deed of Sale of the Third Year of the Second Jewish Revolt,” Bulletin of the American Schools of Oriental Research, No. 136 [December, 1954], p. 19).

 

ပါလက်စတိုင်းရှိ အဝတ်အစားများသည် ဖြည်လျော့ထားပြီး ရိုးရှင်းသည်။ အမျိုးသားနှင့် အမျိုးသမီးများအတွက် အခြေခံအဝတ်အစားမှာ ချီတုန်ဟုခေါ်သော အင်္ကျီဖြစ်ပြီး (မဿဲ ၅:၄၀၊ ၁၀:၁၀)၊ အမျိုးသားများအတွက်အနည်းဆုံး ရှည်လျားသော သို့မဟုတ် တိုတောင်းသော အင်္ကျီဖြစ်နိုင်သည်။ အလုပ်သမားများသည် တစ်ခါတစ်ရံ ခါးပိုင်းတွင်သာ အဝတ်တစ်ထည်သာ ဝတ်ဆင်ကြသည်။ ဤအတွင်းခံအဝတ်အစားသည် ခန္ဓာကိုယ်တဝိုက်တွင် ရိုးရှင်းစွာပတ်ထားသော အဝတ်တစ်ထည်ဖြစ်ပြီး၊ တစ်ဖက်ကို ပခုံးပေါ်တွင် လွှတ်ထားသည်။ ခါးတဝိုက်တွင် အဝတ်သို့မဟုတ် သားရေခါးပတ်ကို မကြာခဏဝတ်ဆင်သော်လည်း၊ အမြဲဝတ်ဆင်လေ့မရှိပေ။ ထိုးထားသော ဦးထုပ်များနှင့် မထိုးထားသော ဦးထုပ်များအပါအဝင် ဦးထုပ်အမျိုးမျိုးကို သုံးလေ့ရှိသော်လည်း၊ ယုဒလူမျိုးများသည် ယခုအခါ ဝတ်ပြုခန်းများတွင် တွေ့ရသော ဆုတောင်းပဝါနှင့်ဆင်တူသော ဦးခေါင်းပဝါကို အများဆုံးဝတ်ဆင်လေ့ရှိသည်။ ယုဒအမျိုးသားများသည် ထောင့်လေးထောင့်တွင် တံဆိပ်များပါသော အဝတ်တစ်ထည်ကို ဝတ်ဆင်ကြသည် (တောလည်ရာ ၁၅:၃၇-၄၀)။ နယူးတက်စတမန့်ခေတ်တွင် ဤအဝတ်ကို ထင်ရှားစွာဝတ်ဆင်ခဲ့သည် (မဿဲ ၉:၂၀၊ ၂၃:၅ ကိုကြည့်ပါ)၊ သို့သော် နောက်ပိုင်းတွင် အတွင်းခံအဝတ်အစားအဖြစ် ဝတ်ဆင်ခဲ့သည်။ သာမန်ဖိနပ်မှာ ဖိနပ်ချပ်ဖြစ်သော်လည်း၊ သားရေဖိနပ်များလည်း သိရှိထားသည်။ အရေးကြီးဆုံး အပြင်အဝတ်အစားမှာ ဟီမာတိယုန်ဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီးများ၏ အဝတ်အစားသည် အမျိုးသားများနှင့်ဆင်တူသော်လည်း၊ ပိုမိုရောင်စုံဖြစ်နိုင်သည်။ အိမ်ထောင်ရှင်အမျိုးသမီးများ၏ ဦးခေါင်းအဝတ်အစားမှာ ဆံပင်ကို ဦးခေါင်းတဝိုက်တွင် ချည်နှောင်ထားသော ပဝါ သို့မဟုတ် ဖဲကြိုးဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် အကြွေစေ့များဖြင့် အလှဆင်လေ့ရှိပြီး၊ နားကပ်များနှင့် နှာခေါင်းအဆင်တန်ဆာများလည်း ပါဝင်သည်။ ရောမအမျိုးသားများသည် ဆံပင်ကို တိုတိုထားပြီး မျက်နှာကို ရိတ်လေ့ရှိသော်လည်း၊ ပါလက်စတိုင်းယုဒလူမျိုးများသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ဆံပင်ရှည်နှင့် မုတ်ဆိတ်များထားလေ့ရှိသည်။

Palestinian clothing was loose and relatively simple. The basic garment for both men and women was a tunic, the chitōn (“coat,” Matt. 5:40; 10:10), which, in the case of men, at least, might be either long or short. Laboring men, indeed, sometimes wore only a waistcloth. Another form this undergarment might take was that of a sheet simply wound about the body, with one end flung over the shoulder. A cloth or leathern girdle was frequently worn about the waist, though by no means always. Various types of headgear were common, including both straw and felt hats, but Jews seem most frequently to have worn a head scarf much like the prayer shawl still seen in synagogues. Jewish men wore a garment with tassels (ṣîṣith) on each corner (Num. 15:37–40); in NT times this was worn conspicuously (cf. Matt. 9:20; 23:5), but in later ages as an undergarment. The common footgear was the sandal, although leather shoes were also known. The most important outer garment was the himation. The clothing of women was much like that of the men, but doubtless more colorful, and the headgear of a married woman consisted of a scarf or band binding the hair about the head. They often decorated themselves with strings of coins, and with both earrings and nose ornaments. While Roman men commonly wore their hair short and shaved their faces, Palestinian Jews appear generally to have had long hair and beards.

 

စီးပွားရေးဘဝ ပါလက်စတိုင်းရှိ ဘဝ၏အခြေခံမှာ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးဖြစ်သည်။ လူဦးရေ၏အများစုမှာ မြေယာပိုင်ဆိုင်သူများဖြစ်သော လယ်သမားလူတန်းစားဖြစ်သည်။ ယေရှုသည် “အိမ်ရှင်” (မဿဲ ၁၃:၅၂) သို့မဟုတ် “အိမ်ရှင်သူကောင်း” (လုကာ ၁၂:၃၉) ဟု ရည်ညွှန်းသည့်အခါ ဤလူတန်းစားကို ဆိုလိုသည်။ ၎င်းတို့သည် တစ်ခါတစ်ရံ အလုပ်သမားငှားရမ်းနိုင်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့၏မိသားစုနှင့်အတူ လယ်ထွန်ခြင်း၊ မျိုးစေ့ချခြင်း၊ ရိတ်သိမ်းခြင်းများကို လုပ်ဆောင်လေ့ရှိသည်။ အစားအစာအတွက် ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင်သီးနှံများကို မှီခိုအားထားရပြီး၊ အကယ်၍ အခြေအနေကောင်းမွန်ပါက ၎င်းတို့၏လူနေမှုဘဝသည် လုံလောက်သော်လည်း၊ စည်းစိမ်ဥစ္စာစုဆောင်းရန် လုံလောက်မှုမရှိပေ။ သီးနှံထွက်ရှိမှုမအောင်မြင်သည့်အခါ၊ ၎င်းတို့သည် အလွန်ခက်ခဲသောအခြေအနေသို့ ရောက်ရှိပြီး၊ အကောင်းဆုံးအနေဖြင့် နေ့စဉ်အလုပ်သမားအဖြစ် ငှားရမ်းရပြီး၊ အဆိုးဆုံးအနေဖြင့် ၎င်းတို့ကိုယ်ကို ကျွန်အဖြစ်ရောင်းချရသည်။ ထို့ကြောင့် ပထမရာစုနှစ်တွင် ပါလက်စတိုင်းလူဦးရေ၏ အများစုသည် အနည်းငယ်သာရှင်သန်နိုင်သော အဆင့်တွင်သာ နေထိုင်ခဲ့သည်။

Economic Life.—Basic to life in Palestine was agriculture. The population was made up largely of middle-class farmers who were small landholders. It was to this class that Jesus referred when He spoke of the “householder” (see Matt. 13:52), or “the goodman of the house” (Luke 12:39). Though sometimes in a position to hire help, these farmers, together with their women and children, did much of their own work, plowing, sowing, and harvesting. For food they depended to a large extent upon their own crops, and thus their living, while adequate under favorable conditions, was seldom abundant enough to permit the amassing of any wealth. In time of crop failure these people often found themselves in dire straits, which at best required them to hire themselves out as day laborers, and at worst, to sell themselves as slaves. Thus a large proportion of the population of Palestine in the first century lived at little better than a subsistence level.

 

လယ်သမားလူဦးရေထဲမှ အနည်းငယ်သာ ၎င်းတို့၏လိုအပ်ချက်ထက် ပိုလျှံထွက်ရှိသော မြေယာများကို ရယူနိုင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် လယ်မလုပ်သူများထံ အမြတ်ဖြင့်ရောင်းချခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ၎င်းတို့ကို လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးတွင် ဦးဆောင်သူအဖြစ် ထားရှိစေပြီး၊ ၎င်းတို့တွင် ဆင်းရဲသောလယ်သမားများထံ ချေးငှားရန် ငွေသားနှင့် ပိုလျှံမျိုးစေ့များရှိပြီး၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်နှင့် သစ်သီးဈေးကွက်ကို ဖန်တီးရန် ထွက်ကုန်များရှိသည်။ ထို့အပြင် မင်းမျိုးမင်းနွယ်များက ပိုင်ဆိုင်ပြီး အုပ်ချုပ်သူများက စီမံခန့်ခွဲသော ကြီးမားသော မြေယာများလည်း ရှိခဲ့သည် (လုကာ ၁၆:၁ ကိုကြည့်ပါ)။

A much smaller group among the farming population were able to acquire sufficient land to produce a surplus above their own needs, which they sold to the nonfarming population at a profit. This put them in a dominant position as regards agriculture, for they had ready money and surplus seed to lend to the poorer peasants, and produce to create a vegetable and fruit market. There were also a few large estates held chiefly by aristocrats and administered by stewards (see Luke 16:1).

 

ဤမြေယာပိုင်ဆိုင်သူများအပြင်၊ စာချုပ်ဖြင့် အလုပ်လုပ်သော လယ်သမားအမျိုးအစားများစွာရှိသည်- လယ်သမားများ၊ ငှားရမ်းသူများ၊ အငှားသမားများ၊ နေ့စဉ်အလုပ်သမားများ (မဿဲ ၂၀:၁ ကိုကြည့်ပါ)။ နောက်ဆုံးတွင်၊ စီးပွားရေးအဆင့်အောက်ခြေတွင် ကျွန်များရှိပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ရောမလူမျိုးများထဲတွင်ကဲ့သို့ ပါလက်စတိုင်းတွင် များပြားလှသည် သို့မဟုတ် ဆိုးရွားစွာ ဆက်ဆံခံရခြင်းမရှိပေ။ ယုဒလူမျိုးသွေးသန့်ကျွန်များသည် စာချုပ်ဖြင့်အလုပ်လုပ်သော ကျွန်များဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ၆ နှစ်ကာလအတွင်း အလုပ်လုပ်ရသည်။ သို့သော်၊ ဂျင်တိုင်ကျွန်များသည် အခြားအမျိုးအစားတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏သခင်များ၏ ပိုင်ဆိုင်မှုဖြစ်သည်။ ယေဘုယျအားဖြင့်၊ ၎င်းတို့သည် ယုဒလူမျိုးကျွန်များကဲ့သို့ ၎င်းတို့၏ယုဒသခင်များထံမှ ကောင်းမွန်စွာ ဆက်ဆံခံရခြင်းမရှိပေ။

In addition to these landholders there were several types of farmers who worked by contract: tenant farmers, lessees, renters, and day laborers (see Matt. 20:1). Finally at the bottom of the economic scale were the slaves, who were neither so numerous nor so badly treated in Palestine as they were among the Romans. Slaves of Jewish blood were indentured servants; that is, they served for a fixed period of six years. Gentile slaves, however, fell in another category, and were the absolute chattels of their masters. Generally speaking, they were not so well treated by their Jewish masters as were Jewish slaves.

 

လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးတွင် ပါဝင်သူများအပြင်၊ လူဦးရေ၏အများစုသည် လက်မှုပညာများတွင် ပါဝင်လုပ်ကိုင်ကြသည်။ ယုဒလူမျိုးများ၏ စံပြအနေဖြင့်၊ မည်သူမဆို မည်မျှမြင့်မားသောအဆင့်ရှိစေကာမူ ၎င်းတို့၏သားများကို အတတ်ပညာတစ်ခုသင်ပေးရမည်ဟူသော စံနှုန်းရှိသည် (အေအေ ၃၄၆၊ ၃၄၇)။ ရှေးခေတ်ရဗ္ဗိများသည် သစ်ခုတ်သမား၊ ဖိနပ်ချုပ်သမား၊ မုန့်ဖုတ်သမား၊ ရေတွင်းတူးသမားများအဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ယုဒစာပေများတွင် ဤခေတ်အတွင်း ပါလက်စတိုင်းတွင် အမျိုးအစား ၄၀ ခန့်ရှိသော လက်မှုသမားများကို ဖော်ပြထားပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် အဝတ်ချုပ်သမား၊ ဆောက်လုပ်သမား၊ ကြိတ်စက်သမား၊ သားရေဆွဲသမား၊ သားသတ်သမား၊ နို့ထွက်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်သူ၊ ဆံပင်ညှပ်သမား၊ အဝတ်လျှော်သမား、ရတနာသမား၊ ယက်ကန်းသမား၊ အိုးခွက်သမား၊ စည်ပိုင်းသမား၊ ဖန်ထည်သမား၊ စာရေးသမား၊ ပန်းချီသမားများ ပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် တံငါသည်များ၊ ဆေးဆိုင်သမား၊ ဆရာဝန်များ၊ ပျားမွေးမြူသူများ၊ ကြက်မွေးမြူသူများ၊ သိုးထိန်းများလည်း ရှိသည်။ လက်မှုသမားများစွာသည် ၎င်းတို့၏ထုတ်ကုန်များကို ထုတ်လုပ်ရုံသာမက တိုက်ရိုက်ရောင်းချလေ့ရှိသည်။ အချို့ကမူ ကုန်သည်များမှတဆင့် ရောင်းချသည်။

Besides those occupied with agriculture, a large portion of the population was engaged in handicrafts. It was the Jewish ideal that every man, no matter how exalted in life his station, should teach his son a trade (AA 346, 347). Leading rabbis of ancient times are recorded as having been woodcutters, shoemakers, bakers, and one of them was a well digger. Jewish literature mentions some 40 different kinds of tradesmen in Palestine during this period, among whom were tailors, builders, millers, tanners, butchers, dairymen, barbers, laundrymen, jewelers, weavers, potters, coopers, glassmakers, copyists, and painters. Also there were fishermen, apothecaries, physicians, beekeepers, poultrymen, and shepherds. Many tradesmen not only manufactured their wares but also sold them directly; others dealt through middlemen.

 

ကုန်သွယ်မှုသည် ပြည်တွင်းထွက်ကုန်များသာမက ပြည်ပကတင်သွင်းလာသော ပစ္စည်းများတွင်လည်း အလျင်အမြန်ဖြစ်ပေါ်နေသည်။ တကယ်တော့၊ ပါလက်စတိုင်းရှိ ကုန်သွယ်မှု၏ ထက်ဝက်ခန့်သည် နိုင်ငံခြားကုန်ပစ္စည်းများနှင့် သက်ဆိုင်သည်။ ဂျူးလူမျိုးများဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော ဂျူးသင်္ဘောများသည် ဤကုန်သွယ်မှု၏ များစွာသောအစိတ်အပိုင်းကို သယ်ဆောင်ပေးသည်။ ကုန်သွယ်မှုကို အာလက်ဇန္ဒြီးယား သို့မဟုတ် ရောမမြို့ကဲ့သို့ ဝေးလံခေါင်သီသော မြို့များတွင် လက်ရေးစာရွက်ဖြင့် အကောင့်များထုတ်ယူနိုင်သော ပုံမှန်ဘဏ်စနစ်တစ်ခုက လွယ်ကူချောမွေ့စေသည်။

Trade was brisk, not only in domestic produce, but also in articles imported from abroad. In fact, perhaps as much as one half of the commerce of Palestine dealt with foreign goods. Jewish ships manned by Jewish crews carried much of this trade. Commerce was facilitated by a regular banking system, which made it possible for merchants to draw by manuscript check on accounts in such distant cities as Alexandria or Rome.

 

စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအများစုကို အရောင်းအဝယ်ဖြင့် သို့မဟုတ် တိုက်ရိုက်ငွေသားဖြင့် ပေးချေမှုဖြင့် ပြုလုပ်သည်။ ပါလက်စတိုင်းတွင် အကြွေစေ့စနစ်နှစ်မျိုးကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ တစ်မျိုးသည် ရောမစကေးကို လိုက်နာပြီး၊ နောက်တစ်မျိုးသည် ဂရိစကေးကို လိုက်နာသည်။ ဤအကြွေစေ့အချို့၊ အထူးသဖြင့် ဒီနာရီးယပ်စ်သည် ရောမအစိုးရမှ ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး၊ လပ်ပ်တွန်ကဲ့သို့သော အချို့သောအကြွေစေ့များကို ဂျူးအာဏာပိုင်များက ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ပါလက်စတိုင်းတွင် အသုံးပြုရန်အတွက် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများကလည်း အကြွေစေ့များထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ အကြီးဆုံးယူနစ်ဖြစ်သော တဲလန့်သည် အကြွေစေ့မဟုတ်ဘဲ အကောင့်ယူနစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။

Most business, of course, was done either by barter or by direct cash payment. Two systems of coinage were common in Palestine, one following the Roman scale and another the Greek. Some of these coins, particularly the denarius, were issued by the Roman Government itself, and others, such as the lepton, were minted by the Jewish authorities. The procurators also struck coinage for use in Palestine. The largest unit of all, the talent, was not a coin, but a unit of account.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ဖော်ပြထားသော ငွေကြေးယူနစ်များ၏ အောက်ဖော်ပြပါ ဇယားသည် ၎င်းတို့၏ ခန့်မှန်းအလေးချိန်များကို ပေးထားပြီး၊ သို့သော် အကြွေစေ့အမျိုးမျိုး၏ အလေးချိန်များသည် အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ အတက်အကျရှိသည်ကို သတိပြုရမည်။

The following table of monetary units mentioned in the New Testament gives their approximate weights, but it should be borne in mind that weights of various coins fluctuated from time to time.

 

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင်ပါသော ဒင်္ဂါးများ

Coins in the New Testament

ယူနစ် | အလေးချိန် ဂရိစနစ်အခြေခံ ယူနစ်များ ဒရာခမာ (“ငွေဒင်္ဂါး”၊ လုကာ ၁၅:၈ ကိုကြည့်ပါ) | ၃.၈ ဂရမ် စတေတာ (“ငွေဒင်္ဂါး”၊ မဿဲ ၁၇:၂၇၊ = ၄ ဒရာခမာ) | ၁၇.၅ ဂရမ် မိနာ (“ပေါင်”၊ လုကာ ၁၉:၁၃ ကိုကြည့်ပါ၊ = ၁၀၀ ဒရာခမာ၊ ဒင်္ဂါးမဟုတ်၊ စာရင်းယူနစ်တစ်ခု) | - တာလံ့ (“တာလံ့”၊ မဿဲ ၁၈:၂၄၊ ၂၅:၁၅၊ = ၆၀ မိနာ၊ ဒင်္ဂါးမဟုတ်၊ စာရင်းယူနစ်တစ်ခု) | -  Unit	Weight
Units based on Greek system:
Drachma (“piece of silver,” cf. Luke 15:8)	3.8 g.
Stater (“piece of money,” Matt. 17:27; = 4 drachmas)	17.5 g.
Mina (“pound,” cf. Luke 19:13; = 100 drachmas; not a coin, but a
unit of account)
Talent (Matt. 18:24; 25:15; = 60 minas; not a coin, but a unit of
account)
ရောမစနစ်အခြေခံ ယူနစ်များ လပ်ပ်တုန် (“မိုင့်”၊ မာကု ၁၂:၄၂ ကိုကြည့်ပါ) | ၀.၅-၁ ဂရမ် ကိုဒရန်တီး (“ဖားသင့်”၊ မဿဲ ၅:၂၆၊ မာကု ၁၂:၄၂၊ ရောမကွတ်ဒရန်း၊ = ၂ လပ်ပ်တုန်) | ၁.၅-၃ ဂရမ် အဿရိယွန် (“ဖားသင့်”၊ မဿဲ ၁၀:၂၉၊ လုကာ ၁၂:၆၊ ရောမအဆ်၊ = ၄ ကွတ်ဒရန်း) | ကြေးဝါ၊ ၆-၈ ဂရမ် ဒေနရိယပ် (“ပင်နီ”၊ မဿဲ ၁၈:၂၈၊ ၂၀:၉၊ ၁၀၊ = ၁၆ အဆ်) | ငွေ၊ ၃.၈၉ ဂရမ် Units based on Roman system:
Lepton (“mite,” cf. Mark 12:42)	.5-1 g.
Kodrantes (“farthing,” Matt. 5:26; Mark 12:42, the Roman quad–
rans; = 2 lepta)	1.5-3 g.
Assarion (“farthing,” Matt. 10:29; Luke 12:6, the Roman as; = 4
quadrantes)	bronze, 6-8 g.
Denarius (“penny,” cf. Matt. 18:28; 20:9, 10; = 16 asses)	silver, 3.89 g.

 

 

 

ဤရှေးဟောင်းဒင်္ဂါးများအတွက် ခေတ်သစ်ငွေကြေးတန်ဖိုးများကို ခန့်မှန်းတွက်ချက်နိုင်သော်လည်း၊ ထိုတန်ဖိုးများသည် မကြာမီသက်တမ်းကုန်သွားပြီး၊ ငွေကြေး၏တန်ဖိုးကို အမှန်တကယ်ဆုံးဖြတ်ပေးသည့် ဝယ်ယူနိုင်စွမ်းအကြောင်း အနည်းငယ်သာဖော်ပြပေးနိုင်သည်။ ဒေနရိယပ်တစ်ခုသည် သာမန်လယ်သမားတစ်ဦး၏ တစ်ရက်လုပ်ခ (မဿဲ ၂၀:၂ ကိုကြည့်ပါ) ဖြစ်သည်ဟူသော အချက်က ဤငွေကြေး၏တန်ဖိုးကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ နားလည်နိုင်စေမည်။

While it is possible to compute approximate values in modern money for these ancient coins, such equivalents are soon out of date, and give little idea as to purchasing power, the real determining factor in money value. Perhaps a better realization of the value of this money can be gained from the fact that a denarius was a day’s wages for a common farm laborer (see Matt. 20:2).

 

သစ်တော်ကျမ်းတွင် ထုထည်နှင့် အလျားဆိုင်ရာ အတိုင်းအထွာများစွာကို ဖော်ပြထားသည်။ ဤအချို့သည် ဟေဗြဲမူလဇစ်မြစ်ဖြစ်ပြီး၊ အချို့မှာ ဂရိနှင့် ရောမမူလဇစ်မြစ်ဖြစ်သည်။ သစ်တော်ကျမ်းတွင် ဖော်ပြထားသော အတိုင်းအထွာများဖြစ်သည့် ဘတ်တို့စ် (batos)၊ ဆတ်တိုန် (saton) နှင့် ကိုရို့စ် (koros) တို့သည် ဟေဗြဲအတိုင်းအထွာများဖြစ်သည့် ဘတ် (bath)၊ ဆီအာ (se’ah) နှင့် ကိုရ် (kor) တို့နှင့် သက်ဆိုင်သော်လည်း၊ ဘီစီ ဆဋ္ဌမရာစုနှစ် (ရှေးကျမ်းတွင် ၎င်းတို့၏ ထုထည်ဆိုင်ရာ အကောင်းဆုံးသက်သေများ ရရှိသည့်ကာလ) နှင့် အေဒီ ပထမရာစုနှစ်ကြားတွင် ၎င်းတို့၏ တကယ့်ထုထည်များသည် များစွာပြောင်းလဲသွားခဲ့သည့် သက်သေများရှိသည်။ သစ်တော်ကျမ်းတွင် ဖော်ပြထားသော အတိုင်းအထွာတစ်ခုစီ၏ တိကျသော ညီမျှတန်ဖိုးကို ပေးရန်မဖြစ်နိုင်ပါ၊ အကြောင်းမှာ ဤအတိုင်းအထွာအချို့သည် မတူညီသောအချိန်နှင့် နေရာများတွင် ထုထည်အရ ကွဲပြားခဲ့ပြီး၊ အချို့သောအသုံးအနှုန်းများသည် တစ်ခုထက်ပိုသော အတိုင်းအထွာအရွယ်အစားကို ကိုယ်စားပြုပုံရသည် (ယနေ့တွင် အမေရိကန်နှင့် ဗြိတိသျှနိုင်ငံများတွင် ဂါလံတန်ဖိုးကွဲပြားသည့်အတိုင်း)။ အောက်ပါ ထုထည်ဇယားများသည် ဟေဗြဲအတိုင်းအထွာများနှင့်ပတ်သက်၍ ဂျိုးဆီဖပ်စ် (Josephus) ၏ ဖော်ပြချက်အရ ဘတ် (batos) တစ်ခုသည် ဆဲဇ်တာရီအိုင် (sextarii) ခုနစ်ဆယ့်နှစ်နှင့် ညီမျှသည် (Antiquities viii. 2. 9 [57])။ လက်ရှိသတင်းအချက်အလက်များအရ ရောမဆဲဇ်တာရီအိုင်တစ်ခုကို လီတာ သုညဒသမ်ငါးလေးခုနှစ် (.547 liter) အဖြစ်တွက်ချက်နိုင်ပြီး၊ ၎င်းသည် အမေရိကန် ပိုင့်အရည်တစ်ဒသမ်တစ်ငါခြောက် (1.156 U.S. pints liquid) သို့မဟုတ် ပိုင့်ခြောက်တစ်ဒသမ်ကိုးကိုးလေး (.994 pint dry measure) နှင့် ညီမျှသည်။ ထို့ကြောင့် ဘတ်တို့စ် (batos) ၏ အနီးစပ်ဆုံးတန်ဖိုးကို ရရှိနိုင်သည်။ ဘတ် (bath) နှင့် အခြားဟေဗြဲအတိုင်းအထွာများကြား ဆက်နွှယ်မှုသည် ရှေးကျမ်းကာလမှစ၍ တသမတ်တည်းရှိနေသည်ဟု ယူဆပါက၊ ဆတ်တိုန် (saton) နှင့် ကိုရို့စ် (koros) တို့ကိုလည်း တွက်ချက်နိုင်သည်။New Testament also mentions several measures of capacity and length. Some of these were of Hebrew origin, while others were Greek and Roman. Although New Testament measures, such as batos, saton, and koros are the Hebrew bath, se’ah, and kor, there is evidence that during the period between the 6th century b.c. (from which comes the best evidence of their capacity in Old Testament times; see Vol. I, pp. 166, 167) and the 1st century a.d., they had changed considerably in their actual capacities. It is impossible to give an absolute equivalent for each unit of measure mentioned in the New Testament, both because several of these units varied in capacity at different times and places, and because some of these terms appear to have represented more than one size of measurement (somewhat as the gallon varies in the U.S. and British countries today). The following tables of capacity are based, as far as Hebrew measures are concerned, upon Josephus’ statement that a bath (batos) equaled 72 sextarii (Antiquities viii. 2. 9 [57]). Since present information indicates that the Roman sextarius may be calculated at .547 liter, which is 1.156 U.S. pints liquid or .994 pint dry measure, it is possible to arrive at a fair approximation for the batos. On the supposition that the relationships between the bath and other Hebrew measurements had remained constant since Old Testament times, the saton and the koros may also be calculated.

 

 

ခြောက်သွေ့သောအတိုင်းအတာ

Dry Measure

 

ယူနစ် အမေရိကန်/မက်ထရစ် ချိုင်းနစ် (“အတိုင်းအတာ”၊ ဗျာဒိတ် ၆:၆၊ ဂရိ၊ = ၂ ဆက်စတယ်ရီ) ၀.၉၉ ကွာတ် / ၁.၀၉ လီတာ မိုဒီယို့စ် (“ဘူးရှယ်”၊ မဿဲ ၅:၁၅၊ ရောမ၊ = ၁၆ ဆက်စတယ်ရီ) ၇.၉၅ ကွာတ် / ၈.၇၅ လီတာ ဆာတွန် (“အတိုင်းအတာ”၊ မဿဲ ၁၃:၃၃၊ ဂျူး၊ = ၂၄ ဆက်စတယ်ရီ) ၁၁.၉၃ ကွာတ် / ၁၃.၁၃ လီတာ ကိုရို့စ် (“အတိုင်းအတာ”၊ လုကာ ၁၆:၇၊ ဂျူး၊ = ၁၀ ဘာတိုင်) ၁၄.၉၂ ဘူးရှယ် / ၅.၂၅ ဟက်တိုလီတာ  Unit	U.S./Metric
Choinix (“measure,” Rev. 6:6; Greek; = 2 sextarii)	.99 qt. / 1.09    l.
Modios (“bushel,” Matt. 5:15; Roman; = 16 sextarii)	7.95 qt. / 8.75    l.
Saton (“measure,” cf. Matt. 13:33; Jewish; = 24 sextarii)	11.93 qt. / 13.13 l.
Koros (“measure,” cf. Luke 16:7; Jewish; = 10 batoi)	14.92 bu. / 5.25 hl.

 

 

 

အရည်အတိုင်းအတာ

 Liquid Measure

 

ဇက်စတက်စ် (“အိုး”၊ မာကု ၇:၄၊ ရောမ၊ = ဆက်စတယ်ရီ) ၁.၁၅၆ ပိုင့် / ၀.၅၄၇ လီတာ ဘာတို့စ် (“အတိုင်းအတာ”၊ လုကာ ၁၆:၆၊ ဂျူး၊ = ၇၂ ဆက်စတယ်ရီ) ၁၀.၄၁ ဂါလံ / ၃၉.၄၀ လီတာ မက်ထရေတက်စ် (“ဖာကင်”၊ ယောဟန် ၂:၆၊ ဂရိ) ၁၀.၂၇ ဂါလံ / ၃၈.၈၈ လီတာ သို့မဟုတ်၊ အိုတီ “ဘတ်” နှင့် ညီမျှပါက ၅.၈၁ ဂါလံ / ၂၂.၀၀ လီတာ	1.156 pt. /     .547  l.
Batos (“measure,” cf. Luke 16:6; Jewish; = 72 sextarii)	10.41  gal. / 39.40    l.
Metrētēs (“firkin,” cf. John 2:6; Greek)	10.27  gal. / 38.88    l.
or, if equivalent to OT “bath”	5.81  gal. / 22.00    l.

 

 

 

 

အလျားအတိုင်းအတာ

Linear Measure

 

ဖေးချု့စ် (“ကျူးဘစ်”၊ မဿဲ ၆:၂၇၊ ဂရိ၊ ဟေဗြဲ အမ္မာကို ကိုယ်စားပြု) ခန့်မှန်းခြင်း ၁ ပေ ၅½ လက်မ / ၀.၄၄၄၅ မီတာ အော်ဂူယာ (“ဖါသွန်”၊ တမန်တော် ၂၇:၂၈၊ ဂရိ) ခန့်မှန်းခြင်း ၆ ပေ / ၁.၈ မီတာ စတာဒီယွန် (“ဖာလုံ”၊ လုကာ ၂၄:၁၃၊ ဂရိ) ခန့်မှန်းခြင်း ၆၀၆ ပေ ၆ လက်မ / ၁၈၅ မီတာ ဆဗ္ဗတိုဟိုဒစ် (“ဥပုသ်နေ့ခရီး”၊ တမန်တော် ၁:၁၂၊ ဂျူး) ခန့်မှန်းခြင်း ၂,၉၁၆ ပေ / ၈၈၉ မီတာ မိုင်လီယွန် (“မိုင်”၊ မဿဲ ၅:၄၁၊ ရောမ) ခန့်မှန်းခြင်း ၄,၈၅၅ ပေ / ၁,၄၈၀ မီတာ Pēchus (“cubit,” Matt. 6:27; Greek, representing
Heb. ammah) about	1 ft. 5½ in.         /   .4445 m.
Orguia (“fathom,” cf. Acts 27:28; Greek) about	6 ft.        / 1.8       m.
Stadion (“furlong,” cf. Luke 24:13; Greek) about	606 ft. 6 in.      / 185      m.
Sabbatou hodos (“a sabbath day’s journey,”
Acts 1:12; Jewish) about	2,916 ft.     / 889      m.
Milion (“mile,” Matt. 5:41; Roman) about	4,855 ft.   / 1,480   m.

 

 

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းကာလရှိ ဂျူးများသည် ၎င်းတို့၏ရိုးရာပြက္ခဒိန်ကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ရောမအင်ပါယာတွင် နေထိုင်ရင်း ရောမပြက္ခဒိန်ကိုလည်း ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်ခဲ့သည်။ ဂျူးများသည် ပြက္ခဒိန်တစ်ရက်ကို နေဝင်ချိန်မှ စတင်ရေတွက်သော်လည်း၊ နေ့အချိန်နာရီများကို နေထွက်ချိန်မှ ရေတွက်သည်။ မဿဲ ၂၀:၁၊ ၃-၆၊ ၈၊ ၁၂ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း၊ အလုပ်လုပ်ရက်သည် “မနက်စောစော” မှစတင်ပြီး ဆယ့်နှစ်နာရီမြောက် “ညနေရောက်သည့်အခါ” အထိ ဆက်လက်လုပ်ကိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် နေ့အချိန်ကို ဆယ့်နှစ်ပိုင်းညီတူခွဲထားပြီး၊ နာရီများသည် ရာသီအလိုက် အနည်းငယ်ကွဲပြားသည်။ ညအချိန်ကို “အစောင့်အချိန်များ” အဖြစ်ခွဲထားသည်။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကာလတွင် အစောင့်အချိန် ၃ ခုရှိခဲ့သည် (ထွက်မြောက်ရာ ၁၄:၂၄၊ တရားသူကြီး ၇:၁၉)။ သို့သော် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ရောမစနစ်ကို အသုံးပြုပြီး၊ ညအချိန်ကို အစောင့်အချိန် ၄ ခုအဖြစ်ခွဲထားသည် (မဿဲ ၁၄:၂၅၊ မာကု ၆:၄၈)၊ ၎င်းတို့ကို ညနေ၊ သန်းခေါင်ယံ၊ ကြက်တွန်ချိန်၊ နံနက်ဟု ခန့်မှန်းအမည်ပေးထားပြီး၊ တစ်ခုချင်းစီသည် ခန့်မှန်းအားဖြင့် ၃ နာရီခန့်ကြာသည်။ ဤစနစ်သည် ပထမရာစုနှစ်တွင် ဂျူးများအကြား သာမန်အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု ဂျိုဆီဖတ်စ်က ညွှန်ပြသည် (အန်တီကွီတီးစ် v. ၆. ၅ [၂၂၃]၊ xviii. ၉. ၆)။

For the measurement of time the Jews of the New Testament period used their own traditional calendar (see the discussions of this calendar, Vol. II, pp. 100-123; Vol. V, pp. 236, 238). Living in the Roman Empire, they were familiar also with the Roman calendar (see Vol. V, pp. 237, 239). The Jews began the calendar day with sunset, but counted the daytime hours from sunrise. As is shown in Matt. 20:1, 3–6, 8, 12, the working day began “early in the morning” and continued until the twelfth hour, “when even was come.” Thus the daylight period was divided into twelve equal parts, or hours, which varied somewhat in length with the seasons. The night was divided into “watches”; in Old Testament times there were three of these (see Ex. 14:24; Judges 7:19). However, the New Testament uses instead the Roman system, which divided the night into four watches (see Matt. 14:25; Mark 6:48), apparently known as evening, midnight, cockcrowing, and morning (see Mark 13:35), and each approximately three hours long. That this system was in common use among the Jews in the 1st century is implied by Josephus (Antiquities v. 6. 5 [223]; xviii. 9. 6).

 

ပါလက်စတိုင်းဒေသတွင် ပထမရာစုနှစ်က သာမန်ဘာသာစကားမှာ အာရမိတ်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းကို ဗာဗုလုန်နှင့် ပါးရှားအင်ပါယာများတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ပြောဆိုခဲ့သည်။ ဂျူးများသည် ဗာဗုလုန်အကျဉ်းသားဘဝမှ ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာစဉ် ၎င်းကို ယူဆောင်လာခဲ့သည်။ အာရမိတ်အပြင်၊ ဂရိဘာသာစကားကိုလည်း ပါလက်စတိုင်းတွင် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ ဟယ်လီနစ်တစ်လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဒီကာပိုလစ်မြို့များနှင့် ဂါလိလဲမြို့တော် ဆက်ဖိုရစ်ကဲ့သို့သော ဟယ်လီနစ်တစ်မြို့များတွင် အထူးသဖြင့် ထင်ရှားသည်။ ၎င်းသည် ယေရှု၏နာဇရက်အိမ်မှ ၄ မိုင်သာဝေးသည်။ ပါလက်စတိုင်းပြင်ပရှိ ဂျူးများအကြား မွေးဖွားပြီး ၎င်းတို့၏မွေးရပ်မြေသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာသူများသည်လည်း ဂရိဘာသာစကားကို မကြာခဏပြောဆိုကြသည်။

The common language of Palestine in the 1st century was Aramaic, which had been widely spoken in both the Babylonian and the Persian Empire, and which the Jews had brought home with them on their return from the Babylonian captivity (see Vol. I, p. 30). In addition to Aramaic, much Greek was also in use in Palestine as a result of centuries of Hellenistic influence. This was particularly true in the cities of the Decapolis and in other Hellenistic cities, such as Sepphoris, the capital of Galilee, which was situated only four miles from Jesus’ home at Nazareth. Jews born in the Gentile world outside of Palestine, who had returned to their national homeland, also often spoke Greek.

 

 

IV. ဂျူးဘာသာ၏ဂိုဏ်းဂဏများ

IV. The Sects of Judaism

 

ဖာရိရှဲများ အလက်ဇန္ဒား မဟာကြီး၏ ရှေးဟောင်းအရှေ့ပိုင်းကို သိမ်းပိုက်ခြင်း (ဘီစီ ၃၃၁) နောက်တွင် ဂရိဘာသာစကား၊ ဓလေ့ထုံးတမ်း၊ အတွေးအခေါ်နှင့် ဘာသာတရားတို့၏ ပိုမိုရေရှည်ယဉ်ကျေးမှုထိုးဖောက်မှု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင်၊ အန်တီအိုခတ်စ် အီဖီဖန်းနီးစ်က ဂျူးများကို ဂရိယဉ်ကျေးမှုကို လက်ခံရန် အတင်းအကျပ်ပြုလုပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုသည် အားကြီးသော ခုခံမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဂျူဒါစ် မက္ကဘီးယပ်စ်နှင့် သူ၏မိသားစုဝင်များဖြစ်သည့် မက္ကဘီးများ သို့မဟုတ် ဟတ်စမိုနီယန်များက ဦးဆောင်ပြီး ဂျူးများသည် အန်တီအိုခတ်စ်၏ တပ်ဖွဲ့များကို ရဲဝံ့စွာ အနိုင်ယူကာ ၎င်းတို့၏ လွတ်လပ်မှုကို ရရှိခဲ့သည် (ဘီစီ ၁၆၄)။ ဂျူးများအကြား၊ အထူးသဖြင့် ပိုမိုချမ်းသာပြီး ပညာတတ်သူများနှင့် ပါလက်စတိုင်းပြင်ပတွင် နေထိုင်သူများသည် ဂရိယဉ်ကျေးမှုကို တဖြည်းဖြည်းလက်ခံလာသည့် သဘောထားရှိခဲ့သည်။ ထိုကဲ့သို့သော ဂျူးများကို ဟယ်လီနစ်တစ်များဟု ခေါ်ဆိုပြီး ဂျူးလူ့အဖွဲ့အစည်း၏ လစ်ဘရယ်အစိတ်အပိုင်းကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ သို့သော် ဂျူဒီယာတွင် နေထိုင်သူအများစုသည် ၎င်းတို့၏ ဘိုးဘွားများ၏ ဓလေ့ထုံးတမ်းနှင့် ဘာသာတရားကို ခိုင်မာစွာ စွဲကိုင်ထားသည်။

The Pharisees..—The conquest of the ancient East by Alexander the Great (331 b.c.) was followed by a more permanent cultural invasion by Greek language, customs, ideas, and religion. Eventually, attempts by Antiochus Epiphanes to Hellenize the Jews, that is, to compel them to adopt Greek culture, provoked the most determined resistance (see pp. 28-31; see on Dan. 11:14). Led by Judas Maccabaeus and other members of his family, later known as Maccabees or Hasmonaeans, the Jews heroically defeated the forces of Antiochus and secured their own freedom (164 b.c.). Among the Jews, particularly those of the more wealthy and educated classes and those residing beyond the borders of Palestine, there was a gradual tendency to adopt Greek culture. Such Jews were known as Hellenists and constituted the liberal element of Jewish society. But most of those who lived in Judea clung tenaciously to the customs and religion of their forefathers.

 

ဂရိလွှမ်းမိုးမှုများကို ဆန့်ကျင်ရန်၊ ဂျူဒီယာတွင် ကာကွယ်ရေးလှုပ်ရှားမှုတစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာပြီး ၎င်းတို့သည် ဟာဆီဒီမ် (ဟေဗြဲ ခါဆီဒီမ်) ဟူသော အမည်ကို လက်ခံခဲ့သည်။ ၎င်းသည် “ဖြူစင်သူများ” သို့မဟုတ် “သူတော်စင်များ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဖာရိရှဲများသည် “ခွဲထွက်သူများ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည့် အမည်ဖြင့် ဟာဆီဒီမ်များမှ ဆင်းသက်လာပြီး ဂျွန်ဟိုင်ယာကာနပ်စ်လက်ထက် (ဘီစီ ၁၂၀) တွင် နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုအဖြစ် ပထမဆုံး ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ဖာရိရှဲများသည် လူကြိုက်များသော၊ သြသဒေါက်စ်၊ အများစုပါတီဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့၏ အစီအစဉ်မှာ ဥပဒေနှင့် ၎င်းမှဆင်းသက်လာသော ရိုးရာအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်များကို တင်းကြပ်စွာ လိုက်နာရန်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် အများပြည်သူတာဝန်နှင့် နိုင်ငံသားတာဝန်များကို ရှောင်ရှားရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ လူ့ဘဝ၏ ဆူညံပွက်လောရိုက်မှုမှ မထွက်ခွာဘဲ၊ ၎င်းတို့သည် ၎င်းကို ဝေဖန်စီရင်သူများဖြစ်ပြီး၊ ညစ်ညမ်းသည်ဟု ယူဆသည့် အဆက်အသွယ်များကို ရှောင်ရှားရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ဘုရားသခင်အား အားကိုးပြီး ၎င်းတို့၏လူများကို ဦးဆောင်ရန်နှင့် အတိတ်ကဲ့သို့ ၎င်းတို့အတွက် လုပ်ဆောင်ပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

In opposition to Greek influences, there arose in Judea a conservative movement whose members adopted the name Hasidim (Heb. chasidim), meaning “pious ones,” or “saints” (see on Ps. 16:10; see Additional Note on Psalm 36). The Pharisees, whose name means “separatists,” owed their origin to the Hasidim, and first appeared as a political party about 120 b.c., during the time of John Hyrcannus (pp. 29, 34). The Pharisees were the popular, orthodox, majority party. Their program was one of rigid adherence to the law and to the host of traditional interpretations which at the time were growing out from it. They insisted on avoiding public responsibility and civic duties. While not withdrawing from the hum and bustle of life, they were critical judges of it, and so sought to avoid its supposedly defiling contacts. They insisted on reliance upon God to lead His people and to work for them as He had in the past.

 

သို့သော်၊ ဂျူဒီယာတွင် ဘာသာတရားနှင့် နိုင်ငံတော်သည် ပေါင်းစည်းထားပြီး၊ ထိုခေတ်က အစိုးရအားလုံးတွင်ကဲ့သို့ဖြစ်သည်။ ဂျူးများအကြား၊ ဘာသာတရားသည် နိုင်ငံတော်၏ အထူးစိုးရိမ်မှုဖြစ်သည်။ မောရှေမှစံမြတ်နှင့် ဒါဝိဒ်ထိ၊ ယဇ်ပုရောဟိတ်အတန်းသည် နိုင်ငံရေးအာဏာနှင့် ခွဲထွက်လာခဲ့သည်။ ထို့ပြင်၊ ဟတ်စမိုနီယန်မျိုးဆက်သည် ယဇ်ပုရောဟိတ်မျိုးဆက်ဖြစ်သော်လည်း၊ အာရုန်၏ တိုက်ရိုက်ယဇ်ပုရောဟိတ်မျိုးဆက်မဟုတ်ပေ။ ထို့ကြောင့်၊ မိုဒင်မြို့၏ ယဇ်ပုရောဟိတ်ဟောင်း မတ္ထသီယပ်၏ သားများဖြစ်သည့် ဂျူဒါစ်၊ ဂျိုနသန်၊ နှင့် ဆီမွန်တို့သည် ၎င်းတို့၏ ပြန်လည်ရွေးနှုတ်ထားသော နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ရင်း ယဇ်ပုရောဟိတ်များအဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေခဲ့ပြီး၊ ယဇ်ပုရောဟိတ်ရာထူးအတွက် ပိုမိုထိရောက်သော တောင်းဆိုမှုမရှိခဲ့ပေ။ သို့သော် ဘာသာတရားနှင့် နိုင်ငံရေးဦးဆောင်မှု ပေါင်းစည်းမှုကို ဖာရိရှဲများက ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ဘာသာတရားကို နိုင်ငံတော်၏ စိုးရိမ်မှုမှ ခွဲထုတ်ရန်၊ ယဇ်ပုရောဟိတ်ရာထူးကို နိုင်ငံရေးဆက်နွယ်မှုမှ ဖယ်ရှားရန်၊ နှင့် နိုင်ငံသားလှုပ်ရှားမှုမှ ကိုယ်ကိုကိုယ် ခွဲထုတ်ရန် ဆန္ဒရှိခဲ့သည်။

But church and state were united in Judea, as in all governments of that day. Among the Jews religion was the concern of the state in a peculiar way. It had always been so, from Moses through Samuel to David, under whom the priestly class had become distinct from the civil authority. Furthermore, the Hasmonaean house had been a priestly one, although not indeed of the direct high priestly line of Aaron. Therefore, Judas, Jonathan, and Simon, sons of Mattathias, the old priest of Modin, were still priests the while they ruled their newly redeemed country, and none had a more effective claim to the high priestly office. But to this union of religious and political leadership the Pharisees objected. They wished to separate religion from the concern of the state, to rid the high priesthood of political entanglements, and to divorce themselves from civic activity.

 

ဤကြိုးပမ်းမှုများသည် အောင်မြင်ရန် ခက်ခဲခဲ့သည်။ ဂျူးများအတွက်၊ ဘာသာတရားနှင့် ဘဝ၏အခြားလှုပ်ရှားမှုများကြား ယုတ္တိဗေဒဆိုင်ရာ ခွဲထွက်မှုမရှိခဲ့ပေ။ ယဇ်ပုရောဟိတ်ရာထူးသည် အများပြည်သူဘဝ၏ တာဝန်သိသော အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံရေးဆက်နွယ်မှုများမှ လွတ်မြောက်နိုင်ခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ အက်စီနီများနှင့် နောက်ပိုင်းခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးများကဲ့သို့ လူ့အဖွဲ့အစည်းမှ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထွက်ခွာမသွားဘဲ၊ ဖာရိရှဲများသည် ၎င်းတို့၏အမြင်များကို ထောက်ခံမည့် ခေါင်းဆောင်မည်သူမဆိုကို ပါတီဝင်များအဖြစ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဥပဒေကို လေ့လာသူများအနေဖြင့်၊ ၎င်းတို့သည် ကျမ်းစာပညာရှင်များ သို့မဟုတ် ဓမ္မပညာရှင်များ၏ ပါတီဖြစ်ပြီး၊ ထို့ကြောင့် သာမန်လူထုမဟုတ်သော်လည်း၊ လူကြိုက်များသော ဝိညာဉ်ရေးရာလမ်းညွှန်သူများဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ယုံကြည်ချက်များကို စိတ်အားထက်သန်မှုနှင့် ယုံကြည်ချက်ဖြင့် တွန်းအားပေးကာ၊ ၎င်းတို့၏အမြင်သို့ နောက်လိုက်များစွာကို ရရှိခဲ့သည်။

All of these endeavors were difficult to achieve. For the Jews there was no logical line of separation between religion and other activities of life. The priesthood was so responsible a part of public life that it could not escape political involvements. Instead of withdrawing physically from society, as did the Essenes and the later Christian monks, the Pharisees became partisans of any leader who would espouse their views. As students of the law, they were the party of the scribes, or theologians, and hence, although not made up of the common people, they were the popular spiritual guides. They pressed their beliefs with ardor and conviction, and won numerous adherents to their point of view.

 

ဖာရိရှဲများသည် အနာဂတ်ဘဝကို ယုံကြည်ခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်သည် ၎င်းတို့၏လူများကို ဘုရားရှေ့တော်တွင် ပျော်ရွှင်မှုပေးမည်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းကို ဖြောင့်မတ်သူများသာ ခံစားနိုင်သည်။ ထိုပျော်ရွှင်ဖွယ်အခြေအနေတွင်၊ ဖြောင့်မတ်သူများသည် ၎င်းတို့၏သီလ၏ ဆုလာဘ်များကို ရရှိမည်ဖြစ်သည်။ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့်၊ ဆိုးယုတ်သူများ၊ ဘုရားသခင်ကို ဆန့်ကျင်သူများ၊ သူ၏ဥပဒေကို မနာခံသူများသည် ညှဉ်းဆဲရာနေရာတွင် ထာဝရခံစားရမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော်၊ ဖာရိရှဲအားလုံးသည် အနာဂတ်ဆုလာဘ်နှင့် ပြစ်ဒဏ်များ၏ အသေးစိတ်အချက်များကို သဘောတူညီခဲ့ခြင်းမရှိပေ။ အနာဂတ်ဘဝအကြောင်း အတွေးအခေါ်များစွာ ကွဲပြားမှုရှိခဲ့သည်။ ဖာရိရှဲများအကြား သာမန်ယုံကြည်ချက်တစ်ခုမှာ အလယ်အလတ်နေရာတစ်ခုတွင် သေဆုံးသူများ၏ ဝိညာဉ်အားလုံးသည် ၎င်းတို့၏ နောက်ဆုံးကံကြမ္မာသို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် စောင့်ဆိုင်းနေရသည်ဟူသော အယူအဆဖြစ်သည်။ ဤစိတ်ကူးယဉ်နေရာ—ဟဒေးစ်—မှ၊ “အာဗြဟံ၏ရင်ခွင်” သို့ဝင်ရောက်ရန် အဆင်သင့်မဖြစ်သေးသူများသည် တစ်ဖက်တွင် ၎င်း၏ပျော်ရွှင်မှုများကို ကြိုတင်မြင်နိုင်ပြီး၊ အခြားတစ်ဖက်တွင် ဆိုးယုတ်သောကံကြမ္မာသို့ အတည်မပြုရသေးသူများသည် ၎င်းတို့ကို စောင့်ကြိုနေသော ထိတ်လန့်မှုများကို မြင်တွေ့နိုင်သည်။

The Pharisees believed in a future life. God would give His people happiness in the divine presence, which only a righteous man could enjoy. In that beatific state good men would receive the rewards of their virtue. Conversely, the wicked, the resisters of God, those who disobeyed His law, would suffer forever in a place of torment. However, not all Pharisees agreed on the details of future rewards and punishments meted out to the faithful and the unfaithful. There were many variations of thought about the afterlife. A common belief among the Pharisees was the concept that in an intermediate place all the souls of the dead awaited transfer, each to its ultimate destiny. From this imaginary place—Hades—those not yet prepared to enter “Abraham’s lap” (see Talmud Ḳiddushin 72a, Soncino ed., p. 369) could, from one side, view in anticipation its pleasures, while from the other side those not yet confirmed to an evil destiny could see the reality of the horrors awaiting them.

 

သူ၏ သူဌေးနှင့် လာဇရုအကြောင်း ဥပမာတရားတွင် (လုကာ ၁၆:၁၉–၃၁)၊ ခရစ်တော်သည် အနာဂတ်ဘဝအကြောင်း ဖာရိရှဲများ၏ သွန်သင်ချက်များကို ဤဘဝတွင် သူ၏တိုးတက်မှုအတွက် သတိပေးချက်များနှင့် ဆုံးမမှုများမှ အကျိုးအမြတ်ရရှိရန် အလေးပေးရန် ယာဉ်အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ယေရုဆလင်မြို့တွင် ဖမ်းဆီးခံရပြီးနောက် (တမန်တော် ၂၃:၆–၁၀)၊ ပေါလုသည် ဖာရိရှဲများ၏ ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းအပေါ် ယုံကြည်ချက်ကို ၎င်း၏စွပ်စွဲသူများကို ခွဲခြားရန် အသုံးပြုခဲ့သည်။

In His parable of the rich man and Lazarus (Luke 16:19–31), Christ used the teachings of the Pharisees concerning the future life as a vehicle for emphasizing that one should profit in this life by warnings and admonitions for his betterment (COL 263–265). Following his arrest in Jerusalem (Acts 23:6–10), Paul used to his advantage the belief of the Pharisees in the resurrection, in order to divide his accusers.

 

ဖာရိရှဲများအတွက် မက်ဆီယာ၏မျှော်လင့်ချက်သည် တောက်ပခဲ့သည်။ အဆိုပါ ဘိသိတ်ခံထားသူသည် လာရောက်ပြီး ဒါဝိဒ်၏အုပ်စိုးမှုအတွင်း ဣသရေလ၏ဘုန်းတန်ခိုးကို ပြန်လည်ထူထောင်ကာ များစွာတိုးမြှင့်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ မက်ဆီယာသည် ကမ္ဘာကို အုပ်စိုးမည်ဖြစ်သည်။ ဒါဝိဒ်သည် အင်အားကြီးမားပြီး ကမ္ဘာတွင် လွှမ်းမိုးမှုကြီးမားခဲ့သော်လည်း၊ မက်ဆီယာသည် အခြားအုပ်ချုပ်သူများအားလုံးကို ကျော်လွန်မည်ဖြစ်သည်။ ဒါဝိဒ်သည် ပညာရှိပြီး ဖြောင့်မတ်ခဲ့သော်လည်း၊ မက်ဆီယာသည် ဖြောင့်မတ်ခြင်း၏ပုံပြဖြစ်မည်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် သူ့ကို ဘုရားသခင်အဖြစ် မထင်မှတ်ခဲ့သော်လည်း၊ သူသည် သဘာဝလွန်စွမ်းအားဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားမည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည်။ ဖာရိရှဲများ၏ အတွေးအခေါ်နှင့် ရည်မှန်းချက်များကို ဥပဒေဝါဒ၊ အမျိုးသားဝါဒ၊ နှင့် မက်ဆီယာဝါဒဟူသော ဝေါဟာရများဖြင့် ဖော်ပြရန်ဖြစ်သည်။

The Messianic hope was bright with the Pharisees. The Anointed One would come and restore, and greatly add to, the glory that was Israel’s during the reign of David (see Vol. IV, p. 31). Messiah would rule the world (see Vol. IV, p. 30). David had been powerful and had wielded great influence in the world, but Messiah would transcend all other rulers. David had been wise and good, but Messiah would be righteousness personified, and although they did not conceive of Him as God, they believed that He would be clothed with supernatural power. The terms legalism, nationalism, and Messianism may be used to describe the Pharisees’ philosophy and objectives.

 

ဟတ်စမိုနီယန်မျိုးဆက်သည် အတွေ့အကြုံပိုမိုရရှိလာပြီး နိုင်ငံတော်၏တာဝန်များသည် နိုင်ငံတကာအဆက်အသွယ်များကို ပိုမိုပါဝင်လာသည်နှင့်အမျှ၊ အုပ်ချုပ်သူများသည် ဂျူးဆန်မှု နည်းပါးလာပြီး၊ မတ္ထသီယပ်နှင့် သူ၏သား ဂျူဒါစ် မက္ကဘီးယပ်စ်တို့ ပုန်ကန်ခဲ့သည့် ဟယ်လီနစ်ဇင်ကို ပိုမိုထင်ရှားလာခဲ့သည်။ ဤသဘောထားသည် ဟီရိုဒီယန်မျိုးဆက်၏ ဟယ်လီနစ်ဇင်မူဝါဒများ လွှမ်းမိုးလာသည်အထိ အရှိန်မြှင့်လာခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ယုံကြည်ချက်များနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော ဤဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ဖာရိရှဲများက ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။

As the Hasmonaean house grew older in experience and the duties of state involved more and more international contacts, the rulers became less strictly Jewish and more marked by the very Hellenism against which old Mattathias and his son Judas Maccabaeus had revolted. This tendency was accelerated until, eventually, the Hellenizing policies of the Herodian dynasty prevailed. It was to this development, so contrary to everything they believed, that the Pharisees stood opposed.

 

ဆဒ္ဒူဆီးများ ဆဒ္ဒူဆီးဟူသော အမည်၏ အဓိပ္ပာယ်ကို မသိရသေးပေ၊ သို့သော် ၎င်းသည် ယဇ်ပုရောဟိတ်မျိုးဆက်အမည် ဇာဒုတ်မှ (၁ ဘုရင် ၂:၃၅) ဆင်းသက်လာပြီး၊ မင်းမျိုးမင်းနွယ်အမြင်ကို ထောက်ခံသူများအတွက် စုစည်းမှုအချက်တစ်ခုအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည်။ ထိုကဲ့သို့သော ထောက်ခံသူများသည် ဆဒ္ဒူဆီးများဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံ၏ လောကီအကျိုးစီးပွားများကို အလေးထားသည်။ ထို့ကြောင့် ဆဒ္ဒူဆီးများသည် ဖာရိရှဲများနှင့် အလွန်ကွဲပြားသည်။ မက္ကဘီးယန်မိသားစု၏ ကြိုးပမ်းမှုများနှင့်အတူ ပစ္စည်းဥစ္စာနှင့် နိုင်ငံရေးအောင်မြင်မှုသည် ၎င်းတို့အတွက် ကြီးမားသော စိတ်ကျေနပ်မှုဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့၏အကျိုးစီးပွားများသည် အဓိကအားဖြင့် နိုင်ငံရေးဖြစ်သည်။ ခွဲထွက်မှုသည် ၎င်းတို့၏အမြင်နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။

The Sadducees.—The meaning of the name Sadducee is not known, unless it came from the priestly family name of Zadok (see 1 Kings 2:35), which was probably used as a rallying point of sorts for the exponents of the aristocratic point of view. Such exponents the Sadducees were, with a strong concern for the secular interests of the nation. Thus the Sadducees were quite different from the Pharisees. The material and political success that attended the efforts of the Maccabean family was a source of deep satisfaction to them. Their interests were primarily political. Separatism was contrary to their outlook.

 

၎င်းတို့သည် ဘာသာတရားဆန့်ကျင်သူများ မဟုတ်သော်လည်း၊ နိုင်ငံ၏အကျိုးကျေးဇူးသည် ၎င်းတို့ထင်မြင်သည့်အတိုင်း ဘာသာတရားဆိုင်ရာ ထည့်သွင်းစဉ်းစားမှုများကို အားလုံးတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချရန် မလိုအပ်ဟု ခံစားရသည်။ ၎င်းတို့သည် တိုရာ၊ ဥပဒေကို ကျမ်းမြတ်အဖြစ် လက်ခံခဲ့သော်လည်း၊ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ကျန်အပိုင်းများကို မထည့်သွင်းထားဟု ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ ဖာရိရှဲများက အလေးထားသည့် ဓလေ့ထုံးတမ်း၏တန်ဖိုးကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။

They were not antireligious, but felt that the welfare of the nation as they conceived of it did not require that religious considerations be decisive in all matters. They accepted the Torah, the Law, as canonical, but rejected the rest of the Old Testament as uninspired, and denied the value of tradition (see on Mark 12:26; Luke 24:44), of which the Pharisees made so much.

 

ထို့ကြောင့်၊ ဆဒ္ဒူဆီးများသည် အနာဂတ်ဘဝ၊ ကောင်းကင်တမန်များ၊ ဝိညာဉ်များ၊ သို့မဟုတ် အနာဂတ်ပြစ်ဒဏ်ပေးမှုတို့၏ သွန်သင်ချက်ကို လက်ခံရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့သည် တိုရာတွင် ဤအကြောင်းအရာများကို ရှင်းလင်းသော ဖော်ပြချက်များကို ရှာမတွေ့ဟု ကြေညာခဲ့သည် (ဂျိုဆီဖတ်စ် အန်တီကွီတီးစ် xviii. ၁. ၄; ဝေါ ii. ၈. ၁၄ [၁၆၄–၁၆၅; တမန်တော် ၂၃:၈])။ ဖာရိရှဲများသည် အကူအညီအတွက် ဘုရားသခင်အား အားကိုးကြောင်း ဝန်ခံခဲ့သော်လည်း၊ ဆဒ္ဒူဆီးများသည် ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင်ကို အားကိုးခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် နိုင်ငံခြားမဟာမိတ်များသို့ ဝင်ရောက်ရန်နှင့် နိုင်ငံအတွက် အကျိုးပြုမည့် မည်သည့်နည်းလမ်းများကိုမဆို အသုံးပြုရန် အဆင်သင့်ဖြစ်ခဲ့သည်။

Consequently, the Sadducees refused to accept the teaching of a future life, or of angels, or of spirits of any sort, or of future retribution, for they declared that they failed to find in the Torah plain statements on these matters (Josephus Antiquities xviii. 1. 4; War ii. 8. 14 [164–165; Acts 23:8]). Whereas the Pharisees confessed dependence upon God for help, the Sadducees relied upon themselves. Thus they were prepared to enter into foreign alliances and to utilize any other means that promised to benefit the nation.

 

ဂျူးဘာသာရေးဘဝ

ဆဒ္ဒူစီများ—ဂျူးလူမှုဘဝ၏ မြင့်မြတ်သောအဆင့်အတန်းကို ကိုယ်စားပြုသူများဖြစ်ပြီး၊ ဆဒ္ဒူစီများသည် လူထုတစ်ခုလုံးကို ကိုယ်စားမပြုခဲ့ပေ။ ၎င်းတို့သည် ယခင်ဂျူးများအနက် ဟယ်လီနစ်တစ်ပါတီ၏ ပြန်လည်မွေးဖွားခြင်းတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး၊ ဟာဆစ်ဒင်များက ၎င်းတို့ကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။ ဖာရိဆီများကမူ ဟာဆစ်ဒင်များ၏ အတွေးအခေါ်ဆိုင်ရာ ဆက်ခံသူများဖြစ်သည်။

Standing as they did for the aristocratic side of Jewish life, the Sadducees were not representative of the people as a whole. They were a reincarnation, in a sense, of the Hellenistic party among the earlier Jews, against whom the Hasidim had arisen, whereas the Pharisees, on the other hand, were the ideological descendants of the Hasidim.

 

အစပိုင်းတွင် ဟတ်စမိုနီယန်မင်းသားများသည် ဖာရိဆီများနှင့် ဆဒ္ဒူစီများထဲမှ တစ်ဖက်ကို ပါတီဝင်အဖြစ် ရွေးချယ်ခြင်းမပြုဘဲ၊ ၎င်းတို့နှစ်ဖွဲ့လုံးနှင့် လက်တွဲလုပ်ကိုင်ကာ အများပြည်သူရာထူးများနှင့် ဂုဏ်ပြုမှုများကို ၎င်းတို့အကြား ဖြန့်ဝေပေးခဲ့သည်။ ဟတ်စမိုနီယန်ဆိုင်မွန်၏သား ဂျွန်ဟိုင်ယာကနပ်စ်ငယ်၏ နှစ်ရှည်အုပ်ချုပ်မှုအတွင်း၊ ဖာရိဆီခေါင်းဆောင်အချို့၏ မဆင်မခြင်လုပ်ရပ်ကြောင့် ဟတ်စမိုနီယန်များသည် ဆဒ္ဒူစီများဘက်သို့ ပိုမိုကူးပြောင်းသွားခဲ့သည် (ဂျိုးဆီးဖပ်စ် အန်တီကွီးတီးစ် ဆယ်သုံးဒသမ ဆယ်ဒသမ ခြောက် [၂၉၃–၂၉၆])။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဟတ်စမိုနီယန်အိမ်တော်သည် ဟယ်လီနစ်တစ်စိတ်လှုပ်ရှားမှုကို ပိုမိုပွင့်လင်းစွာ လက်ခံခဲ့ပြီး၊ ဂျူးဒါယစ်နှင့်ဆိုင်သော မူဝါဒများနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများတွင် လျော့နည်းသွားကာ၊ ဆဒ္ဒူစီများသည် နိုင်ငံရေးကိစ္စများတွင် ပိုမိုသြဇာလွှမ်းမိုးလာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ဆဒ္ဒူစီများအကြောင်း အနည်းငယ်သာသိရှိထားပြီး၊ ၎င်းတို့သည် စာပေတစ်စုံတစ်ရာကိုမျှ ချန်ထားခဲ့ခြင်းမရှိပေ။

At first the Hasmonaean princes successfully avoided becoming partisans of either the Pharisees or the Sadducees, but worked with both, distributing public offices and honors between them. It was during the long principate of John Hyrcanus I, son of the noble Hasmonaean Simon, that an indiscretion on the part of some leaders among the Pharisees drove the Hasmonaeans into the arms of the Sadducees (Josephus Antiquities xiii. 10. 6 [293–296]). From then on the Hasmonaean house was more openly Hellenistic, that is, less Judaistic, in its policies and procedures, and the Sadducees exerted more and more influence in national affairs. Comparatively little is known of the Sadducees, however, because they have left no literature whatsoever.

 

အက်စီးန်းများ—ဂျူးဂိုဏ်းတစ်ခုဖြစ်သော အက်စီးန်းများသည် ဖာရိဆီများကဲ့သို့ ဟာဆစ်ဒင်များမှ ပေါက်ဖွားလာပုံရသည်။ အက်စီးန်းများသည် ဖာရိဆီဝါဒဖြစ်ပေါ်လာသော တူညီသောဖွံ့ဖြိုးမှု၏ အစွန်းရောက်ထိန်းသိမ်းသူဘက်ကို ကိုယ်စားပြုပုံရသည်။ ၎င်းတို့သည် ဖာရိဆီများ၏ ယုံကြည်ချက်များ၏ ပိုမိုတင်းကျပ်သော အဆိုများကို လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည်။

The Essenes.—A third Jewish sect was the Essenes, who, like the Pharisees, appear to have been an outgrowth of the Hasidim. The Essenes represent, apparently, the extreme conservative side of the same development that resulted in Pharisaism. They put into practice the sterner tenets of the Pharisees’ beliefs.

 

အက်စီးန်းဝါဒဆိုင်ရာ ရင်းမြစ်အမျိုးမျိုးအကြား သေးငယ်သောကွဲပြားမှုများက ဤဂိုဏ်းသည် အုပ်စုနှစ်ခုခွဲထားကြောင်း ဖော်ပြပုံရပြီး၊ တစ်ခုမှာ အိမ်ထောင်ရေးကို ငြင်းပယ်ခြင်းဖြင့် ထူးခြားသည်။ အခြားနည်းဖြင့် အက်စီးန်းနှစ်မျိုးလုံးသည် ဖာရိဆီများ၏ ခွဲထွက်ဝါဒကို လူ့အဖွဲ့အစည်းမှ ထွက်ခွာသွားသည့်အထိ ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး၊ ရလဒ်အနေဖြင့် သီလရှင်ဘဝနှင့်ဆင်တူသော ဘဝတစ်ခုကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ကုန်သွယ်မှုကို ရှောင်ရှားခဲ့ပြီး၊ ကျွန်ပိုင်ဆိုင်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့ကာ၊ အနည်းဆုံးအားဖြင့် ဗိမာန်တော်ရှိ ယဇ်ပူဇော်မှုများကို ရှောင်ရှားခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ကျိန်ဆိုမှုများကို ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ ပစ္စည်းများကို အတူတကွပိုင်ဆိုင်ကာ၊ ယဇ်ပုန်းများဖြင့် ပြင်ဆင်ထားသော အများနှင့်အတူ ထမင်းစားပွဲများကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ အက်စီးန်းမဟုတ်သူများနှင့် သီးသန့်နေထိုင်ကာ၊ ဖျားနာမှုနှင့် အခြားဆိုးရွားသောအခြေအနေများတွင် ညီအစ်ကိုဆန်စွာ ကူညီပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် အဖြူရောင်ဝတ်စုံများဝတ်ဆင်ကာ သန့်ရှင်းမှုကို ဂရုတစိုက်ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ ဤအချက်နှင့်ပတ်သက်၍ အထူးထင်ရှားသည်မှာ ၎င်းတို့၏ နေ့စဉ်ရေစိမ်ချိုးခြင်းဖြင့် အခမ်းအနားဆိုင်ရာ သန့်ရှင်းမှုကို အလေးထားပြီး ကျင့်သုံးခဲ့သည်။

Minor differences between the various sources on Essenism appear to indicate that the sect was divided into two groups, one of which was characterized by the rejection of marriage. In other ways both types of Essenes carried the separatism of the Pharisees to the point of withdrawal from society, and consequently led what was virtually a monastic life. They avoided trade, refused to hold slaves, and to some extent, at least, shunned the sacrifices of the Temple. They refused to take oaths, held goods in common, had communal meals with food prepared by priest-cooks, dwelt in houses apart from non-Essenes, and gave careful fraternal aid to one another in sickness or other adverse circumstances. They dressed in white and practiced meticulous cleanliness. Particularly conspicuous in this regard was their emphasis on ceremonial washings by immersion, which they practiced daily.

 

အက်စီးန်းများသည် ဝိညာဉ်များ၏ ကြိုတင်ဖြစ်တည်မှုကို ယုံကြည်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းနှင့်ပတ်သက်၍ ဒွိဟဝါဒကို လက်ခံကာ ခန္ဓာကိုယ်၏ ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ သွန်သင်ချက်များတွင် ဇိုရိုအက်စထရိယန်ဝါဒမှ ဆင်းသက်လာပုံရသော အချက်များပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့၏ အဆိုအချို့သည် ဂရိပိုင်သာဂိုရီယန်ဝါဒ၏ အချို့သောအင်္ဂါရပ်များနှင့်လည်း ဆင်တူသည်။

The Essenes believed in the pre-existence of souls, in reference to which they held to a philosophic dualism and hence rejected the resurrection of the body. Their teaching had elements apparently derived from Zoroastrianism. Some phases of it resembled also certain features of Greek Pythagoreanism.

 

ဒက်စီယာရှိ ကွမ်ရန်အနီးရှိ ခီရ်ဘတ်ကွမ်ရန်တွင် ရှေးဟောင်းသုတေသနတွေ့ရှိမှုများက ဤဂိုဏ်းအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှုအသစ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည် (တွဲလျက် တစ်၊ စာမျက်နှာ ၃၁–၃၄၊ တွဲလျက် လေး၊ စာမျက်နှာ ၈၆–၈၈)။ ယခုအခါ ပညာရှင်များအကြား ကွမ်ရန်ရှိ အဆောက်အအုံများသည် ဘီစီတစ်ရာစုနှစ်တွင် ထွန်းကားခဲ့သော အက်စီးန်းအသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခုပိုင်ဆိုင်ဖြစ်ပြီး၊ အကြား အာဒီတစ်ရာစုနှစ်တွင် ပြန်လည်ထွန်းကားခဲ့ပြီး၊ ထိုနေရာတွင်တွေ့ရှိသော လက်ရေးစာမူများသည် အက်စီးန်းစာကြည့်တိုက်ဖြစ်သည်ဟု တွေးထင်ကြသည်။ ဤစာရွက်စာတမ်းများ—အထူးသဖြင့် စည်းကမ်းလက်စွဲနှင့် ဟာဘတ်ကူမှတ်ချက်—အာဒီတစ်ရှစ်ကိုးဆယ့်ခြောက်တွင် ကိုင်ရိုတွင် တွေ့ရှိခဲ့သော ဒမတ်စကပ်စ်ကိုဗနန်တာများဟုခေါ်သော အုပ်စုတစ်ခုမှ ဆင်းသက်လာသော စာတမ်းတစ်စောင်နှင့် ဆင်တူမှုများကြောင့်၊ ဒမတ်စကပ်စ်အုပ်စုသည်လည်း အက်စီးန်းဖြစ်သည်ဟု ထပ်မံအကြံပြုခဲ့သည်။ ကွမ်ရန်ဂူလိုဏ်း လေးနှင့် ခြောက်တွင် ဒမတ်စကပ်စ်ကိုဗနန်တာများမှ အပိုင်းအစများလည်း တွေ့ရှိခဲ့ပြီး—ဆက်စပ်မှုကို သံသယဖြစ်စရာမလိုဘဲ သက်သေပြခဲ့သည်။

The archeological discoveries at Khirbet Qumrân, near the northwest shore of the Dead Sea, aroused new interest in this sect (see Vol. I, pp. 31-34; Vol. IV, pp. 86-88). It is now widely thought among scholars that the buildings at Qumrân belonged to an Essene community that flourished in the 1st century b.c., and again, after a period of vacancy, in the 1st century a.d.; and that the manuscripts found there were an Essene library. Similarities between these documents—particularly The Manual of Discipline and The Habakkuk Commentary—and a treatise discovered in Cairo in 1896, originating with a group known as the Damascus Covenanters, led to the further suggestion that this Damascus group was also Essene. Fragments from the same Damascus Covenanters were also found at Qumrân caves 4 and 6—proving the connection beyond doubt.

 

ဤစာရွက်စာတမ်းများသည် အစောပိုင်းခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ အချို့သောအင်္ဂါရပ်များနှင့် ရင်သပ်ရှုမောဖွယ်ဆင်တူမှုများကို ဖော်ထုတ်ပြီး၊ ဂျွန်ဘာသိစ်နှင့် ယေရှု၏ သွန်သင်ချက်များနှင့် ဂျူဒါယစ်အချို့သောအချက်များအကြား ယခင်ထက်ပိုမိုနီးကပ်သော ဆက်စပ်မှုကို ပြသခဲ့သည်။ မက်ဆိုင်ယာ—အမှန်တကယ်အားဖြင့် မက်ဆိုင်ယာနှစ်ပါး—၏လာရောက်မှုသည် ကွမ်ရန်၏ အရေးကြီးသောယုံကြည်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ကွမ်ရန်နှင့် ဒမတ်စကပ်စ်ရှိ အုပ်စုများသည် ၎င်းတို့၏မူလကို “ဖြောင့်မတ်ခြင်း၏ဆရာ” ဟုခေါ်သော ပရောဖက်တစ်ဦးမှ ခြေရာခံခဲ့သည်။ သူသည် မက်ဆိုင်ယာဘုံပါဒမ်အတွက် ပြင်ဆင်ရန် ၎င်းတို့၏လိုက်နာသူများကို “သစ်လွင်သောကတိသစ္စာ” (သို့မဟုတ် “သစ်လွင်သောသက်သေ”) အဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး၊ ဂျူးများအနက် လွှမ်းမိုးထားသော ဘာသာရေးအာဏာပိုင်များနှင့် ပြင်းထန်သောပဋိပက္ခဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

These documents reveal striking parallels with certain aspects of early Christianity, and demonstrate a closer connection than had previously been realized between the teaching of John the Baptist and Jesus, on the one hand, and of certain elements in Judaism, on the other. The coming of Messiah—in fact, two messiahs—was an important Qumrân belief. The groups at Qumrân and Damascus, at least, traced their origin to a prophet, “the Teacher of Righteousness.” He had organized his followers into a “New Covenant” (or “New Testament”) in preparation for the Messianic kingdom, and had come into serious conflict with the dominant religious authorities among the Jews.

 

ကွမ်ရန်အသိုင်းအဝိုင်းသည် ၎င်းတို့၏ သန့်ရှင်းသောဘဝနှင့် ဥပဒေကို တင်းကြပ်စွာလိုက်နာမှုဖြင့် လာမည့်ဘုံပါဒမ်အတွက် ကမ္ဘာကို ပြင်ဆင်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် နေ့စဉ်ရေစိမ်ချိုးခြင်းကဲ့သို့သော သန့်ရှင်းမှုလုပ်ရပ်များသည် “သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်” ဖြင့် နှလုံးသန့်ရှင်းမှုမရှိဘဲ အသုံးမဝင်ကြောင်း အခိုင်အမာဆိုခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို ဘုရားသခင်သည် “သူ၏ဘိသိက်ခံရသူ” မှတစ်ဆင့် ၎င်းတို့အား ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ မက်ဆိုင်ယာဘုံပါဒမ်အတွက် ဝိညာဉ်ရေးသန့်ရှင်းမှုအပေါ် အလေးထားမှု၊ ၎င်းတို့၏ ရေချိုးခြင်း၊ ၎င်းတို့၏ မြင့်မားသော ကျင့်ဝတ်စံနှုန်းများနှင့် ဂျော်ဒန်တောကျယ်ဒေသရှိ ဒက်စီယာအနီးရှိ ၎င်းတို့၏ တည်နေရာသည် ဂျွန်ဘာသိစ်၏ သာသနာနှင့် နီးကပ်စွာ ဆင်တူသည်။ ၎င်းတို့သည် သူကဲ့သို့ အီစာယာ ၄၀:၃ ၏ ပြည့်စုံမှုဖြစ်သည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ ဤဆင်တူမှုများသည် ဂျွန်သည် ဤဂိုဏ်းနှင့် အဆက်အသွယ်ရှိခဲ့ရမည်ဟု နိဂုံးချုပ်ရန် ခက်ခဲသည်။ တမန်တော်ဂျွန်နှင့် ပေါလ်၏ သွန်သင်ချက်အချို့သည်လည်း ဤအုပ်စု၏ စာပေတွင် အလင်းပြသည့် ဆင်တူမှုများကို တွေ့ရှိသည်။ ဤအရာသည် ဤတမန်တော်များသည် ၎င်းတို့၏ ဧဝံဂေလိသတင်းစကားကို အက်စီးန်းများထံမှ မည်သည့်အပိုင်းကိုမျှ ချေးငှားခဲ့သည်ဟု မဆိုလိုပေ။

The Qumrân community purposed to help, by their purity of life and strict obedience to the law, to prepare the world for the coming kingdom. They insisted that acts of purification, such as their daily immersions, were useless if not preceded by a cleansing of the heart by “a holy spirit,” which, they believed, God made known to them through “His Anointed One.” Their emphasis on spiritual cleanliness in preparation for the Messianic kingdom, their washings, their high ethical standards, and their locale in the wilderness of Jordan near the Dead Sea closely parallel the ministry of John the Baptist. Like him, they declared themselves to be a fulfillment of Isa. 40:3. So striking are these similarities that it is difficult to escape the conclusion that John must have had some contact with this sect. Certain aspects of the teaching of the apostle John and of Paul also find illuminating parallels in the literature of this group. This, of course, does not mean that these apostles borrowed their gospel message in any part from the Essenes.

 

ဟီရိုဒီယန်များ—ဟီရိုဒီယန်များသည် အထက်ဖော်ပြပါ ဂိုဏ်းများထက် နောက်ပိုင်းတွင်ပေါ်ပေါက်လာပြီး၊ နိုင်ငံရေးကိစ္စများတွင်သာ စိတ်ဝင်စားပုံရသည်။ ၎င်းတို့အကြောင်း သစ်ကျမ်းတွင် ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ်ဖော်ပြချက်များသာ (မဿဲ ၂၂:၁၆၊ မာကု ၃:၆၊ ၁၂:၁၃) မှလွဲ၍ အနည်းငယ်သာသိရှိထားသည်။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က “ဟီရိုဒ်၏ပါတီဝင်များ” (အန်တီကွီးတီးစ် ဆယ်လေး၊ ၁၅၊ ၁၀ [၄၅၀]) ဟု ဖော်ပြသည်။ ၎င်းတို့သည် ဂါလိလီလူများဖြစ်ပြီး၊ ပြည်ပနိုင်ငံသားများထက် ဟီရိုဒ်အိမ်တော်၏ ဆက်ခံသူများကို ပါလက်စတိုင်းတွင် အုပ်ချုပ်စေလိုသူများဖြစ်ပုံရသည်။

The Herodians.—The Herodians arose at a later time than the foregoing parties and were apparently interested almost solely in politics. Little is known of them beyond casual references in the New Testament (Matt. 22:16; Mark 3:6; 12:13). Josephus speaks of “partisans of Herod” (Antiquities xiv. 15. 10 [450]). It would appear that they were Galileans who wished to see scions of the house of Herod ruling in Palestine, rather than foreigners.

 

ဇီလော့များ—ဟီရိုဒီယန်များကဲ့သို့ ဇီလော့များသည် ၎င်းတို့၏ စိတ်ဝင်စားမှုနှင့် အစီအစဉ်တွင် နိုင်ငံရေးကိစ္စများကို အာရုံစိုက်သည်။ ၎င်းတို့၏ မူလအစအတွက် သီအိုရီအမျိုးမျိုးရှိသည်။ အချို့က ၎င်းတို့သည် ဖာရိဆီနှင့် အက်စီးန်းများကဲ့သို့ ဟာဆစ်ဒင်များမှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ယူဆသည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် နိုင်ငံရေးကို ဘာသာရေး၏ အဓိကအကြောင်းအရာအဖြစ် ပြောင်းလဲလာသော “သန့်ရှင်းသူများ” ဖြစ်လာသည်။ သို့သော် ဤဆက်စပ်မှုကို ရှင်းလင်းသော စာရွက်စာတမ်းအထောက်အထားများဖြင့် ထူထောင်ရန် ခက်ခဲသည်။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က (အန်တီကွီးတီးစ် ဆယ်ရှစ်၊ ၁၊ ၆) “ဂျူးဒဿန၏ စတုတ္ထဂိုဏ်း” တစ်ခုကို ဖော်ပြပြီး၊ ၎င်းကို ဇီလော့များနှင့် မကြာခဏဆက်စပ်ယူဆသော်လည်း၊ ဤသက်သေပြချက်အတွက် ရင်းမြစ်များမှ အတည်ပြုသောအထောက်အထားမရှိပေ။ ၎င်းသည် ဂါလိလီလူ (သို့မဟုတ် ဂါလန်နိုက်) ဂျူဒတ်စ်ကို တည်ထောင်သူအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး၊ အာဒီခြောက်တွင် ကွီရင်နီယပ်စ်၏ သန်းခေါင်စာရင်းပြီးနောက် အခွန်ဆောင်မှုကို ဆန့်ကျင်ပုန်ကန်ခဲ့သူဖြစ်သည် (တမန်တော်များ ၅:၃၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် ဘာသာရေးအရ ဖာရိဆီများနှင့် ဘက်ယူထားသော်လည်း၊ နိုင်ငံရေးအရ ၎င်းတို့သည် ဘုရားသခင်မှလွဲ၍ မည်သူမျှ အုပ်ချုပ်ခွင့်မရှိဟု ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်သည် ဇီလော့များကို အမည်အားဖြင့် အာဒီခြောက်ဆယ့်ခြောက်မှ အာဒီခုနစ်ဆယ်အထိ ရောမစစ်ပွဲအချိန်အထိ ဖော်ပြခြင်းမရှိပေ၊ ထိုအချိန်တွင် ၎င်းတို့သည် ဂျွန်အော့ဂစ်ချာလာဦးဆောင်မှုအောက်တွင် အကြမ်းဖက်ပါတီတစ်ခုအဖြစ် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည် (စစ်ပွဲ ငါး၊ ၃၊ ၁ [၉၈–၁၀၅])။ သို့သော် ၎င်းသည် (အန်တီကွီးတီးစ် ဆယ်ရှစ်၊ ၁၊ ၆) “စတုတ္ထဂိုဏ်း” ၏ လိုက်နာသူများသည် ထိုစစ်ပွဲအတွင်း အထူးတက်ကြွခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြထားသောကြောင့်၊ ၎င်းတို့သည် ဇီလော့များဖြစ်နိုင်သည်။ ခရစ်တော်၏ တပည့်တစ်ဦးဖြစ်သော ဆိုင်မွန် (ပေတရုမဟုတ်) သည် ဇီလော့တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ဖွယ်ရှိသည် (လုကာ ၆:၁၅၊ တမန်တော်များ ၁:၁၃)။

The Zealots.—Like the Herodians, the Zealots were political in their interests and in their program. Various theories are held as to their origin. Some see them as derived, like the Pharisees and Essenes, from the Hasidim; thus they would be “pious ones” for whom politics became the chief issue of religion. Such a relationship, however, is difficult to establish by clear documentary evidence. Josephus (Antiquities xviii. 1. 6) describes a “fourth sect of Jewish philosophy” that has often been equated with the Zealots, although conclusive evidence from the sources for this identification is also lacking. He attributes the founding of this sect to Judas the Galilean (or Gaulanite), who rose in revolt against a taxation, perhaps following Quirinius’ census of a.d. 6 (see Acts 5:37). He reports that religiously they sided with the Pharisees, but that politically they refused to have anyone rule over them but God. Josephus does not mention the Zealots, by name at least, until the time of the Roman war (a.d. 66–70), when they appeared as a violent party under the leadership of John of Gischala (War v. 3. 1 [98–105]). Inasmuch, however, as he does report (Antiquities xviii. 1. 6) that the adherents of the “fourth sect” were particularly active during that war, it may well be that they are to be identified with the Zealots. One of Christ’s disciples, Simon (not Peter), had probably been a Zealot (Luke 6:15; Acts 1:13).

 

ဂျူးခရစ်ယာန်အုပ်စုများဖြစ်သော နာဇရိများနှင့် အီဘီယိုနိုက်များသည်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သော်လည်း၊ ဤစစ်တမ်းအတွက် နောက်ကျလွန်းသည်။ ဤဂိုဏ်းများထဲမှ တစ်ခုခုသည် ဂျူးလူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် လက်ခံနိုင်ဖွယ်အဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေသည်ဖြစ်စေ မရှိသည်ဖြစ်စေ မရှင်းလင်းပါ။ ဂျူးခရစ်ယာန်များ၏ အဓိကအုပ်စုသည် ဂျမ်နီယာကောင်စီတွင် (အာဒီ ကိုးဆယ်ခန့်) ဂျူဒါယစ်မှ ငြင်းပယ်ခံခဲ့ရသည်။

There were also groups of Jewish Christians such as the Nazarenes and the Ebionites, which arose much later, too late to be in the province of this survey. Whether any of these sects remained acceptable members of Jewish society is not clear. The main body of Jewish Christians was not thus acceptable, but was rejected by Judaism at the council of Jamnia (c. a.d. 90).

 

 

၅။ ဂျူးဘာသာရေးဘဝ

V. Jewish Religious Life

 

သာမန်လူထု—ဂျူးနိုင်ငံ၏ ဘဝတွင် ဂျူးဂိုဏ်းများ အရေးကြီးသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် တစ်ရာစုနှစ်တွင် ဂျူးလူဦးရေ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုသာ ကိုယ်စားပြုသည်။ လူအများစုသည် ဖာရိဆီ၊ အက်စီးန်းနှင့် ဇီလော့များအတွက် အလွန်အမင်းတန်ဖိုးထားသော ဥပဒေအသေးစိတ်များတွင် အသိပညာမရှိခဲ့ပြီး၊ ဆဒ္ဒူစီများ၏ ဆန်းပြားမှုမှလည်း မထိတွေ့ခဲ့ပေ။ ဤပညာမသင်ကြားထားသော လူထုကို ဟီဘရူးဘာသာဖြင့် ‘အမ်မီ ဟာအရက်စ်’ “မြေကြီးပေါ်ရှိလူများ” ဟု ခေါ်သည်။ ဖာရိဆီများသည် ၎င်းတို့၏ အသိပညာမရှိမှုနှင့် ဆယ်ဖို့တစ်ဖို့ပေးကမ်းခြင်းနှင့် အခမ်းအနားဆိုင်ရာ သန့်ရှင်းမှုကို လျစ်လျူရှုမှုကြောင့် ၎င်းတို့ကို မထီမဲ့မြင်ပြုကာ၊ ဤအကြောင်းကြောင့် ၎င်းတို့သည် ကျိန်စာသင့်သည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည် (ဂျွန် ၇:၄၉ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေရှုနှင့် သူ၏တပည့်များသည် ၎င်းတို့၏အလုပ်များစွာကို ထိုလူများအကြား လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး၊ အမှန်တကယ်အားဖြင့် ၎င်းတို့နှင့် မကြာခဏအတူတွဲဖက်ခံခဲ့ရသည် (မဿဲ ၁၁:၁၉၊ ၁၅:၁၊ ဂျွန် ၇:၁၅ ကိုကြည့်ပါ)။ အမ်မီ ဟာအရက်စ်များသည် အခမ်းအနားဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်များကို လျစ်လျူရှုထားသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် ဘုရားသခင်အတွက် ဆန္ဒမရှိဟု မဆိုလိုပေ၊ ဤလူများသည် “သူ့ကို ဝမ်းမြောက်စွာနားထောင်သူများ” (မာကု ၁၂:၃၇) ၏ အများစုဖြစ်ဖွယ်ရှိသည်။

The Common People.—Important as the sects of Judaism were in the life of the nation, they represented only a fraction of the Jewish population in the 1st century. The majority of the people were unlearned in those details of the law that were so dear to the Pharisees, Essenes, and Zealots, and at the same time they were also largely untouched by the sophistication of the Sadducees. These uneducated masses were known in Hebrew as ‘amme ha’ares ̣, “people of the land.” The Pharisees despised them for their ignorance and their consequent disregard of strict tithing and ritual cleanliness, and for this reason believed them to be under a curse (see John 7:49). Jesus and His disciples did much of their work among such people, and indeed probably often were classed with them (see Matt. 11:19; 15:1, ; John 7:15). The disregard, by the ‘amme ha’ares, of ritual and ceremonial restrictions did not mean, however, that they were necessarily without a desire for God, and these people doubtless made up the majority of those who “heard him gladly” (Mark 12:37).

 

ဂျူးဘဝသည် ဟီရိုဒ်တည်ဆောက်မှု၊ သုံးစွဲမှု၊ လူသတ်မှုနှင့် နောက်ဆုံးတွင် သေဆုံးသွားချိန်တွင် ၎င်းတို့၏ ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ မက်ဆိုင်ယာမျှော်လင့်ချက်များ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ဖာရိဆီများသည် ဥပုသ်နေ့ကို တင်းကြပ်စွာလိုက်နာခြင်းနှင့် အခမ်းအနားဆိုင်ရာ သန့်ရှင်းမှုဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများကို တင်းကြပ်စွာလိုက်နာခြင်းဖြင့် လူထုအပေါ် ပုံသက်သေတစ်ခုကို တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ဂျေရုဆလင်ရှိ ဗိမာန်တော်တွင် ဝတ်ပြုမှုများသည် မတိမ်းမယိမ်းသော ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် ခမ်းနားမှုဖြင့် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ ဝင်းထဲတွင် ဝတ်ပြုသူများ၊ သူတောင်းစားများ၊ ငွေလဲလှယ်သူများနှင့် ယဇ်ပူဇော်ရန် တိရစ္ဆာန်ရောင်းသူများဖြင့် ပြည့်နှက်နေခဲ့သည်။ ပါလက်စတိုင်းနယ်မြေများမှသာမက ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထောင်ပေါင်းများစွာသော ဘုရားဖူးသူများသည် နှစ်စဉ်ကျင်းပသော ပသခါပွဲနှင့် တဆေးမပါသောမုန့်ပွဲ၊ ပင်တိကုတ္ထပွဲနှင့် တဲတိုက်ပွဲများအတွက် ဂျေရုဆလင်သို့ စုရုံးလာခဲ့သည် (ထွက်မြောက်ရာ ၂၃:၁၄–၁၇၊ လေဝီ ၂၃:၂၊ တရားဟောရာ ၁၆:၁၆၊ ၁၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ဖာရိဆီများသည် ဖြောင့်မတ်ခြင်းအတွက် ဆာလောင်ခဲ့သည်။ သာမန်လူထုသည် ဘာသာရေး၏ ပျော်ရွှင်မှုအတွက် ဆာလောင်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံသည် မက်ဆိုင်ယာအတွက် ဆာလောင်ခဲ့သည်။

Jewish life continued its development while Herod built, spent, murdered, and finally died. Messianic hopes ran high. The Pharisees urged upon the people an example of stern legalism characterized by strict observance of the Sabbath and of ritualistic rules of cleanliness. The round of services in the Temple at Jerusalem continued with unbending dignity and pomp, while its courtyards were filled with worshippers, beggars, money-changers, and sellers of sacrificial animals. Coming not only from the outlying reaches of Palestine, but from all over the world, thousands of pilgrims flocked to Jerusalem for the three great annual feasts of Passover and Unleavened Bread, Pentecost, and Tabernacles (see on Ex. 23:14–17; Lev. 23:2; Deut. 16:16, 17). The Pharisees hungered for righteousness; the common people hungered for the joy of religion; the nation hungered for the Messiah.

 

ဘာသာရေးအရ သာမန်လူထုသည် ဖာရိဆီများကဲ့သို့ ဥပဒေရိုးရာများကို ဂရုတစိုက်လိုက်နာရန် မသက်ဆိုင်ခဲ့ပေ။ သို့သော်လည်း၊ ဖာရိဆီများသည် သြဇာများစွာရှိပြီး နိုင်ငံ၏ ဘာသာရေးအသံကို သတ်မှတ်ရာတွင် များစွာလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဤအရာသည် ရိုးရာဝါဒနှင့် အခမ်းအနားဝါဒသည် ဂျူးဘာသာရေးဘဝနှင့် တွေးခေါ်မှုတွင် ကြီးမားသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလိုသည်။ ဂျူးဘာသာရေးကန့်သတ်ချက်များနှင့် လိုက်နာမှုများ၏ ဥပမာများအတွက် မဿဲ ၂၃:၂၃၊ မာကု ၂:၁၈၊ ၂၃၊ ၇:၂–၄၊ ၉ တို့၏ မှတ်ချက်များကို ကြည့်ပါ။

Religiously the common people were by no means as tied to the scrupulous observance of legal traditions as were the Pharisees. At the same time, however, the latter had considerable influence and did much to set the religious tone of the nation. This meant that traditionalism and ceremonialism played a large part in Jewish religious life and thinking. For examples of Jewish religious restrictions and observances see comments on Matt. 23:23; Mark 2:18, 23, ; 7:2–4, 9.

 

စာရေးဆရာများ—ဤအုပ်စုကို ဟီဘရူးဘာသာဖြင့် ဆိုဖာရင် “စာရေးဆရာများ”၊ “စာရေးသူများ” ဟု ခေါ်ပြီး၊ ဂရိဘာသာဖြင့် ဂရမ်မာတီးစ် “အတွင်းရေးမှူးများ” သို့မဟုတ် “စာရေးကျွမ်းကျင်သူများ” ဟု ခေါ်သည်။ ၎င်းတို့ကို ပိုမိုတိကျစွာ နိုမီကိုင် “ဥပဒေပညာရှင်များ” (မဿဲ ၂၂:၃၅၊ လုကာ ၇:၃၀ စသည်) နှင့် နိုမိုဒီဒါစကလိုင် “ဥပဒေဆရာများ” (၁ တိမိုတော် ၁:၇) ဟုလည်း ခေါ်သည်။ ၎င်းတို့၏တာဝန်မှာ အရပ်ဘက်နှင့် ဘာသာရေးဥပဒေကို လေ့လာပြီး အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုကာ နေ့စဉ်ဘဝ၏ အသေးစိတ်များတွင် အသုံးချရန်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များသည် ယနေ့တရားရုံးချုပ်၏ တရားသူကြီးများကဲ့သို့ အလေးသာမှုရှိပြီး၊ အနာဂတ်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှု၏ အခြေခံဖြစ်လာသည်။ ဤဆုံးဖြတ်ချက်များသည် ယေရှုမကြာခဏ ဆန့်ကျင်ပြောဆိုခဲ့သော “ရိုးရာ” ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး၊ သူသည် မကြာခဏချိုးဖောက်သည်ဟု စွပ်စွဲခံခဲ့ရသည် (မဿဲ ၁၅:၂၊ ၆၊ ၇:၂၊ ၈)။ ထင်ရှားသော စာရေးဆရာများသည် ဂျူးများအကြား ကြီးမြတ်သော ဆရာများဖြစ်လာခဲ့သည်။ ယေရှုခေတ်တွင် စာရေးဆရာများသည် အခြားခေါင်းဆောင်အုပ်စုများထက် ပိုမိုသြဇာလွှမ်းမိုးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အနက် များစွာသည် မဿဲ ၂၆:၃ တွင် ဖော်ပြထားသည်ဟု ယူဆရသော ဆန်ဟီဒရင်အဖွဲ့ဝင်များဖြစ်သည်။ စာရေးဆရာအချို့သည် ခရစ်တော်ကို လက်ခံခဲ့သည် (မဿဲ ၈:၁၉)၊ သို့သော် အများစုသည် သူ့အား မျှော်လင့်ချက်မရှိစွာ ဆန့်ကျင်ခဲ့သည် (မဿဲ ၁၆:၂၁)။ အများစုမှာ ဖာရိဆီများဖြစ်သည်။

The Scribes.—This group was known in Hebrew as sopherim, “scribes,” “writers,” and in Greek as grammateis, literally, “secretaries,” or “clerks.” They were also, and more exactly, termed nomikoi, “lawyers” (Matt. 22:35; Luke 7:30; etc.), and nomodidaskaloi, “teachers of the law” (1 Tim. 1:7). It was their task to study and interpret the civil and religious law and apply it to the details of daily life. Their decisions, like those of the justices of a supreme court today, carried great weight and became the basis of future interpretation. This body of decisions constituted the “tradition” against which Jesus so often spoke and which He was so often charged with violating (Matt. 15:2,  6; 7:2,  8, ). Noted scribes became great teachers among the Jews. During the time of Jesus the scribes were more influential than any other group of leaders. Many of them were members of the Sanhedrin probably referred to in Matt. 26:3. Some scribes accepted Christ (Matt. 8:19), but most of them were hopelessly prejudiced against Him (Matt. 16:21). Most were Pharisees.

 

ဆီနဂေါ့—ဆီနဂေါ့သည် စကားလုံးအရ “စည်းဝေးပွဲ” ဖြစ်ပြီး၊ ဂျူးအသိုင်းအဝိုင်း၏ ဘဝ၏ အဓိကအချက်အချာဖြစ်သည်။ ဤဂျူးဘာသာ၏ ထူးခြားသောအဖွဲ့အစည်းသည် ဘေဘီလုံးဖမ်းဆီးခံရစဉ်နှင့် နောက်ပိုင်းတွင် ထွန်းကားလာခဲ့သည် (ပရောဖက်များနှင့်ဘုရင်များ ၆၁၂၊ ၆၁၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ရိုးရာအဆိုအရ အောက်မြဝတီမြစ်ကမ်းနားရှိ တယ်လ်အဘိဘ်တွင် ဖမ်းဆီးခံရသော ပရောဖက်အဇရိယလ်ကို ဆီနဂေါ့၏ တည်ထောင်သူအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ ဖမ်းဆီးခံရပြီးနောက် ရာစုနှစ်များအတွင်း ဂျူးများသည် သိရှိထားသော ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းသို့ ကိုယ်တိုင်လွတ်လပ်စွာ ပြန့်ကျဲသွားခဲ့ပြီး၊ ဂျူးအသိုင်းအဝိုင်းမရှိသော မြို့မရှိသလောက်ဖြစ်ခဲ့သည် (တမန်တော်များ ၁၅:၂၁)၊ ထိုအသိုင်းအဝိုင်းတိုင်းတွင် ၎င်း၏ ဆီနဂေါ့ရှိခဲ့သည်။ အရွယ်ရောက်ပြီးသော အမျိုးသားဆယ်ဦးရှိသည့်နေရာတိုင်းတွင် ဆီနဂေါ့တစ်ခုကို တည်ထောင်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ထိုဆယ်ဦးသည် ၎င်း၏ ပထမဆုံး “အုပ်ချုပ်သူများ” ဖြစ်လာသည်။

The Synagogue.—The synagogue, literally, the “assembly,” was a focal point of Jewish community life. This characteristic institution of Judaism did not flourish until during and after the Babylonian captivity (see PK 612, 613). Tradition makes the prophet Ezekiel, one of the captives at Tel-abib by the river Chebar in Lower Mesopotamia, the founder of the synagogue. During the centuries that followed the Captivity the Jews voluntarily scattered throughout the known world, so that there was scarcely a city without its Jewish community (Acts 15:21), and every such community had its synagogue. One was to be established wherever there were ten adult males, and these ten became its first “rulers.”

 

ဆီနဂေါ့သည် ဂျူးဘာသာ၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် လူမျိုးရေးအသိစိတ်ကို ထိန်းသိမ်းရာတွင် အခြားမည်သည့်အဖွဲ့အစည်းထက်မဆို ပိုမိုထိရောက်စွာ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဆီနဂေါ့သည် ဂျေရုဆလင်ရှိ ဗိမာန်တော်ကဲ့သို့ ယဇ်ပူဇော်ရာနေရာမဟုတ်ခဲ့ပြီး၊ ထို့ကြောင့် အမြင့်မားဆုံးအဓိပ္ပာယ်ဖြင့် ဝတ်ပြုရာနေရာအဖြစ် မယူဆခဲ့ပေ။ ဥပုသ်နေ့တိုင်း ဝတ်ပြုပွဲများကျင်းပခဲ့ပြီး၊ ဥပဒေနှင့် ပရောဖက်များ၏ ဖတ်ရှုခြင်းနှင့် ရှင်းပြခြင်းသည် အာရုံစူးစိုက်မှု၏ အချက်အချာဖြစ်သည်။ ရက်သတ္တပတ်အတွင်း ဆီနဂေါ့သည် ဒေသဆိုင်ရာ တရားရုံးအဖြစ်လည်း မကြာခဏဆောင်ရွက်ခဲ့သည် (မာကု ၁၃:၉ ကိုကြည့်ပါ)၊ ယေဘုယျအားဖြင့် ကျောင်းတစ်ခုအဖြစ်လည်း ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဆီနဂေါ့သည် ကျမ်းစာသွန်သင်ခြင်းနှင့် ဆုတောင်းခြင်းအတွက် အဓိကနေရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ နိုင်ငံခြားတွင် ဂျူးအသိုင်းအဝိုင်းများသည် သီးခြားတည်ရှိမှုကို ထိန်းသိမ်းထားပြီး၊ ၎င်းတို့၏ အရပ်ဘက်နှင့် ဘာသာရေးကိစ္စများကို ဒေသဆိုင်ရာ ဥပဒေနှင့်အညီ စီမံခန့်ခွဲခဲ့သည် (ဂျိုးဆီးဖပ်စ် အန်တီကွီးတီးစ် ဆယ်ကိုး၊ ၅၊ ၃)။

Perhaps more than any other single institution, the synagogue served to preserve the religion, culture, and racial consciousness of the Jewish race. The synagogue was never a place of sacrifice like the Temple at Jerusalem, and thus was not considered a place of worship in the highest sense. Services were held there each Sabbath day, at which the reading and exposition of the Law and the Prophets constituted the center of attention. During the week the synagogue also often served as a local law court (see Mark 13:9), and generally as a school. The synagogue was essentially a place for scriptural instruction and for prayer. In foreign lands Jewish communities maintained a separate existence and managed their own civil and religious affairs, subject, of course, to the law of the land (Josephus Antiquities xix. 5. 3).

 

ယဇ်ပုံးများသည် ဓမ္မစဉ်ကျောင်းများ၏ စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် တိုက်ရိုက်ဆက်စပ်မှုမရှိခဲ့ပေ။ အကြောင်းမှာ ထိုနေရာများတွင် ယဇ်ပူဇော်ခြင်းမရှိခဲ့သော်လည်း၊ ယဇ်ပုံးများကို ဝတ်ပြုပွဲများတွင် ပါဝင်ရန် ဖိတ်ကြားခံရလေ့ရှိသည်။ ဓမ္မစဉ်ကျောင်းတစ်ခုစီနှင့် ၎င်းနှင့်ဆက်စပ်နေသော အသိုင်းအဝိုင်းများကို အကြီးအကဲများအဖွဲ့ (လုကာ ၇:၃-၅ ကိုကြည့်ပါ) သို့မဟုတ် အုပ်ချုပ်သူများ (မာကု ၅:၂၂ ကိုကြည့်ပါ) က ကြီးကြပ်သည်။ ဓမ္မစဉ်ကျောင်း၏ အကြီးအကဲဖြစ်သူ အုပ်ချုပ်သူ (လုကာ ၈:၄၉၊ ၁၃:၁၄ ကိုကြည့်ပါ) သည် ဝတ်ပြုပွဲများကို ဦးဆောင်သည် သို့မဟုတ် အခြားသူများကို ဦးဆောင်ရန် စီစဉ်ပေးပြီး၊ အသင်းတော်အဖွဲ့ဝင်များထဲမှ သင့်လျော်သူများကို ဆုတောင်းရန်၊ ကျမ်းစာဖတ်ရန်နှင့် အသင်းတော်ကို ဟောပြောရန် ခန့်အပ်သည်။ ဓမ္မဆရာအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသူမရှိခဲ့ပေ။ အနည်းဆုံး တစ်ဦးရှိသော အောက်တန်းအရာရှိတစ်ဦးဖြစ်သည့် ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းရှိ သင်းအုပ်ဆရာနှင့်ညီမျှသည့် ချာဇန်သည် ဥပဒေနှင့် ပရောဖက်များ၏ စာလိပ်များကို သေတ္တာထဲမှ ထုတ်ယူခြင်းနှင့် ပြန်လည်ထားရှိခြင်း၊ အကြီးအကဲများဆုံးဖြတ်ထားသည့် ကိုယ်ထိလက်ရောက်ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းကဲ့သို့သော ရိုးရှင်းသောတာဝန်များကို ထမ်းဆောင်သည်။

The priests were not directly connected with the administration of the synagogues, for there were no sacrifices, though they were often invited to participate in the services. The affairs of each synagogue and of the community attached to it were under the supervision of a board of elders (see Luke 7:3–5), or rulers (see Mark 5:22). The chief officer, the ruler of the synagogue (see Luke 8:49; 13:14), presided at the services or arranged for others to do so, and appointed suitable men from the congregation to pray, to read the Scriptures, and to exhort the congregation. There was no clergy as such. There was at least one lesser officer, a chazzan—equivalent to a deacon in the Christian church—who cared for the humbler duties, such as taking the rolls of the Law and the Prophets from the ark and replacing them, and inflicting corporal punishment decided upon by the elders.

 

ဒုတိယရာစုနှစ်အစောပိုင်းကတည်းက ပါလက်စတိုင်းရှိ နေရာအများအပြားတွင် ဓမ္မစဉ်ကျောင်းများ၏ အပျက်အစီးများကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။ ကဖာနာဟုမ်ဟု ယူဆရသည့် တယ်လ်ဟူမ်ရှိ အပျက်အစီးများသည် တတိယရာစုနှစ်မှဖြစ်သည်။ ဓမ္မစဉ်ကျောင်းတစ်ခုစီသည် စတုဂံပုံသဏ္ဍာန်ရှိပြီး၊ ၎င်း၏အဓိကဝင်ပေါက်သည် တောင်ဘက်စွန်းတွင်ရှိသည်။ ပိုမိုချမ်းသာသော အသင်းတော်များသည် စပျစ်နွယ်ပင်နှင့် စပျစ်သီးအစဉ်များဖြင့် အလှဆင်ထားသည့် အမျိုးသားသင်္ကေတဖြစ်သော ခုနစ်ဆင့်မီးခုံ၊ ပသခါသိုးသငယ်၊ မန္နဆူအိုးနှင့် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းမှ အခြားအရာဝတ္ထုများနှင့် မြင်ကွင်းများဖြင့် ၎င်းတို့၏ ဓမ္မစဉ်ကျောင်းများကို အလှဆင်ထားသည်။ ဓမ္မစဉ်ကျောင်း၏ အဓိကအခန်းတွင် ဖတ်ကြားရန်စားပွဲ၊ ဟောပြောသူအတွက် ထိုင်ခုံနှင့် ဥပဒေနှင့် ပရောဖက်များ၏ စာလိပ်များထားရှိရန် သေတ္တာတစ်လုံးရှိသည်။ အသင်းတော်အဖွဲ့ဝင်များအနက် ချမ်းသာသူများအတွက် ထိုင်ခုံများ သို့မဟုတ် ခုံတန်းများရှိပြီး (ယာကုပ် ၂:၂ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဖတ်ကြားသူ၏စားပွဲအနီးရှိ ရှေ့တန်းရှိထိုင်ခုံများကို “အကြီးအကဲထိုင်ခုံများ” ဟု သတ်မှတ်သည် (မ Mateo ၂၃:၆ ကိုကြည့်ပါ)။ အသင်းတော်သည် သေတ္တာဘက်သို့ မျက်နှာမူထားပြီး၊ အမျိုးသားများ (အသက် ၁၂ နှစ်နှင့်အထက်) တစ်ဖက်တွင်ထိုင်ကာ၊ အမျိုးသမီးများနှင့် ကလေးများ (အသက် ၅ နှစ်မှ ၁၂ နှစ်အထိ) သည် တစ်ဖက်တွင် သို့မဟုတ် လှေကားထစ်ပေါ်တွင် ထိုင်ကြသည်။

The ruins of synagogues, as early as the 2d century, may be seen at several sites in Palestine. Ruins at Tel Ḥûm, usually identified with Capernaum, date from the 3d century. Each synagogue was rectangular in shape, with its main entrance at the southern end. The more wealthy congregations decorated their synagogues with various ornamental devices, such as a scroll of vine leaves and bunches of grapes—Israel’s national symbol—the seven-branched candlestick, a paschal lamb, the pot of manna, and many other objects and scenes from the Old Testament Scriptures. The main room of the synagogue was provided with a reading desk, a seat for the expounder, and a chest, or ark, that contained the rolls of the Law and the Prophets. There were seats, or benches, at least for the wealthier members of the congregation (see James 2:2, ), those in the front near the reader’s desk being considered the “chief seats” (see Matt. 23:6). The congregation faced the ark, and was divided, with the men (those 12 years of age and older) sitting on one side and the women and children (those between 5 and 12) on the other or on a balcony.

 

ဥပုသ်နေ့များနှင့် ပွဲတော်နေ့များတွင် တက်ရောက်ရန် လိုအပ်ပြီး၊ ဝတ်ပြုပွဲတွင် ပါဝင်ခြင်းသည် ဂုဏ်ပြုဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုတစ်ခုဟု ယူဆသည်။ ခေတ်သစ်စံနှုန်းများအရ၊ ဝတ်ပြုပွဲသည် အတော်လေးရှည်လျားသည်ဟု ထင်ရသည်။ ပထမရာစုနှစ်ရှိ ဓမ္မစဉ်ကျောင်းဝတ်ပြုပွဲ၏ အသေးစိတ်အချက်အလက်များနှင့်ပတ်သက်၍ အာဏာပိုင်များက ကွဲပြားစွာယူဆကြပြီး၊ ရရှိနိုင်သော အရင်းအမြစ်အများစုသည် ရဗ္ဗိဆိုင်ရာ ရေးသားချက်များမှဖြစ်သည်ဖြစ်ရာ၊ ခရစ်နှစ် ၇၀ မတိုင်မီကာလအတွက် မည်မျှသက်ဆိုင်သည်ကို သေချာစွာဆုံးဖြတ်ရန် ခက်ခဲသည်။ သို့သော်လည်း၊ အောက်ပါအစီအစဉ်သည် ယေရှုနှင့် တမန်တော်များသိခဲ့သော ဓမ္မစဉ်ကျောင်းဝတ်ပြုပွဲ၏ အစီအစဉ်နှင့် နီးကပ်စွာကိုက်ညီဖွယ်ရှိသည်။

Attendance was required on Sabbaths and feast days, and it was considered a meritorious act to take part in the service, which by modern standards was apparently rather long. Authorities differ as to the details of the synagogue service in the 1st century, and as most of the available source materials are from rabbinical writings, it is difficult to be certain how much of it applies to the period before a.d. 70. The following outline, however, is probably a close approximation to the order of service in the synagogue as Jesus and the apostles knew it.

 

၁. ရှမာကို တညီတညွတ်ဖတ်ဆိုခြင်း—ယုံကြည်ခြင်း၏ ဝန်ခံချက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ အဓိကအားဖြင့် ဒါတွမိ ၆:၄-၉; ၁၁:၁၃-၂၁; နံပါတ် ၁၅:၃၇-၄၁ ကဲ့သို့သော ကျမ်းပိုဒ်များမှဖြစ်သည်—ဤဖတ်ဆိုမှုကို မပြုမီနှင့် ပြီးဆုံးပြီးနောက်၊ ဘုရားသခင်၏ပညတ်တရားသေတ္တာရှေ့တွင် လူစုလူဝေး၏အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးက ရပ်လျက်၊ ဥပုသ်နေ့တွင် ခုနစ်ဆယ့်ခုနစ်ကြိမ်ဆုတောင်းခြင်း (အခြားနေ့များတွင် ၁၈ ပိုင်း) ကို ပြုလုပ်ပြီး၊ ဆုတောင်းခြင်းတစ်ခုစီကို လူစုလူဝေး၏ “အာမင်!” ဖြင့် အတည်ပြုသည်။ ဆုတောင်းခြင်း၏ ဆဋ္ဌမနှင့် သတ္တမပိုင်းကြားတွင်၊ ယဇ်ပုသိုးများရှိလျှင် ပညတ်တရားသေတ္တာ၏ စင်မြင့်ပေါ်သို့ တက်ကာ၊ လက်များကို မြှောက်ပြီး၊ လေဝိမှတ်စာ ၉:၂၂ နှင့် နံပါတ် ၆:၂၃-၂၇ မှ အာရုန်၏ ကောင်းကြီးပေးခြင်းကို တညီတညွတ်ဖြင့် ရွတ်ဆိုသည်။

1. Recitation in unison of the shema‘—a confession of faith chiefly from such passages as Deut. 6:4–9; 11:13–21; Num. 15:37–41—before and after which a member of the congregation stood before the ark of the Law to offer, on the Sabbath, a sevenfold prayer (18 parts on other days), each part of which was confirmed by the “Amen!” of the congregation. Between the sixth and seventh parts of this prayer, priests, if present, ascended the platform of the ark, lifted their hands, and pronounced in unison the Aaronic blessing, from Lev. 9:22 and Num. 6:23–27.

 

၂. ပါရှာ၊ သို့မဟုတ် သတ်မှတ်ထားသော ပညတ်တရားအပိုင်းကို ဖတ်ရှုခြင်း (တမန်တော်များ၏အကျဉ်းချုပ် ၁၃:၁၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ပညတ်တရားကို ရိုသေလေးစားမှုကြောင့်၊ ကျမ်းစာလိပ်ကို လူစုလူဝေး၏မြင်ကွင်းမှ ကာထားသော ကုလားကာနောက်တွင် ဖွင့်လှစ်ရသည်။ ပညတ်တရား—မောရှေ၏ ကျမ်းစာငါးကျမ်း—ကို သုံးနှစ်စက်ဝန်းဖြင့် ဖတ်ရှုပြီး၊ ဥပုသ်နေ့တစ်ခုစီအတွက် သတ်မှတ်ထားသော အပိုင်းတစ်ခုရှိသည်။ ထိုအပိုင်းတစ်ခုစီကို အနည်းဆုံး ကျမ်းပိုဒ်သုံးပိုဒ်ပါဝင်သော ခုနစ်ပိုင်းခွဲထားသည်။ လူစုလူဝေးမှ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးစီကို ဤအပိုင်းငယ်တစ်ခုစီကို ဖတ်ရန် ခေါ်ယူသည်။ အနည်းငယ်မျှ အမှားပြုလုပ်သူမည်သူမဆို ချက်ချင်းအခြားသူတစ်ဦးဖြင့် အစားထိုးခံရသည်။ ပညတ်တရားဖတ်ရှုခြင်းကို ဟေဗြဲဘာသာမှ သာမန်လူများ၏ဘာသာစကား အာရမိဘာသာသို့ ကျမ်းပိုဒ်တစ်ပိုဒ်ချင်း ဘာသာပြန်ပေးသည် (နဟမိ ၈:၁-၈ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဘာသာပြန်ကို ကျမ်းစာမူရင်းနှင့် မရောထွေးရန် အခြားသူတစ်ဦးမှ ပြုလုပ်သည်။

2. The parashah, or reading of the appointed section of the Law (see Acts 13:15). Reverence for the Law required that the scroll be unrolled behind a curtain, out of sight of the congregation. The Law—the five books of Moses—was read through in a three-year cycle, with a definite portion assigned for each Sabbath. Each of those portions was divided into seven parts of at least three verses each. A different member of the congregation was called upon to read each of these subdivisions. Anyone who made the least mistake was immediately replaced by someone else. The reading of the Law was translated verse by verse from Hebrew into Aramaic, the language of the common people (see Neh. 8:1–8), by another person, to avoid the possibility that the translation should be mistaken for the actual text of the Scriptures.

 

၃. ဟဖတ်ရာ၊ သို့မဟုတ် ပရောဖက်များမှ ဖတ်ရှုခြင်း။ ပညတ်တရားထက် သာမန်အဖြစ်သာ ယူဆထားသောကြောင့်၊ ပရောဖက်များ၏ ကျမ်းစာလိပ်တွင် ပညတ်တရားကဲ့သို့ လိပ်နှစ်ခုမဟုတ်ဘဲ တစ်ခုသာရှိပြီး၊ လူစုလူဝေး၏ မြင်ကွင်းတွင် ဖွင့်လှစ်နိုင်သည်။ ခရစ်တော်၏ခေတ်တွင် ပရောဖက်များဖတ်ရှုမှုအတွက် စက်ဝန်းတစ်ခုလိုက်နာခဲ့သည်ဟု သက်သေမရှိပေ။ ထို့ကြောင့်၊ ကျမ်းစာလိပ်ကို ရွှေဘုံသာအုပ်ထိန်းသူမှ သတ်မှတ်ထားသူအား ပေးအပ်ပြီး၊ သူကိုယ်တိုင် ဖတ်ရှုရန် ကျမ်းပိုဒ်ကို ရွေးချယ်သည်။ ယေရှုသည် နာဇရက်ရှိ ရွှေဘုံသာတွင် ဤဝတ်ပြုမှုအပိုင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး (လုကာ ၄:၁၆-၂၂)၊ ဟေရှာယ ၆၁ မှ ဖတ်ရှုမှုကို အသုံးပြု၍၊ သူ၏သာသနာနှင့် ၎င်း၏ပရောဖက်ပြုချက်ဆိုင်ရာ အခွင့်အာဏာကို လူများအား ကြေငြာခဲ့သည်။ ပရောဖက်များမှ ဖတ်သူကို “ပြီးဆုံးသူ” ဟု ခေါ်ဆိုပြီး၊ ဤဖတ်ရှုမှုနှင့် သူ၏မှတ်ချက်များနှင့် ကျမ်းပိုဒ်အပေါ်အခြေခံသော ဆုံးမဩဝါဒသည် ဝတ်ပြုမှု၏ နိဂုံးပိုင်းဖြစ်သည်။

3. The haphṭarah, or reading from the Prophets. Considered as less sacred than the Law, the scroll of the Prophets had one roller rather than two, like the Law, and might be unrolled in the sight of the congregation. There is no evidence that a cycle for the reading of the Prophets was followed during the time of Christ. Therefore, the scroll was probably handed to the one appointed by the ruler of the synagogue to read, and he chose the passage to be read. It was this part of the service in which Jesus participated in the synagogue at Nazareth (Luke 4:16–22); using a reading from Isa. 61, He declared to the people His mission and its prophetic authorization. The one who read from the Prophets was called the “dismisser,” in view of the fact that this, together with his remarks and exhortation based on the passage read, constituted the closing part of the service.

 

၄. ဒရှာ၊ သို့မဟုတ် “စုံစမ်းခြင်း”၊ “လေ့လာခြင်း”၊ တရားဒေသနာကို လူစုလူဝေးမှ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးမှ ပုံမှန်ပြုလုပ်သည်။ ပညတ်တရားဖတ်သူများကဲ့သို့၊ ဟဖတ်ရာဖတ်သူသည် ဖတ်ရှုနေစဉ် ရပ်နေပြီး၊ တရားဒေသနာအတွက်မူ ထိုင်ချသည် (လုကာ ၄:၂၀, ၂၁)။ ပါလက်စတိုင်းတွင် (ဒိုင်ယာစပိုရာတွင်မဟုတ်) တရားဟောရန် ထိုင်နေရန် ဓလေ့ရှိသည်။ တရားဒေသနာသည် ပရောဖက်များမှ ဖတ်ရှုမှုအပေါ် အခြေခံသော်လည်း၊ ပညတ်တရားမှလည်း ပါဝင်နိုင်သည်။ ပရောဖက်ပြုချက်များဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးမှုများတွင်၊ ဟောပြောသူ၏ စိတ်ကူးဉာဏ်သည် ပုံစံပြောင်းခြင်း၊ ပုံဥပမာ၊ သို့မဟုတ် ဒဏ္ဍာရီမှတစ်ဆင့် သူထင်မြင်သော ပရောဖက်ပြုချက်၏ အဓိပ္ပာယ်ကို အလေးပေးရန် ဝေးကွာသွားတတ်သည်။ ဧည့်သည်များကို တရားဒေသနာပြုရန် ဖိတ်ကြားခြင်းဖြင့် ဂုဏ်ပြုလေ့ရှိသည်။ ဤအခွင့်အရေးကို ပေါလုသည် အကြိမ်များစွာ အသုံးပြုခဲ့သည် (တမန်တော်များ၏အကျဉ်းချုပ် ၁၃:၁၄-၁၆; ၁၄:၁; ၁၇:၁, ၁၀; ၁၈:၄; ၁၉:၈)။

4. The derashah, or “investigation,” “study,” a sermon usually given by a member of the congregation. Like the readers from the Law, the one who read the haphṭarah remained standing while he read. But for the sermon he sat down (Luke 4:20, 21). It was customary in Palestine (but not in the Diaspora) to sit down to preach. The sermon was usually based on the reading from the Prophets, but might also include that from the Law. In these discussions upon the prophetic messages, the speaker’s imagination often went far afield, through paraphrase, parable, or legend, in emphasizing what he understood the prophetic message to be. Visitors were often honored by being invited to deliver the discourse. Of this privilege Paul more than once availed himself (Acts 13:14–16; 14:1; 17:1,  10, ; 18:4; 19:8).

 

၅. တရားဒေသနာပြီးနောက် ကောင်းကြီးပေးခြင်းဖြင့် ပြီးဆုံးသည်။ ၎င်းကို ယဇ်ပုသိုးတစ်ဦးရှိလျှင် ပြုလုပ်ပြီး၊ မရှိလျှင် ဆုတောင်းခြင်းတစ်ခုကို ပြုလုပ်သည်။ အချို့နေရာများတွင် ဝတ်ပြုမှုတွင် ဆာလံကျမ်းများကို သီဆိုခြင်းကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။

5. The sermon was followed by the benediction. This was offered by a priest, if one was present; otherwise a prayer was offered. In some places the singing of psalms was introduced into the service.

 

ပါလက်စတိုင်းတွင် ဒေသခံဂျူးများအတွက် ရွှေဘုံသာများသာမက၊ ပြည်ပတွင်မွေးဖွားပြီး မိခင်ပြည်သို့ ပြန်လာသော ဂျူးများအတွက်လည်း ရွှေဘုံသာများရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ယေရုဆလင်တွင် တမန်တော်များ၏ခေတ်တွင် လွတ်မြောက်သူများ၏ ရွှေဘုံသာ (“လစ်ဘာတင်းများ”၊ တမန်တော်များ၏အကျဉ်းချုပ် ၆:၉) ရှိခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ရောမလူမျိုးများမှ ဖမ်းဆီးခံရပြီး နောက်ပိုင်းတွင် လွတ်မြောက်လာသော ဂျူးများ သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ သားစဉ်မြေးဆက်များဖြစ်နိုင်သည်။ ဤရွှေဘုံသာ၏ အဖွဲ့ဝင်များနှင့် စတီဖင်သည် အငြင်းအခုံပြုခဲ့သည်။

There were in Palestine not only synagogues for native Jews but also synagogues for Jews who had been born abroad and had returned to the homeland of their fathers. Thus at Jerusalem in the days of the apostles there was a synagogue of the Freedmen (“Libertines,” Acts 6:9), probably Jews, or their descendants, who had at one time been taken captive by the Romans and later set free. It was with the members of this synagogue that Stephen disputed.

 

အလက်ဇန္ဒရိယတွင်၊ ဆီးရီးယားနိုင်ငံ အန်တီယုတ်တွင်၊ ရောမမြို့တွင်လည်းကောင်း၊ အင်ပါယာ၏ အခြားမြို့တိုင်းနီးပါးတွင်လည်းကောင်း ဂျူးရွှေဘုံသာများရှိခဲ့ပြီး၊ ပေါလုသည် ကော်ရိန္ထု၊ ဧဖက်နှင့် သက်သာလောနိကမြို့များကဲ့သို့ အဓိကနေရာများတွင်သာမက၊ ကူပရပ်စ်ရှိ ဆလမစ်၊ ပီဆီဒီယာရှိ အန်တီယုတ်၊ အိုင်ကိုနီယမ်၊ ဂရိနိုင်ငံရှိ ဗေရီယာ၊ နှင့် အမည်မဖော်ပြထားသော အခြားနေရာများစွာတွင်လည်း ၎င်းတို့ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။

There were also Jewish synagogues in Alexandria, in Antioch of Syria, in Rome, and evidently in virtually every other city of the empire, for Paul found them not only in such major places as Corinth, Ephesus, and Thessalonica, but also at Salamis in Cyprus, Antioch in Pisidia, Iconium, Berea in Greece, and doubtless many other places that are not named.

 

ရွှေဘုံသာဝတ်ပြုမှုသည် ပညတ်တရား၊ တာဝန်၊ နှင့် ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ မျှော်လင့်ချက်နှင့် ရည်မှန်းချက်များကို အလေးပေးခြင်းဖြင့် ဂျူးလူမျိုးများအပေါ် အားကောင်းသော သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ပြသခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်၏ ထုတ်ဖော်ထားသော ဆန္ဒဖြစ်သည့် တိုရာ (ဒါတွမိ ၃၁:၉; ဆာလံ ၁၉:၇ ကိုကြည့်ပါ) အပေါ် အလေးပေးမှုသည် ဂျူးလူမျိုးများအား ရောမအင်ပါယာ၏ လူမျိုးများအကြားတွင် ထူးခြားသော ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ အဆင့်အတန်းကို ပေးခဲ့သည်။

It can be readily understood what a potent force the synagogue service exerted upon the Jewish people, with its emphasis upon law, duty, and spiritual hope and aspiration. Emphasis upon Torah, the revealed will of God (see on Deut. 31:9; Ps. 19:7), gave to the Jews an ethical tone that made them outstanding among the peoples of the Roman Empire.

 

ကျောင်းများ—ကျောင်းများသည် ဂျူးလူမျိုး၏ ဘဝတွင် အထူးအရေးပါပြီး၊ ၎င်းတို့၏ စရိုက်လက္ခဏာကို ပုံဖော်ရန်နှင့် ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ စနစ်ကို တည်ထောင်ရန် ကူညီပေးသည်။ တရားဝင်ပညာရေးသည် ရှမွေလမှ စတင်တည်ထောင်ခဲ့သော ပရောဖက်များကျောင်းများနှင့် ဧလိယမှ ပြန်လည်တည်ထောင်ခဲ့သော ကျောင်းများမှ ညွှန်ပြသည့်အတိုင်း၊ အစောပိုင်းကတည်းက ဣသရေလလူမျိုး၏ ဘဝတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည် (PP ၅၉၂-၆၀၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ဂျူးကျောင်းများကို ဘီစီ ၉၀-၈၀ ခန့်တွင် ရှိမောန်ဘင်ရှတ်နှင့် ယုဒဘင်တဗ္ဗဲတို့၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့်အတူ ပြန်လည်စတင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် အခမ်းအနားဆိုင်ရာ ပညတ်တရားကို ပိုမိုတင်းကြပ်စွာ လိုက်နာရန်နှင့် ၎င်းတို့၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော ပိုမိုကောင်းမွန်သော ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို ထာဝရထိန်းသိမ်းရန် ရွှေဘုံသာအချို့တွင် ကျောင်းများကို စတင်ခဲ့သည်။

The Schools.—Schools were particularly important to Jewish life in that they helped to shape its character and to establish its ethical system. Formal education had played a significant role in Israelite life from early times, as is indicated by the schools of the prophets founded by Samuel and re-established by Elijah (see PP 592–602). Jewish schools were inaugurated anew, probably about 90–80 b.c., in connection with the reformation of Simeon ben Sheṭaḥ and Judah ben Tabbai. They seem to have introduced schools into some of the synagogues in order to make permanent the stricter observance of ceremonial law and the better-regulated ritual that their reforms had brought about.

 

ဂျူးလူမျိုးများအကြားတွင်၊ လူငယ်များ၏ ပညာရေးအတွက် အဓိကတာဝန်သည် အိမ်တွင် ဖခင်နှင့် မိခင်ထံတွင် ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် ကလေးများအား တိုရာနှင့် ဂျူးဘာသာ၏ အဓိကအဆိုအမိန့်များကို သင်ကြားပေးရန် မျှော်လင့်ခံရသည်။ သို့သော် လူမျိုးတစ်မျိုးလုံးဖြတ်သန်းခဲ့ရသော ကြီးမားသော အတွေ့အကြုံများကြောင့်၊ အိမ်တွင်းဘဝသည် ပြိုကွဲခဲ့ပြီး မိဘများကိုယ်တိုင်လည်း သင်ကြားမှုလိုအပ်ခဲ့သည်။ ဤအကြပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းရန်၊ ကလေးများအား ဂျူးဘာသာကို နောင်နှစ်များတွင် သစ္စာရှိစေရန်နှင့် လူမျိုးကို တည်ဆောက်ရန်၊ ကျမ်းစာဆရာများကို ဆရာများအဖြစ် ခန့်ထားသော ကျောင်းများကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ မြို့တစ်မြို့သည် ၎င်း၏လူငယ်များအတွက် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ သင်ကြားမှုကို မပေးနိုင်လျှင်၊ ၎င်းသည် ဘုရားသခင်၏ ကျိန်ဆဲခြင်းအောက်တွင် ရှိသည်ဟု ယူဆခဲ့သည် (DA ၆၉)။

Among the Jews the primary responsibility for the education of youth had always lain with the father and mother in the home. They were expected to give their children a knowledge of the Torah and of the main tenets of Judaism. But in the shattering experiences through which the nation had passed, home life had been disrupted and parents themselves often needed instruction. To remedy this situation schools were established with scribes as teachers, to inculcate in the children’s minds those things that would keep them true to Judaism in later years and thus would build up the nation. The town that did not provide for the religious instruction of its youth was considered to be under the curse of God (DA 69).

 

ဤကျောင်းများသည် လိုအပ်ချက်တစ်ခုကို ဖြည့်ဆည်းပေးသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် ဖြည်းဖြည်းချင်း တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ပေးအပ်သော ပညာရေးသည် ယောက်ျားလေးများအတွက်သာ ဖြစ်သည်။ မြို့ကြီးများရှိ ချမ်းသာသော မိသားစုများမှ ကလေးများအတွက်၊ လေ့လာရန် အချိန်နှင့် အခွင့်အရေးရှာဖွေရန် လွယ်ကူသည်။ သို့သော် သေးငယ်သော နေရာများရှိ ဆင်းရဲသော ယောက်ျားလေးများအတွက်၊ ပညာရေးအတွက် အားလပ်ချိန်ရှာဖွေရန် ပြဿနာများစွာ ရှိခဲ့သည်။ အသက်ရှင်ရန် အနိမ့်ဆုံးအဆင့်တွင်ပင်၊ ယောက်ျားလေးများသည် မိဘများနှင့်အတူ လယ်ကွင်းတွင် သို့မဟုတ် အလုပ်ခုံတွင် အလုပ်လုပ်ရန် လိုအပ်ခဲ့သည်။ တကယ်တော့၊ ရောမစစ်ပွဲ (အေဒီ ၆၆-၇၃) မဖြစ်ပေါ်မီ ဂါမလီယဲလ၏သား ယေရှုမင်းမြတ် (ယောရှုဘင်ဂမ်လာ) ၏ ခေတ်အထိ၊ ခရိုင်တိုင်းနှင့် ထင်ရှားသော မြို့တိုင်းတွင် ကျောင်းများ ရှိမနေခဲ့ပေ။

Though these schools filled a definite need, they grew but slowly. The education offered was only for boys. For those from well-to-do homes in the larger towns, it was a simple thing to find time and opportunity for study. But for poorer boys in smaller places, the finding of leisure for education presented serious difficulties. To keep life even at a subsistence level, it was often necessary for boys to work in the fields or at the bench with their parents. It was not, in fact, until the time of the high priest Jesus the son of Gamaliel (Joshua ben Gamla), just before the outbreak of the Roman war of a.d. 66–73, that schools were to be found in every district and in every town of any standing.

 

ဤမူလတန်းကျောင်းများတွင် သင်ကြားမှုသည် ရိုးရှင်းပြီး အခြေခံဖြစ်သည်။ ဖတ်ရှုခြင်းနှင့် ရိုးရှင်းသော တွက်ချက်မှုများကို သင်ကြားသော်လည်း၊ တိုရာသည် သင်ယူမှုအားလုံး၏ အခြေခံဖြစ်သည်။ သင်ကြားမှုသည် အဓိကအားဖြင့် ဂျူးဘာသာ၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာများနှင့် အခမ်းအနားများ၊ ၎င်း၏အဓိပ္ပာယ်နှင့် ပညတ်တရား၏ တာဝန်ဝတ္တရားများကို ဖြည့်ဆည်းရန် အရေးပါမှုအပေါ် ဖြစ်သည်။

Instruction in these elementary schools was simple and rudimentary. Although reading and simple figuring were taught, the Torah was the basis of all learning. Instruction was chiefly in the ordinances and rituals of the Jewish religion, its meaning, and the importance of meeting every obligation of the law.

 

ဉာဏ်ရည်နှင့် အရည်အချင်းရှိသော အထူးခံစားခွင့်ရှိသော ကလေးများအတွက်၊ ဆင်းရဲသော ယောက်ျားလေးများအား ခဲယဉ်းစွာ ရည်မှန်းနိုင်သော အဆင့်မြင့်ကျောင်းများ ရှိခဲ့သည်။ ဤအဖွဲ့အစည်းများတွင် သင်ကြားမှုသင်ရိုးညွှန်းတမ်းသည် မူလတန်းကျောင်းများထက် ပိုမိုပြည့်စုံသော်လည်း၊ တိုရာသည် ၎င်း၏ဗဟိုတွင် ရှိနေသည်။ ဤအဆင့်မြင့်ကျောင်းများသည် ယေဘုယျအားဖြင့် သာမန်ဖြစ်ပြီး၊ ဆရာကို ဗဟိုပြုကာ ကောင်းမွန်စွာ ပြင်ဆင်ထားသော ရွှေဘုံသာ သို့မဟုတ် သတ်မှတ်ထားသော ခန်းမတစ်ခုတွင် တွေ့ဆုံသည်။ ဤအဆင့်မြင့်ကျောင်းများသည် ဂျူးလူမျိုးများနှင့် ထင်ရှားသော ဆရာများ၏ ဝန်ဆောင်မှုကို ထိန်းသိမ်းနိုင်သော ယေရုဆလင်နှင့် ပြည်ပရှိ မြို့ကြီးများတွင် ရှိခဲ့သည်။ ယေရုဆလင်ရှိ ထင်ရှားသော ကျောင်းတစ်ခုမှာ ဂါမလီယဲလ၏ ကျောင်းဖြစ်ပြီး (တမန်တော်များ၏အကျဉ်းချုပ် ၅:၃၄-၄၀)၊ ပေါလုသည် တက်ရောက်ခဲ့သည် (တမန်တော်များ၏အကျဉ်းချုပ် ၂၂:၃)။

For privileged children of intelligence and talent there were higher schools, to which poorer lads could rarely aspire. Though the course of study in such institutions was more elaborate than in the elementary schools, still the Torah lay at its heart. These advanced schools were generally rather informal, centering on the teacher and meeting in some well-appointed synagogue or in a hall set aside for the purpose. Such higher schools existed in Jerusalem and in those larger cities abroad where there were sufficient Jews to furnish patronage and where the service of learned and influential teachers could be retained. One famous school in Jerusalem was that of Gamaliel (Acts 5:34–40), which Paul attended (Acts 22:3).

 

ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း၊ အဆင့်အားလုံးရှိ ကျောင်းများတွင် သင်ကြားမှုသည် ကျမ်းစာနှင့် ဂျူးဓလေ့ထုံးတမ်းများအပေါ် အခြေခံထားသည်။ ပညတ်တရားနှင့် ၎င်း၏ ဓလေ့ထုံးတမ်းအပေါ် အခြေခံသော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုသည် သင်ကြားမှု၏ အစပိုင်းနှင့် အဆုံးဖြစ်သည်။ ကျမ်းစာဆရာများမှ နှစ်များတစ်လျှောက် ထည့်သွင်းထားသော ၎င်းတို့၏ ဉာဏ်ပညာကို အထူးအလေးပေးခဲ့သည်။

As has been pointed out, instruction in the schools at all levels was based upon Scripture and Jewish tradition. The Law and its interpretation, on the basis of tradition, was the beginning and end of instruction. Particular emphasis was placed upon what the scribes through the years had added of their wisdom.

 

သို့သော်၊ ဤတရားဝါဒဆိုင်ရာ ဓလေ့ထုံးတမ်းသင်ကြားမှုများကို မကျေနပ်သော သစ္စာရှိဂျူးများလည်း ရှိခဲ့ပြီး၊ ဘုရားသခင်၏ ကောင်းကြီးမင်္ဂလာနှင့် ဉာဏ်အလင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို အိမ်တွင် သင်ကြားခြင်းဖြင့် ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ ပညာပေးနိုင်သည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည်။ ဤမိဘများမှာ နာဇရက်ရှိ မာရိနှင့် ယိုးဇဖ်ဖြစ်သည်။ ယေရှုသည် ရွှေဘုံသာကျောင်းသို့ တစ်ခါမျှ မတက်ရောက်ခဲ့ပေ (DA ၇၀, ၈၀)။ သူ၏မိခင်သည် သူ၏ဆရာဖြစ်ပြီး၊ ယေရှုသည် သဘာဝတရားနှင့် သူ၏ ကောင်းကင်ဘုံရှိ ခမည်းတော်နှင့် ဆက်သွယ်မှုမှ သင်ယူခဲ့သောအရာများကို ကျမ်းစာများနှင့် သူမ၏ ဘုရားသခင်နှင့် ဘဝအတွေ့အကြုံများမှ ဖြည့်စွမ်းပေးခဲ့သည်။ ယိုးဇဖ်သည် ယေရှုအား လက်သမားလုပ်ငန်းနှင့် ဘဝ၏ လက်တွေ့ကျသော အရာများကို သင်ကြားပေးခဲ့သည်။ သူ၏ရန်သူများက ယေရှုသည် “တစ်ခါမျှ မသင်ယူခဲ့” (ယောဟန် ၇:၁၅) ဟု ကြေငြာခဲ့သော်လည်း၊ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူသားတစ်ဦးအနေဖြင့် သူ၏ စရိုက်နှင့် ကျင့်ဝတ်များသည် ကျောင်းများမှ ပေးနိုင်သည့်အရာများထက် များစွာ သာလွန်ခဲ့သည် (DA ၈၀ ကိုကြည့်ပါ)။

Yet there must have been faithful Jews who were dissatisfied with such instruction in legalistic tradition, and who believed that with God’s blessing and illumination they could better educate their children by teaching them at home. Such parents were Mary and Joseph of Nazareth. Jesus never attended a synagogue school (DA 70, 80). His mother was His teacher, who supplemented from the Scriptures and from her own experience with God and with life what Jesus learned from nature and from communion with His heavenly Father. Joseph taught Jesus the carpenter’s trade and other practical things of life. Although His enemies declared of Jesus that He had “never learned” (John 7:15), His character and ethics as a man on earth were far superior to anything the schools might have given Him (see DA 80).

 

ဒိုင်ယာစပိုရာ—ခရစ်တော်မပေါ်မီ ရာစုနှစ်များစွာတစ်လျှောက်၊ ဂျူးလူမျိုးများသည် ယခင်က ယုံကြည်ထားသော ဘုရားသခင်အကြောင်း အသိပညာကို သယ်ဆောင်ကာ၊ ယဉ်ကျေးသော ကမ္ဘာတစ်လွှားတွင် ပြန့်ကျဲနေခဲ့သည်။ ဂျူးလူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများကို ရောမအင်ပါယာ၏ မြို့အများစုတွင် တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အချို့မြို့များတွင်၊ မက်ဆိုပိုတေးမီးယားရှိ နီဟာဒီးယားနှင့် နီဆီးဘစ်ကဲ့သို့၊ ဂျူးလူမျိုးများသည် လူဦးရေ၏ အများစုဖြစ်ခဲ့သည်။ ဆီးရီးယားနိုင်ငံရှိ လူဦးရေ၏ အကြီးမားဆုံးအချိုးအစားမှာ ဂျူးလူမျိုးများဖြစ်သည်။ ဖီလို ဂျူဒီးယပ်စ်က အီဂျစ်တွင်သာ ဂျူးလူဦးရေကို တစ်သန်းဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည်။ အလက်ဇန္ဒရိယတွင် ၎င်းတို့သည် လူဦးရေ၏ သုံးပုံတစ်ပုံဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ဒိုင်ယာစပိုရာ ဟုခေါ်သော ပြည်ပကျဲပြန့်နေသော ဂျူးများသည် ပါလက်စတိုင်းတွင် ကျန်ရှိနေသူများထက် များစွာပိုမိုများပြားသည်။

The Diaspora.—For several centuries prior to the birth of Christ, the Jews had been scattered throughout the civilized world, carrying with them wherever they went a knowledge of the true God. Jewish communities were to be found in most cities of the Roman Empire. In some cities, like Nehardea and Nisibis in Mesopotamia, whence the wise men may have come, Jews formed a majority of the population. A large proportion of the inhabitants of Syria were Jews. Philo Judaeus estimated the number of Jews in Egypt alone at one million. In Alexandria they are said to have constituted a third of the population. The Jews of the Dispersion, called the Diaspora, were clearly far greater in number than those who remained in Palestine.

 

ဂျူးလူမျိုးများသွားရောက်ရာ နေရာတိုင်းတွင် ၎င်းတို့၏ ရွှေဘုံသာများကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး၊ ဂျင်းတိုင်းလူမျိုးများကို ကြိုဆိုခဲ့သည်။ ရာစုနှစ်နှစ်ခုခန့်အကြာ၊ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကို ထိုခေတ်၏ နိုင်ငံတကာဘာသာစကားဖြစ်သော ဂရိဘာသာဖြင့် ရရှိနိုင်ခဲ့ပြီး၊ ပညာတတ်လူတန်းစားများက ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လေ့လာခဲ့သည်။ ဂျူးများနှင့် ဘာသာပြောင်းဝင်သူများသည် ယေရုဆလင်ရှိ ကြီးမားသော ဘာသာရေးပွဲတော်များ၊ အထူးသဖြင့် ပသခါပွဲကို တက်ရောက်ကာ၊ ၎င်းတို့သင်ယူခဲ့သည်များကို အခြားသူများအား ပြန်လည်ပြောပြရန် ပြန်လာခဲ့သည် (တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၂၉, ၃၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ အယူမတို့အိမ်နီးချင်းများအကြားတွင် လူကြိုက်မများသော်လည်း၊ ဂျူးများသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ပိုမိုချမ်းသာပြီး လေးစားခံရသည်။ ၎င်းတို့၏ ကျင့်ဝတ်အယူအဆနှင့် လက်တွေ့လုပ်ဆောင်မှုများသည် အယူမတို့ထက် နှိုင်းယှဉ်မရအောင် သာလွန်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ မိသားစုဘဝသည် မလိုလားအပ်သော ကလေးများကို မစွန့်ပစ်ဘဲ ၎င်းတို့၏ ကလေးအားလုံးကို ပြုစုပျိုးထောင်သည်ကို အယူမတို့က သတိပြုမိပြီး၊ အားကျဖွယ်ရာ ပုံစံတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ မြင့်မားသော စံနှုန်းများကို မလိုက်နာနိုင်ခဲ့သော်လည်း، ဂျူးလူမျိုးများသည် ကမ္ဘာတစ်လွှားတွင် တစ်ဆူတည်းသော ဘုရားသခင်၊ ဖန်ဆင်းရှင်နှင့် အားလုံးကို ထိန်းသိမ်းသူအကြောင်း အရေးကြီးပြီး ထိရောက်သော သက်သေခံချက်ကို သယ်ဆောင်ခဲ့သည်မှာ ငြင်းမရ (တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၂၇-၃၀ ကိုကြည့်ပါ)။

Wherever the Jews went they established their synagogues, to which the Gentiles were welcome. For about two centuries the Old Testament had been available in Greek, the international language of the time, and it was widely studied by the educated classes. Jews and proselytes attended the great religious festivals at Jerusalem, particularly the Passover, and returned to tell others of what they had learned there (see Vol. IV, pp. 29, 30). Although they may not have been popular among their heathen neighbors, the Jews were nevertheless respected, being in general more prosperous. Their concept and practice of morality were incomparably superior to those of the heathen. Their family life was often a model admired by the pagans about them, who noted that Jews reared all their children (did not discard unwanted ones). In spite of their failure to measure up to the high ideals to which they might have attained, it is an undeniable fact that, in spite of themselves, the Jews bore throughout the world an important and effective testimony to the one true God, Creator and Sustainer of all things (cf. Vol. IV, pp. 27-30).

 

ဂန္တဝင်ရောမစာရေးဆရာများသည် ဂျူးဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် ရင်းနှီးမှုကို ပြသသော်လည်း၊ ၎င်းတို့ကို အမြဲမတိကျစွာ ဖော်ပြခဲ့သည်မဟုတ်။ ဥပမာ၊ ဟိုရေ့စ်သည် ၎င်း၏သူငယ်ချင်းတစ်ဦးကို ရည်ညွှန်းပြီး၊ ထိုသူသည် “သုံးဆယ်မြောက်ဥပုသ်နေ့” ဖြစ်သောကြောင့် စီးပွားရေးအကြောင်းကို ပြောဆိုရန် ရယ်မောစွာ ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ “‘သင်သည် အရေဖျားဖြတ်ထားသော ဂျူးများကို စော်ကားမလိုလား’ … ‘ကျွန်ုပ်သည် အနည်းငယ်အားနည်းသော ညီအစ်ကိုတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ [ဘာသာရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်မှုများရှိသူ] များစွာထဲမှ တစ်ဦးဖြစ်သည်’” (ဆတ်တိုင်းစ် တစ်. ၉. ၆၈-၇၃; လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၁၁၁) ဟု ပြောဆိုခဲ့သည်။ ရယ်မောစွာ ပြောဆိုသော်လည်း၊ ဟိုရေ့စ်၏သူငယ်ချင်းသည် ဂျူးများသည် ၎င်းတို့၏ သန့်ရှင်းသောနေ့များတွင် စီးပွားရေးအကြောင်း ပြောဆိုခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရမည်ဟု သိရှိထားကြောင်း ပြသသည်။ ၎င်း၏ “သုံးဆယ်မြောက်ဥပုသ်နေ့” ဟူသော မရေမရာသော ရည်ညွှန်းချက်ကို နည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခဲ့သော်လည်း၊ မည်သည့်ရှင်းပြချက်မျှ လုံလောက်စွာ ကျေနပ်စရာမရှိပေ။

Classical Roman writers show a familiarity with Jewish customs, though they do not always describe these customs accurately. Horace, for instance, mentions a friend who jokingly refused to talk business with him because it was the “thirtieth Sabbath,” and who asked, “‘Would you affront the circumcised Jews?’ … ‘I’m a somewhat weaker brother, one of the many [who have religious scruples]’” (Satires i. 9. 68–73; Loeb ed., p. 111). Though obviously speaking in jest, nevertheless Horace’s friend shows himself as knowing that the Jews were supposed to refrain from talking business on their sacred days. His obscure reference to the “thirtieth Sabbath” has been interpreted in various ways, but no explanation for this phrase is fully satisfactory.

 

ဂျင်းတိုင်းလူမျိုးများအကြားတွင်မူ၊ ဂျူးများသည် ၎င်းတို့၏ ဘဝနေထိုင်မှုပုံစံ၊ အထူးသဖြင့် ၎င်းတို့၏ အစားအသောက်ကန့်သတ်ချက်များနှင့် ဥပုသ်နေ့လိုက်နာမှုတို့ကြောင့် မထီမဲ့မြင်ပြုခံရသည်။ ထို့ကြောင့် ခရစ်ယာန်ဖခင် ဩဂတ်စတင်းက ဖီလောဆဖာ ဆီနီကာက ဂျူးများသည် “သတ္တမနေ့များကို လိုက်နာရာတွင် အသုံးမဝင်စွာ ပြုမူကြပြီး၊ ၎င်းတို့၏ ဘဝ၏ သတ္တမပိုင်းခန့်ကို အလဟဿဖြင့် ဆုံးရှုံးကြသည်” (ဘုရားသခင်၏မြို့ ခြောက်. ၁၁; နီကီးနှင့် ပို့စ်-နီကီးဖခင်များ၊ ပထမစီးရီးစ်၊ တွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၂၀) ဟု ညည်းညူခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။ အလားတူပင်၊ ဆတ်တိုင်းစာရေးဆရာ ဂျူဗင်နယ်က “ဥပုသ်နေ့ကို ရိုသေလေးစားသော ဖခင်တစ်ဦးရှိသူအချို့သည် တိမ်တိုက်များနှင့် ကောင်းကင်၏ ဘုရားသခင်မှလွဲ၍ မည်သည့်အရာကိုမျှ မကိုးကွယ်ကြဘဲ၊ ၎င်းတို့၏ ဖခင်ရှောင်ကြဉ်ခဲ့သော ဝက်သားစားခြင်းနှင့် လူသားအသားစားခြင်းကြားတွင် ခြားနားချက်မရှိဟု မြင်ကြသည်။ နောက်ဆုံးတွင် ၎င်းတို့သည် အရေဖျားဖြတ်ခြင်းကို လက်ခံကြသည်။ … ဤအရာအားလုံးအတွက် ဖခင်သည် အပြစ်ရှိပြီး၊ သတ္တမနေ့တိုင်းကို အလဟဿပြုကာ၊ ဘဝ၏ အရေးကိစ္စများမှ ခွဲထားသည်” (ဆတ်တိုင်း ၁၄; လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၂၇၁, ၂၇၃) ဟု ကြေငြာခဲ့သည်။

In many Gentile circles, however, the Jews appear to have been despised for their way of life, and particularly for their dietary restrictions and their Sabbath observance. Thus the Christian Father Augustine reports the philosopher Seneca as complaining of the Jews that “they act uselessly in keeping those seventh days, whereby they lose through idleness about the seventh part of their life” (The City of God vi. 11; The Nicene and Post-Nicene Fathers, 1st series, vol. 2, p. 120. Similarly the satirist Juvenal declares: “Some who have had a father who reveres the Sabbath, worship nothing but the clouds, and the divinity of the heavens, and see no difference between eating swine’s flesh, from which their father abstained, and that of man; and in time they take to circumcision. … For all which the father was to blame, who gave up every seventh day to idleness, keeping it apart from all the concerns of life” (Satire 14; Loeb ed., pp. 271, 273).

 

ရောမသမိုင်းဆရာ တာစီးတပ်စ်က ဂျူးဘာသာရေးဆိုင်ရာ အလေ့အထများကို အသေးစိတ်ဖော်ပြသော်လည်း၊ ၎င်းတို့၏ မူလအစနှင့် အဓိပ္ပာယ်ကို မကြာခဏ နားလည်မှုလွဲခဲ့သည်။ သူက “ဂျူးများသည် ကျွန်ုပ်တို့သန့်ရှင်းသည်ဟု ယူဆထားသမျှကို သန့်ရှင်းမှုမရှိဟု သတ်မှတ်ကြပြီး၊ ကျွန်ုပ်တို့ရွံရှာသမျှကို ခွင့်ပြုကြသည်” (သမိုင်း ငါး. ၄; လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ တွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၇၉) ဟု ဆိုသည်။ သူသည် ဂျူးများ၏ ဝက်သားမစားခြင်းကို ဝက်များတစ်ချိန်က ခံစားခဲ့ရသော အဖုအပိန့်ရောဂါကို အမှတ်ရခြင်းနှင့် ဆက်စပ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ မကြာခဏ အစာရှောင်ခြင်းကို ၎င်းတို့တစ်ချိန်က ခံစားခဲ့ရသော ကာလရှည်ငတ်မွတ်မှုကို အမှတ်ရခြင်းအဖြစ် နားလည်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ တဆီးမပါသောမုန့်ကို အသုံးပြုခြင်းကို ၎င်းတို့အစားအစာရရှိချိန်တွင် အလျင်အမြန်စားသုံးခဲ့ရသည်ကို အမှတ်ရခြင်းအဖြစ် ယူဆသည်။ ဥပုသ်နေ့လိုက်နာမှုနှင့်ပတ်သက်၍၊ တာစီးတပ်စ်က “သူတို့သည် သတ္တမနေ့တွင် အနားယူရန် ပထမဆုံးရွေးချယ်ခဲ့သည်မှာ ထိုနေ့သည် ၎င်းတို့၏ အလုပ်များကို အဆုံးသတ်ခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် အလဟဿ၏ ဆွဲဆောင်မှုကြောင့် သတ္တမနှစ်ကိုလည်း အလဟဿဖြစ်စေရန် ဦးတည်ခဲ့သည်” (သမိုင်း ငါး. ၄; လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ တွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၈၁) ဟု ရှင်းပြသည်။

Tacitus, the Roman historian, presents Jewish religious practices in detail, but often misunderstands their origin and meaning. He asserts, “The Jews regard as profane all that we hold sacred; on the other hand, they permit all that we abhor” (History v. 4; Loeb ed., vol. 2, p. 179). He attributes the Jews’ abstention from pork to their recollection of a plague of scab from which pigs once suffered. Their frequent fasts he understands to be in commemoration of a prolonged famine they had once undergone, and their use of unleavened bread he believes to be in memory of the haste with which they fell upon food when they finally obtained it. Concerning their observance of the Sabbath, Tacitus goes on to explain that the Jews “say that they first chose to rest on the seventh day because that day ended their toils; but after a time they were led by the charms of indolence to give over the seventh year as well to inactivity” (History v. 4; Loeb ed., vol. 2, p. 181).

 

အခြားပုဂံစာရေးဆရာများဖြစ်သော ဒိုင်အိုကတ်ဆီးယပ်စ်၏ “ရောမသမိုင်း” အတွဲ ၃၇၊ အပိုဒ် ၁၇၊ ဩဂတ်စတက်ဆီဇာကို ဆူတိုနီးယပ်စ်၏ “ဆီဇာများ၏ဘဝ” အတွဲ ၂၊ အပိုဒ် ၇၆ တွင် ကိုးကားဖော်ပြထားပြီး၊ မာရှယ်၏ “အပိုဒ်များ” အတွဲ ၄၊ အပိုဒ် ၄ တို့တွင် ဂျူးဓလေ့ထုံးတမ်းများကို ရည်ညွှန်းထားသည်။

Other pagan writers who refer to Jewish practices are Dio Cassius Roman History xxxvii. 17; Augustus Caesar, quoted by Suetonius Lives of the Caesars ii. 76; and Martial Epigrams iv. 4.

 

ဂျူးလွှမ်းမိုးမှု ဂျူးများနှင့်ပတ်သက်သော ဆန့်ကျင်သည့်ထင်မြင်ချက်များရှိသော်လည်း၊ ဆီဆရိုက ဂျူးများ၏ ရောမမြို့တွင် သြဇာကြီးမားကြောင်း ပြသခဲ့သည်။ ဘီစီ ၆၂ တွင် အာရှပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးဖြစ်ခဲ့သော ဖလက်ကပ်စ်ကို ခုခံကာကွယ်ရာတွင်၊ ဂျူးများက ယေရုဆလင်မြို့ရှိ ဗိမာန်တော်သို့ ပေးပို့ရန်စုဆောင်းထားသော ရွှေအမြောက်အမြားကို သိမ်းဆည်းခဲ့သည်။ ဆီဆရိုက “သူတို့သည် လူအုပ်ကြီးဖြစ်ပြီး၊ အချင်းချင်းစည်းလုံးညီညွတ်ကြပြီး၊ တရားမဝင်အစည်းအဝေးများတွင် သြဇာကြီးမားသည်” ဟု ဖော်ပြခဲ့သည် (“ဖလက်ကပ်စ်အတွက်” အခန်း ၂၈၊ လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၄၃၇)။ ဤဖော်ပြချက်သည် သရော်စိတ်ဖြင့်ဖြစ်စေကာမူ ဂျူးများသည် နိုင်ငံရေးအရ သြဇာသက်ရောက်မှုရှိကြောင်း ညွှန်ပြသည်။ ဟီရော့အဂရစ်ပါး ၁ (စာမျက်နှာ ၆၉ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း) ကဲ့သို့သော ဂျူးထင်ရှားသူများ၏ ရောမလူမှုအသိုင်းအဝိုင်းနှင့် အစိုးရအဆင့်မြင့်နေရာများတွင် ထင်ပေါ်မှုသည် ဂျူးဘာသာအကြောင်းကို ထိုနယ်ပယ်များသို့ အချို့သိရှိစေခဲ့သည်။

Jewish Influence.—In spite of these adverse opinions concerning the Jews, Cicero shows that Jewish influence was strong in Rome. In defending Flaccus, who, while governing the province of Asia in 62 b.c., had confiscated a large amount of gold that the Jews there had collected to send to the Temple in Jerusalem, Cicero declared of them: “You know what a big crowd it is, how they stick together, how influential they are in informal assemblies” (Pro Flacco ch. 28; Loeb ed., p. 437). However ironical this may be, it indicates that the Jews wielded a very real political influence. The prominence of such Jews as Herod Agrippa I (see p. 69) in the highest circles of Roman society and government brought some knowledge of Judaism to those areas of life.

 

ဂျူးများ၏ မေရှိယျမျှော်လင့်ချက်သည် ဂျင်တိုင်းလ်လူမျိုးများကမ္ဘာပေါ်တွင်လည်း သက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။ ဂျူးများက စစ်မှန်သောဘုရားကို သိရှိစေရန် ဖြန့်ဝေပေးမှု၊ ပုဂံဘာသာများသည် တွေးခေါ်နိုင်သူများ၏စိတ်ထဲတွင် ဆုပ်ကိုင်ထားမှု ဆုံးရှုံးလာမှု၊ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုလုံးအပေါ် မဆုတ်မနစ်ဖြစ်ပေါ်နေသော နိုင်ငံရေးမငြိမ်မသက်မှုတို့ကြောင့်၊ ကယ်တင်ရှင်ဘုရင်တစ်ဦးပေါ်ထွက်လာမည်ဟူသော မျှော်လင့်ချက်သည် ရှေးခေတ်ကမ္ဘာတစ်လွှားတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ဂျင်တိုင်းလ်များအနက် အချို့သည် ဂျူးဘာသာခေါင်းဆောင်များထက်ပင် မေရှိယျမျှော်လင့်ချက်ကို ပိုမိုရှင်းလင်းစွာ နားလည်ခဲ့ကြသည် (DA ၃၃)။

There is also evidence that the Jewish Messianic expectation made an impact upon the Gentile world. Owing partly to the dissemination of a knowledge of the true God by the Jews, partly to the fact that heathen religions were losing their hold on the minds of thinking men, and partly to the interminable political turmoil that hung over civilization like a pall, there sprang up throughout the ancient world the expectation that a savior-king was soon to appear. Many among the Gentiles had a clearer understanding of the Messianic hope than even the Jewish religious leaders themselves (DA 33).

 

သို့သော် ဤမျှော်လင့်ချက်သည် လူအများစုက ပုံပျက်ပန်းပျက်ဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ အများအပြားက ၎င်းကို ဆီဇာများအနက်တစ်ဦးဦးနှင့် သက်ဆိုင်သည်ဟု အသုံးချခဲ့ကြသည်။ “ပညာရှင်များ” ဟုခေါ်သော အုပ်စုတစ်စုသည် ကယ်တင်ရှင်ဘုရင်ကို ရှာဖွေရန် အီတလီသို့ ဘုရားဖူးခရီးထွက်ခဲ့သည်။ ပရီအနီနှင့် ဟယ်လီကာနတ်စမ်မြို့များတွင် တွေ့ရှိသော ကမ္ဗည်းများသည် ဧကရာဇ်ဩဂတ်စတပ် (ဘီစီ ၂၇-အေဒီ ၁၄) ကို မေရှိယျဆိုင်ရာ ဘာသာစကားဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ ရောမကဗျာဆရာ ဗာဂျီးလ်က ဤလူကြိုက်များသော မေရှိယျမျှော်လင့်ချက်၏ ကျယ်ပြန့်မှုကို အတည်ပြုသည်-

To be sure, this hope was perverted by the vast majority, many of whom applied it to one or another of the Caesars. One group of “wise men” even made a pilgrimage to Italy in quest of the savior-king. Inscriptions found in Priene and Halicarnassus apply Messianic language to the emperor Augustus (27 b.c.-a.d. 14). The Roman poet Virgil confirms the widespread nature of this popular Messianic hope:

 

“ယခုအခါ ကူမေးသီချင်း၏ နောက်ဆုံးခေတ်ရောက်လာပြီ။ ရာစုနှစ်များ၏ ကြီးမားသောမျဉ်းကြောင်းသည် ပြန်လည်စတင်သည်။ ယခုအခါ အပျိုစင်ပြန်လာပြီ၊ ဆတ်တန်၏ အုပ်ချုပ်မှုပြန်လာပြီ။ ယခုအခါ ကောင်းကင်မှ မျိုးဆက်သစ်တစ်ခုဆင်းသက်လာသည်။ သန့်ရှင်းသော လူစီနာ၊ ကလေးမွေးဖွားမှုအပေါ် ပြုံးပြပါ၊ သူ၏လက်အောက်တွင် သံမျိုးနွယ်ပထမဆုံးရပ်တန့်သွားပြီး၊ ကမ္ဘာတစ်လွှားတွင် ရွှေမျိုးနွယ်ပေါ်ထွက်လာလိမ့်မည်။ … ကျွန်ုပ်တို့၏အပြစ်များ၏ ကျန်ရှိသော သဲလွန်စများသည် ပျောက်ကွယ်သွားပြီး၊ ကမ္ဘာကို ၎င်း၏ မဆုတ်မနစ်ကြောက်ရွံ့မှုမှ လွတ်မြောက်စေလိမ့်မည်။ သူသည် ဘုရားလက်ဆောင်အဖြစ် မြင့်မြတ်သောဘဝကို ရရှိလိမ့်မည်၊ သူရဲကောင်းများနှင့် နတ်ဘုရားများ ရောနှောနေသည်ကို မြင်ရလိမ့်မည်၊ သူ့ကိုယ်သူလည်း ၎င်းတို့က မြင်ရလိမ့်မည်၊ သူ၏ဖခင်၏ သီလများဖြင့် ငြိမ်းချမ်းစေခဲ့သော ကမ္ဘာကို အုပ်ချုပ်လိမ့်မည်” (အဲကလော့ဂူး ၄၊ လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၂၉၊ ၃၁)။

“Now is come the last age of the song of Cumae; the great line of the centuries begins anew. Now the Virgin returns, the reign of Saturn returns; now a new generation descends from heaven on high. Only do thou, pure Lucina, smile on the birth of the child, under whom the iron brood shall first cease, and a golden race spring up throughout the world! … Any lingering traces of our guilt shall become void, and release the earth from its continual dread. He shall have the gift of divine life, shall see heroes mingled with gods, and shall himself be seen of them, and shall sway a world to which his father’s virtues have brought peace” (Eclogue IV; Loeb ed., vol. 1, pp. 29, 31).

 

ဤအယ်ကလော့ဂူ၏ ထူးခြားသော သာသနာမဟုတ်သော မက်ဆီယံဝါဒသည် ၎င်း၏ဖွဲ့စည်းသူမှ ကူမယ်ရှိ ဗျာဒိတ်ဆရာထံမှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ယူဆရပြီး၊ အထူးသဖြင့် ဂျူးလူမျိုးများ၏ ဆီဘီလိုင်းန် ဗျာဒိတ်များမှ ဖြစ်ပေါ်လာဖွယ်ရှိသည်။ ဤဗျာဒိတ်များသည် ဗာဂျီးလ်လျှံခေတ်တွင် ရောမကမ္ဘာတွင် လူကြိုက်များခဲ့ပြီဖြစ်သည် (စာမျက်နှာ ၈၉ ကိုကြည့်ပါ)။ အခြားနည်းလမ်းများဖြင့်၊ ဂျူးလူမျိုးများ၏ မက်ဆီယံဝါဒသည် အော်ဂတ်စတန်ခေတ်တွင်နှင့် နောက်ပိုင်းတွင်ပင် ရောမပညာရှင်များကို လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ရောမသမိုင်းဆရာ ဆူအီတိုနီးယပ်စ်က “အရှေ့တစ်ခွင်တွင် ရှေးကျပြီး တည်ထောင်ထားသော ယုံကြည်ချက်တစ်ခုသည် ထိုအချိန်တွင် ဂျူဒီယာမှလာသောသူများသည် ကမ္ဘာကိုအုပ်ချုပ်ရန် ကံကြမ္မာဖြစ်သည်ဟူ၍ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ ဤဗျာဒိတ်သည် နောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော ဖြစ်ရပ်မှတစ်ဆင့် ရောမဧကရာဇ်ကို ရည်ညွှန်းခဲ့သော်လည်း၊ ဂျူဒီယာလူမျိုးများက ၎င်းကို သူတို့အတွက်ယူဆခဲ့သည်” (ဧကရာဇ်များ၏ဘဝများ၊ စာအုပ် ၈၊ အပိုင်း ၄; လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ တွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၂၈၉)။ ရှေးဟောင်းသမိုင်းဆရာများစွာကလည်း အလားတူမျှော်လင့်ချက်ကို ဖော်ပြခဲ့သည်။

The distinctly pagan Messianism of this eclogue, attributed by its composer to the oracle at Cumae, is probably to be traced to the strongly Jewish Sibylline Oracles, which in Virgil’s time were already popular in the Roman world (see p. 89). In other ways Jewish Messianism in the Diaspora doubtless influenced Roman intellectuals during the Augustan era, and even later. Thus Suetonius, a Roman historian, wrote: “There had spread over all the Orient an old and established belief, that it was fated at that time for men coming from Judaea to rule the world. This prediction, referring to the emperor of Rome, as afterward appeared from the event, the people of Judaea took to themselves” (The Lives of the Caesars viii. 4; Loeb ed., vol. 2, p. 289). Various ancient historians report a similar expectation.

 

ဤမက်ဆီယံဒဏ္ဍာရီများနှင့် ဗျာဒိတ်များကို အော်ဂတ်စတပ်စ် (ဘီစီ ၂၇ မှ အေဒီ ၁၄) ထံသို့ လူကြိုက်များစွာ အသုံးချခြင်းသည် မဖြစ်မနေ မှန်ကန်ပုံရသည်။ သူ၏ ရှည်လျားပြီး ငြိမ်းချမ်းသောအုပ်ချုပ်မှုအတွင်း “ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ၏ မငြိမ်မသက်ဖြစ်နေသော ပင်လယ်သည် အနားယူသွားခဲ့သည်။ ငြိမ်းချမ်းမှုနှင့် သာယာဝပြောမှုတို့သည် အင်ပါယာအတွင်း အမြဲတမ်းနေရာယူခဲ့သည်” (အမ်။ ရိုစတို့ဗ်ဇက်ဖ်၊ ရှေးကမ္ဘာ၏သမိုင်း၊ တွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၉၈)။ ရာစုနှစ်များစွာ ပဋိပက္ခများသည် “ရုတ်တရက်နှင့် မမျှော်လင့်ဘဲ ငြိမ်းချမ်းမှုဖြင့် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး၊ ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ၏ မုန်တိုင်းသည် တစ်ပြိုင်နက် ငြိမ်သက်သွားသောအခါ၊ ၎င်းသည် အံ့ဖွယ်တစ်ခုအဖြစ်၊ မြေကြီးပေါ်ရှိ ဘုရားသခင်၏ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုတစ်ခုအဖြစ် ထင်ရှားခဲ့သည်” (တွဲတူ၊ စာမျက်နှာ ၂၀၃)။ တာစီတပ်စ်က “လုံးဝမပြတ်မလပ် သို့မဟုတ် အနည်းငယ်သာ အနှောင့်အယှက်ဖြစ်ပေါ်သော ငြိမ်းချမ်းမှု” ဟု ပြောကြားခဲ့သည် (ဂျိမ်းစ် တီ။ ရှော့ဝဲလ်၊ သမိုင်း၏သမိုင်းသို့ နိဒါန်း၊ စာမျက်နှာ ၂၆၃)။ ထို့ကြောင့် ငြိမ်းချမ်းမှု၏ခေတ်သည် မက်ဆီယံအတွက် လူကြိုက်များသော မျှော်လင့်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးပုံရပြီး၊ အော်ဂတ်စတပ်စ်ကို ကယ်တင်ရှင်အဖြစ် ချီးကျူးခဲ့သည်။

Popular application of these Messianic legends and prophecies to Augustus (27 b.c.-a.d. 14) seemed justified when, during his long and peaceful reign, “the troubled sea of civil commotions sank to rest. Peace and prosperity returned and took up their permanent abode in the empire” (M. Rostovtzeff, A History of the Ancient World, Vol. II, p. 198). Centuries of strife were “suddenly and quite unexpectedly followed by peace, and when the storm of civil war was laid all at once, it seemed natural to see in this a miracle, an interference of divine power in earthly affairs” (ibid., p. 203). Tacitus spoke of “peace wholly unbroken or but slightly disturbed” (cited in James T. Shotwell, An Introduction to the History of History, p. 263). So appropriately did the era of peace seem to fulfill the popular expectation of a Messiah that Augustus was acclaimed a savior.

 

ဘာသာပြောင်းခြင်း။—ဂျူးဘာသာသည် ၎င်း၏ ကျင့်ဝတ်အလေးပေးမှုကြောင့် ထူးခြားသည်။ ၎င်းသည် ရောမကမ္ဘာရှိ ယေဘုယျအားဖြင့် ကျင့်ဝတ်မရှိသော ဘာသာများနှင့် သိသာစွာ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။ ရှေးခေတ်သာသနာမဟုတ်သော ဘုရားများ၏ နာယကများသည် ၎င်းတို့၏ ဘုရားများနှင့် ဆက်ဆံရာတွင် စာချုပ်တစ်ခုအဖြစ် ဆက်ဆံခဲ့သည်။ ယဇ်ပုရောဟိတ်များသည် ၎င်းတို့၏လူများအား ဘုရားများကို ကျေနပ်စေရန် ပေးဆပ်ရမည့် ဝန်ဆောင်မှုများနှင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ ဤလိုအပ်ချက်များကို လက်ခံနိုင်ဖွယ်ဖြည့်ဆည်းပြီးသောအခါ၊ ဘုရားများ၊ အကြီးဖြစ်စေ အငယ်ဖြစ်စေ၊ လူများကို အနှောင့်အယှက်မပေးရန် အနည်းဆုံး တာဝန်ရှိပြီး၊ အကောင်းဆုံးအားဖြင့် ၎င်းတို့အား ဒုက္ခမှ ကာကွယ်ပေးကာ ရုပ်ဝတ္ထုအကျိုးကျေးဇူးများ ပေးအပ်ရမည်ဖြစ်သည်။ ယနေ့ခေတ်သာသနာမဟုတ်သော ဘာသာများသည် ဝိညာဉ်များကို ဖျောင်းဖျရန် ကြိုးပမ်းမှုများဖြင့် အဓိကဖွဲ့စည်းထားသည်။

Proselytism.—Judaism was particularly remarkable for its ethical emphasis, which set it in sharp contrast with the generally amoral religions of the Roman world. The clients of the ancient pagan gods related themselves to their deities in terms of a contract. The priests revealed to their people the services they must render and the ritual they must follow in order to please their gods. When these requirements were acceptably performed, the gods, great and small, were under obligation at least not to annoy or harm the people, and at best to give them protection from trouble and to render them material benefits. Heathen religions today consist largely of similar attempts to placate the spirits.

 

ဧကရာဇ်ခေတ်တွင် လျင်မြန်စွာ လူကြိုက်များလာသော နက်နဲသောဘာသာများသည်လည်း ကျင့်ဝတ်အရ အဓိကမဟုတ်ပေ။ ဤဘာသာများတွင် ဘုရားကိုးကွယ်သူသည် ၎င်း၏ဘုရားနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ ပေါင်းစည်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ အဆင့်ဆင့်သော အဆင့်မြှင့်တင်မှုနှင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာများမှတစ်ဆင့်၊ ဘုရားကိုးကွယ်သူသည် ဘာသာရေးလိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းခဲ့ပြီး၊ သဘောထားတွင် မလေးမစားမဖြစ်မှု သို့မဟုတ် ထုံးတမ်းများတွင် အမှားမဖြစ်ပေါ်ပါက၊ သူသည် ဘုရား၏ရှေ့မှောက်တွင် ရပ်တည်နိုင်မည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည်။ ကိုးကွယ်သည့်ဘုရားသည် ငြိမ်းချမ်းသောအမျိုးအစားဖြစ်ပါက၊ သို့မဟုတ် ဘုရားကိုးကွယ်သူသည် ကောင်းမွန်သောစိတ်ထားရှိပါက၊ ဘာသာရေးကိုးကွယ်မှုသည် သူ့အတွက် ကျင့်ဝတ်တန်ဖိုးရှိနိုင်သည်။ သို့သော် ထိုသက်ရောက်မှုသည် ဒုတိယအဆင့်ဖြစ်ပြီး၊ မတော်တဆဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။ အချို့သော ဒဿနိကဗေဒဆိုင်ရာ အတွေးအခေါ်များ၊ အထူးသဖြင့် စတိုအိစဇင်သည် ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုရှိခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် သာမန်လူထုကို မထိတွေ့ခဲ့သလို၊ ၎င်းတို့ကို ဘာသာတရားများအဖြစ် မမှန်ကန်စွာ မှတ်ယူနိုင်ပေ။

The mystery cults, which grew rapidly in popularity during the imperial period, also were not primarily ethical. In these cults the worshiper sought to come into personal union with his god. Through stage after stage of initiation and ceremonial the devotee met cult requirements, at the end of which, if no irreverence in attitude or misstep in the rites interfered, he believed he would stand in the presence of the god himself. If the particular god worshiped was of a serene type, or the devotee of good disposition, the cult worship might prove of ethical value to him. But that effect would be secondary, almost accidental. Certain philosophical schools, notably Stoicism, exerted an ethical impact, but these scarcely touched the common people, nor can they rightly be regarded as religions.

 

သာသနာမဟုတ်သော ဘာသာတွင် ကျင့်ဝတ်မရှိခြင်း၏ အကျိုးဆက်အနေဖြင့်၊ ဂျူးလူမျိုးများ၏ ဘုရားသဘောတရားနှင့် တိုရာမှ ရရှိသော ကျင့်ဝတ်သည် အင်ပါယာရှိလူများ၏ အာရုံကို ဆွဲဆောင်ခဲ့ပြီး၊ အထူးသဖြင့် ဂျူးလူမျိုးများသည် ၎င်းကို နေ့စဉ်ဘဝတွင် ထူးခြားစွာ အသုံးချခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် များစွာသောသူများသည် ဂျူးဘာသာကို အနည်းနှင့်အများ လက်ခံခဲ့ပြီး၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် “ဘာသာပြောင်းသူများ” ဟူ၍ ဂျူးဘာသာအသိုင်းအဝိုင်းသို့ အသစ်ဝင်ရောက်လာသူများကို ဖော်ပြထားသည်။ တွဲ ၄၊ စာမျက်နှာ ၂၇ မှ ၃၀ ကို ကြည့်ပါ။

As a consequence of this lack of ethics in pagan religion, the morality that the Jewish people acquired from their concept of deity and from the Torah attracted the attention of the people of the empire, especially since the Jews applied it in everyday living to a remarkable degree. Thus many were led to accept Judaism to a greater or lesser extent, and the New Testament speaks of various types of “proselytes,” individuals who had newly entered the Jewish community of faith. See Vol. IV, pp. 27-30.

 

ကပေရနံမြို့ရှိ ရောမဗိုလ်မှူးသည် ယုဒလူမျိုးများက “သူသည် ကျွန်ုပ်တို့၏လူမျိုးကို ချစ်ပြီး ကျွန်ုပ်တို့အတွက် ဂျူးဘုရားကျောင်းတစ်ခု တည်ဆောက်ပေးခဲ့သည်” ဟုဆိုကြသည့် ဂျူးဘာသာသို့ ကူးပြောင်းသူတစ်ဦးဖြစ်နိုင်သည်။ ၎င်းကြောင့် သူသည် သူတို့အမြင်တွင် “ထိုက်တန်သူ” ဖြစ်သည် (လုကာ ၇:၄, ၅)။ ဂျူးဘာသာသို့ ကူးပြောင်းသူများသည် ပင်တိကုတ်ပွဲတော်အတွက် ယေရုဆလင်မြို့သို့ လာရောက်ခဲ့ကြသည် (တမန်တော် ၂:၁၀)။ အန္တိအုတ်မြို့မှ ဂျူးဘာသာသို့ ကူးပြောင်းသူ နိခိုလပ်စ်သည် ခရစ်ယာန်အသင်းတော်၏ ပထမဆုံး ဒီခင်များထဲမှ တစ်ဦးဖြစ်သည် (တမန်တော် ၆:၃-၆)။ အီသီယိုးပီးယားမှ ကျွန်စည်းကြပ်သူသည် “ဝတ်ပြုရန် ယေရုဆလင်မြို့သို့ လာရောက်ခဲ့သည်” (တမန်တော် ၈:၂၇)။ ကဲသရိမြို့ရှိ ရောမဗိုလ်မှူး ကောနီလျသည် “ဘုရားသခင်ကို ကြောက်ရွံ့ပြီး အမြဲဆုတောင်းသူ” ဖြစ်သည် (တမန်တော် ၁၀:၂)။ ပိသီဒိယအန္တိအုတ်မြို့ရှိ ဂျူးဘာသာသို့ ကူးပြောင်းသူများသည် ပေါလ်နှင့် ဗာနဗတို့၏ ဟောပြောချက်များကို စိတ်အားထက်သန်စွာ နားထောင်ခဲ့ကြသည် (တမန်တော် ၁၃:၄၃)။ ယေရှုသည် ဖာရိရှဲများ၏ ဂျူးဘာသာသို့ ကူးပြောင်းရန် ပြင်းထန်စွာ လှုံ့ဆော်မှုနှင့် ၎င်းကြောင့် ကူးပြောင်းသူများအပေါ် ဖြစ်ပေါ်လာသော ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ ဆိုးကျိုးများကို ပြတ်သားစွာ ပြစ်တင်ပြောဆိုခဲ့သည် (မဿဲ ၂၃:၁၅)။

The centurion at Capernaum was perhaps one such proselyte, of whom the Jews said, “He loveth our nation, and he hath built us a synagogue.” This made him “worthy” in their sight (Luke 7:4, 5). Proselytes came to Jerusalem for Pentecost (Acts 2:10); Nicolas, a “proselyte of Antioch,” was one of the first deacons of the Christian church (Acts 6:3–6); the Ethiopian eunuch “had come to Jerusalem for to worship” (Acts 8:27); the centurion Cornelius at Caesarea “feared God” and “prayed to God alway” (Acts 10:2); and the proselytes of Antioch in Pisidia listened earnestly to Paul and Barnabas (Acts 13:43). Jesus spoke roundly against the intensity of the Pharisees in proselyting, and the unfortunate spiritual consequences that devolved upon the proselyte (Matt. 23:15).

 

ဂျူးလူမျိုးများသည် ဂျူးဘာသာသို့ ကူးပြောင်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို သိသိသာသာ ထိန်းချုပ်ထားသည်။ ၎င်းတို့သည် တစ်ပါးအမျိုးသားတစ်ဦးသည် “ဖြောင့်မတ်ခြင်း၏ ဂျူးဘာသာသို့ ကူးပြောင်းသူ” ဖြစ်လာရန် သို့မဟုတ် ပြည့်စုံသော ဂျူးတစ်ဦးဖြစ်လာရန် ဖြတ်သန်းရမည့် သတ်မှတ်ထားသော ထုံးတမ်းသုံးခုကို သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့မှာ- (၁) အရေဖျားလှီးခြင်း ခံယူရမည်၊ (၂) ရေမြုပ်နှစ်ခြင်း ခံယူရမည်၊ ဤရေချိုးခြင်းသည် ခရစ်ယာန်ထုံးတမ်းနောက်ခံတွင် ရှိနေပုံရသည်၊ (၃) ယဇ်ပူဇော်ရမည် (အခြားသူမှ ကိုယ်စားပြုလုပ်ဆောင်နိုင်သည်)။ ဤနောက်ဆုံးလိုအပ်ချက်သည် အေဒီ ၇၀ တွင် ဗိမာန်တော် ဖျက်ဆီးခံရပြီးနောက် ပြည့်စုံရန် မဖြစ်နိုင်တော့ပေ။

The Jews exercised considerable control over proselyting procedure. They stipulated three specific ceremonies through which a Gentile must pass in order to become a “proselyte of righteousness,” that is, a full-fledged Jew. He must: (1) undergo circumcision; (2) be baptized by immersion, which baptism apparently lay in the background of the Christian rite; and (3) offer sacrifice (permissible by proxy). This last requirement, of course, became impossible of fulfillment after the destruction of the Temple in a.d. 70.

 

ဂျူးဘာသာသို့ ကူးပြောင်းရေးလုပ်ငန်းသည် ယုဒယပြည်နှင့် ဂါလိလယ်နယ်နမိတ်အတွင်းရှိ ဂျူးများသာမက ပြည်ပမှ “ပြန့်ကျဲနေသော” ဂျူးများမှလည်း ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဂျူးဘာသာသို့ ကူးပြောင်းရေး၏ အောင်မြင်မှုသည် တစ်ပါးအမျိုးသားများသည် ဂျူးလူမျိုး၏ ဘာသာတရားအပေါ် တည်ကြည်မှု၊ ဒုက္ခများကြားတွင် ၎င်းတို့၏ ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ တည်ငြိမ်မှု၊ နှင့် ၎င်းတို့၏ ခိုင်မာသော ဘာသာရေးယုံကြည်မှုကြောင့် တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ညီအစ်ကိုကဲ့သို့ ဆက်ဆံပြသခဲ့သော စိတ်ဓာတ်ကြောင့် ဆွဲဆောင်ခံရခြင်းမှ အများအပြား ဆင်းသက်လာသည်။ ထို့ကြောင့် တစ်ပါးအမျိုးသားများသည် ဂျူးဘာသာ၏ ထိရောက်မှုကို ရှာဖွေရန် ၎င်းကို စူးစမ်းလေ့လာသောအခါ မကြာခဏ ၎င်းကို လက်ခံကျင့်သုံးခဲ့ကြသည်။ တစ်ပါးအမျိုးသားဘာသာများ၏ လွှမ်းမိုးမှု လျော့နည်းလာစဉ်၊ ဂျူးလူမျိုးများသည် နေရာအနှံ့တွင် တက်ကြွသော သာသနာပြုလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး၊ ဂျူးဘာသာသို့ ကူးပြောင်းသူများသည် ဂျူးနှင့် ခရစ်ယာန်ပညာရှင်များ၏ ခန့်မှန်းချက်အရ ရာနှင့်ချီသော သောင်းနှင့်ချီမဟုတ်လျှင် သန်းနှင့်ချီရှိသည်။

Proselyting was carried on not only by the Jews within the boundaries of Judea and of Galilee but also by those of the Diaspora, those “scattered abroad.” Much of the success of proselyting arose from the fact that Gentiles often were attracted by the constancy of the Jew in his religion and by his inner spiritual serenity in the face of trouble, as well as by the fraternal feeling which their stalwart religious faith enabled the Jews to show in their relationships one to another. Thus, frequently, when Gentiles examined Judaism to discover what made it effective, they were led to embrace it. As heathen religions lost their hold, and the Jews everywhere carried on aggressive missionary work, proselytes to the Jewish faith could be numbered in the hundreds of thousands, if not in the millions, according to various competent modern scholars, both Jewish and Christian.

 

ဂျိုးဇီဖပ်စ်သည် တစ်ပါးအမျိုးသားများကြားတွင် ဂျူးဘာသာကို လက်ခံကျင့်သုံးသူများ၏ အရေအတွက်ကို ဂုဏ်ယူစွာ ဖော်ပြခဲ့သည်- “လူထုသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ ဘာသာရေးထုံးတမ်းများကို လက်ခံကျင့်သုံးရန် ကြာမြင့်စွာ စိတ်အားထက်သန်မှု ပြသခဲ့သည်။ ဂရိဖြစ်စေ၊ တစ်ပါးအမျိုးသားဖြစ်စေ မည်သည့်မြို့တစ်မြို့၊ သို့မဟုတ် တစ်ခုတည်းသော လူမျိုးတစ်မျိုးတွင်မှ ကျွန်ုပ်တို့၏ သတ္တမနေ့တွင် အလုပ်မလုပ်ရန် ဓလေ့၊ ဥပုသ်စောင့်ထိန်းခြင်း၊ မီးထွန်းညှိခြင်း၊ နှင့် အစားအသောက်ဆိုင်ရာ ကျွန်ုပ်တို့၏ တားမြစ်ချက်များစွာကို မလိုက်နာသည့်နေရာ မရှိပေ” (အာပီယွန်ဆန့်ကျင်ရာ ii. ၃၉ [၂၈၂]; လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၄၀၅၊ ၄၀၇)။

Josephus boasts of the numbers who accepted Judaism throughout the Gentile world: “The masses have long since shown a keen desire to adopt our religious observances; and there is not one city, Greek or barbarian, nor a single nation, to which our custom of abstaining from work on the seventh day has not spread, and where the fasts and the lighting of lamps and many of our prohibitions in the matter of food are not observed” (Against Apion ii. 39 [282]; Loeb ed., vol. 1, pp. 405, 407).

 

 

ဟေရုဒ်၏ ဆက်ခံသူများ

Herod’s Successors

 

ဟေရုဒ်သေဆုံးချိန်တွင် သူ၏သေတမ်းစာတစ်စောင်ကို ထားရစ်ခဲ့ပြီး ၎င်းတွင် သူ၏နိုင်ငံကို မည်သူဆက်ခံရမည်ကို သတ်မှတ်ထားသည်။ ထိုစည်းမျဉ်းများအရ သူအားထုတ်ကြိုးစားခဲ့သော နယ်မြေများကို သူ၏သားများဖြစ်သော အာခလော့စ်၊ ဟေရုဒ်အန်တီပါစ်နှင့် ဖိလိပ္ပုတို့အကြား ခွဲဝေပေးခဲ့သည်။ အာခလော့စ်အား သူ၏အကြီးဆုံးသားအဖြစ် ဂျူဒီယာ၊ ဆမာရီယာနှင့် အိဒုမိယာတို့ကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ သူ၏အုပ်ချုပ်နိုင်စွမ်းအပေါ် ရောမအာဏာပိုင်များက ယုံကြည်မှုမရှိသဖြင့် ၎င်းအား “လူမျိုးအုပ်သူ” ဟူသော “အဲသွန်နတ်” ဘွဲ့သာပေးခဲ့သည်။ ဟေရုဒ်အန်တီပါစ်သည် ဂါလိလဲနှင့် ပီရီယာတို့၏ “တဲထရတ်” ဖြစ်လာသည်။ ဤဝေါဟာရသည် မူလက “ပြည်နယ်၏လေးပုံတစ်ပုံအုပ်ချုပ်သူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသော်လည်း လက်တွေ့တွင် ပြည်နယ်ခွဲတစ်ခု၏ အုပ်ချုပ်သူအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဖိလိပ္ပုသည်လည်း “တဲထရတ်” ဘွဲ့ကိုရရှိပြီး ပနိယပ်၊ အိတူရီယာ၊ ထရချိုနိတ်၊ ဂေါလနိတ်၊ ဘတာနဲယားနှင့် အော်ရာနိတ်စ်စသည့် အရှေ့မြောက်နယ်မြေများကို အုပ်ချုပ်ခွင့်ရခဲ့သည်။ ပါလက်စတိုင်းအား ဟေရုဒ်များလက်အောက်တွင် ကြည့်ပါ။

When Herod died he left a will that determined who should inherit his kingdom. By its provisions the territories he had striven so earnestly and with such disregard of scruple to bring under one administration were divided among his sons, Archelaus, Herod Antipas, and Philip. Herod gave Archelaus, his oldest surviving son, Judea, Samaria, and Idumaea. Uncertain of his ability to rule, Rome granted him only the title “ethnarch,” meaning “ruler of the people.” Herod Antipas became “tetrarch” of Galilee and Peraea. This term, meaning originally “ruler of the fourth part of a province,” was applied in practice to the ruler of any provincial subdivision. Philip also received the title of “tetrarch” and the rulership of the northeast districts of Panias, Ituraea, Trachonitis, Gaulanitis, Batanaea, and Auranitis. See Palestine Under the Herodians.

 

အာခလော့စ် သူ၏ဖခင်သေဆုံးချိန်တွင် အာခလော့စ်သည် ဂျေရုဆလင်မြို့သားများကို စုရုံးခဲ့သည်။ ဗိမာန်တော်ဝင်းအတွင်း ရွှေရောင်ထီးနန်းပေါ်တွင်ထိုင်ကာ ၎င်းက လူထုအား ကောင်းသောစကားများနှင့် ကတိများဖြင့် မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့သည်။ လူထုက အကျဉ်းသားများလွှတ်ပေးရန်၊ နိုင်ငံရေးရာဇဝတ်မှုဖြင့် စွဲချက်တင်ခံရသူများအတွက် ပြစ်ဒဏ်လျှော့ပေးရန်နှင့် အခွန်လျှော့ချပေးရန် တောင်းဆိုမှုများစွာ တင်ပြခဲ့သည်။ ထိုအချိန်သည် ပသခါပွဲအချိန်ဖြစ်ပြီး မြို့တွင်လူအုပ်ကြီးစည်ကားနေသည်။ ဆူပူမှုဖြစ်ပေါ်မည်ကို စိုးရိမ်သဖြင့် စစ်သားတပ်ဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည် ဗိမာန်တော်ဝင်းအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ထိုစစ်သားများသည် ခုခံမှုနှင့်ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပြီး ပိုကြီးသောတပ်ဖွဲ့ရောက်လာသောအခါ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားကာ ဂျူးလူမျိုး သုံးထောင်ခန့် သေဆုံးခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဆီးရီးယား၏အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဆဘိုင်းနပ်စ်သည် ရောမစစ်သားများရှိနေခြင်းကို အခွင့်ကောင်းယူကာ ၎င်းတို့ကို အသုံးပြုပြီး ဘဏ္ဍာငွေကို လုယက်ခဲ့သည်။ ဤဖြစ်ရပ်ကြောင့် ဂါလိလဲနှင့် ဂျူဒီယာတွင် ကျယ်ပြန့်သောပုန်ကန်မှုတစ်ခု စတင်ခဲ့သည်။ ရောမတို့အား ဆန့်ကျင်သော ထိုသို့သောပုန်ကန်မှုများသည် သေချာပေါက် ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။ ဆီးရီးယား၏အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဗာရပ်စ်သည် ပါလက်စတိုင်းသို့ လုံလောက်သောတပ်ဖွဲ့ဖြင့် ရောက်ရှိလာပြီး ပုန်ကန်မှုကို ငြိမ်းသတ်ကာ ဂျူးပုန်ကန်သူ နှစ်ထောင်ကို လက်ဝါးကပ်တိုင်တွင် သတ်ခဲ့သည်။

Archelaus.—Upon his father’s death, Archelaus called together the people of Jerusalem. Sitting aloft on a golden throne in the Temple enclosure, he addressed them with fair words and promises. The people reacted by presenting many demands, calling for the release of prisoners, the remission of punishment for those charged with political crimes, and a reduction of taxes. It was Passover time, and the city was crowded. Fearing that an outbreak might occur, a company of soldiers entered the Temple court to keep order. These soldiers met resistance, and when a larger detachment arrived a fight resulted, in which some three thousand Jews were killed. Then Sabinus, administrator of Syria, took advantage of the presence of Roman soldiery, and had them protect him while he robbed the treasury. When this occurred, a widespread revolt in Galilee and Judea began. Such uprisings against the Romans were, of course, doomed to failure. Varus, governor of Syria, came to Palestine with an adequate force, quelled the revolt, and crucified two thousand of the unfortunate Jewish rebels.

 

ထိုစဉ်အတွင်း အာခလော့စ်၊ အန်တီပါစ်နှင့် ဖိလိပ္ပုတို့သည် ၎င်းတို့၏ဖခင်၏နယ်မြေများအတွက် အခွင့်အရေးတောင်းဆိုရန် ပါလက်စတိုင်းမှ ထွက်ခွာသွားခဲ့သည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင် ဂျူးလူမျိုးတစ်ဖွဲ့သည် ရောမသို့ရောက်ရှိလာပြီး ဟေရုဒ်၏သားများအောက်တွင်မဟုတ်ဘဲ ရောမအုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦး၏အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် တိုက်ရိုက်ထားရန် ဩဂတ်စတပ်စ်ထံတွင် အသနားခံခဲ့သည်။ သို့သော် ဩဂတ်စတပ်စ်သည် အာခလော့စ်အား “အဲသွန်နတ်” ထက်မြင့်သောဘွဲ့မပေးဘဲ ဟေရုဒ်၏သေတမ်းစာ၏စီစဉ်မှုများကို အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဟေရုဒ်၏သားများသည် ၎င်းတို့၏ဖခင်၏နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ရန် လွှဲပြောင်းယူခဲ့သည်။

Meanwhile, Archelaus, Antipas, and Philip had left Palestine to make good their claims to the territory of their father. At the same time a deputation of Jews also appeared at Rome to plead with Augustus that they might be put under a Roman governor directly, rather than under Herod’s sons. But Augustus approved the arrangements of Herod’s will, except that he refused to Archelaus any title higher than that of ethnarch. Thus the sons of Herod took over the administration of their father’s kingdom.

 

အာခလော့စ်သည် သူ၏ဖခင်၏စရိုက်ကို အမွေဆက်ခံခဲ့သော်လည်း ၎င်း၏စွမ်းရည်များမရှိခဲ့ပေ။ လူထုက ၎င်း၏အုပ်ချုပ်မှုသည် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်ပြီး အာဏာရှင်ဆန်သည်ဟု တရားမျှတစွာ ညည်းညူခဲ့ပြီး၊ အေဒီ ၆ တွင် ဩဂတ်စတပ်စ်သည် ၎င်းအား ဂါလ်နိုင်ငံရှိ ဗီယန်းသို့ နှင်ထုတ်ခဲ့သည်။ ဂျူဒီယာနှင့် ဆမာရီယာတို့သည် ဆီးရီးယားသို့ သိမ်းပိုက်ခံရပြီး ဆီးရီးယား၏အုပ်ချုပ်ရေးမှူးမှတစ်ဆင့် ဧကရာဇ်ထံတာဝန်ခံရသော ရောမအုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦး၏ လက်အောက်တွင် ထားရှိခဲ့သည်။ ဤစီစဉ်မှုသည် ဟေရုဒ်အာဂရစ်ပါး ၁၊ ဟေရုဒ်မဟာနှင့် သူ၏ဟတ်စမိုနီယန်ဇနီး မာရီယမ်နီ၏မြေးဖြစ်သူ၊ ဧကရာဇ်ကလစ်ဂူလာ၏အမိန့်ဖြင့် အေဒီ ၄၁ တွင် ဂျူဒီယာတွင် ဘုရင်ဖြစ်လာသည်အထိ ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့သည်။ ပါလက်စတိုင်းအား ဟေရုဒ်များလက်အောက်တွင် ကြည့်ပါ။

Archelaus inherited his father’s character without his capabilities. The people complained justly that his reign was barbarous and tyrannical, and in a.d. 6 Augustus banished him to Vienne in Gaul. Judea and Samaria were annexed to Syria, and were put under a Roman procurator, who was answerable to the emperor through the governor of Syria. This arrangement continued until Herod Agrippa I, grandson of Herod the Great and his Hasmonaean wife Mariamne, became king in Judea in a.d. 41 by order of the emperor Caligula. See Palestine Under the Herodians.

 

ဟေရုဒ်အန်တီပါစ် ဟေရုဒ်အန်တီပါစ်သည် ဂါလိလဲနှင့် ပီရီယာကို အုပ်ချုပ်ရာတွင် အောင်မြင်မှုအတိုင်းအတာတစ်ခုရှိခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ငွေကြေးအသုံးစွဲမှုတွင် မဆင်မခြင်ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ၎င်း၏လှည့်ဖျားလိမ္မာမှုကြောင့် ဂါလိလဲတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးထိန်းသိမ်းနိုင်ခဲ့ပြီး ဩဂတ်စတပ်စ်၏ဆူးဆွမ်းမှုကို ရှောင်ရှားနိုင်ခဲ့သည်။ ယေရှုသည် ၎င်း၏စရိုက်ကို “မြေခွေးဟု” (လုကာ ၁၃:၃၂) ခေါ်ဆိုရာတွင် မှန်ကန်စွာ ဖတ်ရှုခဲ့သည်။ အေဒီ ၁၄ တွင် ဧကရာဇ်တီဘီရီးယပ်စ်ထီးနန်းတက်ချိန်တွင် အန်တီပါစ်သည် ဧကရာဇ်၏မျက်နှာသာရရှိခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဂါလိလဲအိုင်၏အနောက်ဘက်ကမ်းခြေတွင် ဧကရာဇ်အတွက် တီဘီရီးယပ်စ်မြို့ကို တည်ဆောက်ပြီး ထိုနာမည်ကို အိုင်တစ်ခုလုံးအတွက်လည်း ချဲ့ထွင်အမည်ပေးခဲ့သည်။ အန်တီပါစ်သည် ၎င်း၏တဲထရတ်နယ်မြေတွင် အခြားကျယ်ပြန့်သော ဆောက်လုပ်ရေးများလည်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏ကြိုးပမ်းမှုများအားလုံးသည် ဟဲလင်နိုင်းဇေးရှင်းဦးတည်ချက်ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ဂျူးဘာသာဝင်အဖြစ် ကြေငြာမှုသည် အတုအယောင်သာဖြစ်သည်။ အန်တီပါစ်သည် အေဒီ ၆၄-၆၃ တွင် ရောမတို့အား ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သော နဘာတီယန်အုပ်စိုးသူများ၏ဆက်ခံသူ အာရီတပ်စ်၏သမီးတစ်ဦးနှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည် (၂ ကောရိန္တု ၁၁:၃၂ ကိုကြည့်ပါ)။

Herod Antipas.—Herod Antipas was fairly successful in ruling Galilee and Peraea. Though he was reckless in expenditures, his craftiness enabled him to keep peace in Galilee, and thus to avoid the rebuke of Augustus, who understood his treacherous tendencies. Jesus read his character rightly when He called him “that fox” (Luke 13:32). With the accession of Tiberius to the imperial throne in a.d. 14, Antipas found himself in good favor. He built and named for the emperor the city of Tiberias on the west shore of the lake of Galilee, and also extended that name to the whole lake. Antipas did other extensive building throughout his tetrarchy. All of his efforts were in the direction of Hellenization, and his own profession of Judaism was little better than a sham. Antipas married a daughter of Aretas (see 2 Cor. 11:32), of the line of Nabataean rulers which had fought against the Romans in the war of 64–63 b.c. (see p. 38).

 

အန်တီပါစ်သည် ရောမသို့သွားရောက်လည်ပတ်စဉ် သူ၏တူမဖြစ်သူဖြစ်ပြီး ခယာမယားဖြစ်သူ ဟီရိုဒီးယပ်စ်နှင့် ပြန်လည်ရင်းနှီးခဲ့သည်။ ဟီရိုဒီးယပ်စ်သည် အန်တီပါစ်၏အကိုဝမ်းကွဲ အာရစ်စတိုဘူလပ်စ်၏သမီးဖြစ်ပြီး ဟေရုဒ်မဟာ၏သားတစ်ဦးဖြစ်သူ ဟေရုဒ်ဖိလိပ္ပုနှင့် လက်ထပ်ထားသူဖြစ်သည်။ အန်တီပါစ်သည် ဟီရိုဒီးယပ်စ်ကို စွဲလမ်းခဲ့ပြီး ၎င်းသည် ရောမနေအိမ်ကို စွန့်လွှတ်ကာ ဂါလိလဲရှိ နန်းတော်သို့ပြောင်းရွှေ့ရန် ဝမ်းမြောက်စွာ သဘောတူခဲ့သည်။ ထို့နောက် အန်တီပါစ်သည် အာရီတပ်စ်၏သမီးကို စွန့်ပစ်ကာ သူ၏အကိုဝမ်းကွဲထံမှ ဟီရိုဒီးယပ်စ်ကို ယူခဲ့သည်။

On occasion when Antipas visited Rome he renewed his acquaintance with Herodias, who was both his niece and his sister-in-law. Herodias, a daughter of Antipas’ half brother Aristobulus, had married another of his half brothers (and her uncle), an obscure son of Herod the Great named Herod Philip. Antipas became infatuated with her, and she gladly consented to relinquish her Roman domicile for a Galilean palace. He then abandoned the daughter of Aretas and took Herodias from his half brother.

 

ဤရှက်ဖွယ်စီစဉ်မှုကို ယောဟန်ခရစ်ယာန်က ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့ပြီး ၎င်းကြောင့် ပထမဦးစွာ ၎င်းအား ထောင်ချခံရသည် (လုကာ ၃:၁၉)၊ ထို့နောက် ဟီရိုဒီးယပ်စ်နှင့် ၎င်း၏သမီး ဆလိုမီ၏ တောင်းဆိုမှုဖြင့် အန်တီပါစ်၏အမိန့်ဖြင့် မချီရပ်စ်ခံတပ်တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သော ပွဲသိုက်တစ်ခုတွင် သတ်ဖြတ်ခံရသည် (မဿဲ ၁၄:၃-၁၂; ဂျိုဆီဖပ်စ် အန်တီကွီတီး xviii. ၅. ၂)။ အန်တီပါစ်သည် ယေရှုသည် ယောဟန်ခရစ်ယာန် သေခြင်းမှရှင်ပြန်ထမြောက်သူဖြစ်နိုင်သည်ဟု အယူသည်းစွာ ယုံကြည်ခဲ့သည် (မဿဲ ၁၄:၁)၊ ထို့ပြင် တစ်ချိန်က ၎င်းသည် ယေရှုကိုသတ်ရန် ကြိုးစားခဲ့ပုံရသည် (လုကာ ၁၃:၃၁)။ သို့သော် ယေရှု၏တရားစီရင်မှုတွင် ၎င်းသည် ဂျူးလူမျိုးများတောင်းဆိုသော သေဒဏ်ကို ပေးရန်ငြင်းဆိုခဲ့သည်၊ ထိုသေဒဏ်ကို ပိလတ်လည်း ပေးလိုမထင်ခဲ့ပေ (လုကာ ၂၃:၄-၂၅)။

It was this shameful arrangement that John the Baptist denounced, a condemnation that resulted first in his imprisonment (Luke 3:19, ), and then in his death at the command of Antipas when solicited by Herodias and her daughter Salome at a voluptuous banquet probably in the fortress of Machaerus (Matt. 14:3–12; Josephus Antiquities xviii. 5. 2). Antipas believed superstitiously that Jesus might be John the Baptist risen from the dead (Matt. 14:1, ), and at one time, at least, he seems to have sought to kill Him (Luke 13:31). At Jesus’ trial, however, he refused to deliver the sentence demanded by the Jews, a sentence Pilate also hoped to avoid imposing (Luke 23:4–25).

 

အန်တီပါစ်၏ယခင်ယောက္ခထီး အာရီတပ်စ်သည် ၎င်း၏သမီးကို ကွာရှင်းခံရခြင်းအတွက် အနှစ်ဆယ်နီးပါးအကြာတွင် လက်စားချေနိုင်ခဲ့သည်။ အေဒီ ၃၆ တွင် နယ်နမိတ်မျဉ်းများနှင့်ပတ်သက်ပြီး အငြင်းပွားမှုများကြောင့် စစ်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အာရီတပ်စ်သည် အန်တီပါစ်၏တပ်များကို ပြင်းထန်စွာ အနိုင်ယူခဲ့သည်။ အန်တီပါစ်သည် ရောမတပ်မှူး ဗီတဲလီးယပ်စ်အား ထိုရှုံးနိမ့်မှုကို လက်စားချေရန် အမိန့်ပေးခဲ့သော်လည်း ဧကရာဇ်တီဘီရီးယပ်စ်သေဆုံးပြီးမကြာမီ ဗီတဲလီးယပ်စ်သည် စစ်ပွဲတွင် ပါဝင်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။

Almost ten years passed before Antipas’ former father-in-law, Aretas, could revenge himself for the divorce of his daughter. When quarrels over boundary lines between the territories of these kings led in a.d. 36 to war, Aretas inflicted a serious defeat upon Antipas’ troops. Antipas then ordered the Roman commander Vitellius to avenge the defeat, but before the latter could do so the emperor Tiberius died and Vitellius refused to participate in the war.

 

မင်းဆက်ပြောင်းလဲမှုများသည် အန်တီပါစ်ကို ထိခိုက်စေပြီး ၎င်း၏ကျဆုံးမှုကို အရှိန်မြှင့်စေခဲ့သည်။ ဧကရာဇ်သစ် ကလစ်ဂူလာသည် အာရစ်စတိုဘူလပ်စ်၏သားဖြစ်သူ ဟီရိုဒ်အာဂရစ်ပါး ၁ ၏ ရင်းနှီးသောမိတ်ဆွေဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ကလစ်ဂူလာသည် အာဏာရလာသည်နှင့် ဖိလိပ္ပုအုပ်ချုပ်ခဲ့သော အရှေ့မြောက်နယ်မြေများကို အာဂရစ်ပါးအား ဘုရင်ဘွဲ့ဖြင့်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ သူ၏အစ်ကိုအား ပြသခဲ့သော ဤမျက်နှာသာပေးမှုကြောင့် ဟီရိုဒီးယပ်စ်သည် မနာလိုဖြစ်ကာ အန်တီပါစ်အား ရောမသို့သွားပြီး ဘုရင်ဘွဲ့ကို တောင်းဆိုရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ ၎င်း၏စိတ်ဆန္ဒဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော်လည်း အန်တီပါစ်သည် အေဒီ ၃၉ တွင် ရောမသို့ထွက်ခွာခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုအချိန်တွင် အာဂရစ်ပါးသည် အန်တီပါစ်သည် ဧကရာဇ်စည်းမျဉ်းများကို ဖောက်ဖျက်ကာ စစ်လက်နက်များကို များပြားစွာ စုဆောင်းထားသည်ဟု ကလစ်ဂူလာထံ သတင်းပို့ခဲ့သည်။ ရောမသို့ရောက်ရှိသောအခါ အန်တီပါစ်သည် ဤစွပ်စွဲချက်မှန်ကြောင်း ဧကရာဇ်က အတင်းအကြပ်ဝန်ခံစေခဲ့ပြီး ၎င်းနှင့်သူ၏ဇနီးကို ဂါလ်နိုင်ငံရှိ လိုင်ယွန်းသို့ ချက်ချင်းနှင်ထုတ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကလစ်ဂူလာသည် ဂါလိလဲနှင့် ပီရီယာကို ဟီရိုဒ်အာဂရစ်ပါး ၁ ၏နယ်မြေများထဲသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ပါလက်စတိုင်းအား ဟေရုဒ်များလက်အောက်တွင် ကြည့်ပါ။

Dynastic changes now involved Antipas and hastened his downfall. The new emperor, Caligula, was a close friend of Herod Agrippa I, a son of Aristobulus and brother of Herodias. Therefore as soon as Caligula came to power he gave to Agrippa the northeast territories that had been ruled by his uncle Philip, together with the title of king. Aroused to jealousy by this favor shown her brother, Herodias insisted that Antipas go to Rome and ask the same title for himself. Against his better judgment, Antipas set out in a.d. 39, but in the meantime Agrippa reported to Caligula that Antipas had transgressed imperial regulations by accumulating a huge store of military armaments. Upon his arrival in Rome, Antipas was compelled by the emperor to acknowledge the truth of this accusation, and was promptly banished with his wife to Lyons in Gaul. Caligula then added Galilee and Peraea to the territories of Herod Agrippa I. See Palestine Under the Herodians.

 

ဖိလိပ္ပု ဟေရုဒ်၏အုပ်ချုပ်မှုဆက်ခံသူ တတိယသားဖြစ်သော ဖိလိပ္ပုသည် ၎င်း၏ညီအစ်ကိုများနှင့် ကွဲပြားသောစရိုက်ရှိသည်။ ဖိလိပ္ပု၏အုပ်ချုပ်မှုသည် “အောင်မြတ်ခြင်း” ဖြစ်သည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ အနှစ်သုံးဆယ်ခုနစ်နှစ်ကြာ အုပ်ချုပ်စဉ်တွင် ၎င်းသည် တရားမျှတမှုအတွက် အယူခံမှုများကို အမြဲလက်ခံပြီး ၎င်း၏နယ်မြေများအတွင်း လှည့်လည်သွားလာရင်း တင်ပြလာသောအမှုများကို ကြားနာရန် အသင့်ရှိခဲ့သည်။ ၎င်း၏နယ်မြေများသည် ညီအစ်ကိုများ၏နယ်မြေများထက် ကြီးမားသော်လည်း စီးပွားရေးအရ နိမ့်ကျနေသည်။ ရောနှောနေထိုင်သောလူဦးရေနှင့်အတူ ဤနယ်မြေများတွင် ပုန်ကန်မှုများ ထပ်ခါတလဲလဲဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော်လည်း ဖိလိပ္ပုလက်ထက်တွင် တစ်ကြိမ်မျှမဖြစ်ခဲ့ပေ။ ၎င်း၏အုပ်ချုပ်မှုသည် ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံခြားရေးရာတွင် ငြိမ်းချမ်းမှုရှိခဲ့သည်။ ဟီရိုဒီးယပ်စ်၏သမီး ဆလိုမီနှင့် ၎င်း၏လက်ထပ်မှုသည် ၎င်း၏အုပ်ချုပ်မှု၏နောက်ဆုံးနှစ်များတွင် ဂါလိလဲနှင့် ပီရီယာရှိ အန်တီပါစ်နှင့် ဖော်ရွေသောဆက်ဆံရေးကို လွယ်ကူခဲ့သည်။

Philip.—Herod’s third son to succeed to rulership, Philip, was of a different caliber from his brothers. It has been said that Philip “made his leadership a blessing.” Throughout his rule of 37 years he was always open to any appeal for justice, ever ready as he went about his territories to hear any case brought before him. Though his holdings were large compared with those of his brothers, they were economically retarded. With a mixed population, these territories experienced repeated uprisings, but never under Philip. His reign was one of peace in both domestic and foreign affairs. His marriage to Salome, a daughter of Herodias, facilitated friendly relations with Antipas in Galilee and Peraea during the closing years of his reign.

 

ဖိလိပ္ပုသည် ၎င်း၏မိခင် ဂျေရုဆလင်မြို့မှ ကလီယိုပက်ထရာမှတစ်ဆင့် ဂျူးလူမျိုးသွေးသား ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ဟေရုဒ်မဟာ၏အခြားသားများကဲ့သို့ ၎င်းသည် နှလုံးသားထဲတွင် ပုဂံဘာသာဝင်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဂျူးအုပ်ချုပ်သူများအနက် ပထမဆုံးအနေဖြင့် ၎င်း၏အကြွေစေ့များပေါ်တွင် လူပုံရိပ်များကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ဤသို့သော ဟဲလင်နိုင်းဇေးရှင်းသို့ ဦးတည်သောသဘောထားများသည် ၎င်း၏အဓိကအားဖြင့် ပုဂံဘာသာဝင်များဖြစ်သော လူထုအတွက် စိတ်အနှောင့်အယှက်မဖြစ်ခဲ့ပေ။

Although of Jewish blood through his mother, Cleopatra of Jerusalem, Philip, like the other sons of Herod the Great, was a pagan at heart. He was the first Jewish ruler to place human images on his coins. Such tendencies toward Hellenization were, of course, not an annoyance to his largely pagan people.

 

ဖိလိပ္ပု၏မြို့တော်သည် ပန်ဘုရားကို ရှေးယခင်က ကိုးကွယ်ရာ ပနိယပ်တွင်ရှိပြီး ဂျော်ဒန်မြစ်၏ရင်းမြစ်တစ်ခုအနီးတွင်ဖြစ်သည်။ ဤနေရာတွင် ၎င်းသည် မြို့ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ပြီး ဧကရာဇ်အား ဂုဏ်ပြုရန် ဆီဇာရီယာဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။ မြေထဲပင်လယ်ကမ်းခြေရှိ အခြားထိုနာမည်တူမြို့နှင့် ခွဲခြားရန် ဤမြို့ကို ဆီဇာရီယာဖိလိပ္ပိုင်ဟု မကြာခဏခေါ်ဆိုခဲ့သည် (မဿဲ ၁၆:၁၃; မာကု ၈:၂၇)။ ဖိလိပ္ပုသည် ဂါလိလဲအိုင်၏အရှေ့မြောက်ကမ်းခြေရှိ ဘတ်စိုင်ဒါကိုလည်း ပြန်လည်တည်ဆောက်ပြီး ဩဂတ်စတပ်စ်၏သမီး ဂျူလိယပ်အတွက် ဂျူလိယပ်ဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။

Philip’s capital was at Paneas, the ancient sanctuary of the god Pan, near one of the sources of the Jordan River. Here he rebuilt and beautified the city, and called it Caesarea in honor of the emperor. In distinction from the other place of that name on the Mediterranean, this city was often known as Caesarea Philippi (Matt. 16:13; Mark 8:27). Philip also rebuilt Bethsaida on the northeast shore of the Sea of Galilee, and named it Julias, for the daughter of Augustus.

 

တီဘီရီးယပ်စ်နှင့် ဂျူးလူမျိုးများ ဖိလိပ္ပုနှင့် အန်တီပါစ်တို့သည် အေဒီ ၁၄ မှ ၃၇ အထိ ရောမဧကရာဇ် တီဘီရီးယပ်စ်၏ မိတ်ဆွေဖြစ်မှုကို ရရှိခဲ့သော်လည်း ဂျူးလူမျိုးများက သူတို့သည် ဤမျက်နှာသာကို မမျှဝေရဟု ခံစားခဲ့ရပြီး ၎င်းတို့၏ ဧကရာဇ်နှင့် ခက်ခဲသောဆက်ဆံရေးကို တီဘီရီးယပ်စ်၏ လှည့်ဖျားသောအကြံပေးဖြစ်သူ ဆီဂျာနပ်စ်ကို အပြစ်တင်ခဲ့သည်။ အေဒီ ၁၉ တွင် ရောမဂျူးအချို့ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့သော ငွေလိမ်မှုကြောင့် တီဘီရီးယပ်စ်သည် မြို့တော်မှ ဂျူးလူမျိုးအားလုံးကို နှင်ထုတ်ခဲ့သည်။ ဤအမိန့်ကို တင်းကြပ်စွာ အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သလားဆိုသည်မှာ မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်သည်။ သို့သော် တစ်ချိန်တည်းတွင် ဧကရာဇ်၏ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ပုံမှန်အားဖြင့် ဆီးနိတ်က ရောမမြို့မှ ဂျူးလူငယ်လေးထောင်ကို ဆာဒီနီယာကျွန်းပေါ်ရှိ ဓားပြများကို တိုက်ခိုက်ရန် စစ်မှုထမ်းရန် စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဤသည်မှာ ဂျူးလူမျိုးများအတွက် အထူးခက်ခဲမှုဖြစ်ခဲ့သည်၊ အကြောင်းမှာ ဂျူးလူမျိုးများသည် ယခင်က ရောမစစ်တပ်တွင် ဝန်ဆောင်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ရှိခဲ့ပြီး ဤလူငယ်စစ်သားအချို့သည် ဝန်ဆောင်မှုကို ငြင်းဆိုခြင်းကြောင့် ဒုက္ခခံစားခဲ့ရသည် (ဂျိုဆီဖပ်စ် အန်တီကွီတီး xviii. ၃. ၅; တာစီတပ်စ် အန်နယ်လ်စ် ii. ၈၅)။

Tiberius and the Jews.—Philip, and also Antipas, enjoyed the friendship of Tiberius, the Roman emperor, a.d. 14–37, but the Jews themselves felt that they did not share this good favor, and blamed their difficult relations with the emperor upon Sejanus, a treacherous counselor of Tiberius. In a.d. 19, because of an embezzlement in which certain Roman Jews had been involved, Tiberius banished all Jews from the capital. Whether this edict was strictly enforced is questionable. However, at the same time, apparently with the approval of the emperor, the Senate drafted 4,000 of the younger Jews of Rome to fight brigands on the island of Sardinia. This was particularly a hardship, for the Jews had up to this time been largely exempted from service in the armed forces of Rome, and some of these young conscripts suffered for their refusal to serve (Josephus Antiquities xviii. 3. 5; Tacitus Annals ii. 85).

 

 

ဂျူဒီယာတွင် ရောမအုပ်ချုပ်ရေး

VII. Roman Government in Judea

 

အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ အာခလော့စ်ကို ဖယ်ရှားခံရသောအခါ ၎င်း၏နယ်မြေများသည် ရောမပြည်နယ် ဆီးရီးယားသို့ သိမ်းပိုက်ခံရသည်။ ဧကရာဇ်ပြည်နယ်တစ်ခု၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအနေဖြင့် ဂျူဒီယာသည် ဆီးနိတ်ထံတာဝန်ခံသော အခြားပြည်နယ်များကဲ့သို့ ပရိုကွန်ဆယ်မဟုတ်ဘဲ ဧကရာဇ်၏အေးဂျင့်ဖြစ်သော အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတစ်ဦးဖြင့် အုပ်ချုပ်ခံရသည်။

The Procurators.—When Archelaus was deposed, his territories were annexed to the Roman province of Syria. As part of an imperial province, Judea was consequently ruled by a procurator, an agent of the emperor, rather than by a proconsul responsible to the Senate, as were many of the other provinces.

 

ဂျူဒီယာရှိ ရောမအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ၏ ဌာနချုပ်သည် ဆီဇာရီယာတွင်ရှိသည်။ ထိုနေရာတွင် ၎င်းတို့သည် အဓိကအားဖြင့် ပြည်နယ်တပ်ဖွဲ့များဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားသော သေးငယ်သောစစ်တပ်တစ်ခုကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏လစာကို ဧကရာဇ်ဘဏ္ဍာမှ ပေးချေသော်လည်း ၎င်းသည် ရာထူးတာဝန်ထမ်းဆောင်နေစဉ် ၎င်း၏ဘဏ္ဍာရေးအခြေအနေကို တိုးတက်စေရန် အခွင့်အလမ်းအချို့ရှိခဲ့သည်။ ထိုအခွင့်အလမ်းများအနက် တစ်ခုမှာ ၎င်းသည် ရောမနိုင်ငံသားများဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြနိုင်သူများမှလွဲ၍ သေရေးရှင်ရေးအထိ တရားစီရင်ရေးတွင် အမြင့်ဆုံးအာဏာရှိခြင်းဖြစ်သည်။

The headquarters of the Roman procurators in Judea was at Caesarea. There they had a small army at their disposal, made up largely of provincial troops. Although the salary of the procurator was paid from the imperial treasury, he also had certain opportunities for improving his financial affairs while in office. One of these arose from the fact that he had supreme authority in judicial matters, even to the extent of life and death, except over those persons who could prove they were Roman citizens.

 

အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏အာဏာအပေါ် ထိန်းချုပ်မှုနှစ်ခုရှိသည်။ တစ်ဖက်တွင် ၎င်းသည် ဧကရာဇ်နှင့် ဆီးရီးယား၏အုပ်ချုပ်ရေးမှူးထံတွင် တာဝန်ခံရပြီး၊ အခြားတစ်ဖက်တွင် ဂျူးဆန်ဟီဒရင်သည် ၎င်း၏အာဏာကို မကျော်လွန်စေရန် အမြဲသတိထားစောင့်ကြည့်နေသည်။ သို့သော် ရာထူး၏နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကြောင့် ယဇ်ပုရောဟိတ်ရာထူးကို ၎င်း၏သဘောတူညီမှုဖြင့်သာ ဖြည့်စွမ်းခဲ့သည်။

There were two main checks upon the procurator’s authority. He was answerable, on the one hand, to the emperor, and also more locally to the legate of Syria, and on the other, less formally, to the Jewish Sanhedrin, which was ever on guard to see that he did not exceed his authority. At the same time, however, because of the political implications of the office, the high priesthood was filled only by his consent.

 

အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများသည် ၎င်းတို့၏အာဏာကို မည်မျှသတိဖြင့် ကျင့်သုံးခဲ့သည်ဖြစ်စေ—သူတို့သည် အမြဲသတိမထားခဲ့ပေ—ဂျူးလူမျိုးများကို စိတ်ကျေနပ်အောင် မလုပ်နိုင်ခဲ့ပေ။ ရောမအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ ဂျူဒီယာသို့ရောက်ရှိလာခြင်းသည် ဂျူးလူမျိုးနိုင်ငံ၏အဆုံးသတ်ကို အမှတ်အသားပြုခဲ့သည်ဟု မှန်ကန်စွာ ဆိုခဲ့သည်၊ အကြောင်းမှာ ဂျူးလူမျိုးများသည် နိုင်ငံခြားအုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ကျေနပ်မှုမရှိခဲ့ပေ။

No matter how carefully the procurators exercised their powers—and they were by no means always cautious—they were not able to satisfy the Jewish people. It has been rightly said that the coming of the Roman procurators to Judea marked the beginning of the end of the Jewish nation, because the Jewish people refused to be content under foreign rule.

 

အခွန်စည်းကြပ်ခြင်း အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများရောက်ရှိလာခြင်းနှင့်အတူ ရောမအခွန်စည်းကြပ်မှုလည်း ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ဤအတွက် လူဦးရေကို ခွဲခြားသတ်မှတ်ရန် သန်းခေါင်စာရင်းတစ်ခု လိုအပ်ခဲ့သည်။ ယေရှု၏မွေးဖွားချိန်တွင် သန်းခေါင်စာရင်းတစ်ခုပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း ၎င်းနှင့်အတူ အခွန်စည်းကြပ်မှုရှိခဲ့သလားဆိုသည်မှာ မသိရှိရပေ (လုကာ ၂:၁ ကိုကြည့်ပါ)။

Taxation.—With the appointment of procurators came Roman taxation. This necessitated a census with a classification of population. An enrollment already had taken place at the time of the birth of Jesus, but whether this was accompanied by a tax is not known (see on Luke 2:1).

 

အာခလော့စ်နေရာတွင် ပထမဆုံးအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ကိုပိုနီးယပ်စ်က အုပ်ချုပ်မှုစတင်သောအခါ အခွန်စည်းကြပ်မှုကို စတင်ခဲ့သည်။ ဤအခွန်သည် နှစ်မျိုးဖြစ်သည်—လူဦးရေအခွန် (ထရီဘူတမ် ကပိတစ်) နှင့် မြေအခွန် (ထရီဘူတမ် အာဂရီ)။ ဤအခွန်နှစ်ခုစလုံးသည် ဂျူးလူမျိုးများအတွက် အလွန်စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေသည်—လူဦးရေအခွန်သည် ကျွန်ခံရခြင်း၏သက်သေအဖြစ် (ဂျိုဆီဖပ်စ် အန်တီကွီတီး xviii. ၁. ၁)၊ မြေအခွန်သည် မြေကို အမှန်တကယ်ပိုင်ဆိုင်သူဖြစ်ပြီး ၎င်း၏အကျိုးကျေးဇူးများကို ပေးအပ်သူဖြစ်သော ယေဟိုဗာအား စော်ကားခြင်းအဖြစ်ဖြစ်သည်။

When the first procurator, Coponius, took over the rule of Judea in place of Archelaus, a tax was levied. This was of two kinds, a poll tax (tributum capitis) and a land tax (tributum agri). Both of these were deeply offensive to the Jews: the poll tax as an evidence of enslavement (Josephus Antiquities xviii. 1. 1); the land tax as an offense to Jehovah, the real owner of the land and the dispenser of its bounties.

 

ဂျူးလူမျိုးများသည် ဤအခွန်ကြောင့် ပြင်းထန်စွာ စိတ်ဆိုးဒေါသထွက်ခဲ့သော်လည်း ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီး ဂျိုအာဇာက ၎င်းတို့အနက်များစွာကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ပေးဆောင်ရန် ဖျောင်းဖျခဲ့သည်။ သို့သော် တစ်ချိန်တည်းတွင် ဂျူဒပ်စ်အမည်ရှိ ဂါလိလဲသားတစ်ဦးက လူများစွာကို ပုန်ကန်ရန် လှုံ့ဆော်ခဲ့သည်။ ရောမဆီးရီးယားအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ကွီရင်နီးယပ်စ်က ဤပုန်ကန်မှုကို ပြင်းထန်စွာ နှိမ်နင်းခဲ့သည် (ဂျိုဆီဖပ်စ် အန်တီကွီတီး xviii. ၁. ၁)။ ဂျူဒပ်စ်၏ဦးဆောင်မှုအောက်တွင် ဤလှုပ်ရှားမှုသည် ဇီလော့တ်များ၏အစဖြစ်သည်ဟု ယူဆရသည် (စာမျက်နှာ ၅၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ဂါမလီယဲလ်က ခရစ်ယာန်များကို ပြင်းထန်သောအရေးယူမှုမပြုရန် ဆန်ဟီဒရင်အား အကြံပေးခဲ့စဉ်တွင် ဤပုန်ကန်မှုကို ရည်ညွှန်းခဲ့သည် (တမန်တော် ၅:၃၈)။

Although the Jews were thoroughly aroused over this tax, the high priest Joazar persuaded many of them to pay it peacefully. At the same time, however, a radical leader named Judas the Galilean stirred up a large number of persons to revolt. Quirinius, the Roman governor of Syria, suppressed this uprising with great sternness (Josephus Antiquities xviii. 1. 1). This movement under Judas probably marks the beginning of the Zealots (see p. 54). It was to this uprising that Gamaliel referred when he advised the Sanhedrin to take no drastic action against the Christians (Acts 5:38, ).

 

ဤအချိန်မှစ၍ ရောမတို့သည် ဂျူးလူမျိုးများကို တိုက်ရိုက်အခွန်စည်းကြပ်ရန် ထပ်မံကြိုးစားမှုမပြုတော့ဘဲ၊ အခွန်များကို ကန်ထရိုက်တာများဖြစ်သော နယူးတက်စတမင့်တွင် ပါဝင်သော ပြည်သူ့အခွန်ကောက်သူများ (ပြည်သူ့အား) ထံသို့ လွှဲအပ်ခဲ့သည်။ ဤသူများသည် အလွန်အမင်းမုန်းတီးခံရပြီး တတ်နိုင်သမျှ ရှောင်ရှားခံခဲ့ရသည် (မဿဲ ၁၁:၁၉; ၂၁:၃၁)။ လေဝိမဿဲသည် ဤအမုန်းတရားခံရသောအဆင့်မှဖြစ်သည်။ ယေရှုက ၎င်းကို မိတ်ဆွေအဖြစ်လက်ခံခဲ့ခြင်း (မဿဲ ၉:၉-၁၃) သည် မျိုးချစ်ဂျူးများအတွက် အံ့ဩစရာဖြစ်ခဲ့သည်။

From this time on the Romans made no further attempt to tax the Jews directly. Rather, they farmed the taxes out to contractors, the publicans (publicani) of the New Testament. These men were hated and avoided as much as possible (Matt. 11:19; 21:31). Levi Matthew was of this despised class. That Jesus would accept him as an associate (Matt. 9:9–13) was an astonishment to the patriotic Jews.

 

ဆန်ဟီဒရင်—ဆန်ဟီဒရင်သည် ဂျူးလူမျိုးများ၏ ထူးခြားသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ရောမအုပ်ချုပ်ရေး၏ တရားဝင်အစိတ်အပိုင်းမဟုတ်သော်လည်း ဘာသာရေးရာ၊ နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေးကိစ္စများတွင် သြဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိသည်။ အဆင့်အတန်းမြင့်မားပြီး ဩဇာရှိသူ ၇၀ ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပြီး ဂျူးလူမျိုးများ၏ အဓိကအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဂျူဒီယာဒေသတွင်သာ တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိသော်လည်း ၎င်း၏သဘောထားနှင့် ဆုံးဖြတ်ချက်များသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ ဂျူးလူမျိုးများအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသည်။ သို့သော် ဒေသဆိုင်ရာ တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ကို ဂျူဒီယာဒေသတစ်လျှောက်ရှိ ဒေသခံအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ ၁၁ ဖွဲ့ထံတွင် ထားရှိပြီး ဆန်ဟီဒရင်သည် နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အရေးပါသောကိစ္စများကိုသာ ဆုံးဖြတ်သည်။ ၎င်းသည် ဥပဒေများထုတ်ပြန်ပြီး အကောင်အထည်ဖော်ရန် ရဲတပ်ဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို ထားရှိသည် (မဿဲ ၂၆:၄၇; ယောဟန် ၇:၃၂)။ သို့သော် ရောမလူမျိုးများ၏ အလုံးစုံထိန်းချုပ်မှုကြောင့် ၎င်း၏အဓိကတာဝန်မှာ ဘာသာရေးဆိုင်ရာဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ယေရှုကဲ့သို့ လူထုကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေနိုင်သော မမှန်ကန်သည့်ပရောဖက်များနှင့် ထွက်ပေါ်လာသောဂိုဏ်းဂဏများကို ဖိနှိပ်ရန် ဆောင်ရွက်သည်။ ရှင်ပေါလုသည် ယုံကြည်ခြင်းမပြောင်းလဲမီ ခရစ်ယာန်များကို ဤအခြေခံဖြင့် နှိပ်စက်ခဲ့သည် (တမန်တော် ၉:၁)။ နှစ်ပေါင်းများစွာအကြာ၌ ၎င်းသည် ဆင်တူသောစွဲချက်မှ လွတ်မြောက်ခဲ့သည် (တမန်တော် ၂၄:၆-၉)။ ဆန်ဟီဒရင်သည် ယုံကြည်ချက်ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုများကို ဆွေးနွေးဖြေရှင်းပြီး ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်း၏ အရည်အချင်းနှင့် ခန့်အပ်မှုကို ကြီးကြပ်သည်။ သို့သော် ဤအရေးကြီးသောရာထူးအတွက် ဟေရုဒ်မင်းဆက်နှင့် ရောမအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများက အာဏာသုံးတတ်သည်။ ဆန်ဟီဒရင်သည် ရောမလူမျိုးများအပေါ် အာဏာမရှိသော်လည်း ဗိမာန်တော်ကို ညစ်ညမ်းစေမှုကိစ္စတွင် ရောမလူမျိုးကိုပင် ကွပ်မျက်နိုင်သည် (ဂျိုဆီဖတ်စ်၊ စစ်ပွဲ vi. ၂. ၄ [၁၂၆])။ ၁၈၇၁ ခုနှစ်တွင် ဗိမာန်တော်၏ ဂျူးမဟုတ်သူများအတွက်ဖွင့်ထားသောနေရာနှင့် ဂျူးလူမျိုးများအတွက်နေရာကို ပိုင်းခြားထားသော နံရံတွင် တင်ထားခဲ့သော ကမ္ဗည်းတစ်ခုကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတွင် “ဗိမာန်တော်ပတ်လည်ရှိ အတားအဆီးနှင့် နံရံအတွင်းသို့ နိုင်ငံခြားသားများ ဝင်ရောက်ခွင့်မပြုရ။ ဖမ်းမိသူမည်သူမဆို ၎င်း၏သေခြင်းအတွက် တာဝန်ယူရမည်” ဟု သတိပေးထားသည်။ ဤကမ္ဗည်း၏ မိတ္တူတစ်ခုကို နှစ်ပေါင်း သုံးပုံတစ်ပုံရာစုနီးပါးအကြာ၌ ထပ်မံတွေ့ရှိခဲ့သည်။

The Sanhedrin.—The Sanhedrin, while a characteristically Jewish body and not an integral part of the Roman governmental administration, nevertheless exercised some influence in civil and political as well as in strictly religious affairs. Composed of 70 men of the highest repute and influence, it was the chief governing body for the Jewish people. Although it had jurisdiction only in Judea, the effect of its attitudes and decisions was felt among Jews throughout the world. At the same time the Sanhedrin did not interfere with local jurisdiction, which was in the hands of 11 regional bodies of elders throughout Judea. Rather, it reserved for itself matters national in scope and significance. It passed ordinances and enforced them, for which purpose it had a body of police at its disposal (Matt. 26:47; John 7:32). However, because of the over-all control of the Romans, its concern was largely religious. Thus it dealt with false prophets, such as Jesus was supposed to be, and with upstart sects that needed to be suppressed lest they disturb the people. It was upon such a basis that Paul persecuted the Christians before his conversion (Acts 9:1, ). Years later he himself barely escaped from similar prosecution (Acts 24:6–9). The Sanhedrin also discussed and settled points of doctrine and supervised the qualifications and appointment of the high priest, although in the case of this important officer both the Herods and the Roman procurators now and again interposed their authority. Over the Romans the Sanhedrin had no authority except in regard to profanation of the Temple, in which case the Jews could even execute a Roman (Josephus War vi. 2. 4 [126]). In 1871 an inscription was discovered that once had been posted in the Temple upon the wall separating the court of the Gentiles from that of the Israelites. It warned: “Let no foreigner enter within the barrier and enclosing wall about the Temple. But whoever may be caught shall be responsible for his own death that will follow.” A duplicate of this inscription was found nearly three quarters of a century later.

 

ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းသည် ဆန်ဟီဒရင်၏ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သည် (မဿဲ ၂၆:၅၇)။ သို့သော် ရောမအုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ၎င်းကို အစည်းအဝေးခေါ်ယူနိုင်သည်။ သေဒဏ်ပြစ်ဒဏ်ကိစ္စတွင်သာ ၎င်း၏ဆုံးဖြတ်ချက်များသည် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၏ ခွင့်ပြုချက်လိုအပ်သည်။ စတီဖန်အား ကျောက်ခဲနှင့်ပေါက်သတ်မှုတွင် ဆန်ဟီဒရင်သည် လာဘ်ထိုးမှုကို အသုံးပြုခဲ့သည် (AA ၉၈, ၉၉, ၁၀၁)။

Although the high priest was the presiding officer of the Sanhedrin (see Matt. 26:57), the procurator could call it into session. Only in case of a death sentence, however, were its decisions subject to the procurator’s approval. In the case of Stephen’s stoning, the Sanhedrin resorted to bribery (AA 98,  99, 101).

 

ပုံတိယုပိလတ်—အေဒီ ၂၆ ခုနှစ်ခန့်တွင် ပုံတိယုပိလတ်သည် ရောမအုပ်ချုပ်ရေးမှူးဖြစ်လာသည်။ ၎င်း၏ ပြင်းထန်ပြီး မတောင့်တင်းသော အုပ်ချုပ်မှုပုံစံသည် ဂျူးလူမျိုးများအတွင်း ပုန်ကန်မှုစိတ်ဓာတ်ကို မျက်နှာပြင်သို့ ယူဆောင်လာသည်။

After the uprising over the taxation levied by Coponius, affairs in Palestine were relatively quiet for many years. At the same time, however, the legalism and aloofness of the Pharisees, the intensity of the Zealots, who were slowly growing in numbers and influence, and the religious earnestness of the people in general encouraged a spirit of restlessness. It was during these years that Jesus was quietly and thoughtfully growing to maturity in Nazareth.

 

ပိလတ်သည် ဂျူးလူမျိုးများ၏ ဘက်လိုက်မှုကို ဆန့်ကျင်ပြီး ရောမတပ်များ၏ အလံများကို ယေရုဆလင်မြို့သို့ ယူဆောင်လာရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ၎င်းကို အောင်မြင်ရန် ညအခါတွင် စစ်သားများကို အလံများသယ်ဆောင်စေခဲ့သည်။ ဤသတင်းပျံ့နှံ့သွားသောအခါ ဂျူးလူမျိုးများသည် စီဆရာမြို့သို့ သွားရောက်ပြီး စစ်သားများ၏ ဓားများကို မမှုဘဲ ပိလတ်ထံ ဆန္ဒပြခဲ့သည်။ ဤတုံ့ပြန်မှုကြောင့် ပိလတ်သည် အလံများကို ယေရုဆလင်မှ ဖယ်ရှားခဲ့သည်။

Pontius Pilate.—About a.d. 26 Pontius Pilate became procurator. His harsh and unbending character, as revealed by his methods of governing, brought to the surface the spirit of revolt that had been smoldering among the Jewish people.

 

ယေရုဆလင်မြို့၏ ရေပေးဝေမှုတိုးမြှင့်ရန် ပိလတ်သည် ရေပိုက်လိုင်းတစ်ခု တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ဤစီမံကိန်းအတွက် ဗိမာန်တော်၏ ဘဏ္ဍာငွေများကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး လူထုက ဗိမာန်တော်ပိုင်ဆိုင်မှုကို မထီမဲ့မြင်ပြုမှုအပေါ် ပြင်းထန်စွာ တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။ ပိလတ်သည် လူထုကို သွေးထွက်သံယိုဖြစ်စေသော ဖိနှိပ်မှုဖြင့် ထိန်းချုပ်ခဲ့သည် (ဂျိုဆီဖတ်စ်၊ ရှေးဟောင်းသာဓက xviii. ၃. ၂)။ ၎င်းသည် ဧကရာဇ်တိဗရီယပ်စ်၏ နာမည်ပါသော ကျမ်းပိုဒ်ပါ ဒိုင်းများကို မြို့တွင် ထူထောင်ခဲ့ပြီး မြို့သည် ထပ်မံဆူပူလာခဲ့သည်။ ဧကရာဇ်ကိုယ်တိုင်က ဒိုင်းများကို ဖယ်ရှားရန် အမိန့်ပေးမှသာ ဆူပူမှု ငြိမ်သက်သွားသည်။

Pilate attempted, at the outset, to bring the hated banners of the Roman legions into the city of Jerusalem, in the face of Jewish prejudice. To accomplish this, he had his soldiers carry them in at night. When this became known, a large delegation of irate Jews went to Caesarea, where, unintimidated by the drawn swords of the soldiers, they pressed into Pilate’s presence to protest his act. In the face of such reaction he soon found it wise to withdraw the army banners from Jerusalem.

 

ယေရုဆလင်မြို့၏ ရေပေးဝေမှုတိုးမြှင့်ရန် ပိလတ်သည် ရေပိုက်လိုင်းတစ်ခု တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ဤစီမံကိန်းအတွက် ဗိမာန်တော်၏ ဘဏ္ဍာငွေများကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး လူထုက ဗိမာန်တော်ပိုင်ဆိုင်မှုကို မထီမဲ့မြင်ပြုမှုအပေါ် ပြင်းထန်စွာ တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။ ပိလတ်သည် လူထုကို သွေးထွက်သံယိုဖြစ်စေသော ဖိနှိပ်မှုဖြင့် ထိန်းချုပ်ခဲ့သည် (ဂျိုဆီဖတ်စ်၊ ရှေးဟောင်းသာဓက xviii. ၃. ၂)။ ၎င်းသည် ဧကရာဇ်တိဗရီယပ်စ်၏ နာမည်ပါသော ကျမ်းပိုဒ်ပါ ဒိုင်းများကို မြို့တွင် ထူထောင်ခဲ့ပြီး မြို့သည် ထပ်မံဆူပူလာခဲ့သည်။ ဧကရာဇ်ကိုယ်တိုင်က ဒိုင်းများကို ဖယ်ရှားရန် အမိန့်ပေးမှသာ ဆူပူမှု ငြိမ်သက်သွားသည်။

To obtain a much-needed increase to the water supply of Jerusalem, Pilate built an additional aqueduct. For this project he used funds from the Temple treasury, and when the people reacted violently to such disregard for Temple property, he quelled them by a bloody massacre (Josephus Antiquities xviii. 3. 2). He followed up this offense by erecting in the city votive shields carrying the name of the emperor Tiberius. This threw the city once more into an uproar, and only when the emperor himself ordered the shields to be taken down was the tumult quieted.

 

အေဒီ ၃၁ ခုနှစ် နွေဦးတစ်နံနက်တွင် ဂျူးဘာသာ၏ အခြေခံသမ္မာတရားများကို ငြိမ်းချမ်းစွာ သင်ကြားနေသော ယေရှုနာဇရက်မှ လူတစ်ဦးကို ပိလတ်ထံ ယူဆောင်လာခဲ့သည်။ ယေရှုအား ဘုရားသခင်ကို မထီမဲ့မြင်ပြုမှုနှင့် ပုန်ကန်မှုဖြင့် စွပ်စွဲခဲ့သည်။ ပိလတ်သည် ဘုရားသခင်ကို မထီမဲ့မြင်ပြုမှုကို ဂရုမစိုက်သော်လည်း ပုန်ကန်မှုကို ဂရုစိုက်သည်။ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုက ယေရှုသည် ပုန်ကန်သူမဟုတ်ကြောင်း ပိလတ်ကို စိတ်ကျေနပ်စေခဲ့သည်။ စီရင်ချက်ချမှုမှ ရှောင်လွှဲရန် မျှော်လင့်ချက်ဖြင့် ၎င်းသည် ယေရှုကို ယေရုဆလင်တွင်ရှိနေသော ဟေရုဒ်အန္တိပါထံ ပို့ခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ ယေရှုသည် ဟေရုဒ်၏ နယ်မြေတွင် ကြီးပြင်းပြီး သာသနာပြုမှုအများစုကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဟေရုဒ်က တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ကို ငြင်းဆိုပြီး ယေရှုကို ပိလတ်ထံ ပြန်ပို့ခဲ့သည်။ ပိလတ်သည် လူအုပ်ကို ကြောက်ရွံ့ပြီး ၎င်းတို့က အကယ်၍ ယေရှုကို လွှတ်ပေးပါက ဧကရာဇ်၏ မိတ်ဆွေမဟုတ်ဟု အော်ဟစ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းသည် ယေရှုကို အပြစ်မရှိကြောင်း ဝန်ခံထားသော်လည်း သေဒဏ်ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခဲ့သည်။ ဂျူးလူမျိုးများ၏ ယေရှုအပေါ် သဘောထားသည် ပိလတ်အတွက် ထူးဆန်းစွာ ထင်ဟပ်ပြီး ယခင်နှစ်အနည်းငယ်က ဂျူးဒပ်ဂလိလီ ပုန်ကန်ခဲ့စဉ် ၎င်းတို့က သူ့ကို ခုခံကာကွယ်ခဲ့သည်။ ယေရှုသည် ကောင်းမှုသာလုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ငြိမ်းချမ်းသောဘဝကို သင်ကြားခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ ယေရှုအား သေဒဏ်ပေးရန် တောင်းဆိုမှုသည် ပိလတ်၏ ၎င်းတို့အပေါ် လေးစားမှုကို တိုးမြှင့်ပေးမည်မဟုတ်ပေ။

One early morning in the spring of a.d. 31, a Man who had been quietly teaching the great basic truths the Jewish religion had always accepted, was brought before Pilate. This Man, Jesus of Nazareth, was accused of blasphemy and sedition. Although Pilate was not concerned with blasphemy, he was with sedition. Investigation, however, satisfied him that Jesus was not seditious. In the hope that he might avoid passing judgment in the case, he sent Him to Herod Antipas, who happened to be in Jerusalem, for it was in Herod’s territory that Jesus had grown up and spent much of His ministry. But Herod refused jurisdiction, and sent Jesus back to Pilate. Pilate feared the mob, which cried out that he would be no friend of Caesar if he let the prisoner go. Thus he sentenced to death One who, he confessed, was innocent. The attitude of the Jews toward Jesus must have seemed strange to Pilate, for a few years before, when Judas the Galilean had revolted they had sought to defend him. Jesus had done only good and had taught only a life of peace. Their insistence on His death could hardly have increased Pilate’s respect for them.

 

ပိလတ်သည် ဂျူဒီယာ၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် အနည်းဆုံး နောက်ထပ်ငါးနှစ်ဆက်လက်ရှိနေခဲ့သည်။ ၎င်း၏ နောက်ဆုံးနှစ်များသည် အထူးသဖြင့် မောရှေ၏ သန့်ရှင်းသောပစ္စည်းများကို ရှာဖွေရန် ဂရိဇိမ်တောင်တွင် စုဝေးခဲ့သော ဆမာရိလူမျိုးများကို သတ်ဖြတ်မှုဖြင့် ပိုမိုဆိုးရွားခဲ့သည်။ ဆမာရိလူမျိုးများက ဤရက်စက်မှုကို ပိလတ်၏ ဆီးရီးယားရှိ အကြီးအကဲဖြစ်သော ဗီတိလိယပ်စ်ထံ တိုင်ကြားခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ပိလတ်အား ရောမမြို့တွင် ဧကရာဇ်တိဗရီယပ်စ်ထံ သူ၏လုပ်ရပ်များကို ရှင်းပြရန် အမိန့်ပေးခဲ့ပြီး နေရာတွင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအသစ်တစ်ဦးကို ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် စီဆရာမြို့တွင် ပုံတိယုပိလတ်၏ နာမည်နှင့် ရာထူးကို ပထမဆုံးအကြိမ် ခေတ်ပြိုင်ရောမကမ္ဗည်းတစ်ခုတွင် တွေ့ရှိခဲ့သည်။

Pilate was governor of Judea at least five years more. His closing years were marred, especially, by the massacre of a group of Samaritans who had gathered at Mt. Gerizim to witness the discovery of sacred vessels supposedly hidden there by Moses. When the Samaritans reported this atrocity to Vitellius, Pilate’s immediate superior in Syria, he ordered Pilate to account for his actions before Tiberius at Rome, and appointed a new procurator in his place. In 1961, at Caesarea, the name and title of Pontius Pilate were found for the first time on a contemporary Roman inscription.

 

မာဆဲလပ်စ်—နောက်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးဖြစ်သော မာဆဲလပ်စ်လက်ထက်တွင် ဧကရာဇ်တိဗရီယပ်စ်၏ ဆက်ခံသူဖြစ်သော ကာလီဂူလာသည် မိမိကိုယ်ကို ဘုရားအဖြစ်ကြေညာပြီး သူ၏ရုပ်ထုများကို ဗိမာန်များတွင် ထည့်သွင်းရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ အလက်ဇန္ဒရိယာမြို့တွင် ဂျူးလူမျိုးများသည် လူဦးရေ၏ သုံးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိပြီး (အေဒီ ၁၇၀ ခန့်တွင် အန်တီအိုကပ်စ်အီဖါနိစ်၏ နှိပ်စက်မှုမှ ထွက်ပြေးလာသော ဂျူးလူမျိုးများက အလက်ဇန္ဒရိယာရှိ ဂျူးကိုလိုနီသို့ စုဝေးခဲ့သည်) ပြဿနာဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ကာလီဂူလာ၏ အုပ်ချုပ်မှုတွင် အလက်ဇန္ဒရိယာရှိ ဂျူးလူမျိုးများနှင့် ဂရိလူမျိုးများအကြား တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် လူအများအပြား သေဆုံးခဲ့သည်။ လူအုပ်ကြီးသည် ဂျူးဘုရားကျောင်းများစွာကို ဖျက်ဆီးပြီး ဧကရာဇ်၏ ရုပ်ထုများကို အချို့တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ဂျူးလူမျိုးများက ရုပ်ထုများကို လက်မခံသည့်အတွက် ကာလီဂူလာသည် ယေရုဆလင်ဗိမာန်တော်တွင် ၎င်း၏ရုပ်ထုကို အတင်းထည့်သွင်းရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ အလက်ဇန္ဒရိယာရှိ ဂျူးလူမျိုးများသည် ဖီလို၊ ထင်ရှားသော ဂျူးဒဿနပညာရှင်၏ ဦးဆောင်မှုဖြင့် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ဖွဲ့စည်းပြီး ရောမမြို့သို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ကာလီဂူလာနှင့် တွေ့ဆုံခွင့်ရခဲ့သော်လည်း ဧကရာဇ်က မည်သည့်အခွင့်အရေးမျှ မပေးခဲ့ပေ။

Marcellus.—Under Marcellus, the next procurator, a serious outbreak threatened when Tiberius’ successor, the self-infatuated Caligula, declared himself a god and ordered statues of himself set up in temples. There was trouble in Alexandria, where perhaps a third of the population was Jewish. (Many Jews had fled Palestine around 170 b.c. to avoid persecution by Antiochus Epiphanes and had flocked to the Jewish colony in Alexandria.) In Caligula’s reign, fighting between Alexandrian Jews and Greeks resulted in the loss of many lives. The mob destroyed many synagogues and set up statues of the emperor in others. Caligula, incensed at the Jewish refusal to accept any images, determined to place his statute in the Jerusalem Temple by force. In self-defense the Alexandrian Jews formed a large delegation under the spokesmanship of Philo, the famous Jewish philosopher of Alexandria, and this group proceeded to Rome. Although they succeeded in procuring an audience with Caligula, the emperor refused to grant them concessions of any kind.

 

ယေရုဆလင်ရှိ ဂျူးလူမျိုးများသည် ကာလီဂူလာ၏ အမိန့်ကို ကြားသိသောအခါ အန္တရာယ်အတွက် ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ဆူပူမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး အကယ်၍ ကာလီဂူလာ အေဒီ ၄၁ တွင် သေဆုံးခြင်းမရှိခဲ့ပါက အကျိုးဆက်များ ထိန်းမနိုင်ဖြစ်လာနိုင်သည်။ ၎င်း၏ဆက်ခံသူ ကလောဒီယပ်စ်က ဤအမိန့်ကို ပယ်ဖျက်ခဲ့သည်။

When the Jews in Jerusalem heard of the decree of Caligula, they prepared for the worst. Rioting followed, and the situation would almost certainly have gotten out of hand had not the death of the mad Caligula in a.d. 41 brought a solution to the problem. Claudius, his successor, canceled the hated decree.

 

ဟေရုဒ်အဂရိပ္ပာ တစ်—ဧကရာဇ်ကလောဒီယပ်စ်၏ ပထမဆုံးလုပ်ရပ်များထဲမှတစ်ခုမှာ ၎င်း၏မိတ်ဆွေ ဟေရုဒ်အဂရိပ္ပာ တစ်ကို အေဒီ ၄၁ တွင် ဧကရာဇ်ရာထူးရရှိရန် ကူညီခဲ့မှုအတွက် ဆုချီးမြှင့်ရန်ဖြစ်သည်။ ကလောဒီယပ်စ်က ဂလိလဲ၊ ပီရီယာ၊ နှင့် အရှေ့မြောက်နယ်မြေများကို အုပ်ချုပ်နေသော ဟေရုဒ်အဂရိပ္ပာထံ ဂျူဒီယာနှင့် ဆမာရိကို ထပ်မံပေါင်းထည့်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဟေရုဒ်မဟာမင်း၏ နယ်မြေများသည် ဂျူးအုပ်ချုပ်သူတစ်ဦးလက်အောက်တွင် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းခဲ့သည် (ဟေရုဒ်မင်းဆက်လက်ထက်တွင် ပါလက်စတိုင်းကို ကြည့်ပါ)။

Herod Agrippa I.—One of the first acts of the emperor Claudius was to reward his friend, King Herod Agrippa I, for the part he had played in arranging the emperor’s accession to the throne in a.d. 41. Claudius added Judea and Samaria to the territories of Galilee, Peraea, and the northeast, which Herod Agrippa already ruled. Thus the territories once held by Herod the Great were again united under a Jewish ruler (see Palestine Under the Herodians.).

 

ဟေရုဒ်အဂရိပ္ပာ တစ်သည် ပါလက်စတိုင်းကို ထူးချွန်သောအုပ်ချုပ်မှုပေးခဲ့ပြီး ၎င်း၏အုပ်ချုပ်မှုကို ဂျူဒီယာ၏ ရွှေရောင်နေ့ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ ၎င်း၏ရည်ရွယ်ချက်မည်သို့ပင်ရှိစေကာမူ ဂျူးဥပဒေများကို ဂရုတစိုက် လိုက်နာခဲ့ပြီး ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို ထိန်းသိမ်းကာ သတ်မှတ်ထားသော ယဇ်ပူဇော်မှုများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဖာရိရှဲများနှင့် အလွန်ကောင်းမွန်စွာ ဆက်ဆံခဲ့ပြီး မစ်ရှနာအရ ၎င်းတို့က ၎င်းကို “ညီ” ဟု ခေါ်ဆိုလိုလောက်သည်။ သို့သော် ပါလက်စတိုင်းပြင်ပတွင် ၎င်း၏အဘိုး ဟေရုဒ်မဟာမင်းကဲ့သို့ ဟေလင်နစ်ယဉ်ကျေးမှုကို ထောက်ခံသူဖြစ်သည်။ ဘီရီတပ်စ် (ဘေရွတ်) မြို့တွင် ပြဇာတ်ရုံနှင့် အားကစားကွင်းတစ်ခုကို တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး ဂရိအားကစားပွဲများကို သင့်လျော်သည်ဟု ယူဆသည့်အခါတိုင်း ပျော်ရွှင်စွာ ကြည့်ရှုခဲ့သည်။ အခြားနေရာများတွင်လည်း ၎င်း၏ ရက်ရောမှုနှင့် ဂရိယဉ်ကျေးမှုကို စိတ်ဝင်စားမှုကို ပြသခဲ့သည်။

Herod Agrippa I gave to Palestine such an excellent rule that his reign was called a golden day for Judea. Whatever his motives, he lived in careful observance of the laws of the Jews, keeping the ceremonies and carrying out the appointed sacrifices. So well did he get along with the Pharisees that, according to the Mishnah, they were willing to call him “brother.” However, outside of Palestine, Agrippa, like his grandfather Herod the Great, was a patron of Hellenistic culture. In the neighboring city of Berytus (Beirût) he erected a theater and an amphitheater, and enjoyed Greek games there whenever he thought it wise to do so. In other places also he manifested his generosity and his interest in Greek culture.

 

ဟေရုဒ်အဂရိပ္ပာသည် ဂျူးလူမျိုးများနှင့် ဖော်ရွေသော အတိုင်းအတာအထိ ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ ရန်သူဖြစ်ခဲ့သည်။ ဂျူးလူမျိုးများကို “ပျော်ရွှင်စေရန်” ဂျိမ်းစ်၊ ယောဟန်၏ညီကို သတ်ခဲ့သည်။ ထို့အတူ ပေတရုကို ဖမ်းဆီးပြီး ထောင်ချခဲ့သည် (တမန်တော် ၁၂:၁-၃)။ ကောင်းကင်တမန်၏ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုကသာ ပေတရုအား ၎င်း၏သူငယ်ချင်းနှင့် လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်ဂျိမ်းစ်ကဲ့သို့ ကံကြမ္မာမှ ကာကွယ်ပေးခဲ့သည်။

To the degree that Agrippa was friendly to the Jews, to that degree he was an enemy of Christianity. Because it “pleased the Jews,” he put James, the brother of John, to death. For the same reason he also had Peter arrested and put in prison (Acts 12:1–3). Only the intervention of angelic power prevented Peter from suffering the same fate as his friend and colleague, James.

 

ထို့နောက်မကြာမီ (အေဒီ ၄၄) ဟေရုဒ်အဂရိပ္ပာ တစ်သည် သေဆုံးခဲ့သည်။ ဂျိုဆီဖတ်စ် (ရှေးဟောင်းသာဓက xix. ၈. ၂) နှင့် တမန်တော်မှတ်တမ်း (အခန်း ၁၂:၂၀-၂၃) တို့က ဤဇာတ်လမ်းကို ပြောပြသည်။ ဂျူဒီယာ-ဆမာရိပြည်နယ်၏ မြို့တော်ဖြစ်သော စီဆရာတွင် အဂရိပ္ပာသည် ငွေရောင်တောက်ပနေသော လှပသောအဝတ်အစားများဖြင့် တရားစီရင်ရာထိုင်ခုံတွင် ထိုင်နေခဲ့သည်။ ၎င်းသည် လူထုကို မိန့်ခွန်းပြောနေစဉ် နေရောင်ခြည်က ၎င်းအပေါ်ထွန်းလင်းခဲ့ပြီး လူထုက “၎င်းသည် လူ၏အသံမဟုတ်၊ ဘုရား၏အသံဖြစ်သည်” ဟု အော်ဟစ်ခဲ့သည်။ ဤချီးကျူးမှုများကို နားထောင်နေစဉ် ၎င်းသည် ပြင်းထန်သောနာကျင်မှုဖြင့် ဒဏ်ခတ်ခံရပြီး ငါးရက်အတွင်း သေဆုံးခဲ့သည်။ လုကာက ၎င်း၏သေဆုံးမှုသည် ဘုရား၏တရားစီရင်မှုဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြသည် (တမန်တော် ၁၂:၂၃)။

Shortly after this (a.d. 44) Herod Agrippa I died. Both Josephus (Antiquities xix. 8. 2) and the inspired record in Acts (ch. 12:20–23) tell the story. At Caesarea, the capital of the Judean-Samaritan province, Agrippa, beautifully clothed in glittering silver, was seated upon a judgment seat. As he addressed the people, the sun shone upon him, and they cried out, “It is the voice of a god, and not of a man.” While he was listening to these adulations, he was smitten with severe pain, and died within five days. Luke declares that his death was a judgment of God (Acts 12:23).

 

နောက်ပိုင်းအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ—ဟေရုဒ်အဂရိပ္ပာ တစ်၏ သားဖြစ်သော ဟေရုဒ်အဂရိပ္ပာ နှစ်သည် ၎င်း၏ဖခင်သေဆုံးချိန်တွင် အသက် ၁၇ နှစ်သာရှိသေးသည်။ ဧကရာဇ်ကလောဒီယပ်စ်သည် ဤလူငယ်အား ပါလက်စတိုင်းကဲ့သို့ ဆူပူမှုများရှိသော နိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်ရန် မယုံကြည်ရန် အကြံပြုခံရသည်။ ထို့ကြောင့် ပါလက်စတိုင်းသည် ပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်လာပြီး ကူစပီယပ်စ်ဖာဒပ်စ်ကို အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ တစ်နှစ်ကျော်အကြာတွင် ဖီလို ဂျူဒီးယပ်စ်၏ တူဖြစ်သော ဂျူးလူမျိုးတစ်ဦးဖြစ်သည့် တိဗရီယပ်စ်အလက်ဇန္ဒါက ဆက်ခံခဲ့သည်။ သို့သော် အလက်ဇန္ဒါသည် ဂျူးယုံကြည်ခြင်းကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ယုံကြည်ခြင်းစွန့်လွှတ်မှုက ဂျူးလူမျိုးများကို မကျေနပ်စေခဲ့ပေ။ ၎င်းတို့၏ မုန်းတီးမှုသည် ဂျူးလူမျိုးများ၏ မျက်စိတွင် မျိုးချစ်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သော ဂျူးဒပ်ဂလိလီ၏ သားများဖြစ်သည့် ဂျိမ်းစ်နှင့် ဆီမွန်ကို အလက်ဇန္ဒါက ကပ်မျှည်တင်သတ်သောအခါ ဇီလော့များက ပုန်ကန်ခဲ့သည်။ အေဒီ ၄၈ တွင် အလက်ဇန္ဒါကို ကူမနပ်စ်က ဆက်ခံခဲ့သည်။ ဟေရုဒ်မင်းဆက်လက်ထက်တွင် ပါလက်စတိုင်းကို ကြည့်ပါ။

Later Procurators.—Herod Agrippa I had a son of the same name, who at the time of his father’s death was but 17 years old. The emperor Claudius was advised not to entrust to this young man the government of such a turbulent country as Palestine. It became, therefore, a province again, and Cuspius Fadus was made procurator. After more than a year he was followed by a Jew, Tiberius Alexander, a nephew of Philo Judaeus. But Alexander had given up the Jewish faith, and the very fact that he was an apostate made him unsatisfactory to the Jews. Their hatred was such that when he crucified James and Simon, sons of Judas the Galilean, a patriotic figure in Jewish minds, the Zealots revolted. In a.d. 48 Alexander was succeeded by Cumanus. See Palestine Under the Herodians.

 

အကယ်၍ ကူမနပ်စ်ထက် ပိုမိုကျွမ်းကျင်သောသူတစ်ဦးသည် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးဖြစ်လာခဲ့ပါက နိုင်ငံကို ငြိမ်းချမ်းစေနိုင်ခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ သို့သော် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသစ်သည် လူထု၏ စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေသော သေးငယ်သော်လည်း စိတ်ဆိုးဖွယ်ဖြစ်ရပ်များကို ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ဤဖြစ်ရပ်များသည် လူထု၏ စိတ်ပျက်အားငယ်မှုကြောင့် ပြည်နယ်ကို ဆက်လက်ဆူပူမှုဖြစ်စေခဲ့သည်။ ဗိမာန်တော်ဝင်းအတွင်း စစ်သားတစ်ဦးက ဝတ်ပြုသူများကို စော်ကားသောအခါ ကူမနပ်စ်သည် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူကို အပြစ်မပေးဘဲ ဖြစ်ရပ်ကို ကိုင်တွယ်ခဲ့ရာ ၎င်း၏စစ်သားများက လူထုထဲတွင် လူပေါင်း တစ်ထောင်ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ရောမအရာရှိတစ်ဦးကို ဓားပြများက လုယက်ပြီး အဝတ်အချည်းစည်းဖြစ်အောင် လုပ်သောအခါ ကူမနပ်စ်သည် အနီးဝန်းကျင်ရွာများကို လုယက်ရန် စစ်သားများကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။ စစ်သားတစ်ဦးက ဥပဒေစာအုပ်ကို ဖျက်ဆီးသောအခါ ပြစ်မှုကျူးလွန်သူကို ကွပ်မျက်ခြင်းဖြင့်သာ ဆူပူမှုကို တားဆီးနိုင်ခဲ့သည်။ အခြားအခါတစ်ခုတွင် ယေရုဆလင်သို့ ပွဲတော်တက်ရောက်ရန် လာသော ဂလိလီလူမျိုးအချို့ကို ဆမာရိလူမျိုးများက တိုက်ခိုက်ပြီး အများအပြားကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ လာဘ်ထိုးမှုတစ်ခုအတွက် ကူမနပ်စ်သည် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူ ဆမာရိလူမျိုးများကို ကာကွယ်ရန် သဘောတူခဲ့သည်။ လက်စားချေလိုသော ဂျူးလူမျိုးများက ဆမာရိလူမျိုးများကို တိုက်ခိုက်သောအခါ ကူမနပ်စ်သည် ၎င်းတို့ကို ပြင်းထန်စွာ အပြစ်ပေးခဲ့သည်။ လူထု၏ ပေါက်ကွဲမှုကို တားဆီးရန် ကူမနပ်စ်ကို အေဒီ ၅၂ တွင် ပြန်လည်ခေါ်ယူခဲ့သည်။

Had a more skillful man than Cumanus come to the procuratorship, it is possible that the land might have been quieted, but the new governor permitted a number of small but irritating incidents to take place, which, because of the desperation of the people, kept the province in a constant state of turmoil. When a soldier in the Temple court insulted the worshipers, Cumanus, instead of punishing the offender, so handled the matter that in the resulting riot his soldiers killed a thousand people. When a Roman official was robbed and stripped by thieves, the procurator sent soldiers to plunder all the neighboring villages. When one of the soldiers tore in pieces a volume of the law, a riot was prevented only by the execution of the offender. At another time some Galileans on their way to a feast in Jerusalem were set upon by Samaritans, and many of them killed. In return for a bribe, Cumanus agreed to shelter the offending Samaritans. When revengeful Jews attacked the Samaritans, Cumanus punished them severely. To prevent an eruption of the people, Cumanus was recalled in a.d. 52.

 

ဖီလိတ်—ကူမနပ်စ်ကို အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ဧကရာဇ်ကလောဒီယပ်စ်၏ ဝန်ကြီးဖြစ်သော ပါလပ်စ်၏ ညီဖြစ်သူ အန်တိုနီယပ်စ်ဖီလိတ်က ဆက်ခံခဲ့သည်။ ဖီလိတ်သည် ဆမာရိ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို အုပ်ချုပ်နေသူဖြစ်နိုင်သော်လည်း ၎င်း၏အတွေ့အကြုံသည် ယခုရရှိသော ပိုမိုကြီးမားသော တာဝန်များအတွက် ပြင်ဆင်မှုအနည်းငယ်သာ ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ရောမသမိုင်းပညာရှင် တာစီတပ်စ်က ၎င်းအား “ရက်စက်မှုနှင့် တပ်မက်မှုတိုင်းကို ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး ကျွန်၏စိတ်ဓာတ်ဖြင့် ဘုရင်၏အာဏာကို ကိုင်စွဲခဲ့သည်” ဟု ဖော်ပြသည် (သမိုင်း v. ၉; လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၉၁၊ ၁၉၃)။ ဖီလိတ်သည် ဂျူးလူမျိုးများ၏ စိတ်ဓာတ်ကို လုံးဝနားမလည်နိုင်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့ကို စိတ်ပျက်အားငယ်စေသော အခြေအနေများကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေရန် ဆန္ဒမရှိခဲ့ပေ။ ၎င်းသည် အဂရိပ္ပာ တစ်၏ သမီးဖြစ်သော ဒရူစီလာနှင့် လက်ထပ်ခဲ့သည် (ဟပ်စမိုနီယံများနှင့် ဟေရုဒ်များကို ကြည့်ပါ)။

Felix.—Cumanus was succeeded in the procuratorship of Judea by Antonius Felix, a freedman and brother of Pallas, minister of the emperor Claudius. Felix may already have been governor of part of Samaria, but if so, his experience there seems to have done little to prepare him for the larger responsibilities he now received. Tacitus, a Roman historian, says of him that he “practised every kind of cruelty and lust, wielding the power of king with all the instincts of a slave” (Histories v. 9; Loeb ed., vol. 2, pp. 191, 193). Felix seemed utterly unable to understand the temper of the Jewish people, and lacked any desire to ameliorate the conditions that aggravated them to desperation. He married Drusilla, a daughter of Agrippa I (see The Hasmonaeans and the Herods).

 

မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း သြဇာအာဏာတိုးပွားလာခဲ့သော ဇီလော့များသည် ယခုအခါ အရေအတွက်များစွာ တိုးပွားလာခဲ့ပြီး မျိုးချစ်ဂျူးလူမျိုးများဖြစ်သော ဖာရသီများသည် ဇီလော့များ၏ အစွန်းရောက်မှုများကို ကြောက်ရွံ့စွာ ကြည့်ရှုခဲ့သည်။ ထို့ထက်ပိုဆိုးသည်မှာ ဤအချိန်တွင် ဆီကာရီအမည်ရှိ သို့မဟုတ် “ဓားထိုးသူများ” ဟုခေါ်သော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ဤအဖွဲ့သည် ဂျူဒီယာတွင် ဂျူးလူမျိုးများသာ ကျန်ရှိရန် အလွန်ပြင်းပြစွာ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး ဤရည်မှန်းချက်ကို ၎င်းတို့ကိုယ်ကိုသော်လည်းကောင်း ၎င်းတို့၏နိုင်ငံအတွက်သော်လည်းကောင်း မည်သည့်စရိတ်ဖြင့်မဆို အောင်မြင်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ဤအဆုံးအတွက် ၎င်းတို့သည် ရောမလူမျိုးများအပေါ် အနည်းငယ်သော စာနာမှုပြသသူများကို ခြိမ်းခြောက်မှု၊ လုယက်မှုနှင့် လုပ်ကြံမှုများကို လိုအပ်သလို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ကျေးလက်ဒေသတစ်လျှောက် ၎င်းတို့သည် ရွာများကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး အိမ်များကို လုယက်ကာ လူများကို ရက်စက်စွာ သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။

The Zealots, who had grown in influence during recent years, now greatly increased in numbers, and the Pharisees, patriotic Jews though they were, viewed with dread the extremes to which the Zealots were going. To make matters worse, there arose at this time an organization called the Sicarii, or “daggermen.” This group were unrelentingly determined that no one but Jews should remain in Judea. They sought to achieve this goal at any cost to themselves or to their country. To this end they used intimidation, plundering, and assassination when necessary, against anyone who showed the least sympathy for the Romans. Throughout the countryside they burned villages, plundered houses, and put people ruthlessly to death.

 

ပညာရှိတစ်ဦးဖြစ်ခဲ့လျှင် ငြိမ်းချမ်းမှုကို ပြန်လည်ထူထောင်နိုင်ခဲ့ဖွယ်ရှိသော်လည်း ဖီလစ်သည် ထိုသို့သောသူမဟုတ်ခဲ့ပေ။ သူသည် ဂျူးလူမျိုးများ၏ လေးစားမှုကို အနည်းဆုံးပင် ရရှိနိုင်ခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် ၎င်းတို့၏ အစွန်းရောက်မျိုးချစ်သမားများ၏ လေးစားမှုကို မရရှိခဲ့ပေ။ သူ၏ပြင်းထန်သော အစီအမံများသည် အခြေအနေကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့သည်။ တုံ့ပြန်မှုအနေဖြင့် မတရားသော ခေါင်းဆောင်များ၊ မိမိကိုယ်ကို ပြည်သူ့ခေါင်းဆောင်ဟု ကြွေးကြော်သူများသည် အချည်းနှီးသော ကတိများဖြင့် လူထုကို ဆွဲဆောင်ကာ ၎င်းတို့၏ သေဆုံးမှုနှင့် ရောမလူမျိုးများကို ပြင်းထန်စွာ စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေရုံမှလွဲ၍ မည်သည့်အောင်မြင်မှုမျှ မရရှိသော ဆူပူမှုများသို့ ဦးဆောင်ခဲ့သည်။

A wise man might have been able to restore peace, but Felix was not such a man. He seemed completely unable in any way to win the regard of the Jews, and particularly that of their fanatical patriots. The severity of his measures simply aggravated the situation. In reaction, disorderly leaders, professed prophets, sprang up, who attracted the people by vain promises and led them into tumults that accomplished nothing except their own death and the intense irritation of the Romans.

 

တရားဝင်ဖွဲ့စည်းထားသော ဂျူးခေါင်းဆောင်များသည် အခြေအနေကို ပြုပြင်ရန် အနည်းငယ်သာ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ကျမ်းတတ်သူများသည် ဓမ္မပညာကို စိတ်ဝင်စားခဲ့ပြီး ယဇ်ပုရောဟိတ်များသည် ဗိမာန်တော်မှ ရုပ်ဝတ္ထုဆိုင်ရာ အကျိုးအမြတ်များကို တတ်နိုင်သမျှ ရယူရန် လောဘထက်သန်ခဲ့သည်။ လွှမ်းမိုးထားသော ယဇ်ပုရောဟိတ်အဖွဲ့သည် ဆယ်ဖို့တစ်ဖို့အတွက် အလွန်လောဘကြီးခဲ့ရာ ထိုအဖွဲ့မှမဟုတ်သော ယဇ်ပုရောဟိတ်အချို့သည် အစာငတ်မွတ်မှုကြောင့် သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ဇီလော့များ၏ အလျင်စလိုလုပ်ဆောင်မှုနှင့် ၎င်းတို့၏အကျိုးဆက်များကို ကြောက်ရွံ့သော ရှေးရိုးစွဲသူများသည် မုန်တိုင်းကို ငြိမ်းစေရန် အနည်းငယ်သာ လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ သာမန်လူထုသည် သိုးထိန်းမရှိသော သိုးများနှင့် တူသည်။ ဤအရာအားလုံးသည် တိုရာအပေါ် ပြင်းထန်သော စိတ်ဝင်စားမှုနှင့် ဥပဒေ၏ သေးငယ်သော ထုံးတမ်းများကို ဖြည့်ဆည်းလိုသော အစွဲအလမ်းကြီးသော ဆန္ဒတစ်ခုသို့ တဖြည်းဖြည်းဦးတည်သွားခဲ့သည်။

The properly constituted Jewish leaders did little to remedy the situation. The scribes were concerned with theology, and the priests with greedily securing from the Temple all the material profits they possibly could. So greedy for tithes was the dominant priestly clique, that it is said that some of the priests who were not of that party died for want of food. The conservatives, who feared the rashness of the Zealots and its consequences, were able to do little to quiet the storm. The common people were like sheep without a shepherd. All of this gradually led to an intensity of concern for the Torah and a fanatic desire to fulfill the minute observances of the law.

 

ဤအချိန်အတွင်း ပေါလုသည် သူ၏ ကြီးမားသော သာသနာပြုခရီးများကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ဖီလစ်က ထပ်ခါတလဲလဲ ကိုင်တွယ်ခဲ့ရသော အစွဲအလမ်းကြီးသော လူအုပ်တစ်ခုက ယေရုဆလင်ဗိမာန်တော်တွင် ပေါလုကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ အနောက်အာရှမိုင်နာမှ ဂျူးလူမျိုးအချို့က ပေါလုအား ဗိမာန်တော်ထဲသို့ ဂျင်တိုင်လူမျိုးတစ်ဦးကို ခေါ်ဆောင်လာသည်ဟု မမှန်ကန်စွာ စွပ်စွဲခဲ့သောအခါ ဤဆူပူမှုဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ပေါလုကို တော်လှန်သူအဖြစ် ဖီလစ်ထံသို့ ခေါ်ဆောင်လာခဲ့သော်လည်း သူသည် တော်လှန်မှုအကြောင်း မပြောဘဲ “ဖြောင့်မတ်မှု၊ သပ်ရပ်မှု၊ နှင့် လာမည့်တရားစီရင်မှု” အကြောင်း ပြောခဲ့သည်။ “ဖီလစ်က တုန်လှုပ်ခဲ့သည်” (တမန်တော်များ ၂၄:၂၅) ဆိုသည်မှာ အံ့သြစရာမဟုတ်ပေ။

It was during this time that Paul conducted his great missionary tours, and it was by just such a fanatical mob as Felix had repeatedly dealt with that the apostle was attacked while in the Temple at Jerusalem. This riot arose when certain Jews from western Asia Minor falsely accused Paul of desecrating the Temple by bringing a Gentile into it. Though Paul was brought before Felix as a revolutionary, he spoke, not of insurrection, but of “righteousness, temperance, and judgment to come.” Little wonder that “Felix trembled” (Acts 24:25).

 

ကလောဒီးယပ်နှင့် ဂျူးလူမျိုးများ ကလောဒီးယပ် (အေဒီ ၅၄ တွင် ကွယ်လွန်) သည် သူ၏ အုပ်ချုပ်မှု အလယ်လောက်တွင် ဂျူးလူမျိုးများကို ရောမမြို့မှ နှင်ထုတ်ခဲ့သည် (တမန်တော်များ ၁၈:၂ ကို ကြည့်ပါ)။ ဤပြင်းထန်သော လုပ်ဆောင်မှု၏ အကြောင်းအမျိုးမျိုးမှာ ရှင်းလင်းစွာ မသိရပါ။ ဆူတန်းနီးယပ်က “ဂျူးလူမျိုးများသည် ခရစ္စတပ်စ်၏ လှုံ့ဆော်မှုဖြင့် မကြာခဏ ဆူပူမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေသောကြောင့် သူ [ကလောဒီးယပ်] သည် ၎င်းတို့ကို ရောမမြို့မှ နှင်ထုတ်ခဲ့သည်” ဟု ရိုးရှင်းစွာ ဖော်ပြထားသည် (The Lives of the Caesars v. ၂၅; Loeb ed., vol. ၂, p. ၅၃)။ ဤစာပိုဒ်၏ လက်တင်စာသားကို ခရစ္စတပ်စ်ကို ဆန့်ကျင်၍ ဆူပူမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု နားလည်နိုင်သည်။ ဤအမည်ဖြင့် လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးကို အခြားမှတ်တမ်းများတွင် မသိရှိရဘဲ၊ နောက်ပိုင်း ခရစ်ယာန်များက ၎င်းကို ခရစ်တော်၊ ခရစ္စဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခဲ့သည် (လက်တန်တီးယပ်စ် The Divine Institutes iv. ၇; တာတူလီယန် Apology ch. ၃ ကို ကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့် ဂျူးလူမျိုးများသည် ခရစ်တော်၏ နောက်လိုက်များကို ဆန့်ကျင်၍ ဆူပူမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ ရောမမြို့ပြင်ပတွင် ဂျူးလူမျိုးများသည် ခရစ်ယာန်များ လုပ်ဆောင်နေသည့်နေရာတိုင်း ဆူပူမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည် (တမန်တော်များ ၁၄:၂–၆, ၁၉; ၁၇:၅–၉, ၁၃; ၁၈:၁၂–၁၇; ၁၉:၈ ကို ကြည့်ပါ)၊ ထို့ကြောင့် မြို့တော်တွင်လည်း ဂျူးလူမျိုးများက ထိုသို့ လုပ်ဆောင်ခဲ့လျှင် အံ့သြစရာ မရှိပါ။

Claudius and the Jews.—Probably toward the middle of his reign Claudius (died a.d. 54) expelled the Jews from Rome (see Acts 18:2). The reasons for this drastic action are not entirely clear. Suetonius simply says that “since the Jews constantly made disturbances at the instigation of Chrestus, he [Claudius] expelled them from Rome” (The Lives of the Caesars v. 25; Loeb ed., vol. 2, p. 53). It is possible to understand the Latin of this passage as meaning that the disturbances arose against Chrestus. No character by this name is known from any other record, and later Christians interpreted it as meaning Christus, Christ (see Lactantius The Divine Institutes iv. 7; Tertullian Apology ch. 3). Thus it would be against, not in favor of, the followers of Christ that the Jews would have rioted. Inasmuch as outside of Rome the Jews raised tumults wherever Christians showed themselves at work (see Acts 14:2–6, 19; Acts 17:5–9, 13; 18:12–17; 19:8, ), it would not be surprising if the Jews did the same in the capital.

 

သို့သော် တစ်ချိန်တည်းတွင် ကလောဒီးယပ်သည် သူ၏ ရှေ့ဆက်များ၏ ဟီရော့ဒ်များအပေါ် နှစ်သက်ဖွယ်မူဝါဒကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဤမူဝါဒသည် ထိုအချိန်တွင် ရိုးရာဓလေ့တစ်ခုနီးပါး ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ကလောဒီးယပ်သည် ဟီရော့ဒ် အာဂရစ်ပ သေဆုံးပြီးနောက် အေဒီ ၄၄ တွင် ၎င်း၏သား၏ တောင်းဆိုမှုများကို လျစ်လျူရှုခဲ့သော်လည်း၊ လေးနှစ်ခန့်အကြာ အာဂရစ်ပ၏ ဦးလေး၊ အန်တီလီဗန်နွန်ရှိ ချဲလ်စစ်ဘုရင် သေဆုံးပြီးနောက်၊ ကလောဒီးယပ်သည် အေဒီ ၅၀ တွင် ထိုနိုင်ငံကို ဟီရော့ဒ် အာဂရစ်ပ II ထံ ပေးအပ်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဧကရာဇ်သည် ၎င်းကို ဖိလစ်ပု တက်ထရာ့ခ် တစ်ချိန်က ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သော ပါလက်စတိုင်းအရှေ့မြောက်ပိုင်း ပိုမိုကြီးမားသော နယ်မြေများသို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် နီရို ဧကရာဇ်က ၎င်း၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများကို ထပ်မံတိုးချဲ့ပေးခဲ့သည်။ အေဒီ ၆၆–၇၃ စစ်ပွဲတွင် ဟီရော့ဒ် အာဂရစ်ပ II သည် ဂျူးလူမျိုးများကို ဆန့်ကျင်၍ ရောမလူမျိုးများဘက်မှ ရပ်တည်ခဲ့သည်။ ပါလက်စတိုင်းအောက်ရှိ ဟီရော့ဒ်များကို ကြည့်ပါ။

At the same time, however, Claudius continued the favorable policy of his predecessors toward the Herods, which by now was almost traditional. Although Claudius had disregarded the claims of Herod Agrippa’s son upon his father’s death in a.d. 44, yet after the latter’s uncle, the king of Chalcis in the Anti-Lebanon, died some four years later, Claudius gave his kingdom in a.d. 50 to the young Herod Agrippa II. Later the emperor promoted him further by transferring him to the larger territories in northeast Palestine once held by Philip the tetrarch. Still later Nero added to his holdings. In the war of a.d. 66–73, Herod Agrippa II sided with the Romans against the Jews. See Palestine Under the Herodians.

 

ပေါစီးယပ် ဖက်စတပ်စ် အေဒီ ၆၀ ခန့်တွင် ဖီလစ်ခ်သည် ရောမမြို့သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့ပြီး၊ ပေါစီးယပ် ဖက်စတပ်စ်သည် ပါလက်စတိုင်းတွင် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် သူ၏နေရာကို ဆက်ခံခဲ့သည်။ ဖက်စတပ်စ်သည် စွမ်းရည်ရှိပြီး ရိုးသားသူဖြစ်သော်လည်း၊ လျင်မြန်စွာ ယိုယွင်းလာသော နိုင်ငံရေးအခြေအနေကို ရေရှည်တိုးတက်မှုဖြစ်ပေါ်စေရန် နောက်ကျလွန်းစွာ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်း၏ အုပ်ချုပ်ရေးသက်တမ်းသည် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေသော အစဉ်အလာမပြတ်မှု၊ ဇီလော့တ်များ၏ အင်အားတိုးလာမှု၊ နှင့် ဆီကာရီများ၏ ပိုမိုပြင်းထန်လာသော ဖိနှိပ်မှုများဖြင့်သာ ထင်ရှားခဲ့သည်။ နှစ်နှစ်သာ အုပ်ချုပ်ပြီးနောက် ဖက်စတပ်စ်သည် ရာထူးတွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ ဤအုပ်ချုပ်ရေးမှူးသည် ပေါလ်ကို ၎င်း၏ ကိုယ်ပိုင်တောင်းဆိုမှုအရ နီရို ဧကရာဇ်ထံ ရုံးတင်စစ်ဆေးရန် ပို့ဆောင်ခဲ့သူဖြစ်သည် (တမန်တော်များ ၂၅:၁၁ ကို ကြည့်ပါ)။ ပါလက်စတိုင်းအောက်ရှိ ဟီရော့ဒ်များကို ကြည့်ပါ။

Porcius Festus.—Probably in a.d. 60, Felix returned to Rome, and Porcius Festus took his place as procurator in Palestine. Festus was able and honest, but came on the scene too late to accomplish any lasting improvement in the rapidly disintegrating political situation. Consequently his procuratorship was distinguished only by the continuance of disorder, the rising strength of the Zealots, and the increasing defiance of the Sicarii. After only two years Festus died in office. It was this procurator who sent Paul, at his own request, to stand trial before Nero (Acts 25:11, ). See Palestine Under the Herodians.

 

ဂျိမ်းစ်၏ သေဆုံးမှု ဖက်စတပ်စ် သေဆုံးပြီးနောက် သူ၏ဆက်ခံသူ မရောက်ရှိမီ၊ ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီး အာနနပ်စ်သည် သခင်ဘုရား၏ ညီတော်ဖြစ်သူ ဂျိမ်းစ်ကို ဆန်ဟီဒရင်ရှေ့သို့ ခေါ်ဆောင်လာခဲ့သည်။ ဤဂျိမ်းစ်သည် ဆယ့်သုံးနှစ်ခန့်အကြာ ဂျေရုဆလင်ကောင်စီကို ဦးဆောင်ခဲ့သူနှင့် ဂျိမ်းစ်စာတမ်းကို ရေးသားခဲ့သူဖြစ်ဖွယ်ရှိသည်။ ဂျူးခေါင်းဆောင်များသည် သူ့ကို နှင့် အခြားသူများကို “ဥပဒေကို ဖောက်ဖျက်သည်” ဟူသော အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ကျောက်ခဲဖြင့် ပစ်သတ်ခဲ့သည်။ ဂျိုဆီးဖပ်စ်က အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအသစ်သည် ထိပ်သီးဂျူးလူမျိုးများထံမှ ဆန္ဒပြမှုများ လက်ခံရရှိသောအခါ၊ အာနနပ်စ်အား ဆန်ဟီဒရင်ကို စုဝေးခေါ်ဆောင်ပြီး ၎င်း၏ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ သေဒဏ်ပေးခဲ့သည့်အတွက် ပြင်းထန်စွာ ဆူပူခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီးရာထူးကို ထိန်းချုပ်ထားသော ဟီရော့ဒ် အာဂရစ်ပ II သည် အာနနပ်စ်ကို သုံးလသာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီးနောက် ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခဲ့သည် (ဂျိုဆီးဖပ်စ် Antiquities xx. ၉. ၁)။

The Death of James.—Just after the death of Festus and before the arrival of his successor, Ananus, the high priest, brought before the Sanhedrin James, the Lord’s brother. This was probably the same James who had presided at the Council of Jerusalem some thirteen years before, and had also written the Epistle of James. The Jewish leaders stoned him to death along with some others for “breaking the law.” Josephus states that when the new procurator received protests from leading Jews, he sternly rebuked Ananus for assembling the Sanhedrin and delivering a death sentence without his consent. Herod Agrippa II, who controlled the high priesthood, removed Ananus from office after a tenure of only three months (Josephus Antiquities xx. 9. 1).

 

အယ်လ်ဘီနပ်စ်။—ဖတ်စတပ်စ်၏ဆက်ခံသူမှာ အယ်လ်ဘီနပ်စ်ဖြစ်ပြီး၊ ဂျူဒီးယားတွင် စည်းကမ်းပြန်လည်ထိန်းသိမ်းရန် တင်းကျပ်သောအမိန့်များနှင့် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ သူသည် ဆီကာရီများကို ချက်ချင်းဆန့်ကျင်လှုပ်ရှားခဲ့ပြီး၊ ဆီကာရီများကလည်း ပိုမိုပြင်းထန်စွာ ထိရောက်စွာ ခုခံခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏နည်းဗျူဟာတစ်ခုမှာ အဆင့်မြင့်ဂျူးလူကြီးတစ်ဦးကို ပြန်ပေးဆွဲကာ၊ သူ၏အသက်ကို ခြိမ်းခြောက်၍ ရောမသို့ဖမ်းဆီးထားသော ၎င်းတို့၏ဖြစ်စဉ်များကို လွှတ်ပေးရန် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းအား တောင်းဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ ဟီရိုဒ် အာဂရစ်ပာ ၂ က ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းသစ်တစ်ဦးခန့်အပ်သောအခါ ယဇ်ပုရောဟိတ်များအကြား ပြင်းထန်သောကွဲပြားမှုတစ်ခုပေါ်ပေါက်လာပြီး အနည်းငယ်သောဆူပူမှုများဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

Albinus.—Festus’ successor was Albinus, who arrived doubtless under stern orders to restore order in Judea. He proceeded at once against the Sicarii, who in turn resisted the more sharply and effectively. One of their devices was to kidnap a highly placed Jew, and under threat of taking his life, demand that the high priest secure from the Romans the liberation of their fellows who were held prisoners. The situation was further complicated by a bitter division among the priests, which arose when Herod Agrippa II appointed a new high priest. This brought about petty riots.

 

ဂျူဒီးယား၏ပြဿနာများအတွက် ဖြေရှင်းချက်ဖြစ်မည့်အစား၊ အယ်လ်ဘီနပ်စ်သည် ပိုမိုသောဒုက္ခများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က “သူမကျူးလွန်သော ယုတ်မာမှုပုံစံမရှိခဲ့” (စစ်ပွဲ ii. ၁၄. ၁ [၂၇၂]; လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၄၂၉) ဟုဆိုသည်။ သူ၏ငွေကြေးလောဘသည် အကန့်အသတ်မရှိခဲ့ပေ။ သူသည် ပုဂ္ဂလိကပိုင်ဆိုင်မှုများကို လုယက်ခဲ့ပြီး၊ ပုံမှန်ထက် ပိုမိုဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးဖြစ်စေသော အခွန်များကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး၊ ရာဇဝတ်သားများကို လွှတ်ပေးရန် လာဘ်ငွေများကို လွတ်လပ်စွာလက်ခံခဲ့ပြီး၊ ရောမတို့အား ဆန့်ကျင်ပုန်ကန်နေသော ဂျူးများအား ငွေဖြင့် လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေးခဲ့သည်။

Instead of being a cure for the troubles in Judea, Albinus was the cause of more. Josephus declares that “there was no form of villainy which he omitted to practise” (War ii. 14. 1 [272]; Loeb ed., vol. 2, p. 429). His greed for money knew no bounds. He plundered private property, imposed more burdensome taxes than usual, freely accepted bribes for the release of criminals, and even went so far as to grant immunity, for money, to those Jews who were actively carrying on sedition against the Romans.

 

ဤအုပ်ချုပ်မှုအမှားကြောင့် ဇီလော့တို့သည် ပိုမိုပြင်းထန်စွာ ဒေါသထွက်လာပြီး၊ ဆီကာရီများသည် ပိုမိုရန်လိုလာသည်။ ငြိမ်းချမ်းရေးကို ချစ်မြတ်နိုးသူများသည် ၎င်းတို့၏အသက်ကို ကြောက်ရွံ့စွာနေထိုင်ခဲ့ရပြီး တရားမျှတမှုအတွက် မျှော်လင့်ချက်မရှိခဲ့ပေ။ ၎င်းတို့သည် ရောမသို့ အယူခံဝင်သောအခါ၊ အယ်လ်ဘီနပ်စ်အား အိမ်သို့ပြန်လည်ခေါ်ယူရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ သူ၏ပြန်လည်ခေါ်ယူခြင်းသတင်းကို လက်ခံရရှိသောအခါ၊ သူသည် ပုန်ကန်သူများကို ချီးမြှောက်ခြင်း၊ လိမ်လည်ခြင်း၊ နှင့် လာဘ်ပေးလာဘ်ယူခြင်းဖြင့် အခြေအနေများကို ငြိမ်းချမ်းစေရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ဤဖရိုဖရဲအုပ်စုများကို ဖြည့်ဆည်းပေးခြင်းသည် အခြေအနေများကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့ပြီး၊ တစ်နိုင်ငံလုံးသည် မီးလောင်လွယ်သောပစ္စည်းများအလား ဖြစ်လာခဲ့သည်။

In response to this misrule the Zealots became still more inflamed and the Sicarii more aggressive. Peace-loving people lived in fear of their lives and without hope of justice. When they appealed to Rome, Albinus was ordered home. Receiving word of his recall, he endeavored to quiet matters by appeasing the seditious elements with flattery, cajolery, and bribes. This catering to disorderly groups only worsened matters, and the whole country became like a mass of combustible material, ready to ignite.

 

ဖလိုရပ်စ်။—ဂတ်ဆီးယပ်စ် ဖလိုရပ်စ်သည် အယ်လ်ဘီနပ်စ်ကို ဆက်ခံခဲ့ပြီး၊ ပိုမိုဆိုးရွားသော ခန့်အပ်မှုတစ်ခုကို ခဲယဉ်းစွာ ပြုလုပ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ဖလိုရပ်စ်သည် သူ့ရှေ့မှအုပ်ချုပ်သူပြုလုပ်ခဲ့သော မိုက်မဲမှု၊ မစဉ်းစားမှု၊ အကြမ်းဖက်မှု၊ နှင့် ယုတ်မာမှုများကို အားလုံးပြုလုပ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့ကို ရဲရဲဝံ့ဝံ့၊ လူသိရှင်ကြား၊ နှင့် တရားဝင်သလို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က “ဂတ်ဆီးယပ်စ် ဖလိုရပ်စ်သည် သူ့ကို [အယ်လ်ဘီနပ်စ်] နှိုင်းယှဉ်လျှင် သီလရှင်တစ်ဦးအဖြစ် ပေါ်လွင်စေခဲ့သည်” (စစ်ပွဲ ii. ၁၄. ၂ [၂၇၇]; လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၄၃၁) ဟုဆိုသည်။ ဖလိုရပ်စ်သည် အေဒီ ၆၄ တွင် ပါလက်စတိုင်းသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ယခုအခါ စစ်ပွဲဖြစ်ပေါ်ရန် မလွှဲမရှောင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဂျူးအုပ်စုများသည် ရောမလက်နက်သိုလှောင်ရုံများကို အကြိမ်ကြိမ်လုယက်ခဲ့ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ဂျူးပုန်ကန်သူအချို့သည် စစ်ပွဲအတွက် ကောင်းစွာတပ်ဆင်ထားခဲ့သည်။ အေဒီ ၆၅ ပသခါပွဲတွင်၊ ဆီးရီးယားအုပ်ချုပ်သူ ဆတ်စတီးယပ်စ် ဂါလပ်စ်သည် ၎င်း၏ပြည်နယ်များသို့ ခရီးလှည့်လည်ရန် ဂျေရုဆလင်သို့ရောက်ရှိလာသောအခါ၊ လူအုပ်ကြီးတစ်စုသည် သူ့ထံသို့ အယူခံဝင်ခဲ့ပြီး ဖလိုရပ်စ်အား ၎င်း၏လက်အောက်ခံဖြစ်သူအား ဆုံးမရန်ကတိပေးခဲ့သည်။ သို့သော် ဖလိုရပ်စ်သည် သူ့ကိုယ်သူမျှတကြောင်း ခံဝန်ခဲ့ပြီး၊ ဂျူးများ၏အဆက်မပြတ်မနာခံမှုမှတ်တမ်းကို အခွင့်ကောင်းယူ၍ ပြဿနာများအတွက် ၎င်းတို့ကို အပြစ်တင်ခဲ့သည်။

Florus.—Gessius Florus succeeded Albinus, and a more unhappy appointment could scarcely have been made. Florus did all the foolish, inconsiderate, violent, and wicked things that his predecessor had done, and did them boldly, openly, and as of right. Josephus says, “Gessius Florus made him [Albinus] appear by comparison a paragon of virtue” (War ii. 14. 2 [277]; Loeb ed., vol. 2, p. 431). See Palestine Under the Herodians.

Florus arrived in Palestine in a.d. 64. It was inevitable now that war must come. Repeatedly bands of Jews had robbed stores of Roman arms, and thus some of the Jewish partisans were well equipped for war. At the Passover of a.d. 65, when the governor of Syria, Cestius Gallus, came to Jerusalem on a tour of his provinces, a crowd of petitioners waited upon him, asking redress. Gallus promised to admonish Florus, who was his subordinate, but when he did so, Florus justified himself, and blamed the Jews for the difficulties. Their past record of insubordination gave color, of course, to Florus’ arguments.

 

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဖလိုရပ်စ်သည် ၎င်း၏ရှက်ဖွယ်ကောင်းသောအပြုအမူကို ဖုံးကွယ်ရန် ဂျူးများနှင့် စစ်ပွဲဖြစ်ပေါ်ရန် မျှော်လင့်ခဲ့ပုံရသည်။ သူသည် ပုန်ကန်မှုကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး၊ စစ်ပွဲသည် မကြာမီဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က ရောမတို့အား ဆန့်ကျင်သော ပုန်ကန်မှုသည် အေဒီ ၆၆ နွေဦးတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဖြစ်ရပ်တစ်ခုမှ စတင်ခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည် (စစ်ပွဲ ii. ၁၄. ၄ [၂၈၄–၂၈၈])။ ဖလိုရပ်စ်သည် ဂျူးများထံမှ လာဘ်ငွေများကို လက်ခံခဲ့ပြီး၊ ဆီဇယ်ရီးယားရှိ ဂျူးဘုရားကျောင်းကို ဂုဏ်သိက္ခာဖျက်သော ဂရိများကို အပြစ်ပေးကာ လက်စားချေရန် ၎င်းတို့အား ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ဤအကြပ်အတည်းအခိုက်တွင်၊ သူသည် ဘုရားကျောင်းဘဏ္ဍာမှ ငွေထောင့်ခုနစ်သာလန့်၊ ဆိုလိုသည်မှာ ငွေပေါင် တစ်ထောင့်နှစ်ရာခုနစ်ဆယ့်ငါးပေါင်ကို “ဧကရာဇ်၏လိုအပ်ချက်” ဟူသောအကြောင်းပြချက်ဖြင့် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ဤသည်က လူထုကို ပြင်းထန်စွာ နှိုးဆွခဲ့ပြီး၊ အချို့သည် “ဆင်းရဲသား” အတွက် ငွေစုဆောင်းရန် စတင်ခဲ့ကြသည်။ ဖလိုရပ်စ်သည် ဤစော်ကားမှုကို ဂျူးများကို တိုက်ခိုက်ရန် အကြောင်းပြချက်အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ နောက်တစ်နေ့တွင် သူ၏စစ်သားများသည် ဂျေရုဆလင်ရှိ ဈေးတွင် လူတိုင်းကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး၊ အိမ်များထဲသို့ ဖောက်ထွင်းဝင်ရောက်ကာ လူများ၊ အမျိုးသမီးများ၊ နှင့် ကလေးများကို လုယက်သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ဖလိုရပ်စ်သည် ယခင်အုပ်ချုပ်သူများ မကျူးလွန်ရဲသော အရာများကို ကျော်လွန်ခဲ့ပြီး၊ ရောမသူရဲကောင်းအဆင့်ရှိဂျူးများကို ရုံးတင်စစ်ဆေးခြင်းမရှိဘဲ လက်ဝါးကပ်တိုင်တွင် ရိုက်သတ်ခဲ့သည်။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က ဤဖြစ်ရပ်တွင် အမျိုးသားများ၊ အမျိုးသမီးများ၊ နှင့် ကလေးများ စုစုပေါင်း သုံးထောင့်ခြောက်ရာကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ ဟီရိုဒ် အာဂရစ်ပာ ၂ ၏ညီမ ဘာနစ်သည် ဤသတ်ဖြတ်မှုကို မျက်မြင်သက်သေဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ဖလိုရပ်စ်၏လက်ကို ရပ်တန့်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သော်လည်း၊ နောက်ထပ်သွေးထွက်သံယိုမှုကို တားဆီးရန် သူမ၏ကြိုးပမ်းမှုများ မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။

At the same time it appears that Florus hoped for a war with the Jews in order to hide his own shameful conduct. Repeatedly, and apparently purposely, he seemed to induce rebellion, and war was not long in coming. Josephus dates the beginning of the rebellion against the Romans from an event that occurred in the spring of a.d. 66 (War ii. 14. 4 [284–288]). Florus accepted bribes from Jews that permitted them to avenge themselves, without fear of punishment, upon Greeks who had dishonored a synagogue in Caesarea. When this affair was at a crisis point, he demanded from the Temple treasury 17 talents, that is, 1,275 pounds, of silver, under excuse of its being for “Caesar’s need.” This aroused the people thoroughly, and in irony a few began to collect money for the “destitute.” Florus used this insult as a pretext to attack the Jews. The next day his soldiers in Jerusalem massacred everyone in the market place, broke into homes, and looted and killed men, women, and children. Florus went beyond what any previous governor had dared to do, and even crucified, without a trial, Jews who had been given Roman knightly rank. Josephus numbers the men, women, and children killed in this affair at 3,600. Bernice, the sister of Herod Agrippa II, was a witness to the massacre and sought to stay Florus’ hand. However, her efforts to prevent further bloodshed proved unsuccessful.

 

သတ်ဖြတ်မှုနောက်တစ်နေ့တွင်၊ ဖလိုရပ်စ်သည် စော်ကားမှုအကြောင်းပြချက်ဖြင့် ရောမတို့နှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာတွေ့ဆုံရန် စုဝေးနေသော လူထုကို စစ်သားနှစ်တပ်ဖွဲ့ဖြင့် ဖိစီးခဲ့သဖြင့် ဂျူးများပိုမိုသေဆုံးခဲ့သည်။

The day after the massacre more Jews lost their lives when, under another pretext of insult, Florus had two cohorts of soldiers override a multitude gathered to meet the Romans in peace.

 

ဟီရိုဒ် အာဂရစ်ပာ၏ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု။—အလက်ဇန္ဒြီးယားတွင် မရှိခဲ့သော ဟီရိုဒ် အာဂရစ်ပာ ၂ သည် ယခုပြန်လည်ရောက်ရှိလာပြီး၊ ဂျေရုဆလင်လူထုအား ရောမတို့နှင့် ပဋိပက္ခတစ်ခုကို မစဉ်းစားရန်၊ မည်သည့်ကုန်ကျစရိတ်ဖြင့်မဆို ငြိမ်းချမ်းရေးပြုလုပ်ရန် အလေးအနက်မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့သည်။ သူသည် လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ခိုက်ရမည့်အချိန်မှာ လွန်ခဲ့သောနှစ်တစ်ရာက ပေါ်မပိလူးရောက်ရှိချိန်ဖြစ်သည်ဟု ထောက်ပြခဲ့သည်။ သူသည် ယခုအားလုံးရောမအောက်တွင် ကျရောက်နေသော အင်ပါယာကြီးများနှင့် နာမည်ကျော်မြို့များကို ရည်ညွှန်းခဲ့သည်။ သူသည် ၎င်းတို့ပုန်ကန်ပါက ကမ္ဘာ့မဟာမိတ်များမရှိမည်ဖြစ်ပြီး၊ ဘုရားသခင်ပင် ရောမတို့၏ဘက်တွင်ရှိပုံရသည်၊ မဟုတ်ပါက ၎င်းတို့သည် ဤမျှကြီးမားသောအင်ပါယာကို တည်ဆောက်နိုင်မည်မဟုတ်ဟု လူထုကို သတိပေးခဲ့သည်။ ရောမတို့အား ဆန့်ကျင်ပုန်ကန်မှုသည် ဂျူဒီးယားရှိလူထု၊ မြို့တော်၊ နှင့် ၎င်းတို့၏လှပသောဘုရားကျောင်းသာမက၊ ပြည်ပရှိ ဂျူးများအတွက်ပါ ဘေးဥပဒ်သို့သာ ဦးတည်စေမည်ဖြစ်သည်၊ “အကြောင်းမှာ” ဟု ဘုရင်ကဆိုသည်၊ “ကျွန်ုပ်တို့၏လူမျိုးတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းမပါဝင်သော ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူမျိုးတစ်မျိုးမရှိပါ” (စစ်ပွဲ ii. ၁၆.၄ [၃၉၈]; လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၄၇၉)။

Herod Agrippa’s Intervention.—Herod Agrippa II, who had been absent in Alexandria, now returned and made an earnest speech to the people of Jerusalem, urging them not to contemplate a conflict with the Romans, but rather to make peace at any cost. He pointed out that the time to have fought for liberty was when Pompey came to Judea, one hundred years before. He referred to the great empires and famous cities of the past which now were all subject to Rome. He reminded the people that they would have no earthly allies to join them if they revolted, and that even God seemed to be on the side of the Romans, else they could not have built so great an empire. Rebellion against the Romans could lead only to disaster, not only to the people in Judea, to the city, and to their beautiful Temple, but also to the Jews abroad, “for there is,” said the king, “not a people in the world which does not contain a portion of our race” (War ii. 16.4 [398]; Loeb ed., vol. 2, p. 479).

 

ဘုရင်၏အကြံပေးချက်အရ ဂျေရုဆလင်လူထုသည် မြို့အတွင်းရှိ ပျက်စီးနေသောအဆောက်အအုံများ၊ အထူးသဖြင့် ဘုရားကျောင်းနယ်မြေအတွင်း၊ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန်နှင့် ကြွေးကျန်နေသောအခွန်များကို စုဆောင်းပေးဆောင်ရန် သဘောတူခဲ့သည်။ သို့သော် အာဂရစ်ပာက ဖလိုရပ်စ်အား လက်အောက်ခံရန် တိုက်တွန်းသောအခါ၊ ၎င်းတို့သည် ဒေါသထွက်လာပြီး ဘုရင်ကို ဂျေရုဆလင်မှ နှင်ထုတ်ရန် မဲခွဲဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် အာဂရစ်ပာသည် ၎င်း၏ပိုင်နက်သို့ ပြန်လည်သွားခဲ့သည်။

At the king’s advice the people of Jerusalem consented to busy themselves with the rebuilding of damaged structures in the city, particularly in the Temple precincts, and to collect and pay such taxes as were in arrears. But when Agrippa urged them to submit to Florus, they became so incensed that they voted the king’s banishment from Jerusalem. Agrippa thereupon returned to his own dominions.

 

 

VIII. ဂျူးရောမ စစ်ပွဲ၊

VIII. The Jewish-Roman War,

အေဒီ ၆၆–၇၃

a.d. 66–73

 

တော်လှန်မှု၏အစ—အေဒီ ၆၆ နွေရာသီတွင် စစ်ပွဲကိုဖြစ်ပေါ်စေမည့် အဖြစ်အပျက်နှစ်ခုဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဂျူးတော်လှန်သူများသည် ရောမတို့ထံမှ မာဆာဒါခံတပ်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး၊ ယဇ်ပုန်းများသည် ရောမနှင့် ဧကရာဇ်အတွက် နေ့စဉ်ပူဇော်သက္ကာကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့သည်။ ဂျူးအစွန်းရောက်သူများ၏ ဖိအားပေးမှုအောက်တွင် ယဇ်ပုန်းများသည် နိုင်ငံခြားသားများ၏ ပူဇော်သက္ကာများကို ဗိမာန်တော်တွင် လက်ခံမည်မဟုတ်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး၊ နေ့စဉ်ပူဇော်သော သိုးသငယ်နှစ်ကောင်နှင့် နွားထီးတစ်ကောင်အတွက် အနည်းဆုံး ဧကရာဇ်ဘဏ္ဍာမှ ထောက်ပံ့မှုအချို့ရှိခဲ့သည်။

The Beginnings of the Revolt.—In the summer of 66 two things happened, either of which meant war. Jewish insurgents captured from the Romans the fortress of Masada; and the priests stopped offering the daily sacrifice for Rome and for the emperor. Under pressure from fanatical Jews, the priests effected this by ruling that no offerings from foreign hands should be received in the Temple, and at least some of this daily offering of two lambs and a bull had been provided from the imperial treasury.

 

စစ်ပွဲကိုရှောင်ရှားလိုသော ဂျူးလူမျိုးများထဲမှ ရှေးရိုးစွဲသူများသည် အကျပ်အတည်းကို သဘောပေါက်ခဲ့ပြီး၊ တော်လှန်သူများကို လွှမ်းမိုးနိုင်ခြင်းမရှိသဖြင့် ဖလိုရပ်စ်ထံသို့ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တစ်ခုနှင့် ဘုရင်အဂရစ်ပါထံသို့ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တစ်ခု စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဖလိုရပ်စ်က အကြောင်းမပြန်ခဲ့သော်လည်း အဂရစ်ပါက စည်းမျဉ်းထိန်းသိမ်းရန် ကူညီရန် မြင်းသည်တပ်ဖွဲ့ ၂၀၀၀ စေလွှတ်ခဲ့သည်။

The conservatives among the Jews who wished to avoid war realized the desperate crisis that had come, and, unable to influence the insurrectionists, sent two delegations, one to Florus and the other to King Agrippa. Florus made no reply, but Agrippa sent 2,000 cavalry to help them keep order.

 

ဤအချိန်တွင် အစွန်းရောက်ပါတီ၏ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သူ အယ်လီအာဇာသည် ယဇ်ပုန်းချုပ်၏ဆွေမျိုးဖြစ်ပြီး အောက်ပိုင်းမြို့နှင့် ဗိမာန်တော်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ အဂရစ်ပါ၏ မြင်းသည်တပ်ဖွဲ့နှင့်အတူ ရှေးရိုးစွဲသူများသည် အထက်ပိုင်းမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ သူတို့သည် တော်လှန်သူများကို ဗိမာန်တော်အဆောက်အအုံမှ ဖယ်ရှားရန်ကြိုးစားသောအခါ တစ်ပတ်ကြာ သွေးထွက်သံယိုဖြစ်ပြီး နှစ်ဖက်စလုံးတွင် အသေအပျောက်များခဲ့သည်။ တစ်ပတ်အကုန်တွင် ပွဲတော်တစ်ခုရောက်လာသောအခါ လူအများအပြားသည် ဆီကာရီများနှင့်အတူ ဗိမာန်တော်သို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ အင်အားမမျှသဖြင့် ရှေးရိုးစွဲသူများသည် အထက်ပိုင်းမြို့မှ ဆုတ်ခွာခဲ့ပြီး ဂျေရုဆလင်မြို့မှ လုံးဝထွက်ပြေးသွားသူများ သို့မဟုတ် နန်းတော်တွင် ခိုလှုံခဲ့သူများဖြစ်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် လုံခြုံစွာ ထွက်ခွာခွင့်ရခဲ့သည်။ ရောမစစ်သားများသည် မျှော်စင်များသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သော်လည်း မကြာမီတွင် ဝိုင်းထားခံရသည်။ သို့သော်လည်း ထိုအချိန်တွင် ဆီကာရီများသည် ယဇ်ပုန်းချုပ်နှင့် သူ၏အစ်ကိုကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး အစွန်းရောက်သူများ၏ အုပ်စုများသည် တစ်ဖွဲ့နှင့်တစ်ဖွဲ့ တိုက်ခိုက်နေခဲ့သည်။ တော်လှန်မှုသည် မိမိကိုယ်မိမိ ဖျက်ဆီးတော့မည်ဟု ထင်ရသည်။ ပြည်သူများသည် တိုက်ခိုက်နေသော အုပ်စုများကို ငြိမ်းချမ်းရေးပြုလုပ်ရန် အချည်းနှီး တောင်းဆိုခဲ့သည်။ နန်းတော်မျှော်စင်တွင် ကျန်ရှိသော ရောမစစ်သားအနည်းငယ်သည် လက်နက်ချရန်ကမ်းလှမ်းသောအခါ သစ္စာဖောက်ကာ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်။

By this time Eleazar, leader of the radical party and a relative of the high priest, had occupied the lower city and the Temple. The conservatives, with Agrippa’s cavalry, occupied the upper city. When they sought to drive the insurgents out of the Temple precincts there followed a week’s bloody conflict, with great slaughter on both sides. The close of the week brought a feast day, when a number of people pressed into the Temple with many of the Sicarii. Outnumbered, the conservatives retired from the upper city, and either escaped from Jerusalem entirely or took refuge in the palace, from which they were afterward given safe-conduct. The Roman soldiers took to the towers, but soon found themselves besieged there. However, in the meantime Sicarii had killed the high priest and his brother, and factions of the extremists were fighting among themselves. Indeed it seemed almost as if the rebellion might destroy itself. The people pleaded in vain with the warring factions to make peace. When the few Roman soldiers now left in the palace tower offered to surrender, they were treacherously massacred.

 

ဂျူးလူမျိုးများ၏ သွေးထွက်သံယိုများ—ဂျူးလူမျိုးများသည် ဂျေရုဆလင်တွင် လက်နက်ချခဲ့သော လီဂျံစစ်သားအနည်းငယ်ကို သုတ်သင်နေစဉ်၊ ဆီဆာရီးယားမြို့ရှိ ဂျင်တိုင်းများသည် ထကြွလာပြီး ဂျိုဆီဖပ်စ်အဆိုအရ တစ်နာရီအတွင်း ဂျူးလူမျိုး ၂၀၀၀၀ ကျော်ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည် (စစ်ပွဲ ii. ၁၈. ၁ [၄၅၇])။ ဖလိုရပ်စ်က ကျန်ရှိသူများကို ရေယာဉ်များသို့ သံကြိုးဖြင့်ပို့ဆောင်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ လက်တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဂျူးများသည် မာခဲရုစ်နှင့် ဂျရီကိုမြို့များတွင် ဂျင်တိုင်းများကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ဖိလိတ္တိဧရိယာ၊ ဖိုနီးရှားနှင့် ဆီးရီးယားအထိ တိုးချဲ့ထားသော အရှေ့မြောက်ပြည်နယ်များတွင်လည်း ဂျင်တိုင်းများကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။

Now the Jews became involved in a series of unbelievably bloody massacres. Just as they were wiping out the handful of legionaries who had surrendered at Jerusalem, the Gentiles of Caesarea arose, and in one hour, according to Josephus, killed more than 20,000 Jews there (War ii. 18. 1 [457]). Florus ordered the remnant sent in chains to the galleys. In retaliation the Jews killed Gentiles in such cities as Machaerus and Jericho, where the latter were in the minority. They also massacred Gentiles in the regions of old Philistia, Phoenicia, and the northeast provinces, extending up into Syria.

 

ဂျော်ဒန်မြစ်အနီးရှိ စကီသိုပိုလစ် (ဘက်ရှန်) တွင် ဒေသခံဂျူးများသည် ဂျူးတော်လှန်သူများ၏ တိုက်ခိုက်မှုကို တွန်းလှန်ရန် ၎င်းတို့၏ ဂျင်တိုင်းအိမ်နီးချင်းများနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ဂျင်တိုင်းများနှင့် လုံခြုံရေးရရှိရန် မျှော်လင့်ခဲ့သည်။ သစ္စာဖောက်မှုကို သံသယရှိသဖြင့် ဂျင်တိုင်းဒေသခံများသည် ဤဂျူးများကို တိုက်ပွဲပြီးဆုံးသည်အထိ သစ်တောထဲသို့ ဆုတ်ခွာရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ သုံးရက်အကြာတွင် ၎င်းတို့သည် ဂျူးလူမျိုး ၁၃၀၀၀ ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ အခြားမြို့များရှိ ဂျင်တိုင်းများသည်လည်း ဂျူးများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ထောင်နှင့်ချီသော လူများကို သတ်ဖြတ်ကာ ထောင်နှင့်ချီသောသူများကို သံကြိုးဖြင့် ချုပ်နှောင်ခဲ့သည်။ အလှမ်းဝေးသည့် အလက်ဇန္ဒြီးယားတွင် အဓိကရုဏ်းဖြစ်ပွားသောအခါ ရောမစစ်သားများသည် ဂျူးများကို တိုက်ခိုက်ပြီး ဂျိုဆီဖပ်စ်အဆိုအရ အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးနှင့် ကလေးငယ် ၅၀၀၀၀ ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည် (စစ်ပွဲ ii. ၁၈. ၈ [၄၉၇])။

At Scythopolis (Beth-shan) near the Jordan River on the border of Galilee and Samaria, the local Jews joined with their Gentile neighbors in resisting the attacking hordes of Jewish insurrectionists, hoping thereby to guarantee later safety for themselves with the Gentiles. Suspicious of treachery, the Gentile inhabitants ordered these local Jews to withdraw to a grove until the battle was over. Three days later they massacred all these Jews, who are said to have numbered 13,000. Gentiles in other cities also attacked the Jews, and thousands were slain and more thousands put in chains. As far away as Alexandria, when a riot occurred, Roman soldiers fell upon the Jews and killed, according to Josephus, 50,000 men, women, and children (War ii. 18. 8 [497]).

 

ဆတ်စတီးယပ်စ်ဂါလပ်စ်၏ စစ်ရေး—ဆီးရီးယားအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဆတ်စတီးယပ်စ်ဂါလပ်စ်သည် ယခုအခါ စစ်ရေးကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ သူသည် လီဂျံစစ်သား ၁၂၀၀၀၊ မြင်းသည်တပ်ဖွဲ့ ၁၀၀၀ နှင့် ခြေလျင်စစ်သား၊ လေးသမားများနှင့် မြင်းစီးသူများပါဝင်သော အင်အား ၁၅၀၀၀ နီးပါးရှိသော အရန်တပ်ဖွဲ့များကို ဦးဆောင်ကာ ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် ဂျူးတော်လှန်သူများကို လိုက်လံတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

The Campaign of Cestius Gallus.—The governor of Syria, Cestius Gallus, now took a hand. Leading a force of some 12,000 legionaries with 1,000 cavalry and nearly 15,000 auxiliaries composed of foot soldiers, archers, and mounted men, he marched down the coast pursuing the Jewish insurrectionists, who fled before him.

 

ပိုလီမိုင်းစ်တွင် ဂျူးများသည် သူဖြတ်သွားသည်အထိ စောင့်ဆိုင်းပြီး ရောမစစ်သား ၂၀၀၀ ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ဆတ်စတီးယပ်စ်သည် တောင်ဘက်သို့ ဆက်လက်ချီတက်ပြီး ဂျိုပါသို့ရောက်သောအခါ ဂျူးလူမျိုး ၈၀၀၀ ကျော်ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ အခြားမြို့များတွင်လည်း အလားတူ ရက်စက်မှုများကို လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဂါလီလီသို့ သူစေလွှတ်သော အင်အားကြီးတပ်ဖွဲ့တစ်ခုတွင် ဂျူးများသည် အောင်မြင်ရန်ထင်မှတ်သည့်အခါမှသာ တိုက်ခိုက်ကာ ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး ရောမတို့က ဂျူးလူမျိုး ၂၀၀၀ ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။

At Ptolemais the Jews waited until he had passed on, and then slew a garrison of 2,000 soldiers. Cestius continued south, and when he reached Joppa, he put more than 8,000 Jews to the sword. In other towns he carried out similar atrocities. In Galilee, into which he sent a strong detachment, the Jews fled, fighting only when they thought they could do so successfully; there the Romans killed some 2,000 of them.

 

အေဒီ ၆၆ ဆောင်းဦးရာသီတွင် ဆတ်စတီးယပ်စ်သည် ဂျေရုဆလင်မြို့ပေါ်သို့ တပ်ဖွဲ့အားလုံးကို စုစည်းချီတက်ခဲ့သည်။ သူသည် တဲများပွဲတော်ကျင်းပနေစဉ် ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဥပုသ်နေ့ဖြစ်နေသော်လည်း ဂျူးများသည် ၎င်းတို့၏ဘာသာရေးထုံးတမ်းများကို စွန့်လွှတ်ကာ ဆတ်စတီးယပ်စ်၏တပ်ဖွဲ့များကို တိုက်ခိုက်ရန် ထွက်လာခဲ့သည်။ ရောမနှင့်ဂျူးနှစ်ဖက်စလုံးကို အံ့အားသင့်စေသည်မှာ ၎င်းတို့သည် ရောမတပ်ဖွဲ့များကို ချိုးဖျက်နိုင်ခဲ့သည်။ ဂျိုဆီဖပ်စ်အဆိုအရ ခြေလျင်တပ်ဖွဲ့နှင့် မြင်းသည်တပ်ဖွဲ့တစ်ခု၏ ဘေးထိုးတိုက်ခိုက်မှုကသာ ဆတ်စတီးယပ်စ်၏တပ်ဖွဲ့များကို ကယ်တင်ခဲ့သည်။ ရောမစစ်သား ၅၀၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့ပြီး ဂျူးများမှာ ၂၂ ဦးသာ ဆုံးရှုံးခဲ့သည် (စစ်ပွဲ ii. ၁၉. ၂ [၅၁၉])။ ဤအချိန်တွင် အဂရစ်ပါသည် ဂျူးများထံသို့ သံတမန်တစ်ဦးစေလွှတ်ခဲ့သော်လည်း ၎င်းတို့၏တုံ့ပြန်မှုမှာ သံတမန်တစ်ဦးကို သတ်ဖြတ်ပြီး နောက်တစ်ဦးကို ဒဏ်ရာရစေခဲ့သည်။ ဂျေရုဆလင်မြို့ရှိ တော်ဝင်ပါတီ၏ မြို့တံခါးဖွင့်ပေးမည်ဟူသော ကတိဖြင့် အားတက်လာပြီး ဆတ်စတီးယပ်စ်သည် တပ်ဖွဲ့များကို စုစည်းကာ ဗိမာန်တော်၏ မြောက်ဘက်တံတိုင်းအထိ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် အံ့အားသင့်ဖွယ်ဖြစ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဆတ်စတီးယပ်စ်သည် သူ၏တပ်ဖွဲ့များကို ဆုတ်ခွာစေခဲ့ပြီး ဂျုဒီးယားတောင်ကုန်းများထဲတွင် မဟာဗျူဟာမြောက်အနေအထားဆိုးရွားသည့်နေရာတွင် တပ်စွဲခဲ့သဖြင့် ဂျူးများသည် သူ့ကို တိုက်ခိုက်ကာ ခြေလျင်တပ်ဖွဲ့ ၅၀၀၀ ကျော်နှင့် မြင်းသည်တပ်ဖွဲ့ ၅၀၀ နီးပါး၊ အရာရှိများစွာအပါအဝင် သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများစွာကို သိမ်းယူခဲ့သည်။

In the autumn of a.d. 66, Cestius next concentrated his entire force upon Jerusalem. He arrived during the celebration of the Feast of Tabernacles, and although it was Sabbath, the Jews abandoned their religious rites and rushed out to attack Cestius’ troops. To the amazement of both Romans and Jews, they broke the Roman ranks. Indeed, Josephus declares that only a flank attack by a force of footmen and cavalry saved Cestius’ forces. More than 500 Roman soldiers were killed, whereas the Jews lost only 22 men (War ii. 19. 2 [519]). At this point Agrippa sent an embassy to the Jews; their reaction was to attack his representatives, killing one and wounding the other. Encouraged by a promise of the royalist party in Jerusalem to open the gates for him, Cestius then gathered his troops to a fresh assault, and penetrated as far as the north wall of the Temple. Then an astounding thing happened: Cestius withdrew his troops, and placed himself strategically in such a poor position among the Judean hills that the Jews were able to attack him and kill more than 5,000 infantry and nearly 500 cavalry, including many officers, as well as to capture much matériel.

 

မုန်တိုင်း၏ ငြိမ်သက်မှု—ဆတ်စတီးယပ်စ်၏ ရှုံးနိမ့်မှုနှင့် ဆုတ်ခွာမှုသည် ဂျေရုဆလင်မြို့ရှိ ရှေးရိုးစွဲဂျူးများအား ထွက်ပြေးရန် အခွင့်အရေးပေးခဲ့သည်။ အချို့သည် အဂရစ်ပါနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့ပြီး၊ အချို့သည် တိုင်းပြည်အတွင်း ငြိမ်းချမ်းသောနေရာများကို ရှာဖွေခဲ့ကာ၊ အချို့သည် တိုင်းပြည်မှ လုံးဝထွက်ခွာခဲ့သည်။ ဤအချိန်တွင် ဂျေရုဆလင်မြို့ရှိ ခရစ်ယာန်များသည် မဿဲ ၂၄:၁၅–၁၉ တွင် ယေရှု၏ သတိပေးချက်အတိုင်း ထွက်ပြေးခဲ့သည်။ စတုတ္ထရာစုခရစ်ယာန်သမိုင်းပညာရှင် ယူဆီဘီးယပ်စ်အဆိုအရ ဂျေရုဆလင်မြို့ရှိ ခရစ်ယာန်များသည် စစ်ပွဲမစတင်မီ ပရောဖက်များထံမှ သတိပေးချက်ရရှိခဲ့ပြီး ပျက်စီးမည့်မြို့မှ ထွက်ပြေးကာ ပီရာအရှိ ပေလာမြို့တွင် ခိုလှုံရန် အကြံပြုခံခဲ့ရသည်။ ၎င်းတို့သည် ယခုအခါ ထွက်ပြေးရန် အခွင့်အရေးကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဂျုဒီးယားတွင် ဤသက်သာသောကာလအတွင်း၊ ဒမတ်စကပ်စ်မြို့ရှိ ဂျူးများသည် ပြင်းထန်စွာ ခံစားခဲ့ရသည်။ ထိုနေရာရှိ ဂျင်တိုင်းများသည် ၎င်းတို့ကို သံသယဖြင့် အားကစားရုံတွင် ပိတ်လှောင်ထားခဲ့ပြီး၊ ဂျေရုဆလင်မြို့တွင် ဂျူးများ၏ အောင်မြင်မှုကို သိရှိသောအခါ တစ်ရက်အတွင်း ၁၀၀၀၀ ကျော်ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။

A Lull in the Storm.—The defeat and withdrawal of Cestius gave many of the conservative Jews a chance to flee from Jerusalem. Some of them joined Agrippa, others sought quiet in country places, and still others left the country entirely. It was at this time that the Christians in Jerusalem fled in accordance with the warning of Jesus recorded in Matt. 24:15–19. According to Eusebius, the 4th-century church historian, the Christians in Jerusalem had been warned by prophets before the war began that they should leave the doomed city and find refuge at Pella in Peraea. They now took this opportunity to make good their escape (Ecclesiastical History iii. 5. 3). During this time of comparative peace in Judea, however, the Jews of Damascus suffered bitterly. The Gentiles there had penned them up in the gymnasium under suspicion. When they learned of the Jewish victory in Jerusalem, they massacred more than 10,000 of them in one day.

 

ဂျိုဆီဖပ်စ်—မတ်သီယပ်စ်၏သား ဂျိုးဇက်ဖ်သည် နောက်ပိုင်းတွင် ဖလေဗီးယပ်စ်ဂျိုဆီဖပ်စ်အဖြစ် စစ်ပွဲ၏သမိုင်းပညာရှင်ဖြစ်လာပြီး ဂါလီလီသို့ တာဝန်ပေးအပ်ခံရသည်။ သူ၏လုပ်ဆောင်မှုအစီအစဉ်သည် အခြားဗိုလ်ချုပ်များ၏ ကြိုးပမ်းမှုများကို ဥပမာပြပေးပုံရသည်။ သူသည် လူထု၏မိတ်ဆွေဖြစ်မှုကို ရယူရန်ကြိုးစားခဲ့ပြီး၊ ခံတပ်များတည်ဆောက်ကာ တပ်ဖွဲ့များကို လေ့ကျင့်ပေးခဲ့သည်။ သူ၏လုပ်ငန်းစတင်ချိန်တွင် လက်နက်အမျိုးမျိုးဖြင့် တပ်ဆင်ထားသော လူ ၁၀၀၀၀၀ ရှိခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် ၆၅၀၀၀ သည် စစ်ဆင်ရေးအတွက် အဆင်သင့်ဖြစ်ခဲ့သည်။ သူသည် ဇီလော့တစ်ဦးဖြစ်သူ ဂျွန်အော့ဂစ်ချာလာကို တပ်ဖွဲ့အချို့ တာဝန်ပေးခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ဂျွန်သည် ဂျိုဆီဖပ်စ်၏ခေါင်းဆောင်မှုကို ငြင်းပယ်ပြီး သူ့ကိုဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

The combination of disaster in the provinces and unexpected victory over Cestius at Jerusalem led the Jews finally to attempt some sort of unity. Eleazar, an extremist, gained command in the city, while generals went out to rally the forces of the Jews in various areas.

Josephus.—Joseph, son of Matthias, later, as Flavius Josephus, to be historian of the war, was assigned to Galilee. His program of action was probably illustrative of the endeavors of other generals. He sought to gain the friendship of the people, built fortifications, and trained troops. At the beginning of his work he had 100,000 men equipped with whatever kind of weapons he could find, of whom 65,000 were ready for action. He entrusted John of Gischala, a Zealot, with some troops, but eventually John repudiated Josephus’ leadership and fought against him.

 

ဗက်စပေးရှင်း၏ရောက်ရှိလာမှု—ရောမသည် ပုန်ကန်နေသော ဂျုဒီးယားကို အင်ပါယာ၏ ဒဏ်ရာတစ်ခုအဖြစ်သာမက၊ ပုန်ကန်မှုကူးစက်နိုင်သော ဗဟိုချက်တစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် နီရိုသည် ဆီးရီးယားတွင် စစ်ဦးစီးဗိုလ်ချုပ်အဖြစ် ဖလေဗီးယပ်စ်ဗက်စပေးရှင်းကို ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ သူသည် ဂျာမန်များကို အောင်မြင်စွာ တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ဗြိတိန်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သူဖြစ်ပြီး နိုင်ငံရေးအတွေ့အကြုံလည်း ရှိခဲ့သည်။ ဗက်စပေးရှင်းသည် နီရိုနှင့်အတူ ဂရိခရီးစဉ်တွင် ရှိနေစဉ် ဆီးရီးယားတာဝန်ကို လက်ခံခဲ့သည်။ သူသည် ဆီးရီးယားသို့ထွက်ခွာပြီး အန်တီအုတ်မြို့တွင် သူ၏တပ်ဖွဲ့များကို စုစည်းခဲ့သည်။ ဤအတောအတွင်း ဂျူးတပ်ဖွဲ့တစ်ခုသည် အက်စကလွန်မြို့ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သော်လည်း ရောမစစ်သား အနည်းငယ်ပါဝင်သော တပ်စခန်းတစ်ခုက အနိုင်ယူခဲ့ပြီး ဂျူးဗိုလ်ချုပ်နှစ်ဦးနှင့် လူ ၁၀၀၀၀ ကို ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။

The Coming of Vespasian.—Rome viewed rebellious Judea not merely as a sore spot in the empire, but as an infectious center of rebellion that might spread. Nero decided, therefore, to appoint as general in supreme command of Syria a lifelong professional soldier, Flavius Vespasianus. Not only had he campaigned successfully against the Germans and had subjugated Britain; he also had political experience. Vespasian was with Nero on a tour in Greece when the emperor decided to give the Syrian commission to him. Vespasian proceeded to Syria and gathered his army at Antioch. While this was in progress a force of Jews attacked Ascalon. They were defeated by a small Roman garrison and lost two generals and 10,000 men.

 

ဂါလီလီ၏သိမ်းပိုက်မှု—ဗက်စပေးရှင်းသည် မြို့တောင်ကာမယ်လမြောက်ဘက်ရှိ ပိုလီမိုင်းစ်တွင် ဌာနချုပ်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ထိုနေရာတွင် သူ၏စွမ်းရည်ထက်မြက်သောသား တိုင်တပ်စ်နှင့်အတူ စစ်သား ၆၀၀၀၀ ခန့်ကို စုစည်းခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အနက် ၃၅၀၀၀ ခန့်သည် ရှေ့တန်းစစ်သားများဖြစ်သည်။

The Subjugation of Galilee.—Vespasian established his headquarters at Ptolemais, on the coast north of Mt. Carmel. There, with the aid of his capable son, Titus, he gathered some 60,000 troops, of whom about 35,000 were first-line soldiers.

 

ပိုလီမိုင်းစ်ရှိ ဤတည်နေရာသည် ဗက်စပေးရှင်းအား ဂါလီလီကို တိုက်ခိုက်ရန် အနေအထားပေးခဲ့သည်။ သူ၏တပ်ဖွဲ့များနှင့် ဂျူးများအကြား သေးငယ်ပြီး သွေးထွက်သံယိုဖြစ်စေသော တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဂျိုဆီဖပ်စ်၏တပ်ဖွဲ့သည် ရောမတို့ရှေ့တွင် ပြိုကွဲသွားခဲ့ပြီး၊ ရောမတို့သည် ဆက်လက်ချီတက်ရင်း နောက်ထပ်ပုန်ကန်မှုကို သတိပေးရန် အရာအားလုံးကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဂျိုဆီဖပ်စ်သည် သူ၏တပ်ဖွဲ့အကြွင်းအကျန်များနှင့်အတူ ဂျိုတာပါတာမြို့တွင် တပ်စွဲခဲ့ပြီး ဗက်စပေးရှင်းက ၎င်းကို ချက်ချင်းဝိုင်းထားခဲ့သည်။ အံ့အားသင့်စွာ၊ ထိုမြို့သည် အင်အားမမျှသော်လည်း ၄၇ ရက်ကြာ တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့သည်။ မြို့သိမ်းခံရသောအခါ (အေဒီ ၆၇ ဇူလိုင်လ) ရောမတို့သည် ဂျူးလူမျိုး ၄၀၀၀၀ ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ ဝိုင်းထားစဉ်အတွင်း နောင်လာမည့်ရောမဧကရာဇ်၏ဖခင်ဖြစ်သူ ထရာဂျန်သည် အနီးအနားရှိ ဂျဖါမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဂျူးလူမျိုး ၂၇၀၀၀ ကို သတ်ဖြတ်ကာ ၂၀၀၀ ကို ကျွန်အဖြစ်ရောင်းချခဲ့သည်။ ဆမာရီယာတွင် ရောမတို့သည် ဂါရိဇင်တောင်တွင် တိုက်ပွဲအတွင်း လူ ၁၁၀၀၀ ကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။

This location at Ptolemais put Vespasian in a position to attack Galilee. Small, bloody battles resulted between his troops and the Jews. The army of Josephus melted before the Romans, who, as they advanced, destroyed everything as a warning against further revolt. With the remnant of his troops, Josephus took up his position in Jotapata, which Vespasian immediately besieged. Surprisingly, the town held out against great odds for 47 days. When it fell (July of a.d. 67), the Romans massacred 40,000 Jews. While the siege was in progress, Trajan, father of the future Roman emperor of that name, captured nearby Japha, where he killed 27,000 Jews and sold 2,000 more into slavery. In Samaria the Romans destroyed 11,000 persons in battle at Mt. Gerizim.

 

ဂျိုဆီဖပ်စ်သည် ဂျိုတာပါတာမှ စစ်သားအနည်းငယ်နှင့် ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး ဂူတစ်ခုတွင် ခိုလှုံကာ၊ သဘောတူညီချက်အရ စစ်သားတစ်ဦးချင်းစီသည် အချင်းချင်း သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး ဂျိုဆီဖပ်စ်နှင့် နောက်ထပ်တစ်ဦးသာ ကျန်ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့နှစ်ဦးသည် ရောမတို့ထံ လက်နက်ချခဲ့သည်။

Josephus fled from Jotapata with a few soldiers, and took refuge in a cave, where by agreement each soldier killed a fellow soldier in turn, until only Josephus and one other remained. These two surrendered to the Romans. (See under “Josephus,” p. 94, for further comment on this Jewish leader.)

 

ရောမတို့သည် ဂျိုပါကို ထပ်မံသိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ထိုနေရာတွင် မုန်တိုင်းတစ်ခုကြောင့် မြို့သူမြို့သားများခိုလှုံထားသော သင်္ဘောများကို ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး ရောမတို့သည် ကမ်းခြေသို့ ပုံကျလာသူများကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။ စုစုပေါင်း ၄၀၀၀ ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး မြို့ကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။

The Romans next took Joppa. There a storm destroyed the ships upon which many of the inhabitants had taken refuge, and the Romans massacred those cast up on the beach. Altogether 4,000 were killed there, and the city was razed.

 

ဗက်စပေးရှင်း၏ ရက်စက်စွာ သွေးထွက်သံယိုဖြစ်စေသော နည်းလမ်းမှာ ဂျေရုဆလင်မြို့ပြင်ပရှိ ဂျူးဗဟိုဌာနများကို ဖျက်ဆီးပြီး မြို့တော်သို့ ထောက်ပံ့မှုများကို ဖြတ်တောက်ရန်ဖြစ်သည်။ သူသည် နောက်ပိုင်းတွင် ဂျေရုဆလင်မြို့ပေါ်သို့ တပ်ဖွဲ့များကို စုစည်းရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။ အေဒီ ၆၇ ဆောင်းရာသီတွင် ဂါလီလီနှင့် ကမ်းရိုးတန်းမြို့များတွင် ပုန်ကန်မှုများ ရပ်တန့်သွားခဲ့သည်။ ဂါလီလီတွင် ဂျိုဆီဖပ်စ်ကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သော ခေါင်းဆောင် ဂျွန်အော့ဂစ်ချာလာသည် ဂျေရုဆလင်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး စစ်ပွဲပါတီက သူ့ကို နွေးထွေးစွာ ကြိုဆိုခဲ့သည်။

Vespasian’s ruthlessly bloody method was to destroy Jewish centers outside Jerusalem and thus to cut off supplies from the capital. He planned later to center his forces on Jerusalem. By the winter of a.d. 67 revolt had ceased in Galilee and the cities of the coast. John of Gischala, the leader in Galilee who had opposed Josephus, fled to Jerusalem, where the war party welcomed him warmly.

 

ဂျူးများအကြား တိုက်ခိုက်မှု—ရောမတို့သည် ဖျက်ဆီးခံရသော မြို့တစ်မြို့ပြီးတစ်မြို့ကို ထားရှိခဲ့ရာ၊ ဓားပြများသည် ဝင်ရောက်လာပြီး သေးငယ်သော ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဤမြို့များမှ ပြည်သူများသည် ဖြစ်နိုင်လျှင် ဂျေရုဆလင်သို့ ထွက်ပြေးလာခဲ့ပြီး ထိုနေရာတွင် ကျွေးမွေးရန်နှင့် စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရန် လူဦးရေများလာခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် စည်းလုံးညီညွတ်မှု၏ အရေးပါမှုကို သဘောပေါက်လာပြီး ဓားပြများသည် စုပေါင်းလာကာ ဂျေရုဆလင်သို့ပြောင်းရွှေ့ပြီး အုပ်ချုပ်မှုကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် အကြမ်းဖက်မှုကို အလဟပြဖြစ်မည်ဟု မြင်သောကြောင့် ဆန့်ကျင်သည့် မြို့၏အကောင်းဆုံးလူများကို ဖမ်းဆီးပြီး ရောမတို့နှင့် ဆက်ဆံသည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်ဖြင့် အများအပြားကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။

Fighting Among the Jews.—As the Romans left one devastated town after another behind them, groups of marauders moved in and carried on minor civil conflicts. The people of these towns fled when possible to Jerusalem, swelling the numbers there to be fed and kept in order. At last, sensing the importance of united action, the marauders came together and also moved into Jerusalem, where they took over control of affairs. They apprehended the best men of the city, who were opposed to violence because they saw its futility, and put many of them to death on the charge of treating with the Romans.

 

ပြည်သူများသည် ဤတရားမဝင်အစွန်းရောက်သူများကို ဆန့်ကျင်ပုန်ကန်ရန် စုစည်းသောအခါ၊ ၎င်းတို့သည် ဗိမာန်တော်ဧရိယာတွင် ခံတပ်တည်ဆောက်ကာ လုံးဝမထိုက်တန်သူတစ်ဦးကို ယဇ်ပုန်းချုပ်အဖြစ် ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ မြို့အတွင်းရှိ ရှေးရိုးစွဲသူများနှင့် ဗိမာန်တော်အတွင်းရှိ ဇီလော့များနှင့် ၎င်းတို့၏ ဓားလူသတ်သမားများအကြား ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲတစ်ခုဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် အိုင်ဒူမီယန်းများထံမှ အကူအညီတောင်းခံခဲ့ပြီး အင်အားကြီးတပ်ဖွဲ့တစ်ခုကို မြို့အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ရှေးရိုးစွဲပါတီ၏ အဖွဲ့ဝင်များကို ပြင်းထန်စွာ သတ်ဖြတ်မှုတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် အိုင်ဒူမီယန်းများသည် ၎င်းတို့သည် မြို့၏အဆိုးဆုံးအုပ်စုကို ထောက်ခံမိသည်ကို သဘောပေါက်ခဲ့ပြီး၊ ဤအန္တရာယ်ကြီးမားသောအချိန်တွင် လှည့်စားခံရသည်ကို စိတ်ကုန်ကာ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။ ဂျွန်အော့ဂစ်ချာလာသည် ယခုအခါ စစ်ပွဲကို နောက်ဆုံးအထိ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန် သန္နိဋ္ဌာန်ချထားသူများ၏ ခေါင်းဆောင်မှုကို ရရှိခဲ့သည်။

When the people organized a revolt against these lawless extremists, the latter fortified themselves in the Temple area and chose by lot an entirely unworthy creature for high priest. A bitter fight followed between the conservatives in the city and the Zealots and their daggermen within the Temple walls. The latter appealed to the Idumaeans for help, and admitted a large force of them into the city. A particularly bloody massacre of members of the conservative party resulted. Later, the Idumaeans realized that they had been tricked into supporting the worst element in the city, and they withdrew, disgusted at having been thus caught at so dangerous a moment. John of Gischala now gained the leadership of those who were determined to carry on the war to the bitter end.

 

ဗက်စပေးယံ၏အရာရှိများက ဤအချိန်တွင် ယေရုဆလင်ကို ချီတက်တိုက်ခိုက်ရန် တိုက်တွန်းခဲ့သော်လည်း သူက ယုဒလူများအား သူတို့၏စားနပ်ရိက္ခာများကုန်ဆုံးပြီး အချင်းချင်းတိုက်ခိုက်မှုဖြင့် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်သွားစေရန် ပညာရှိစွာ ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် အေဒီ ၆၇-၆၈ ဆောင်းရာသီသည် နှိုင်းယှဉ်အားဖြင့် ငြိမ်သက်စွာ ကုန်ဆုံးသွားခဲ့သည်။

Vespasian’s officers urged him to move upon Jerusalem at this juncture, but he declined, wisely deciding to let the Jews exhaust their provisions and themselves in fighting one another. Thus the winter of 67–68 passed in comparative quiet.

 

အေဒီ ၆၈ နွေဦးရာသီအစတွင် ဗက်စပေးယံသည် ပေရယအာကို သိမ်းပိုက်ရန် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ၎င်းကို ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ သွေးထွက်သံယိုဖြစ်စေခဲ့သည်။ ထို့နောက် ယုဒယအာနှင့် အိဒုမယအာတို့ကို အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်ရန် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဇွန်လလယ်တွင် ရောမတို့သည် လူသူကင်းမဲ့နေသော ယေရိခိုမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။

At the opening of spring in a.d. 68 Vespasian proceeded with the subjugation of Peraea, which he carried out with merciless and bloody efficiency. He then moved to complete the conquest of Judea and Idumaea. By mid-June the Romans occupied an almost deserted Jericho.

 

ဗက်စပေးယံဧကရာဇ်။—ဗက်စပေးယံသည် ယေရုဆလင်ကို ဝိုင်းထားရန်ပြင်ဆင်နေစဉ် နီရိုသေဆုံးသည့်သတင်းကြားခဲ့ရသည်။ သူသည် ဂါလဗာနှင့် အိုသိုတို့၏ ရွေးကောက်ခံရပြီး လုပ်ကြံခံရမှုများကို အလျင်အမြန်ဖြစ်ပေါ်လာသည်ကို အနီးကပ်ကြည့်ရှုခဲ့ပြီး၊ မကြာမီတွင် အီဂျစ်နှင့် အနီးအရှေ့ဒေသရှိ တပ်များက သူ့ကို ဧကရာဇ်အဖြစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရသည်ကို လက်ခံခဲ့သည်။ ယေရုဆလင်တိုက်ပွဲကို သူ၏ယုံကြည်စိတ်ချရသောသား တိုက်တပ်စ်အား လွှဲအပ်ပြီး ဗက်စပေးယံသည် ရောမသို့ ဖြည်းဖြည်းချင်း ခရီးဆက်ခဲ့သည်။ အိုသိုသေဆုံးပြီးနောက် ဧကရာဇ်နန်းတက်ရန်ကြိုးစားခဲ့သော ဗီတိလိယပ်စ်ကို ဗက်စပေးယံ၏ထောက်ခံသူများက ဖယ်ရှားခဲ့ပြီး၊ သူသည် ဧကရာဇ်အဖြစ် တကယ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။

Vespasian the Emperor.—Vespasian was about to lay siege to Jerusalem when word came of Nero’s death. He looked on from a distance through the election and assassination in quick succession of Galba and Otho, and soon accepted his own election as emperor by troops in Egypt and Near East. Turning over to his trusted son, Titus, the management of the campaign against Jerusalem, Vespasian moved slowly toward Rome. Vitellius, who had sought the purple after Otho was killed, was himself put out of the way by partisans of Vespasian, and the latter became emperor in fact. See Palestine Under the Herodians.

 

ယုဒလူများ၏ ပြည်တွင်းစစ်။—ရောမတပ်များ ယာယီအနားယူနေစဉ်၊ ဆီမွန်ဘာဂီအိုရာဟူသော ယုဒခေါင်းဆောင်တစ်ဦးသည် ယုဒယအာနှင့် အိဒုမယအာတစ်လျှောက် လုယက်သတ်ဖြတ်သည့် စစ်ဆင်ရေးတစ်ခုကို စတင်ခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် သူသည် ယေရုဆလင်သို့ရောက်ရှိလာပြီး၊ အစပိုင်းတွင် သူ့ကိုဆန့်ကျင်ခဲ့သော ဇီလော့တချို့က သူ၏တပ်များနှင့်အတူ မြို့ထဲသို့ဝင်ခွင့်ပေးခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဆီမွန်၏သား အဲလီယာဇာသည် ဆီမွန်ဘာဂီအိုရာကို ဆန့်ကျင်ရန် အုပ်စုသစ်တစ်ခုဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး၊ ယေရုဆလင်တွင် ပြည်တွင်းစစ်ထပ်မံဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဗက်စပေးယံ၏ စောင့်ဆိုင်းရန်မူဝါဒသည် ယုဒအစွန်းရောက်သူများအကြား ဂျွန်ဂစ္ဆလာ၊ ဆီမွန်နှင့် အဲလီယာဇာ၏ နောက်လိုက်များဟူ၍ သုံးဖွဲ့ခွဲထွက်သွားပြီး အချင်းချင်း ဖျက်ဆီးရာတွင် ရောမတို့၏လုပ်ငန်းကို ပိုမိုလွယ်ကူစေခဲ့သည်။

A Jewish Civil War.—With the Roman troops lying at rest for the moment, a Jewish leader by the name of Simon bar Giora began a marauding campaign through Judea and Idumaea, plundering and killing. Eventually he came before Jerusalem, where some of the Zealots, who at first had opposed him, admitted him with his forces. Then Eleazar, son of Simon, another insurgent leader, formed a new group to oppose Simon bar Giora, and civil war within Jerusalem broke out once more. Thus Vespasian’s policy of waiting was vindicated by the formation of three factions among the Jewish extremists: the followers of John of Gischala, those of Simon, and those of Eleazar, who by destroying one another made the Romans’ task easier.

 

ယေရုဆလင်ဝိုင်းထားခြင်း။—အေဒီ ၇၀ နွေဦးတွင် တိုက်တပ်စ်သည် သံလွင်တောင်ကို သိမ်းပိုက်ပြီး ယေရုဆလင်ကို ဝိုင်းထားခဲ့သည်။ ယုဒလူများ၏ ထိုးဖောက်တိုက်ခိုက်မှုများက ရောမတို့ကို နှောင့်နှေးစေခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ တိုက်ခိုက်ရာတွင် ကစားခဲ့သော လှည့်ကွက်များက ဝိုင်းထားသူများကို ဒေါသထွက်စေပြီး မကြာမီလုပ်ဆောင်မည့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများအတွက် ၎င်းတို့၏စိတ်ကို ပြင်ဆင်ပေးခဲ့သည်။ ဝိုင်းထားခြင်း၏ဇာတ်လမ်းသည် တိုက်ခိုက်မှုနှင့် တန်ပြန်တိုက်ခိုက်မှုများ၊ ထိုးဖောက်တိုက်ခိုက်မှုများနှင့် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုများ၊ သေဆုံးသူဦးရေများလာခြင်းတို့၏ ထပ်တလဲလဲမှတ်တမ်းဖြစ်သည်။ ယုဒလူများသည် အစွန်းရောက်စွာ ရဲရင့်ခဲ့ပြီး ရောမတို့သည် ပြင်းထန်စွာ ဒေါသထွက်လာခဲ့သည်။ အန္တရာယ်ဖိအားအောက်တွင် ဇီလော့များအကြား အုပ်စုများသည် မတည်မငြိမ်သော စည်းလုံးညီညွတ်မှုတစ်ခုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သော်လည်း၊ အေဒီ ၇၀ မေလ ၂၅ ရက်တွင် တိုက်တပ်စ်သည် အပြင်ဘက်တံတိုင်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး၊ တစ်ပတ်အကြာတွင် ဒုတိယတံတိုင်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ မြို့အတွင်းတွင် ပသခါပွဲအချိန်တွင် လူထောင်ပေါင်းများစွာ စုပြုံရောက်ရှိနေခဲ့ပြီး ဆိုးရွားသော ဒုက္ခများကို ခံစားခဲ့ရသည်။ ယိုဆဖပ်စ်သည် ယုဒလူများအား လက်နက်ချရန် အချည်းနှီးတောင်းဆိုခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် အချင်းချင်းနှင့် ရောမတို့အား ဆက်လက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ တိုက်တပ်စ်သည် မြို့တံတိုင်းအပြင်ဘက်တွင် ဖမ်းမိသော ယုဒလူများကို ကားစင်ရိုက်သတ်ခဲ့သည်။ မြို့တွင်း၌ စားနပ်ရိက္ခာများ ပြတ်လပ်လာပြီး ရောဂါများဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ယိုဆဖပ်စ်က မေလ ၁ ရက်မှ ဇူလိုင်လ ၂၀ ရက်အတွင်း အလောင်းတစ်သိန်းကျော်ကို မြို့ပြင်သို့ သယ်ထုတ်ခဲ့ရသည်ဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။

The Siege of Jerusalem.—Titus occupied the Mount of Olives in the spring of a.d. 70 and laid siege to Jerusalem. Sallies by the Jews delayed the Romans, and the tricks they played in fighting infuriated the besiegers and prepared their minds for the unmitigated cruelties they were soon to commit. The story of the siege is dreary record of attacks and counterattacks, of sorties and bombardments, and of an increasing toll of death. The Jews were fanatically brave, and the Romans became bitterly angry. Under pressure of danger the factions among the Zealots effected a precarious union, but by May 25, a.d. 70, Titus had captured the outer wall, and a week later he held the second one. Within the city, where thousands had crowded together at the time of the Passover, misery was extreme. From outside the walls Josephus pleaded in vain with the Jews to surrender, but they continued to fight both among themselves and against the Romans. In full sight of the defenders Titus crucified the Jews he captured. Provisions ran short in the city and disease broke out. Josephus preserves a report that between May 1 and July 20, over 100,000 corpses were carried outside the city for burial.

 

မြို့ပျက်စီးခြင်း။—အဆုံးသတ်သည် ယခုအခါ မြင်သာလာခဲ့သည်။ ဇူလိုင်လ ၂၅ ရက်တွင် ရောမတို့သည် အန်တိုနီယာမျှော်စင်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး၊ ထိုနေရာ၌ တိုက်ပွဲများသည် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရဲစွမ်းသတ္တိ၏ အံ့ဖွယ်များအတွက် အခွင့်အရေးပေးခဲ့သည်။ ယုဒလူများ၏ အခြေအနေမည်မျှဆိုးရွားသည်ကို မသိရှိဘဲ၊ ရောမတို့သည် စိတ်ဓာတ်ကျမှုကို ခံစားခဲ့ရပြီး၊ တိုက်တပ်စ်သည် ၎င်းတို့ကို အားပေးရန် အလွန်ကြိုးစားခဲ့ရသည်။ အခြေအနေသည် ယခုအခါ လျင်မြန်စွာ ယိုယွင်းလာခဲ့သည်။ ယုဒမင်းမျိုးမှ အချို့သည် ရောမတို့ထံ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။ အစာငတ်မွတ်မှုသည် တစ်လွှားဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး၊ အမျိုးသမီးတစ်ဦးသည် အလွန်စိတ်ပျက်အားငယ်မှုကြောင့် သူမ၏ နို့စို့ကလေးသားကို ကင်စားခဲ့သည်။

The Fall of the City.—The end was now in sight. On July 25 the Romans took the Tower of Antonia, where the fighting gave opportunity for marvels of personal valor. Not realizing how desperate was the state of the Jews, the Romans were seized by despondency, and Titus was barely able to rouse them from it. The situation now deteriorated rapidly. Some Jews of the nobility deserted to the Romans; famine was general, and a woman in deep despair even roasted and ate her infant son.

 

သြဂုတ်လ ၃၀ ရက်တွင် တိုက်တပ်စ်၏ အမိန့်ကို ဆန့်ကျင်ပြီး ဗိမာန်တော်ကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ရောမစစ်သားများသည် ပစ္စည်းဥစ္စာနှင့် လူ့အသက်များကို ယူဆောင်ခြင်းမှ ထိန်းမရခဲ့ပေ။ တိုက်တပ်စ်သည် ရွှေရောင်ခုနစ်ခက်ဖယောင်းတိုင်နှင့် အခြားဆုဖလားများကို ရောမရှိ သူ၏အောင်ပွဲခံရန်အတွက် ကယ်တင်နိုင်ခဲ့သော်လည်း၊ အခြားအားလုံးသည် ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသည်။ မြို့အောက်ပိုင်းနှင့် အပေါ်ပိုင်းကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး၊ တံတိုင်းများကို ဖြိုချခဲ့သည်။ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်ခွင့်ပြုသလောက် မြို့ကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဟေရောဒ်၏ နန်းတော်ရှိ မျှော်စင်သုံးခုမှလွဲ၍ ယေရုဆလင်တစ်ခုလုံးပျက်စီးခဲ့သည်။

On August 30, against Titus’ orders, the Temple was set on fire and destroyed. The Roman soldiers could not be restrained from taking both property and life. Titus succeeded in saving the golden seven-branched candle-stick and some other trophies for his triumph in Rome, but otherwise the ruin was complete. Both the lower and the upper city were set on fire, the walls were broken down, and as far as topography permitted, the site was leveled. Except for the three towers of Herod’s palace, all Jerusalem was destroyed.

 

ယေရုဆလင်ဝိုင်းထားခြင်းနှင့် သိမ်းပိုက်ခြင်းတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော သတ်ဖြတ်မှု၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုသည် ရောမစစ်ပွဲများ၏ သမိုင်းတွင် အဆိုးရွားဆုံးဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ယုဒလူများသည် အချင်းချင်း သေသည်အထိ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြပြီး၊ ရောမတို့ကို အသက်များစွာ သတ်ဖြတ်လိုသည့် စိတ်ဆန္ဒဖြင့် စိတ်ဓာတ်ပြင်းထန်စွာ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ အောင်နိုင်သူများသည် ယုဒလူထောင်ပေါင်းများစွာကို ကျွန်အဖြစ် ရောင်းချခဲ့ပြီး၊ အခြားထောင်ပေါင်းများစွာကို မြို့ပြများရှိ ပြဇာတ်ရုံများတွင် သေဆုံးရန် ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။ တိုက်တပ်စ်သည် အရပ်ရှည်ဆုံးနှင့် ချောမောဆုံးသော အကျဉ်းသားများကို ရောမရှိ သူ၏အောင်ပွဲခံပွဲအတွက် ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ အကျဉ်းသားတစ်သောင်းတစ်ထောင်သည် အကျဉ်းသားများကို အမျိုးအစားခွဲခြားရာတွင် ကုန်ဆုံးခဲ့သော ရက်များအတွင်း အစာငတ်မွတ်သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ယိုဆဖပ်စ်က ရောမတို့သည် အကျဉ်းသားကိုးသောင်းခုနစ်ထောင်ကို ဖမ်းဆီးခဲ့သည်ဟု ခန့်မှန်းသည်။ သူက ဝိုင်းထားခြင်းမှ သေဆုံးသူများသည် တစ်သန်းတစ်သိန်းကျော်ဟူ၍ မယုံကြည်နိုင်လောက်သည့် အရေအတွက်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်ဟု တွက်ချက်သည်။ သေဆုံးသူအများစုသည် ယုဒလူများဖြစ်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် မြို့တွင်နေထိုင်သူများထက် ဧည့်သည်များဖြစ်ကြသည်ဟု သူက ဆိုသည် (စစ်ပွဲ vi. ၉. ၃ [၄၂၀, ၄၂၁])။ သိမ်းပိုက်မှု၏ ချက်ချင်းလုပ်ငန်းပြီးဆုံးပြီးနောက်၊ တိုက်တပ်စ်သည် အကျဉ်းသားများနှင့် ဆုဖလားများကို ယူဆောင်ကာ ရောမသို့ ပြန်လာခဲ့ပြီး၊ လမ်းတစ်လျှောက် ၎င်းတို့ကို ပြသခဲ့သည်။ ရောမတွင် သူသည် ရောမဖိုရမ်ရှိ တိုက်တပ်စ်၏ အောင်ပွဲခံတံစဉ်ဖြင့် ယခုထိ အထိမ်းအမှတ်ပြုထားသည့် ခမ်းနားသော အောင်ပွဲခံချီတက်ပွဲကို ခံစားခဲ့သည်။ ၎င်းတွင် ဗိမာန်တော်မှ ခုနစ်ခက်ဖယောင်းတိုင်အပါအဝင် အခြားဆုဖလားများကို ပုံဖော်ထားသည်။

The savagery of the slaughter which marked the siege and capture of Jerusalem was perhaps the worst in the long history of Roman wars. The Jews fought one another to the death, and they fought the Romans with the courage of desperation, for the latter had no desire but to kill as many of them as possible. The conquerors sold thousands of Jews into slavery, and they sent other thousands to various cities to perish in the arenas. Titus reserved the tallest and handsomest of his captives for his triumph in Rome. It is said that 11,000 prisoners starved to death in the days that were spent in classifying and dividing the hordes of captives. Josephus estimates that the Romans took 97,000 prisoners. He calculates those who died from the siege to have reached the almost unbelievable figure of 1,100,000. He declares that the large majority of those who perished, though Jews, were visitors to the city rather than dwellers there (War vi. 9. 3 [420, 421]). With the immediate task of conquest over, Titus returned to Rome with his prisoners and trophies, exhibiting them on the way. At Rome he enjoyed a magnificent triumphal procession, which still is commemorated by the Arch of Titus in the Roman Forum. On it is portrayed, among other trophies, the seven-branched candlestick from the Temple (see illustration, Vol. III, p. 40).

 

ယုဒယအာတွင် သုံးနှစ်ကြာ တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး၊ ရောမတို့သည် ခံတပ်များကို တစ်ခုပြီးတစ်ခု သိမ်းပိုက်ကာ ဖမ်းမိသော ယုဒလူများကို သတ်ဖြတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ကျွန်အဖြစ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ အေဒီ ၇၃ မေလတွင် သွေးထွက်သံယိုဖြစ်စေသော ယုဒ-ရောမစစ်ပွဲသည် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။

Fighting continued in Judea for three years, while the Romans conquered fortress after fortress and either killed or enslaved the Jews they captured. By May of a.d. 73 the bloody Jewish-Roman war was over.

 

 

IX. စစ်ပြီးခေတ်

IX. The Postwar Period

 

ဗိမာန်တော်ပျောက်ကွယ်သွားပြီး၊ ဆန်ဟီဒရင်ဖျက်သိမ်းခံရပြီး၊ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးနည်းလမ်းအားလုံး ဖယ်ရှားခံရပြီးနောက်၊ ဆီနဂေါ့ဂ်သာ ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ယုဒလူများသည် လူမျိုးတစ်မျိုးအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေသော်လည်း၊ ဤအချိန်မှစ၍ ၎င်းတို့ကို နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံထက် ဘုရားကျောင်းတစ်ခုအဖြစ် မှတ်ယူသင့်သည်။

With the Temple gone, the Sanhedrin dispersed, and all means of self-government removed, only the synagogue remained. Consequently, though the Jews were still a race, from this time on they should be looked upon rather as a church than as a nation.

 

ဘုရားကျောင်းတစ်ခုအနေဖြင့်၊ ယုဒလူများသည် ဆီနဂေါ့ဂ်ကို အာရုံစူးစိုက်ထားကာ ဘဝကို ပိုမိုတည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ယဇ်ပူဇော်ခြင်းများ မပြုလုပ်တော့ဘဲ၊ အီဂျစ်ရှိ အိုနီယပ်စ်၏ ဗိမာန်တော်ပင်လျှင် ပိတ်သိမ်းခံရပြီးနောက်၊ ၎င်းတို့သည် ယခုအခါ တရားတော်ကို ၎င်းတို့၏ ခွန်အားရင်းမြစ်အဖြစ်နှင့်၊ အနာဂတ်အတွက် မျှော်လင့်ချက်ကို မက်ဆီယာ ရောက်ရှိလာမည်ဟု ယုံကြည်ထားသည့်အရာပေါ်တွင် အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။ တရားတော်သည် ၎င်းတို့အား ဖြောင့်မတ်ခြင်း၏ အတွင်းစိတ်ယုံကြည်မှုကို ယူဆောင်လာခဲ့ပြီး၊ ယခုအခါ လူမျိုးတစ်မျိုးလုံး မှိုင်းမိုက်နေပြီး ၎င်းတို့၏စိတ်နှလုံးများသည် မအောင်မြင်မှုနှင့် အချည်းနှီးဖြစ်မှုခံစားချက်ဖြင့် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးဖြစ်နေသောကြောင့် ပို၍လိုအပ်ခဲ့သည်။ မက်ဆီယာမျှော်လင့်ချက်သည် ၎င်းတို့အား နိုင်ငံပြန်လည်ထူထောင်ရေး အာမခံချက်နှင့်အတူ ၎င်းတို့ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်ထက် ပို၍ရရှိမည့် ကတိတော်ကို ယူဆောင်လာခဲ့သည်။ ဤဝမ်းနည်းဖွယ်အချိန်တွင် ယုဒလူများသည် ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင်နိုင်ငံရေးဘဝကို မရရှိနိုင်ခဲ့သော်လည်း၊ ရောမတို့သည် အင်ပါယာအတွင်း ၎င်းတို့၏နိုင်ငံရေးအခွင့်အရေးများကို ရုပ်သိမ်းခြင်း သို့မဟုတ် ဆီနဂေါ့ဂ်များအသုံးပြုမှုကို လုံးဝဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်းမပြုခဲ့ပေ။

As a church, the Jews centered their lives more than ever on the synagogue. With the sacrifices no longer offered, and even the temple of Onias in Egypt closed, they looked to the Law as their present source of strength, while they focused their hope for the future on the Messiah they believed would yet come. The Law brought them an inner conviction of righteousness, which was the more needed now since the whole people were immersed in gloom and their hearts were burdened with a sense of failure and futility. The Messianic hope brought them assurance of national restoration, together with the promise of even more than they had lost. Although the Jews in this sad time could have no political life of their own, the Romans did not withdraw their political rights in the empire or interfere at all with their use of the synagogues.

 

ဂျမ်နီယာကောင်စီ။—ဆန်ဟီဒရင်သည် အချို့ပြောဆိုသည့်အတိုင်း ယေရုဆလင်မှ အုပ်စုတစ်ခုအနေဖြင့် လွတ်မြောက်ခဲ့ခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ ယပ်ဖာအောက်ရှိ ကမ်းရိုးတန်းမြို့ဖြစ်သော ဂျမ်နီယာ (ဂျဘ်နီ) တွင် ကောင်စီသစ်တစ်ခုဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ဤယုဒဘာသာ၏ဗဟိုချက်ကို ဦးဆောင်သူမှာ ဖရှီဆီဖြစ်သူ၊ ရဗ္ဗိတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ထင်ရှားသောဆရာ ဟီလယ်၏တပည့်ဖြစ်သူ ယိုဟာနန်ဘင်ဇက္ကိုင်ဖြစ်သည်။ ယုဒစစ်ပွဲအတွင်း သူသည် ထိန်းသိမ်းရေးသမားတစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ဇီလော့များ၏ ဦးဆောင်မှုက လူများကို မည်သည့်နေရာသို့ ခေါ်ဆောင်သွားသည်ကို မြင်သောအခါ၊ သူသည် ယေရုဆလင်မှ အခေါင်းတစ်ခေါင်းဖြင့် လွတ်မြောက်ပြီး ရောမတို့ထံ လက်နက်ချခဲ့သည်။ စစ်ပွဲပြီးနောက် သူသည် ဂျမ်နီယာတွင် ကောလိပ်တစ်ခုတည်ထောင်ရန် ခွင့်ပြုချက်ရရှိခဲ့သည်။ ဤနေရာတွင် ယုံကြည်ချက်၊ ဉာဏ်ရည်ထက်မြက်မှုနှင့် သြဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိသော ရဗ္ဗိများသည် ကောင်စီသစ်တည်ထောင်ရန် စုဝေးခဲ့သည်။

The Council of Jamnia.—The Sanhedrin did not escape as a body from Jerusalem, as some have said; rather, a new council was formed at Jammia (Jabneh), a town on the coast below Joppa. The leader of this new center of Judaism was Johanan ben Zakkai, a Pharisee, a rabbi, and a disciple of the famous teacher Hillel. During the Jewish war he was a conservative, and when he saw where the leadership of the Zealots had taken the people, he escaped from Jerusalem in a coffin and surrendered himself to the Romans. After the war he obtained permission to establish a college at Jamnia. Here rabbis of conviction, intellectual stature, and influence gathered to establish the new council.

 

ယုဒလူများသည် ယခုအခါ ရောမဗိမာန်အခွန်ပေးဆောင်ရန် ဖိအားပေးခံရသော်လည်း၊ ၎င်းတို့ယခင်က ၎င်းတို့၏ဗိမာန်တော်သို့ ပို့ဆောင်ခဲ့သော ငွေများသည် ဂျမ်နီယာသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ထိုနေရာ၌ ထိုင်နေသော ကောင်စီသည် ရန်ပုံငွေရရှိခဲ့သည်။ ဤကောင်စီသည် နိုင်ငံရေးအဓိပ္ပာယ်ဖြင့် ဥပဒေပြုပိုင်ခွင့် သို့မဟုတ် တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်မရှိသော်လည်း၊ ၎င်းသည် တရားတော်နှင့် ရဗ္ဗိများ၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်များကို စည်းကမ်းချမှတ်ရာတွင် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းသည် နောက်ပိုင်းတွင် တရားလမ်းညွှန်ကျမ်းကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် လုပ်ငန်းကို စတင်ခဲ့သည်။ တရားရေးရာကိစ္စများတွင် ကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များသည် ဒိုင်ယာစပါရာဟုခေါ်သော ပြန့်ကျဲနေသော ယုဒလူများအကြား သက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။ ပို၍အရေးကြီးသည်မှာ၊ ဂျမ်နီယာကောင်စီသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ကျမ်းစာရင်းကို တရားဝင်ပြန်လည်အတည်ပြုခဲ့ပြီး၊ အာပိုကရီဖာ ရေးသားချက်များ၏ အခွင့်အာဏာကို အသိအမှတ်ပြုရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။

Although the Jews were now compelled to pay the Roman temple tax, the money they had previously sent to their own Temple now came to Jamnia, and thus the council sitting there had funds. Although this council had no legislative or judicial powers in any political sense, it did lead out in codifying the law and the interpretations of the rabbis. Thus it began the work which later produced the Talmud. The decisions of the council in matters of the law made themselves felt among the dispersed Jews, known as the Diaspora. More important still, it was the council of Jamnia that officially reaffirmed the canon of the Old Testament. It refused to recognize the authority of the writings of the Apocrypha (see Vol. I, p. 43).

 

ထရာဂျန်လက်ထက်တွင် ပုန်ကန်မှု။—ဗက်စပေးယံ (အေဒီ ၆၉-၇၉) နှင့် တိုက်တပ်စ် (အေဒီ ၇၉-၈၁) လက်ထက်တွင် ယုဒလူများရရှိခဲ့သော လွတ်လပ်မှုသည် ဒိုမီရှင် (အေဒီ ၈၁-၉၆) လက်ထက်တွင် ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်များကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုကြောင့် ထင်ရှားသော ဒိုမီရှင်သည် ယုဒလူများကို ထပ်တူရက်စက်စွာ ဆက်ဆံခဲ့သည်။ မိမိ၏လူမျိုးဝင်ကို ဖုံးကွယ်ရန်ကြိုးစားသော ယုဒလူမည်သူမဆို အပြစ်ပေးခံရပြီး၊ ယုဒဘာသာသို့ ကူးပြောင်းသူများသည် ပစ္စည်းဥစ္စာဆုံးရှုံးမှုနှင့် အသက်ဆုံးရှုံးမှုပင် ခံစားခဲ့ရသည်။ ဤညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုသည် ယုဒလူများ၏ လူမျိုးရေးအသိစိတ်ကို ထပ်မံခိုင်မာစေခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ ဒေါသခံစားမှုကို ထပ်မံဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

The Rebellion Under Trajan.—The freedom the Jews enjoyed under Vespasian (a.d. 69–79) and Titus (a.d. 79–81) disappeared under Domitian (a.d. 81–96). Noted for his persecution of Christians, Domitian was equally ruthless with the Jews. Any Jew who sought to conceal his nationality was punished, and proselytes to Judaism suffered loss of property and even of life. This persecution crystallized again the Jews’ sense of nationality, and once more aroused their feeling of outrage.

 

နာဗာ (အေဒီ ၉၆-၉၈) သည် ယုဒလူများ၏ ဥပဒေအရ အခွင့်အရေးများကို ပိတ်ပင်ခြင်းကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဆယ့်ငါးနှစ်အကြာတွင် ၎င်းတို့၏ တည်နေသော ဒေါသခံစားမှုသည် ပေါက်ကွဲထွက်လာခဲ့ပြီး၊ ဆိုက်ရီနီ၊ အီဂျစ်နှင့် ဆိုက်ပရပ်စ်တို့တွင် ၎င်းတို့သည် နိုင်ငံရေးအုပ်ချုပ်သူများထက် ၎င်းတို့၏ ဂျင်တိုင်းလူများကို တိုက်ခိုက်သည့် ပုန်ကန်မှုတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဧကရာဇ် ထရာဂျန် (အေဒီ ၉၈-၁၁၇) သည် ပါသိယံများကို တိုက်ခိုက်ရန် သူ၏တပ်များကို ဦးဆောင်သောအခါ၊ မက်ဆိုပိုတေးမီးယားရှိ ယုဒလူများသည် ပုန်ကန်ခဲ့သည်။ ရောမတို့သည် ယုဒလူများ၏ ပုန်ကန်မှုတိုင်းကို တန်ပြန်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့ကို သနားကရုဏာမထားဘဲ အသက်ဆုံးရှုံးမှုများစွာဖြင့် ဖိနှိပ်ခဲ့သည်။

Nerva (a.d. 96–98) put an end to the disabilities of the Jews before the law. But 15 years later their simmering sense of outrage boiled over, and in Cyrene, Egypt, and Cyprus they broke out in revolt, attacking their Gentile neighbors rather than the political rulers. When the emperor Trajan (a.d. 98–117) led his troops against the Parthians, the Jews in Mesopotamia revolted. The Romans retaliated against every uprising of the Jews, and put them down without mercy and with heavy loss of life.

 

ဟဒရီယန်လက်ထက်တွင် ပုန်ကန်မှု။—နာဗာနှင့် ထရာဂျန်တို့ပြီးနောက်၊ ၎င်းတို့၏ဆက်ခံသူ ဟဒရီယန် (အေဒီ ၁၁၇-၁၃၈) သည် ၎င်း၏ရာထူးဂုဏ်သိက္ခာကို သတိရှိပြီး ၎င်းကို အုပ်ချုပ်ရာတွင် ပြတ်သားသော လူကောင်းတစ်ဦးအဖြစ် ဖော်ပြခံရပေမည်။ သူသည် ခရီးသွားများပြားခဲ့ပြီး၊ သူ၏အင်ပါယာနှင့် ၎င်း၏လူများကို သိရှိခဲ့သည်။ သူသည် ဦးစွာရောမလူမျိုးဖြစ်ပြီး၊ ရောမနှင့် အင်ပါယာ၏ သာယာဝပြောရေးကို စိတ်ဝင်စားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်၊ သူသည် ထရာဂျန်လက်ထက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော သွေးထွက်သံယိုပုန်ကန်မှု၏ အကြွင်းအကျန်များကို သနားကရုဏာမထားဘဲ ဖျက်ဆီးရန် လုပ်ငန်းကို ပြီးစီးခဲ့သည်။ ဧကရာဇ်သည် အရေဖျားလှီးခြင်းကို တားမြစ်ခဲ့ပြီး၊ အေဒီ ၁၃၀ တွင် ယေရုဆလင်ကို ဂျူးမဟုတ်သူမြို့အဖြစ် ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန်နှင့် ဗိမာန်တော်နေရာတွင် ဂျူပီတာအတွက် နတ်ကွန်းတစ်ခု တည်ဆောက်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ယုဒလူများအတွက် ၎င်းတို့၏ဗိမာန်တော်ကို မကြာမီပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် မျှော်လင့်ချက်ကို အဆုံးသတ်စေရုံသာမက၊ ဂျူးမဟုတ်သူများ၏ ယဇ်ပူဇော်ခြင်းများသည် ယေဟိုဗာ၏ သန့်ရှင်းသောနေရာကို အဆက်မပြတ် ညစ်ညမ်းစေမည်ဖြစ်သောကြောင့် ၎င်းတို့အတွက် ခံနိုင်ရည်မရှိသော အရာဖြစ်ခဲ့သည်။

The Revolt Under Hadrian.—Like Nerva and Trajan, their successor, Hadrian (a.d. 117–138), might be described as a good man, conscious of the dignity of his office and determined in its administration. He traveled much, and knew his empire and its people. He was first of all a Roman, concerned with the welfare of Rome and of the empire. Therefore, he completed without mercy the task of stamping out the remnants of the bloody revolt that had taken place under Trajan. The emperor forbade circumcision, and in a.d. 130 he ordered that Jerusalem should be rebuilt as a pagan city, with a shrine to Jupiter erected upon the Temple site. This was more than the Jews could bear, not only because it put an end to their hopes of soon rebuilding their own Temple, but also because it meant that heathen sacrifices would constantly defile Jehovah’s holy place.

 

ထို့ကြောင့်၊ အေဒီ ၁၃၂ တွင် ပါလက်စတိုင်းယုဒလူများသည် ထပ်မံပုန်ကန်ခဲ့သည်။ ထင်ရှားသော ရဗ္ဗိ အာကီဘား၏ အားပေးမှုဖြင့်၊ ၎င်းတို့သည် ပုန်ကန်မှု၏ခေါင်းဆောင် ဆီမွန်ဘာကိုချဘာကို မျှော်လင့်ထားသည့် မက်ဆီယာအဖြစ် ချီးကျူးခဲ့သည်။ သူ၏ဦးဆောင်မှုအောက်တွင် ၎င်းတို့သည် ရောမတို့ကို လူတိုင်းနီးပါး တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဤစစ်ပွဲအတွက် ယိုဆဖပ်စ်က ဗက်စပေးယံလက်ထက်စစ်ပွဲအကြောင်း ပြည့်စုံစွာ မှတ်တမ်းတင်ထားသည့်အတိုင်း အပြည့်အဝမှတ်တမ်းရှိခဲ့ပါက၊ ၎င်းသည် ရဲစွမ်းသတ္တိ၊ အစွန်းရောက်မှု၊ နှင့် သွေးထွက်သံယိုဖြစ်မှု၏ အံ့ဖွယ်ဇာတ်လမ်းကို ပြောပြပေလိမ့်မည်။ ရောမသမိုင်းပညာရှင် ဒိုင်ယိုကပ်စီယပ်စ်က (သမိုင်း lxix. ၁၄) ခန့်မှန်းထားသည်မှာ ယုဒလူသိန်းငါးဆယ်ကျော်သည် တိုက်ပွဲတွင် အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရပြီး၊ အစာငတ်မွတ်မှု၊ ရောဂါ၊ နှင့် စစ်ပွဲ၏ ပျက်စီးမှုများကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရသော အများပြည်သူများ၏ အရေအတွက်ကို မရေတွက်နိုင်ခဲ့ပေ။ အေဒီ ၁၃၅ တွင်၊ သုံးနှစ်ခွဲကြာ ပြင်းထန်သော စစ်ပွဲပြီးနောက်၊ ရောမတို့သည် ထပ်မံအောင်နိုင်ခဲ့ပြီး၊ ယုဒလူများသည် ၎င်းတို့၏အောင်နိုင်သူများရှေ့တွင် ထပ်မံပြိုလဲခဲ့ရသည်။ ယေရုဆလင်သည် အဲလီယာ ကပ္ပိတိုလီနာဟု အမည်ပြောင်းခံရပြီး、 ဂျူးမဟုတ်သူမြို့ဖြစ်လာခဲ့ပြီး၊ ယုဒလူမည်သူမဆို သေဒဏ်ပေးခံရမည်ဖြစ်သည်။ ဗိမာန်တော်နေရာတွင် ဂျူပီတာအတွက် နတ်ကွန်းတစ်ခု တည်ဆောက်ခဲ့သည်။

Consequently, in a.d. 132 the Palestinian Jews rose once more in rebellion. Encouraged by the revered Rabbi Akiba, they hailed the leader of the uprising, Simon bar Cocheba, as the long-awaited Messiah. Under his leadership they fought, almost to a man, against the Romans. If for this war there were extant as full a record as Josephus gives of the war under Vespasian, it would tell an amazing story of courage, fanaticism, and bloodshed. Dio Cassius, the historian of Rome, estimates (History lxix. 14) that over half a million Jews lost their lives in the fighting, besides the unnumbered multitudes of civilians who succumbed to famine, disease, and the ravages of war. In a.d. 135, after three and one-half years of bitter warfare, the Romans were once more victorious, and the Jews again prostrate before their conquerors. Jerusalem, renamed Aelia Capitolina, became a Gentile city, which no Jew might enter upon pain of death. A temple to Jupiter was erected on the Temple site. See on Dan. 9:27.

 

ဤထပ်ခါတလဲလဲ ပုန်ကန်မှုများသည် ဂျူးလူမျိုးများကို ရောမအစိုးရနှင့် လူထုရှေ့တွင် မရေရာသော အလင်းတန်းအောက်သို့ ရောက်ရှိစေခဲ့သည်။ သူတို့သည် ကျိန်ဆဲခံရပြီး၊ လှောင်ပြောင်ခံရပြီး၊ ထပ်မံပုန်ကန်မည်ကို စိုးရိမ်စွာ စောင့်ကြည့်ခံရသည်။ ရောမလူမျိုးများက သူတို့ကို အထင်အမြင်သေးစွာ “ဒုတိယလူမျိုး” ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့ပြီး၊ ခရစ်ယာန်များကို ပို၍ပင် လှောင်ပြောင်စွာ “တတိယလူမျိုး” ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့သည်။ သို့သော် အနှစ် ၇၅ နှစ်အကြာ၊ ကာရာကဲလာလက်ထက်တွင်၊ ဂျူးလူမျိုးများသည် အင်ပါယာတစ်ခုလုံးရှိ လူများနှင့်အတူ ရောမနိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်ကို ရရှိခဲ့သည်။ သို့သော် ဤအချိန်တွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် တဖြည်းဖြည်းတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ဧကရာဇ် ကွန်စတန်တိုင်း လက်ထက်တွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် အင်ပါယာ၏ တရားဝင်ဘာသာတစ်ခုဖြစ်လာသောအခါ (အေဒီ ၃၁၃)၊ ဂျူးလူမျိုးများသည် အင်ပါယာတစ်ခုလုံးတွင် ပြင်းထန်သော အားနည်းချက်များနှင့် ထပ်မံရင်ဆိုင်ရသည်။

These repeated rebellions put the Jews in an equivocal light before the Roman government and people. They were cursed, sneered at, and ridiculed, and watched guardedly lest they again revolt. The Romans called them in contempt the “second race,” and they referred even more sneeringly to the Christians as the “third race.” But 75 years later, under Caracalla, the Jews shared with all the people of the empire the general gift of Roman citizenship. By this time, however, Christianity was growing steadily. When it became a legal religion of the empire under the emperor Constantine in a.d. 313, the Jews once more found themselves confronted with serious disadvantages generally throughout the empire.

 

 

၁၀. ဂျူးများနှင့် ခရစ်ယာန်များ

X. Jews and Christians

 

ဂျူးများ၏ ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ပယ်ချမှု။— တမန်တော်များကျမ်းတွင် ဂျူးလူမျိုးများက အစောပိုင်း ခရစ်ယာန်များအတွက် နေရာအမျိုးမျိုးတွင် ပြဿနာများဖန်တီးခဲ့သည့် ဥပမာများကို ဖော်ပြထားသည် (တမန်တော် ၁၄:၂-၆, ၁၉; ၁၇:၅-၉, ၁၃; ၁၈:၁၂-၁၇; ၁၉:၁၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ဂျူးဘာသာတွင် ဂိုဏ်းဂဏများစွာရှိပြီး၊ အားလုံးကို ဂျူးဘာသာရေးအသိုင်းအဝိုင်းတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး၊ အခြားဂျူးများနှင့်ပတ်သက်လျှင် ထူးခြားသော လွတ်လပ်ခွင့်ရှိခဲ့သည်။ သို့သော် ခရစ်ယာန်ဘာသာနှင့်ပတ်သက်လျှင် အခြေအနေသည် ကွဲပြားသည်။ ဂျမ်နီယာကောင်စီ (အေဒီ ၉၀ ခန့်) တွင် ဂျူးခရစ်ယာန်များကို ဂျူးဘုရားကျောင်းမှ နှင်ထုတ်ခဲ့သည်။

The Jews’ Repudiation of Christianity.—The book of Acts relates instances of trouble made by Jews for the early Christians in various places (see Acts 14:2–6, 19; 17:5–9, 13; 18:12–17; 19:13). There were many sects in Judaism, all recognized as part of the Jewish religious community, and they had a remarkable measure of freedom as far as other Jews were concerned. But with Christianity the case was different. The council of Jamnia (c. a.d. 90) cast out Jewish Christians from the synagogue.

 

ဂျူးများက ပယ်ချခံရသော ခရစ်ယာန်အုပ်စုသည် ၎င်း၏တည်ရှိမှုအတွက် အမျိုးသားရေးအခြေခံမရှိခဲ့ပေ။ ရောမလူမျိုးများက ဂျူးဘာသာကို တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုခဲ့သော်လည်း၊ ဂျူးများက ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ပယ်ချသောအခါ၊ ၎င်းသည် တရားဝင်အဆင့်အတန်းမရှိဘဲ ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ကွန်စတန်တိုင်းလက်ထက်အထိ ခရစ်ယာန်များသည် တရားမဝင်အုပ်စုအဖြစ် ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။

Repudiated by the Jews, the Christian group had no national grounds for its existence. The Romans officially recognized the Jewish religion, but when the Jews rejected Christianity, it was left without legal status. Thus, until the time of Constantine the Christians remained an illegal group.

 

ခရစ်ယာန်များ၏ ဂျူးများအပေါ် သဘောထား။— ဓမ္မသစ်ကျမ်းကာလတစ်လျှောက် ခရစ်ယာန်များက ဂျူးများအပေါ် မုန်းတီးမှုပြသခဲ့သည့် မှတ်တမ်းမရှိပေ။ အစား၊ သူတို့သည် ဂျူးများကို ခရစ်တော်ထံသို့ ဆွဲဆောင်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ဂျူးများက ဧဝံဂေလိတရားကို လက်မခံသည့်အတွက် သူတို့သည် ဝမ်းနည်းခဲ့ပြီး၊ ဂျူးများကြောင့်ဖြစ်ပေါ်သော နှိပ်စက်မှုများကို ရင်ဆိုင်ရင်း ၎င်းတို့၏ သာသနာပြုလုပ်ငန်းကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ပေါလုသည် ဂျူးများလုပ်ဆောင်နေသည့်အရာများကို သတိပေးခဲ့သည် (၁ သက်ဆလောနိမှူး ၂:၁၄-၁၆)၊ သို့သော် ခရစ်ယာန်များက သူတို့အား မုန်းတီးသည့် မှတ်တမ်းမရှိပေ၊ သို့သော်လည်း ထိုအရာသည် မကြာမီဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။

Attitude of the Christians to the Jews.—Throughout the New Testament period there is no record that Christians showed hatred toward the Jews. Rather, they sought to win them to Christ. They mourned the fact that the Jews would not accept the gospel, and continued their missionary work in the face of Jewish-inspired persecutions. Paul, indeed, warned of what the Jews were doing (1 Thess. 2:14–16), but there is no record of Christian hatred against them, though that came soon after.

 

ပေါလုနှင့် သူကဲ့သို့သော အခြားသူများ၏ ကြိုးပမ်းမှုများကြောင့် ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းအတွင်း ဂျန်တိုင်းလူမျိုးများ၏ အရေအတွက်သည် လျင်မြန်စွာ တိုးပွားလာခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် အများစုဖြစ်လာသည့်အချိန်ရောက်လာခဲ့သည်။ ပေါလုသည် ဤသာသနာပြုသူများအတွက် မောရှေဓမ္မစည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာရန်မလိုအပ်သည့် လွတ်လပ်ခွင့်ကို ရရှိခဲ့ပြီး၊ ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းအတွင်းရှိ ဂျူးများအချို့က ဤအချက်ကို မကျေနပ်ခဲ့ပေ။ ဤအရာသည် ဂျန်တိုင်းခရစ်ယာန်များ၏ တုံ့ပြန်မှုနှင့်အတူ၊ ၎င်းတို့နှင့် ခရစ်ယာန်ဂျူးများနှင့် ဂျူးမဟုတ်သူများအကြား ကွာဟချက်တစ်ခုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

Through the labors of Paul and others like him the number of Gentiles in the Christian church increased rapidly, and the time came when they were in the majority. Paul had won for these converts freedom from following the Mosaic ritual, a fact which certain Jews within the Christian church resented. This, together with Gentile Christian reaction, produced a gulf between them on the one hand, and both Christian and non-Christian Jews on the other.

 

ဂျူးပုန်ကန်မှုများ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှု။— ဂျူးပုန်ကန်မှုများဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ဂျူးဂိုဏ်းတစ်ခုအဖြစ် ကျယ်ပြန့်စွာ မှတ်ယူခံရသည့်အချက်က ခရစ်ယာန်များကို ခက်ခဲသောအနေအထားသို့ ရောက်ရှိစေခဲ့သည်။ အကယ်၍ သူတို့သည် ဂျူးများအဖြစ် မှတ်ယူခံရပါက၊ ဂျူးများ၏ ပုန်ကန်မှုများကြောင့် ခံစားရသော ဒုက္ခများကို ၎င်းတို့လည်း ခံစားရနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ဒုတိယရာစုနှစ်၏ ခရစ်ယာန်ခိုင်လုံသူများသည် ၎င်းတို့နှင့် ဂျူးများအကြား ကွဲပြားမှုကို အလေးထားပြောဆိုလာခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာအပေါ် ဂျူးများ၏ မုန်းတီးမှုနှင့် ရောမလူမျိုးများအပေါ် ၎င်းတို့၏ ပုန်ကန်မှုများသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ဂျန်တိုင်းပတ်ဝန်းကျင်သို့ လျင်မြန်စွာ တွန်းပို့ခဲ့ပြီး၊ ဂျူးများကိုယ်တိုင်ကို ကမ္ဘာ့ပတ်ဝန်းကျင်မှ ပိုမိုသီးခြားဖြစ်စေခဲ့သည်။ ပထမရာစုနှစ်တွင် ဂျူးများ၏ သမိုင်း—ခရစ်တော်သည် ၎င်းတို့ထံသို့ ရောက်ရှိလာပြီး ၎င်းတို့က ပယ်ချခဲ့သည့်ကာလ—သည် မောရှေ၏ ဆိုးရွားသော ပရောဖက်ပြုချက်များကို ပြည့်စုံစွာ ဖြည့်ဆည်းပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ဘုရားသခင်အား မနာခံပါက ဣသရေလအပေါ်သို့ ရောက်ရှိလာမည့် ဘေးဒုက္ခများအကြောင်း (ဒီကာလံ ၂၈:၁၅-၆၈)။ အေဒီ ၇၀ နောက်ပိုင်း၊ သေချာပေါက် အေဒီ ၁၃၅ နောက်ပိုင်းတွင်၊ ဂျူးများသည် အမျိုးသားတစ်ခုအနေဖြင့် ၎င်းတို့၏ အရေးပါမှုကို ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ နောက်ဆက်တွဲ ရာစုနှစ်များတွင် ၎င်းတို့အကြား ကြီးမားသော ယဉ်ကျေးမှုဖွံ့ဖြိုးမှုကို တွေ့မြင်ခဲ့ရသော်လည်း၊ ဤဖွံ့ဖြိုးမှုသည် ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် သီးခြားနေရာတွင် ရှိနေသည့်အနေအထားမှ အနည်းဆုံး တစိတ်တပိုင်း ပေါက်ဖွားလာခဲ့သည်။ မကြာသေးမီ ခေတ်သစ်အချိန်များအထိ ဂျူးအမျိုးသားတစ်ခုအနေဖြင့် မရှိခဲ့ပေ။

The Effect of the Jewish Revolts.—When the series of Jewish revolts came, the fact that Christianity was looked upon widely as a Jewish sect put the Christians in a difficult position. If they allowed themselves to be taken for Jews, they might well suffer what the Jews were enduring as a consequence of their rebellions. Therefore, Christian apologists of the 2d century began to emphasize the difference between themselves and the Jews. Thus the hatred of the Jews for Christianity, together with their revolts against the Romans, pushed Christianity rapidly into a Gentile environment, while it isolated the Jews themselves even more from the world about them. The history of the Jews in the 1st century—the period in which Christ came to them and they rejected Him—is indeed an impressive fulfillment of the doleful prophecy of Moses concerning the calamities that would come upon Israel if they were disobedient to God (Deut. 28:15–68). After a.d. 70, and certainly after a.d. 135, the Jews lost the significance they had as a nation. Even though the ensuing centuries saw great cultural development among them, this development was itself at least partially an outgrowth of the isolated position in which they found themselves. Not until recent modern times has there been a Jewish nation as such.

 

 

ကိုးကားစာရင်း

Bibliography

 

 

ရှေးဟောင်းအရင်းအမြစ်များ

Ancient Sources

 

ဒန်ဘီ၊ ဟားဘတ်၊ ဘာသာပြန်။ မစ်ရှ်နာ။ လန်ဒန်၊ အောက်စဖို့ဒ် တက္ကသိုလ်စာအုပ်တိုက်၊ ၁၉၅၄။ ၈၄၄ စာမျက်နှာ။ မစ်ရှ်နာ၏ ပညာရှင်ဆန်သော ဘာသာပြန်စာအုပ်ဖြစ်ပြီး၊ မှတ်စုများပါရှိသည်။

Danby, Herbert, trans. The Mishnah. London: Oxford University Press, 1954. 844 pp. A scholarly translation of the Mishnah, with notes.

 

ဒီယို ကက်စီးယပ် ကော့စီယာနပ်။ ဟစ်စတိုးရီးယာ ရိုမနာ။ ဒီယို ကက်စီးယပ်က အေဒီ ၂၀၀ ခန့်တွင် ရေးသားခဲ့သော သမိုင်းစာအုပ် ရှစ်ဆယ်အုပ်အနက် ထက်ဝက်နီးပါး ယခုထိတည်ရှိနေသည်။ ရောမအင်ပါယာနှင့် ၎င်း၏ မတူကွဲပြားသော လူမျိုးများအတွက် အလွန်ကောင်းမွန်သော အရင်းအမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ အကောင်းဆုံးထုတ်ဝေမှုမှာ လို့ဘ် ဂန္ထဝင်စာကြည့်တိုက်တွင် ထုတ်ဝေထားသော အီး ကယ်ရီ၊ ဘာသာပြန်။ ဒီယို၏ ရောမသမိုင်း။ ၉ အုပ်။ ကိမ်းဘရစ်ဂျ်၊ မက်ဆာချူးဆက်၊ ဟားဗတ် တက္ကသိုလ်စာအုပ်တိုက်၊ ၁၉၁၄-၂၇။

Dio Cassius Cocceianus. Historia Romana. Almost half of the eighty books of history which Dio Cassius wrote around a.d. 200 survive. An excellent source for the Roman Empire and its diverse peoples. The best edition is that in the Loeb Classical Library: E. Cary, trans. Dio’s Roman History. 9 vols. Cambridge, Mass: Harvard University Press, 1914–27.

 

ဂျိုးဇီဖပ်၊ ဖလေဗီးယပ်။ ဂျူးရှေးဟောင်းများ၊ နှင့် ဂျူးစစ်ပွဲ။ ဂျိုးဇီဖပ်သည် အေဒီ ၆၆-၇၃ ဂျူးပုန်ကန်မှုတွင် ရောမလူမျိုးများ၏ ဗိုလ်ချုပ်နှင့် အကျဉ်းသားအဖြစ် ပါဝင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ သမိုင်းများသည် ပြည့်စုံသော်လည်း၊ ရောမလူမျိုးများအတွက် ရေးသားထားသည်မှာ သိသာထင်ရှားသည်။ ဂျူးမဟုတ်သည့်ကိစ္စများနှင့်ပတ်သက်လျှင် အမှားအယွင်းအချို့ရှိသည်။ သာမန်အိုးလ်ထုတ်ဝေမှုမှာ ဝီလျံ ဝှစ်တန်၏ ဘာသာပြန်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် ၁၇၃၆ တွင် ပထမဆုံးထုတ်ဝေခဲ့ပြီး ထုတ်ဝေမှုများစွာကို ဖြတ်သန်းခဲ့သည်။ အကောင်းဆုံးထုတ်ဝေမှုမှာ လို့ဘ် ဂန္ထဝင်စာကြည့်တိုက်တွင် ထုတ်ဝေထားသော အိပ်ချ် အက်စ်တီဂျေ သက္ကရာနှင့် ရာဖဲလ် မားကပ်စ်၊ ဘာသာပြန်။ ဂျိုးဇီဖပ်။ ၉ အုပ်။ ကိမ်းဘရစ်ဂျ်၊ မက်ဆာချူးဆက်၊ ဟားဗတ် တက္ကသိုလ်စာအုပ်တိုက်၊ ၁၉၂၆-၆၉။

Josephus, Flavius. The Jewish Antiquities; and The Jewish War. Josephus was a participant as a general and captive of the Romans in the Jewish revolt of a.d. 66–73. His histories are compendious, but obviously written for Roman consumption. There are some inaccuracies, particularly in respect to non-Jewish matters. A common older translation, still valuable, is that by William Whiston, which was first printed in 1736 and has gone through many editions. The best edition is that in the Loeb Classical Library: H. St. J. Thackeray and Ralph Marcus, trans. Josephus. 9 vols. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1926–69.

 

ဂျပ်စတင် မာတီ။ ထရီဖိုနှင့် ဒိုင်ယလော့ဂ်။ ဂျပ်စတင်၊ ဒုတိယရာစုနှစ် ခရစ်ယာန်စာရေးဆရာတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ ပြောင်းလဲလာသော ဒဿနပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ ဂျူးဘာသာကို ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်အဖြစ် ရှုမြင်ပြီး၊ မကြာမီ ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ သာလွန်ကောင်းမွန်သော ကျင့်ဝတ်နှင့် ဒဿနဖြင့် အောင်မြင်မည့်အချိန်ကို ရှုမြင်သည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် သာမန်ထုတ်ဝေမှုမှာ အန်တီ-နီစင်းဖဒါး (၁၀ အုပ်၊ ဂရန်းရက်ပိဒ်၊ ဝီလျံ ဘီ အီးယာဒမ်စ်၊ ၁၉၅၀-၅၁)၊ အတွဲ ၁။ ပြန်လည်ထုတ်ဝေမှု။

Justin Martyr. Dialogue With Trypho. Justin, a 2d-century Christian writer, a converted philosopher, sees Judaism as an opponent of Christianity, living on borrowed time, soon to be conquered by the superior ethics and philosophy of Christianity. The most common English edition is that in The Ante-Nicene Fathers (10 vols. Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans, 1950–51), Vol. I. A reprint.

 

မာစီယာ၊ ဆမ်ယူရယ် အေ ဘီ၊ တည်းဖြတ်သူ။ ဟီဘရူးနှင့် ဂျူးသမိုင်းအတွက် ကျမ်းစာပြင်ပအရင်းအမြစ်များ။ နယူးယောက်၊ လောင်းမန်း၊ ဂရင်း၊ နှင့် ကိုမနီ၊ ၁၉၁၃။ ၂၁၀ စာမျက်နှာ။ အရင်းအမြစ်များမှ ကောက်နုတ်ချက်များ၏ အလွန်အသုံးဝင်သော စုစည်းမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤလက်ရာသည် မကြာသေးမီ တွေ့ရှိချက်များမှ ထပ်မံဖြည့်စွမ်းရန် လိုအပ်သည်။

Melito of Sardis. The Homily on the Passion. Campbell Bonner, ed. and tr. London: Christophers, 1940. A work by a Quartodeciman, it expresses a 2d-century view of Christians and Jews in the 1st century.

Mercer, Samuel A. B., ed. Extra-Biblical Sources for Hebrew and Jewish History. New York: Longmans, Green, and Co., 1913. 210 pp. A very useful collection of excerpts from sources. This work needs additions from recent finds.

 

ဖီလို ဂျူးဒီးယပ်။ လက်ရာများ။ ဖီလို၏ လက်ရာများသည် အလက်ဇန္ဒရင်းနည်းလမ်းများနှင့် ဂရိဒဿန၊ အထူးသဖြင့် ပလေတိုနစ်ဇင်ကို ပြတ်သားစွာ ပြသထားသည်။ ၎င်း၏ ယခုထိတည်ရှိနေသော ရေးသားချက်များသည် တမန်တော်ကာလအတွင်း ဂျူးအတွေးအခေါ်နှင့် ဘဝပုံစံများကို ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်း၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် အရေးကြီးသည်။ အကောင်းဆုံးထုတ်ဝေမှုမှာ လို့ဘ် ဂန္ထဝင်စာကြည့်တိုက်တွင် ထုတ်ဝေထားသော အက်ဖ် အိပ်ချ် ကိုလ်ဆန်နှင့် ဂျီ အိပ်ချ် ဝှစ်တာကာ၊ ဘာသာပြန်။ ဖီလို။ ၁၀ အုပ်နှင့် ဖြည့်စွမ်းစာအုပ် ၂ အုပ်။ ကိမ်းဘရစ်ဂျ်၊ မက်ဆာချူးဆက်၊ ဟားဗတ် တက္ကသိုလ်စာအုပ်တိုက်၊ ၁၉၂၉-၆၂။

Philo Judaeus. Works. Philo’s works show strongly the influence of Alexandrian methods of thought and of Greek philosophy, especially Platonism. His extant writings portray Jewish thinking and ways of life during the apostolic period. His historical data are important. The best edition is that in the Loeb Classical Library: F. H. Colson and G. H. Whitaker, trans. Philo. 10 vols. plus a 2-vol. supplement. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1929–62.

 

ဆူဒို ဖီလို။ ဖီလို၏ ကျမ်းစာရှေးဟောင်းများ။ မန်တိဂျူး ရို့ဒ်စ် ဂျိမ်းစ်၊ ဘာသာပြန်။ လန်ဒန်၊ ခရစ်ယာန်အသိပညာမြှင့်တင်ရေးအသင်း၊ ၁၉၁၇။ ၂၈၀ စာမျက်နှာ။ အာဒံမှ ဒါဝိဒ်အထိ ဖြစ်ရပ်များ၏ အကျယ်တဝင့် ဒဏ္ဍာရီဆန်ဆန် ပုံပြင်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဖာရစီဂိုဏ်းနှင့် နီးစပ်သော ပါလက်စတိုင်းစာရေးဆရာတစ်ဦးမှ ရေးသားထားပြီး၊ ၎င်း၏ ခေတ်ကာလဂျူးများ၏ အတွေးအခေါ်ကို ထင်ဟပ်ပြသည်။

Pseudo Philo. The Biblical Antiquities of Philo. Tr. by Mantague Rhodes James. London: Society for Promoting Christian Knowledge, 1917. 280 pp. An elaborate legendary narrative of events from Adam to David, by a Palestinian writer close to Pharisaic circles; it reflects the thinking of Jews of his day.

 

ဆူတိုနီးယပ် ထရန်ကွီလပ်၊ ကိုင်းယပ်။ ကဲဆာများ၏ ဘဝများ။ သမိုင်းထက် စာပေဆန်ဆန်ဖြစ်ပြီး၊ ရောမဆီးနိတ်အပေါ် မျက်နှာသာပေးသည်။ ဂျူးကိစ္စများကို အနည်းငယ်သာ ထိတွေ့ထားသည်။ အေဒီ ၁၂၀ ခန့်တွင် ရေးသားခဲ့သည်။ အကောင်းဆုံးထုတ်ဝေမှုမှာ လို့ဘ် ဂန္ထဝင်စာကြည့်တိုက်တွင် ထုတ်ဝေထားသော ဂျေ စီ ရိုလ်ဖ်၊ ဘာသာပြန်။ ဆူတိုနီးယပ်။ ၂ အုပ်။ ကိမ်းဘရစ်ဂျ်၊ မက်ဆာချူးဆက်၊ ဟားဗတ် တက္ကသိုလ်စာအုပ်တိုက်၊ ၁၉၃၅-၃၉။

Suetonius Tranquillus, Caius. The Lives of the Caesars. More literary than historical, and favorable to the Roman Senate. He touches lightly on Jewish matters. Written about a.d. 120. The best edition is that in the Loeb Classical Library: J. C. Rolfe, trans. Suetonius. 2 vols. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1935–39.

 

တာစီတပ်၊ ကိုင်းယပ် ကော်နီလီးယပ်။ အန်နယ်လ်စ်၊ နှင့် သမိုင်းများ။ အေဒီ ၁၀၀ ခန့်တွင် ရေးသားထားသော အဖိုးတန်အရင်းအမြစ်များဖြစ်သည်။ ကံမကောင်းစွာဖြင့် အဖိုးတန်အပိုင်းများ ပျောက်ဆုံးနေသည်။ ဂျူးများအပေါ် ၎င်း၏ အမြင်များဖြင့် သရုပ်ပြထားသည့်အတိုင်း၊ ရောမမဟုတ်သော လူမျိုးများအပေါ် ၎င်း၏ အတွေးအခေါ်များသည် စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ အကောင်းဆုံးထုတ်ဝေမှုမှာ လို့ဘ် ဂန္ထဝင်စာကြည့်တိုက်တွင် ထုတ်ဝေထားသော ကလစ်ဖို့ဒ် အိပ်ချ် မိုးယား နှင့် ဂျွန် ဂျက်ဆန်၊ ဘာသာပြန်။ တာစီတပ်။ ၄ အုပ်။ ကိမ်းဘရစ်ဂျ်၊ မက်ဆာချူးဆက်၊ ဟားဗတ် တက္ကသိုလ်စာအုပ်တိုက်၊ ၁၉၃၇။

Tacitus, Caius Cornelius. Annals; and Histories. Valuable sources, written about a.d. 100. Unfortunately valuable portions are missing. His ideas of non-Roman peoples are subject to challenge, as illustrated by his views on the Jews. The best edition is that in the Loeb Classical Library: Clifford H. Moore and John Jackson, trans. Tacitus. 4 vols. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1937.

 

တာတူလီယနပ်၊ ကွီန်တပ် ဆက်တီမီးယပ် ဖလိုးရန်စ်။ လက်ရာများ။ ဤအစောပိုင်း ခရစ်ယာန်စာရေးဆရာသည် ဂျူးများအကြောင်း များစွာပြောဆိုထားသည်။ ၎င်းသည် ဂျူးဆန့်ကျင်ရေးစိတ်ဓာတ်ကို ပြသပြီး၊ ဂျူးများကို ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ ရန်သူများအဖြစ် ဆက်ဆံသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် သာမန်ထုတ်ဝေမှုမှာ အန်တီ-နီစင်းဖဒါး (၁၀ အုပ်၊ ဂရန်းရက်ပိဒ်၊ ဝီလျံ ဘီ အီးယာဒမ်စ်၊ ၁၉၅၀-၅၁)၊ အတွဲ ၃၊ ၄။ ပြန်လည်ထုတ်ဝေမှု။

Tertullianus, Quintus Septimius Florens. Works. This early Christian writer has much to say about the Jews. He manifests an anti-Semitic spirit, and deals with the Jews as enemies of Christianity. The most common edition in English is that in The Ante-Nicene Fathers (10 vols. Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans, 1950–51), Vols. III, IV A reprint.

 

 

ခေတ်သစ်အာဏာပိုင်များ

Modern Authorities

 

ဘီဗန်၊ အက်ဒဝင် ရောဘတ်၊ နှင့် ဆင်ဂါ၊ ချားလ်စ်။ ဣသရေလ၏ အမွေအနှစ်။ အောက်စဖို့ဒ်၊ ကလဲရန်ဒန်စာအုပ်တိုက်၊ ၁၉၂၈။ ၅၅၁ စာမျက်နှာ။ ဂျူးဘာသာ၏ အနောက်ကမ္ဘာ့ဘဝနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတွင် အဓိပ္ပါယ်ကို ဘက်လိုက်မှုမရှိသော ပညာရှင်ဆန်သော ခန့်မှန်းချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။

Bevan, Edwin Robert, and Singer, Charles. The Legacy of Israel. Oxford: Clarendon Press, 1928. 551 pp. A scholarly, unbiased estimate of the meaning of Judaism in the life and culture of the Western world.

 

ဘရန်ဒန်၊ ဆမ်ယူရယ် ဂျော့ဂျ် ဖရက်ဒရစ်။ ဂျေရုဆလင်၏ ကျဆုံးမှုနှင့် ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်း။ လန်ဒန်၊ ခရစ်ယာန်အသိပညာမြှင့်တင်ရေးအသင်း၊ ၁၉၅၁။ ၂၈၄ စာမျက်နှာ။ ဂျူးဘာသာနှင့် ဆက်နွယ်မှုအတွင်း အစောပိုင်းခရစ်ယာန်ဘာသာကို ကောင်းစွာမှတ်တမ်းတင်ထားသော လေ့လာမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။

Brandon, Samuel George Frederick. The Fall of Jerusalem and the Christian Church. London: Society for the Promotion of Christian Knowledge, 1951. 284 pp. A well-documented study of early Christianity in its relation to Judaism.

 

ဖင်ကယ်စတိန်း၊ လူးဝစ်။ ဖာရစီများ။ ၂ အုပ်။ ဖီလာဒဲလ်ဖီးယား၊ ဂျူးထုတ်ဝေရေးအသင်း အော့ဖ် အမေရိကာ၊ ၁၉၃၈။ ဖာရစီဘာသာ၏ နောက်ခံ၊ ယုံကြည်ချက်များ၊ နှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို အလွန်စေ့စပ်စွာ စစ်ဆေးမှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ မှတ်တမ်းများနှင့် ကိုးကားစာရင်းများပါရှိသည်။ ဂျူးများ၊ ဖင်ကယ်စတိန်း၊ စာမျက်နှာ ၄၃ တွင် တည်းဖြတ်သူကိုလည်း ကြည့်ပါ။

Finkelstein, Louis. The Pharisees. 2 vols. Philadelphia: Jewish Publication Society of America, 1938. A very thorough examination of the backgrounds, beliefs, and work of Pharisaism, with excellent documentation and bibliography. See also The Jews, ed. by Finkelstein, p. 43.

 

ဖို့ခ်စ်-ဂျက်ဆန်၊ ဖရက်ဒရစ် ဂျွန်။ ဂျိုးဇီဖပ်နှင့် ဂျူးများ။ နယူးယောက်၊ အာရ် အာရ် စမစ်၊ အင်ကော်ပိုရိတ်၊ ၁၉၃၀။ ၂၉၉ စာမျက်နှာ။ ရှေးဟောင်းဂျူးဘာသာ၏ အကျော်ကြားဆုံးသမိုင်းပညာရှင်နှင့် ၎င်းဖော်ပြသော လူမျိုးများကို ကျွမ်းကျင်သော သမိုင်းပညာရှင်တစ်ဦး၏ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။

Foakes-Jackson, Frederick John. Josephus and the Jews. New York: R. R. Smith, Inc., 1930. 299 pp. A skilled historian’s analysis of the best-known historian of ancient Judaism and of the people he portrays.

 

ဂလိုဗါ၊ တယ်ရော့ထ် အာရ်။ အစောပိုင်းရောမအင်ပါယာတွင် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ပဋိပက္ခများ။ တတိယထုတ်ဝေမှု။ လန်ဒန်၊ မယ်သူအင်နှင့် ကိုမနီ၊ ၁၉၀၉။ ၃၅၉ စာမျက်နှာ။ အင်ပါယာရောမတွင် ဘာသာရေးဖွံ့ဖြိုးမှုများကို ရှုမြင်ခြင်းဖြစ်သည်။

Glover, Terrot R. Conflict of Religions in the Early Roman Empire. 3d ed. London: Methuen and Co., 1909. 359 pp. A view of religious developments in imperial Rome.

 

ကင့်၊ ချားလ်စ် ဖော့စတာ။ ဂျူးလူမျိုးများ၏ သမိုင်း၊ ဘေဘီလုံး၊ ပါရှန်း၊ နှင့် ဂရိကာလ။ ၂ အုပ်။ နယူးယောက်၊ ချားလ်စ် စကရစ်ဘါးစံစ်၊ ၁၉၀၄။ အရင်းအမြစ်များကို အဆင့်မြင့်ဝေဖန်မှုနည်းလမ်းကို အသုံးပြုထားသော ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုနှင့် ဝေဖန်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။

Kent, Charles Foster. History of the Jewish People: The Babylonian, Persian, and Greek Period. 2 vols. New York: Charles Scribner’s Sons, 1904. An analytical and critical treatment. The work applies the higher critical method to the use of the sources.

 

ကလော့စ်နာ၊ ဂျိုးဇတ်။ ယေရှုမှ ပေါလုအထိ။ ဝီလျံ အက်ဖ် စတိုင်းစပရင်း၊ ဘာသာပြန်၊ နယူးယောက်၊ ဒါမက်မီလန်ကုမ္ပဏီ၊ ၁၉၄၃။ ၆၂၄ စာမျက်နှာ။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းကာလအတွင်း ရောမအင်ပါယာ၏ လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ ဉာဏရည်နှင့် ဘာသာရေးနောက်ခံကို လေ့လာမှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဂျူးစာဖတ်သူများအတွက် ခေတ်သစ်ဟီဘရူးဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသော ကျွမ်းကျင်သော ဂျူးပညာရှင်တစ်ဦးမှ ရေးသားထားသည်။ စာရေးဆရာသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ဂျူးဘာသာ၏ ဂိုဏ်းတစ်ခုမှ ကမ္ဘာ့ဘာသာတစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းလဲမှုကို ရှင်းပြရန် ကြိုးစားသည်။

Klausner, Joseph. From Jesus to Paul. Translated by W. F. Stinespring; New York: The Macmillan Company, 1943. 624 pp. A study of the social, political, intellectual, and religious background of the Roman Empire during New Testament times, by a competent Jewish scholar who wrote in modern Hebrew for Jewish readers. The author essays to account for the transformation of Christianity from a sect of Judaism to a world religion.

 

______. နာဇရက်မြို့မှ ယေရှု။ ဟားဘတ် ဒန်ဘီ၊ ဘာသာပြန်၊ နယူးယောက်၊ ဒါမက်မီလန်ကုမ္ပဏီ၊ ၁၉၂၅။ ၄၃၄ စာမျက်နှာ။ ယေရှုခေတ်ကာလအတွင်း ဂျူးအမျိုးသား၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ ဘာသာရေး၊ နှင့် ဉာဏရည်နောက်ခံကို လေ့လာမှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဂျူးအမြင်ဖြင့် ယေရှု၏ သွန်သင်ချက်များကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ရှေးဟောင်းဂျူးစာပေအရင်းအမြစ်များကို ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုထားသည်။ စာရေးဆရာသည် ဘက်မလိုက်ရန် ကြိုးစားထားပြီး၊ စာဖတ်သူသည် ယုံကြည်စိတ်ချရသော နောက်ခံအချက်အလက်များကို တွေ့ရှိမည်ဖြစ်သည်။

_______. Jesus of Nazareth. Translated by Herbert Danby; New York: The Macmillan Company, 1925. 434 pp. A study of the political, economic, religious, and intellectual background of the Jewish nation during the time of Jesus, by the same writer. This is followed by an analysis of the teachings of Jesus from the Jewish point of view. Extensive use is made of ancient Jewish literary sources. The author has endeavored to be objective, and the reader will find a wealth of reliable background information.

 

______. ဣသရေလတွင် မက်ဆီယာနစ်အယူအဆ။ ဝီလျံ အက်ဖ် စတိုင်းစပရင်း၊ ဘာသာပြန်၊ နယူးယောက်၊ ဒါမက်မီလန်ကုမ္ပဏီ၊ ၁၉၅၅။ ရှေးဟောင်းဂျူးစာပေတွင် မက်ဆီယာနစ်အယူအဆကို စနစ်တကျ လေ့လာမှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ကျမ်းစာ၊ အပိုကရစ်ဖာ၊ ဆူဒီဂရဖါ၊ မစ်ရှ်နာ၊ နှင့် တယ်လ်မဒ်တို့ပါဝင်ပြီး၊ ဂျူးမက်ဆီယာနစ်အယူအဆကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုနှင့် ဂျူးနှင့် ခရစ်ယာန်မက်ဆီယာကို နှိုင်းယှဉ်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤလက်ရာ၊ အခြားနှစ်အုပ်ကဲ့သို့ပင်၊ ဟီဘရူးစာဖတ်သူများအတွက် ဟီဘရူးဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသည်။

_______. The Messianic Idea in Israel. Translated by W. F. Stinespring; New York: The Macmillan Company, 1955. A systematic study of the Messianic idea in ancient Jewish literature, including the Scriptures, the Apocrypha, the pseudepigrapha, the Mishnah, and the Talmud, together with an analysis of the Jewish Messianic idea and a comparison of the Jewish and the Christian Messiah. This work, like the other two by the same author, was written in Hebrew for Hebrew readers.

 

အိုးစတာလီ၊ ဒဗလျူ အိုး အီး၊ နှင့် ဘောက်စ်၊ ဂျီ အိပ်ချ်။ ဂျူးဘုရားကျောင်း၏ ဘာသာရေးနှင့် ဝတ်ပြုရေး။ နယူးယောက်၊ ချားလ်စ် စကရစ်ဘါးစံစ်၊ ၁၉၁၁။ ၄၄၃ စာမျက်နှာ။ ဂျူးဘာသာရေးမူလအစများ၊ စာပေများ၊ နှင့် အဖွဲ့အစည်းများကို စေ့စပ်စွာ ဆွေးနွေးမှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ လက်ရှိအယူအဆများနှင့် အသုံးပြုမှုများကို အလေးထားသည်။

Oesterley, W. O. E., and Box, G. H. The Religion and Worship of the Synagogue. New York: Charles Scribner’s Sons, 1911. 443 pp. A thorough discussion of Jewish religious origins and practices, literature and institutions, with emphasis upon the current concepts and usages.

 

ရစ်ဂျ်၊ ဂျိမ်းစ် အက်စ်。 မက်ကဘီးယံနှင့် ရောမကာလအတွင်း ဂျူးလူမျိုးများ၏ သမိုင်း။ နယူးယောက်၊ ချားလ်စ် စကရစ်ဘါးစံစ်၊ ၁၉၂၁။ ၃၂၀ စာမျက်နှာ။ ဖော်ပြထားသောကာလအတွင်း ဂျူးလူမျိုးများ၏ သမိုင်းကို အလွန်စေ့စပ်စွာ ပြန်လည်သုံးသပ်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဂျိုးဇီဖပ်နှင့် ပထမမက်ကဘီးစ်ကို အရင်းအမြစ်များအဖြစ် နီးကပ်စွာ လိုက်နာသည်။ စာအုပ်တွင် ဝိညာဉ်ရေးရာအသံများပါရှိပြီး、 လူ့ရေးရာများတွင် ဘုရားသခင်၏ ဦးဆောင်မှုကို ယုံကြည်မှုကို ပြသသည်။

Riggs, James S. History of the Jewish People During the Maccabean and Roman Periods. New York: Charles Scribner’s Sons, 1921. 320 pp. A very thorough review of the history of the Jewish people in the period indicated. It follows very closely Josephus and First Maccabees as sources. The book has spiritual overtones, and shows faith in the leadership of the Divine in human affairs.

 

ဆဖရိုင်း၊ အက်စ်၊ နှင့် စတာန်၊ အမ်၊ စသည်တို့၊ တည်းဖြတ်သူများ။ ပထမရာစုနှစ်တွင် ဂျူးလူမျိုးများ၊ အတွဲ ၁။ ဖီလာဒဲလ်ဖီးယား၊ ဖို့တျူန်စာအုပ်တိုက်၊ ၁၉၇၄။ အမျိုးမျိုးသော စာရေးဆရာများမှ အခန်းများပါဝင်သော ပေါင်းစပ်လက်ရာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ရှေးဟောင်းနှင့် ခေတ်သစ်ကာလများတွင် ဂျူးဘာသာနှင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာအကြား ဆက်နွယ်မှုဆိုင်ရာ လက်စွဲစာအုပ်များစီးရီးတစ်ခုအဖြစ် စီစဉ်ထားသော ၁၀ အုပ်စာအုပ် (ကွမ်ပန်ဒီယာ ရီရမ် ဂျူဒါယီကာရမ် အက်ဒ် နိုဗမ် တက်စတာမန်တမ်) ၏ ပထမအပိုင်းဖြစ်သည်၊ အမျိုးမျိုးသော ယုံကြည်ချက်များရှိသော ပညာရှင်များ သို့မဟုတ် ဘာသာရေးမရှိသူများမှ ရေးသားထားသည်။

Safrai, S., and Stern, M., et. al., eds. The Jewish People in the First Century, vol. 1. Philadelphia: Fortune Press, 1974. A composite work, with chapters by various authors. It is the first portion of a projected 10-vol. work (Compendia Rerum Iudaicarum ad Novum Testamentum) intended as a series of handbooks on the relationship between Judaism and Christianity in ancient and modern times, written by scholars of various faiths or of no religious affiliation.

 

ရှူရယ်၊ အီမီလ်။ ယေရှုခေတ်ကာလတွင် ဂျူးလူမျိုးများ၏ သမိုင်း။ စာမျက်နှာ ၄၃ ရှိ ထည့်သွင်းမှုကို ကြည့်ပါ။

Schurer, Emil. a History of the Jewish People in the Time of Jesus Christ. See entry on p. 43.

 

 

ရှေးဂျူးစာပေ

Ancient Jewish Literature

 

 

၁. နိဒါန်း

I. Introduction

 

အလက်ဇန္ဒားမဟာ (ဘီစီ ၃၃၂) ၏ အောင်နိုင်မှုမှ ဗိမာန်တော်ဖျက်ဆီးခံရသည့်အချိန် (အေဒီ ၇၀) အထိ ဂျူးလူမျိုးတို့၏ ရာစုနှစ်လေးခုကာလသည် ဘာသာရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ နှင့် ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများ များစွာဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် ကာလဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဤကာလတွင် ယနေ့အထိ တည်ရှိနေသော များစွာသော စာပေလက်ရာများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ဤလက်ရာများသည် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ သဘောသဘာဝရှိပြီး၊ ဂျူးဘဝ၏ နယ်ပယ်အားလုံးတွင် ဘာသာရေးသည် ရောယှက်ပါဝင်နေသည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင် ၎င်းတို့သည် ထိုခေတ်၏ နိုင်ငံရေးနှင့် ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများကို ပြင်းထန်စွာ ထင်ဟပ်ပြသည်။ ဤကာလမှ စာပေများတွင် (၁) ဉာဏ်ပညာစာပေ၊ မျိုးချစ်ဇာတ်လမ်းများ၊ သမိုင်းများ၊ နှင့် ဗျာဒိတ်လက်ရာများ ပါဝင်သည့် အပိုခရိုဖာ (Apocrypha) နှင့် ဆူဒီပီဂရဖာ (pseudepigrapha) ဟုခေါ်သော စာအုပ်များ၊ (၂) ခရုမ်ရန်အသိုက်အဝန်း (ဖြစ်နိုင်ချေ အက်စီးန်း) ၏ ရေးသားချက်များ၊ အများစုမှာ မကြာသေးမီက သေမျှော်ပင်လယ်အနီးရှိ ဂူများမှ ရှာဖွေတွေ့ရှိထားပြီး ထုတ်ဝေရန် လုပ်ငန်းစဉ်တွင်ရှိနေသည်၊ (၃) ဟယ်လီနစ်ဒဿနပညာရှင်-ဓမ္မပညာရှင် ဖိုင်လိုအော့ဖ်အလက်ဇန္ဒရိယာ၏ ဥပမာဆိုင်ရာ စာတမ်းများ၊ (၄) ဂျိုးဆီဖပ်စ်၏ လက်ရာများ ပါဝင်သည်။

The four centuries of Jewish history from the conquest of Alexander the Great (332 b.c.) to the destruction of the Temple (a.d. 70) were a period of considerable religious, political, and intellectual activity. It is not surprising, then, that they were also characterized by a notable body of literary productions, many of which are extant today. These works are religious in nature, for religion was woven into every phase of Jewish life. At the same time they reflect strongly the political and intellectual movements of their times. The literature from this period is made up of (1) books known as the Apocrypha and the pseudepigrapha, consisting of wisdom literature, patriotic stories, histories, and apocalyptic works; (2) the writings of the Qumrân community (probably Essenes), most of which have come from the recently discovered caves near the Dead Sea and are still in process of publication; (3) the allegorical treatises of Philo of Alexandria, the Hellenistic philosopher-theologian; and (4) the works of Josephus.

 

ဗိမာန်တော်ဖျက်ဆီးခံရပြီးနောက်၊ အထူးသဖြင့် ဘာကိုချီဘာ ဦးဆောင်သော ပုန်ကန်မှု (အေဒီ ၁၃၂-၁၃၅) ကို ဖိနှိပ်ပြီးနောက် (စာမျက်နှာ ၇၉ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဂျူးဘဝနှင့် အတွေးအခေါ်များသည် ပြင်းထန်သော ပြောင်းလဲမှုများ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ ၎င်းတို့၏ ဗိမာန်တော်ထုံးတမ်းများနှင့် နိုင်ငံရေးအဖြစ်တည်ရှိမှု ပြီးဆုံးသွားပြီးနောက်၊ ဂျူးလူမျိုးများသည် ဂျင်းတိုင်း (Gentile) လောကမှ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် လူမျိုးရေးအရ မပြယ်ပျောက်ကင်းစေရန် ၎င်းတို့၏ ဉာဏ်ရည်စွမ်းအင်များကို အတွင်းသို့ ဦးတည်လှည့်လှည့်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းကို ၎င်းတို့၏ ဘာသာရေးဘဝ၏ ဥပဒေရေးရာအသွင်များကို အလေးပေးပြီး အသေးစိတ်ဖြည့်စွမ်းခြင်းဖြင့် အောင်မြင်ခဲ့သည်—ဤသဘောထားသည် အထူးသဖြင့် ဖာရီစီများအကြား သမိုင်းကြောင်းရှည်လျားရှိခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ အစပိုင်းတွင် ၎င်းတို့၏ ဥပဒေဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများကို အများစုမှာ နှုတ်ထွက်အစဉ်အလာဖြင့် ထိန်းသိမ်းခဲ့သော်လည်း၊ သုံးရာစုနှစ်အစောပိုင်းမှစ၍ ၎င်းတို့သည် တိကျသော စာပေပုံစံဖြစ်လာခဲ့ပြီး၊ ဆဋ္ဌမရာစုနှစ်တွင် ဂျူးဥပဒေ၏ ရိုးရာစုစည်းမှုဖြစ်သော တမ်မွတ်ဒ် (Talmud) အဖြစ် ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ တမ်မွတ်ဒ်နှင့်အတူ၊ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကို တရားစရပ်တွင် ဖွင့်ဆိုရာတွင် ဖွံ့ဖြိုးလာသော ကျယ်ပြန့်သော ဂျူးရိုးရာမှတ်ချက်ပြုချက်များဖြစ်သည့် မစ်ဒရာရှ် (Midrash) လည်း ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ မစ်ဒရာရှ်စာပေသည် အေဒီ ၁၀၀၀ ခန့်တွင်မှ နောက်ဆုံးပုံစံဖြစ်လာခဲ့သည်။

Following the destruction of the Temple, and even more so after the suppression of the revolt led by Bar Cocheba (a.d. 132–135) (see p. 79), Jewish life and thought underwent drastic changes. With both their Temple ritual and their existence as a political entity at an end, the Jews turned their intellectual energies inward in an attempt to preserve themselves from being swallowed up culturally and racially by the Gentile world. This they accomplished by emphasizing and elaborating the legal aspects of their religious life—a tendency, indeed, which already had a long history, particularly among the Pharisees. While at first their legal regulations were preserved largely by oral tradition, from the early 3d century they took definite literary form, and by the 6th century had developed into what is known as the Talmud, the traditional compilation of Jewish law. Side by side with the Talmud there came into being an extensive traditional Jewish commentary on Scripture, known as Midrash. Much of this developed in connection with the exposition of the Old Testament in the synagogue. The Midrashic literature did not achieve its final form until about a.d. 1000.

 

အောက်ပါစာမျက်နှာများတွင် ဤဂျူးစာပေအမျိုးအစားများကို အကျဉ်းချုံး ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်သည်။

In the following pages each of these types of Jewish literature will be discussed briefly.

 

 

၂. အပိုခရိုဖာ

II. The Apocrypha

 

“အပိုခရိုဖာ” ဟူသော စကားလုံးသည် ဂရိဘာသာတွင် “ဖုံးကွယ်ထားသောအရာများ” ကို ရည်ညွှန်းသည်။ ပညာရှင်များက ၎င်းကို ဘာသာရေးစာအုပ်အချို့အတွက် အစပိုင်းတွင် အသုံးပြုခဲ့ရာ၊ ၎င်းတို့၏ သတင်းစကားသည် လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်သော သဘောသဘာဝရှိသဖြင့် အများပြည်သူထံမှ ဖုံးကွယ်ထားရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ဆန်းကြယ်သောသူများသာ သိရှိနိုင်သည်ဟု ညွှန်ပြသည်။ ယနေ့ ပရိုတက်စတင့်များ နားလည်သည့်အတိုင်း၊ အပိုခရိုဖာ ဟူသော ဝေါဟာရသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကာလ၏ စာအုပ်များကို ရည်ညွှန်းပြီး၊ ၎င်းတို့သည် လက်တင်ဘာသာပြန် ဆပတိယူဂျင့် (LXX) တွင် ပါဝင်သော်လည်း ပါလက်စတိုင်းဂျူးများက ကျမ်းစာအဖြစ် လက်ခံခြင်းမရှိသလို၊ ဟီဘရူးကျမ်းစာစဉ်တွင်လည်း ထည့်သွင်းမထားပေ။ ပရိုတက်စတင့်များက ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံခြင်းမရှိသောကြောင့် ၎င်းတို့၏ သမ္မာကျမ်းစာထုတ်ဝေမှုများတွင် မပါဝင်သော်လည်း၊ အပိုခရိုဖာစာအုပ်များကို ရိုမန်နှင့် ဂရိကက်သလစ်များက ကျမ်းစာအဖြစ် မှတ်ယူထားပြီး၊ ၎င်းတို့အသုံးပြုသော သမ္မာကျမ်းများတွင် တွေ့ရှိနိုင်သည်။ အောက်တွင် အပိုခရိုဖာကို ဖွဲ့စည်းထားသော စာအုပ်များကို ဖော်ပြထားသည်။

The word “apocrypha” refers in Greek to things that are “hidden.” Scholars have suggested that when first applied to certain religious books, it was used to indicate that they were to be withheld from the general public because their message was of a mysterious nature, to be disclosed only to the initiated. As understood by Protestants today, the term Apocrypha describes those books of the Old Testament period that were included in the LXX but not accepted by the Jews of Palestine as Scripture, nor included in the Hebrew canon. While not generally accepted by Protestants, and thus not usually included in their Bible editions today, the Apocryphal books are considered by Roman and Greek Catholics as canonical, and may be found in Bibles used by them. Following are the books that constitute the Apocrypha.

 

ပထမ အက်စဒရာစ် လက်တင်ဘာသာပြန် ဆပတိယူဂျင့်တွင် ဤစာအုပ်သည် အက်ဇရာမတိုင်မီ တည်ရှိပြီး၊ အက်ဇရာနှင့် နီဟီမီယာ တို့သည် ထိုတွင် ဒုတိယ အက်စဒရာစ်ဟု ခေါ်သည်။ လက်တင်ဗူလ်ဂိတ်တွင်မူ အက်ဇရာနှင့် နီဟီမီယာကို ပထမ နှင့် ဒုတိယ အက်စဒရာစ်ဟု ခေါ်ပြီး၊ ဤအပိုခရိုဖာစာအုပ်ကို တတိယ အက်စဒရာစ်ဟု သတ်မှတ်သည်။ ဒူအေဗားရှင်းတွင်မူ ၎င်းကို ချန်လှပ်ထားသည်။ ဤစာအုပ်၏ အများစုမှာ ခရိုနီးကယ်ဒုတိယစာအုပ်၊ အက်ဇရာ၊ နှင့် နီဟီမီယာတို့တွင်လည်း တွေ့ရှိရသည့် အကြောင်းအမျိုးမျိုးပါဝင်ပြီး၊ ၎င်း၏ အဓိကထူးခြားချက်မှာ ပါရှန်ဘုရင် ဒါးရီးယပ်စ်၏ နှစ်သက်မှုကို ရရှိခဲ့သော လုံခြုံရေးအစောင့်တစ်ဦး၏ သမိုင်းမညီညွတ်သော ဇာတ်လမ်းဖြစ်ပြီး၊ ဂျူးလူမျိုးများ၏ ပြန်လည်ပြောင်းရွှေ့လာမှုနှင့် ဂျေရုဆလင်မြို့ ပြန်လည်တည်ဆောက်မှုကို လွယ်ကူခဲ့သည်။ ဤစာအုပ်ကို မည်သည့်အချိန်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ကို မသိရပေ။

First Esdras.—In the LXX this book precedes Ezra, which together with Nehemiah is known there as 2 Esdras. In the Latin Vulgate, on the other hand, Ezra and Nehemiah are entitled 1 and 2 Esdras, and this Apocryphal book is termed 3 Esdras. The Douay Version omits it. The largest part of this book is made up of material also found in 2 Chronicles, Ezra, and Nehemiah; its chief unique feature is an anachronistic story of a young guard who wins the favor of the Persian king Darius and so facilitates the return of the Jews and the rebuilding of Jerusalem. It is not known when this book was written.

 

တိုးဘစ် ဤသည်မှာ ရှလမန်နီဆာ၏ ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခြင်းခံရသည်ဟု ယူဆရသော ဂျူးလူမျိုး တိုးဘစ်နှင့် ၎င်း၏သားတိုးဘီယပ်စ်၏ စွန့်စားခန်းများကို ဗဟိုပြုထားသော စိတ်ကူးယဉ်ဇာတ်လမ်းဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် လူသားပုံစံဖြင့် ရာဖယ်လ်နတ်သမီးဦးဆောင်သော တိုးဘီယပ်စ်သည် နိုင်နီဗဟ်မှ မီဒီယာရှိ အက်ဘာတာနာသို့ ခရီးထွက်ခဲ့ပုံ၊ တိုင်ဂရစ်မြစ်ထဲတွင် ရက်စက်သောငါးတစ်ကောင်မှ အသည်းနှင့်သည်းခြေကို ယူပြီး နံ့သာမျိုးနှင့်အတူ မီးရှို့ခြင်းဖြင့် လူသတ်နတ်ဆိုးကို မောင်းထုတ်ခဲ့ပုံ၊ နောက်ပိုင်းတွင် သည်းခြေမှ ဖုန်မှုန့်ကို ၎င်း၏ဖခင်၏ မျက်လုံးထဲသို့ မှုတ်ထည့်ပြီး တိုးဘစ်၏ မျက်စိကွယ်ရောဂါကို ပျောက်ကင်းစေခဲ့ပုံ စသည်တို့ကို ပြောပြသည်။ ဤဇာတ်လမ်းကို ပညာရှင်များက ဘီစီ ဒုတိယရာစုနှစ်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆသည်။

Tobit.—This is a fanciful story centering on the adventures of Tobit, a Jew supposed to have been taken captive to Assyria by Shalmaneser, and of his son, Tobias. It tells how Tobias, guided by the angel Raphael in human form, made a journey from Nineveh to Ecbatana in Media; how he took the liver and gall from a ferocious fish in the Tigris, and by burning it with incense drove off a murderous demon; and how later he cured Tobit’s blindness by blowing dust from the gall into his father’s eyes. This story is thought by scholars to have been written in the 2d century b.c.

 

ဂျူဒစ် ဤမျိုးချစ်ဇာတ်လမ်းသည် သမိုင်းတွင် လုံးဝမသိရှိထားသော အဆီရီးယားဘုရင် နဘုခါဒ်နီဇာ က ပါလက်စတိုင်းကို ကျူးကျော်ရန် ၎င်း၏ဗိုလ်ချုပ် ဟိုလိုဖာနီးစ်ကို စေလွှတ်ခဲ့ပုံကို ပြောပြသည်။ သူသည် ဘတ်သလူလီယာမြို့ကို ဝိုင်းထားသောအခါ၊ ချမ်းသာပြီး ဘုရားကိုကိုးကွယ်သော လှပသည့် မုဆိုးမ ဂျူဒစ်သည် မြို့ကို ကယ်တင်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ဂျူဒစ်သည် ဟိုလိုဖာနီးစ်၏ စခန်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး၊ ဂျူးများထံမှ ထွက်ပြေးလာသူအဖြစ် ဟန်ဆောင်ကာ ၎င်းတို့ကို အောင်နိုင်ရန် လျှို့ဝှက်ချက်ကို ပြောပြမည်ဟု ထင်စေပြီး ၎င်းနှင့် ရင်းနှီးမှုရယူခဲ့သည်။ သို့သော် မူးယစ်ပွဲတစ်ခုပြီးနောက်၊ သူမသည် ၎င်း၏ အိပ်ခန်းထဲသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ၎င်း၏ဦးခေါင်းကို ဖြတ်လိုက်သည်။ ဤသည်က ဂျူးများကို အားတက်စေပြီး၊ ၎င်းတို့သည် စုစည်းကာ အဆီရီးယားများကို ရှုပ်ထွေးစွာ မောင်းထုတ်ခဲ့သည်။ ကက်သလစ်မဟုတ်သော ပညာရှင်များက ဂျူဒစ်ကို ဘီစီ ဒုတိယရာစုနှစ်အလယ်တွင် ပါလက်စတိုင်းတွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယေဘုယျအားဖြင့် ယူဆကြပြီး၊ ၎င်းကို အန်တီအိုခပ်စ်အီပီဖန်းနီးစ်ကို ဆန့်ကျင်သော မက္ကဘီးယန်စစ်ပွဲများအတွင်း မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ်ကို နှိုးဆွရန် ရည်ရွယ်သော စိတ်ကူးယဉ်ဇာတ်လမ်းအဖြစ် မြင်ကြသည်။

Judith.—This patriotic story tells how an Assyrian king, Nebuchadnezzar (entirely unknown to history), sent his general, Holofernes, to invade Palestine. When he laid siege to the city of Bethulia, Judith, a wealthy, pious, and beautiful widow, undertook to deliver the city. Entering the camp of Holofernes, she ingratiated herself with him by leading him to think she was a refugee from the Jews and would tell him the secret of conquering them. But following a drunken banquet she entered his bedroom and cut off his head. This so encouraged the Jews that they rallied and drove the Assyrians away in confusion. Non-Catholic scholars generally place the writing of Judith in Palestine about the middle of the 2d century b.c., and see it as a patriotic, but fanciful, story intended to arouse nationalistic fervor during the Maccabean wars against Antiochus Epiphanes.

 

အက်စသာထံသို့ ထပ်လောင်းများ ဤထပ်လောင်းများတွင် ကျမ်းစာစဉ်တွင်ပါဝင်သော အက်စသာစာအုပ်ထဲသို့ နေရာအမျိုးမျိုးတွင် ထည့်သွင်းထားသော အပိုင်းခြောက်ခုပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့တွင် ဂျူးလူမျိုးများအပေါ် ခြိမ်းခြောက်မှုကို ကြိုတင်သိရှိထားသည့် မော်ဒီကိုင်း၏ အိပ်မက်၊ ဟာမန်၏ အမိန့်ကို သိရှိသောအခါ မော်ဒီကိုင်းနှင့် အက်စသာ၏ ဆုတောင်းများ၊ နှင့် အက်စသာနှင့် အာဟာဆူရပ်စ်၏ တွေ့ဆုံမှု၏ ပြဇာတ်ဆန်ဆန်ဖော်ပြချက်တို့ ပါဝင်သည်။ ဤထပ်လောင်းများသည် အက်စသာဇာတ်လမ်း၏ ဘာသာရေးသံစဉ်ကို မြှင့်တင်ရန် ကြိုးပမ်းမှုအဖြစ် ထင်ရသည်။

Additions to Esther.—These additions consist of six passages that have been inserted in various places into the canonical book of Esther. They include a dream of Mordecai, in which he has a foreboding of the threat coming to the Jews, prayers of both Mordecai and Esther when they learn of Haman’s decree, and a melodramatic description of Esther’s audience with Ahasuerus. These additions seem to have been made in an attempt to enhance the religious tone of the story of Esther.

 

ဆိုလမွန်၏ ဉာဏ်ပညာ ဤစာအုပ်သည် ထူးခြားသော အပိုင်းနှစ်ပိုင်းခွဲထားသည်။ ပထမပိုင်းသည် ဉာဏ်ပညာကို ဆွေးနွေးပြီး၊ ဒုတိယပိုင်းသည် သမိုင်းဆိုင်ရာဖြစ်ပြီး၊ အီဂျစ်လူမျိုးများ၏ ဘဝနှင့် ဘာသာရေးကို အစ္စရေးနှင့် နှိုင်းယှဉ်ဖော်ပြသည်။ စာအုပ်သည် ဘုရားသခင်၏ ဝိညာဉ်တော်၏ လုပ်ဆောင်မှုကို အလေးပေးဖော်ပြသည်။ ၎င်းသည် လူသားသည် ခန္ဓာကိုယ်၊ ဝိညာဉ်၊ နှင့် မသေနိုင်သော စိတ်ဝိညာဉ်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပြီး၊ လွတ်လပ်စွာ ရွေးချယ်နိုင်သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ ဤလက်ရာ၏ ရေးသားသူသည် မက်ဆီယာအကြောင်း မပြောသော်လည်း၊ ဒုစရိုက်သူများနှင့် ဖြောင့်မတ်သူများအတွက် တရားစီရင်မည့်နေ့ကို ဖော်ပြထားသည်။ ကက်သလစ်နှင့် ပရိုတက်စတင့်ပညာရှင်များက ၎င်းစာအုပ်သည် ဘီစီ ဒုတိယ သို့မဟုတ် ပထမရာစုနှစ်တွင် အလက်ဇန္ဒရီယာတွင် ရေးသားခဲ့သော ဟယ်လီနစ်ဂျူဒါယစ်ဇင်၏ ထုတ်ကုန်ဖြစ်သည်ဟု ယေဘုယျအားဖြင့် ယူဆသည်။

Wisdom of Solomon.—This book is divided into two distinct sections. The first deals with wisdom, whereas the second is historical, contrasting the life and religion of the Egyptians with that of Israel. The book emphasizes the work of the Spirit of God throughout. It declares that man is composed of body, soul, and an immortal spirit, and that he possesses freedom of choice. Although nothing is said of the Messiah, the author of this work does set forth a day of judgment for the wicked and the righteous. Both Catholic and Protestant scholars generally hold that this book is a product of Hellenistic Judaism of the 2d or 1st century b.c. It was written probably at Alexandria.

 

အက်ကလီစီယာစတစ် ဤစာအုပ်ကို ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ အစောပိုင်းနေ့များတွင် လက်တင်အမည် အက်ကလီစီယာစတစ်ဟု အမည်ပေးခဲ့သည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းကို ဟီဘရူးကျမ်းစာစဉ်တွင် မပါဝင်သော်လည်း၊ ဘုရားကျောင်း (ဂရိဘာသာ ekklesia; လက်တင် ecclesia) တွင် ဖတ်ရန် သင့်လျော်သည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။ ဆပတိယူဂျင့်တွင် ၎င်းကို ဆီရက်၏ ဉာဏ်ပညာဟု ခေါ်ဆိုပြီး၊ တမ်မွတ်ဒ်တွင်မူ ၎င်း၏ ရေးသားသူအမည် ဘင်ဆီရာဟု ရည်ညွှန်းသည်။ ဤသည်မှာ အခန်းကဏ္ဍ ၅၁ ခုပါဝင်သော ကြီးမားသော စာအုပ်ဖြစ်ပြီး၊ သုတ္တံများနှင့် ဉာဏ်ပညာဆိုင်ရာ သင်ကြားချက်များစွာ ပါရှိသည်�। ရေးသားသူသည် လူသားသည် ၎င်း၏ ကောင်းမှုများမှလွဲ၍ ကယ်တင်ခြင်းမရှိဟု ယူဆပြီး၊ အပြစ်သည် လူသားတို့၏ လွတ်လပ်စွာ ရွေးချယ်မှု၏ ရလဒ်ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်သည်။ သူသည် အမျိုးမျိုးသော ယဇ်ပူဇော်ခြင်းများကို ယုံကြည်ပြီး၊ ၎င်းတို့ကို ဘာသာရေးပွဲများနှင့်အတူ လူသားတို့၏ ကောင်းမှုများတွင် ပထမဦးစားပေးအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ သူ့အတွက် ဉာဏ်ပညာသည် ဘုရားသခင်၏ အခမဲ့ဆုလက်ဆောင်ဖြစ်ပြီး၊ သူ၏ ပညတ်များကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် ရရှိရမည်ဖြစ်သည်။ အက်ကလီစီယာစတစ်သည် ၎င်း၏ ကိုယ်ပိုင်သက်သေအရ၊ ပါလက်စတိုင်းဂျူးတစ်ဦးဖြစ်သည့် ဂျီးဆပ် (သို့မဟုတ် ဂျိုးရှူအာ) ဘင်ဆီရာမှ ဟီဘရူးဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ မြေးဖြစ်သူမှ ဘီစီ ၁၃၂ ခန့်တွင် ဂရိဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ခဲ့သည်။

Ecclesiasticus.—The Latin name Ecclesiasticus was given to this book in the early days of Christianity inasmuch as it was considered fit to be read in church (Gr. ekklesia; Latin, ecclesia), even though not in the Hebrew canon. In the LXX it usually appears under the title Wisdom of Sirach, whereas the Talmud refers to it simply by its author’s name, Ben Sira’. This is a large book of 51 chapters, containing many proverbs and much instruction regarding wisdom. The author feels that there is no salvation apart from man’s good works, and that sin is the result of man’s free choice. He believes in sacrifices of all kinds, counting them along with the religious feasts as first among man’s good works. To him, wisdom is a free gift of God, to be obtained through the keeping of His commandments. Ecclesiasticus, according to its own testimony, was written in Hebrew by a Palestinian Jew, Jesus (or Joshua) the son of Sirach, and was translated into Greek by his grandson, probably about 132 b.c.

 

ဘာရွတ် ဤစာအုပ်သည် ဂျရမီယာ၏ အတွင်းရေးမှူး ဘာရွတ်မှ ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆသည် (ဂျရမီယာ ၃၆:၄ ကို ကြည့်ပါ)။ ဇာတ်လမ်းသည် ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခံရစဉ်အတွင်း ဘဘီလုံးတွင် တည်ရှိသည်။ စာအုပ်သည် ဂျေရုဆလင်မြို့ ဖျက်ဆီးခံရပြီးနောက် ပါလက်စတိုင်းတွင် ကျန်ရှိနေသော ၎င်းတို့၏ ဆွေမျိုးများထံသို့ ဖမ်းဆီးခံဂျူးများမှ ပေးပို့သော စာတစ်စောင်ဖြင့် စတင်သည်။ စာအုပ်၏ အများစုမှာ ၎င်းတို့၏ အပြစ်များကို ဝန်ခံခြင်း၊ ခွင့်လွှတ်မှုအတွက် တောင်းဆိုခြင်း၊ ဘုရားသခင်၏ ဉာဏ်ပညာကို အသိအမှတ်ပြုခြင်း၊ နှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆိုင်ရာ သူ၏ ကတိများကို သတိရခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ စာအုပ်သည် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ကဗျာ နှင့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း စာပိုဒ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် သမိုင်းဆိုင်ရာ မမှန်ကန်မှုတစ်ခု ပါဝင်ပုံရသည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းသည် ဂျူးများအား “ဘဘီလုံးဘုရင် နဘုခါဒ်နီဇာ [နဘုခါဒ်နီဇာ] နှင့် ၎င်း၏သား ဘယ်လရှဇာ [ဘယ်လရှဇာ] ၏ အသက်အတွက် ဆုတောင်းရန်” (အခန်း ၁:၁၁) ညွှန်ကြားထားပြီး၊ ၎င်းသည် ဂျေရုဆလင်မြို့ ဘီစီ ၅၈၆ တွင် ဖျက်ဆီးခံရချိန်နီးတွင် ဘယ်လရှဇာသည် အိမ်ရှေ့မင်းသားဖြစ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလိုသည်။ ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာက ဘီစီ ၅၈၆ ပြီးနောက် ဆယ်စုနှစ်များစွာအကြာတွင်သာ ဘယ်လရှဇာကို ထိုသို့သတ်မှတ်နိုင်ကြောင်း ပြသထားသည် (ဒံယီလ ၅ ၏ ထပ်လောင်းမှတ်စုကို ကြည့်ပါ)။ ကက်သလစ်မဟုတ်သော ပညာရှင်များက ဘာရွတ်စာအုပ်ကို အေဒီ ၇၀ တွင် ဂျေရုဆလင်မြို့ ဖျက်ဆီးခံရပြီးနောက်၊ ဘဘီလုံးဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်မှုတွင် ၎င်းတို့၏ ဘိုးဘွားများ၏ နှိမ့်ချမှုနှင့် သစ္စာစောင့်သိမှုကို သတိပေးခြင်းဖြင့် စိတ်ဓာတ်ကျပြီး ပြည်နှင်ခံဂျူးများကို အားပေးရန် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယေဘုယျအားဖြင့် ယူဆသည်။

Baruch.—This book purports to have been written by Baruch, the secretary of Jeremiah (see Jer. 36:4). The setting is Babylonia during the Captivity. The book opens with a letter sent by the captive Jews to their kinsmen remaining in Palestine after the destruction of Jerusalem. Most of the book consists of a confession of their sin, a plea for forgiveness, a recognition of God’s wisdom, and a remembrance of His promises of restoration. The book is partly prose and partly poetry. It appears to contain a historical inaccuracy in that it enjoins the Jews to “pray for the life of Nabuchodonosor [Nebuchadnezzar] king of Babylon, and for the life of Balthasar [Belshazzar] his son” (ch. 1:11), which would imply that Belshazzar was crown prince near the time when Jerusalem was destroyed in 586 b.c. Archeology has shown conclusively that only at a date several decades after 586 b.c. could Belshazzar have been so regarded (see Additional Note on Daniel 5). Non-Catholic scholars today generally hold that the book of Baruch was written after the destruction of Jerusalem in a.d. 70, to encourage the desolated and exiled Jews of that time by reminding them of the resignation and faithfulness of their forefathers in the Babylonian captivity.

 

ဂျရမီယာ၏ စာတစ်စောင် ဆပတိယူဂျင့်တွင် ဤစာသည် သီးခြားလက်ရာတစ်ခုဖြစ်သော်လည်း၊ ဗူလ်ဂိတ်နှင့် ဒူအေဗားရှင်းတွင် ၎င်းကို ဘာရွတ်၏ နောက်ဆုံးအခန်းအဖြစ် ထည့်သွင်းထားသည်။ ၎င်းသည် ဘဘီလုံးသို့ ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခံရမည့် ဂျူးများထံသို့ ဂျရမီယာပရောဖက်မှ ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆသော အပိုဒ် ၇၃ ပိုဒ်သာပါဝင်သော တိုတောင်းသော မိန့်ခွန်းဖြစ်ပြီး၊ အဓိကအားဖြင့် ရုပ်တုကိုးကွယ်မှုကို သတိပေးခြင်းဖြစ်သည်။ ဤစာအုပ်သည် ဘီစီ စတုတ္ထမှ ဒုတိယရာစုနှစ်ကြားတွင် ဂရိဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့သည်ဟု သက်သေပြသည်။

Epistle of Jeremy.—Although in the LXX this epistle forms a separate work, in the Vulgate and the Douay Version it is appended to Baruch as the final chapter of that book. It is a short address of only 73 verses that purports to have been written by the prophet Jeremiah to the Jews who were to be taken captive to Babylonia, and is largely a warning against idolatry. The book gives evidence of having been written originally in Greek, probably sometime between the 4th and 2d centuries b.c.

 

ဒံယီလထံသို့ ထပ်လောင်းများ ဆပတိယူဂျင့်တွင် ကျမ်းစာစဉ်တွင်ပါဝင်သော ဒံယီလစာအုပ်သို့ ထပ်လောင်းများစွာ ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့မှာ သန့်ရှင်းသော ကလေးသုံးဦး၏ သီချင်း၊ ဆူဇန်နာ၏ သမိုင်း၊ နှင့် ဘယ်လ်နှင့် နဂါးဖျက်ဆီးခြင်း၏ သမိုင်းတို့ဖြစ်သည်။

Additions to Daniel.—The LXX contains several additions to the canonical book of Daniel. These are the Song of the Three Holy Children, the History of Susanna, and the History of the Destruction of Bel and the Dragon.

 

သန့်ရှင်းသော ကလေးသုံးဦး၏ သီချင်း သည် အဓိကအပိုင်းနှစ်ပိုင်းပါဝင်ပြီး၊ ပထမပိုင်းမှာ မီးဖိုထဲတွင် လျှောက်လှမ်းနေစဉ် အဇာရီယပ် (အဇာရီယာ၊ ဆိုလိုသည်မှာ အဘဒ်နဂိုး) မှ ဆိုခဲ့သည်ဟု ယူဆသော ဆုတောင်းခြင်းဖြစ်သည် (ဒံယီလ ၃:၁၉-၂၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ဒုတိယပိုင်းမှာ ဟီဘရူးသုံးဦးလုံးမှ မီးဖိုထဲတွင် သီဆိုခဲ့သည်ဟု အမည်မသိရေးသားသူမှ အလကားသတ်မှတ်ထားသော ချီးမွမ်းသီချင်းဖြစ်ပြီး၊ ဆာလံ ၁၄၈ ကို ပြင်းထန်စွာ သတိရစေသည်။

The Song of the Three Holy Children is in two main parts; the first is a prayer supposed to have been uttered by Azarias (Azariah, that is, Abednego) while walking in the fiery furnace (see Dan. 3:19–25); the second is a song of praise gratuitously attributed by the anonymous writer to all three of the Hebrews in the furnace, and is strongly reminiscent of Ps. 148.

 

ဆူဇန်နာ၏ သမိုင်း သည် ဂျူးတရားသူကြီးနှစ်ဦးမှ လှပပြီး သိက္ခာရှိသော ဆူဇန်နာကို သူမ၏ ဥယျာဉ်တွင် ရေချိုးနေရင်း တွေ့မြင်ပြီး သူမကို ချစ်မြတ်နိုးခဲ့ပုံကို ပြောပြသည်။ ၎င်းတို့သည် သူမကို ချဉ်းကပ်သောအခါ သူမက ၎င်းတို့ကို ငြင်းပယ်ခဲ့ပြီး၊ လက်စားချေရန် ၎င်းတို့သည် သူမကို တရားရုံးသို့ ခေါ်ဆောင်ကာ ဖောက်ပြန်မှုဖြင့် မမှန်ကန်စွာ စွပ်စွဲခဲ့သည်။ ဆူဇန်နာသည် သေဒဏ်ချမှတ်ခံရသော်လည်း၊ သူမကို ကွပ်မျက်ရန် လမ်းတွင် ဒံယီလနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး၊ သူသည် သူမ၏ အမှုကို ပြန်လည်စစ်ဆေးရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ တရားသူကြီးနှစ်ဦးကို သီးခြားစစ်ဆေးခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ ကွဲလွဲသော ထွက်ဆိုချက်များဖြင့် သူမ၏ အပြစ်ကင်းစင်မှုကို သက်သေပြခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ကွပ်မျက်ခံရပြီး ဒံယီလသည် အလွန်ချီးမြှောက်ခံရသည်။

The History of Susanna tells how two Jewish judges saw a beautiful and virtuous woman, Susanna, bathing in her garden, and became enamored of her. When they accosted her, she repulsed them, and in revenge they summoned her before a tribunal and falsely accused her of adultery. Susanna was condemned to death, but on the way to her execution she was met by Daniel, who demanded that her trial be reopened. By examining the two judges separately, he proved her innocence by their contradictory statements. They were executed and Daniel was highly exalted.

 

ဘယ်လ်နှင့် နဂါးဖျက်ဆီးခြင်း၏ သမိုင်း တွင် ဇာတ်လမ်းနှစ်ခုပါဝင်သည်။ ပထမဇာတ်လမ်းသည် ဆူဇန်နာဇာတ်လမ်းကဲ့သို့ ဒံယီလ၏ လှည့်စားမှုကို ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုကို ချီးမွမ်းသည်။ ၎င်းသည် ဘဘီလုံးဘုရား ဘယ်လ် (မာဒုတ်) ၏ ရုပ်တုသည် အစားအစာကို အမှန်တကယ် မစားသောက်ကြောင်း ဒံယီလမှ သက်သေပြခဲ့ပုံကို ပြောပြသည်။ ညအခါတွင် ပြာမှုန့်များကို ကြမ်းပြင်ပေါ်တွင် ဖြူးလိုက်ပြီး၊ နောက်တစ်နေ့မနက်တွင် ပြာမှုန့်ထဲရှိ ခြေရာများဖြင့် ယဇ်ပုရောဟိတ်များသည် ညအခါတွင် ရုပ်တုဘုရားကျောင်းသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ၎င်းအတွက် ထားရှိသော အစားအစာကို စားသောက်ခဲ့ကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဘုရင်သည် ယဇ်ပုရောဟိတ်များကို သတ်စေပြီး ဘုရားကျောင်းကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ဒုတိယဇာတ်လမ်းသည် ဘဘီလုံးလူမျိုးများ ကိုးကွယ်သော နဂါးတစ်ကောင်ကို ဒံယီလမှ ဖျက်ဆီးခဲ့ပုံကို ဆိုင်သည်။ သူသည် ၎င်းကို ဖျက်စီးရန် ဆီ၊ အဆီ၊ နှင့် ဆံပင်တို့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသော အရာတစ်ခုကို ကျွေးမွေးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ပေါက်ကွဲသေဆုံးခဲ့သည်။ လက်စားချေရန် ဘဘီလုံးလူမျိုးများသည် ဒံယီလကို ခြင်္သေ့တွင်းထဲသို့ ပစ်ချခဲ့သော်လည်း၊ ခြင်္သေ့များက သူ့ကို အန္တရာယ်မပြုခဲ့ပေ။ ပရောဖက် ဟာဘကုတ်သည် ဂျူဒီယာမှ နတ်သမီးတစ်ပါးဖြင့် အံ့ဖွယ်လေထဲတွင် သယ်ဆောင်လာပြီး သူ့ထံသို့ အစားအစာယူဆောင်လာခဲ့သည်။ ဤအံ့ဖွယ်များကြောင့် ဘုရင်သည် အထင်ကြီးခဲ့ပြီး၊ ဒံယီလကို လွှတ်ပေးကာ ၎င်း၏ ညှဉ်းဆဲသူများကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ကက်သလစ်နှင့် ပရိုတက်စတင့်ပညာရှင်များက ဤထပ်လောင်းများသည် ကျမ်းစာစဉ်တွင်ပါဝင်သော ဒံယီလစာအုပ်၏ မူရင်းအစိတ်အပိုင်းမဟုတ်ကြောင်း သဘောတူညီသည်။

The History of the Destruction of Bel and the Dragon contains two stories. The first, like that of Susanna, extols Daniel’s prowess in detecting deceit. It tells how he demonstrated that an idol of the Babylonian god Bel (Marduk) did not actually devour food, as it was thought to do. By scattering ashes on the floor in the evening, Daniel proved the next morning, by footprints in the ashes, that priests had entered the temple of the idol at night and had eaten the food placed there for it. As a result the king had the priests killed and the temple destroyed. The second story concerns Daniel’s destruction of a dragon that was worshiped by the Babylonians. By feeding it a concoction of pitch, fat, and hair, he caused it to burst and die. In retaliation the people of Babylon threw Daniel into a lions’ den, where the lions refused to harm him, and the prophet Habakkuk, being transported miraculously through the air from Judea by an angel, brought him food. So impressed was the king by these miracles that he freed Daniel and destroyed his persecutors. Catholic and Protestant scholars agree that these additions were not originally part of the canonical book of Daniel.

 

မနဿီ၏ ဆုတောင်းခြင်း ဤတိုတောင်းသော လက်ရာသည် အပိုဒ် ၁၅ ပိုဒ်သာပါဝင်ပြီး၊ ဂျူဒါဘုရင် မနဿီသည် ဘဘီလုံးတွင် အကျဉ်းချခံရစဉ် ဆုတောင်းခဲ့သည်ဟု ယူဆသည် (ခရိုနီးကယ်ဒုတိယစာအုပ် ၃၃:၉-၁၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် ထရင့်ကောင်စီတွင် ရိုမန်ကက်သလစ်ဘုရားကျောင်းမှ လက်ခံထားသော စာအုပ်များထဲတွင် မပါဝင်ဘဲ၊ တရားဝင် ကက်သလစ်ဗူလ်ဂိတ်ထုတ်ဝေမှုများတွင် အပိုခရိုဖာအဖြစ် နောက်ဆက်တွဲတွင် ထားရှိသည်။ လူသာ၏ ဂျာမန်သမ္မာကျမ်းနှင့် ကင်းဂျိမ်းဗားရှင်းတို့တွင် ၎င်းကို မူရင်းအားဖြင့် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ဤလက်ရာသည် ဘီစီ ပထမရာစုနှစ်တွင် ရေးသားခဲ့သည့် နောင်တရဆုတောင်းဆာလံဖြစ်ပုံရသည်။

Prayer of Manasses.—This short work of only 15 verses purports to be a prayer of King Manasseh of Judah when he was imprisoned in Babylon (see 2 Chron. 33:9–13). It is not among the books accepted by the Roman Catholic Church at the Council of Trent, and in official Catholic editions of the Vulgate it is placed in an appendix as Apocryphal. Luther’s German Bible and the KJV both originally included it. This work appears to be a penitential psalm written perhaps in the 1st century b.c.

 

ပထမမက္ကဘီး ယခုအချိန်ထိ ဖော်ပြခဲ့သော စာအုပ်များ၏ အဓိကအားဖြင့် ဒဏ္ဍာရီဆန်သော သဘောသဘာဝနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့်၊ ပထမမက္ကဘီးသည် ဘီစီ ၂ ရာစုနှစ်တွင် ဂျူးလူမျိုး၏ လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲသမိုင်းကို ဖုံးလွှမ်းထားသည့် မူလရင်းမြစ်အချက်အလက်အဖြစ် ယူဆထားသည်။ ၎င်းသည် ဘီစီ ၁၇၅ တွင် အန်တီအိုးခပ်စ် စတုတ္ထ ဧဖိဖနိစ် ဆလူးကစ် ထီးနန်းသို့ တက်ရောက်ချိန်မှ ဘီစီ ၁၃၅ တွင် ဟတ်စမိုနီယန် ယဇ်ပုရောဟိတ်ဘုရင် ဂျွန်ဟိုကာနပ်စ် ၏ နန်းစတင်ချိန်အထိ ကာလသမိုင်းကို ခြေရာခံထားသည်။ (ဤစာအုပ်ဖုံးလွှမ်းထားသည့် သမိုင်းအတွက်၊ စာမျက်နှာ ၂၈-၃၃ ကို ကြည့်ပါ။) ပထမမက္ကဘီး၏ ရေးသားသူသည် မသိရသော်လည်း၊ ပညာရှင်များက ၎င်းသည် သူရေးသားခဲ့သော ဖြစ်ရပ်များနှင့် ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်သည့် ပါလက်စတိုင်း ဆဒ္ဒူဆီးတစ်ဦးဖြစ်သည်ဟု အတော်လေး စိတ်ကျေနပ်ထားကြသည်။ ဤစာအုပ်ကို ဟီဘရူးဘာသာဖြင့် ဘီစီ ၁၀၀ ခန့်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည်။

First Maccabees.—In contrast with the largely fabulous character of the books thus far described, 1 Maccabees is considered primary source material covering the history of the Jewish struggle for independence in the 2d century b.c. It traces the history of the period from the accession of Antiochus IV Epiphanes to the Seleucid throne in 175 b.c. to the beginning of the reign of the Hasmonaean priest-king John Hyrcanus in 135 b.c. (For the history covered by this book, see pp. 28-33.) The author of 1 Maccabees is unknown, but scholars are quite satisfied that he was a Palestinian Sadducee well acquainted with the incidents about which he wrote. The book was written in Hebrew probably about 100 b.c.

 

ဒုတိယမက္ကဘီး ဤစာအုပ်သည် ပထမမက္ကဘီး၏ နောက်ဆက်တွဲမဟုတ်သော်လည်း၊ ၎င်းကဲ့သို့ပင် အန်တီအိုးခပ်စ် စတုတ္ထ ဧဖိဖနိစ် ၏ ထီးနန်းတက်ရောက်ချိန်မှ စတင်ကာ ဆီးရီးယန်းများထံမှ ဂျူးလူမျိုး၏ လွတ်လပ်ရေးအတွက် တိုက်ပွဲများကို ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းသည် ဘီစီ ၁၆၂/၁ တွင် ဂျူးဒတ်စ်မက္ကဘီးယပ်စ်သည် ဆီးရီးယန်ဗိုလ်ချုပ် နိုင်ကဲနာကို ဘတ်သ်-ဟိုးရွန်တွင် အောင်မြင်ခဲ့သည့်အချိန်အထိသာ ဇာတ်လမ်းကို ဆက်လက်ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းသည် ပထမမက္ကဘီးထက် ပိုတိုသော ကာလကို ဖုံးလွှမ်းထားသော်လည်း၊ နေရာအချို့တွင် ပိုမိုအသေးစိတ်ဖော်ပြထားပြီး၊ တစ်ခါတစ်ရံ သမိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်ထက် စာပေဆိုင်ရာ ခမ်းနားထည်ဝါမှုအဖြစ် ထင်ရှားသည်။ ဒုတိယမက္ကဘီးသည် ပထမစာအုပ်တွင် မတွေ့ရသော အဆိုအမိန့်ဆိုင်ရာ အယူအဆသစ်များကို မိတ်ဆက်ပေးထားပြီး၊ ဂျူးဒတ်စ်မက္ကဘီးယပ်စ်သည် သေဆုံးသူများ၏ အပြစ်များအတွက် ပူဇော်သက္ကာပြုခဲ့ပြီး၊ ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းမျှော်လင့်ချက်ဖြင့် ၎င်းတို့အား အပြစ်မှ လွတ်မြောက်ရန် ဆုတောင်းခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည် (အခန်း ၁၂:၄၃-၄၅)။ ၎င်း၏ နိဒါန်းမှတစ်ဆင့်၊ ဤစာအုပ်ကို ဘီစီ ၁၂၄ ခန့်တွင် ပါလက်စတိုင်းတွင် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ ဆိုင်ရင်းမှ ဂျေဆင်၏ ပိုကြီးမားသော လက်ရာတစ်ခု၏ အကျဉ်းချုပ်ဖြစ်သည် (အခန်း ၂:၂၃)။

Second Maccabees.—This book is not a sequel to 1 Maccabees, but like it, begins with the accession of Antiochus IV Epiphanes and narrates the struggles of the Jews for independence from the Syrians. It carries the story only to the victory of Judas Maccabees over the Syrian general Nicanor at Beth-horon in 162/1 b.c. Although it thus covers a much shorter period than 1 Maccabees, it gives in places more detail, which sometimes appears to be literary elaboration rather than sober history. 2 Maccabees introduces new doctrinal concepts not found in the first book when it records how Judas Maccabaeus made an offering for the sins of the dead and prayed that they might be delivered from sin, in the hope of the resurrection (ch. 12:43–45). From its introduction, this book appears to have been written in Palestine about 124 b.c. (ch. 1:10), and is an epitome of a larger work by one Jason of Cyrene (ch. 2:23).

 

 

III. ဆူဒိုပီဂရဖီ

III. The Pseudepigrapha

 

“ဆူဒိုပီဂရဖီ” ဟူသောစကားလုံးသည် “မမှန်ကန်စွာ ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသော ရေးသားချက်များ” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ပညာရှင်များက ၎င်းကို အတိတ်ကာလ၏ ထင်ရှားသူများထံ မမှန်ကန်စွာ မှတ်တမ်းတင်ထားသော ဘာသာရေးဆိုင်ရာ စာပေများအဖြစ် အသုံးပြုသည်။ ၎င်းတို့သည် အာပိုခရဖီနှင့် တပြိုင်နက်တည်း ပေါ်ထွက်လာပြီး များစွာသော နည်းလမ်းများဖြင့် ၎င်းနှင့် ဆင်တူသော်လည်း ဂျူးများ သို့မဟုတ် ခရစ်ယာန်များ၏ မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းမှမျှ ကျမ်းစာအဖြစ် လက်ခံထားခြင်း မရှိပေ။ ရိုမန်ကက်သလစ်များက ၎င်းစာအုပ်များကို အာပိုခရဖီအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ ဤစာအုပ်များအကြောင်း အကျဉ်းချုပ် ဆွေးနွေးချက်ကို အောက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

The word “pseudepigrapha” means literally writings “falsely entitled.” It is applied by scholars to a body of religious literature falsely ascribed to famous persons of the past, which appeared at the same time as the Apocrypha and was in many ways similar to it, but which is not accepted as canonical by either Jews or any segment of Christians. Roman Catholics class these works as apocryphal. A brief discussion of these books follows.

 

တတိယ မက္ကဘီး—ဤစာအုပ်တွင် အခန်းခုနစ်ခန်းသာပါရှိပြီး အချို့သော အရေးကြီးသော အက်စ်အက်စ်အက်စ် (LXX) လက်ရေးမူများတွင် ထည့်သွင်းထားသည်။ ၎င်းသည် ထင်ရှားစွာ ရိုးရာပုံပြင်ဖြစ်သောကြောင့် ဤနေရာတွင် ဆူဒိုပီဂရဖီအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ ဤဇာတ်လမ်းသည် ဘီစီ ၂၁၇ တွင် ရာဖီယာတိုက်ပွဲ၌ ပတိုလမီ စတုတ္ထ ဖိလိုပတ်တာက အန်တီအိုခပ်စ် မဟာကို အောင်နိုင်ခဲ့သော အောင်ပွဲအကြောင်း အသေးစိတ်ဖော်ပြထားပြီး အောင်နိုင်သူ ဘုရင်၏ လွန်ကျူးမှုများကိုလည်း ဖော်ပြထားသည်။ ဤစာအုပ်သည် တစ်ကိုယ်ရည် လောဘတက်မှုနှင့် နိုင်ငံတကာ အကွက်ဆင်မှုများအတွင်း ဂျူးလူမျိုးအား ဘုရားသခင်၏ အံ့ဖွယ်ကယ်တင်မှုကို ပြသရန် ရေးသားခဲ့ပုံရသည်။

Third Maccabees.—This book of only seven chapters is included in some important manuscripts of the LXX. Because it is quite clearly folklore, it is here classed as pseudepigraphical. The story is an elaborated account of the victory of Ptolemy IV Philopator over Antiochus the Great at the Battle of Raphia (217 b.c.), and of the resultant excesses of the victorious king. The book was apparently written to show God’s miraculous deliverance of the Jewish nation in times of personal greed and international intrigue.

 

: စတုတ္ထ မက္ကဘီး—တတိယ မက္ကဘီးကဲ့သို့ပင် ဤစာအုပ်သည်လည်း အချို့သော အက်စ်အက်စ်အက်စ် (LXX) လက်ရေးမူများတွင် ပါဝင်သော်လည်း ရိုမန်ကက်သလစ်များက လက်ခံထားခြင်း မရှိပေ။ ၎င်းသည် ဂျူးများအား စိတ်အားထက်သန်မှုထက် ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ ဆင်ခြင်တုံတရားဖြင့် အုပ်ချုပ်နိုင်မှု၏ သာလွန်မှုကို ဟောပြောသည့် တရားဒေသနာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤစာအုပ်အရ စိတ်အားထက်သန်မှုများသည် ဘုရားသခင်က ထည့်သွင်းပေးထားခြင်းဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ကို ဖယ်ရှားပစ်ရန်မဟုတ်ဘဲ ထိန်းချုပ်ရန်ဖြစ်သည်။ ဖြောင့်မတ်မှု၊ တရားမျှတမှု၊ ရဲစွမ်းသတ္တိ၊ သမန်ထိန်းမှုတို့သည် တိုရာ (Torah) ဖြင့် ပြုစုပျိုးထောင်ခံရသူများက အကောင်းဆုံး ရရှိနိုင်သည်။

 

Fourth Maccabees.—Like 3 Maccabees, this book is also included in some LXX manuscripts, but is not accepted by Roman Catholics. It is a sermon to the Jews on the supremacy of inspired reason over passion. According to this work, passions are implanted by God, and are not to be driven out, but controlled. Righteousness, justice, courage, and temperance are best attained by those brought up by the Torah.

 

ဂျူဘီလီး—ဤစာအုပ်ကို ဟီဘရူးဘာသာဖြင့် ဖာရီစီလူမျိုး သို့မဟုတ် အက်စီးန်းလူမျိုးတစ်ဦးက ဘီစီ ၂ ရာစုနှစ်၏ နောက်ပိုင်းတွင် ရေးသားခဲ့ပုံရသည်၊ သို့သော် ဤထက် စောသော သို့မဟုတ် နောက်ကျသော ရက်စွဲများလည်း အကြံပြုခံရသည်။ ၎င်းသည် ဥပဒေရေးရာရှုထောင့်မှ ရေးသားထားသော ကမ္ဘာဦးကျမ်းနှင့် ထွက်မြောက်ရာကျမ်းအပေါ် တိုးချဲ့ထားသော မှတ်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ အထူးစိတ်ဝင်စားဖွယ်မှာ ၎င်း၏ မက်ဆီယာနစ်ဘုရင်ပြည်လာမည့်အကြောင်း သင်ကြားပြသမှုဖြစ်ပြီး ၎င်းကို လူသားနှင့် သဘာဝတရားတို့သည် ပြည့်စုံမှု၊ ပျော်ရွှင်မှု၊ ငြိမ်းချမ်းမှုသို့ တဖြည်းဖြည်း ဖွံ့ဖြိုးလာမည်ဟု မျှော်မှန်းထားသည်။ လူသားများသည် တစ်ထောင်နှစ်အထိ အသက်ရှင်နိုင်မည်ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့သေဆုံးသွားသောအခါ ၎င်းတို့၏ ဝိညာဉ်များသည် ထာဝရပျော်ရွှင်မှုအခြေအနေသို့ ဝင်ရောက်မည်ဖြစ်သည်။ ဤစာအုပ်၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုကို ကွမ်ရန်ဂူတစ်တွင် ဒက်စီးကျမ်းစာများထဲတွင် တွေ့ရှိခဲ့သည်။

Jubilees.—This work was written in Hebrew apparently by a Pharisee or Essene perhaps during the latter half of the 2d century b.c., although dates both earlier and later than this have been suggested. It is an extended commentary on Genesis and Exodus written from a legalistic standpoint. Of particular interest is its teaching regarding the coming Messianic kingdom, which it envisioned as a gradual development until both man and nature would reach perfection, happiness, and peace. Men would live a thousand years, and when they died, their spirits would enter a state of eternal bliss. A fragment of this work was discovered among the Dead Sea scrolls in Qumrân Cave I.

 

ပထမအင်နောက် (အီသီယိုးပီးယန်းအင်နောက်)—ဤစာအုပ်သည် ဖာရီစီလူမျိုးများဖြစ်သော စာရေးဆရာများစွာ၏ လက်ရာများကို စုစည်းထားပြီး ဟီဘရူးဘာသာနှင့် အာရမိတ်ဘာသာဖြင့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ရေးသားထားသည်။ ၎င်းကို “အီသီယိုးပီးယန်း” ဟု ယနေ့ခေါ်ဆိုခြင်းမှာ ၎င်းကို အီသီယိုးပီးယန်းဘာသာဖြင့်သာ ထိန်းသိမ်းထားသောကြောင့်ဖြစ်သည်။

First Enoch (Ethiopic Enoch).—This is a compilation of the works of several authors, who were Pharisees, and was written partly in Hebrew, partly in Aramaic. It is known today as “Ethiopic” because it has been preserved only in an Ethiopic version.

 

အထူးစိတ်ဝင်စားဖွယ်မှာ ၎င်း၏ လာမည့်ဘုရင်ပြည်နှင့် အနာဂတ်ဘဝအကြောင်း သင်ကြားပြသမှုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ထိုဘုရင်ပြည်၏ ထာဝရအုပ်စိုးသူသည် ကမ္ဘာဖန်ဆင်းခြင်းမပြုမီကတည်းက ဘုရားသခင်နှင့်အတူ ဖုံးကွယ်ထားသည်ဟု ဖော်ပြပုံရသည် (အခန်း ၄၆:၁, ၂; ၄၈:၆; ၆၂:၇)။ ၎င်းအား ပေးထားသည့် ခေါင်းစဉ်များစွာသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ယေရှုအား အသုံးပြုထားသည်။ ဥပမာ၊ ၎င်းကို “ဘုရားသခင်၏ ဘိသိခ်ခံရသူ [သို့မဟုတ် မက်ဆီယာ]” (အခန်း ၅၂:၄); “ဖြောင့်မတ်သူ [သို့မဟုတ် တရားမျှတသူ]” (အခန်း ၃၈:၂; တမန်တော်များကျမ်း ၃:၁၄ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ); “ရွေးချယ်ခံရသူ” (အင်နောက် ၄၀:၅; ၄၅:၃, ၄; လုကာ ၂၃:၃၅ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ); နှင့် “လူသား” (အင်နောက် ၄၆:၃, ၄; ၆၂:၅) ဟု ခေါ်ဆိုသည်။ ပထမအင်နောက်၏ မတူညီသော အစိတ်အပိုင်းများသည် မတူညီသော စာရေးဆရာများမှ ရေးသားထားပြီး ဘီစီ ၁ ရာစုနှစ်တွင် ဂျူးများအကြား မက်ဆီယာနစ်ဘုရင်ပြည်နှင့်ပတ်သက်သော အမြင်များ ကွဲပြားမှုကို ဖော်ပြသည်- အခန်းများ ၁–၃၆ က ထိုဘုရင်ပြည်သည် နောက်ဆုံးတရားစီရင်ပြီးနောက် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထာဝရဖြစ်လိမ့်မည်ဟု သင်ကြားသည်; အခန်းများ ၃၇–၇၁ က ထိုဘုရင်ပြည်သည် ကမ္ဘာနှင့် ကောင်းကင်တွင် ထာဝရဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံးတရားစီရင်ခြင်းဖြင့် စတင်လိမ့်မည်ဟု ဆိုသည်; အခန်းများ ၉၁–၁၀၄ က မက်ဆီယာနစ်ဘုရင်ပြည်သည် ယာယီဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင်သာ ဖြစ်လိမ့်မည်ဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံးတရားစီရင်ခြင်းဖြင့် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်လိမ့်မည်ဟု ဆိုသည်။

Of particular interest are its teachings regarding the coming kingdom and the future life. It appears to declare of the transcendental ruler of that kingdom that he was hidden with God since before the creation of the world (chs. 46:1, 2; 48:6; 62:7). Several titles apparently given him are applied in the New Testament to Jesus. Thus he is called “His [God’s] Anointed [or Messiah]” (ch. 52:4); “the Righteous [or Just] One” (ch. 38:2; cf. Acts 3:14); “the Elect [or Chosen] One” (Enoch 40:5; 45:3, 4; cf. Luke 23:35); and “the Son of Man” (Enoch 46:3, 4; 62:5). The different parts of 1 Enoch, apparently by different authors, indicate the presence of varying views among the Jews of the 1st century b.c. in regard to the Messianic kingdom: chs. 1–36 teach that it will be eternal on the earth after the final judgment; chs. 37–71, that it will be eternal on earth and in heaven and will be introduced by the last judgment; and chs. 91–104 hold that the Messianic kingdom is to be temporary and on earth, and will be followed by the final judgment.

 

အဇာဇယ်လ်ကိုလည်း ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားပြီး ၎င်းကို “ကမ္ဘာပေါ်တွင် မဖြောင့်မတ်မှုအားလုံးကို သင်ကြားပေးခဲ့ပြီး ကောင်းကင်တွင် (ထိန်းသိမ်းထားသော) ထာဝရလျှို့ဝှက်ချက်များကို ဖော်ထုတ်ခဲ့သူ” ဟု ဖွင့်ဆိုထားသည် (အခန်း ၉:၆; အာ့ရ်အိတ်ချ် ချားလ်စ်၊ အာပိုခရဖီနှင့် ဆူဒိုပီဂရဖီ အော့ဖ် ဒီ အိုးလ်ဒ် တက်စတမန့်၊ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၉၃)။ အဇာဇယ်လ်၏ နောက်ဆုံးတရားစီရင်ခြင်းကို “သခင်ဘုရားက ရာဖယ်လ်အား မိန့်တော်မူသည်- ‘အဇာဇယ်လ်ကို လက်နှင့်ခြေဖြင့် ချည်နှောင်ပြီး အမှောင်ထဲသို့ ပစ်ချလိုက်ပါ။ ဒူဒယ်လ်ရှိ သဲကန္တာရတွင် အပေါက်တစ်ခုဖန်တီးပြီး ၎င်းကို ထိုနေရာတွင် ပစ်ချပါ။ … နှင့် ကြီးမြတ်သော တရားစီရင်ရာနေ့တွင် ၎င်းကို မီးထဲသို့ ပစ်ချလိမ့်မည်။ … ကမ္ဘာတစ်ခုလုံးသည် အဇာဇယ်လ်က သင်ကြားခဲ့သော လုပ်ဆောင်ချက်များဖြင့် ညစ်ညမ်းခဲ့သည်။ ၎င်းအား အပြစ်အားလုံးကို မှတ်တမ်းတင်ပါ’” (အခန်း ၁၀:၄–၈; ချားလ်စ်၊ အာ့ပ် စီတီ၊ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၉၃, ၁၉၄)။ အဇာဇယ်လ်ကို စာတန်နှင့် ဖွင့်ဆိုခြင်းသည် အင်နောက်ကျမ်း၏ အခွင့်အာဏာဖြင့် သက်သေပြလို့မရနိုင်သော်လည်း၊ ၎င်း၏ ဤနေရာတွင် ပေါ်ထွက်လာမှုသည် ဘီစီ ၁ ရာစုနှစ်တွင် ဂျူးများ၏ အဇာဇယ်လ်ပုံရိပ်နားလည်မှု၏ သက်သေဖြစ်သည်။

Prominence is also given to Azazel, who is identified as the one who “hath taught all unrighteousness on earth and revealed the eternal secrets which were (preserved) in heaven, which men were striving to learn” (ch. 9:6; R. H. Charles, The Apocrypha and Pseudepigrapha of the Old Testament, vol. 2, p. 193). The final judgment of Azazel is declared in the words, “The Lord said to Raphael: ‘Bind Azâzêl hand and foot, and cast him into the darkness: and make an opening in the desert, which is in Dûdâêl, and cast him therein. … And on the day of the great judgment he shall be cast into the fire. … The whole earth has been corrupted through the works that were taught by Azâzêl: to him ascribe all sin’” (ch. 10:4–8; Charles, op. cit., vol. 2, pp. 193, 194). Although this identification of Azazel with Satan cannot be taken as proved on the authority of the Book of Enoch, its appearance here is evidence of the Jewish understanding of the figure of Azazel in the 1st century b.c.

 

ပထမအင်နောက်သည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းကာလမတိုင်မီနှင့် အတွင်းကာလတွင် ဂျူးဘာသာ၏ အချို့သောနယ်ပယ်များတွင် ထင်ရှားသော အက်စခတ်တိုလဂျီကယ်တွေးခေါ်မှု၏ စိတ်လှုပ်ရှားမှုကိူ ဖော်ပြသည်။ ဂျူဒါး ၁၄ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော အင်နောက်၏ ပရောဖက်ပြုချက်သည် ပထမအင်နောက် ၁:၉ နှင့် နီးကပ်စွာ တူညီသည်။ ဤစာအုပ်၏ အပိုင်းအမျိုးမျိုးအတွက် သတ်မှတ်ထားသော ရက်စွဲများနှင့်ပတ်သက်၍ အာဏာပိုင်များက ကွဲပြားသော်လည်း၊ အနည်းဆုံး ဘီစီ ၁ ရာစုနှစ်၏ အလယ်ပိုင်းတွင် ဤစာအုပ်တစ်အုပ်လုံး ဖြန့်ဝေခံရသည်ဟု ယေဘုယျအားဖြင့် သဘောတူထားသည်။

1 Enoch indicates the ferment of eschatological thinking prominent in certain areas of Judaism just before and during the New Testament period. The prophecy of Enoch recorded in Jude 14 is closely paralleled in 1 Enoch 1:9. Authorities differ on dates assigned to the various sections of this book, but it is generally agreed that the entire book was in circulation at least by the middle of the 1st century b.c.

 

ဒုတိယအင်နောက် (စလာဗွန်းနစ်အင်နောက်)—ဤစာအုပ်သည် စလာဗွန်းနစ်ဘာသာဖြင့်သာ တည်ရှိသည်။ ၎င်းသည် ပထမအင်နောက် (အီသီယိုးပီးယန်း) နှင့် အချို့သောတူညီမှုများကို ပြသပြီး ရှေးဂျူးမက်ဆီယာနစ်တွေးခေါ်မှု၏ အစိတ်အပိုင်းများကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်သည်။ ၎င်းတွင် ခရစ်ယာန်စာပေအစောပိုင်းနှင့် တူညီမှုများစွာရှိပြီး၊ ၎င်းသည် ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးများမှ ဒုတိယအင်နောက်မှ ကိုးကားချက်များကြောင့် သို့မဟုတ် အင်နောက်တွင် ၎င်းတို့မှ ယူဆောင်လာသော အစိတ်အပိုင်းများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်၊ ၎င်းသည် ဤစာအုပ်ရေးသားခဲ့သည့်အချိန်ပေါ်မူတည်သည်။ ပညာရှင်တစ်စုက ဒုတိယအင်နောက်ကို အေဒီ ၁ ရာစုနှစ်သို့ သတ်မှတ်ပြီး၊ အခြားတစ်စုက ၎င်းကို အနည်းဆုံး အေဒီ ၇ ရာစုနှစ်ထက် စောမသတ်မှတ်ပေ။

Second Enoch (Slavonic Enoch).—This work is extant only in a Slavonic version. It shows some points of similarity to 1 (Ethiopic) Enoch and may preserve elements of ancient Jewish Messianic thinking. It also has numerous similarities to early Christian literature, which may be due either to quotations in the Church Fathers from 2 Enoch, or to elements in Enoch taken from them, depending upon the date when this work was composed. One group of scholars assigns 2 Enoch to the 1st century a.d., whereas another dates it no earlier than the seventh.

 

ဒုတိယဘာရုတ်—ဤစာအုပ်သည် လက်ရာများစွာ၏ စုစည်းမှုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် လူသားသည် ဥပဒေကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်စွမ်းရှိပြီး ဖြောင့်မတ်သူများသည် ၎င်းတို့၏ လုပ်ဆောင်ချက်များဖြင့် ကယ်တင်ခံရသည်ဟု ဖော်ပြသည်။ ၎င်းသည် မက်ဆီယာနစ်ဘုရင်ပြည်သည် မကြာမီတည်ထောင်မည်ဖြစ်ပြီး၊ ထိုအခါ အစ္စရေးသည် ဂျေရုဆလင်မ်ကို မြို့တော်အဖြစ်ထားရှိပြီး ကမ္ဘာ့အင်ပါယာဖြစ်လာမည်ဟု သင်ကြားသည်။ ဤစာအုပ်သည် အေဒီ ၁ ရာစုနှစ် သို့မဟုတ် ၂ ရာစုနှစ်တွင် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ဆီးရီးယားဘာသာဖြင့်သာ တစ်ခုလုံးတည်ရှိသည်။

Second Baruch.—This book is a compilation of several works. It declares that man is capable of fulfilling the law, and that the righteous are saved by their works. It teaches that the Messianic kingdom is soon to be established, and that then Israel will be a world empire with Jerusalem as its capital. This book was written probably during the 1st or 2d century a.d. It is extant in its entirety only in a Syriac version.

 

တတိယဘာရုတ်—ဤစာအုပ်သည် ကောင်းကင်ခုနစ်ထပ်နှင့် လူသုံးမျိုးအတွက် ဆုတောင်းပေးသော နတ်သုံးမျိုးရှိသည်ဟူသော ယုံကြည်ချက်ကို ထောက်ခံသည်။ ၎င်း၏ စာရေးဆရာက တားမြစ်ထားသောသစ်ပင်သည် စပျစ်နွယ်ပင်ဖြစ်ပြီး အာဒံ၏ မနာခံမှုသည် ခရစ်တော်ကို မနာလိုဖြစ်သော စာတန်ကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ယူဆသည်။ ဤစာအုပ်သည် ခရစ်ယာန်လွှမ်းမိုးမှုကို ပြသပုံရပြီး၊ အေဒီ ၂ ရာစုနှစ်ထက် စောမရေးသားခဲ့ပေ။

Third Baruch.—This book advocates a belief in seven heavens and in three classes of angels who intercede for three classes of men. Its author thinks that the forbidden tree was the vine, and that Adam’s disobedience was due to Satan, who was envious of Christ. This book seems to show Christian influence, and was written probably no earlier than the 2d century a.d.

 

စတုတ္ထဧဇရာ—ဤစာအုပ်တွင် စာရေးဆရာသည် ဂျူးဘာသာ၏ အခြေခံယုံကြည်ချက်များကို မြှင့်တင်ရာတွင် ဘုရားသခင်အား အက်စခတ်တိုလဂျီကယ်ရှုထောင့်မှ ဖော်ပြသည်။ ဘုရားသခင်သည် တစ်ဦးတည်းဖြစ်ပြီး ထူးခြားသည်၊ ကြားခံအာဏာပိုင်မရှိ၊ ၎င်းသည် နောက်ဆုံးတရားသူကြီးဖြစ်သည်။ အစ္စရေးသည် ရွေးချယ်ခံရသော လူမျိုးဖြစ်ပြီး၊ ဥပဒေသည် အခြားကမ္ဘာများက ၎င်းကို ငြင်းပယ်ပြီးနောက် ၎င်းတို့အတွက် အထူးလက်ဆောင်ဖြစ်သည်။ ဘုရားသခင်၏ အစ္စရေးအပေါ်ထားသော မေတ္တာသည် အခြားလူမျိုးများအပေါ်ထားသော မေတ္တာထက် ကျော်လွန်သောကြောင့် ၎င်းတို့သည် လူသားများအတွက် ဘုရားသခင်၏ စစ်မှန်သော ကိုယ်စားလှယ်များဖြစ်သည်။ ဤစာအုပ်တွင် ဂျေရုဆလင်မ်ဖျက်ဆီးခံရစဉ် နဘုခနဒ်နီဇာ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သော ဥပဒေကို ဧဇရာက ဝိညာဉ်ရေးလှုံ့ဆော်မှုဖြင့် ၎င်း၏ စာရေးဆရာများထံသို့ ပြန်လည်ပြောပြပြီး ရေးမှတ်စေခဲ့သည်ဟူသော ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်တစ်ခုလည်း ပါရှိသည် (အခန်း ၁၄:၁၉–၄၈)။ စတုတ္ထဧဇရာသည် အေဒီ ၁ ရာစုနှစ်၏ အဆုံးတွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆသည်။

Fourth Ezra.—Here the author advocates an eschatological view of God in advancing the fundamental beliefs of Judaism. God is one, and unique; He has no mediatorial agency; He alone is the final judge. Israel is an elect race, and the law is a special gift to them after its rejection by other worlds. Since the love of God to Israel exceeds His love to any other people, they are His true representatives to humanity. This book contains also a fabulous story (ch. 14:19–48) of how, when the Law had been burned by Nebuchadnezzar at the destruction of Jerusalem, Ezra dictated by inspiration a new copy of it to his scribes. It is thought that Fourth Ezra was written about the end of the 1st century a.d.

 

ဆယ့်နှစ်မျိုးနွယ်စု၏ သေတမ်းစာ—ဤစာအုပ်သည် ဂျူးလူမျိုးများမှတစ်ဆင့် ဂျန်တိုင်းလူမျိုးများ၏ ကယ်တင်ခြင်းကို ကြေညာသည်။ ၎င်းသည် မက်ဆီယာသည် ဂျူဒါမှမဟုတ်ဘဲ လီဗိုင်မှဆင်းသက်လာသည်ဟု မြင်ပြီး၊ ဒန်မျိုးနွယ်ကို အန်တီခရစ်နှင့် ဆက်စပ်သည်။ ၎င်းသည် ဖြောင့်မတ်သူများနှင့် ဆိုးသွမ်းသူများကို ပြန်လည်ထမြောက်စေပြီး မတူညီသောအုပ်စုများအဖြစ် ခွဲခြားမည်ဟူသော ထမြောက်ခြင်းကို မျှော်လင့်သည်။ ၎င်းကို ဟက်စမိုနီယန်စည်းစိမ်ထွန်းကားမှု၏ အထွတ်အထိပ်တွင် ဖာရီစီလူမျိုး သို့မဟုတ် အက်စီးန်းလူမျိုးတစ်ဦးက ရေးသားခဲ့သည်ဟု အကြံပြုထားပြီး၊ ထိုအချိန်တွင် ဂျွန်ဟိုင်ကန်းနပ်စ်သည် ပရောဖက်၊ ယဇ်ပုရောဟိတ်၊ ဘုရင်ဟူသော ဘွဲ့များကို ရယူထားပြီး ဖာရီစီများက ၎င်းကို မက်ဆီယာအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ ဤသည်ဖြစ်စေ၊ မဖြစ်စေ၊ ၎င်း၏ လက်ရှိပုံစံတွင် ခရစ်ယာန်ထည့်သွင်းမှုများ ပါရှိသည်ဟု ယေဘုယျအားဖြင့် အသိအမှတ်ပြုထားသည်။ မကြာသေးမီက လီဗိုင်၏ သေတမ်းစာ၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုကို ကွမ်ရန်ဂူတစ်တွင် ဒက်စီးကျမ်းစာများထဲတွင် တွေ့ရှိခဲ့ပြီးနောက် ဤသေတမ်းစာများအပေါ် စိတ်ဝင်စားမှု ပြန်လည်ထွန်းကားလာသည်။ လီဗိုင်၏ သေတမ်းစာနှင့် ဟဗက္ကုတ်မှတ်ချက်နှင့် ဇဒိုကိုက်အစိတ်အပိုင်းများအကြား တူညီမှုများကိုလည်း ထောက်ပြခဲ့သည်။

Testaments of the Twelve Patriarchs.—This work proclaims the salvation of the Gentiles, who are to be saved through Israel. It sees the Messiah as descended from Levi, not Judah, and connects the tribe of Dan with Antichrist. It looks for a resurrection when both the righteous and wicked will be raised and divided into different groups. The suggestion has been made that the Testaments were written by a Pharisee or Essene at the height of Hasmonaean prosperity, when John Hyrcanus had assumed the titles of prophet, priest, and king, and was recognized by the Pharisees as the Messiah. Whether this is so, it is generally recognized that in its present form this work contains Christian interpolations. Recently interest has been renewed in the Testaments since a fragment of one of its sections, the Testament of Levi, has been discovered among the Dead Sea scrolls in Qumrân Cave I. Similarities between the Testament of Levi and the Habakkuk Commentary and the Zadokite Fragments have also been pointed out.

 

ဆီဘီလိုင်းန်အော်ရာကယ်လ်—ဤစာအုပ်သည် မူလက စာအုပ် ၁၅ အုပ်နှင့် အစိတ်အပိုင်းအများအပြားပါဝင်ပြီး၊ ဘီစီ ၂ ရာစုနှစ်မှ အေဒီ ၅ ရာစုနှစ်အထိ ဂျူးနှင့် ခရစ်ယာန်စာရေးဆရာများက ဖွံ့ဖြိုးထားသော အော်ရာကယ်လ်များ ပါရှိသည်။

Sibylline Oracles.—This is a work comprised originally of 15 books and several fragments, containing oracles developed by Jewish and probably also Christian authors from the 2d century b.c. to perhaps the 5th century a.d.

 

မိုးဇစ်၏ ကောင်းကင်သို့တက်ရောက်ခြင်း—ဤစာအုပ်သည် မူလက မိုးဇစ်၏ သေတမ်းစာနှင့် ကောင်းကင်သို့တက်ရောက်ခြင်းဟူသော စာအုပ်နှစ်အုပ်ဖြစ်ပုံရသည်။ ၎င်း၏ စာရေးဆရာ ဖာရီစီလူမျိုးသည် ၎င်း၏ နိုင်ငံသားများကို တိုရာ (Torah) အပေါ် ပြည့်ပြည့်စုံစုံ နာခံမှုသို့ ပြန်လည်ဆွဲဆောင်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးအရ ၎င်းသည် ဆယ်မျိုးနွယ်စု၏ ပြန်လည်ပေါ်ထွက်လာမှုကို မျှော်လင့်ပြီး၊ အစ္စရေးသည် ဥပဒေကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် ၎င်းတို့အတွက် ဘုရားသခင်ကို ဆုတောင်းပေးရန် တာဝန်ရှိသည်ဟု ခံစားရသည်။ ဤစာအုပ်သည် အေဒီ ၁ ရာစုနှစ်တွင် ရေးသားခဲ့ပုံရသည်။ ခရစ်ယာန်စာရေးဆရာများက ဂျူဒါး ၉ ကို ဤစာအုပ်နှင့် ဆက်စပ်ခဲ့သော်လည်း၊ ဂျူဒါး၏ စကားများသည် ယခုတည်ရှိသော ကောင်းကင်သို့တက်ရောက်ခြင်း၏ အပိုင်းများတွင် မတွေ့ရှိရပေ။

Assumption of Moses.—This work probably consisted originally of two distinct books, the Testament of Moses and the Assumption. The author, a Pharisee, attempted to draw his compatriots back to the old paths of implicit obedience to the Torah. Patriotically, he looked for the return of the ten tribes and felt that it was the duty of Israel to keep the law and to pray God to intervene in their behalf. This work seems to have been written during the 1st century a.d. Early Christian writers connected Jude 9 with this book, but Jude’s words are not found in the Assumption in the sections that are extant today.

 

အရစ္စတီးယပ်စ်၏ စာတစ်စောင်—ဤစာသည် ပတိုလမီ ဒုတိယ ဖိလိုဖီလပ်စ် (ဘီစီ ၂၈၅–၂၄၆) ၏ နန်းတွင်းအရာရှိ အရစ္စတီးယပ်စ်က ၎င်း၏ ညီဖြစ်သူ ဖိလိုကရိတ်စ်ထံသို့ ရေးသားခဲ့သည်ဟု ဆိုထားပြီး၊ အက်စ်အက်စ်အက်စ် (LXX) ၏ ဖွဲ့စည်းမှုကို ပြန်ပြောင်းဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းတွင် ခေတ်မမီသော အမှားများစွာပါရှိသောကြောင့်၊ ပညာရှင်များက ၎င်း၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို ယေဘုယျအားဖြင့် ငြင်းပယ်ထားသည်။ သို့သော်၊ ၎င်းသည် အက်စ်အက်စ်အက်စ် ၏ မူလအစဖြစ်ပေါ်မှုနှင့်ပတ်သက်သော ရှေးခေတ်အမြင်များအကြောင်း အဖိုးတန်သော အချက်အလက်ရင်းမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။

Letter of Aristeas.—This letter purports to have been written by Aristeas, an officer of the court of Ptolemy II Philadelphus (285–246 b.c.), to his brother, Philocrates, and recounts the composition of the LXX. On account of the many anachronisms in it, scholars have generally discounted its reliability. However, it is a valuable source of information concerning the views held in ancient times concerning the origin of the LXX.

 

အာဒံနှင့် ဧဝ၏ စာအုပ်—ဤစာအုပ်၏ စာရေးဆရာသည် ဖန်ဆင်းခြင်းမှ ဧဒင်ဥယျာဉ်မှ ထုတ်ပယ်ခံရခြင်းအထိ အာဒံနှင့် ဧဝ၏ ဇာတ်လမ်းကို ပြောပြပြီး၊ ကမ္ဘာသည် ပထမဦးစွာ ရေဖြင့်နှင့် ထို့နောက် မီးဖြင့် ဖျက်ဆီးခံရမည်ဟု မျှော်လင့်သည်။ ၎င်းသည် ခရစ်ယာန်ခေတ်၏ ပထမလေးရာစုနှစ်အတွင်း ဂျူးလူမျိုးတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ဖြန့်ကျက်နေထိုင်သူတစ်ဦးက ရေးသားခဲ့ပုံရသည်။

Book of Adam and Eve.—The author of this work tells the story of Adam and Eve from the creation to their expulsion from the Garden of Eden, and looks forward to a destruction of the earth, first by water and then by fire. He probably was a Jew of the Dispersion, writing sometime during the first four centuries of the Christian Era.

 

ဟေရှာယအား အာဇာနည်ဖြစ်ခြင်း ဤစာအုပ်တွင် မနာဇေဘုရင်သည် ဟေရှာယပရောဖက်အား သူသည် ဘုရားသခင်ကို မြင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုခဲ့သည့်အတွက် (ဟေရှာယ ၆:၁) အပြစ်ပေးခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ သို့သော် ထွက်မြောက်ရာကျမ်း ၃၃:၂၀ အရ လူသားသည် ဘုရားသခင်ကို မြင်ပြီး အသက်ရှင်နေထိုင်နိုင်မည်မဟုတ်ဟု ဆိုထားသည်။

Martyrdom of Isaiah.—This book declares that King Manasseh condemned the prophet Isaiah for his claim that he saw God (Isa. 6:1), when according to Ex. 33:20 no man could see God and live.

 

ဖာကီအာဘို့သ် (ဖခင်များ၏ စကားများ) ဤသည်မှာ ခရစ်ယာန်ခေတ်ဦးပိုင်းတွင် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာအတွင်း ဂျူးခေါင်းဆောင်များက ထုတ်ဖော်ခဲ့သော ကျင့်ဝတ်နှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ စကားများစုစည်းမှုဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ဘုရားသခင်၏ တရားမျှတမှုသည် လောကီတရားရုံးတစ်ခုကဲ့သို့ ပြသည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး၊ တရားကိုစောင့်ထိန်းသူအား ငြိမ်းချမ်းမှုနှင့် ပျော်ရွှင်မှုဆုကျေးဇူးပေးကာ၊ တရားဖောက်ဖျက်သူအား အပြစ်ပေးသည်ဟု ဆိုသည်။ တကယ်တော့၊ ၎င်းတို့သည် “တိုရာ” ဟူသော စကားလုံးကို “တရား” သို့မဟုတ် “ညွှန်ကြားချက်” ဟုဆိုကာ ဘုရားသခင်အတွက် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဤလက်ရာသည် မစ်ရှနာ (စာမျက်နှာ ၉၉ တွင်ကြည့်ပါ) တွင် ပါဝင်သည်။

Pirke Abôth (Sayings of the Fathers).—This is a collection of ethical and religious maxims uttered by Jewish leaders over a period of several centuries near the beginning of the Christian Era. They believed that the justice of God is revealed in the same way that justice is shown by an earthly court—a reward of peace and happiness to the keeper of the law, and punishment to the breaker of its precepts. In fact, they used the word torah, “law” or “instruction,” as a term for God. This work is included in the Mishnah (see p. 99).

 

ဆုရာမ၏ ဆာလံများ ဤသည်မှာ ဣသရေလ၏ ဖြောင့်မတ်မှုကို ၎င်းတို့ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ နိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ဖော်ပြထားသော ဆာလံ ၁၈ ပုဒ်စုစည်းမှုဖြစ်သည်။ ဂျူးလူမျိုးနှစ်မျိုးကို ဖော်ပြထားပြီး၊ စာရေးသူပိုင်ဆိုင်သည့် ဖြောင့်မတ်သူများနှင့်၊ မတရားပြီး လူတို့အား နှစ်သက်စေသူများဖြစ်သော မဖြောင့်မတ်သူများဖြစ်သည်။ ဤဆာလံများကို မူလဟီဘရူးဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ ဘီစီ ပထမရာစုအလယ်လောက်တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည်။

Psalms of Solomon.—This is a collection of 18 psalms describing the righteousness of Israel as compared with the nations about them. Two classes of Jews are depicted, the righteous, to which the author belongs, and the unrighteous, who are profane and men pleasers. These psalms were written originally in Hebrew, probably about the middle of the 1st century b.c.

 

အဟိကာ၏ ဇာတ်လမ်း ဤသည်မှာ အာရှုရိဘုရင် ဆင်နာချရစ်ခေတ်တွင် ပုံဖော်ထားသော ဝတ္ထုတစ်ပုဒ်ဖြစ်သည်။ ဆင်နာချရစ်၏ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်သူ အဟိကာသည် ၎င်း၏တူဖြစ်သူ နာဒန်က မမှန်ကန်စွာ စွပ်စွဲခံရပြီး သေဒဏ်ပေးခံရသည်။ အဟိကာသည် ယခင်က သေဒဏ်ပေးသူအား သေခြင်းမှ ကယ်တင်ခဲ့ဖူးသည့်အတွက်၊ သူသည် ရာဇဝတ်သားတစ်ဦးကို အဟိကာ၏နေရာတွင် သတ်ဖြတ်ကာ၊ အဟိကာသည် အီဂျစ်သို့ ထွက်ပြေးသွားသည်။ ဆင်နာချရစ်သည် သူအသက်ရှင်နေသည်ကို သိရှိသောအခါ သူ့ကိုပြန်လည်ခေါ်ယူပြီး၊ အဟိကာသည် ပြန်လာသောအခါ နာဒန်အား လက်စားချေရန် တောင်းဆိုကာ၊ နာဒန်သည် ထောင်ထဲတွင် ငတ်ပြတ်သေဆုံးသည်။

Story of Aḥiḳar.—This is a novel placed in the time of the Assyrian king Sennacherib. Ahikar, Sennacherib’s vizier, is falsely accused by his nephew Nadan and condemned to death. Because Aḥiḳar had once delivered the executioner from death, he kills a criminal in Aḥiḳar’s place, and Aḥiḳar flees to Egypt. When Sennacherib learns that he is alive, he sends for him, and on his return Aḥiḳar claims revenge on Nadan, who is starved to death in prison.

 

 

IV. ကွမ်ရန်အသိုင်းအဝိုင်း၏ စာပေများ

IV. The Literature of the Qumrân Community

 

ခီရ်ဘတ်ကွမ်ရန်ရှိ အသိုင်းအဝိုင်း၏ သမိုင်းနှင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ အချက်အလက်များအတွက် အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၃၁-၃၄၊ အတွဲ ၄၊ စာမျက်နှာ ၈၆-၈၈၊ နှင့် အတွဲ ၅၊ စာမျက်နှာ ၅၃၊ ၅၄ တို့တွင်ကြည့်ပါ။

For information on the history and archeology of the community at Khirbet Qumrân see Vol. I, pp. 31-34; Vol. IV, pp. 86-88; and Vol. V, pp. 53, 54.

 

ဒမတ်စကတ်စာတမ်း ၁၉ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် ကိုင်ရိုရှိ ဂျူးဘုရားကျောင်း၏ ဂီနီဇာ (စာမူသိုလှောင်ခန်း) တွင် အဖိုးတန်ဂျူးစာမူများစွာကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ထဲတွင် ဇာဒိုကိုက်များ သို့မဟုတ် ဒမတ်စကတ်ပဋိညာဉ်သူများဟု ခေါ်တွင်ခဲ့သော ဂျူးဂိုဏ်းတစ်ခု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းတူညီသော စာတမ်းနှစ်ခုပါဝင်သည်။ ၁၉၁၀ တွင် ၎င်းတို့ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိသူ ဆိုလိုမွန်ရှဲချတာက ထုတ်ဝေသောအခါ၊ ဤစာမူများသည် ဂျူးစာပေတွင် ထူးခြားသည့်အတွက် ပညာရှင်များအကြား အငြင်းပွားမှုများစွာကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ပညာရှင်များက ဤလက်ရာ၏ စာရေးသူများသည် ဂျူးလူမျိုးအများစုကို တရားမလိုက်နာသူများအဖြစ်သတ်မှတ်ကာ၊ ၎င်းတို့မှ ခွဲထွက်သွားသော ဂိုဏ်းတစ်ခုမှဖြစ်သည်ဟု ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။ ထိုဂိုဏ်းသားများသည် “ပဋိညာဉ်သစ်” ဖြင့် မိမိတို့ကိုယ်ကို ချည်နှောင်ကာ၊ ၎င်းတို့၏ နေ့စဉ်ဘဝနှင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို လိုက်နာခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်းတို့သည် ပါလက်စတိုင်းမှ ထွက်ခွာကာ ဒမတ်စကတ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ပညာရှင်အနည်းငယ်က ၎င်းဂိုဏ်းကို အေဒီ ၇ ရာစုတွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ယူဆသော်လည်း၊ ထင်ရှားသော သုတေသီအများစုက ၎င်း၏မူလအစကို ဘီစီ ၂ ရာစုမှ အေဒီ ၇၀ အတွင်း ထားရှိခဲ့သည်။ ဤစာမူများသည် ဆူဒိုပီဂရဖီကစာအုပ်များဖြစ်သည့် ဆယ့်နှစ်မျိုးနွယ်စု၏ သေတမ်းစာ၊ ဂျူဘီလီစာအုပ်၊ နှင့် ဧနက်စာအုပ်တို့နှင့် နီးကပ်စွာဆက်နွယ်နေပြီး၊ ၎င်းတို့၏မူလအစကို မက္ကဘီယံခေတ် သို့မဟုတ် ရောမခေတ်အစောပိုင်းတွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ညွှန်ပြသည်။

Damascus Document.—In the Genizah (manuscript storeroom) of a Cairo synagogue there were discovered, near the close of the 19th century, many valuable Jewish manuscripts of the early Middle Ages. Among these were two partly identical texts of a Jewish sect whose members have been called, for lack of a more accurate name, Zadokites, or Damascus Covenanters. When published in 1910 by Solomon Schechter, their discoverer, these manuscripts stirred up much controversy among scholars, since they were unique in Jewish literature. Scholars concluded that the authors of this work belonged to a sect that separated itself from the main body of the Jews, considering them apostates from the Law. The members of the sect bound themselves by a “New Covenant” and followed their own way of life and rituals. Later they left Palestine and migrated to Damascus. A few scholars thought that the sect had been founded in the 7th century a.d., but the majority of investigators who expressed themselves on the subject placed its origin between the 2d century b.c. and a.d. 70. The close relationship of these manuscripts to the pseudepigraphic Testament of the Twelve Patriarchs, the Book of Jubilees, and the Book of Enoch pointed to the Maccabean, or the early Roman period, as their time of origin.

 

ဒမတ်စကတ်စာတမ်းတွင် ဆုံးမဩဝါဒများနှင့် စည်းမျဉ်းများ ပါဝင်သည်။ ဥပုသ်နေ့ကို ဓမ္မသစ်ကျမ်းခေတ်က ဖာရိရှဲများလိုက်နာသည့် စည်းမျဉ်းများအတိုင်း စောင့်ထိန်းရသည်။ ဓမ္မစည်းကမ်းမမှန်ကန်သော ရေချိုးခြင်း၊ တားမြစ်ထားသော အစားအစာ၊ တစ်ပါးအမျိုးသားများနှင့် ဆက်ဆံခြင်း၊ နှင့် ဖောက်ပြန်ခြင်းတို့မှ ညစ်ညမ်းမှုကို ရှောင်ရှားရမည်။ တစ်လင်တစ်ယောက်စံနစ်နှင့် အပြစ်ဝန်ချတောင်းပန်ခြင်းကို အားပေးထားသည်။ ရွေးကောက်ခြင်းဆိုင်ရာ အယူဝါဒ၊ ကောင်းသောနှင့် ဆိုးသောနတ်များ၊ မျှော်လင့်ထားသော မေရှိယ၊ နှင့် ထာဝရအသက်တို့ကို ခိုင်မာစွာ ယုံကြည်မှုလည်း ထင်ရှားသည်။

The Damascus Document contains admonitions and regulations. The Sabbath was to be kept according to the same rules the Pharisees of the New Testament period observed. Defilement through ritually unclean baths or forbidden food, through dealings with Gentiles, and through fornication was to be shunned, while monogamy and confession of sins were encouraged. Strong belief in the doctrine of election, in good and evil angels, in an expected Messiah, and in an eternal life is also evident.

 

သေမင်းပင်လယ်အနီးရှိ ကွမ်ရန်အသိုင်းအဝိုင်းမှ ယခင်က မသိရှိခဲ့သော လက်ရာများကို ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီး လေ့လာမှုများအရ၊ ဒမတ်စကတ်စာတမ်းသည် ထိုအသိုင်းအဝိုင်းမှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ ကွမ်ရန်စာပေများထဲတွင် သတ်မှတ်သင့်သည်ဟု ထင်ရှားလာသည်။ တကယ်တော့၊ ဤစာတမ်း၏ အထောက်အထားအချို့သည် သေမင်းပင်လယ်စာလိပ်များထဲတွင် တွေ့ရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းထုတ်ပြန်ထားသည်။ ဒမတ်စကတ်စာတမ်းကို ဇာဒိုကိုက်အပိုင်းအစများဟုလည်း တစ်ခါတစ်ရံ ရည်ညွှန်းသည်။

With the discovery and study of formerly unknown works possessed by the Qumrân community in the vicinity of the Dead Sea, it has become evident that the Damascus Document emanated from the same group and should be classed with the Qumrân literature. In fact, it has been reported that some evidence of this document has come to light among the Dead Sea scrolls. The Damascus Document is sometimes referred to as the Zadokite Fragments.

 

ကွမ်ရန်စာပေ သေမင်းပင်လယ်စာလိပ်များထဲတွင် တွေ့ရှိခဲ့သော သမ္မာကျမ်းစာမဟုတ်သော လက်ရာများ၏ အပိုင်းအစများစွာအနက်မှ၊ ဆက်လက်တည်ရှိသော စာသားများကို ပေးစွမ်းနိုင်သည့် စာသားအနည်းငယ်သာ ကောင်းမွန်စွာ ထိန်းသိမ်းထားသည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်တွင် ဤစာတမ်းများအနက် လေးခုကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ကွမ်ရန်ဂိုဏ်းသားများ၏ ဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် စည်းမျဉ်းများကို ဖော်ပြထားသော်လည်း၊ ၎င်းတို့၏ သမိုင်းကို အနည်းငယ်သာ ဖော်ပြထားပြီး၊ သမိုင်းဆိုင်ရာ ပုဂ္ဂိုလ်များကို “ဖြောင့်မတ်ခြင်းဆရာ” သို့မဟုတ် “မတရားသောယဇ်ပုရောဟိတ်” ကဲ့သို့သော မရေရာသော အမည်များဖြင့်သာ ဖော်ပြထားသည်။ နိုင်ငံရေးအာဏာများကို “အဿုရ်၏ ကိတင်” သို့မဟုတ် “အီဂျစ်ရှိ ကိတင်” ကဲ့သို့သော ဖုံးကွယ်ထားသော အမည်များဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။

Qumrân Literature.—Of the numerous fragments of non-Biblical works found among the Dead Sea scrolls, only a few are sufficiently well preserved to provide continuous text material. Of these documents four had been published by 1956. They give a picture of the customs and rules of the Qumrân sect, but tell very little about its history, since references to historical characters are few, mostly in ambiguous terms like “Teacher of Righteousness” or “Wicked Priest,” and political powers appear under such veiled names as “the Kittim of Assur” or “the Kittim in Egypt.”

 

အောက်ပါ သမ္မာကျမ်းစာမဟုတ်သော ကွမ်ရန်အသိုင်းအဝိုင်းမှ လက်ရာများကိုလည်း စောစီးစွာ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။

The following non-Biblical works from the Qumrân community were also among those published early:

 

၁. ဟဗက္ကုကျမ်း အခန်း ၁ နှင့် ၂ ၏ ဝေဖန်ချက်တစ်ခု၊ ၎င်းတွင် ပရောဖက်၏ ဗျာဒိတ်များကို ဝေဖန်သူအသက်ရှင်နေထိုင်ခဲ့သည့် မငြိမ်မသက်ဖြစ်နေသော ကာလတွင် ပြည့်စုံမှုရှိသည်ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားသည်။ (ယခင်က DSH ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့ပြီး၊ ယခု 1Qp Hab.)

1. A commentary to chapters 1 and 2 of Habakkuk, in which the prophet’s oracles are interpreted as finding their fulfillment in the turbulent period in which the commentator lived. (Previously cited as DSH, now 1Qp Hab.)

 

၂. အလင်းသားများနှင့် အမှောင်သားများအကြား စစ်ပွဲဟု သိကြသော စာလိပ်တစ်ခု၊ ၎င်းသည် သမိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် စိတ်ကူးယဉ်ပဋိပက္ခတစ်ခုကို ဖော်ပြပြီး၊ အဓိကအားဖြင့် စစ်ပွဲဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများကို ပေးထားသည်။ (ယခင်က DSW ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့ပြီး၊ ယခု 1QM.)

2. A scroll known as The War of the Sons of Light With the Sons of Darkness, describing a historical or imaginary conflict and providing mainly rules of warfare. (Previously cited as DSW, now 1QM.)

 

၃. သမ္မာကျမ်းဆာလံများနှင့် ဆင်တူသော်လည်း၊ ဆာလံများတွင်ရှိသော နက်နဲမှုနှင့် ဝိညာဉ်ရေးစွမ်းအားမရှိသည့် ကျေးဇူးတင်စရာ ဆာလံများပါဝင်သော စာလိပ်တစ်ခု။ (ယခင်က DST ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့ပြီး၊ ယခု 1QH.)

3. A scroll containing Thanksgiving Psalms that are similar to some Biblical psalms, but lack the depth and spiritual force found in the Psalms. (Previously cited as DST, now 1QH.)

 

၄. စည်းကမ်းလက်စွဲသည် ထိုအချိန်က ထုတ်ဝေခဲ့သော ကွမ်ရန်ဂူများမှ သမ္မာကျမ်းမဟုတ်သော စာအုပ်များအနက် အရေးကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် ဂိုဏ်းသားများ နေထိုင်ရမည့် စည်းမျဉ်းများနှင့် စည်းကမ်းများ ပါဝင်ပြီး၊ ဇာဒိုကိုက်အပိုင်းအစများ၏ ပဋိညာဉ်သူများသည် ဤဂိုဏ်းတစ်ခုတည်းမှဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြသည်။ (ယခင်က DSD ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့ပြီး၊ ယခု 1QS.) ၎င်းသည် ဂိုဏ်းသားများကို ဒီမိုကရက်တစ်အစိုးရဖြင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအဖြစ် ဖွဲ့စည်းထားပြီး၊ ၎င်းတို့၏ အုပ်ချုပ်သူများကို မဲဖြင့် ရွေးချယ်သည်။ ပုဂ္ဂလိကပိုင်ဆိုင်မှုကို ခွင့်ပြုထားခြင်းမရှိပါ။ ငွေအားလုံးကို ဂိုဏ်း၏ အကျိုးအတွက် အုပ်ချုပ်သူက ထိန်းသိမ်းပြီး သုံးစွဲသည်။ ဂိုဏ်း၏ စည်းမျဉ်းများသည် တင်းကျပ်ပြီး၊ မမှန်ကန်သော သို့မဟုတ် မိုက်မဲသော ထုတ်ဖော်ပြောဆိုမှု၊ အိမ်နီးချင်းကို ထိခိုက်နစ်နာစေမှု၊ အခြားသူ၏ စကားကို ဖြတ်တောက်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် အသိုင်းအဝိုင်းအစည်းအဝေးတွင် အိပ်ပျော်ခြင်းကဲ့သို့သော ဖောက်ဖျက်မှုများအတွက် ပြစ်ဒဏ်ကျဉ်းမျဉ်းတစ်ခု ရှိသည်။

4. The Manual of Discipline was easily the most important of the non-Biblical books from the Qumrân caves published at that time. It contains the rules and regulations under which the members of the sect lived, and proves that the covenanters of the Zadokite Fragments belonged to this same sect. (Previously cited as DSD, now 1 QS). It pictures the members of the sect as forming a religious society with a democratic government, whose overseers were chosen by vote. No private property was allowed. All money was kept and spent in the interest of the sect by the overseer. The sect’s rules were strict, and a penal code existed for such transgressions as making false or foolish statements, vilifying or injuring a neighbor, interrupting another’s speech, or sleeping during a meeting of the community.

 

ဤစာတမ်းသည် စတင်ခြင်းအခမ်းအနားတွင် လိုက်နာရမည့် ထုံးတမ်းများကိုလည်း ဖော်ပြထားသည်။ ထိုအခါသမယတွင် သွေဖည်မှုများအတွက် ပြင်းထန်သော ကျိန်ဆဲမှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း၊ အာရုန်နှင့်ဆိုင်သော ကောင်းချီးပေးခြင်း (ရာဇဝင်ချုပ် ၆:၂၄-၂၆ ကို ကြည့်ပါ) ကိုလည်း အောက်ပါအတိုင်း ချဲ့ထွင်ပေးအပ်ခဲ့သည်။

This document describes also the rituals to be followed in the ceremony of initiation. Strong curses were pronounced at that occasion for deviations, but also an expanded Aaronic blessing (cf. Num. 6:24–26) was given, as follows:

 

“သူသည် သင့်အား ကောင်းကျိုးအားလုံးဖြင့် ကောင်းချီးပေးပြီး၊ မကောင်းမှုအားလုံးမှ ကာကွယ်ပေးပါစေ။ သူသည် သင့်နှလုံးကို အသက်ရှင်ပေးသော ပညာဖြင့် ဉာဏ်အလင်းပေးပြီး၊ ထာဝရသိမှုဖြင့် သင့်အား ကျေးဇူးပြုပါစေ။ သူသည် သင့်အတွက် ထာဝရငြိမ်းချမ်းမှုအတွက် ၎င်း၏ ချစ်ခင်သော မျက်နှာကို မြှောက်ပေးပါစေ” (1QS ii. 2–4; မီလာဘားရိုးစ်၊ သေမင်းပင်လယ်စာလိပ်များ၊ စာမျက်နှာ ၃၇၂)။

“May he bless you with all good and keep you from all evil; may he enlighten your heart with life-giving prudence and be gracious to you with eternal knowledge; may he lift up his loving countenance to you for eternal peace” (1 QS ii. 2–4; in Millar Burrows, The Dead Sea Scrolls, p. 372).

 

ဂိုဏ်းသားများသည် ရေထဲတွင် စိမ်ပြီး သန့်စင်ခြင်းထုံးတမ်းများကို လိုက်နာရန်၊ အတူတကွ ထမင်းစားရန်၊ တရားကို အဆက်မပြတ်လေ့လာရန်၊ နှင့် သန့်ရှင်းဖြူစင်သော ဘဝကို နေထိုင်ရန် လိုအပ်သည်။ အရေးကြီးသည်မှာ၊ ဟီဘရူးသမ္မာကျမ်း၏ စာအုပ်အားလုံး (ဧသတာမှလွဲချော်နိုင်သည်) ကို ၎င်းတို့၏ စာကြည့်တိုက်တွင် တွေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ အချို့မှာ မိတ္တူများစွာဖြင့်ဖြစ်သည်။ ဂိုဏ်းသားများသည် သမ္မာကျမ်းလေ့လာမှုတွင် ပါဝင်နေကြသည်မှာ ထင်ရှားသည်။ ၎င်းသည် ၎င်းတို့၏ စာပေလက်ရာများထဲတွင် သမ္မာကျမ်းစာအုပ်များအတွက် ဝေဖန်ချက်များစွာရှိခြင်းဖြင့်လည်း ဖော်ပြထားသည်။

The members of the sect were also required to exercise purification rites by immersion in water, to take their meals in common, to study the Law constantly, and to live a life of sanctity and piety. Significantly, all the books of the Hebrew Bible (except, possibly, Esther) have been found in their library, some in several copies. Obviously, the members of the sect were engaged in Bible study. This fact is also revealed by the existence of several commentaries on Biblical books among their literary productions.

 

စည်းကမ်းလက်စွဲတွင်တွေ့ရှိသော စည်းမျဉ်းများသည် ဖီလိုက ဖော်ပြထားသော ဧဿဲန်းများ၏ စည်းမျဉ်းများ (လူကောင်းတိုင်းလွတ်လပ်သည်၊ ၇၅ နှင့်အထက်) နှင့် ဂျိုဆီးဖပ်စ် (ရှေးဟောင်းရာဇဝင် xviii. 1. 5; စစ်ပွဲ ii. 8. 2 နှင့်အထက် [၁၁၉-၁၆၁]) တို့နှင့် နည်းများစွာဖြင့် ဆင်တူသည်။ ဤဆင်တူမှုများကြောင့် ပညာရှင်များက ကွမ်ရန်အသိုင်းအဝိုင်းသည် ဧဿဲန်းအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု သို့မဟုတ် အနည်းဆုံး ၎င်းတို့နှင့် ဆက်နွယ်မှုရှိသည်ဟု ယူဆကြသည်။

The regulations found in The Manual of Discipline are similar in many ways to the rules of the Essenes as reported by Philo (That Every Good Man Is Free, 75 ff.) and Josephus (Antiquities xviii. 1. 5; War ii. 8. 2 ff. [119–161]). Because of these similarities scholars generally hold either that the Qumrân community was an Essene establishment or that there was at least a relationship between it and the Essenes.

 

ဂျွန်နှစ်ခြင်းဆရာသည် ထိုနယ်မြေတွင် ကြီးပြင်းလာခဲ့ပြီး၊ ရှင်းလင်းသောဘဝနေထိုင်မှုကို ကျင့်သုံးကာ၊ နှစ်ခြင်းပေးခြင်းကို ကျင့်သုံးခဲ့သည့်အတွက်၊ ပညာရှင်များက သူသည် ဧဿဲန်းများထံမှ လွှမ်းမိုးမှုခံခဲ့ရသည်ဟု အကြံပြုခဲ့သည်။ ကွမ်ရန်စာပေနှင့် ယောဟန်ဧဝံဂေလိအကြား ဆက်နွယ်မှုအချို့ကိုလည်း အကြံပြုခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် စည်းကမ်းလက်စွဲနှင့် စတုတ္ထဧဝံဂေလိတွင် တွေ့ရှိသော သမ္မာတရားနှင့် အမှားအကြား၊ အလင်းနှင့် အမှောင်အကြား ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်မှုသည် ထင်ရှားသည် (1QS iii. 13–iv. 26; ယောဟန် ၈:၁၂; ၁၁:၁၀; ၁၂:၃၅; ၁၄:၁၇; ၁၅:၂၆; ၁၆:၁၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ကွမ်ရန်စာပေနှင့် ပေါလု၏ ရေးသားချက်များအကြား အခြားဆက်နွယ်မှုများလည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် “လျှို့ဝှက်ချက်” နှင့် “သိမှု” ဟူသော ဝေါဟာရများသည် ပေါလု၏ ဝေါဟာရများတွင် အရေးပါပြီး၊ ၎င်းတို့ကို ယခင်က တစ်ပါးအမျိုးသားဆိုင်ရာ နောက်ခံမှလာသည်ဟု ယူဆခဲ့သော်လည်း (1QS iii. 2. 6; xi. 3. 6; ရောမ ၁၆:၂၅; ၁ကော ၂:၇; ဧဖက် ၃:၃ ကိုကြည့်ပါ)၊ ယခုမူ ၎င်းတို့သည် ဂျူးလူမျိုးများအကြား ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အသုံးပြုမှုရှိခဲ့ကြောင်း ထင်ရှားလာပြီး၊ ၎င်းသည် ပေါလု၏ အသုံးပြုမှုကို အလင်းပေးနိုင်သည်။ သို့သော်၊ ကွမ်ရန်မှ ထုတ်ဝေရန်နှင့် လေ့လာရန်ကျန်ရှိသော စာပေပမာဏများစွာကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရာ၊ သမ္မာကျမ်းမဟုတ်သော သေမင်းပင်လယ်စာလိပ်များနှင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းအကြား ဆက်နွယ်မှုများနှင့်ပတ်သက်သော အသေးစိတ်ကောက်ချက်များကို ရောက်ရှိရန် အလွန်စောလွန်းသေးသည်။ သို့သော်လည်း၊ ဤစာလိပ်များသည် ယေရှု၏ ခေတ်ကာလတွင် ဂျူးလူမျိုးများ၏ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ တွေးခေါ်မှုနှင့် ထိုအချိန်က အငြင်းပွားဖွယ်ရာများကို ပိုမိုထင်ရှားစွာ အလင်းပေးမည်ဖြစ်ပြီး၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုသူအတွက် များစွာအထောက်အကူဖြစ်မည်ဖြစ်သည်။

Since John the Baptist grew up in the same area, lived an ascetic life, and practiced baptism, scholars have suggested that he was influenced by the Essenes. Certain relationships between the Qumrân literature and the Gospel of John have also been suggested. Particularly striking is the contrast between the spirit of truth and error, light and darkness, found in both The Manual of Discipline and the Fourth Gospel (see 1 QS iii. 13–iv. 26; John 8:12; 11:10; 12:35; 14:17; 15:26; 16:13). Other parallels have been seen between the Qumrân writings and those of Paul. Especially interesting among these are the terms “mystery” and “knowledge,” important words in Paul’s vocabulary which previously had been thought to have largely a Gentile background (see 1 QS iii. 2. 6; xi. 3. 6; Rom. 16:25; 1 Cor. 2:7; Eph. 3:3). Now this much is clear, that these terms had also a religious use among the Jews in general, which may throw some light on Paul’s use of them. However, in view of the mass of material from Qumrân that remains to be published and studied, it is still too early to reach detailed conclusions regarding the relationships between the non-Biblical Dead Sea scrolls and the New Testament. On the other hand, it is certain that these scrolls will shed an increasingly important light on the religious thinking of the Jews in Jesus’ day and on the issues at stake during that time, with the result that they will be of much help to the interpreter of the New Testament.

 

 

V. ဆပ်တူဂျင့် (LXX), ဖီလို၊ နှင့် ဂျိုးဆီဖပ်စ်

V. The Septuagint (

LXX), Philo, and Josephus

 

ဂရိဘာသာဖြင့်ရေးသားထားသော အပိုကျမ်းများနှင့် ဆူဒိုပီဂရဖီများအပြင်၊ ဟယ်လီနစ်တစ်ဂျူဒါယစင်ကို ကိုယ်စားပြုသည့် အခြားအရေးကြီးသော ဂျူးလက်ရာများလည်း ဂရိဘာသာဖြင့်ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် ဆပ်တူဂျင့် (LXX ဟုသိကြသည့်) နှင့် ဖီလိုနှင့် ဂျိုးဆီဖပ်စ်၏ လက်ရာများသည် အရေးပါသည်။

In addition to certain of the Apocrypha and pseudepigrapha that were written originally in Greek and are representative of Hellenistic Judaism, there are several other important Jewish works in the Greek language. Particularly important among these are the Septuagint, known by the symbol LXX, and the works of Philo and Josephus.

 

ဆပ်တူဂျင့်

ဤသိမ်းကျုံးဘာသာပြန်ကျမ်း၏ မူလဇစ်မြစ်နှင့် သမိုင်းကို အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၃၉ တွင် ဆွေးနွေးထားသည်။ ဆပ်တူဂျင့်သည် ဟီဘရူးကျမ်းစာမူရင်း (မာဆိုရတ်တစ်မူရင်း) နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ထူးခြားချက်များစွာရှိသည်။ တစ်ခုမှာ ထပ်ကျပ်စကားလုံးများ (ဟီဘရူးစကားလုံးတစ်လုံးကို ဘာသာပြန်ရာတွင် တူညီသော ဂရိစကားလုံးနှစ်မျိုးထည့်ထားခြင်း) ဖြစ်သည်။ နောက်တစ်ခုမှာ ဆပ်တူဂျင့်သည် ဘုရားသခင်ကို လူ့သဏ္ဌာန်ဖြင့်ဖော်ပြခြင်းကို ရှောင်ရှားလေ့ရှိပြီး၊ ဤသည်မှာ အလက်ဇန္ဒြီးယားရှိ ဒဿနတွေးခေါ်မှုရှိသော ဂျူးများ၏ လက္ခဏာဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ဆပ်တူဂျင့်နှင့် မာဆိုရတ်တစ်မူရင်းကြားတွင် အပိုင်းအချို့၏ စီစဉ်ပုံမှာ ကွဲပြားသည်။ ဥပမာ၊ ထွက်မြောက်ရာ ၃၅–၃၉၊ (LXX တတိယမူရင်း) ဘုရင်များမှတ်တမ်း ၁ အခန်း ၄–၁၁၊ ယေရမိယမှတ်တမ်း၏ နောက်ဆုံးပိုင်း၊ နှင့် သုတ္တံကျမ်း၏ အဆုံးပိုင်းတို့တွင် မတူညီသော အစီအစဉ်များရှိသည်။ ဆပ်တူဂျင့်တွင် ကျမ်းစာများ၏ အစီအစဉ်သည်လည်း ဟီဘရူးဓမ္မသတ်၊ ပရောဖက်များ၊ နှင့် ဆာလံကျမ်းများ၏ ရိုးရာအစီအစဉ်နှင့် ကွဲပြားသည် (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၃၇ ကို ကြည့်ပါ)။ ဆပ်တူဂျင့်မူရင်းများသည် အသေးစိတ်အစီအစဉ်တွင် အနည်းငယ်ကွဲပြားသော်လည်း ယေဘုယျအားဖြင့် ယနေ့ အင်္ဂလိပ်ဘာသာကျမ်းများတွင် ထိန်းသိမ်းထားသော ပုံစံကို လိုက်နာသည်။ အပိုကျမ်းများတွင်၊ ဧဇရာမတိုင်မီ ဧဇရာ ၁၊ ပညာရှိမှု၊ ဆီရတ်၊ ဂျူဒစ်၊ နှင့် တိုဘစ်တို့သည် ဟေရှာယမတိုင်မီ၊ ဘာရုတ်သည် ယေရမိယပြီးနောက်၊ မက္ကဘီများသည် မာလခိပြီးနောက်တွင် ရှိသည်။ ယောဘကျမ်းသည် ရှောလမုန်၏ သီချင်းနှင့် ပညာရှိမှုကျမ်းကြားတွင် ရှိပြီး၊ ဧသတာသည် အပိုကျမ်းအပိုင်းများနှင့်အတူ ဆီရတ်နှင့် ဂျူဒစ်ကြားတွင် ရှိသည်။ ဒံယလ်သည် ဆူဇန္နာနှင့် ဘယ်လ်နှင့် နဂါးတို့နှင့်အတူ ရှိသည် (စာမျက်နှာ ၈၄-၈၇ ကို ကြည့်ပါ)။

The Septuagint.—For a discussion of the origin and history of this earliest translation of the Old Testament see Vol. I, p. 39. Several characteristics distinguish the LXX as compared with the Masoretic text of the Hebrew Old Testament. One of these is the appearance of doublets, that is, of synonyms placed together to translate a single Hebrew word. Another is that the LXX repeatedly avoids anthropomorphic representations of God, a trend, indeed, that was characteristic of the more philosophically-minded Jews of Alexandria. Yet another difference between the LXX and the Masoretic text is the arrangement of certain sections; thus different sequences of material appear in Ex. 35–39, [LXX 3d] 1 Kings 4–11, the last part of Jeremiah, and the end of Proverbs. This trend in the LXX also extends to the arrangement of books, which differs from the traditional Hebrew order of Law, Prophets, and Psalms (see Vol. 1, p. 37). While the LXX manuscripts vary somewhat in details of order, in general they follow the pattern preserved in English Bibles today. Of the Apocryphal books, 1 Esdras precedes Ezra; Wisdom, Sirach, Judith, and Tobit precede Isaiah; Baruch follows Jeremiah; and the books of Maccabees follow Malachi. Job comes between the Song of Solomon and Wisdom; Esther, with its Apocryphal additions, between Sirach and Judith; and Daniel is accompanied by Susanna and Bel and the Dragon. See pp. 84-87.

 

ဆပ်တူဂျင့်နှင့် ရိုးရာဟီဘရူးမူရင်းကြားတွင် စိတ်ဝင်စားဖွယ်အကျဆုံးကွဲပြားမှုမှာ ဂရိဘာသာတွင်ပါရှိသော အချို့အကြောင်းအရာများသည် ဟီဘရူးတွင်မရှိဘဲ၊ ဟီဘရူးတွင်ပါရှိသော အချို့အပိုင်းများသည် ဂရိဘာသာတွင်မရှိခြင်းဖြစ်သည်။ ဤကွဲပြားမှုများ၏ အတိုင်းအတာသည် ကွဲပြားသည်။ ပဉ္စတိကျမ်းတွင် နှစ်မျိုးလုံးသည် အနီးကပ်တူညီသော်လည်း၊ ဒံယလ်ကျမ်းတွင် ဆပ်တူဂျင့်သည် မာဆိုရတ်တစ်ဟီဘရူးမူရင်းနှင့် များစွာကွဲပြားသည်။ ဤကွဲပြားမှုကြီးမားမှုကြောင့် အစောပိုင်းခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းသည် ဆပ်တူဂျင့်၏ ဒံယလ်ကျမ်းကို ငြင်းပယ်ပြီး၊ ခရစ်နှစ် ၂ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် သီအိုဒိုရှင်း၏ ဘာသာပြန်ကို အစားထိုးအသုံးပြုခဲ့သည်။ ဆပ်တူဂျင့်၏ ဒံယလ်ကျမ်းကို အလွန်နည်းပါးစွာသာ အသုံးပြုခဲ့သဖြင့် ၎င်းသည် ဂရိဘာသာဖြင့် ခရစ်နှစ် ၂ သို့မဟုတ် ၃ ရာစုမှ ချက်စတာဘီတီ ပါပီရပ်စ်နှင့် ခရစ်နှစ် ၁၀ ရာစုခန့်မှ ချီဂီမူရင်းတို့တွင်သာ တွေ့ရသည်။ ဆပ်တူဂျင့်တွင် ရိုးရာဟီဘရူးမူရင်းတွင်မရှိသော အကြောင်းအရာများပါဝင်ပြီး၊ ၎င်းသည် တစ်ပိုင်းတစ်စများသာမက အပိုကျမ်းများဟု ယခုခေါ်ဆိုသော ကျမ်းများကိုပါ ထည့်သွင်းထားသည် (စာမျက်နှာ ၈၄-၈၇ ကို ကြည့်ပါ)။ သို့သော် ဤအပိုကျမ်းများပါဝင်မှုသည် မာဆိုရတ်တစ်မူရင်းနှင့်ကွဲပြားသော ဟီဘရူးကျမ်းစာစံထားမှုပေါ်တွင် မတည်မူထားပုံရသည်။ ၎င်းသည် ပါလက်စတိုင်းရှိ ပိုမိုရှေးရိုးစွဲဂျူးများက ငြင်းပယ်ခဲ့သော ကျမ်းများကို ဟယ်လီနစ်တစ်ဂျူးများက လက်ခံခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပုံရသည်။

Perhaps the most interesting difference of all between the LXX and the traditional Hebrew text is the fact that some materials appear in the Greek that are not in the Hebrew, whereas other passages are preserved in the Hebrew that do not appear in the Greek. The extent of these variations differs; in the Pentateuch the two texts are closely similar, but in the book of Daniel the LXX is quite different from the Masoretic Hebrew text. Because of this great discrepancy, the early church rejected the LXX of Daniel and substituted for it the translation made by Theodotion in the latter part of the 2d century a.d. In fact, so little was the LXX of Daniel used that it survives today in Greek in only two manuscripts, a copy among the Chester Beatty Papyri from the 2d or 3d century, and the Chigi manuscript from about the 10th century. The presence in the LXX of material not in the traditional Hebrew text extends not only to individual passages but also to books; thus the LXX contains those books now commonly known as the Apocrypha (see pp. 84-87). However, the inclusion of these additional books apparently does not rest upon a Hebrew canon different from that of the Masoretic; it seems rather to be due to the acceptance of books by Hellenistic Jews that were rejected by their more conservative brethren in Palestine.

 

ခီရ်ဘတ်ကွမ်ရန်တွင် မူရင်းများတွေ့ရှိမှုများ (စာမျက်နှာ ၉၀ ကို ကြည့်ပါ) သည် ဆပ်တူဂျင့်ကို လေ့လာမှုအတွက် စိတ်ဝင်စားမှုအသစ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ ထိုနေရာတွင် တွေ့ရှိသော ဟီဘရူးကျမ်းစာအပိုင်းအစများသည် အခြားသော ဒက်စီမှတ်တမ်းများနှင့် မာဆိုရတ်တစ်များတွင်ထိန်းသိမ်းထားသော ရိုးရာဟီဘရူးမူရင်းထက် ဆပ်တူဂျင့်နှင့် ပိုမိုနီးကပ်သည်။ ဤဆပ်တူဂျင့်ပုံစံဟီဘရူးမူရင်းများ၏ တွေ့ရှိမှု၏ အပြည့်အဝအဓိပ္ပာယ်ကို ဆုံးဖြတ်ရန်လိုအပ်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် ဂရိဘာသာနှင့် ဟီဘရူးမူရင်းများကြားကွဲပြားမှုများသည် ဘာသာပြန်မမှန်ကန်မှု သို့မဟုတ် မဖြည့်စွမ်းမှုကြောင့်သာမဟုတ်ဘဲ၊ ကွဲပြားသော ဟီဘရူးမူရင်းများပေါ်တွင် တည်ရှိသည်ဟု ညွှန်ပြသည်။ အနည်းဆုံး ခရစ်မတိုင်မီ ၁ ရာစုအထိ ဟီဘရူးမူရင်းပုံစံမျိုးစုံထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဆပ်တူဂျင့်တွင်ထိန်းသိမ်းထားသော မူရင်းတစ်ခုနှင့် ဒက်စီမှတ်တမ်းများနှင့် မာဆိုရတ်တစ်မူရင်းတွင်တွေ့ရသော နောက်တစ်ခုကို ကိုယ်စားပြုသည်ဟု ယူဆရသည်။ သို့သော် ဤမူရင်းများ၏ ဆက်စပ်မှုဆိုင်ရာ နောက်ဆုံးကောက်ချက်များကို နောက်ထပ်သုတေသနပြုရန် လိုအပ်သည်။

The discoveries of the manuscripts at Khirbet Qumrân (see p. 90) aroused new interest in the study of the LXX, for several Hebrew fragments of the Old Testament have been found there that exhibit a text much nearer to the LXX than to the traditional Hebrew text preserved in other Dead Sea scrolls, and by the Masoretes. While the full significance of these discoveries of LXX-type Hebrew texts is yet to be determined, they do appear to indicate that at least some of the differences between the Greek and the Hebrew texts heretofore known are not merely the result of bad translation or careless handling, but rest rather upon different Hebrew originals. Apparently at least as late as the 1st century b.c. more than one type of Hebrew text was in circulation. This leads to the further assumption that one of these represented that preserved by the LXX, and another, that found in the majority of the Dead Sea scrolls and the Masoretic text. However, final conclusions on the relationships of these texts must await further research.

 

ဖီလို ဖီလို ဂျူဒီးယပ်စ်သည် ဟယ်လီနစ်တစ်လွှမ်းမိုးမှုအောက်တွင် လုပ်ဆောင်ခဲ့သော ဂျူးပညာရှင်နှင့် ဒဿနပညာရှင်များအနက် ထင်ရှားသောဥပမာတစ်ခုဖြစ်သည်။ သူသည် ကျယ်ပြန့်သော ဉာဏ်ရည်ရှိသူဖြစ်သည်။ အလက်ဇန္ဒြီးယားတွင် ခရစ်မတိုင်မီ ၂၀–၁၀ နှစ်များတွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် အကောင်းဆုံးဂျူးအတွေးအခေါ်နှင့် လေ့လာမှုပုံစံများတွင် ကြီးပြင်းလာခဲ့သည်။ သူသည် ယဇ်ပုရောဟိတ်အဆင့်ဖြစ်နိုင်ပြီး၊ ဖာရီစီဖြစ်ဖွယ်ရှိသည်။ သူသည် ခရစ်နှစ် ၅၀ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်သည်။

Philo.—Philo Judaeus stands as one of the best examples of those Jewish scholars and philosophers who worked under the influence of Hellenism. He had a notable breadth of mind.

Born in Alexandria, probably between the years 20–10 b.c., Philo grew up in the atmosphere of cosmopolitan culture and the finest Jewish patterns of thought and study. He was possibly of the priestly order, and, it would appear, a Pharisee. He died about a.d. 50.

 

ဖီလိုအတွက် မောရှေသည် ရှေးခေတ်ပုဂ္ဂိုလ်များထဲတွင် အကြီးမြတ်ဆုံးဖြစ်ပြီး၊ တွေးခေါ်သူ၊ ဥပဒေပြဌာန်းသူ၊ နှင့် ဘုရားသခင်၏ သမ္မာတရားကို ဖော်ပြသူဖြစ်သည်။ မောရှေ၏သွန်သင်ချက်များသည် ဒဿနပညာရှင်များက ရှာဖွေရန်ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း အောင်မြင်မှုမရခဲ့သော သမ္မာတရားများ၏ ယုံကြည်စိတ်ချရသော ဖော်ပြမှုဖြစ်သည်ဟု ဖီလိုက ယုံကြည်သည်။ ဒဿနပညာလေ့လာမှု၏ မျှော်လင့်ဖွယ်ရလဒ်မှာ မောရှေ၏သွန်သင်ချက်များကို ဘုရားသခင်၏ ဗျာဒိတ်နှင့် သမ္မာတရား၏ အခြေခံအဖြစ် နားလည်ရန်ဖြစ်သည်ဟု ဖီလိုက ယူဆသည်။ ဤသမ္မာတရားကို ဖော်ထုတ်ရန်၊ ဖီလိုသည် မောရှေ၏သွန်သင်ချက်များကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရာတွင် အလက်ဇန္ဒြီးယားစာပေအသိုင်းအဝိုင်းတွင် ကောင်းစွာဖွံ့ဖြိုးပြီးသော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုနည်းကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဤအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုကို ဖီလိုသည် အလွန်အမင်းအထိ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

To Philo, Moses was the greatest of the ancients, as thinker, lawgiver, and exponent of divine truth. He was, Philo believed, the reliable exponent of truths that philosophy had sought eagerly but ineffectually to develop. To Philo, the desirable fruitage of philosophic study was to understand the teaching of Moses as the revelation of God and the basis of truth. It was Philo’s purpose to bring out this truth, which he believed was in part clearly set forth and in part only embryonic in the book of Moses. To accomplish this, Philo applied in his exegesis of Mosaic teachings the allegorical method, which already had become a well-developed art in Alexandrian literary circles. This allegorizing Philo carried to an extreme.

 

ဂျူးမဟုတ်သော ဒဿနတွေးခေါ်မှု၊ အထူးသဖြင့် ပလေတို၏ လွှမ်းမိုးမှုသည် ဖီလိုကို ပြင်းထန်စွာ ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ သူ့အတွက် ဘုရားသခင်ကို ခြေထောက်၊ လက်၊ သို့မဟုတ် မျက်နှာရှိသည်ဟု ဖော်ပြခြင်းများသည် လူ့သဏ္ဌာန်ပုံဖော်ခြင်းမျှသာဖြစ်ပြီး၊ စကားလုံးပုံသဏ္ဌာန်များသာ ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ကို ဖီလိုသည် ဖယ်ရှားရန်ကြိုးစားခဲ့သည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့သည် စကားလုံးအတိုင်းမဟုတ်ဟု သူယုံကြည်ခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်သည် “ရိုးရှင်းစွာရှိသောသူ” ဖြစ်ပြီး၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာမဟုတ်ဘဲ၊ ဝိညာဉ်ရေးရာအရ၊ သို့မဟုတ် ဒဿနအရ တွေးတောရမည်ဖြစ်သည်။ ဖီလိုအတွက် မှန်ကန်သော အကြံဉာဏ်သည် လိုဂို့စ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို သူက ပုဂ္ဂိုလ်ပုံစံမပြုခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းသည် ဘုရားသခင်၏ ဝိညာဉ်ရေးရာ သို့မဟုတ် ဘုရားသခင်၏ တမန်တော်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပုံရသည်။ ဖီလိုသည် လိုဂို့စ်နှင့် မက်ဆီယာကို ယောဟန်ကဲ့သို့ (ယောဟန် ၁:၁–၃၊ ၁၄) တစ်ဦးတည်းသော ဘုရားသခင်ပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် မပေါင်းစည်းခဲ့ပေ။

The influence of non-Jewish philosophic thinking, particularly that of Plato, strongly controlled Philo. To him, references to God as a Being with feet, hands, or face were merely anthropomorphisms, that is, attributions to God of human characteristics merely as figures of speech. These Philo sought to eliminate, since he believed they were not literally true. God was the “simply Existent One,” not to be thought of materially, but spiritually, or rather metaphysically. To Philo, true reason was Logos. This he did not personify, but he apparently recognized it as the Spirit of God, the divine messenger of God. Philo never united the ideas of Logos and Messiah into one divine Person, as John did so boldly (John 1:1–3, 14).

 

ဖီလို၏ ကိုယ်ကျင့်တရားသွန်သင်ချက်များသည် တစ်ဖက်တွင် တိုရာမှ လွှမ်းမိုးမှုနှင့် နောက်တစ်ဖက်တွင် စတိုအိဇင်မှ လွှမ်းမိုးမှုရှိပြီး၊ ဂျူးဥပဒေ၏ စုဆောင်းထားသော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုတွင် အကောင်းဆုံးကို သန့်စင်ပေးသည်။ လူသား၏ အမြင့်ဆုံးရည်မှန်းချက်မှာ ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်ကို သိရှိပြီး လိုက်လျှောက်ရန်ဖြစ်သည်ဟု သူယုံကြည်ခဲ့သည်။ မိသားစု၊ အသိုင်းအဝိုင်း၊ နှင့် မိမိကိုယ်ကို အကောင်းဆုံးဖွံ့ဖြိုးရေးသည် မှန်ကန်သောစိတ်ဓာတ်ရှိသူတိုင်းအတွက် ကောင်းမှုပြုရန် အခွင့်အလမ်းများဖြစ်သည်ဟု သူထင်သည်။ ဖီလို၏ လွှမ်းမိုးမှုသည် အလွန်ကျယ်ပြန့်ခဲ့ပြီး၊ ခရစ်နှစ် ၂ ရာစုအကြာတွင် အလက်ဇန္ဒြီးယားရှိ ခရစ်ယာန်ပလေတိုနစ်များဖြစ်သော ကလီမန့်နှင့် အော်ရဂျင်၏ သွန်သင်ချက်များတွင် ၎င်း၏ သက်ရောက်မှုကို တွေ့ရသည်။

Philo’s moral teaching which was influenced by the Torah on the one hand and Stoicism on the other, presents a fine distillation of the best, humanly speaking, in the accumulated interpretation of Jewish law. He believed that man’s supreme end in life is to ascertain the will of God and to do it. He held that the family, the community, and the best development of self are opportunities for the exercise of good by every man of right spirit. Philo’s influence was so extensive, in fact, that the teachings of the Christian Platonists Clement and Origin of Alexandria show its impact nearly two centuries later.

 

ဂျိုးဆီဖပ်စ် ဤခေတ်၏ အကျော်ကြားဆုံးနှင့် အများဆုံးကိုးကားခံရသော ဂျူးစာရေးဆရာမှာ ဖလေးဗီးယပ်စ် ဂျိုးဆီဖပ်စ်ဖြစ်ပြီး၊ ယဇ်ပုရောဟိတ်၊ ပညာရှင်၊ မတော်တဆစစ်ဗိုလ်ချုပ်၊ နှင့် အလွန်အရေးကြီးသော သမိုင်းပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် ယေရုဆလင်မြို့ရှိ မြင့်မြတ်သော ယဇ်ပုရောဟိတ်မိသားစုတွင် ခရစ်နှစ် ၃၇ ခန့်တွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး၊ ဟတ်စမိုနီးယန်မျိုးရိုးမှဆင်းသက်သည်ဟု ဆိုသည် (စာမျက်နှာ ၃၀၊ ၇၅ ကို ကြည့်ပါ)။ သူ၏ခေတ်တွင် ဂျူးဂိုဏ်းသုံးခုဖြစ်သော ဖာရီစီ၊ ဆဒ္ဒူစီ၊ နှင့် အက်စီနီတို့ကို စမ်းသပ်ပြီးနောက်၊ အသက် ၂၂ သို့မဟုတ် ၂၃ တွင် ဖာရီစီဖြစ်လာသည်။

Josephus.—The best-known and most widely quoted Jewish writer of this period was Flavius Josephus, a priest, a scholar, an army officer rather by accident, and a historian of great importance. He was born into a noble and priestly family in Jerusalem about a.d. 37, and claimed Hasmonaean descent (see pp. 30, 75). After experimenting with the three major sects of Judaism in his day, the Pharisees, the Sadducees, and the Essenes, he became a Pharisee at the age of 22 or 23.

 

လေးနှစ်အကြာတွင် ဂျိုးဆီဖပ်စ်သည် ရောမမြို့သို့သွားရောက်ခဲ့ပြီး၊ ပါလက်စတိုင်းရှိ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဖီလစ်နှင့် အငြိုးအာဇာဂျူးအချို့အတွက် အောင်မြင်စွာ ဆုံးဖြတ်ပေးခဲ့သည်။ ရောမအင်ပါယာ၏ အင်အားကို သူအထင်ကြီးခဲ့ပြီး၊ ခရစ်နှစ် ၆၆–၇၃ ၏ ကြီးမားသောပုန်ကန်မှုမဖြစ်ပေါ်မီ၊ ဟီရုဒ်အာဂရစ်ပာ ၂ နှင့်အတူ အင်ပါယာကို ဆန့်ကျင်ပုန်ကန်ခြင်း၏ အချည်းနှီးမှုကို ဂျူးများအား ပြသရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ သူသည် ပုန်ကန်မှုကို နိယာမအရ ဆန့်ကျင်သည့် ရှေးရိုးစွဲသူဖြစ်သည်။

Four years later Josephus went to Rome, where he interceded successfully for some Jews who had fallen into disfavor with Felix, the procurator in Palestine. Here he was so forcefully impressed with the power of Rome, that when the great revolt of a.d. 66–73 was about to break out, he, like Herod Agrippa II, sought earnestly to show the Jews the futility of rebelling against the empire. In fact, he was actually a conservative who opposed revolt as a matter of principle.

 

သို့သော် ဂျူးများက ဂျိုးဆီဖပ်စ်၏ အကြံဉာဏ်ကို ငြင်းပယ်ခဲ့ပြီး၊ အသက် ၃၀ ခန့်တွင် ယေရုဆလင်ဖျက်ဆီးခံရသည့်ပုန်ကန်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့ရသည်။ ဂျူးများက သူ့ကို ဂါလိလီ၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ်ခန့်အပ်သောအခါ၊ သူသည် ထိုနယ်မှ တပ်များကို ရောမသားများကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ရန် ဦးဆောင်ခဲ့ပြီး၊ ရှုံးနိမ့်ကာ ဖမ်းဆီးခံရပြီး နှစ်နှစ်ကြာ အကျဉ်းသားအဖြစ် ထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရသည်။ ရောမဗိုလ်ချုပ် ဗက်စပီယန်ထံသို့ ခေါ်ဆောင်သွားသောအခါ၊ ဂျိုးဆီဖပ်စ်သည် ဤဗိုလ်ချုပ်သည် ဧကရာဇ်ဖြစ်လာမည်ဟု ပရောဖက်ပြုခဲ့သည်။ ခရစ်နှစ် ၆၉ တွင် ဗက်စပီယန်သည် သူ၏တပ်များက ဧကရာဇ်အဖြစ် ရွေးချယ်ခံရသောအခါ၊ ဂျိုးဆီဖပ်စ်သည် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ရရှိခဲ့သည်။ ဧကရာဇ်၏ ကျေးဇူးပြုမှုကို ဂုဏ်ပြုရန်၊ ဂျိုးဆီဖပ်စ်သည် ဗက်စပီယန်၏ မိသားစုနာမည်ဖြစ်သော ဖလေးဗီးယပ်စ်ဟူသော နာမည်ကို ယူခဲ့သည်။ ယေရုဆလင်ဖျက်ဆီးခံရမီ၊ ရောမသားများက သူ့ကို ဂျူးပုန်ကန်သူများထံသို့ လက်နက်ချရန် ဆွဲဆောင်ရန် တမန်တော်အဖြစ် စေလွှတ်ခဲ့သော်လည်း အောင်မြင်မှုမရခဲ့ပေ။

The Jews, however, rejected Josephus’ advice, and so at about the age of 30 he found himself involved in the revolt that climaxed in the destruction of Jerusalem. When the Jews appointed him governor of Galilee, he led his troops from that province against the Romans, was defeated and captured, and held for two years as a prisoner. When taken before the Roman general Vespasian, Josephus prophesied that this general would become emperor, and when, in a.d. 69, Vespasian was in fact elected emperor by his troops, Josephus was paroled. In tribute to the emperor’s patronage, Josephus assumed the name Flavius, which was Vespasian’s family name. Before the destruction of Jerusalem the Romans sent him as a willing but unsuccessful emissary to the Jewish revolutionaries to seek to persuade them to surrender.

 

ဂျိုးဆီဖပ်စ်သည် သူ၏ဘဝ၏ နောက်တစ်ဝက်ကို ရောမမြို့တွင် နေထိုင်ခဲ့ပြီး၊ ပင်စင်လစာ၊ ရောမနိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်၊ နှင့် ဂျူဒီယာရှိ မြေယာတစ်ခုကို လက်ဆောင်ရရှိခဲ့သည်။ သူသည် သူ၏ဘဝ၏ နောက်ဆုံးနှစ်များကို စာပေလုပ်ငန်းများတွင် မြှုပ်နှံခဲ့ပြီး၊ အဓိကလက်ရာ ၄ ခုကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။

Josephus lived most of the rest of his life in Rome, where he received a pension and Roman citizenship, as well as the gift of an estate in Judea. He devoted the last half of his life to literary pursuits, during which time he produced four principal works.

 

ဂျူးစစ်ပွဲ သည် ဂျိုးဆီဖပ်စ်၏ ပထမဆုံးသမိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းဖြစ်ပြီး၊ အစပိုင်းတွင် အာရမိဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် သူ၏လမ်းညွှန်မှုအောက်တွင် ကျွမ်းကျင်သော ဘာသာပြန်သူများက ဂရိဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ ဂရိဘာသာပြန်သာလျှင် ယခုထိတည်ရှိသည်။ ခရစ်နှစ် ၇၉ ခန့်တွင် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ အခန်း ၇ ခန်းပါဝင်သည်။ ၎င်းသည် အန်တီအိုခပ်စ်အီဖီဖန်းနီက ယေရုဆလင်ကို သိမ်းပိုက်ခြင်းမှ ခရစ်နှစ် ၇၃ တွင် ရောမစစ်ပွဲပြီးဆုံးချိန်အထိ ဂျူးများ၏ သမိုင်းကို ခြေရာခံထားသည်။ အစောပိုင်းသမိုင်းသည် ဒမားစကပ်စ်မှ နီကိုလပ်စ်၏ လက်ရာများကို အဓိကထားအခြေခံထားပြီး၊ နောက်ပိုင်းအပိုင်းသည် ဂျိုးဆီဖပ်စ်၏ ကိုယ်ပိုင်အစီရင်ခံစာများနှင့် ရောမတွင်ရရှိသော မှတ်တမ်းများမှ ထပ်မံဖြည့်စွမ်းထားပုံရသည်။ ဂျိုးဆီဖပ်စ်သည် မက်ဆိုပိုတေးမီးယားရှိ ဂျူးများအား ပါလက်စတိုင်းရှိ ၎င်းတို့၏ ညီအစ်ကိုများကဲ့သို့ ပုန်ကန်မှုမပြုရန် ဆွဲဆောင်ရန် မျှော်လင့်ခဲ့ပုံရသည်။

The Jewish War, the earliest of Josephus’ historical endeavors, was written first in Aramaic, and then translated into Greek by skilled linguists under his supervision. Only the Greek translation is extant. Written about a.d. 79, and consisting of seven books, the work traces the history of the Jews from the capture of Jerusalem by Antiochus Epiphanes to the close of the great Roman war in a.d. 73. The earlier part of this history was based largely on the work of Nicolas of Damascus; the latter section consists more or less of Josephus’ own observations, to which he doubtless added from records available to him in Rome. Josephus probably hoped to persuade the Jews of Mesopotamia not to attempt a revolt as their brethren in Palestine had tragically done.

 

ဂျူးရှေးဟောင်းသမိုင်း သည် ဂျိုးဆီဖပ်စ်၏ ဒုတိယလက်ရာဖြစ်ပြီး၊ ခရစ်နှစ် ၉၃–၉၄ တွင် ပြီးစီးခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဖန်ဆင်းခြင်းမှ ခရစ်နှစ် ၆၆ တွင် ရောမစစ်ပွဲစတင်ချိန်အထိ ဘုရားသခင်၏လူမျိုး၏ အကျဉ်းသမိုင်းဖြစ်သည်။ အစောပိုင်းအပိုင်းသည် ဆပ်တူဂျင့်ဗားရှင်းအတိုင်း သမ္မာကျမ်းစာအကောင့်ကို နီးကပ်စွာလိုက်နာသော်လည်း၊ ဖာရီစီရိုးရာအချို့ကို ဖြစ်ရပ်မှန်အဖြစ် တင်ပြထားသည်။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းပြီးနောက်ကာလအတွက်၊ ဂျိုးဆီဖပ်စ်သည် မက္ကဘီ ၁၊ ပိုလီဘီးယပ်စ်၊ စထရာဘို၊ နှင့် ဒမားစကပ်စ်မှ နီကိုလပ်စ်၏ ရေးသားချက်များကို အရင်းအမြစ်အဖြစ် အသုံးပြုပုံရသည်။ ၎င်း၏လက်ရာအဆုံးတွင် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုကို ဝန်ခံခဲ့သည်မှာ မှန်ကန်ကြောင်း ၎င်း၏ရလဒ်များက သက်သေပြသည်။ ရှေးဟောင်းသမိုင်းတွင် ယောဟန်နှစ်ခြင်းဆီခံသူ (ရှေးဟောင်းသမိုင်း xviii. ၅. ၂)၊ ယေရှု၏ညီဖြစ်သူ ယာကုပ် (အလားတူ xx. ၉. ၁)၊ ဂါလိလီမှဂျူဒါစ် (အလားတူ xviii. ၁. ၆) ကဲ့သို့သော ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင်ပါရှိသော ဂျူးဇာတ်ကောင်များကို ဖော်ပြထားသည်။ ယေရှုနာဇရက်အား အလွန်အထင်ကြီးဖွယ်ဖော်ပြထားသော စာပိုဒ်တစ်ခု (အလားတူ xviii. ၃. ၃) လည်းရှိပြီး၊ ၎င်း၏ လက်ဝါးကပ်တိုင်မှာ ခံရခြင်းနှင့် ထမြောက်ခြင်းကို မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ဤစာပိုဒ်သည် ယေရှုအား “ခရစ်ဖြစ်သည်” ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ဤဖော်ပြချက်သည် ဂျိုးဆီဖပ်စ်၏ မူရင်းဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ ဂျိုးဆီဖပ်စ်က ယုံကြည်မထားသော ယေရှုနှင့်ပတ်သက်သော ခရစ်ယာန်ယုံကြည်ချက်များကို ထည့်သွင်းထားသော ခရစ်ယာန်ထည့်သွင်းမှုများပါရှိသည်ဟု ပညာရှင်များက သဘောတူကြသည်။

Jewish Antiquities, Josephus’ second great work, completed during the years a.d. 93–94, was a brief history of the people of God, from creation to the opening of the Roman war in a.d. 66. The earlier part of this work follows rather closely the Biblical account according to the Septuagint version, although at times Josephus presents as fact certain elements of Pharisaic tradition. For the portion of his work dealing with the period following the Old Testament, Josephus appears to use as sources 1 Maccabees and the writings of Polybius, Strabo, and Nicolas of Damascus. His results testify to the truth of his confession that toward the close of his work he found himself weary of his task. The Antiquities makes a number of references to Jewish characters who appear also in the New Testament, such as John the Baptist (Antiquities xviii. 5. 2), James the Lord’s brother (ibid. xx. 9. 1), and Judas of Galilee (ibid. xviii. 1. 6). There is also a paragraph (ibid. xviii. 3. 3) in which Jesus of Nazareth is described in highly favorable terms, with a notation of His crucifixion and resurrection. This passage declares concerning Jesus that “He was [the] Christ.” It is the general consensus of scholarship that this, though probably essentially Josephus’ statement, contains Christian interpolations introducing beliefs concerning Jesus that Josephus did not hold.

 

အာပိယွန်ကို ဆန့်ကျင်သည် သည် ဂျူးသွန်သင်ချက်များကို ခုခံကာကွယ်ခြင်းဖြစ်သည်။ အာပိယွန်သည် ဂျူးများ၏ ရန်သူဖြစ်ပြီး၊ ဂျိုးဆီဖပ်စ်အတွက် ဂျူဒါယစင်၏ ခုခံပြောဆိုမှုကို ဖော်ပြရန် ပုံမှန်ဂျင်တိုင်းလူမျိုးအဖြစ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဂျိုးဆီဖပ်စ်သည် ဖာရီစီဖြစ်သောကြောင့်၊ ဤတွင် ၎င်းက ဖာရီစီဂျူဒါယစင်ကို ခုခံကာကွယ်သည်။ ဤလက်ရာသည် ဘူရိုဆပ်စ်နှင့် မန်နီသိုတို့၏ ပျောက်ဆုံးသွားသော ရေးသားချက်များမှ အပိုင်းအစများကို ထိန်းသိမ်းထားသည့်အတွက်လည်း အရေးကြီးသည်။

Against Apion is a defense of the teachings of the Jews. Apion was an enemy of the Jews who became for Josephus the typical Gentile, in reference to whom he set forth his apology for Judaism. Inasmuch as Josephus was a Pharisee, it is that type of Judaism that he here defends. This work is important also for the fragments it preserves from the lost writings of the Babylonian historian Berosus and the Egyptian historian Manetho.

 

ဘဝ သည် ဂျိုးဆီဖပ်စ်၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဂျူးပုန်ကန်မှု၏ ဦးဆောင်သူဖြစ်သည်ဟု ဂျပ်စတပ်စ်က စွပ်စွဲခဲ့သောကြောင့် ပြန်လည်ဖြေရှင်းရန် ရေးသားခဲ့သည်။ ဤလက်ရာတွင် သူသည် ရောမသားများကို ထောက်ခံသူအဖြစ် ပုံဖော်ထားသော်လည်း၊ ဂျူးစစ်ပွဲတွင် ၎င်း၏ဖော်ပြချက်က ၎င်းကို မထောက်ခံပေ။

The Life is Josephus’ autobiography. It was written primarily in reply to one Justus, who had accused Josephus of being the moving spirit of the Jewish revolt. In this work the author portrays himself throughout as a partisan of the Romans, a view that is hardly borne out by his account in The Jewish War.

 

ဂျိုးဆီဖပ်စ်၏ လက်ရာများသည် ဝေဖန်သူများက များစွာသုံးသပ်ခဲ့ပြီး၊ ဘက်လိုက်မှုမှ လွတ်ကင်းမှုမရှိသောကြောင့် ဆိုးရွားသောရလဒ်များရရှိခဲ့သည်။ သူသည် ပုန်ကန်သည့်ဂျူးများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ရောမသားများကို ထောက်ခံခဲ့ပြီး၊ ဂျင်တိုင်းလူမျိုးများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ဂျူးများကို ထောက်ခံခဲ့သည်။ ဤသဘောထားသည် ပြင်းထန်သော ဘက်လိုက်မှုကာလတွင် နေထိုင်ခဲ့သော စာရေးဆရာတစ်ဦးအနေဖြင့် နားလည်နိုင်သည်။ ၎င်းသည် ရှုံးနိမ့်မှုနှင့် အုပ်ချုပ်ခံရမှုသို့ ရောက်ရှိခဲ့သော လူမျိုးတစ်မျိုးအတွက် ခုခံပြောဆိုမှုကို ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းတို့၏ စိတ်ဓာတ်သည် မကျိုးမပျက်ဖြစ်နေဆဲဖြစ်သည်။

Josephus’ works have been much reviewed by critics, and with rather adverse results, for he was not free from bias. He favored the Romans in contrast with the rebellious Jews, and he favored the Jews in contrast with the Gentiles. Such an attitude is understandable on the part of a writer living at a time of bitter partisanship, who attempted an apology for a people whose conduct had brought them to defeat and subjugation, but whose spirit was still unbroken.

 

ဂျိုးဆီဖပ်စ်ကို ရှေးဟောင်းသုတေသနနှင့် ဘက်လိုက်မှုနည်းသော စာရေးဆရာများက စမ်းသပ်သောအခါ၊ သူသည် သမိုင်းဆိုင်ရာအချက်အလက်များကို ကိုင်တွယ်ရာတွင် တစ်ခါတစ်ရံ မဖြည့်စွမ်းခဲ့ကြောင်း ထင်ရှားသည်။ သို့သော် ဂျိုးဆီဖပ်စ်၏ လက်ရာမရှိပါက ဂျူးသမိုင်းသာမက ရောမသမိုင်းနှင့်ပတ်သက်သော ယနေ့သိရှိမှုတွင် ကြီးမားသော ကွက်လပ်များရှိမည်ဖြစ်သည်။ ဂျိုးဆီဖပ်စ်သည် ခရစ်နှစ် ၁၀၀ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။

When Josephus is tested on certain points by archeology and by less partisan writers who deal with the same questions, it appears that he was sometimes careless in his handling of historical materials. Yet the fact remains that without Josephus’ work there would be serious gaps in present-day knowledge not only of Jewish history but of Roman as well. Josephus died about a.d. 100.

 

 

VI. တာဂမ်များ

VI. The Targums

ရောမကမ္ဘာရှိ ပါလက်စတိုင်းပြင်ပတွင်နေထိုင်သော ဂျူးများသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကို ဂရိဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ရန် လိုအပ်သည်ဟု ခံစားခဲ့ရသကဲ့သို့၊ ပြည်ပေးခြင်းမှ ပြန်လာပြီးနောက် ရာစုနှစ်များအတွင်း ပါလက်စတိုင်းရှိ ဂျူးများစွာသည် ဟီဘရူးဘာသာဖြင့် သမ္မာကျမ်းကို နားမလည်နိုင်သဖြင့် အာရမိဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ရန် လိုအပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ ရှေးရိုးစွဲသဘောထားအရ၊ ၎င်းတို့သည် ရာစုနှစ်များစွာ ဤဘာသာပြန်ကို ရေးမှတ်ခြင်းမပြုဘဲ၊ စည်းကမ်းချိန်တွင် ဖတ်ကြားသော ကျမ်းပိုဒ်များကို အာရမိဘာသာသို့ နှုတ်ဖြင့် ဘာသာပြန်ရန် အားကိုးခဲ့သည် (စာမျက်နှာ ၅၇ ကို ကြည့်ပါ)။ ကျမ်းစာပိုဒ်တစ်ခုကို ဟီဘရူးဘာသာဖြင့် ဖတ်ပြီးနောက်၊ မီတာဂျီမန် သို့မဟုတ် “စကားပြန်” က ၎င်းကို အာရမိဘာသာသို့ ဘာသာပြန်သည်။

In much the same way that the Jews of the Roman world outside Palestine came to feel the need of a Greek translation of the Old Testament, so also many Jews within Palestine in the centuries after the return from the Exile found themselves unable to understand the Bible in Hebrew and thus in need of a translation into Aramaic. In accordance with their more conservative tendencies, they refrained for centuries from writing down such a version, but relied rather upon oral translations of the Biblical passages read during the services on the Sabbath in the synagogue (see p. 57). After a Scripture passage was read in Hebrew, a meturgeman, or “interpreter,” translated it into Aramaic.

 

ဤနှုတ်ဖြင့်ဘာသာပြန်မှုများသည် ယေရှုမပေါ်မီကတည်းက၊ အနည်းဆုံး ခရစ်နှစ် ၁ ရာစုတွင် ရေးမှတ်လာခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ကို တာဂမ်များ သို့မဟုတ် “အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုများ” ဟု ခေါ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့ဘာသာပြန်သော ဟီဘရူးမူရင်း၏ သဘောသဘာဝကို သက်သေပြသောကြောင့် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာလေ့လာမှုတွင် တန်ဖိုးရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် ဂျူးများက မက်ဆီယာပရောဖက်ပြုချက်များအဖြစ် ယူဆသည့် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းပိုဒ်များကို ဖော်ပြသောကြောင့်လည်း အရေးကြီးသည်။ အကြောင်းမှာ တာဂမ်များသည် ဘာသာပြန်များသာမက၊ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုများနှင့် မှတ်ချက်များပါ ပါဝင်သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် လွန်ခဲ့သော ၁၅ ရာစုနှစ်များသို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုသော ဂျူးများက ဟီဘရူးမူရင်းမှ နားလည်ရန်ခက်ခဲသော ကျမ်းပိုဒ်များကို မည်သို့အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခဲ့သည်ကို ဖော်ပြသည်။

These oral translations first began to be put into writing, probably before the time of Jesus, and certainly by the 1st century a.d. They are known as Targums, “interpretations.” Since they are witnesses to the character of the Hebrew text they translate, the Targums are of some value in textual studies of the Old Testament. They are also important in that they often reveal which Old Testament passages the Jews considered to be Messianic prophecies, for the Targums consist not only of translations but also of paraphrases and comments. Thus they reveal how the Jews fifteen or more centuries ago interpreted certain texts that cannot be understood easily from the existing Hebrew text.

 

အစောဆုံး ထုတ်လုပ်ခဲ့သော တာဂမ်များသည် တိုရာ၊ ဆိုလိုသည်မှာ ပဉ္စမ ကျမ်းငါးကျမ်းနှင့် သက်ဆိုင်သည့်တာဂမ်များ ဖြစ်နိုင်သည်။ ပဉ္စမ ကျမ်းအတွက် အကျော်ကြားဆုံး တာဂမ်မှာ တာဂမ် အန်ကယ်လော့စ်၊ သို့မဟုတ် ဘာဗီလုံးနီးယား တာဂမ် ဖြစ်သည်။ အန်ကယ်လော့စ်ကို ရိုးရာအရ ဤတာဂမ်၏ ရေးသားသူအဖြစ် ယူဆထားပြီး၊ ၎င်းကို ရဗ္ဗိ အာကီဗာ၏ ထင်ရှားသော တပည့်ဖြစ်သူ အကွီလာ နှင့် မကြာခဏ ခွဲခြားသတ်မှတ်သည်။ အကွီလာသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကို ဂရိဘာသာသို့ အလွန်တိကျစွာ ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ တာဂမ် အန်ကယ်လော့စ်သည်လည်း အလွန်တိကျသော ဘာသာပြန်ဖြစ်သော်လည်း၊ ၎င်းတွင် အချို့သော စကားရည်ဖွဲ့ထားသည့် အပိုင်းများ ပါဝင်သည်။ ၎င်း၏ စစ်မှန်သော ရေးသားသူမှာ သံသယဖြစ်စရာရှိသော်လည်း၊ ၎င်းကို ပါလက်စတိုင်းတွင် မူလရေးသားခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ဘာဗီလုံးနီးယားတွင် တည်းဖြတ်ခဲ့ပုံရသည်။ နောက်ထပ် ကျော်ကြားသော ပဉ္စမ တာဂမ်တစ်ခုမှာ ဂျိုနသန် ဟုခေါ်သော တာဂမ်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းကို ဟိလယ်လ်၏ ထင်ရှားသော တပည့်ဖြစ်သူ ဂျိုနသန် ဘင် အူဇီယယ်လ်ထံ မမှန်ကန်စွာ ပိုင်ဆိုင်မှုပေးအပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းကို ယရူရှလ်မီ ၁ ဟုလည်း ခေါ်သည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းကို ပါလက်စတိုင်းတွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး၊ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ အေဒီ သတ္တမရာစုနောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဥပဒေနှင့် ဒဿနိကအယူအဆများစွာကို ထည့်သွင်းထားသည့် အလွန်စကားရည်ဖွဲ့ထားသော ဘာသာပြန်ဖြစ်သည်။ ပါလက်စတိုင်းမူလဖြစ်သော နောက်ထပ် စကားရည်ဖွဲ့ထားသည့် ပဉ္စမ တာဂမ်တစ်ခုမှာ ယရူရှလ်မီ ၂ ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းကို အပိုင်းပိုင်းတာဂမ်ဟုလည်း ခေါ်သည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်း၏ အပိုင်းအချို့သာ ကျန်ရှိသောကြောင့် ဖြစ်သည်။

The earliest Targums produced probably were those dealing with the Torah, the five books of the Pentateuch. The best-known Targum on the Pentateuch is the Targum Onkelos, or Babylonian Targum. Onkelos, who traditionally is considered the author of this Targum, is frequently identified with Aquila, Rabbi Akiba’s famous student who produced a very literal translation of the Old Testament into Greek. The Targum Onkelos is likewise extremely literal, although it does contain some paraphrased sections. While its real authorship is in doubt, it appears to have been written originally in Palestine and later edited in Babylonia. Another well-known Pentateuch Targum is that of pseudo-Jonathan, so called because it was erroneously attributed to Jonathan ben Uzziel, Hillel’s most distinguished pupil. It bears also the name Yerushalmi I, since it was produced in Palestine, probably after the 7th century. It is a highly paraphrastic translation, which includes various legal and philosophical ideas. Another paraphrastic Pentateuch Targum of Palestinian origin is Yerushalmi II, also called the Fragmentary Targum, because only portions of it are extant.

 

ပရောဖက်များအတွက် အကောင်းဆုံး ထိန်းသိမ်းထားသည့် တာဂမ်သည်လည်း ဂျိုနသန်၏ နာမည်ကို ဆောင်ထားသော်လည်း၊ ပညာရှင်များက ၎င်းကို ဘာဗီလုံးနီးယားတွင် ရဗ္ဗိ ဂျိုးဇက်ဖ် မှ အေဒီ စတုတ္ထရာစုတွင် ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်ဟု သက်သေများ တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဟီဘရူးကျမ်းစား၏ တတိယအပိုင်းဖြစ်သည့် ရေးသားချက်များ၏ တာဂမ်များသည် နောက်ပိုင်းတွင်မှ ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ တကယ်တော့၊ ဒံယေလ၊ ဧဇရာ၊ နှင့် နေဟမိယ ကျမ်းများ၏ တာဂမ်များသည် ဘယ်သောအခါမှ ရေးသားခဲ့ပုံမပေါ်ပါ။

The best-preserved Targum of the Prophets also bears the name of Jonathan, but scholars have found evidence that it was produced in Babylonia by Rabbi Joseph in the 4th century a.d. Targums of the Writings, the third section of the Hebrew Bible (see Vol. I, p. 37), did not appear until much later; in fact, Targums of the books Daniel, Ezra, and Nehemiah seem never to have been written.

 

VII. The

တရ်မတ်

Talmud

 

ဂျူးလူမျိုးတို့၏ မြို့ပြဥပဒေနှင့် ကိုးကွယ်ရာဥပဒေများပါဝင်သည့် ကျယ်ပြန့်သော စာပေများကို တယ်လမတ်ဟု ခေါ်သည်၊ ဤစကားလုံးသည် “သင်ကြားခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ရာစုနှစ်များစွာကြာ ခံတွင်းထုံးတမ်းအဖြစ် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး၊ တယ်လမတ်သည် ခရစ်နှစ် ၃၀၀ ခန့်တွင် ၎င်း၏ အခြေခံအစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည့် မစ်ရှ်နာကို စာဖြင့် စတင်ပုံဖော်ခဲ့သည်။ နောက်ထပ် နှစ်နှစ်ရာအတွင်း မစ်ရှ်နာအပေါ် မှတ်ချက်များ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပြုစုပြီး ဂီမာရာဟု ခေါ်သည့် စုစည်းမှုတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ဤစုစည်းမှုနှစ်ခုသည် တယ်လမတ်တစ်ခုလုံးကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး သမိုင်းဝင် ဂျူဒါယစ်ဘာသာ၏ ဖွဲ့စည်းပုံကို ပေးစွမ်းသည်။

The body of Jewish civil and canonical law is contained in an extensive literature known as the Talmud, a word that means “teaching.” Originating in oral tradition that developed over several centuries, the Talmud began to take written form about the beginning of the 3d century a.d. with the codification of its basic portion, the Mishnah; during the ensuing two centuries a large body of commentary on the Mishnah was elaborated and codified, which is known as Gemara. These two collections make up the Talmud as a whole, and provide the structure of historic Judaism. See p. 99.

 

ခံတွင်းထုံးတမ်း တမန်တော်ခေတ်က ရာဘိုင်များက ဂျူးလူမျိုး၏ ခံတွင်းထုံးတမ်းသည် တိုရာတွင်ပါရှိသော ဘုရားပေးဖွင့်ဆိုချက်နှင့် တူညီသော ဘုရားအရင်းအမြစ်မှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ဆိုသည်။ ဤထုံးတမ်းကို မျိုးဆက်တစ်ခုမှ တစ်ခုသို့ လက်ဆင့်ကမ်းခဲ့ပြီး ခရစ်နှစ် ၃၀၀ ခန့်တွင် မစ်ရှ်နာအဖြစ် စာဖြင့် ပုံသေသတ်မှတ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် အောသိုဒေါ့ဂျူးများအတွက် ကျင့်ကြံရာစည်းမျဉ်းဖြစ်လာသည်။

Oral Tradition.—The rabbis of the apostolic age claimed that Jewish oral tradition was of the same divine origin as the written revelation contained in the Torah. This tradition was handed down from generation to generation until about the beginning of the 3d century a.d. when it was crystallized in written form in the Mishnah, which became the rule of conduct for orthodox Jews.

 

ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ ရေးသားချိန်တွင် ဂျူးထုံးတမ်းသည် ခံတွင်းပုံစံဖြင့် ဆက်လက်ရှင်သန်နေပြီး၊ အဓိကအားဖြင့် ဟီဘရူးကျမ်းစာများ၏ အနက်ဖွင့်ဆိုချက်ဖြစ်သည့် မစ်ဒရာရှ်နှင့် သက်ဆိုင်သည်။ ဤအနက်ဖွင့်ဆိုချက်သည် ခေတ်သစ်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်အရ ဘာသာစကားဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် သမိုင်းဆိုင်ရာ ချဉ်းကပ်မှုမဟုတ်ဘဲ၊ အသစ်သောအသိပညာကို ရှာဖွေရန်ဖြစ်ပြီး၊ ရှိပြီးသား ကျမ်းစာစာသားကို ဦးတည်ချက်နှင့် လှုံ့ဆော်မှုအတွက်သာ အသုံးပြုသည်။ ဤအနက်ဖွင့်ဆိုချက်သည် ယုတ္တိဗေဒဆိုင်ရာ ကောက်ချက်ချမှု၊ ဆက်စပ်စာပိုဒ်များ ပေါင်းစပ်မှု၊ နှင့် ဒဏ္ဍာရီဆန်ဆန် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုတို့ဖြင့် လုပ်ဆောင်သည်။ သမိုင်း သို့မဟုတ် ယုံကြည်ချက်ဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများနှင့် သက်ဆိုင်သည့် မစ်ဒရာရှ်ကို ဟဂ္ဂါဒါ (“ဖော်ပြချက်”) သို့မဟုတ် ဟဂ္ဂါဒစ်မစ်ဒရာရှ်ဟု ခေါ်ပြီး၊ ဥပဒေဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများနှင့် သက်ဆိုင်သည့်အရာကို ဟလာကာ (“လမ်းလျှောက်ခြင်း” ဟူသည်မှာ “စံနှုန်း” သို့မဟုတ် “စည်းမျဉ်း”) သို့မဟုတ် ဟလာကစ်မစ်ဒရာရှ်ဟု ခေါ်သည်။

When the New Testament was written, Jewish tradition, still flourishing in oral form, concerned itself chiefly with an exegesis of the Hebrew Scriptures. This was called Midrash. This exegesis was not a linguistic or historical approach in the modern sense, but rather a search for new knowledge, and the existing Bible text was used only to give direction and inspiration. Such exegesis worked by means of logical deduction, combination of related passages, and allegorical interpretation. The Midrash dealing with historical or dogmatic subjects is called Haggada (“expression”), or Haggadic Midrash, and that dealing with legal matters is called Halakah (literally, “walk,” that is, “a norm,” or “a rule”), or Halakic Midrash.

 

ဟဂ္ဂါဒါ ဟဂ္ဂါဒါသည် ကျမ်းစာမဟုတ်သော အကြောင်းအရာများနှင့် ဟီဘရူးကျမ်းစာတွင်ရှိသော ကဗျာဆန်ဆန်၊ သမိုင်းဆိုင်ရာ၊ နှင့် ဥပဒေမဟုတ်သော အကြောင်းအရာများ၏ အနက်ဖွင့်ဆိုချက်ကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဆီနာဂေါ့တွင် ၎င်းသည် ကျမ်းစာကို ရှင်းပြရန် သာမန်နည်းလမ်းဖြစ်ပြီး၊ သင်္ကေတ၊ ဒဏ္ဍာရီဆန်ဆန်၊ ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်၊ နှင့် ဥပမာများကို အသုံးပြုသည်။ ဟဂ္ဂါဒါသည် အနက်ဖွင့်ဆိုမှု၏ တင်းကျပ်သော စည်းမျဉ်းများနှင့် မသက်ဆိုင်ဘဲ၊ နားထောင်သူအပေါ် ရေရှည်ထိရောက်သော အထင်အရှားဖြစ်စေရန် နည်းလမ်းများစွာကို အသုံးပြုနိုင်သည်။ ခရစ်ယာန်ခေတ်နောက်ပိုင်းတွင် ဂျူးဒဏ္ဍာရီဆန်ဆန် စာပေများသည် ဟဂ္ဂါဒစ်အနက်ဖွင့်ဆိုမှုမှ အများစု ဆင်းသက်လာသော်လည်း၊ တယ်လမတ်၏ သေးငယ်သောအပိုင်းတစ်ခုသာ ဟဂ္ဂါဒါမှ ဆင်းသက်လာသည်။

The term Haggada refers to non-Biblical material and to the exegesis of poetical, historical, and other nonlegal subject matter found in the Hebrew Bible. In the synagogue it was the common method of explaining the Bible, and employed symbol, allegory, fable, and parable. Haggada was not bound to strict rules of exegesis and might use almost any means by which a lasting impression could be made on the hearer. The voluminous legendary Jewish literature of the later Christian Era is largely the result of haggadic exegesis of the Bible, but only a minor section of the Talmud owes its origin to the Haggada.

 

ဟလာကာ ဟလာကာသည် ကျမ်းစာ၏ ဥပဒေဆိုင်ရာ အပိုင်းများအပေါ် အခြေခံထားသော ဘာသာရေးဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဟဂ္ဂါဒါသည် ဆီနာဂေါ့ဝတ်ပြုရေးတွင် အဓိကအသုံးပြုသော အနက်ဖွင့်ဆိုမှုနည်းလမ်းဖြစ်သော်လည်း၊ ဟလာကာကို ဘာသာရေးသင်ကြားမှု၏ ပိုမိုမြင့်မားသော ကျောင်းများတွင် လေ့လာသည်။ ဖြစ်နိုင်လျှင် ဟလာကစ်စည်းမျဉ်းများအတွက် ကျမ်းစာအခြေခံကို ပေးထားသော်လည်း၊ ကျမ်းစာအခြေခံမရှိသော စည်းမျဉ်းများစွာကို မောဇီက ဆီနိုင်တောင်မှ ခံတွင်းဖြင့်သာ လက်ဆင့်ကမ်းခဲ့သည်ဟု ကာကွယ်ပြောဆိုသည်။ ဟလာကာကို စနစ်တကျ စုစည်းပြီး ကုဒ်များအဖြစ် ပြုစုခဲ့ပြီး၊ ဂျူးဥပဒေပညာရှင် (ခရစ်ဝင်ကျမ်းတွင် “စာရေးဆရာ”) တိုင်း၏ အမြင့်မားဆုံး ရည်မှန်းချက်မှာ ဘာသာရေးနှင့် လောကီဘဝတွင် သိစိတ်ရှိသော ဂျူးတစ်ဦး၏ ဘဝတွင်သက်ဆိုင်သည့် ဟလာကစ်စည်းမျဉ်းများကို လေ့လာနားလည်ရန်ဖြစ်သည်။

The term Halakah designates the religious regulations based mainly on the legal sections of the Bible. While the Haggada was the mode of exegesis used mainly in the synagogue service, the Halakah was studied in the higher schools of religious learning. If possible, a scriptural basis was given for halakic regulations, but many rules for which no Biblical basis could be found were defended on the claim that they had been handed down by Moses from Sinai only in oral form. The Halakah was systematically collected into codes, and it was the highest ambition of every Jewish scholar of the law (the “scribe” in the New Testament) to learn and understand all the halakic rules pertaining to the religious and secular life of a conscientious Jew.

 

ဟီလယ်နှင့် ရှမ်မမိုင် ဟလာကာ၏ အကြီးကျယ်ဆုံး ဆရာများမှာ ဟီလယ် အယ်လဒါ (ခရစ်နှစ် ၂၀ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်) နှင့် ရှမ်မမိုင်တို့ဖြစ်သည်။ သူတို့နှစ်ဦးစလုံးသည် ခရစ်နှစ်မတိုင်မီ ၁၀၀ နှစ်နောက်ဆုံးဆယ်စုနှစ်များတွင် ၎င်းတို့၏ သင်ကြားမှုများကို ဖော်ဆောင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ နောက်လိုက်များသည် သီးခြားကျောင်းများကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ဟီလယ်သည် ၎င်း၏ နူးညံ့သိမ်မွေ့သော စရိုက်ကြောင့် ထင်ရှားပြီး၊ ၎င်းသည် ရှမ်မမိုင်ထက် ပိုမိုလွတ်လပ်သော စည်းမျဉ်းများတွင် ထင်ရှားသည်။ တိုရာ၏ စာသားကို စာသား၏အတိုင်း ဖြည့်ဆည်းရမည်ဟု ရှမ်မမိုင်နှင့် သဘောတူသော်လည်း၊ ဟီလယ်သည် ဥပဒေ၏ အနိမ့်ဆုံးလိုအပ်ချက်များကိုသာ ဖြည့်ဆည်းရန် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခဲ့သည်။ သို့သော် ရှမ်မမိုင်သည် တင်းကျပ်ပြီး၊ ၎င်း၏ နောက်လိုက်များထံမှ ဥပဒေ၏ အမြင့်ဆုံးလိုအပ်ချက်များကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။

The greatest teachers of Halakah were Hillel the Elder (died c. a.d. 20) and Shammai. Both men developed their teachings in the last decades of the 1st century b.c., and their followers formed separate schools. Hillel was famous for his gentleness of character, which manifested itself in regulations more liberal than those pronounced by Shammai. Agreeing with Shammai that the letter of the Torah must be fulfilled literally, he interpreted it so that only the minimum requirements of the Law had to be met. Shammai, on the other hand, was strict, and demanded from his followers the maximum requirements of the Law.

 

ပြင်ပလူများအတွက် ဟီလယ်နှင့် ရှမ်မမိုင်၏ ကျောင်းများအကြား ကွဲပြားမှုများသည် မကြာခဏ ပုံပေါ်မှုသာဖြစ်ပုံရသည်။ ဟလာကစ်အမြင်များ၏ သဘောသဘာဝနှင့် ဟီလယ်နှင့် ရှမ်မမိုင်အကြား ကွဲပြားမှုများကို အောက်ပါဥပမာဖြင့် သရုပ်ပြသည်။ ရှမ်မမိုင်က ဂျင်တိုင်းလ်ထံသို့ တစ်စုံတစ်ရာရောင်းချရန် သို့မဟုတ် သူ၏တိရစ္ဆာန်ကို ဆတ်ဘတ်နေ့တွင် ခရီးသွားရန်အတွက် တင်ဆောင်ရာတွင် ကူညီရန် ခွင့်မပြုဟု အမိန့်ထုတ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဟီလယ်က ၎င်းကို ခွင့်ပြုရာတွင် အန္တရာယ်မရှိဟု မြင်သည် (မစ်ရှ်နာ ရှဘ္ဘတ် ၁.၇၊ ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၇၃)။ ရှမ်မမိုင်၏ တိကျမှုကို ပြသသည့် ဥပမာတစ်ခုမှာ ပွဲတော်နေ့တွင် ငှက်များကို သတ်ရန်အတွက် လှေကားကို တစ်ခုမှ တစ်ခုသို့ ရွှေ့ပြောင်းရန် ခွင့်မပြုဘဲ၊ တူညီသော ငှက်အိမ်အတွင်း အဖွင့်တစ်ခုမှ တစ်ခုသို့သာ ရွှေ့ပြောင်းနိုင်သည်ဟု စီရင်ခဲ့သည်။ ဟီလယ်က နှစ်မျိုးလုံးကို ခွင့်ပြုခဲ့သည် (မစ်ရှ်နာ ဘီဇာ ၁.၃၊ ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၃၉)။

To outsiders the differences between the schools of Hillel and Shammai often must have seemed artificial. The nature of halakic views and the differences between Hillel and Shammai are illustrated by the following example. Shammai decreed that it was not permissible to sell anything to a Gentile or to help him load his beast if he would have to travel with it on Sabbath. Hillel, however, saw no harm in allowing this (Mishnah Shabbath 1. 7, Soncino ed. of the Talmud, p. 73). A seemingly extreme example of Shammai’s punctiliousness was his insistence that in getting birds for slaughter on a festival day, a ladder might not be moved from one dovecot to another, but only from one opening to another in the same dovecot. Hillel, on the other hand, permitted both (Mishnah Bezah 1. 3, Soncino ed. of the Talmud, p. 39).

 

သို့သော် ဟီလယ်၏ စည်းမျဉ်းများသည် ရှမ်မမိုင်ထက် ပိုမိုတင်းကျပ်သည့် ဖြစ်ရပ်အနည်းငယ်ရှိသည်။ ဥပမာ၊ ရှမ်မမိုင်က ဆတ်ဘတ်နေ့တွင် ဥဥသည့် ကြက်ဥကို စားရန် ခွင့်ပြုခဲ့သော်လည်း၊ ဟီလယ်က ဆတ်ဘတ်နေ့တွင် အစာပြင်ဆင်ခြင်းဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်သည် လူသာမက ကြက်များအတွက်ပါ သက်ရောက်သည်ဟု အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ၎င်းကို တားမြစ်ခဲ့သည် (မစ်ရှ်နာ အိဒူယို့သ် ၄.၁၊ ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၂၂)။

However, there are a few cases in which Hillel’s rulings seem more strict than those of Shammai. For example, Shammai permitted an egg to be eaten that had been laid on a Sabbath, but Hillel prohibited it on the ground that the restriction against preparing food on Sabbaths applied not only to men but also to chickens (Mishnah ‘Eduyyoth 4. 1, Soncino ed. of the Talmud, p. 22).

 

ဂျမ်နီယာ ဂျေရုဆလင်ကို တိုင်တပ်စ်က ဖျက်ဆီးပြီးနောက် ဂျိုပာ၏တောင်ဘက်တွင် ဂျမ်နီယာတွင် ဂျူးသင်ကြားမှုအတွက် အကယ်ဒမီတစ်ခု တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဤနေရာတွင် ဆန်ဟီဒရင်ကိုလည်း ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ဂျူးသင်ကြားမှု၏ ဤဗဟိုချက်ကို ဦးဆောင်သူမှာ ရာဘိုင် ဂျိုဟနန် ဘင် ဇက္ကိုင်ဖြစ်သည်။ သူသည် ဂျူးထုံးတမ်းကို ဟီဘရူးကျမ်းစာနှင့်အတူ ဂျူးအောသိုဒေါ့အတွေးနှင့်ဘဝ၏ ဗဟိုချက်အဖြစ် ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ဆက်ခံသူများထဲတွင် ရာဘိုင် အကီဘာ (ခရစ်နှစ် ၅၀ မှ ၁၃၂ ခန့်) သည် ဂျူးအတွေးအကျယ်ဆုံးသော တွေးခေါ်ရှင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ အချို့က အကီဘာသည် မောဇီထက် ဥပဒေကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ နားလည်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။

After the destruction of Jerusalem by Titus an academy for Jewish learning was founded at Jamnia, south of Joppa (see p. 78). Here also the Sanhedrin was reorganized. The first leader of this center of Jewish learning was Rabbi Johanan ben Zakkai. He it was who succeeded in saving Jewish tradition for posterity by making it, next to the Hebrew Scripture, the center of all Jewish orthodox thinking and life. Of his successors the most famous was Rabbi Akiba (c. a.d. 50—c. 132), one of the foremost Jewish thinkers of all times. Some said that Akiba gained a deeper and more penetrating understanding of the Law than did Moses himself.

 

အကီဘာ အကီဘာ၏ အစောပိုင်းဘဝသည် မရေရာမှုများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားသည်။ သို့သော် သူသည် နှိမ့်ကျသောမူလအစရှိပြီး၊ အလယ်အလတ်အရွယ်ရောက်မှသာ စာသင်ယူခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် စာဖတ်နိုင်ရေးနိုင်ရန် သင်ယူခဲ့ပြီး၊ စာရေးခြင်းအပေါ် နက်နဲသောအံ့သြမှုကို ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သည်။ ဤအရိုသေမှုသည် စာသား၊ စကားလုံးများသာမက၊ စာလုံးများနှင့် စာလုံးအစိတ်အပိုင်းများတွင်ပါ အဓိပ္ပာယ်ရှာဖွေသည့် အနက်ဖွင့်ဆိုမှုတွင် ထင်ရှားသည်။ သူ၏ အဓိကတာဝန်မှာ ဟလာကာတိုင်းအတွက် ကျမ်းစာအခြေခံကို ယုတ္တိဗေဒဖြင့် ရှာဖွေရန်ဖြစ်သည်။ ဤနည်းဖြင့် သူသည် ဟလာကစ်အကြောင်းအရာများကို စနစ်တကျ စုစည်းခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် သူသည် ပထမဆုံး အကျယ်ပြန့်သော မစ်ရှ်နာစုစည်းမှုကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ ဤအကြောင်းအရာများကို စာဖြင့် မရေးသားခဲ့သော်လည်း၊ သူ၏ ညွှန်ကြားမှုအောက်တွင် သေးငယ်သော ဟလာကစ်စုစည်းမှုအချို့ကို ရေးသားခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ ရာဘိုင် အကီဘာသည် ဂျမ်နီယာကောင်စီ (ခရစ်နှစ် ၉၀ ခန့်) တွင် ဟီဘရူးကျမ်းစာ၏ ကျမ်းစာရင်းနှင့် စာသားဆိုင်ရာ အရေးကြီးသော ဆုံးဖြတ်ချက်များချမှတ်ရာတွင် ဦးဆောင်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ပြီး၊ ခရစ်နှစ် ၁၃၂ တွင် စတင်ခဲ့သော စစ်ပွဲအတွင်း ဘာကိုချီဘာကို ကတိပေးထားသူ မက်ဆိုင်ယာအဖြစ် ထောက်ခံခဲ့သည်။ စစ်ပွဲမဖြစ်ပေါ်မီကပင် အကီဘာသည် ရောမလူမျိုးများက ထောင်သွင်းအကျဉ်းချခံခဲ့ရပြီး၊ စစ်ပွဲအဆုံးတွင် သူသည် အာဇာနည်အဖြစ် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။

Akiba’s early life is shrouded in obscurity. It is certain, however, that he was of humble origin and did not begin his studies until he was a middle-aged man. Having learned to read and write only late in life, he retained a mystical awe toward writing. This reverence manifested itself in an exegesis which found meaning, not only in sentences and words, but also in letters and parts of letters. He considered it his chief task to find a real or supposed scriptural basis for every halakah through logical deduction. Thus he succeeded in bringing systematic order into the great mass of halakic material. In this way he created the first all-embracing Mishnah collection. Although this material was not yet put into writing, it is possible that some small halakic collections were written down under his direction. Rabbi Akiba is also important for his leading part in the Council of Jamnia (c. a.d. 90), where weighty decisions concerning the canon and text of the Hebrew Bible were made (see Vol. I, p. 43), and for his support of the insurrectionist Bar Cocheba as the promised Messiah during the war that began in a.d. 132 (see Vol. V, p. 79). Even before the outbreak of the war, Akiba apparently was imprisoned by the Romans, and at the end of the war he died a martyr.

 

ရာဘိုင် မေအာ အကီဘာ၏ အကျော်ကြားဆုံး တပည့်မှာ ရာဘိုင် မေအာဖြစ်ပြီး၊ သူသည် ၎င်း၏ ဆရာ၏ ဥပဒေစနစ်ကို ဆက်လက်ဖြည့်စွမ်းခဲ့သည်။ သူ၏ အရေးပါမှုကို မစ်ရှ်နာတွင် ၎င်း၏ ရှေ့ဆက်သူများထက် ပိုမိုကိုးကားခံရသည့်အချက်မှ သိရှိနိုင်သည်။

Akiba’s most illustrious student was Rabbi Meïr, who continued and completed his master’s legal system. His importance may be inferred from the fact that in the Mishnah he is quoted more than any of his predecessors.

 

မစ်ရှ်နာ မစ်ရှ်နာ (“ထပ်ခါထပ်ခါ”) သည် ဂျူးလူမျိုး၏ ပုံသေသတ်မှတ်ထားသော ထုံးတမ်းဥပဒေဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် ဆန်ဟီဒရင်၊ ဟီလယ်၊ ရှမ်မမိုင်နှင့် အခြားထင်ရှားသော ရာဘိုင်များ (တန်နာအီမ်ဟုခေါ်သည်) တို့မှ ရာစုနှစ်များစွာကြာ ပုံဖော်ထားသော စည်းမျဉ်းများနှင့် စည်းကမ်းများပါရှိသည်။ ၎င်းတွင် စည်းမျဉ်းဟောင်းများကို ပြန်လည်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရန် သို့မဟုတ် ပြုပြင်ရန် လိုအပ်သော ဖြစ်ရပ်သစ်များနှင့်ပတ်သက်သည့် ကောက်ချက်များပါဝင်သည်။ ထို့ကြောင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ထုံးတမ်းစည်းကမ်းများနှင့် တားမြစ်ချက်များသည် မစ်ရှ်နာ၏ အများစုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ မစ်ရှ်နာ၏ တည်းဖြတ်သူမှာ ဂျူဒါ၊ ဆိုင်မွန်၏သား (ခရစ်နှစ် ၁၃၅ မှ ၂၂၀ ခန့်) ဖြစ်ပြီး၊ သူသည် ဂျူဒါ ဟာ-နာစီ (“ဂျူဒါ မင်းသား”) သို့မဟုတ် ရိုးရိုးရှင်းရှင်း ရာဘိုင်ဟု လူသိများသည်။ သူသည် ဂျူးထုံးတမ်းဥပဒေ၏ ပထမဆုံး ပြည့်စုံသော စာဖြင့်ထုတ်ဝေမှုကို ညွှန်ကြားခဲ့သည်။

Mishnah.—The Mishnah (literally, “repetition”) is the codified traditional law of the Jews. It contains rules and regulations formulated over many centuries by the Sanhedrin, by Hillel, by Shammai, and by other famous rabbis (known as Tama’im). It contains conclusions drawn from such pronouncements regarding new cases in which old rules needed reinterpretation or modification. Thus religious ritual regulations and prohibitions make up most of the Mishnah.The editor of the Mishnah was Judah, son of Simon (c. a.d. 135—c. a.d. 220), who is more commonly known as Judah ha-Nasi (“Judah the Prince”), or simply as Rabbi. He directed the production of the first comprehensive edition of Jewish traditional law in written form.

 

ဂျူဒါ ဟာ-နာစီ ဂျူဒါ ဟာ-နာစီသည် အလွန်နက်နဲသော ပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် ဂရိ၊ လက်တင်၊ နှင့် နက္ခတ္တဗေဒတို့ကို လောကီဆရာများထံမှ သင်ယူခဲ့ပြီး၊ ဂျူးဥပဒေသင်ကြားမှုကို ထိုခေတ်က ထင်ရှားသော ပညာရှင်များထံမှ သင်ယူခဲ့သည်။ မကြာမီတွင် သူသည် ၎င်း၏ ဆရာများကို ကျော်လွန်ခဲ့ပြီး၊ ဟလာကာတွင် အသိအမှတ်ပြုခံရသော အာဏာပိုင်တစ်ဦးဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၎င်း၏ အမိန့်ပြဋ္ဌာန်းချက်များသည် ဆန်ဟီဒရင်၏ အမိန့်များထက် သာလွန်ပြီး၊ ၎င်း၏ အတည်ပြုမှုရှိမှသာ ဆန်ဟီဒရင်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များသည် တရားဝင်ဖြစ်သည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။ သူသည် ဆန်ဟီဒရင်၏ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဟာ-နာစီဟု ခေါ်ဆိုခံရပြီး၊ ၎င်း၏ တင်းကျပ်သောဘဝပုံစံကြောင့် ဟက်-ကာဒို့ရှ်၊ “သန့်ရှင်းသူ” ဟု ခေါ်ဆိုခံရသည်။ အကီဘာနှင့် မေအာ၏ ခြေရာနောက်သို့ လိုက်လျှောက်ရင်း၊ ဂျူဒါသည် ဟလာကစ်စည်းမျဉ်းများကို စနစ်တကျ စုစည်းပြီး၊ ပွဲတော်နေ့များ၊ ပူဇော်ပသရန်များ၊ သန့်ရှင်းရေး စသည့် အကြောင်းအရာများအဖြစ် အုပ်စုဖွဲ့ခဲ့သည်။ ဤလုပ်ငန်းသည် ခရစ်နှစ် ၂၀၀ ခန့်တွင် ပြီးစီးခဲ့ပြီး၊ ဂျူးလူမျိုး၏ တရားဝင် မစ်ရှ်နာဖြစ်လာခဲ့သည်။

Judah ha-Nasi was an extremely penetrating scholar. He studied Greek, Latin, and astronomy under secular teachers, and the teachings of Jewish law under several distinguished scholars of his time. Soon he left all his instructors behind him, and became such a recognized authority in halakah that his pronouncements were placed above those of the Sanhedrin, and its rulings were considered binding only if Rabbi Judah endorsed them. He was called ha–Nasi, the title given to the president of the Sanhedrin, and because of his strict habits of life he was called haq–qadosh, “the holy one.” Following in the footsteps of Akiba and Meïr, Judah brought order into the mass of halakic rules, and grouped them into such subjects as feast days, offerings, purification, etc. This work was completed about a.d. 200 and has become the official Mishnah of Jewry.

 

မစ်ရှ်နာ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ ကျမ်းစာပြီးနောက် မစ်ရှ်နာသည် ဂျူးဘာသာရေးလေ့လာမှု၏ အဓိကရင်းမြစ်ဖြစ်လာပြီး၊ ၎င်း၏ အာဏာသည် ကျမ်းစာကို မကြာခဏ ကျော်လွန်သွားသည်။ ၎င်းသည် နိုင်ငံများစွာတွင် ပြန့်ကျဲနေသော ဂျူးလူမျိုးများကို ဆက်သွယ်ထားသည့် ဝိညာဉ်ရေးရာနှောင်ကြိုးဖြစ်လာသည်။ တကယ်တော့၊ မစ်ရှ်နာသည် ဘဝ၏ စံနှုန်းဖြစ်လာပြီးနောက်၊ ဆန်ဟီဒရင်နှင့် ရှင်သန်နေသော ခေါင်းဆောင်များသည် မလိုအပ်လုနီးပါးဖြစ်လာသည်။

Next to the Bible the Mishnah became the main source of Jewish religious studies, and its authority has frequently superseded the Scriptures. It also became the spiritual bond that united Jews scattered among many nations. In fact, after the Mishnah became the norm of life, the Sanhedrin and living leaders were almost superfluous.

 

ဂျူဒါ ဟာ-နာစီ စီစဉ်ထားသည့်အတိုင်း၊ မစ်ရှ်နာသည် ဆီဒါရင်ခြောက်ခု (“အစီအစဉ်များ”) အဖြစ် ပိုင်းခြားထားပြီး၊ အကြောင်းအရာများကို ညွှန်ပြသည့် နာမည်များဖြင့် ထရက်တက် ၆၃ ခုပါဝင်သည်။ ဆီဒါရင်ခြောက်ခုမှာ-

As arranged by Judah ha-Nasi, the Mishnah is divided into six sedarim, or “orders,” containing 63 tractates, each with a name indicating its contents. The six orders are:

 

၁. ဇီရာအီမ် (“မျိုးစေ့များ”)၊ ထရက်တက် ၁၁ ခုပါဝင်ပြီး၊ အဓိကအားဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ၎င်း၏ ထွက်ကုန်များနှင့် သက်ဆိုင်သည်။

1. Zera‘im (“seeds”), containing 11 tractates, deals mainly with agriculture and its products.

 

၂. မိုအီဒ် (“သတ်မှတ်ပွဲတော်များ”)၊ ထရက်တက် ၁၂ ခုပါဝင်ပြီး၊ ဆတ်ဘတ်နှင့် ပွဲတော်များအကြောင်း စည်းမျဉ်းများကို ဖော်ပြသည်။

2. Mo‘ed (“set feasts”), containing 12 tractates, presents regulations about the Sabbath and the feasts.

 

၃. နာရှင်မ် (“အမျိုးသမီးများ”)၊ ထရက်တက် ၇ ခုပါဝင်ပြီး၊ အဓိကအားဖြင့် အိမ်ထောင်ရေးနှင့် အိမ်ထောင်ဘဝဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများနှင့် သက်ဆိုင်သည်။

3. Nashim (“women”), containing 7 tractates, deals mainly with rules of marriage and married life.

 

၄. နီဇီခင် (“ပျက်စီးမှုများ”)၊ ထရက်တက် ၁၀ ခုပါဝင်ပြီး၊ မြို့ပြဥပဒေနှင့် ရာဇဝတ်ဥပဒေများနှင့် သက်ဆိုင်သည်။

4. Neziḳin (“damages”), containing 10 tractates, is concerned with civil and criminal laws.

 

၅. ကိုဒါရှင် (“သန့်ရှင်းသောအရာများ”)၊ ထရက်တက် ၁၁ ခုပါဝင်ပြီး၊ ပူဇော်ပသရန်များနှင့် သက်ဆိုင်သည်။

5. Ḳodashim (“hallowed things”), containing 11 tractates, deals with offerings.

 

၆. တိုဟိုရို့သ် (“သန့်ရှင်းမှုများ”)၊ ထရက်တက် ၁၂ ခုပါဝင်ပြီး၊ သန့်ရှင်းမှုနှင့် မသန့်ရှင်းမှုဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများနှင့် သက်ဆိုင်သည်။

6. Ṭohoroth (“cleannesses”), containing 12 tractates, is concerned with regulations about clean and unclean things.

 

မစ်ရှ်နာသည် သန့်စင်သော ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများကို မကိုင်တွယ်ဘဲ၊ ဟဂ္ဂါဒစ်အကြောင်းအရာများလည်း အနည်းငယ်သာပါဝင်သည်။ အကြီးမားဆုံး ခြွင်းချက်မှာ အဘို့သ် သို့မဟုတ် ပါရ်ကီ အဘို့သ် (ဆီဒါ နီဇီခင်၏ ကိုးခုမြောက် ထရက်တက်) ဖြစ်ပြီး�、ခရစ်နှစ်မတိုင်မီ ၂၀၀ မှ ခရစ်နှစ် ၂၀၀ အထိ ထင်ရှားသော ဂျူးပညာရှင်များ၏ တည်ဆောက်ဖွယ်စကားစုများ စုစည်းမှုဖြစ်သည်။ မစ်ရှ်နာ၏ အခြားအပိုင်းများထက် ဤအပိုင်းသည် မကြာခဏ ထုတ်ဝေပြီး ဘာသာပြန်ခံရသည်။

The Mishnah hardly ever deals with purely theological subjects, and contains little haggadic material. The most noteworthy exception is the tractate ‘Aboth, or Pirqe ’Aboth (the ninth tractate of Seder Neziḳin), which is a collection of edifying sentences of the most famous Jewish scholars from about 200 b.c. to a.d. 200. No other part of the Mishnah has been printed and translated so frequently.

 

ဂီမာရာ မစ်ရှ်နာ၏ ပုံသေသတ်မှတ်မှုသည် ဂျူးလူမျိုး၏ သမိုင်းတွင် တစ်ခေတ်ကို ပိတ်သိမ်းခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ဟလာကာကို မျိုးဆက်တစ်ခုမှ တစ်ခုသို့ ခံတွင်းဖြင့် လက်ဆင့်ကမ်းခဲ့သော တန်နာအီမ်၊ “ထုံးတမ်းသမားများ” ၏ လုပ်ငန်းကို ပြီးစီးခြင်းဖြစ်သည်။ နောက်ဆက်တွဲ ကာလတွင်၊ ဂျူးဥပဒေပညာရှင်များကို အမိုရာအီမ်၊ “အမိန့်ပြဋ္ဌာန်းသူများ” သို့မဟုတ် “အနက်ဖွင့်ဆိုသူများ” ဟု ခေါ်သည်။ ၎င်းတို့သည် မစ်ရှ်နာကို လေ့လာရန်၊ ၎င်းကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရန်၊ နှင့် ၎င်း၏ အမှန်သို့မဟုတ် ပုံပေါ်မှုဆိုင်ရာ ဆန့်ကျင်ဘက်များကို ဖြေရှင်းရန် ၎င်းတို့၏ တာဝန်အဖြစ် ယူဆသည်။

Gemara.—The codification of the Mishnah closed an era in the history of the Jews, for it marked the completion of the work of the Tanna’im, the “traditionalists,” who had transmitted the Halakah orally from generation to generation. During the following period, the scholars of Jewish law are called ’Amoraim, “pronouncers,” or “exegetes.” They considered it their task to study the Mishnah, to interpret it, and to resolve its real or apparent contradictions.

 

အမိုရာအီမ်များသည် ခရစ်နှစ် ၃၀၀ နှင့် ၄၀၀ ရာစုနှစ်များအတွင်း ပြင်းပြင်းထန်ထန် လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ အကြောင်းအရာသစ်များသည် မစ်ရှ်နာ၏ ကျယ်ပြန့်သော အနက်ဖွင့်ဆိုမှုများဖြစ်ပြီး၊ ခရစ်နှစ် ၄၀၀ နှင့် ၅၀၀ ရာစုနှစ်များအတွင်း ပုံသေသတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဤအနက်ဖွင့်ဆိုမှုအကြောင်းအရာကို ထိုအချိန်တွင် တယ်လမတ်၊ “သင်ကြားခြင်း” ဟု ခေါ်သည်။ သို့သော် နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်းကို ဂီမာရာ၊ “ပြီးစီးခြင်း” ဟု လူသိများလာပြီး၊ တယ်လမတ်ဟူသော စကားလုံးသည် ယခုအခါ မစ်ရှ်နာနှင့် ဂီမာရာပေါင်းစပ်မှုကို မကြာခဏအသုံးပြုသည်။ ဂီမာရာတွင် မစ်ရှ်နာတွင် နေရာမရခဲ့သော ဟလာကစ်အမိန့်ပြဋ္ဌာန်းချက်များဖြစ်သည့် ဘာရိုင်သါများ ပါဝင်သည်။

The ’Amoraim worked intensively during the 3d and 4th centuries of the Christian Era, and their new material, consisting of an elaborate exegesis of the Mishnah, was codified during the 4th and 5th centuries. This exegetical material at that time was called Talmud, “teaching.” In later times, however, it became known as Gemara, “completion,” and the word Talmud now is often applied to the combined Mishnah and Gemara. Included in the Gemara are Baraithas, which are halakic pronouncements that did not find a place in the Mishnah.

 

ဂျေရုဆလင်နှင့် ဘေဘီလုံးတယ်လမတ် မစ်ရှ်နာသည် ဟီဘရူးဘာသာဖြင့် ရေးသားထားပြီး ဂျူးလူမျိုးအားလုံးက လက်ခံထားသည့် တစ်ခုတည်းသော လက်ရာဖြစ်သော်လည်း၊ ပါလက်စတိုင်းပညာရှင်များ၏ ဂီမာရာဖြစ်သည့် ဂျေရုဆလင်တယ်လမတ်သည် ဘေဘီလုံးပညာရှင်များ၏ ဂီမာရာဖြစ်သည့် ဘေဘီလုံးတယ်လမတ်နှင့် သိသာစွာ ကွဲပြားသည်။ ဂျေရုဆလင်တယ်လမတ်တွင် မစ်ရှ်နာ၏ ပထမလေးခုသော ဆီဒါရင်များနှင့် ဆီဒါရင်ခြောက်ခုမြောက်တွင် ထရက်တက် ၃၈ ခုအတွက် ဂီမာရာပါဝင်သည်။ မစ်ရှ်နာသည် ဟီဘရူးဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသော်လည်း၊ ဂျေရုဆလင်တယ်လမတ်၏ ဂီမာရာသည် အဓိကအားဖြင့် အနောက်အာရမိတ်ဒေသိယစကားဖြင့် ရေးသားထားသည်။ ဘေဘီလုံးတယ်လမတ်တွင် မစ်ရှ်နာ၏ ဒုတိယမှ ပဉ္စမဆီဒါရင်များအတွက် ထရက်တက် ၃၄ ခု၊ ပထမနှင့် ဆီဒါရင်ခြောက်ခုမြောက်တွင် ထရက်တက်တစ်ခုစီအတွက် ဂီမာရာပါဝင်သည်။ ဘေဘီလုံးနှင့် ဂျေရုဆလင်တယ်လမတ်နှစ်ခုလုံးတွင် မစ်ရှ်နာသည် ဟီဘရူးဘာသာဖြင့်ဖြစ်သော်လည်း၊ ဂျေရုဆလင်တယ်လမတ်၏ ဂီမာရာသည် အနောက်အာရမိတ်ဒေသိယစကားဖြင့်ဖြစ်ပြီး၊ ဘေဘီလုံးတယ်လမတ်၏ ဂီမာရာသည် အရှေ့အာရမိတ်ဒေသိယစကားဖြင့် ရေးသားထားသည်။ ဂျေရုဆလင်တယ်လမတ်သည် ပါလက်စတိုင်းပြင်ပတွင် အနည်းငယ်သာ အသိအမှတ်ပြုခံရသော်လည်း၊ ဘေဘီလုံးတယ်လမတ်သည် ခရစ်နှစ် ၅၀၀ ခန့်တွင် ၎င်း၏ နောက်ဆုံးထုတ်ဝေမှုမှစ၍ ဂျူးအောသိုဒေါ့လူမျိုး၏ လက်ခံထားသော စံနှုန်းဖြစ်လာခဲ့သည်။

While the Mishnah was one unified work written in Hebrew and accepted by all Jews, the Gemara of Palestinian scholars, known as the Jerusalem Talmud, varied markedly from that of their Babylonian colleagues, which is called the Babylonian Talmud. The Jerusalem Talmud contains Gemara to 38 tractates of the first four orders of the Mishnah and to one tractate of the sixth order. Whereas the Mishnah was written in Hebrew, the Gemara of the Jerusalem Talmud was composed mainly in a western Aramaic dialect. The Babylonian Talmud contains Gemara to 34 tractates of the second to the fifth orders of the Mishnah, and to one tractate each of the first and sixth orders. The Mishnah in both the Babylonian and Jerusalem Talmuds is in Hebrew, but the Gemara of the former is in western Aramaic, while that of the latter is in an eastern Aramaic dialect. The Jerusalem Talmud gained but little recognition outside of Palestine, but the Babylonian Talmud, since its final edition c. a.d. 500, has become the accepted norm of orthodox Jewry.

 

တိုဆပ်ထာ တိုဆပ်ထာ၊ “တိုးချဲ့မှု”၊ “ထပ်ပေါင်းမှု” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး၊ မစ်ရှ်နာတွင်ရှိသော ဟလာကစ်စကားစုများနှင့် မကြာခဏကွဲပြားသော စုစည်းမှုနှင့် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းသည် တယ်လမတ်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းမဟုတ်ပေ။ မစ်ရှ်နာကဲ့သို့ တိုဆပ်ထာသည် ဆီဒါရင်ခြောက်ခုအဖြစ် ပိုင်းခြားထားသော်လည်း၊ မစ်ရှ်နာ၏ ၆၃ ထရက်တက်နှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ထရက်တက် ၅၉ ခုသာ ပါဝင်သည်။ ၎င်း၏ မူလစုစည်းသူများကို တိကျစွာ မသိရသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် တယ်လမတ် ပြီးစီးမှုမတိုင်မီ ၎င်းတို့၏ လုပ်ငန်းကို ပြုလုပ်ခဲ့ရမည်ဖြစ်သည်။

Tosephta.—The Tosephta, meaning “extension,” “addition,” is a collection and interpretation of halakic sentences parallel to but often differing from those found in the Mishnah. Thus it is not actually a part of the Talmud. Like the Mishnah, the Tosephta is divided into six orders, but contains a total of only 59 tractates as compared with the 63 of the Mishnah. Its original collectors are not definitely known, but they must have done their work before the completion of the Talmud.

 

 

VIII. နောက်ပိုင်းဝေဖန်ဆရာများ

VIII. Later Commentators

 

တမန်တော်ကျမ်းပြီးဆုံးပြီးနောက်၊ ဂျူးပညာရှင်များ၏ သမ္မာကျမ်းနှင့် သမ္မာကျမ်းမဟုတ်သော စာပေများနှင့်ပတ်သက်သည့် လုပ်ဆောင်မှုများ မရပ်တန့်ခဲ့ပေ။ နောက်ပိုင်းရာစုနှစ်များတွင် တမန်တော်ကျမ်းအပေါ် မှတ်ချက်များစွာနှင့် ဟေဗြဲသမ္မာကျမ်းအပေါ် မှတ်ချက်များ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ၁၀ ရာစုနှစ်အထိ၊ ဟေဗြဲသမ္မာကျမ်း၏ ဂျူးအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုအားလုံးသည် ဟဂ္ဂါဒါ (Haggada) သို့မဟုတ် ခရစ်ယာန်ဘုန်းတော်ကြီးများကြားတွင်လည်း ရေပန်းစားခဲ့သော နဒတ်ဖွင့်ဆိုမှုများဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော်၊ နောက်ပိုင်းတွင် အာရပ်ပညာရပ်များ၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကြောင့် ပြောင်းလဲမှုဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး၊ ဂျူးပညာရှင်များသည် ပိုမိုခိုင်မာသော သဒ္ဒါနှင့် အဘိဓာန်ဆိုင်ရာ ချဉ်းကပ်မှုနှင့် ဟေဗြဲသမ္မာကျမ်းကို ပိုမိုဆင်ခြင်တုံတရားဖြင့် နားလည်မှုရရှိရန် လေ့လာမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဤအမည်ပြုထိုက်သူများအနက် အစောဆုံးမှာ ဆာဒီယာဘင်ဂျိုးဇက် (သေဆုံးခဲ့သည့်နှစ် ၉၄၂)၊ ဆမ်မြူယယ်ဘင်ဟော့ဖနီ (သေဆုံးခဲ့သည့်နှစ် ၁၀၁၃)၊ နှင့် ၁၁ ရာစုနှစ်တွင်နေထိုင်ခဲ့သူ မိုးဇက်အိဗင်ဂီကာတီလာတို့ဖြစ်သည်။ သို့သော်၊ ဂျူးဝေဖန်ဆရာများအနက် အကြီးကျယ်ဆုံးများမှာ ၁၂ ရာစုနှစ်နှင့် ၁၃ ရာစုနှစ်များတွင် လုပ်ဆောင်ခဲ့သူများဖြစ်သည့် ရာရှီ၊ အိဗင်အက်ဇရာ၊ ဒေးဗစ်ကင်ချီ၊ နှင့် မိုင်မိုနိုင်းဒီးစ်တို့ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏လက်ရာများသည် ယနေ့အချိန်ထိ ဂျူးဘာသာရေးတွေးခေါ်မှုကို သြဇာလွှမ်းမိုးရုံသာမက ခရစ်ယာန်ဝေဖန်ဆရာများကိုလည်း အနည်းငယ်သြဇာသက်ရောက်ခဲ့သည်။

The work of Jewish scholars with regard to Biblical and non-Biblical writings did not cease with the completion of the Talmud. Numerous commentaries on the Talmud were produced during the succeeding centuries, as well as commentaries on the Hebrew Bible. Up to the 10th century all Jewish interpretation of the Old Testament was done with the aid either of the Haggada or of allegory, which also was much in favor among the Christian Fathers. However, the later influence of Arabic scholarship brought a change, which led Jewish scholars into studies by which a sounder grammatical and lexical approach, and a more rational understanding of the Hebrew Bible, was achieved. The earliest commentators to deserve this designation were Saadia ben Joseph (d. 942), Samuel ben Hophni (d. 1013), and Moses ibn Gikatilla, who lived also in the 11th century. However, the greatest lights among Jewish commentators labored in the 12th and 13th centuries, such as Rashi, Ibn Ezra, David Kimchi, and Maimonides, whose works have influenced not only Jewish religious thinking to the present day but also to a lesser degree that of Christian commentators.

 

ရာရှီ (၁၀၄၀–၁၁၀၅) သည် ပြင်သစ်ဂျူးဘုန်းတော်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်ပြီး သမ္မာကျမ်းနှင့် တမန်တော်ကျမ်းအပေါ် မှတ်ချက်များ ရေးသားခဲ့သည်။ ၎င်း၏ သမ္မာကျမ်းမှတ်ချက်များသည် ဂျူးဘုန်းတော်ကြီးများ၏ သမ္မာကျမ်းများတွင် အများစုရိုက်နှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ ပဉ္စတိတ်ကျမ်းအပေါ် မှတ်ချက်များသည် ဂျူးများကြားတွင် ယနေ့ထိအောင် တွင်ကျယ်စွာ အသုံးပြုနေဆဲဖြစ်သည်။ အိဗင်အက်ဇရာ (၁၀၉၂–၁၁၆၇) သည် စပိန်ဂျူးတစ်ဦးဖြစ်ပြီး မြေထဲပင်လယ်ဒေသတွင် ခရီးသွားလာမှုများစွာပြုလုပ်ခဲ့သဖြင့်၊ ၎င်း၏ သမ္မာကျမ်းစာအုပ်များအပေါ် မှတ်ချက်များသည် သတင်းအချက်အလက်များ၏ တန်ဖိုးရှိသော ရင်းမြစ်များဖြစ်လာခဲ့သည်။

Rashi (1040–1105), a French rabbi, wrote commentaries on the Bible and the Talmud. His Bible commentary has been printed in most rabbinical Bibles, and his commentary on the Pentateuch is still widely used by Jews. Ibn Ezra (1092–1167) was a Spanish Jew who traveled extensively in the Mediterranean area, and thus gathered such encyclopedic knowledge that his commentaries on Biblical books were valuable sources of information.

 

ဒေးဗစ်ကင်ချီ (၁၁၆၀?–၁၂၃၅?) သည် ပြင်သစ်ရှိ ဂျူးပညာရှင်မိသားစုတစ်ခုမှ ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ အကြီးကျယ်ဆုံး အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုလက်ရာမှာ ဟေဗြဲသမ္မာကျမ်း၏ ပရောဖက်ကျမ်းများအပေါ် မှတ်ချက်ဖြစ်သည်။ သို့သော်၊ ၎င်းသည် သဒ္ဒါပညာရှင်နှင့် အဘိဓာန်ပညာရှင်အဖြစ် ပိုမိုသြဇာလွှမ်းမိုးခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ကျော်ကြားသော ဟေဗြဲသဒ္ဒါစာအုပ်တွင် ဟေဗြဲရင်းမြစ်စကားလုံးများစာရင်းပါရှိပြီး၊ ဂျူးနှင့် ခရစ်ယာန်များ၏ ဟေဗြဲသဒ္ဒါရေးသားမှုများအတွက် ရာစုနှစ်များစွာ အခြေခံဖြစ်ခဲ့သည်။

David Kimchi (1160?–1235?) belonged to a family of Jewish scholars in France. His greatest exegetical work is a commentary on the prophetic books of the Old Testament. However, he was more influential as a grammarian and lexicographer; his famous Hebrew grammar, containing a list of Hebrew root words, formed for centuries the basis of Hebrew grammatical writing of both Jews and Christians.

 

မိုင်မိုနိုင်းဒီးစ် (၁၁၃၅–၁၂၀၄) သည် အလယ်ခေတ်ဂျူးပညာရှင်နှင့် ဒဿနိကပညာရှင်များအနက် အထင်ရှားဆုံးဖြစ်သည်။ စပိန်တွင်မွေးဖွားခဲ့ပြီး အီဂျစ်တွင် ဂျူးအသိုက်အဝန်း၏ ခေါင်းဆောင်အဖြစ် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။ ၎င်း၏ အာရဗီဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသော မစ်ရှ်နာအပေါ် မှတ်ချက်များသည် ရှေးဂျူးဘုန်းတော်ကြီးများ၏ မရေရာသော ဝါကျများကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုပေးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့ထံမှ ကျင့်ဝတ်နှင့် ယုံကြည်ချက်ဆိုင်ရာ တန်ဖိုးများကို ထုတ်ယူခဲ့သည်။ ၎င်း၏ လက်ရာများသည် ခရစ်ယာန်ပညာရှင်များနှင့် မွတ်စလင်ဒဿနိကပညာရှင်များကို သြဇာသက်ရောက်ခဲ့သည်။ သောမတ်စ်အကွိုင်းနပ်စ်၊ မိုင်စတာအက်ခါ့ဒ်၊ နှင့် ဒဿနိကပညာရှင် လိုင်ဘနစ်တို့သည် မိုင်မိုနိုင်းဒီးစ်ထံမှ အခြေခံဒဿနိကအတွေးအခေါ်များကို ဆွဲယူခဲ့သည်။

Maimonides (1135–1204) was the most remarkable of all Jewish scholars and philosophers of the Middle Ages. Born in Spain, he came to fame as the head of Jewry in Egypt. His Arabic commentary on the Mishnah gave real meaning to many obscure sentences of the ancient rabbis, and extracted from them ethical and dogmatic values. His works influenced Christian scholastics and Moslem philosophers alike. Thomas Aquinas, Meister Eckhart, and even the philosopher Leibnitz drew basic philosophical ideas from Maimonides.

 

 

ကိုးကားစာရင်း

Bibliography

The Apocrypha, Revised Standard Version. New York: Nelson, 1957. 250 pp. A handy edition of the RSV Apocrypha. See entry on pp. 84–87.

 

ဘေဘီလုံးတမန်တော်ကျမ်း။ အိုင်။ အီပ်စတိန်၏ တည်းဖြတ်မှုအောက်တွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ဆိုထားပြီး၊ မှတ်စုများ၊ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်များ၊ နှင့် အညွှန်းများပါရှိသည်။ လန်ဒန်: ဆွန်စီနို ပုံနှိပ်တိုက်၊ ၁၉၃၅–၄၈။ ၃၄ တွဲ။ ဘေဘီလုံးတမန်တော်ကျမ်းတစ်ခုလုံးကို အပြည့်အဝ ဘာသာပြန်ဆိုထားသည်။ ဂျေရုဆလင်တမန်တော်ကျမ်းသည် ဘေဘီလုံးတမန်တော်ကျမ်း၏ သုံးပုံတစ်ပုံခန့်ရှိပြီး၊ မိုအိစ်ရှဝပ် (၁၈၇၁–၉၀) မှ ပြင်သစ်ဘာသာသို့သာ ခေတ်သစ်ဘာသာစကားတစ်ခုအဖြစ် ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်၊ ၁၁ တွဲ။

The Babylonian Talmud. Translated into English with notes, glossary, and indexes under the editorship of I. Epstein. London: Soncino Press, 1935–48. 34 vols. Offers a complete translation of the whole Babylonian Talmud. The Jerusalem Talmud, about one third the size of the Babylonian, has been translated into only one modern language, French, by Moïse Schwab (1871–90), in 11 vols.

 

BOWKER, JOHN. တာဂမ်များနှင့် ရဗ္ဗိဆိုင်ရာ စာပေများ။ လန်ဒန်၊ ကိန်းဘရစ်ချ် တက္ကသိုလ် စာနယ်ဇင်းတိုက်၊ ၁၉၆၉။ ၃၇၉ စာမျက်နှာ။

Bowker, John. The Targums and Rabbinic Literature. London: Cambridge University Press, 1969. 379 pp.

 

BURROWS, MILLAR. ပင်လယ်သေ စာလိပ်များ။ နယူးယောက်၊ ဗိုက်ကင်း စာနယ်ဇင်းတိုက်၊ ၁၉၅၅။ ၄၃၅ စာမျက်နှာ။ ပင်လယ်သေ စာလိပ်များကို ရှာဖွေတွေ့ရှိရာတွင် အရေးပါသော ပညာရှင်တစ်ဦးမှ ရေးသားထားသော ယုံကြည်စိတ်ချရပြီး လူကြိုက်များသော ဖော်ပြချက်တစ်ခု။ စာလိပ်များ၏ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှု၊ ၎င်းတို့၏ ရက်စွဲ၊ နောက်ခံသမိုင်း၊ အရေးပါမှုတို့ကို ဆွေးနွေးထားပြီး၊ ဒမတ်စကပ် စာတမ်း၊ ဟဗက္ကုတ် မှတ်ချက်စာအုပ်၊ စည်းကမ်းလမ်းညွှန်စာအုပ်၊ အလင်းသားများနှင့် အမှောင်သားများ၏ စစ်ပွဲမှ ရွေးချယ်ထားသော အပိုင်းများ၊ ကျေးဇူးတင်ရှိသည့် ဆာလံများမှ ရွေးချယ်ထားသော အပိုင်းများ၏ အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်များ ပါဝင်သည်။

Burrows, Millar. The Dead Sea Scrolls. New York: The Viking Press, 1955. 435 pp. A reliable yet popularly written account of the Dead Sea scrolls by a scholar who has played a prominent part in their discovery and publication. Includes an account of their discovery, discussion of their date, background, and importance, and English translations of The Damascus Document, The Habakkuk Commentary, The Manual of Discipline, and selections from The War of the Sons of Light With the Sons of Darkness and from the Thanksgiving Psalms.

 

_______. ပင်လယ်သေ စာလိပ်များပေါ်တွင် နောက်ထပ်အလင်းရောင်။ နယူးယောက်၊ ဗိုက်ကင်း စာနယ်ဇင်းတိုက်၊ ၁၉၅၈၊ ၁၉၆၉။ စာလိပ်များ၏ ဆက်လက်လေ့လာမှု၊ နောက်ပိုင်းတွင် တွေ့ရှိသော ဂူများမှ အပိုင်းများ၏ ဘာသာပြန်များနှင့် ချီကရန်/အက်စီန်း ဂိုဏ်းနှင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ ဆက်နွယ်မှုကို ဆွေးနွေးထားသည်။

_______. More Light on the Dead Sea Scrolls. New York: Viking Press, 1958, 1969. A continuation of the study of the scrolls, including translations of pieces from caves found later; also a discussion of the relation of the Qumrân/Essene sect of Christianity.

 

CHARLES, R. H.၊ အယ်ဒီတာ။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ အက်ပိုခရီဖာ နှင့် ဆူဒီပီဂရဖီ၊ အတွဲများ။ အောက်စဖို့ဒ်၊ ကလဲရန်ဒန် စာနယ်ဇင်းတိုက်၊ ၁၉၁၃။ မှတ်ချက်များနှင့် ကျယ်ပြန့်သော နိဒါန်းများပါရှိသော ပညာရှင်ဆန်ဆန် ဝေဖန်ဘာသာပြန်တစ်ခု။ ချားလ်စ်မှ အကြံပြုထားသော အက်ပိုခရီဖယ်နှင့် ဆူဒီပီဂရဖီဆိုင်ရာ လက်ရာများ၏ ရက်စွဲများကို မကြာသေးမီက ပညာရှင်များက ပြုပြင်ခဲ့သည်။

Charles, R. H., ed. Apocrypha and Pseudepigrapha of the Old Testament, vols. Oxford: The Clarendon Press, 1913. A scholarly and critical translation, with many notes and extensive introductions. The dates of several of these Apocryphal and pseudepigraphical works as suggested by Charles have been modified by more recent scholars.

 

COHEN, ABRAHAM၊ အယ်ဒီတာ။ လူတိုင်း၏ တလ်မွဒ်။ နယူးယောက်၊ အီးပီဒတ်တန်၊ ၁၉၄၉။ ၄၀၃ စာမျက်နှာ။

Cohen, Abraham, ed. Everyman’s Talmud. New York: E. P. Dutton, 1949. 403 pp.

 

CROSS, FRANK M., JR. ချီကရန်၏ ရှေးဟောင်းစာကြည့်တိုက်နှင့် ခေတ်သစ်ကျမ်းစာလေ့လာမှုများ။ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထုတ်ဝေမှု။ ဂါဒင်စီးတီး၊ နယူးယောက်၊ အန်ကာ စာအုပ်များ၊ ၁၉၆၁။ ၂၆၀ စာမျက်နှာ။ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုများ၊ ချီကရန်ရှိ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၊ အက်စီန်းများနှင့် ၎င်းတို့၏ ယုံကြည်ချက်များနှင့် ဆက်စပ်သော အစောပိုင်း ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းနှင့် ခရစ်ယာန်ဧဝံဂေလိတို့ကို ပါရှိသည်။

Cross, Frank M., Jr. The Ancient Library of Qumran and Modern Biblical Studies. Rev. ed. Garden City, N.Y.: Anchor Books, 1961. 260 pp. Includes the discoveries, the OT at Qumrân, and the Essenes and their beliefs in relation to the early church and to the Christian gospel.

 

DANBY, HERBERT၊ ဘာသာပြန်။ မစ်ရှနာ။ လန်ဒန်၊ အောက်စဖို့ဒ် တက္ကသိုလ် စာနယ်ဇင်းတိုက်၊ ၁၉၅၄။ ၈၄၄ စာမျက်နှာ။ မှတ်ချက်များပါရှိသော ပညာရှင်ဆန်ဆန် မစ်ရှနာ ဘာသာပြန်တစ်ခု။ အာရ်ဒီဘားနက်မှ ပြင်သစ်ဘာသာမှ ဘာသာပြန်သည်။ လန်ဒန်၊ ဗယ်လင်တိုင်း၊ မစ်ချယ်လ် အင်း ကုမ္ပဏီလီမိတက်၊ ၁၉၅၄။ ၁၉၅ စာမျက်နှာ။ ပန်းကန်ပြား ၄ ခု။ မြေပုံ ၁ ခု။ ချီကရန်ဂိုဏ်းနှင့် ဆက်စပ်သော ပြဿနာများကို ဆက်လက်ဆွေးနွေးထားသည်။

Danby, Herbert, trans. The Mishnah. London: Oxford University Press, 1954. 844 pp. A scholarly translation of the Mishnah, with notes. Translated from the French by R. D. Barnett. London: Vallentine, Mitchell & Co., Ltd., 1954. 195 pp. 4 plates. 1 map. Further discussion of problems connected with the Qumrân sect.

 

GOODENOUGH, ERWIN R. ဖိုင်လိုဂျူဒီးယပ်စ်သို့ နိဒါန်း။ ဒုတိယပြန်လည်ပြင်ဆင်ထုတ်ဝေမှု။ နယူးယောက်၊ ဘားန်း အင်း နိုဘယ်၊ ၁၉၆၃။ ၁၆၇ စာမျက်နှာ။

Goodenough, Erwin R. An Introduction to Philo Judaeus. 2d ed., rev. New York: Barnes and Noble, 1963. 167 pp.

 

JOSEPHUS, FLAVIUS. ဂျူးရှေးဟောင်းသမိုင်း၊ ဂျူးစစ်ပွဲ။ စာမျက်နှာ ၈၁ ရှိ ဖော်ပြချက်ကို ကြည့်ပါ။

Josephus, Flavius. The Jewish Antiquities; and The Jewish War. See entry on p. 81.

 

KLAUSNER, JOSEPH. ဣသရေလရှိ မက်ဆီယာနစ်အယူအဆ။ နယူးယောက်၊ မက်မီလန် ကုမ္ပဏီ၊ ၁၉၅၅။ ၅၄၃ စာမျက်နှာ။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းပရောဖက်များ၊ အက်ပိုခရီဖာ နှင့် ဆူဒီပီဂရဖီ၊ မစ်ရှနာနှင့် ဘရိုင်သဗ်များတွင် တွေ့ရသော ဂျူးများ၏ မက်ဆီယာနစ်ယုံကြည်ချက်ကို လေ့လာမှုတစ်ခု၊ အသိအမှတ်ပြုထားသော အာဏာပိုင်တစ်ဦးမှ ရေးသားသည်။

Klausner, Joseph. The Messianic Idea in Israel. New York: The Macmillan Company, 1955. 543 pp. A study of the

MIELZINER, MOSES. တလ်မွဒ်သို့ နိဒါန်း။ ပြန်လည်ထုတ်ဝေမှု။ နယူးယောက်၊ ဘလော့ခ်ထုတ်ဝေရေးကုမ္ပဏီ၊ ၁၉၆၈။ ၄၁၅ စာမျက်နှာ။

Messianic belief of the Jews as found in the Old Testament prophets, the Apocrypha and pseudepigrapha, the

MOORE, GEORGE FOOT. ခရစ်ယာန်ခေတ်၏ ပထမရာစုနှစ်များတွင် ဂျူးဘာသာ၊ တန်နာအိမ်ခေတ်။ ကိန်းဘရစ်ချ်၊ ဟားဗတ် တက္ကသိုလ် စာနယ်ဇင်းတိုက်၊ ၁၉၂၇။ ၂ အတွဲ။

Mishnah and Baraithas, by a recognized authority.

Mielziner, Moses. Introduction to the Talmud. Reprint ed. New York: Bloch Publishing Co., 1968. 415 pp.

Moore, George Foot. Judaism in the First Centuries of the Christian Era, the Age of the Tannaim. Cambridge: Harvard University Press, 1927. 2 vols.

 

PHILO, JUDAEUS. လက်ရာများ။ စာမျက်နှာ ၈၁ ရှိ ဖော်ပြချက်ကို ကြည့်ပါ။

Philo, Judaeus. Works. See entry on p. 81.

 

RAHLFS, ALFRED၊ အယ်ဒီတာ။ ဆက်ပ်တူဂျင်တာ၊ ဆိုလိုသည်မှာ လက်တင်ဘာသာဖြင့် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၊ လက်စ်ဆပ်တူဂျင်တာ စကားပြန် ၇၀ အရ။ စတုတ္ထထုတ်ဝေမှု။ ၂ အတွဲ။ စတပ်ဂတ်၊ ဝူရ်တမ်ဘာဂစ်ရှ်ခ် ဘိုင်ဘယ်လ်အန်စတာလတ်၊ ၁၉၇၁။ လက်စ်ဆပ်တူဂျင်တာ၏ စံချိန်မီ၊ ဝေဖန်ထုတ်ဝေမှု၊ အကန့်အသတ်ရှိသော ဝေဖန်ရေးသုံးကိရိယာများနှင့်။

Rahlfs, Alfred, ed. Septuaginta; id est Vetus Testamentum Graece iuxta LXX Interpretes. 4th ed. 2 vols. Stuttgart: Württembergische Bibelanstalt, 1971. A standard, critical ed. of the LXX, with a limited critical apparatus.

 

ROWLEY, H. H. အပိုကာလစ်တစ်ဆိုင်ရာ ဆက်စပ်မှု။ ဒံယေလမှ ဗျာဒိတ်ကျမ်းအထိ ဂျူးနှင့် ခရစ်ယာန် အပိုကာလစ်များ၏ လေ့လာမှု။ ဒုတိယထုတ်ဝေမှု။ လန်ဒန်၊ လတ်တရ်ဝါ့သ် စာနယ်ဇင်းတိုက်၊ [၁၉၅၂]။ ၂၀၅ စာမျက်နှာ။ ဂျူးများအကြား အပိုကာလစ်နှင့် မက်ဆီယာနစ်ဆိုင်ရာ တွေးခေါ်မှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ခြေရာခံထားသော တိုတောင်းသော၊ ပညာရှင်ဆန်ဆန် စစ်တမ်းတစ်ခု၊ ခရစ်ယာန် အပိုကာလစ်စာပေအတွက် နောက်ခံဖြစ်လာသည်။

Rowley, H. H. The Relevance of Apocalyptic. A Study of Jewish and Christian Apocalypses From Daniel to the Revelation. 2d ed. London: Lutterworth Press, [1952]. 205 pp. A short, scholarly survey tracing the development of apocalyptic and Messianic thinking among the Jews, which formed a background for Christian apocalyptic literature.

 

_______. ဇဒိုကိုက် အပိုင်းအစများနှင့် ပင်လယ်သေ စာလိပ်များ။ အောက်စဖို့ဒ်၊ ဘေစယ်လ် ဘလက်ဝဲလ်၊ ၁၉၅၂။ ၁၃၃ စာမျက်နှာ။ စာလိပ်များနှင့် ဆက်စပ်သော သမိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို ကောင်းမွန်စွာ စစ်တမ်းတစ်ခု၊ ၁၉၅၂ အထိ ပင်လယ်သေ စာလိပ်များဆိုင်ရာ ၃၇ စာမျက်နှာ ကိုးကားစာရင်းပါရှိသည်။

_______. The Zadokite Fragments and the Dead Sea Scrolls. Oxford: Basil Blackwell, 1952. 133 pp. A good survey of the historical problems connected with the scrolls; contains a 37-page bibliography on the Dead Sea scrolls to 1952.

 

SCHÜRER, EMIL. ယေရှုခေတ်က ဂျူးလူမျိုး၏ သမိုင်း။ စာမျက်နှာ ၄၃ ရှိ ဖော်ပြချက်များကို ကြည့်ပါ။ ဟာလာခါနှင့် မစ်ရှနာ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၏ ကောင်းမွန်သော သမိုင်းကို ပါရှိသည်။

Schürer, Emil. A History of the Jewish People in the Time of Jesus Christ. See entries on p. 43 above. Contains a good history of the development of the Halakah and the Mishnah.

 

STENNING, J. F.၊ အယ်ဒီတာ။ အိုင်ဇဲယား၏ တာဂမ်။ အောက်စဖို့ဒ်၊ ကလဲရန်ဒန် စာနယ်ဇင်းတိုက်၊ ၁၉၅၃။ ၂၃၂ စာမျက်နှာ။ အာရာမိုင်ခ်စာသားနှင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်နှစ်မျိုးစလုံးပါရှိသည်။ ၎င်းသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ရရှိနိုင်သော တာဂမ်များ၏ အနည်းငယ်သော အပိုင်းများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။

Stenning, J. F., ed. The Targum of Isaiah. Oxford: Clarendon Press, 1953. 232 pp. Contains both the Aramaic text and an English translation. This is one of the few parts of the Targums available in English.

 

STRACK H. L. တလ်မွဒ်နှင့် မစ်ဒရာရှ်သို့ နိဒါန်း။ ဂျာမန်ဘာသာဖြင့် ပဉ္စမထုတ်ဝေမှု၏ အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်။ ဖီလာဒဲလ်ဖီးယား၊ ဂျူးထုတ်ဝေရေးအသင်း အမေရိက၊ ၁၉၄၅။ ၃၇၄ စာမျက်နှာ။ ဆွေးနွေးထားသော အကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်သော အာဏာပိုင်လက်ရာတစ်ခု။

Strack H. L. Introduction to the Talmud and Midrash. English translation of the 5th German ed. Philadelphia: Jewish Publication Society of America, 1945. 374 pp. An authoritative work on the subject treated.

 

_______, နှင့် BILLERBECK, PAUL. တလ်မွဒ်နှင့် မစ်ဒရာရှ်မှ ဓမ္မသစ်ကျမ်းသို့ မှတ်ချက်။ မြူးနစ်ခ်၊ စီအိပ်ခ်ျဘက်ခ်ျရှ်ခ် ဗာလဂါဘွမ်ခ်ဟန်ဒလုံး၊ ၁၉၂၂–၂၈။ ၅ အတွဲ။ ဂျူးရဗ္ဗိဆိုင်ရာ စာပေများပေါ်တွင် အခြေခံထားသော ဓမ္မသစ်ကျမ်းအပေါ် မှတ်ချက်တစ်ခု။ ဂျူးစာပေများမှ ဂျာမန်ဘာသာပြန်ဖြင့် ကြွယ်ဝစွာ ကိုးကားထားခြင်းအတွက် အထူးတန်ဖိုးရှိသည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဂျူးနောက်ခံများအတွက် စံချိန်မီ ကိုးကားစာအုပ်တစ်ခု။

_______, and Billerbeck, Paul. Kommentar zum Neuen Testament aus Talmud und Midrasch. München: C. H. Beck’sche Verlagsbuchhandlung, 1922–28. 5 vols. A commentary on the New Testament based on Jewish rabbinical material. Particularly valuable for its copious quotations from Jewish literature, in German translation. A standard reference work for the Jewish backgrounds of the New Testament.

 

URBACH, EPHARIM E. ပညာရှင်များ၊ ၎င်းတို့၏ အယူအဆများနှင့် ယုံကြည်ချက်များ။ ဂျေရုဆလင်၊ မက်ဂနက်စ် စာနယ်ဇင်းတိုက်၊ ၁၉၇၅။ ၂ အတွဲ။

Urbach, Epharim E. The Sages: Their Concepts and Beliefs. Jerusalem: Magnes Press, 1975. 2 vols.

 

WOLFSON, H. A. ဖိုင်လို၊ ဂျူးဘာသာ၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာ၊ နှင့် အစ္စလမ်ဘာသာတို့တွင် ဘာသာရေးဒဿနအုတ်မြစ်များ။ ၂ အတွဲ။ ကိန်းဘရစ်ချ်၊ ဟားဗတ် တက္ကသိုလ် စာနယ်ဇင်းတိုက်၊ ၁၉၄၇။

Wolfson, H. A. Philo: Foundations of Religious Philosophy in Judaism, Christianity, and Islam. 2 vols. Cambridge: Harvard University Press. 1947.

 

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဘာသာစကား၊ မူရင်းစာမူများနှင့် ကျမ်းစာရင်းမြစ်

The Language, Manuscripts, and Canon of the New Testament

 

 

၁. ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဘာသာစကား

I. The Language of the New Testament

 

ဂရိဘာသာစကား၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းခေတ်၏ အများသုံးဘာသာစကား—ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ စာအုပ် ၂၇ အုပ်သည် ဂရိဘာသာစကားဖြင့် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယေဘုယျအားဖြင့် ယုံကြည်ကြသည်။ ခရစ်တော်နှင့် တမန်တော်များခေတ်တွင် ဂရိဘာသာသည် ရောမအင်ပါယာ၏ အများသုံးဘာသာစကားဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဘီစီ ၄ ရာစုနှစ်အကုန်တွင် အလက်ဇန္ဒား၏ အင်ပါယာ တိုးချဲ့မှုနှင့်အတူ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းသို့ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ သူ၏ဆက်ခံသူများသည် ဂရိဘာသာစကားနှင့် ယဉ်ကျေးမှုကို ထောက်ခံအားပေးသော ဂရိအုပ်ချုပ်သူများဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဂရိဘာသာသည် အလွန်ကျယ်ပြန့်စွာ သိရှိအသုံးပြုပြီး နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်ခဲ့သည်။ ဘီစီ ၁ ရာစုနှစ်တွင် အတ္တလန္တိတ်မှ ပါးရှားသို့ အင်ပါယာတည်ဆောက်ခဲ့သော ရောမလူမျိုးများပင်လျှင် ၎င်းကို ဖယ်ရှားနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ လက်တင်ဘာသာသည် မြောက်အာဖရိက၊ စပိန်နှင့် အီတလီတွင် သြဇာကြီးမားခဲ့သော်လည်း အရှေ့ပိုင်းကမ္ဘာတွင် အခန်းကဏ္ဍမရှိခဲ့ပေ။ အီတလီတွင်ပင် လက်တင်ဘာသာသည် မိခင်ဘာသာစကားဖြစ်သော်လည်း ပညာတတ်သူများသည် ဂရိဘာသာကို ဒုတိယဘာသာစကားအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ဥပမာ၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းပြင်ပရှိ ခရစ်ယာန်စာတမ်းများအနက် အစောဆုံးဖြစ်သော ကလီမန့်ဩဝါဒစာသည် ရောမမြို့တွင် ရေးသားခဲ့သော်လည်း ဂရိဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့သည်။ အေဒီ ၇၉ တွင် ဗီဆူဗီးယပ်တောင်ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ပျက်စီးသွားသော ဟာကျူလနီးယမ်မြို့ရှိ ပညာရှင်တစ်ဦး၏ အိမ်ရာပျက်စီးမှုတွင် တွေ့ရှိခဲ့သော စာရွက်စာတမ်းများအနက် လက်တင်ဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသည့် စာမူများသည် ၁၂ ခုထက်နည်းပါးပြီး ကျန်စာမူအားလုံးသည် ဂရိဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသည်။

Greek, Universal Language of New Testament Times.—The 27 books of the New Testament are generally believed to have been composed in Greek. In the time of Christ and the apostles Greek was the universal language of the Roman Empire. It had spread throughout the world toward the end of the 4th century b.c. with the expansion of Alexander’s empire. His successors were all Greek rulers, who supported the spread of Greek speech and culture. Thus Greek became so widely known and deeply rooted that the Romans, who built an empire in the 1st century b.c. from the Atlantic to Persia, could not suppress it. Latin gained predominance in North Africa, Spain, and Italy, but played no role in the Eastern world. Even in Italy, where Latin was the mother tongue, educated people, especially, used Greek as a second language. For example, the Epistle of Clement, the earliest Christian document outside of the New Testament, though written in Rome, was composed in Greek. Among the hundreds of papyri discovered in the ruined home of a scholar at Herculaneum, a city destroyed by the eruption of Vesuvius in a.d. 79, there were less than a dozen manuscripts in Latin—all others were in Greek.

 

သို့သော် ဂရိဘာသာမှလွဲ၍ အင်ပါယာ၏ နေရာဒေသအသီးသီးတွင် အခြားဘာသာစကားများလည်း အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ ပါလဇ်စတိုင်းရှိ ဂျူးလူမျိုးများသည် အာရမိတ်ဘာသာကို ပြောဆိုခဲ့ကြပြီး၊ လစ္စထရာမြို့ရှိလူများသည် လစ္စကာအိုနီးယန်းဘာသာကို (တမန်တော် ၁၄:၁၁)၊ ရောမမြို့ရှိ လူဦးရေသည် လက်တင်ဘာသာကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ဤဘာသာစကားမျိုးစုံအခြေအနေသည် ကရာနီတောင်ပေါ်ရှိ ကားစပိန်ပေါ်တွင် ရေးထားသော ဘာသာစကား ၃ မျိုးဖြင့် ရေးထားသည့် ကမ္ဗည်းတွင် ထင်ရှားစွာ ပေါ်လွင်သည်။ ၎င်းကမ္ဗည်းသည် (၁) အာရမိတ် (ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ဟီဗြူဟု ခေါ်သည်)၊ ထိုနိုင်ငံ၏ ဘာသာစကား၊ (၂) ဂရိဘာသာ၊ အင်ပါယာတွင် အများသိရှိသည့် ဘာသာစကား၊ (၃) လက်တင်ဘာသာ၊ ရောမအုပ်ချုပ်ရေး၏ တရားဝင်ဘာသာစကား (ယောဟန် ၁၉:၂၀) တို့ဖြစ်သည်။ အစ္စရေးနိုင်ငံ မဖြစ်ပေါ်မီ ဗြိတိသျှမန္ဒပ်အုပ်ချုပ်ရေးကာလတွင် ပါလဇ်စတိုင်းဒေသတွင် ဆင်တူသောအခြေအနေများ ရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ စာပို့တံဆိပ်ခေါင်းများတွင် ဘာသာစကား ၃ မျိုးနှင့် စာလုံးပုံစံ ၃ မျိုးဖြစ်သည့် ဟီဗြူ၊ အာရဗီနှင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာတို့ဖြင့် ရေးသားထားသည်။ ဤအလေ့အထကို အစ္စရေးနိုင်ငံ၏ စာပို့တံဆိပ်ခေါင်းများတွင် ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။

However, other languages besides Greek were used in different parts of the empire. Thus, for example, the Jews of Palestine spoke Aramaic, the people of Lystra, Lycaonian (Acts 14:11), and the population of the city of Rome, Latin. This multilingual situation is reflected in the trilingual inscription above the cross on Calvary, composed in (1) Aramaic (called Hebrew in the New Testament), the language of the country, (2) Greek, the universally understood language of the empire, and (3) Latin, the official language of the Roman administration (John 19:20). Similar conditions existed in modern Palestine during the period of British mandate before the emergence of Israel as a state, when, for example, postage stamps contained imprints in three languages and scripts: Hebrew, Arabic, and English. This practice has been continued on postage stamps of the state of Israel.

 

အများသုံးဂရိဘာသာစကား—ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဂရိဘာသာသည် အသံထွက်၊ သဒ္ဒါ၊ ဝါကျဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ဝေါဟာရများတွင် ဂန္ထဝင်ဂရိစာပေများ၏ ဘာသာစကားနှင့် သိသာစွာ ကွဲပြားသည်။ ၁၇ နှင့် ၁၈ ရာစုနှစ်များတွင် ဤပြဿနာကို ရှင်းပြရန် ကွဲပြားသော အယူအဆများကို ထောက်ခံသူများကြားတွင် ပညာရှင်များ၏ အငြင်းပွားမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဟီဗြူဘာသာစကားကို ဦးစားပေးသူများက ဤကွါပြားမှုများသည် ဟီဗြူဘာသာစကား၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့်ဟု ယူဆခဲ့ကြပြီး၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းရေးသားသူများအားလုံးသည် ဂရိဘာသာဖြင့် ရေးသားသော်လည်း ဟီဗြူဘာသာဖြင့် တွေးခေါ်သည့် ဂျူးလူမျိုးများဖြစ်သည်ဟု ယူဆခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ဂန္ထဝင်ဂရိဘာသာနှင့် ကွဲပြားသည့် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဝေါဟာရများ၊ ပုံစံများနှင့် ဝါကျဖွဲ့စည်းပုံများကို ဟီဗြူဘာသာစကားလွှမ်းမိုးမှုအဖြစ် ရှင်းပြခဲ့ကြသည်။ သန့်ရှင်းသူများကမူ ဓမ္မသစ်ကျမ်းရေးသားသူများသည် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ လှုံ့ဆော်မှုအောက်တွင် ဖြစ်နိုင်သမျှ သန့်ရှင်းသောဂရိဘာသာကို အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု ထောက်ခံခဲ့ကြသည်။ ဂန္ထဝင်ဂရိစာရေးဆရာများ၏ လက်ရာများကိုသာ လေ့လာသိရှိခဲ့သမျှကာလပတ်လုံး ဤပြဿနာအတွက် ပြတ်သားသော အဖြေမရှိခဲ့ပေ။

The Common Greek Language.—In phonetics, grammar, syntax, and vocabulary, the Greek of the New Testament differs markedly from the language of classical works. In the 17th and 18th centuries a scholarly battle was carried on between the proponents of differing explanations of this problem. The Hebraists attributed the differences to the influence of Hebrew, on the assumption that all the writers of the New Testament were Jews who wrote in Greek but thought in Hebrew. Hence all New Testament words, forms, and syntactical constructions that differed from classical Greek were explained as Hebraisms. The purists, on the other hand, maintained that under the inspiration of the Holy Spirit the authors of the New Testament used the purest Greek possible. So long as only the works of classical Greek authors were known and studied there was no definitive solution to the problem.

 

၁၉ ရာစုနှစ်အကုန်တွင် စာပေမဟုတ်သော စာရွက်စာတမ်းများနှင့် အိုးခွက်အပိုင်းအစများပေါ်တွင် ရေးသားထားသော စာမူများစွာကို ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီး ထုတ်ဝေခြင်းဖြင့် ခေတ်သစ်တစ်ခု စတင်ခဲ့သည်။ ဤစာရွက်စာတမ်းများတွင် ကိုယ်ပိုင်စာများ၊ မှတ်စုများ၊ အများသိရှိရန် ကြေငြာချက်များ၊ ငွေတောင်းခံလွှာများ၊ ပြေစာများ၊ စာချုပ်များနှင့် လိုင်စင်များ ပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့တွင်အသုံးပြုထားသော ဂရိဘာသာသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင်တွေ့ရသော ဂရိဘာသာနှင့် အံ့သြဖွယ် ဆင်တူသည်။

Toward the end of the 19th century a new era began with the discovery and publication of large quantities of nonliterary documents, written chiefly on papyrus but also to some extent on broken pieces of pottery. These documents consisted of personal letters and notes, public announcements, bills and receipts, contracts and licenses, et cetera. The Greek language used in them is startlingly like that found in the Greek New Testament.

 

ဤအရေးပါသော ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုအတွက် ဂုဏ်ပြုခံရသူမှာ ၁၈၈၅ နောက်ပိုင်း ၄၀ နှစ်အတွင်း ဆောင်းပါးများနှင့် စာအုပ်များစွာတွင် စာရွက်စာတမ်းများနှင့် အိုးခွက်အပိုင်းအစများ၏ ဘာသာစကားသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဘာသာစကားနှင့် တူညီသည်ဟု ပြသခဲ့သော အာဒေါ့ဖ် ဒိုင်းစမန်း ဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ တမန်တော်များသည် သမိုင်းပညာရှင်များ၊ ပြဇာတ်ရေးဆရာများနှင့် သိပ္ပံပညာရှင်များ၏ ဘာသာစကားမဟုတ်ဘဲ လူထု၏ ဘာသာစကားဖြင့် ရေးသားခဲ့ကြသည်။ အသုံးပြုခဲ့သော ဂရိဘာသာအမျိုးအစားကို “ဟီ ကိုင်းနီး ဒိုင်ယာလက်တို့စ်” သို့မဟုတ် အကျဉ်းအားဖြင့် “ကိုင်းနီး” ဟု ခေါ်သည်။ ၎င်းကို “အများသုံး” ဟု ခေါ်ဆိုခြင်းသည် အက်တစ်၊ ဒိုးရစ်၊ အိုင်ယိုနီးယန်နှင့် အေအိုလစ် စသည့် မတူညီသော ဒေသိယဘာသာစကားများနှင့် ကွဲပြားစွာ မြေထဲပင်လယ်ဒေသတစ်ဝှမ်းရှိ ဂရိစကားပြောလူမျိုးများအတွက် အများသုံးဘာသာစကားဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် ဤဒေသိယဘာသာစကားများမှ အစိတ်အပိုင်းများပါဝင်သော်လည်း အက်တစ်ဘာသာစကားထက် ပိုမိုမှီခိုထားသည်။

The credit for making this decisive discovery belongs largely to Adolf Deissmann, who in the 40 years following 1885 showed in numerous articles and books that the idiom of the papyri and potsherds is that of the New Testament. This means that the apostles wrote in the language of the people and not that of the historians, dramatists, and scientists. The kind of Greek used was called hē koinē dialektos, or, briefly, Koine, the “common one,” so called because it was common to Greek-speaking peoples all over the Mediterranean area, as distinguished from the various dialects such as Attic, Doric, Ionian, and Aeolic. Elements from all these dialects are incorporated in it, but it owes more to Attic than to the others.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းလေ့လာမှုမှ ကိုင်းနီးဘာသာစကားအဖြစ် ဖွံ့ဖြိုးလာရာတွင် အက်တစ်ဘာသာသည် ၎င်း၏ ထူးခြားသော အမှတ်အသားအချို့ကို စွန့်လွှတ်ခဲ့သည်ကို ဖော်ပြသည်။ ဥပမာ၊ အက်တစ် “တီတီ” သည် “အက်စ်အက်စ်” (သလတ္တ၊ “ပင်လယ်” သည် သလဿ ဖြစ်လာသည်)၊ “အာရာရ်” သည် “အာရ်အက်စ်” (အရီးန်၊ “ယောကျာ်း” သည် အာဆင် ဖြစ်လာသည်) ဖြစ်လာသည်။ ဂန္ထဝင်နှစ်ဆပုံစံသည် ပျောက်ကွယ်သွားပြီး၊ ဆန္ဒဖော်ပြသည့် ကြိယာပုံစံဖြစ်သော အော့ပတီဗီးနှင့် အက်တစ်အနာဂတ်ဟု ခေါ်သော ပုံစံများသည် ကိုင်းနီးတွင် ရှားပါးစွာ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။

A study of the New Testament reveals that in developing into Koine, Attic gave up some of its most characteristic marks. Thus Attic tt became ss (thalatta, “sea,” became thalassa), and rr became rs (arrēn, “male,” became arsēn). The classical dual form died out, and the optative (a verb form expressing desire), as well as the so-called Attic future, seldom appeared in Koine.

 

ကိုင်းနီးသည် အိုင်ယိုနီးယန်နှင့် ဒိုးရစ်ဘာသာများမှ ဝေါဟာရများနှင့် အသုံးအနှုန်းများကို ချေးယူခဲ့ပြီး၊ ဂရိဒေသိယဘာသာစကားများမှ လွတ်လပ်စွာ ဖွံ့ဖြိုးလာသော အခြားဝေါဟာရများကိုလည်း ဖန်တီးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အနက် မပြည့်စုံသောကြိယာပုံစံများဖြစ်သည့် “အိုင်ခါမန်”၊ “ကျွန်ုပ်တို့ရရှိခဲ့သည်”၊ “အိုင်ခါန်”၊ “သူတို့ရရှိခဲ့သည်” တို့သည် “အက်ချိုး”၊ “ကျွန်ုပ်ရရှိသည်” မှဖြစ်ပြီး၊ “အယ်လဂန်”၊ “သူတို့ပြောခဲ့သည်” သည် “လီဂိုး”၊ “ကျွန်ုပ်ပြောသည်” မှဖြစ်သည်။ ကိုင်းနီးသည် နာမ်နှင့် ကြိယာများကို ရှေ့ဆက်စာလုံးများနှင့် ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် ဝေါဟာရသစ်များစွာကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် အများသုံးဂရိဘာသာသည် နိုင်ငံခြားမှချေးယူထားသော ဝေါဟာရများဖြင့်လည်း ကြွယ်ဝသည်။ လက်တင်ဘာသာမှ “ဆန်တူရီယို”၊ “ဗိုလ်မှူး” သည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် “ကန်တူရီယံ” အဖြစ်ပေါ်ပြီး၊ တစ်ခါတစ်ရံ ကောင်းသော ဂရိဝေါဟာရဖြစ်သည့် “ဟီကတုန်တာကို့စ်” အစား အသုံးပြုသည်။ “ကျန်းဆို့စ်” (လက်တင်မှ “ဆင်ဆပ်စ်”)၊ “အခွန်”၊ “တီတို့စ်” (လက်တင်မှ “တီတူလပ်စ်”)၊ “ခေါင်းစဉ်” တို့သည်လည်း ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ချေးယူထားသော ဝေါဟာရများဖြစ်သည်။ လက်တင်ဘာသာမှလွဲ၍ အခြားဘာသာစကားများမှလည်း ဓမ္မသစ်ကျမ်းရေးသားသူများထံ ဝေါဟာရများ ချေးယူခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ “ဂါဇာ”၊ “ရတနာ” သည် ပါးရှန်းမှ၊ “ကူမီနွန်”၊ “ကူမင်” သည် မလေးမှ၊ “ဘူဆို့စ်”၊ “ပိတ်ချည်” သည် ဖိုနီးရှန်းမှ၊ “ဘိုင်ယွန်”၊ “ထန်းရွက်” သည် အီဂျစ်မှ၊ “နာဒို့စ်”၊ “ဆီးသီးနံ့သာ” သည် သင်္သကရိုက်မှ၊ “ရှယ်ဒီ”၊ “ဘီးလေးဘီးတပ်ရထား” သည် ဆဲလ်တစ်မှ ဖြစ်သည်။

Koine borrowed some words and expressions from Ionian and Doric, and developed others independently of any Greek dialect. Among the latter were the imperfects eichamen, “we were having,” and eichan, “they were having,” from the verb echō, “I have,” and the imperfect elegan, “they were saying,” from legō “I say.” The Koine also produced many new words by combining commonly used nouns and verbs with prepositions. The New Testament reveals that the common Greek language was also rich in foreign loan words. From Latin it borrowed centurio, “captain,” which appears as kenturion in the New Testament, and is used at times instead of the good Greek hekatontarchos. Kēnsos (from Latin census), “tax,” titlos (from Latin titulus), “title,” are also loan words in the New Testament. Other languages besides Latin lent words to the New Testament writers; thus gaza, “treasure,” came from the Persian; kuminon, “cummin,” from Malay; bussos, “linen,” from Phoenician; baïon, “palm branch,” from Egyptian; nardos, “nard,” from Sanskrit; and rhedē, “a four-wheeled coach,” from Celtic.

 

ဂန္ထဝင်ဂရိဘာသာမှ သိရှိထားသော ဝေါဟာရအချို့သည် အဓိပ္ပာယ်သစ်များ ရရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ “လာလီယာ” သည် ဂန္ထဝင်စာပေတွင် “အလွတ်စကား”၊ “စကားများခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသော်လည်း၊ “ပြောဆိုခြင်း” သို့မဟုတ် “စကားပြောခြင်း” (ယောဟန် ၄:၄၂; ၈:၄၃) ဟူ၍ အဓိပ္ပာယ်သစ်ရရှိသည်။ “ဒိုင်မိုနီယွန်” နှင့် “ဒိုင်မွန်”၊ ဂန္ထဝင်စာရေးဆရာများ၏ “နတ်ဘုရား” သည် “မကောင်းဆိုးဝါး” ဖြစ်လာသည်။ “ကိုင်မီးဆစ်”၊ “သဘာဝအိပ်စက်ခြင်း” သည် သေခြင်း၏ အဓိပ္ပာယ်တူဖြစ်လာသည်။

Many words known from classical Greek received new meanings. For example, lalia, which in classical literature meant “empty talk,” “loquacity,” received the new definition “saying” or “speech” (John 4:42); 8:43; daimonion and daimōn, the “god” of the classic authors, became an “evil spirit”; and koimēsis, “natural sleep,” became a synonym for death.

 

ရောမအုပ်ချုပ်ရေးနှင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အုပ်ချုပ်မှုမှ ကိုင်းနီးဝေါဟာရသို့ ဝေါဟာရအချို့ ဝင်ရောက်လာသည်။ ၎င်းတို့အနက် “ရှပ်ဒိုအုချို့စ်”၊ စာသားအရ “တုတ်ကိုင်ဆောင်သူ”၊ ရောမအမှတ်အသားကို အာဏာပိုင်များရှေ့တွင် သယ်ဆောင်သူဖြစ်သော လစ်တာ (“စစ်သား”၊ တမန်တော် ၁၆:၃၅ ကို ကြည့်ပါ)၊ “ချီလီအာကို့စ်”၊ ရောမစစ်ဘက်အဆင့်စဉ်တွင် စစ်သည် ၁၀၀၀ ၏ တပ်မှူးဖြစ်သော ထရီဘူနပ်စ် မီလီတမ် ဖြစ်သည်။

Some words entered the Koine vocabulary from the Roman civil and military administration. Among these were rhabdouchos, literally “stick bearer,” the lictor (“serjeant,” cf. Acts 16:35), who carried the Roman insignia before the magistrates; and chiliarchos, the commander of a thousand soldiers who was the tribunus militum in the Roman military hierarchy.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းဂရိဘာသာလေ့လာမှု၏ အရင်းအမြစ်များ—ကိုင်းနီးဂရိဘာသာကို ၎င်း၏ ဘာသာစကားဆိုင်ရာ ရှုထောင့်အားလုံးတွင် အပြည့်အဝနားလည်ရန် နောက်ထပ်ဘာသာဗေဒဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများစွာ လိုအပ်သော်လည်း၊ နှစ်ပေါင်းများစွာ လေ့လာမှုများ၏ ရလဒ်များသည် ပြဿနာများစွာကို ရှင်းလင်းပြခဲ့သည်။ ကိုင်းနီးကို ရှင်းလင်းရန် ပညာရှင်များက နှိုင်းယှဉ်လေ့လာမှုများတွင် အသုံးပြုခဲ့သော အောက်ဖော်ပြပါ အရင်းအမြစ်များသည် ထင်ရှားသည်။

Sources for a Study of New Testament Greek.—Although much more linguistic work must be done before Koine Greek is completely understood in all its linguistic aspects, the results of years of study have clarified many issues. The following materials are prominent among those that scholars have used in comparative studies to elucidate Koine.

 

အက်တစ်ဘာသာသည် ဂရိစကားပြောကမ္ဘာရှိ စာပေအသိုင်းအဝိုင်းတွင် ပြန်လည်နိုးကြွလာမှုမတိုင်မီ ရေးသားခဲ့သော ပိုလီဘီးယပ်စ် (ဘီစီ ၁၂၀ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်) ၏ ဟယ်လီနစ်တစ်စာပေလက်ရာများကဲ့သို့သော ဟယ်လီနစ်တစ်စာပေများသည် ကိုင်းနီးကို နားလည်ရန် ပညာရှင်များကို ကူညီခဲ့သည်။ အင်ပါယာခေတ်မှ ဒိုင်ယိုဒိုးရပ်စ် (ဘီစီ ၂၀ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်) နှင့် ပလူးတာ့ခ် (အေဒီ ၁၂၀ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်) ကဲ့သို့သော စာရေးဆရာများသည်လည်း လူထု၏ အများသုံးဂရိဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့ကြသည်။ အထူးသဖြင့် ဖိုင်လို (ဘီစီ ၂၀ ခန့်မှ အေဒီ ၅၀ ခန့်) ၏ လက်ရာများသည် အလွန်တန်ဖိုးရှိသည်။ အကြောင်းမှာ သူသည် ပေါလုကဲ့သို့ ပါလဇ်စတိုင်းပြင်ပတွင် ပညာသင်ကြားခဲ့သော ဂျူးလူမျိုးဖြစ်ပြီး ဂရိဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့သည်။ အာရစ္စတီးယပ်စ်၏ အာပိုခရီဖယ်စာတမ်း (ရက်စွဲမသေချာသော) နှင့် ဂျူးသမိုင်းပညာရှင် ဂျိုးဇီဖပ်စ် (အေဒီ ၁၀၀ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်) ၏ လက်ရာများသည်လည်း ကိုင်းနီး၏ ဘာသာဗေဒလေ့လာမှုအတွက် နှိုင်းယှဉ်အရင်းအမြစ်များအဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။

Hellenistic prose works like those of Polybius (died c. 120 b.c.), written before Attic experienced a revival in the literary circles of the Greek-speaking world, have helped scholars understand Koine. Such writers of the imperial period as Diodorus (died c. 20 b.c.) and Plutarch (died c. a.d. 120) also wrote in the common Greek language of the people. Especially valuable are the works of Philo (c. 20 b.c.—c. a.d. 50), since, like Paul, he was a Jew who had received his scholarly training outside of Palestine, and wrote in Greek. The apocryphal Letter of Aristeas (of uncertain date) and the works of the Jewish historian Josephus (died c. a.d.100) also serve as comparative material for linguistic studies of Koine.

 

စာပေအရင်းအမြစ်များအပြင်၊ ကျောက်သားပေါ်တွင် သို့မဟုတ် စာရွက်ပေါ်တွင် ထိန်းသိမ်းထားသော တရားဝင်စာရွက်စာတမ်းများစွာသည် အများသုံးဘာသာစကား၏ သဘောသဘာဝကို ထင်ဟပ်ပြသည်။ သို့သော် ထိုသို့သောလက်ရာများအားလုံးသည် ပုံမှန်အားဖြင့် သတ်မှတ်ထားသော ဥပဒေဆိုင်ရာ ဝေါဟာရများနှင့် အသုံးအနှုန်းများကို အသုံးပြုသည်။

In addition to literary sources, numerous official documents preserved on stone or papyrus bear the character of the common language, although, like all works of that nature, they commonly use some fixed legal terms and expressions.

 

ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ အယ်လျယ်ဇက်စ်ဘာသာပြန် (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၃၉ ကို ကြည့်ပါ) သည် ကိုင်းနီးကို နားလည်ရန် အဓိကအရင်းအမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ အယ်လျယ်ဇက်စ်သည် မူရင်းဂရိလက်ရာမဟုတ်ဘဲ ဘာသာပြန်ဖြစ်သောကြောင့် ဂရိစကားပြောကမ္ဘာသို့ ဟီဗြူနှင့် အာရမိတ်ဘာသာမှ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အယူအဆများနှင့် အသုံးအနှုန်းများစွာကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းသည် ခရစ်ယာန်အသင်းတော်အစောပိုင်းအတွက် ဟယ်လီနစ်တစ်ဂျူးလူမျိုးများအကြား ရင်းနှီးပြီးသားဖြစ်သော ဂရိဘာသာဖြင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ဝေါဟာရများကို ပံ့ပိုးပေးခဲ့သည်။ ဤနည်းဖြင့် ၎င်းသည် တမန်တော်များအတွက် ခရစ်တော်၏ သွန်သင်ချက်များကို ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ ဂျူးလူမျိုးများထံ သူတို့နားလည်နိုင်သော ဝေါဟာရများဖြင့် ဟောပြောရန် ကြားခံတစ်ခုဖြစ်လာသည်။ ထို့ပြင် မက်ဆိုပိုတေးမီးယားမှ အီတလီအထိ ၎င်းသည် ဂျူးလူမျိုးသန်းပေါင်းများစွာအတွက် ကျမ်းစာဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းရှိ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းမှ ကိုးကားချက်အများစုကို အယ်လျယ်ဇက်စ်အတိုင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဤအကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ဂရိဓမ္မဟောင်းကျမ်းသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဘာသာစကားပုံစံအပေါ် အားကြီးသော လွှမ်းမိုးမှုရှိခဲ့သည်။

The LXX translation of the Old Testament (see Vol. I, p. 39) provides one of the main sources for an understanding of Koine. Since the LXX was a translation, and not an original Greek work, it introduced to the Greek-speaking world many Hebrew and Aramaic theological concepts and expressions. Thus it furnished the early Christian church with theological terminology in Greek that already was familiar among Hellenistic Jews. In this way it became a medium in the hands of the apostles for proclaiming the teachings of Christ to the Jews of the Dispersion in terms which they understood everywhere. Furthermore, from Mesopotamia to Italy it was the Bible for millions of Jews. Hence, most of the Old Testament quotations in the New Testament are given according to the LXX. As a result of all these factors, the Greek Old Testament exerted a powerful influence on the linguistic form of the New.

 

၂ ရာစုနှစ်မှ ခရစ်ယာန်ဂရိစာပေများသည်လည်း ဓမ္မသစ်ကျမ်းဂရိဘာသာကို နားလည်ရန် နှိုင်းယှဉ်အရင်းအမြစ်များအဖြစ် ဆောင်ရွက်သည်။ ဤကာလမှ လက်ရာများအနက် အစောပိုင်းခရစ်ယာန်ဘုန်းတော်ကြီးများ၏ ရေးသားချက်များ၊ အာပိုခရီဖယ်ဧဝံဂေလိများနှင့် တမန်တော်များ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များ၊ အာဇာနည်များအကြောင်း ဒဏ္ဍာရီများ ပါဝင်သည်။

The Christian Greek literature of the 2d century also serves as comparative material for an understanding of New Testament Greek. Among the various works of this period are the writings of certain of the earlier Church Fathers, apocryphal gospels and acts of the apostles, and legends about martyrs.

 

သို့သော် ဓမ္မသစ်ကျမ်းအသုံးအနှုန်းများအပေါ် အလင်းပေးသည့် အရင်းအမြစ်မှာ ရာစုနှစ်အလှည့်ကျမှစတင်သိရှိလာခဲ့သော စာရွက်စာတမ်းများနှင့် အိုးခွက်အပိုင်းအစများပေါ်တွင် ရေးသားထားသော နေ့စဉ်ဘဝ၏ ရေးသားထုတ်ဝေမှုများဖြစ်သည်။ ရှေးခေတ်အီဂျစ်မြို့ပြအမှိုက်ပုံများနှင့် ၎င်းတို့ကို အသုံးပြုပြီး မြှုပ်နှံထားသော မြှုပ်နှံထားသော တိရစ္ဆာန်များ၏ ဝမ်းဗိုက်ထဲတွင် ထောင်ပေါင်းများစွာ တွေ့ရှိခဲ့သော ဤစာရွက်စာတမ်းများသည် ဟယ်လီနစ်တစ်နှင့် ရောမခေတ်များတွင် အီဂျစ်ရှိ လူထု၏ နေ့စဉ်ဘဝနှင့် ဘာသာစကားကို တိကျစွာ ဖော်ပြသည်။ ၎င်းတို့သည် တရားဝင်အမိန့်များနှင့် စည်းမျဉ်းများ၊ ပုဂ္ဂလိကပုဂ္ဂိုလ်များ၏ လျှောက်လွှာများ၊ တိုင်ကြားစာများ၊ တောင်းဆိုချက်များ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ မှတ်တမ်းမျး၊ အိမ်ထောင်လိုင်စင်များ၊ ကွာရှင်းစာများ၊ သေတမ်းစာများနှင့် စိတ်ကူးနိုင်သမျှ စာများဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် သဘာဝကျပြီး အနုပညာမပါသော ပုံစံဖြင့် ရေးသားထားသော စာများသည် တန်ဖိုးရှိသည်။ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့သည် ရှေးခေတ်နေ့စဉ်ဘဝတွင် အသုံးပြုခဲ့သော အသုံးအနှုန်းများစွာကို ပံ့ပိုးပေးသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့အနက် အများစုကို ခင်ပွန်းများက ဇနီးများထံ၊ သားသမီးများက မိဘများထံ၊ သူငယ်ချင်းများ၊ ကျွန်များ၊ စစ်သားများ၊ အရာရှိများနှင့် ကျောင်းသားများက ရေးသားခဲ့ကြသည်။

However, the brightest light on New Testament expressions has been shed by the written products of everyday life, found on papyri and potsherds that have become known since the turn of the century. Discovered by the thousands in ancient Egyptian city dumps and in the bellies of mummified sacred animals that had been stuffed with them, these documents provide an accurate view of the daily life and language of the common people of Egypt in Hellenistic and Roman times. They are official decrees and regulations, petitions of private individuals, complaints and requests, files of business transactions, marriage licenses, bills of divorce, wills, and letters of every kind imaginable. Especially valuable are letters written in a natural and artless style, for they furnish a multitude of expressions used in ancient everyday life. Many of these were written by husbands to their wives, by children to their parents, by friends, slaves, soldiers, officials, and students.

 

ဤစာရွက်စာတမ်းများသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းကို ပိုမိုနားလည်ရန် အဖိုးတန်ရတနာများအဖြစ် သက်သေပြခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းတို့ကို အီဂျစ်၏ ခြောက်သွေ့သော ရာသီဥတုတွင်သာ ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်မှာ စိတ်မသက်မသာဖြစ်စရာဖြစ်သည်။ အာရှမိုင်းနား၊ ဆီးရီးယား သို့မဟုတ် ဂရိပြည်မှ ဆင်တူသော အရင်းအမြစ်များ ရှိခဲ့ပါက၊ ထိုဒေသများတွင် ဒေသိယဘာသာစကားကွဲပြားမှုများရှိခဲ့သည်ဟု ယူဆရသောကြောင့် ကိုင်းနီးအပေါ် နောက်ထပ်အလင်းပေးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

While these documents have proved to be veritable treasures for a better understanding of the New Testament, it is regrettable that they have been preserved only in the dry climate of Egypt. If similar material was extant from Asia Minor, Syria, or Greece, it would doubtless throw further light on Koine, for dialectical differences probably prevailed in those areas.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းဂရိဘာသာ၏ ထူးခြားသောအင်္ဂါရပ်များ—ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင်တွေ့ရသော အသုံးအနှုန်းများနှင့် ဝေါဟာရအားလုံးကို အများသုံးဂရိဘာသာစကားအဖြစ် ရှင်းပြလို့မရနိုင်ပေ။ အချို့သည် ဟီဗြူသို့မဟုတ် အာရမိတ်ဘာသာနောက်ခံကို ထင်ရှားစွာရှိပြီး၊ အချို့သည် ကျမ်းစာတွင်သာ တွေ့ရသော ဖန်တီးမှုသစ်များဖြစ်သည်။ ဤသို့သော ဝေါဟာရများကို တစ်ခါတစ်ရံ “ဗိုးစီးဇ် ဘီဘလီကီ”၊ “ကျမ်းစာဝေါဟာရများ” ဟု ခေါ်သည်။ လက်ရှိရာစုနှစ်အစတွင် ပညာရှင်များသည် ၎င်းတို့ကို ရာနှင့်ချီသော အရေအတွက်ဖြင့် ရေတွက်ခဲ့ပြီး၊ တမန်တော်ပေါလုနှင့် အခြားကျမ်းစာရေးသားသူများ၏ တီထွင်ဖန်တီးမှုများဟု မကြာခဏယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့အနက် အများအပြားသည် ယခုအခါ စာရွက်စာတမ်းများနှင့် အခြားရှေးခေတ်စာရွက်စာတမ်းများတွင် တွေ့ရှိခဲ့ပြီးဖြစ်သောကြောင့်၊ ယနေ့တွင် ကျမ်းစာပြင်ပရေးသားမှုများတွင် မတွေ့ရသေးသော ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင်ရှိသော ဝေါဟာရများသည် ၅၀ ခန့်သာရှိသည်။ ထိုသို့သော ဝေါဟာရများဥပမာမှာ “အန်တီမစ်သီယာ”၊ “ဆုလာဘ်” နှင့် “အပိုကတ္တလဿိုး”၊ “ပြန်လည်သင့်မြတ်ရန်” တို့ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် အဓိကအားဖြင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်။

Some Unique Features of New Testament Greek.—Not all expressions and words found in the New Testament can be explained as belonging to the common Greek language. Some have a definite Hebrew or Aramaic background, others are new creations found only in the Bible. These latter words are sometimes called voces Biblicae, “Biblical words.” At the beginning of the present century scholars still numbered them in the hundreds, and often believed them to be inventions of the apostle Paul and other Bible writers. However, since many of them now have been discovered in papyri and other ancient documents, there are today only about 50 such words in the New Testament that have not yet been found in extra-Biblical writings. Examples of such words are antimisthia, “reward,” and apokatallassō, “to reconcile,” which have chiefly a religious meaning.

 

သမ္မာကျမ်းစာပြင်ပရင်းမြစ်များတွင် တွေ့ရသော်လည်း အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရာတွင် ပြဿနာဖြစ်ပေါ်စေသော စကားလုံးအချို့ရှိသည်။ ဥပမာ၊ allotriepiskopos (၁ ပေတရု ၄:၁၅) သည် သမ္မာကျမ်းစာပြင်ပတွင် တွေ့ရသော်လည်း အလွန်ရှုပ်ထွေးပြီး ဘာသာပြန်သူများက အောက်ပါအဓိပ္ပာယ် ငါးမျိုးကို အကြံပြုထားသည်- (၁) “ခိုးယူထားသောပစ္စည်းများကို လက်ခံသူ သို့မဟုတ် ဖုံးကွယ်သူ”၊ (၂) “ရဲတပ်ဖွဲ့သူလျှို”၊ (၃) “သတင်းပေးသူ”၊ (၄) “အခြားသူ၏လုပ်ငန်းထဲဝင်ရောက်နှောက်ယှက်သူ”၊ (၅) “ပုန်ကန်သူ”။ epiousios ဟူသောစကားလုံး (“တရားစီရင်ခြင်း” ဆုတောင်းချက်တွင် “နေ့စဉ်” ဟု ဘာသာပြန်သည်၊ မဿဲ ၆:၁၁) သည် သမ္မာကျမ်းစာပြင်ပစာရွက်စာတမ်းများတွင် တွေ့ရသော်လည်း အဓိပ္ပာယ်မသေချာသဖြင့် စကားလုံးပညာရှင်များက အောက်ပါအဓိပ္ပာယ် လေးမျိုးကို အကြံပြုထားသည်- (၁) “ဘဝအတွက်လိုအပ်သော”၊ (၂) “ယနေ့အတွက်”၊ (၃) “လာမည့်နေ့အတွက်”၊ (၄) “အနာဂတ်အတွက်”။

Some words pose problems of interpretation even though they do appear in extra-Biblical sources. For example, the word allotriepiskopos (1 Peter 4:15), although found outside the Bible, is so obscure that translators have suggested the following five meanings: (1) “a receiver or concealer of stolen goods,” (2) “a police spy,” (3) “an informer,” (4) “one who meddles in other men’s business,” and (5) “a rebel.” The word epiousios, translated “daily” in the Lord’s Prayer (Matt. 6:11), though appearing in non-Biblical documents, remains sufficiently uncertain in meaning that four different interpretations have been proposed by lexicographers: (1) “necessary for life,” (2) “for this day,” (3) “for the following day,” and (4) “for the future.”

 

ဤစကားလုံးများအပြင်၊ သမ္မာကျမ်းသစ်တွင် သမ္မာကျမ်းစာပြင်ပလက်ရာများတွင် တူညီသောပုံစံဖြင့် မတွေ့ရသော်လည်း Koine ဘာသာစကားနှင့် သက်ဆိုင်သော စကားလုံးများစွာရှိသည်။ ထိုသို့သော စကားလုံးများမှာ- paroikia, “ယာယီခိုလှုံနေထိုင်ခြင်း”၊ သမ္မာကျမ်းစာပြင်ပ တွင် paroikos ပုံစံဖြင့်သာ တွေ့ရသည်။ anakainoō, “အသစ်ပြုလုပ်သည်”၊ ပေါလုက ပိုမိုသုံးရိုးသုံးစွဲသော anakainizō အစား အသုံးပြုသည်။ dolioō, “ငါလှည့်စားသည်”၊ doloō အစား အသုံးပြုသည်။

Besides these words there are many others in the New Testament which do not appear in non-Biblical works in identical form, but which nevertheless belong to the Koine. Such words are paroikia, “a sojourning,” found outside of the Bible only in the form paroikos; anakainoō, “I renew,” used by Paul instead of the more common anakainizō; and dolioō, “I deceive,” instead of doloō.

 

Koine ဘာသာစကားတွင် လူသိများသော စကားလုံးအချို့သည် သမ္မာကျမ်းသစ်တွင် သာမန်ဘဝတွင် မဆောင်သယ်ခဲ့သော ထူးခြားသော ဘာသာရေးအဓိပ္ပာယ်ကို ရရှိခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ ta azuma, “တဆေးမထည့်သောအရာ” သည် ပသခါပွဲပြီးနောက် ကျင်းပသော ယုဒလူမျိုး၏ တဆေးမထည့်သောမုန့်ပွဲကို သတ်မှတ်သောအသုံးအနှုန်းဖြစ်လာသည်။ anathēma, “ပူဇော်သောလက်ဆောင်” သည် ကျိန်ဆဲခံရသောအရာဖြစ်လာသည်။ baptizō, “ငါစိမ်သည်” သို့မဟုတ် “ငါနှစ်သည်” သည် ခရစ်ယာန်အသုံးပြုမှုတွင် အထူးသဖြင့် ဗတ္တိဇံဆောင်ခြင်းထုံးတမ်းအတွက် အသုံးပြုခဲ့ပြီး ဂရိဘာသာစကားမှ ချေးယူသောစကားလုံးအဖြစ် အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ ရောက်ရှိလာသည်။ hē kibōtos, “သေတ္တာ” သည် သမ္မာကျမ်းသစ်တွင် နောဧ၏သေတ္တာနှင့် သက်သေခံသေတ္တာကို သတ်မှတ်ရန် အသုံးပြုခဲ့သည်။ hē paraskeuē, “ပြင်ဆင်ခြင်း” သည် ဥပုသ်နေ့မတိုင်မီနေ့၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ သောကြာနေ့အတွက် အမည်ဖြစ်လာသည်။

Some well-known Koine words received in the New Testament a particular religious meaning which they did not carry in ordinary life. Thus, ta azuma, “the unleavened things,” became a fixed term for the Jewish Feast of Unleavened Bread, which followed the Passover; to anathēma, “the devoted gift,” became the thing accursed; baptizō, “I dip,” or, “I immerse,” was applied in Christian usage particularly to the rite of baptism, and has come into English as a Greek loan word; hē kibōtos, “the box,” was used in the New Testament to designate the ark of Noah and the ark of testimony; and hē paraskeuē, “the preparation,” became the name for the day preceding the Sabbath, our Friday.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းရှိ ဂရိဘာသာစကားတွင် ဆီးမိုက်တစ်ဝါဒများ—ဟီဘရု စကားလုံးများနှင့် အသုံးအနှုန်းများ၏ ဘာသာပြန်မှုများဖြစ်သည့် ဟီဘရာအိုင်ဇင်များသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ပေါ်ထွက်လာသည်။ ဥပမာအားဖြင့် prosōpon lambanein သည် ဟီဘရု အသုံးအနှုန်း naśa’ phanim ၏ ဘာသာပြန်ဖြစ်ပြီး၊ စာသားအရ “မျက်နှာကိုမြှောက်ပင့်သည်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသော်လည်း “လူတစ်ဦးကို လေးစားသည်” သို့မဟုတ် “ခွဲခြားဆက်ဆံသည်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ stoma machairas အသုံးအနှုန်းသည် ဟီဘရု pi chereb နှင့် တူညီပြီး၊ စာသားအရ “ဓားမုတ်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသော်လည်း အမှန်တကယ်တွင် “ဓားသွား” သို့မဟုတ် “ထက်သောဓား” ဟု ဆိုလိုသည်။ geenna ဟူသော စကားလုံး (“မီးငရဲ”၊ မဿဲ ၅:၂၂) သည် ဟီဘရု ge hinnom “ဟိန္နုံချိုင့်ဝှမ်း” ကို ထပ်မံဖော်ပြထားပြီး၊ ယင်းသည် ယေရုဆလင်၏ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်ကို မသိသူဂရိလူမျိုးတစ်ဦးအတွက် နားလည်ရန်ခက်ခဲသော အသုံးအနှုန်းဖြစ်သည်။ ပါလက်စတိုင်းရှိ ယုဒလူများအတွက် ၎င်းသည် ဆိုးယုတ်သူများအတွက် နောက်ဆုံးတရားစီရင်ရာနေရာ၏ သင်္ကေတဖြစ်လာပြီး၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းရေးသားသူများက ၎င်းကို ထိုအဓိပ္ပာယ်ဖြင့် အသုံးပြုခဲ့သည် (မဿဲ ၅:၂၂ ကို ကြည့်ပါ)။

Semitisms in New Testament Greek.—Hebraisms are translations of Hebrew words and idioms. A number of such expressions appear in the New Testament. Thus prosōpon lambanein is a translation of the Hebrew expression naśa’ phanim, literally, “to lift up the face,” which came to mean “to respect a person,” “to discriminate.” The expression stoma machairas is the same as the Hebrew pi chereb, literally, “mouth of the sword,” which really means “edge of the sword,” or “sharp sword.” The term geenna (“hell fire,” Matt. 5:22) reproduces the Hebrew ge hinnom, “the Valley of Hinnom,” an expression that could not be understood by a Greek unfamiliar with the topography of Jerusalem. To the Jews of Palestine it became a symbol of the final place of judgment for the wicked, and the New Testament writers used it in that sense (see on Matt. 5:22).

 

huioi “သားများ”၊ “ကလေးများ” ဟူသော စကားလုံးကို နာမ်မည်မမည်သောအရာများနှင့် ပေါင်းစပ်အသုံးပြုခြင်းသည် ဟီဘရုနှင့် အာရမိဘာသာမှ ဆင်းသက်လာသည်။ ခရစ်တော်၏ အာရမိစကားဖြင့် ဟောပြောခဲ့သော စကားများကို တတ်နိုင်သမျှ သစ္စာရှိစွာ ဂရိဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ဆိုရာတွင် ခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသားသူများက ၎င်းစကားလုံးကို မကြာခဏ အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့် “ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း၏သားများ” (လုကာ ၂၀:၃၆)၊ “မင်္ဂလာဆောင်၏ဧည့်သည်များ” (မဿဲ ၉:၁၅)၊ “မိုးကြိုးသားများ” (မာကု ၃:၁၇)၊ “ငြိမ်သက်ခြင်း၏သား” (လုကာ ၁၀:၆)၊ “အလင်းသားများ” (ယောဟန် ၁၂:၃၆)၊ “ဤလောက၏သားများ” (လုကာ ၁၆:၈) စသည်ဖြင့် အသုံးပြုခဲ့သည်။

The frequent use of huioi, “sons,” “children,” with abstract concepts in the genitive, also has its origin in Hebrew and Aramaic. The gospel writers used this word often in reporting the words of Jesus, who spoke in Aramaic. Transmitting His sayings as faithfully as possible into Greek, they used such terms as “children of the resurrection” (Luke 20:36), “children of the bridechamber [”wedding guests “]” (Matt. 9:15), “sons of thunder” (Mark 3:17), “son of peace” (Luke 10:6), “children of light” (John 12:36), and “children of this world” (Luke 16:8).

 

ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ဂရိဘာသာပြန် (LXX) ၏ လွှမ်းမိုးမှုသည် ဤဆီးမိုက်တစ်ဝါဒများတွင် ထင်ရှားစွာ တွေ့ရသည်။ အကြောင်းမှာ ဓမ္မသစ်ကျမ်းရေးသားသူများသည် ဝိညာဉ်ရေးရာအကြောင်းအရာများကို ရေးသားရာတွင် ၎င်းတို့၏ ခေတ်ကာလ၏ ကျမ်းစာ ဖြစ်သော ဂရိဘာသာဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ဘာသာစကားကို မသိစိတ်ဖြင့် အသုံးပြုခဲ့ကြသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဤနည်းဖြင့် လောကီဂရိဘာသာတွင် မတွေ့ရသော ဘာသာစကားဆိုင်ရာ ထူးခြားမှုများ ဓမ္မသစ်ကျမ်းထဲသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ဟီဘရု စကားလုံး ’im သည် များသောအားဖြင့် “အကယ်၍” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသော ဆက်စပ်စကားလုံးဖြစ်သည်။ သို့သော် တစ်ခါတစ်ရံတွင် ၎င်းသည် မေးခွန်းတစ်ခုကို ညွှန်ပြသော စကားလုံးဖြစ်ပြီး မေးခွန်းသင်္ကေတနှင့် ဆင်တူသည်။ တစ်ခါတစ်ရံ ကျိန်ဆိုခြင်း သို့မဟုတ် ကျိန်စာသင့်ခြင်းတွင် ၎င်းသည် ပြတ်သားစွာ ငြင်းပယ်ခြင်းကို ဖော်ပြပြီး “လုံးဝမဟုတ်” ဟူသော အင်္ဂလိပ်စကားလုံးဖြင့် ဘာသာပြန်သင့်သည်။ သို့သော် LXX တွင် ဂရိစကားလုံး ei ကို ဟီဘရု ’im အတွက် ပုံမှန်အသုံးပြုထားပြီး၊ ei သည် ပုံမှန်အားဖြင့် “အကယ်၍” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး အခြားအဓိပ္ပာယ်များကို မဆောင်သည်။ ဤနည်းဖြင့် ဘာသာပြန်ဆိုမှု၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ဟီဘရု ၄:၃ တွင် တွေ့ရပြီး၊ KJV ဘာသာပြန်တွင် ei ကို “အကယ်၍” ဟု ဘာသာပြန်ထားသည်။ “ငါ၏အမျက်တော်တွင် ကျိန်ဆိုခဲ့သည်အတိုင်း၊ အကယ်၍ သူတို့သည် ငါ၏အနားယူရာအရပ်သို့ ဝင်ရလိမ့်မည်” ဟူသော ဤဘာသာပြန်သည် အမှန်တကယ်အဓိပ္ပာယ်ကို မထင်ရှားစေဘဲ၊ ei သည် ဆီးမိုက်တစ်ဝါဒဖြစ်ပြီး RSV တွင် မှန်ကန်စွာ “ငါ၏အမျက်တော်တွင် ကျိန်ဆိုခဲ့သည်အတိုင်း ‘သူတို့သည် ငါ၏အနားယူရာအရပ်သို့ ဘယ်သောအခါမျှ ဝင်ရမည်မဟုတ်’” ဟု ဘာသာပြန်ထားသည်။

The influence of the LXX is clearly noticeable in these Semitisms, because the New Testament writers who wrote on spiritual themes unconsciously lived in the language of the Greek Old Testament, the Bible of their time. In this way linguistic peculiarities not found in secular Greek came into the New Testament. For example, the Hebrew word ’im is usually a conjunction meaning “if.” Sometimes, however, it is a particle indicating a question, somewhat like a question mark. At still other times, in oaths or curses, it signifies an emphatic negation and should then be translated by some English term like “certainly not.” However, in the LXX the Greek ei is used regularly for the Hebrew ’im, even though ei normally has only the meaning of “if” and none of these other connotations. The effect of this procedure is seen in Heb. 4:3, where in a divine oath the KJV translates ei as “if,” “As I have sworn in my wrath, if they shall enter into my rest.” This translation obscures the real meaning, for ei is a Semitism, and is correctly rendered in RSV, “As I swore in my wrath, ‘They shall never enter my rest.’”

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းရှိ ဂရိစကားလုံးအချို့သည် ဟီဘရု စကားလုံးများ၏ သက်သက်ဘာသာပြန်ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် “အလယ်လူယာ [“ထာဝရဘုရားကို ချီးမွမ်းပါ”]” (ဗျာဒိတ် ၁၉:၁)၊ “အာမင် [“ဤသို့ဖြစ်ပါစေ”]” (မဿဲ ၆:၁၃)၊ “မန္န [ဣသရေလလူမျိုးများအား တောထဲတွင် ပေးသနားတော်မူသော ကောင်းကင်မုန့်]” (ယောဟန် ၆:၃၁)၊ “ဆာဘွိုသ် [“ဗိုလ်ခြဘိုးများ”]” (ရောမ ၉:၂၉)၊ “ဟိုဇန္နာ [“ယခုကယ်တင်ပါ”]” (မဿဲ ၂၁:၉) စသည်ဖြင့် အများအပြားရှိသည်။ ဤစကားလုံးများသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် သာမန်ဖြစ်လာပုံသည် ၎င်းတို့သည် ဂရိဘာသာတွင် ပထမဦးစွာ သာမန်ဖြစ်လာပုံကို ဖော်ပြသည်။

Some Greek words in the New Testament are purely transliterations of Hebrew terms, like “Alleluia [“praise the Lord”]” (Rev. 19:1); “Amen [“so be it”]” (Matt. 6:13); “manna,” the bread of heaven given to the children of Israel in the desert (John 6:31); “Sabaoth [“hosts”]” (Rom. 9:29); “hosanna [“help now”]” (Matt. 21:9); and many others. The way in which these words have become common in English illustrates the process by which they first became common in Greek.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် အာရမိအသုံးအနှုန်းအချို့လည်း ပါဝင်သည်။ ဥပမာ “အဘ္ဘာ [“ခမည်းတော်”]” (မာကု ၁၄:၃၆)၊ “ဧဖဖာသာ [“ဖွင့်လှစ်လော့”]” (မာကု ၇:၃၄)၊ “ကောရ်ဘန် [“အပ်နှံသောလက်ဆောင်”]” (မာကု ၇:၁၁)၊ “မာရန်အာသာ [“သခင်ကြွလာတော်မူ၏”]” (၁ ကောရိန္သု ၁၆:၂၂) တို့ဖြစ်သည်။

The New Testament also contains a few Aramaic expressions like “Abba [“father”]” (Mark 14:36); “Ephphatha [“be opened”]” (Mark 7:34); “Corban [“a dedicated gift”]” (Mark 7:11); and “Maran-atha [“the Lord cometh”]” (1 Cor. 16:22).

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များတွင် စာပေကွဲပြားမှုများ—ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဂရိဘာသာကျမ်းကို ဖတ်သူတိုင်းသည် စာပေပုံစံတွင် ကွဲပြားမှုများကို သတိပြုမိနိုင်သည်။ ဂရိဘာသာစကားကို စတင်လေ့လာသူသည် ယောဟန်၏လက်ရာများကို အခက်အခဲမရှိ ဖတ်နိုင်သော်လည်း၊ ကောရိန္သုဩဝါဒစာတစ်စောင် ဒုတိယစာစောင် သို့မဟုတ် ဟီဘရုဩဝါဒစာကို ဖတ်ရန်ကြိုးစားသောအခါ စိတ်ဓာတ်ကျသွားနိုင်သည်။

Literary Differences in New Testament Books.—Differences in literary style within the New Testament can be recognized by every reader of the Greek Bible. The novice in Greek who reads the works of John without difficulty may despair when he attempts to read Paul’s Second Epistle to the Corinthians or the Epistle to the Hebrews.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းရေးသားသူများသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတန်းအစားများမှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ မတူညီသော ပညာရေးနှင့် လေ့ကျင့်မှုများကို ဖြတ်သန်းခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့၏ နောက်ခံအကြောင်းအမျိုးမျိုးသည် ၎င်းတို့၏ ဘာသာစကားတွင် ထင်ဟပ်ပြသည်။ အချို့သည် အရိုးရှင်းဆုံး ပြောဆိုသုံးစွဲသော ဂရိဘာသာကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ အချို့ကမူ ၎င်းတို့၏ ပုံစံနှင့် အသုံးအနှုန်းများတွင် စာပေဘာသာစကားကို ချဉ်းကပ်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။

The authors of the New Testament belonged to different classes of society, and had passed through various types of training and education. These differences in background are reflected in their language. Some used the simplest forms of colloquial Greek, whereas others attempted to approach literary language in their style and expressions.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် အကျယ်စုံဆုံးနှင့် ရိုးရှင်းဆုံး ဂရိဘာသာစကားမှာ ဗျာဒိတ်ကျမ်းဖြစ်ပြီး၊ အကောင်းဆုံးနှင့် ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့သော စာပေပုံစံမှာ ဟေဗြဲကျမ်းတွင် တွေ့ရသည်။ လုကာရေးသားသော ကျမ်းများသည် စတိုင်လ်ပိုင်းတွင် ဟေဗြဲကျမ်းနှင့် အနီးစပ်ဆုံး ထူးချွန်မှုရှိပြီး၊ ပေါလုအမည်တပ်ထားသော စာများ ၁၃ စောင်သည် နောက်တွင် ရပ်တည်သည်။

The simplest Greek in the New Testament is that of Revelation, whereas the most skilled and elegant literary style appears in Hebrews. The works of Luke are closest to Hebrews in excellence of style, and the 13 letters bearing Paul’s name probably rank next.

 

မာကုခရစ်ဝင်ကျမ်းသည် ရိုးရှင်းသော ဘာသာစကားပုံစံကို ပြသသည်။ စာရေးသူသည် သူ၏လေ့လာမှု၏ အရေးကြီးသော အကြောင်းအရာကို စာပေပုံစံထက် ပိုမိုဂရုစိုက်ခဲ့သည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာရေးသူများအနက် သူသည် နိုင်ငံခြားစကားလုံးများကို အများဆုံးအသုံးပြုခဲ့သည်။ ဤစကားလုံးများထဲတွင် ဆီးမိုက်ဘာသာစကားလုံးများဖြစ်သည့် “ရဗ္ဗိ” (ဆရာ၊ မာကု ၉:၅)၊ “ရဗ္ဗူနိ” (သခင်၊ မာကု ၁၀:၅၁)၊ “အဗ္ဗာ” (အဘ၊ မာကု ၁၄:၃၆)၊ “တာလိသာကူမိ” (မာကု ၅:၄၁)၊ “ကောရ်ဗန်” (မာကု ၇:၁၁)၊ “စာတန်” (မာကု ၁:၁၃)၊ “ဗိုအာနာဂျစ်” (မာကု ၃:၁၇) နှင့် လက်တင်ဘာသာစကားလုံးများဖြစ်သည့် “အခွန်” (ဂရိ: ကဲန်ဆို့စ်၊ လက်တင်: ဆင်ဆပ်စ်၊ မာကု ၁၂:၁၄)၊ “ပင်နီ” (ဂရိ: ဒေနာရီယွန်၊ လက်တင်: ဒေနာရီယပ်စ်၊ မာကု ၆:၃၇)၊ “ရာအိုးမှူး” (ဂရိ: ကင်တူရီယွန်၊ လက်တင်: ဆင်တူရီယို၊ မာကု ၁၅:၃၉)၊ နှင့် “ရိုက်နှက်သည်” ဟူသော ကြိယာ (ဂရိ: ဖရာဂျလိုအို၊ လက်တင်: ဖလာဂျလ်လို၊ မာကု ၁၅:၁၅) တို့ပါဝင်သည်။ သန့်စင်သော ဂရိဘာသာကို နှစ်သက်သူတစ်ဦးသည် မာကုခရစ်ဝင်ကျမ်းတွင် နိုင်ငံခြားစကားလုံးများစွာရှိခြင်းနှင့် “ကဲ” (အကယ်စင်စစ်) ဟူသော စကားဆက်ကို ထပ်ခါတလဲလဲအသုံးပြုခြင်းကို မနှစ်သက်ပေ။

The Gospel of Mark, on the other hand, reveals a very simple form of language. The author was more concerned about the important content of his study than he was about the literary form. Of all the New Testament writers he used the greatest number of foreign words. Among these were Semitic terms like rabbi, “master” (Mark 9:5); rabbouni, “lord” (Mark 10:51); abba, “father” (Mark 14:36); “talitha cumi” (Mark 5:41); “Corban” (Mark 7:11); “Satan” (Mark 1:13); “Boanerges” (Mark 3:17); and Latin words for “tribute,” Gr. kēnsos, Latin census (Mark 12:14); “penny,” Gr. dēnarion, Latin denarius (Mark 6:37); “centurion,” Gr. kenturiōn, Latin centurio (Mark 15:39); and the verb “to scourge,” Gr. pharageloō, Latin flagello (Mark 15:15). A lover of refined Greek might not have been pleased with the many foreign words in Mark’s Gospel nor its apparently monotonous use of the conjunction kai, “and.”

 

ဤအချက်များတွင် အခြားခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသူများသည် ပိုမိုချောမွေ့ပြီး စီးဆင်းသော စာသားကို ပေးစွမ်းခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ မဿဲသည် မာကုအသုံးပြုသော မူလမသိရသည့် နိုင်ငံခြားစကားလုံး “ခရာဘတို့စ်” (တင်စီ၊ အိပ်ရာ) ကို ရှောင်ရှားခဲ့ပြီး၊ ယင်းအစား ကောင်းသော ဂရိစကားလုံး “ခလိနဲ” ကို အသုံးပြုခဲ့သည် (မာကု ၂:၄၊ ၉ နှင့် မဿဲ ၉:၂၊ ၆ တို့ကို နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ဆီးမိုက်အသုံးအနှုန်း “လူသားတို့” (မာကု ၃:၂၈) အစား၊ မဿဲသည် ယေရှု၏ထပ်တူဖော်ပြချက်တွင် “လူများ” ဟူသော ရိုးရှင်းသောစကားလုံးကို အသုံးပြုခဲ့သည် (မဿဲ ၁၂:၃၁)။ ထိုနည်းတူ၊ သူသည် အခြားဆီးမိုက်အသုံးအနှုန်းများကိုလည်း ရှောင်ရှားခဲ့သည်။ “ကဲ” (အကယ်စင်စစ်) ဟူသော စကားဆက်ကို ထပ်ခါတလဲလဲ အသုံးမပြုဘဲ၊ သူသည် သူ၏ဝါကျများကို “တိုတဲ” (ထိုအခါ)၊ “ဒဲ” (သို့သော်) ဟူသော စကားလုံးများဖြင့် ဆက်သွယ်ခဲ့သည်၊ သို့မဟုတ် ဝိဘတ္တိပုံစံများကို အသုံးပြုခဲ့သည် (မာကု ၁:၄၁ နှင့် မဿဲ ၈:၃ တို့ကို နှိုင်းယှဉ်ပါ)။

In these respects the other Gospel writers have furnished a much smoother and better-flowing text. Matthew, for example, avoided krabatos, “a stretcher,” “a bed,” a foreign word of doubtful origin employed by Mark, and used instead the good Greek word klinē (cf. Mark 2:4, 9, with Matt. 9:2, 6). In place of the Semitic expression “sons of men” (Mark 3:28), Matthew spoke simply of “men,” in giving the same statement of Jesus (Matt. 12:31). Similarly he elsewhere avoided other Semitic phrases. Instead of using, without variation, the conjunction kai, “and,” he often connected his clauses by means of the particles, tote, “then,” and de “but,” or resorted to participial constructions (cf. Mark 1:41 with Matt. 8:3).

 

လုကာသည် မာကုနှင့် မဿဲတို့ထက် ပိုမိုကျော်လွှားပြီး နိုင်ငံခြားမှ ချေးယူထားသော စကားလုံးများကို လုံးဝမသုံးခဲ့ပေ။ “အခွန်”၊ “ဗိုလ်ကြီး”၊ “ပင်နီ”၊ “ရိုက်နှက်ရန်” စသည့် လက်တင်စကားလုံးများအစား သင့်လျော်သော ဂရိစကားလုံးများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ သူ၏ဝါကျဖွဲ့စည်းပုံများသည် ဂရိစကားစဉ်များကို ပို၍ သန့်စင်စွာ အသုံးပြုထားသည်ကို ပြသည်။ သူသည် အဓိကဝါကျများနှင့် ဆက်စပ်ဝါကျများကို ပါတီစပယ်ပုံစံများ သို့မဟုတ် ဆက်စပ်ဖွဲ့စည်းပုံများဖြင့် ချိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ လုကာသည် သူ၏အကြောင်းအရာများကို အမြဲတမ်း ရှင်းလင်းစွာ သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး၊ မာကုကမူ မရေရာနိုင်သော “သူ” ဟူသော စကားလုံးကို မကြာခဏ အသုံးပြုခဲ့သည်။ မာကုက ချန်လှပ်ထားသော်လည်း လုကာနှင့် မဿဲတို့က ပြောပြထားသော ဇာတ်လမ်းများသည် လုကာ၏ဂရိဘာသာသည် မဿဲထက် ပိုမိုမြင့်မားသောပုံစံရှိကြောင်း ပြသသည်။ လုကာ၏ အကောင်းဆုံးဂရိဘာသာသည် သူကိုယ်တိုင် မျက်မြင်သက်သေအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သော တမန်တော်များ၏လုပ်ဆောင်ချက်များတွင် ထင်ရှားပြီး၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများနှင့် တမန်တော်များ၏လုပ်ဆောင်ချက်များ၏ အစောပိုင်းအပိုင်းများတွင် သူသည် ရေးထားသော သို့မဟုတ် နှုတ်ဖြင့်ပြောပြထားသော သက်သေများကို အခြေခံ၍ ရေးသားခဲ့သည့်နေရာများထက် ပိုမိုထင်ရှားသည်။ သူ၏ဂရိဘာသာသည် သူသည် ကောင်းမွန်သောပညာရေးအခွင့်အလမ်းကို ရရှိခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြပြီး၊ တစ်ခါတစ်ရံ ဂန္တဝင်ပုံစံနှင့် နီးစပ်သည်။

Luke went beyond Mark and Matthew in using almost no foreign loan words. Instead of the Latin words for “tax,” “captain,” “penny,” “to scourage,” he employed appropriate Greek terms. His sentence constructions also show a more refined use of Greek phrases. He connected subordinate clauses with main clauses either by participial forms or by relative constructions. Luke always clearly defined his subjects, whereas Mark frequently used a possibly ambiguous “he.” Stories omitted by Mark, but told by Luke and Matthew, show a higher form of Greek in the former than in the latter. Luke’s best Greek appears in those parts of Acts where he reported as an eyewitness, rather than in the Gospels and the early part of Acts where he based his narrative on the written or oral testimony of others. His Greek reveals that he had had the opportunity of a good education; sometimes it approaches classical style.

Paul also showed in his letters that he knew the use of an elevated form of Greek, and his expressions and choice of words occasionally reveal that he was well acquainted with classical Attic. His epistles reflect clearly his education in the university city of Tarsus, and his acquaintance with the cultivated writings of his time. The following literary words, taken from the great number that occur in his writings, show this, although their excellence is lost in English translation: dispsos, “thirst” (2 Cor. 11:27); egkrateuomai, “to exercise self-control,” “to be temperate” (1 Cor. 7:9; 9:25); athanasia, “immortality” (1 Cor. 15:53, ; 1 Tim. 6:16); eleutheria, “liberty” (Gal. 2:4; etc.); anakephalaioō, “to sum up” (Rom. 13:9); Eph. 1:10; dōrēma, “gift” (Rom. 5:16); politeuomai, “to behave” (Phil. 1:27); pleonektēs, “covetous” (1 Cor. 5:10, ).

 

ရှင်ပေါလုသည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် စကားလုံးများကို နားထောင်သူအတွက် နှစ်သက်ဖွယ်ဖြစ်စေရန် ထူးခြားသော စာပေနည်းပညာများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ရောမ ၁၂:၃ ကို ဂရိဘာသာဖြင့် ဖတ်ကြည့်ပါက သူသည် ဟူပါဖရိုနိန်, ဖရိုနိန်, နှင့် ဆိုဖရိုနိန် ဟူသော စကားလုံးများကို ထူးခြားစွာ အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း တွေ့ရသည်။ ဤကျမ်းပိုဒ်၏ စာပေဆန်သော အလှတရားသည် ဘာသာပြန်တွင် ပျောက်ဆုံးသွားပြီး၊ အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန် (KJV) တွင် ဤစကားလုံးသုံးလုံးကို အသီးသီး "မိမိကိုယ်ကို မြင့်မားစွာ တွေးတောရန်"၊ "တွေးတောရန်"၊ "သမန်စွာ တွေးတောရန်" ဟု ဘာသာပြန်ထားသည်။ အခြားကျမ်းပိုဒ်များတွင်လည်း ရှင်ပေါလုသည် အလားတူအသံထွက်စကားလုံးများကို ထိရောက်စွာ အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဖိလိပ္ပိ ၃:၂၊ ၃ တွင် ကတတိုမီး နှင့် ပါရီတိုမီး ဟူသော စကားလုံးများဖြင့် စကားလုံးကစားမှုကို တွေ့ရပြီး၊ ၎င်းတို့သည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်တွင် "ဖြတ်တောက်ခြင်း" နှင့် "အရေဖျားလှီးခြင်း" ဟု ထင်ဟပ်နေသည်။ သို့သော် မည်သည့်ဘာသာပြန်မှ ဖသွိုနိုဖသွိုနို "မနာလိုခြင်း" နှင့် ဖိုနို "လူသတ်ခြင်း" (ရောမ ၁:၂၉)၊ အာဆူနီတို့ "သဘောမတူသူ" နှင့် အာဆူနသီတို့ "ပဋိညာဉ်ဖောက်ဖျက်သူ" (ရောမ ၁:၃၁) ကဲ့သို့သော စကားလုံးပေါင်းစပ်မှုများ၏ စာပေဆန်သော အားကို လုံလောက်စွာ ဖော်ပြရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။

Paul sometimes used impressive literary devices to make his words pleasing to the ear. A reading of Rom. 12:3 in Greek shows how strikingly he used the words huperphronein, phronein, and sōphronein. The literary beauty of this verse is lost in translation, where in the KJV these three words are translated respectively, “to think of himself more highly,” “to think,” “to think soberly.” In other passages also Paul effectively used similar-sounding words. A play on words appears in Phil. 3:2, 3, where the terms katatomē and peritomē reveal Paul’s literary art, and find their echo even in the English translation “concision” and “circumcision.” No translation, however, can adequately portray the literary force of combinations like phthonos and phonos “envy” and “murder” (Rom. 1:29), and asunetos and asunthetos, “without understanding” and “covenant-breakers” (Rom. 1:31).

 

ဘာသာစကားအရ ဟီဘရူးစာတမ်းသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ စာပေဆန်သော အကောင်းဆုံးလက်ရာဖြစ်သည်။ ဤစာတမ်းတွင် လှပစီးဆင်းသော ဂရိအသုံးအနှုန်းများစွာ ပါဝင်ပြီး ၎င်း၏သဒ္ဒါဖွဲ့စည်းပုံသည် နှစ်သက်ဖွယ်အသံစဉ်ကို ဖော်ပြသည်။ အီမသမ် "သင်ယူခြင်း" နှင့် အီပသမ် "ဆင်းရဲဒုက္ခခံခြင်း" (အခန်း ၅:၈)၊ မနိုစမ် "ဆက်လက်တည်ရှိခြင်း" နှင့် မယ်လိုစမ် "လာမည့်အရာ" (အခန်း ၁၃:၁၄) ကဲ့သို့သော စကားလုံးကစားမှုများသည် ဂရိစာဖတ်သူ၏နားအတွက် နှစ်သက်ဖွယ်ဖြစ်သည်။

From the standpoint of its language, the Epistle to the Hebrews is the literary masterpiece of the New Testament. This work contains a wealth of fine Greek expressions in beautifully flowing style. Its syntactic structure reveals a pleasant rhythm, while such plays on words as emathen and epathen (“learned,” “suffered,” ch. 5:8), and menousan and mellousan (“continuing,” “to come,” ch. 13:14) are pleasing to the ear of the Greek reader.

 

အထက်ဖော်ပြချက်များသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ မူရင်းဘာသာစကားလေ့လာမှု၏ ကျယ်ပြန့်မှုကို ပြသသည်။ ဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပတ်တော်၏ စစ်မှန်သော အဓိပ္ပာယ်ကို အပြည့်အဝနားလည်ရန်၊ ဂန္တဝင်ဂရိဘာသာစကားဗဟုသုတသာမကလုံလောက်ပါ၊ အကြောင်းမှာ ကျမ်းစာရေးသားသူများသည် ထိုဘာသာစကားကို အသုံးမပြုခဲ့ပေ။ ထိုအစား၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစကားလုံးတစ်လုံး၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ပထမရာစုနှစ်ရှိ သာမန်လူထု၏ နေ့စဉ်သုံးစကားဖြင့် ရှာဖွေတွေ့ရှိရန် လိုအပ်သည်၊ အကြောင်းမှာ တမန်တော်များသည် ၎င်းတို့အတွက် ရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

The foregoing survey shows how far reaching is the study of the original language of the New Testament. In order to understand fully the real meaning of the divine word, a knowledge of classical Greek is insufficient, because Bible writers did not use that language. It is necessary, rather, to discover the meaning of a New Testament word in the colloquial speech of the common people of the 1st century, since it was for them that the apostles wrote.

 

 

II. ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ လက်ရေးမူများ

II. The Manuscripts of the New Testament

 

စာသားလေ့လာမှု၏ လိုအပ်ချက် ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များသည် ပုံနှိပ်စက်ပညာရပ်ကို အနောက်ကမ္ဘာတွင် တီထွင်ခဲ့သည့်အချိန်မတိုင်မီ ၁၄ ရာစုနှစ်ခန့်ကတည်းက ရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ရာစုနှစ်များစွာကြာအောင် ကျမ်းစာကို ပုံတူကူးယူရန် တစ်ခုတည်းသောနည်းလမ်းမှာ စာသားကို လက်ဖြင့်ကူးရေးခြင်းဖြစ်သည်။ ကျမ်းစာ၏ မူရင်းလက်ရေးမူအားလုံး ပျောက်ဆုံးသွားသောကြောင့်၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းကို ယခုအခါ ပုံတူများဖြင့်သာ ရရှိနိုင်ပြီး၊ အစောဆုံးပုံတူများသည် မူရင်းရေးသားသူများ သေဆုံးပြီးနောက် နှစ်များစွာအကြာတွင် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယနေ့ရှိသော ပုံတူများအနက် မည်သည့်အရာမှ မူရင်းရေးသားချက်များမှ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ အခြားပုံတူများမှ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ရာစုနှစ်များစွာ ကျမ်းစာကို ပုံတူကူးရေးသည့်ဖြစ်စဉ်တွင်၊ ကူးရေးသူများ၏ အမှားများသည် နောက်ပိုင်းကျမ်းစာလက်ရေးမူများတွင် ထည့်သွင်းခံရသည်။

Necessity of a Thorough Text Study.—The books of the New Testament were written some 14 centuries before the art of printing was invented in the Western world. For long centuries the only method of reproducing the Bible was to copy its text by hand. Since all original manuscripts of the Scriptures are lost, the New Testament is available now only in copies, the earliest of which were made many years after the death of the original authors. Almost certainly none of the copies extant today were made from the original writings, but rather from other copies. In the process of recopying the Scriptures for centuries various copyists’ errors were incorporated into later Bible manuscripts.

 

ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှုများသည် မူရင်းလက်ရေးမူရှိပါက တိကျမှုကို စစ်ဆေးနိုင်သည်။ ထုတ်ဝေမှုအသစ်တစ်ခုထုတ်လုပ်သည့်အခါ ပြောင်းလဲမှု သို့မဟုတ် ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်နိုင်ပြီး၊ ယခင်ထုတ်ဝေမှုများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ခြင်းဖြင့် ထိုပြောင်းလဲမှုများကို အလွယ်တကူ သိရှိနိုင်သည်။ သို့သော်၊ ရာစုနှစ်များစွာကြာ လက်ဖြင့်ပုံတူကူးယူခဲ့ပြီး မူရင်းလက်ရေးမူများ မရရှိနိုင်သည့် လက်ရာများနှင့်ပတ်သက်လျှင် လုပ်ငန်းစဉ်သည် ကွဲပြားသည်။ ဤအခြေအနေတွင်၊ ပညာရှင်သည် မူရင်းစာသားကို ဖြစ်နိုင်ခြေအရှိဆုံး ရရှိရန် အလွန်ကြိုးစားသော သိပ္ပံနည်းကျနှိုင်းယှဉ်မှုများ ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်သည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းလက်ရေးမူများတွင် ရှိသော ကွဲပြားမှုထောင်ပေါင်းများစွာအနက် အနည်းငယ်သာ သမ္မာကျမ်းဆိုင်ရာ အရေးပါသော်လည်း၊ ခရစ်ယာန်ဓမ္မပညာရှင်နှင့် ကျမ်းစာသင်ယူသူသည် ကျမ်းစာရေးသားသူများ၏ စစ်မှန်သောဖော်ပြချက်များပေါ်တွင် ၎င်းတို့၏ယုံကြည်ခြင်းကို အခြေခံရမည်ဖြစ်သောကြောင့်၊ ယုံကြည်စိတ်ချရသော စာသားရရှိရန် ဤလုပ်ငန်းသည် အလွန်အရေးကြီးသည်။

Printed works can be checked for accuracy if the original manuscript of the author is available. Changes or corrections can be made when a new edition is published, and such changes are easily recognized by comparison with earlier editions. The process is different, however, in regard to works which for centuries have been transmitted by hand and of which the original manuscripts are unavailable. In this case laborious scientific comparison often is necessary before the scholar can feel that he has probably reached the original reading of each passage. Although only a few of the thousands of variations in New Testament manuscripts are theologically significant, nevertheless since the Christian theologian and Bible student must base his faith on the authentic statements of Bible writers, this work of obtaining a reliable text is extremely important.

 

ထို့ကြောင့် စာသားပညာရှင်၏တာဝန်မှာ ရှိရှိသမျှ ဓမ္မသစ်ကျမ်းလက်ရေးမူများကို ဂရုတစိုက်လေ့လာပြီး၊ မူရင်းနှင့် တတ်နိုင်သမျှ နီးကပ်သော စာသားတစ်ခုကို တည်ထောင်ရန်ဖြစ်သည်။ ဤလုပ်ငန်းကို ယေဘုယျအားဖြင့် စာသားဝေဖန်ရေး သို့မဟုတ် အောက်ပိုင်းဝေဖန်ရေး ဟုခေါ်သည်။ ဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပတ်တော်အပေါ် ယုံကြည်မှုကို ထိခိုက်စေသည့် အထက်ပိုင်း သို့မဟုတ် စာပေဝေဖန်ရေးနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့်၊ အောက်ပိုင်းဝေဖန်ရေးသည် ကျမ်းစာကိုယ်တိုင်နှင့် သက်ဆိုင်မှုမရှိပေ။ ၎င်းသည် ကူးရေးသူများ၏ အမှားများကို ရှာဖွေဖယ်ရှားရန် သိပ္ပံနည်းကျနှင့် စေ့စပ်သေချာစွာ လေ့လာခြင်းဖြင့်၊ မူရင်းရေးသားသူများလက်ထဲမှ ထွက်ပေါ်လာသည့် စာသားနှင့် တတ်နိုင်သမျှ နီးကပ်စွာ တူညီသော စာသားပုံစံကို ရရှိရန် ကြိုးပမ်းသည်။ ဤလုပ်ငန်းသည် အလွန်အကျိုးဖြစ်ထွန်းပြီး၊ ၎င်း၏အောင်မြင်မှုများနှင့် ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုများသည် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ကျမ်းစာစာသားအပေါ် ယုံကြည်မှုကို ပြန်လည်တည်ထောင်ရန် များစွာအထောက်အကူပြုခဲ့သည်။

Therefore it is the task of the textual scholar to study carefully all extant New Testament manuscripts in order to establish a text that is as close to the original as is humanly possible. Such work is generally known by the name of textual, or lower, criticism. As contrasted with higher, or literary, criticism, which has done much to undermine faith in God’s Word, lower criticism does not concern itself with the Bible as such. It endeavors, rather, by a process of critical and diligent study, to detect and eliminate copyists’ mistakes and thus to arrive at a form of Biblical text that is as nearly as possible the same as that which came from the hands of the original writers. Such work has been extremely rewarding, and its accomplishments and discoveries have done much in recent years to re-establish confidence in the Bible text.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာသားဝေဖန်ရေးလေ့လာမှုအတွက် စာမျက်နှာ ၁၄၀-၁၄၈ ကို ကြည့်ပါ။

For a study of New Testament textual criticism see pp. 140-148.

 

စာသားကွဲပြားမှုများ၏ သဘောသဘာဝ ဤလက်ရေးမူများစွာကို ပရော်ဖက်ရှင်နယ်စာရေးသူများမဟုတ်ဘဲ၊ အထူးသဖြင့် အစောပိုင်းရာစုနှစ်များတွင် ချာ့ခ်ျများမှာ ဆင်းရဲသေးသည့်အချိန်တွင်၊ ပညာရေးနည်းပါးသော ခရစ်ယာန်များက ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဖောက်ထွင်းမရှင်းလင်းသော လက်ရေးဖြင့်၊ စာလုံးပေါင်းအမှားများနှင့် စာရေးနည်းပညာနှင့် မရင်းနှီးမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အခြားကူးရေးသူအမှားများက ဤအချက်ကို ပြသသည်။

The Nature of Textual Variants.—Many of these manuscripts were produced, not by professional scribes, but, especially in the early centuries when the churches were still poor, by Christians who had little education. Poor handwriting, many spelling mistakes, and other scribal errors due to unfamiliarity with the art of writing show this to have been so.

 

ပုံမှန်ကူးရေးသူအမှားတစ်ခုမှာ "ပြောရန်"၊ "ဆိုရန်" သို့မဟုတ် "ဖော်ပြရန်" ကဲ့သို့သော အဓိပ္ပာယ်တူစကားလုံးများ လဲလှယ်မှုဖြစ်သည်။ ဤသို့သော လဲလှယ်မှုများစွာသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းလက်ရေးမူများတွင် တွေ့ရှိရသော်လည်း၊ စာသား၏အဓိပ္ပာယ်သည် ထိုကိစ္စများတွင် မထိခိုက်ပေ။ ဥပမာအားဖြင့်၊ အချို့လက်ရေးမူများတွင် အယ်လသွန် "ရောက်လာသည်" ဟူသော စကားလုံးသည် အာ့ခ်ခွန်တိုင် "လာသည်" အစား မ ဿဲ ၂၅:၁၁ တွင် ပါရှိသည်။ ဤကွဲပြားမှုသည် အချိန်ကာလတစ်ခုသာဖြစ်ပြီး ဘာသာပြန်တွင် သတိမထင်မရှိဖြစ်နိုင်သည်။

A typical copyist’s error is the interchange of synonyms such as “to speak,” “to say,” or “to tell.” Many such exchanges appear in New Testament manuscripts, although the meaning of the text is in such cases not affected. For example, some manuscripts have the word ēlthon, “came,” instead of erchontai, “come” in Matt. 25:11. The difference is only one of tense and may not even be noticeable in a translation.

 

စကားလုံးများ၏ အစီအစဉ်သည် လက်ရေးမူတစ်ခုမှတစ်ခုသို့ ကွဲပြားနေသော်လည်း အတွေးအခေါ်သည် တူညီသည့်နေရာများစွာရှိသည်။ ၎င်းတို့အများစုသည် အရေးမကြီးပေ၊ ဥပမာအားဖြင့် မ ဿဲ ၄:၁ မှ ဥပမာတစ်ခုက ပြသသည်။ အောက်တွင် ဓမ္မသစ်ကျမ်းလက်ရေးမူလေးခု၏ တိုက်ရိုက်ဘာသာပြန်များဖြစ်သည်။

1.  

In many places the sequence of the words differs from one manuscript to another even though the thought may be identical. Most of these again are of no importance, as an example from Matt. 4:1 shows. Following are literal translations of four different New Testament manuscripts:

 

·  "ထိုအခါ ယေရှုသည် ဝိညာဉ်တော်မှ လှုံ့ဆော်ခံရပြီး မာရ်နတ်မှ စုံစမ်းခြင်းခံရန် သဲကန္တာရသို့ ပို့ဆောင်ခံရသည်။"

·  1. “Then Jesus was led up into the desert by the spirit to be tempted by the devil.”

 

·  "ထိုအခါ ယေရှုသည် ဝိညာဉ်တော်မှ လှုံ့ဆော်ခံရပြီး သဲကန္တာရသို့ ပို့ဆောင်ခံရပြီး မာရ်နတ်မှ စုံစမ်းခြင်းခံရသည်။"

·  2. “Then Jesus was led up by the spirit into the desert to be tempted by the devil.”

 

·  "ထိုအခါ ယေရှုသည် သဲကန္တာရသို့ ပို့ဆောင်ခံရပြီး မာရ်နတ်မှ စုံစမ်းခြင်းခံရသည်။"

·  3. “Then Jesus was led up into the desert to be tempted by the devil.”

 

1. "ထိုအခါ ယေရှုသည် သဲကန္တာရသို့ ပို့ဆောင်ခံရပြီး ဝိညာဉ်တော်မှ စုံစမ်းခြင်းခံရသည်။"

4. “Then Jesus was led up into the desert to be tempted by the spirit.”

 

ပထမဖတ်ရှုမှုသည် ၄ ရာစုမှ ကိုဒတ်စ် ဗက်တီကန်နပ်စ် မှဖြစ်သည်။ ဒုတိယဖတ်ရှုမှုသည် ၄ ရာစုမှ ကိုဒတ်စ် ဆီနိုင်တီကပ်စ် နှင့် ၉ ရာစုမှ အခြားလက်ရေးမူတစ်ခုမှဖြစ်သည်။ တတိယနှင့် စတုတ္ထဖတ်ရှုမှုများသည် နောက်ပိုင်းအလယ်ခေတ်လက်ရေးမူများမှဖြစ်သည်။

The first reading is that of Codex Vaticanus, from the 4th century; the second, of Codex Sinaiticus, also from the 4th century, and of another manuscript of the 9th century; the third and fourth readings are of later medieval manuscripts.

 

မကြာခဏဖြစ်ပေါ်သော အခြားအမှားတစ်မျိုးမှာ စကားလုံးများ၊ စကားစုများ၊ သို့မဟုတ် စာကြောင်းတစ်ခုလုံး ချန်လှပ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ စာရိုက်သူတိုင်းသည် စာမျက်နှာပေါ်တွင် စကားလုံးတစ်လုံးမှ အောက်တွင် တူညီသောစကားလုံးတစ်လုံးသို့ ခုန်ကျော်သွားပြီး ၎င်းတို့ကြားရှိ အပိုင်းတစ်ခုလုံးကို ချန်လှပ်ရန် မည်မျှလွယ်ကူကြောင်း သိရှိသည်။ ပညာရှင်များသည် ဤစာသားချန်လှပ်မှုကို ဟိုမီယိုတယ်လူတစ် အမှားဟု ခေါ်သည်။ ဤစာသားချန်လှပ်မှုအပြင် အခြားအမှားများလည်း ဓမ္မသစ်ကျမ်းလက်ရေးမူများတွင် တွေ့ရှိရသည်။

Another type of mistake that occurs frequently is omission of words, phrases, or even whole lines. Every typist knows how easy it is to jump from one word to the same one several lines lower on the page and thus to miss the whole section lying between these two words. Scholars call this a homoeoteleutic error. Not only this kind of text omission but others as well are encountered in New Testament manuscripts.

 

အခြားကိစ္စများတွင် စာသားထဲသို့ ထပ်မံထည့်သွင်းမှုများ ပေါ်ပေါက်လာသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ "ထို" ဟူသော စကားလုံးကို အစောဆုံးလက်ရေးမူများတွင် မပါရှိသော နာမ်များသို့ အချို့ကျမ်းပိုဒ်များတွင် ထည့်သွင်းထားသည်။ ခရစ်တော် ဟူသော စကားလုံးကို အစောဆုံးစာသားတွင် ယေရှု သာရှိသည့်နေရာတွင် ထည့်သွင်းထားပြီး၊ ထိုနည်းတူ သန့်ရှင်းသော ဟူသော အရည်အသွေးကို ဝိညာဉ်တော် ဟူသော စကားလုံးရှေ့တွင် ထည့်သွင်းထားသည်။

In other cases, additions to the text appear. For example, “the” is added to nouns in certain passages that do not have it in the oldest manuscripts, the word “Christ” is added where the oldest text has only “Jesus,” and similarly the attribute “holy” is prefixed to the word “Spirit.”

 

စာလုံးပေါင်းအမှားများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ကွဲပြားမှုများနှင့် မျက်စိဖြင့်တူညီပုံရသော်လည်း အဓိပ္ပာယ်ကွဲပြားသော စကားလုံးများကို ရောထွေးခြင်းက အခြားကွဲပြားမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ အစောပိုင်းဓမ္မသစ်ကျမ်းလက်ရေးမူများသည် စာလုံးအကြီးများဖြင့်သာ ရေးသားထားပြီး၊ စကားလုံးများကြားတွင် နေရာလွတ်မရှိ၊ ပုဒ်ဖြတ်အမှတ်အသားများ မရှိ၊ နှင့် အသံထွက်များ မရှိသောကြောင့်၊ မလေ့ကျင့်ထားသော မျက်စိဖြင့် စကားလုံးအချို့ကို မတိကျစွာ ဖတ်ရန် လွယ်ကူသည်။ ထို့ပြင်၊ အချို့လက်ရေးမူများတွင် စာဖတ်သူများက ဘေးတစ်ဖက်တွင် ရေးထားသော မှတ်ချက်များသည် နောက်ပိုင်းကူးရေးသူများက မူရင်းစာသား၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် မမှန်ကန်စွာ ယူဆပြီး လက်ရေးမူအသစ်များတွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်ကို ပြသသည်။ ထိုကူးရေးသူများသည် ဘေးတစ်ဖက်မှတ်ချက်သည် ယခင်ကူးရေးသူတစ်ဦးမှ ချန်လှပ်ခဲ့သော အမှားတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ထိုအမှားကို ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီးနောက် ဘေးတစ်ဖက်တွင် ရေးထားသည်ဟု ယူဆခဲ့ပုံရသည်။ ဤနည်းဖြင့် အစောဆုံးပုံတူများတွင် မရှိသော ထည့်သွင်းမှုများသည် နောက်ပိုင်းလက်ရေးမူများတွင် ပေါ်ပေါက်လာသည်။

Other variants are caused by mistakes in spelling, and confusion of words that look similar to the eye but have different meanings account for other variants. Since early New Testament manuscripts were in capital letters only, with no spaces between words, no punctuation marks, and no accents, it was easy for the untrained eye to misread certain words. Furthermore, some manuscripts show that notes written in the margins by readers were sometimes mistakenly considered part of the original text by a later copyist and were incorporated in new manuscripts. Doubtless such copyists thought that the marginal note was an omission overlooked by a previous copyist, and that it had been put in the margin after the supposed error had been discovered. In this way additions that are not present in the older copies have appeared in later manuscripts.

 

လူသားတို့၏ မပြည့်စုံမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ရည်ရွယ်ချက်မရှိသော ကွဲပြားမှုများအပြင်၊ နောက်ပိုင်းလက်ရေးမူအချို့တွင် စာသားကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေရန် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ပြောင်းလဲမှုများလည်း ပေါ်ပေါက်လာသည်။ အချို့သောကိစ္စများတွင်၊ ခက်ခဲသောကျမ်းပိုဒ်များကို ရှင်းလင်းချက်များဖြင့် ရိုးရှင်းစေခဲ့သည်။ အခြားကိစ္စများတွင် ကြမ်းတမ်းသော စကားလုံးများကို ပိုမိုချောမွေ့သော စကားလုံးများဖြင့် အစားထိုးခဲ့သည်။ အချို့တွင် ပုံမမှန်သော သဒ္ဒါဖွဲ့စည်းပုံများကို ပို၍သာမန်ဖြစ်သော ဖွဲ့စည်းပုံများဖြင့် လဲလှယ်ခဲ့သည်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၏ ကူးရေးသူအချို့သည် အပြိုင်စာသားများတွင် အလားတူအသုံးအနှုန်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို ပြသပြီး၊ အခြားသူများသည် မရင်းနှီးသော ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကိုးကားချက်များကို ၎င်းတို့ရင်းနှီးသော ဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာသားနှင့် ကိုက်ညီစေရန် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။

Besides all these unintentional variants caused by human imperfection, other changes appear in some later manuscripts, which reveal a studious effort to improve the text. In some instances, difficult passages were made simpler by explanatory remarks; in others rough words were replaced by smoother ones; in still others unusual grammatical constructions were exchanged for more common ones. Some copyists of the Gospels show the influence of similar expressions in parallel texts, and others changed unfamiliar Old Testament quotations to agree with the Old Testament text familiar to them.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များသည် ကျယ်ပြန့်စွာ ဖြန့်ဝေခံရပြီး၊ ဘာသာစကားစွမ်းရည်အမျိုးမျိုးရှိသူများက ပုံတူထောင်ပေါင်းများစွာ ပြုလုပ်ခဲ့သောကြောင့်၊ ကျမ်းစာလက်ရေးမူများတွင် ကွဲပြားမှုများ မည်သို့ဖြစ်ပေါ်လာသည်ကို နားလည်ရန် မခက်ခဲပေ။ ချာ့ခ်ျခေါင်းဆောင်များသည် ဤကွဲပြားမှုများကို သတိပြုမိပြီး၊ တစ်ပုံစံတည်းဖြစ်စေရန် ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုဖြင့် တစ်ပုံစံတည်း စာသားတစ်ခုရရှိရန် အခါအားလျော်စွာ ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် အချို့ဖတ်ရှုမှုများကို မတိကျသော်လည်း အစောပိုင်းလက်ရေးမူအထောက်အထားများပေါ်တွင် အမြဲမမူတည်ဘဲ မှန်ကန်သည်ဟု ကြေငြာခဲ့သည်။ ဤနည်းဖြင့် ချာ့ခ်ျသည် ဘိုင်ဇန်တိုင်း ဂရိစာသား (စာမျက်နှာ ၁၄၅ ကို ကြည့်ပါ) ကို အတည်ပြုခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ရာစုနှစ်များစွာကြာ ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံခဲ့သော်လည်း၊ အစောပိုင်းချာ့ခ်ျသိရှိခဲ့သော စာသားနှင့် အသေးစိတ်အချက်များစွာတွင် ကွဲပြားနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။

Since the New Testament books found a wide distribution, and many thousands of copies were made by people of various linguistic abilities, it is not difficult to understand how variants came into Bible manuscripts. Church leaders noticed these differences and made efforts from time to time to arrive at a uniform text by revision. Thus they sometimes declared certain readings to be correct even though these readings were not always based on early manuscript evidence. In this way the church sanctioned a Greek text—the Byzantine (see p. 145)—which for many centuries was generally accepted although it probably varied in many details from the text known to the early church.

 

မူရင်းစာသား၏ ပြန်လည်တည်ထောင်ခြင်း အထက်ဖော်ပြချက်များသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းလက်ရေးမူများလေ့လာသူတစ်ဦးတွေ့ကြုံရသော စာသားကွဲပြားမှုများ၏ သဘောသဘာဝကို ပြသသည်။ မူရင်းနှင့် တတ်နိုင်သမျှ နီးကပ်စွာ တူညီသော စာသားတစ်ခုကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန်၊ ၎င်းသည် ဤကွဲပြားမှုများကို မှတ်တမ်းတင်ပြီး ဖယ်ရှားရန် လိုအပ်သည်။ ၎င်းသည် များစွာသော ဝေဖန်သုံးသပ်မှုနှင့် သိပ္ပံနည်းကျလုပ်ငန်းများကို ပါဝင်သည်။

The Restoration of the Original Text.—The above discussion has shown the nature of the textual variants that the student of New Testament manuscripts encounters. In order to reconstruct a text that is as nearly identical as possible with the original, he must register and remove these variants. This involves much critical, scientific work.

 

ပထမဦးစွာ၊ ရှိရှိသမျှ ကျမ်းစာလက်ရေးမူများကို ရှာဖွေပြီး၊ လေ့လာပြီး၊ ဓာတ်ပုံဖြင့် ပုံတူကူးယူရမည်။ ဤနည်းဖြင့် ဤစာသားများသည် ၎င်းတို့ကို သိမ်းဆည်းထားသည့်နေရာအနီးတွင် နေထိုင်သော ပညာရှင်အနည်းငယ်သာမက၊ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ အားလုံးအတွက် ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ဤလုပ်ငန်းစဉ်သည် အစောဆုံးလက်ရေးမူများအတွက် အထူးသဖြင့် လိုအပ်သည်၊ အကြောင်းမှာ ယေဘုယျအားဖြင့် ၎င်းတို့သည် စာသားလေ့လာမှုအတွက် အများဆုံးတန်ဖိုးရှိသည်။

First of all, every extant Bible manuscript must be found, studied, and reproduced in photographic facsimile. In this way these texts become available to scholarship in general, not simply to the few scholars who may live near where they are kept. This process is especially necessary for the oldest manuscripts, for, generally speaking, they have the greatest value for textual studies.

 

ရှေးဦးစာမူများနှင့် မကြာသေးမီက စာမူများကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်သောအခါ၊ အမှားများကို အလွယ်တကူ သိရှိနိုင်ပြီး ဖယ်ရှားနိုင်သည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် တူညီသော အမှားများသည် စာမူအများအပြားတွင် ပေါ်လွင်ပြီး၊ ၎င်းတို့အားလုံးသည် အထူးသတ်မှတ်ထားသော စာသားပုံစံတစ်ခု၊ ခေါ်ဆိုရလျှင် အာခေးတိုက် (archetype) မှ ဆင်းသက်လာသည်။ အကယ်၍ ဤအာခေးတိုက်သည် တည်ရှိနေသေးပါက၊ ပညာရှင်များသည် ၎င်းအပေါ်အခြေခံထားသော နောက်ပိုင်းမိတ္တူများအားလုံးကို စာသားလေ့လာမှုအတွက် အရေးမပါဟု ဘေးဖယ်ထားနိုင်သည်။ ထို့နောက် ၎င်းတို့သည် မူရင်းစာသားဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည့် ဖတ်ရှုမှုကို ရရှိရန် အာခေးတိုက်များကို နှိုင်းယှဉ်ကြသည်။ ရရှိနိုင်သမျှ စာမူပစ္စည်းများအပေါ်အခြေခံ၍ အစောဆုံး အာခေးတိုက်ကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်သည့်လုပ်ငန်းကို ရီဆင်ရှင် (recension) ဟုခေါ်သည်။

A comparison of older manuscripts with those of more recent date reveals mistakes that can be recognized easily and eliminated. Sometimes the same mistakes appear in a number of manuscripts that all go back to a particular text form, called an archetype. If this archetype is extant, scholars may then lay aside as unimportant for textual studies all later copies based on it. They then compare the several archetypes in an attempt to arrive at what is probably the original reading of all manuscripts. This work of ascertaining the earliest possible archetype on the basis of all available manuscript material is called recension.

 

စာသားဝေဖန်ရေးလုပ်ငန်းသည် အထက်ဖော်ပြချက်များထက် ပိုမိုခက်ခဲသည်။ စာမူများ၏ ဆက်နွယ်မှုကို အမြဲတမ်း အလွယ်တကူ သိရှိနိုင်မည်မဟုတ်ပေ၊ အကြောင်းမှာ စာမူအချို့သည် အာခေးတိုက်တစ်ခုမှ တိုက်ရိုက်ဆင်းသက်လာခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ ပေါင်းစပ်ပုံစံ (hybrid) ဖြစ်နေသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ သစ္စာကျမ်းသစ်ပညာရှင်သည် ဤပြဿနာများကို ရင်ဆိုင်ရရုံသာမက၊ အစောဆုံးဘာသာပြန်မှုများနှင့် ခရစ်ယ Indicators: သစ္စာကျမ်းသစ်ပိုင်း၏ စာသားများကို ဝိရောဓိစစ်ဆေးရန်နှင့် ၎င်းတို့၏သက်သေများကို စာမူများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ရန် လိုအပ်သည်။

The work of textual criticism is more difficult than may appear from the foregoing description. The relationship of various manuscripts to one another is not always easily recognizable, since some of them are not clear descendants of one archetype, but are hybrid in form. Not only must the New Testament scholar wrestle with these problems; he must also compare critically the earliest translations and quotations of New Testament passages in the writings of the Church Fathers, and weigh their evidence against that of the manuscripts.

 

ဂရိသစ္စာကျမ်းသစ်၏ စာမူပေါင်း ၅,၂၀၀ ကျော်ရှိသည်ဟု သိရှိရသည်။ ဤအရေအတွက်များပြားမှုသည် စာသားပညာရှင်၏ လုပ်ငန်းကို တိုးမြှင့်စေသည်။ သို့သော် ၎င်းသည် ဥပမာအားဖြင့်၊ သမ္မာကျမ်းမဟုတ်သော ရှေးဟောင်းစာပေလေ့လာသူများတွင် အစောပိုင်းမိတ္တူအနည်းငယ်သာ ရှိသည့်အခါထက် ပိုမိုယုံကြည်စိတ်ချရပြီး ကျေနပ်ဖွယ်ရလဒ်များရရှိရန် ခွင့်ပြုသည်။ ထို့ကြောင့် အရစ္စတိုတယ်၏ ထင်ရှားသော အေသင်မြို့ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ၂ ရာစုခရစ်ယာန်လက်ရာ ဒီဒါချီ (Didache) တို့သည် နောက်ပိုင်းမိတ္တူတစ်ခုစီမှသာ သိရှိရသည်။ ထိုသို့သောကိစ္စများတွင် ၎င်းတို့၏မူရင်းပုံစံကို ဖော်ထုတ်ရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။

There are more than 5,200 manuscripts of the Greek New Testament known to exist. This great number increases the work of the textual scholar. At the same time, however, it allows him to arrive at more reliable and satisfactory results than if he had only a few early text witnesses, as is the case, for example, with the scholar who works in the field of ancient non-Biblical literature, where usually only a few early copies exist. Thus Aristotle’s famous Athenian Constitution and the Didache, a Christian work of the 2d century, are each known only from one late copy. In such instances it is impossible to ascertain the original form of these texts.

 

စာရေးကိရိယာများနှင့် စတိုင်များ သစ္စာကျမ်းသစ်စာရေးသူများအတွက် စာရေးကိရိယာအမျိုးမျိုးရရှိနိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ခေတ်တွင် လူများသည် အိုးခွက်အပိုင်းအစများ၊ ဖယောင်းဖုံးထားသော သစ်သားပြားများ၊ သားရေနှင့် ပါချမန့်၊ နှင့် ပါပီရပ်စ်တို့ပေါ်တွင် ရေးသားလေ့ရှိသည်။ သစ္စာကျမ်းသစ်၏ စာအုပ်များကဲ့သို့ စာပေလက်ရာများအတွက် ပါပီရပ်စ်သည် ဈေးအသက်သာဆုံးနှင့် အသုံးအများဆုံး စာရေးပစ္စည်းဖြစ်သည်။

Writing Materials and Styles.—Various writing materials were available to the New Testament writers. In their day people commonly wrote on pieces of broken pottery, on wooden tablets covered with wax, on leather and parchment, and on papyrus. For longer documents or literary works such as the books of the New Testament, papyrus was the cheapest and most commonly used writing material.

 

ပါပီရပ်စ် ဤစာရေးပစ္စည်းသည် အီဂျစ်တွင် စတင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ အစောဆုံး အီဂျစ်ပါပီရပ်စ်စာရွက်စာတမ်းများသည် ဘီစီ ၃ ထောင်စုနှစ်တွင် ၆ ဆက်မြောက် အီဂျစ်မင်းဆက်မှ စတင်ခဲ့သည်။ ဘီစီ ၁၁၀၀ မှစ၍ ပါပီရပ်စ်လိပ်များသည် ဖီးနီးရှားဆိပ်ကမ်းမြို့ ဂီဘယ်လ်တွင် အာရဇ်သစ်သားနှင့် လဲလှယ်ရောင်းဝယ်သည့် အကြိုက်ဆုံးတင်ပို့ပစ္စည်းဖြစ်ကြောင်း သက်သေရှိသည်။ ဂီဘယ်လ်မှ ဖီးနီးရှားလူမျိုးများသည် ၎င်းကို မြေထဲပင်လယ်ဒေသတစ်ခွင်သို့ သယ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဂရိလူမျိုးများသည် ဂီဘယ်လ်ဟူသောအမည်ကို ဘိုင်ဘလော့စ် (Byblos) ဟု ပြောင်းလဲခေါ်ဆိုခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ထိုမြို့မှ စာရေးပစ္စည်းရရှိသောကြောင့် ၎င်းနှင့် ၎င်းဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော လိပ်များကို ဘိုင်ဘလော့စ်ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ ဤအမည်သည် လက်တင်ဘာသာမှတစ်ဆင့် အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ကျမ်းစာ (Bible)၊ စာအုပ်များ၏စာအုပ်၊ သို့မဟုတ် ဘိုင်ဘလီယိုဂရဖီ (bibliography) နှင့် ဘိုင်ဘလီယိုဖိုင်း (bibliophile) ကဲ့သို့သော စကားလုံးများတွင် နေရာရရှိခဲ့သည်။ အီဂျစ်သည် ပါဆမ့်တစ် ၁ (ဘီစီ ၆၆၃-၆၁၀) လက်ထက်တွင် ၎င်း၏နယ်စပ်များကို နိုင်ငံခြားသားများအတွက် ဖွင့်လှစ်ပြီးနောက်၊ ပါပီရပ်စ်သည် ရှေးခေတ်ကမ္ဘာ၏ ထိပ်တန်းစာရေးပစ္စည်းဖြစ်လာပြီး၊ ရာစုနှစ်များစွာ ဤနေရာကို သိမ်းပိုက်ထားခဲ့သည်။ ပတိုလီမန်နှင့် ရောမခေတ်များအတွင်း အလက်ဇန္ဒရီယားတွင် ပါပီရပ်စ်အတွက် စက်ရုံကြီးများနှင့် သိုလှောင်ရုံများ ရှိခဲ့သည်။

Papyrus. This writing material originated in Egypt. The earliest Egyptian papyrus documents date from the 6th Egyptian Dynasty in the 3d millennium b.c. From 1100 b.c. there is evidence that papyrus scrolls were a favorite export item, which the Egyptians exchanged for cedarwood in the Phoenician harbor city of Gebal. From Gebal the Phoenicians carried it to all parts of the Mediterranean world. The Greeks corrupted the name Gebal into Byblos, and since they received their writing material from that city, they called it, as well as the scrolls made from it, by the name byblos, which by way of Latin has found a place in the English language in the word Bible, the Book of books, or in such words as bibliography and bibliophile. After Egypt opened its borders to foreigners under Psamtik I (663610 b.c.), papyrus became the leading writing material of the ancient world, and held this place for many centuries. During the Ptolemaic and Roman periods there were great factories and storehouses for papyrus in Alexandria.

 

ပါပီရပ်စ်ကို နိုင်းမြစ်ဝှမ်းရှိ ထူထပ်သောနေရာများတွင် ရှေးခေတ်က ပေါက်ရောက်ခဲ့သော ပါပီရပ်စ်အပင်၏ ပင်စည်မှ ပြုလုပ်ထားသည်။ ပင်စည်ကို ချွန်ထက်သောဓားဖြင့် လက်မ ၁၀ ခန့်ရှည်သော ပါးလှီးသောအချပ်များအဖြစ် ဖြတ်တောက်ပြီး၊ ဖိုင်ဘာများသည် တစ်ဖက်တွင် အလျားလိုက်နှင့် တစ်ဖက်တွင် ဒေါင်လိုက်ဖြစ်စေရန် အလွှာ ၂ ခုအဖြစ် ထောင့်မတ်ထားသည်။ ထိုအလွှာများကို ကတ္တရာဖြင့် ကပ်ထားပြီး၊ ဖိအားပေးသည်။ ဤနည်းဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော စတုရန်းစာရွက်များခြောက်သွေ့သောအခါ၊ မျက်နှာပြင်များကို ပန်းကျောက်ဖြင့် ပွတ်ပြီး ချောမွေ့စေသည်။ များသောအားဖြင့် ဖိုင်ဘာများအလျားလိုက်ရှိသော တစ်ဖက်ကိုသာ စာရေးရန်အသုံးပြုသော်လည်း၊ စီးပွားရေးအရ တစ်ခါတစ်ရံ နှစ်ဖက်စလုံးတွင် ရေးထိုးလေ့ရှိသည်။ ဗျာဒိတ်ကျမ်း ၅:၁ တွင် ယောဟန်သည် နှစ်ဖက်စလုံးတွင် စာရေးထားသော ပါပီရပ်စ်လိပ်တစ်ခုအကြောင်း ပြောပြသည်။

Papyrus was made of the stem of the papyrus plant, which in ancient times grew luxuriously in the thickets of the Nile Delta. The stem was cut with a sharp knife into thin strips about 10 in. long, which were laid down in two layers at right angles to each other, so that the fibers lay horizontally on one side and vertically on the other. These layers were then glued together with a gum solution, and pressure was applied. When the square sheets formed in this way had dried, the surfaces were smoothed by rubbing with pumice stone. Usually only the side on which the fibers ran horizontally was used for writing, but for reasons of economy both sides occasionally were inscribed. In Rev. 5:1, John speaks of a papyrus scroll with writing on both sides.

 

စာ၊ တောင်းဆိုမှု၊ သို့မဟုတ် အခြားတိုတောင်းသော ဆက်သွယ်ရေးအတွက် ပါပီရပ်စ်စာရွက်တစ်ရွက်သည် များသောအားဖြင့် လုံလောက်သည်။ သို့သော် စာပေဖွဲ့စည်းမှုများအတွက် စာရွက်အများအပြားကို ကပ်ထားသော လိပ်တစ်ခု လိုအပ်သည်။ လိပ်တစ်ခု၏ သာမန်အရှည်မှာ ပေ ၃၀ ခန့်ဖြစ်သော်လည်း၊ အချို့မှာ ထိုထက်ပိုရှည်သည်။ ယခုအခါ ဗြိတိသျှပြတိုက်တွင်ရှိသော အကြီးဆုံး ပါပီရပ်စ်ဟရစ် (Papyrus Harris) သည် ပေ ၁၄၃ ရှည်သည်။

For a letter, a request, or some other short communication, a single sheet of papyrus was usually sufficiently large. Literary compositions, however, required a scroll, which was made by gluing together a number of sheets. The most common length of such a scroll was about 30 ft., but some were considerably longer. The longest ever found, the great Papyrus Harris now in the British Museum, has a length of 143 ft.

 

ဤလိပ်များ သို့မဟုတ် စာအုပ်များကို ဂရိလူမျိုးများက ဘစ်ဘလီယာ (biblia) ဟုခေါ်ပြီး၊ ရောမလူမျိုးများက ဗိုလျူမီနာ (volumina) ဟုခေါ်သည်။ ၎င်းတို့ကို ဟယ်လီနစ်နှင့် ရောမခေတ်များအတွင်း အများပြည်သူနှင့် ပုဂ္ဂလိကစာကြည်းများ၊ နှင့် မြို့ကြီးများ၏ စာအုပ်ဆိုင်များတွင် တွေ့မြင်နိုင်သည်။ သစ္စာကျမ်းသစ်၏ မူရင်းဧဝံဂေလိများနှင့် စာများသည် သစ္စာကျမ်းသစ်၏ အရှည်ဆုံးစာအုပ်ဖြစ်သော တမန်တော်များ၏အကျင့်များအတွက် လုံလောက်သော ပါပီရပ်စ်လိပ်များပေါ်တွင် ရေးသားခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ ဖီလမုန်၊ ယောဟန်ခရစ်ဝတ္ထု ၂ သို့မဟုတ် ၃၊ ယုဒစာကဲ့သို့ တိုတောင်းသောစာများအတွက် စာရွက်တစ်ရွက်သည် လုံလောက်သည်။

These scrolls, or books, called by the Greeks biblia and by the Romans volumina, could be seen in public and private libraries and in the bookshops of large cities during the Hellenistic and Roman periods. The original Gospels and Epistles of the New Testament were most probably written on papyrus scrolls, which were large enough for the longest single book of the New Testament, the Acts of the Apostles. For a short letter like Philemon, 2 or 3 John, of Jude, a single sheet was sufficient.

 

ခရစ်နှစ်ရာစု ဒုတိယရာစုတွင် စာအုပ်ချုပ်နှံ့မှုများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ စာရွက်အကျယ်များကို တစ်ရွက်ပေါ်တစ်ရွက်ထပ်ထားပြီး၊ အလယ်တွင် ခေါက်ကာ ယခုခေတ်စာအုပ်များကဲ့သို့ ခေါက်ရာတွင် ချုပ်လိုက်သည်။ ထိုသို့သော စာအုပ်ကို ကိုဒက်စ် (codex) ဟုခေါ်သည်။

During the 2d century a.d. bound books made their appearance. A number of wide sheets were put upon each other, and then folded in the middle and sewed together in the fold like the signatures of a modern book. Such a book is called a codex.

 

ပါပီရပ်စ်ပေါ်တွင် စာရေးရန်အတွက် အသုံးပြုသော ဘောပင်သည် ကျူပင်ဖြင့်ပြုလုပ်ထားပြီး၊ ၎င်း၏အဆုံးကို ပါးလှီးသောစုတ်တံအဖြစ် ရိုက်ထားသည်။ မင်သည် မီးခိုးမှုန့်၊ ရေ၊ နှင့် ကတ္တရာဓာတ်တို့၏ ရောစပ်မှုဖြစ်သည်။ စာရေးမှုသည် အက္ခရာ ၁၄ မှ ၃၀ အထိပါဝင်သော ကော်လံများဖြင့် ရေးသားထားသည်။

The pen for writing on papyrus was made of a reed, the end of which was beaten into a fine brush. The ink was a mixture of soot, water, and a gummy substance. The writing was in columns of various width, and usually contained from 14 to 30 letters.

 

ပါချမန့် သစ္စာကျမ်းသစ်၏ အကောင်းဆုံးထိန်းသိမ်းထားသော နှင့် ထင်ရှားသော စာမူများသည် ပါပီရပ်စ်ပေါ်တွင်မဟုတ်ဘဲ၊ ဆိတ်၊ သိုး၊ နွားသငယ်၊ နှင့် အန်တီလုပ်တို့၏ သားရေများမှ ပြုလုပ်ထားသော ပါချမန့်ပေါ်တွင်ဖြစ်သည်။ ဤသားရေများကို ထုံးဖြင့် သားရေလှုပ်ပြီး၊ ရိတ်ပြီး၊ ခြစ်ပြီး、 ချောမွေ့စေကာ၊ ဘောင်တစ်ခုပေါ်တွင် ဆန့်ထားသည်။ ဤလုပ်ငန်းစဉ်သည် သားရေလှုပ်ရန်အတွက် ရာစုနှစ်များစွာ အသုံးပြုခဲ့သော်လည်း၊ ဘီစီ ၂ ရာစုတွင် ပါဂမန်မြို့သားများက ၎င်းကို ထူးခြားသောအဆင့်သို့ ရောက်ရှိစေခဲ့သဖြင့် ဤပစ္စည်းသည် ဤမြို့မှ အမည်ရရှိခဲ့သည်။ ပါချမန့်အတွက် စပိန်ဘာသာစကားတွင် ယခုထိ ပါဂါမီနို (pergamino) ဟုခေါ်ပြီး၊ ဂျာမန်ဘာသာတွင် ပါဂါမန့် (Pergament) ဟုခေါ်သည်။ ပါချမန့်စာမူကို ဂရိလူမျိုးများက ဒစ်ဖထရရာ (diphthera) ဟုခေါ်ပြီး၊ လက်တင်လူမျိုးများက မမ်ဘရာနာ (membrana) ဟုခေါ်သည်၊ ဤစကားလုံးကို ပေါလုသည် တိမောသေ ၂:၄:၁၃ တွင် ချေးယူအသုံးပြုခဲ့သည်။

Parchment. The best-preserved and most famous manuscripts of the New Testament are not on papyrus, but on parchment, a material made of the hides of young goats, sheep, calves, and antelopes. These hides were tanned with lime, shaved, scraped, smoothed, and stretched over a frame. Although this process had been applied for centuries in tanning hides for leather, the people of Pergamum brought it to such a state of excellence during the 2d century b.c. that the material received its name from this city. The word for parchment in Spanish is still pergamino and in German Pergament. A parchment manuscript was called by the Greeks a diphthera, and by the Latins a membrana, a word which Paul borrowed in 2 Tim. 4:13.

 

နောက်ပိုင်းအင်ပါယာခေတ်တွင် ပါချမန့်သည် ပါပီရပ်စ်ကို အစားထိုးလာခဲ့ပြီး၊ နောက်ဆုံးတွင် ၎င်း၏အရေးပါမှုကို ဆုံးရှုံးစေခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၄ ရာစုမှ ကိုဒက်စ်ဗယ်တီကာနပ်စ် (Codex Vaticanus) နှင့် ကိုဒက်စ်ဆီနိုင်တီကပ်စ် (Codex Sinaiticus) ကဲ့သို့သော ကျမ်းစာစာမူများသည် ပါချမန့်ပေါ်တွင် ရေးသားခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်သမိုင်းပညာရှင် ယူဆီးဘီးယပ်စ်က ခရစ်နှစ် ၃၃၁ တွင် ဧကရာဇ် ကွန်စတန်တင်သည် အင်ပါယာ၏မြို့တော်သစ် ကွန်စတန်တီနိုပယ်ရှိ အသင်းတော်များအတွက် ပါချမန့်ကျမ်းစာမိတ္တူ ၅၀ ကို ပြုလုပ်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည် (ဧကရာဇ်ကွန်စတန်တင်၏ဘဝ iv. 36)။

During the later imperial period parchment replaced papyrus to such an extent that the latter lost its importance. Thus Bible manuscripts produced at that time, like the Codex Vaticanus and the Codex Sinaiticus from the 4th century, were written on parchment. The church historian Eusebius recounts that in a.d. 331 the emperor Constantine ordered 50 parchment copies of the Scriptures made for the churches of Constantinople, the new capital of the empire (The Life of Constantine iv. 36).

 

ပါချမန့်ကိုဒက်စ်များကို စတုဂံစာရွက် ၄ ရွက်ကို တစ်ရွက်ပေါ်တစ်ရွက်ထပ်ထားပြီး၊ အလယ်တွင်ခေါက်ကာ ယခုခေတ်စာအုပ်များကဲ့သို့ ခေါက်ရာတွင် ချုပ်လိုက်သည်။ ဤနည်းဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော စာအုပ်များကို ယခုခေတ်စာအုပ်များကဲ့သို့ ချုပ်နှောင်ထားသည်။

Parchment codices were usually made by laying four rectangular sheets on top of each other, folding them in the middle, and sewing them together in the fold. Signatures thus formed were then bound together like a modern book. Generally speaking, this is still the method used in binding books.

 

ပါချမန့်ပေါ်တွင် စာရေးရန်အတွက် အသုံးပြုသော မင်သည် ပါပီရပ်စ်ပေါ်တွင်အသုံးပြုသော ကာဗွန်မင်၊ ရေဖြင့် အလွယ်တကူဆေးကြောနိုင်သော မင်မဟုတ်ဘဲ၊ သံနှင့် ဂါးလ်များဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော မင်ဖြစ်သည်။ ပါပီရပ်စ်အတွက် အသုံးပြုသော ပါးလှီးသောစုတ်တံပုံစံ ကျူဘောပင်ကို ဂရိနှင့် ရောမခေတ်တွင် ကျူသို့မဟုတ် သတ္တုဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ခွဲထားသောဘောပင်ဖြင့် အစားထိုးခဲ့သည်။ သတ္တုချွန်တံဖြင့် ပါချမန့်ပေါ်တွင် ဖိထားသော အလျားလိုက်မျဉ်းများသည် စာရေးမှုကို ညီညာစေရန် ကူညီပေးပြီး၊ ထို့အတူ ဒေါင်လိုက်မျဉ်းများသည် ကော်လံများနှင့် အနားသတ်များကို မှတ်သားပေးသည်။ ဤဖိထားသောမျဉ်းများသည် နောက်ဖက်တွင် ထင်ရှားသောမျဉ်းများအဖြစ် ပေါ်လွင်သောကြောင့် ၎င်းတို့ကို တစ်ဖက်တည်းတွင်သာ ရေးဆွဲထားသည်။

The ink used for writing on parchment was usually not the carbon ink employed on papyrus, which could be washed off easily, but an ink made of iron and galls. The fine, brushlike reed pen used for papyrus was replaced in the Greek and Roman period by the split pen, made also of reed or of metal. Evenly spaced horizontal lines impressed on the parchment by a metal stylus helped to give the writing an even appearance, and similar vertical lines marked the width of columns and margins. Since these impressions showed up on the reverse as raised lines, they were drawn only on one side.

 

ပရော်ဖက်ရှင်နယ်စာရေးသူများသည် ပါချမန့်စာမူအများစုကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ အထူးမှာယူမှုဖြင့် အပိုပါးလှီးသော ပါချမန့်စာရွက်များပေါ်တွင် ဇိမ်ခံထုတ်ဝေမှုများ ရရှိနိုင်ခဲ့သည်။ ထိုသို့သောကိစ္စများတွင် စာရေးမှုကို ထူးခြားသောဂရုစိုက်မှုဖြင့် ပြုလုပ်ပြီး အစပိုင်းအက္ခရာများသည် အနုပညာလက်ရာများဖြစ်သည်။ အချို့ပါချမန့်များကို ခရမ်းရောင်နီဖြင့် ဆိုးထားပြီး၊ ငွေသို့မဟုတ် ရွှေမင်ဖြင့် ရေးသားထားသည်၊ ဥပမာအားဖြင့် ပတ်မော့စ်၊ လန်နင်ဂရက်၊ ဗီယင်နာ၊ လန်ဒန်၊ နှင့် ရောမမြို့များရှိ စာကြည်းများတွင် တွေ့ရသည်။ အလယ်ခေတ်တွင် စာရေးသူများသည် ၎င်းတို့၏စာသားများတွင် သေးငယ်သောပုံများကို မကြာခဏ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။

Professional scribes produced most parchment manuscripts. Luxury editions on extra-fine parchment leaves were available on special order. In such cases the writing was done with extraordinary care and the initial letters were pieces of art. Some parchments were dyed purple-red and written with silver or gold ink, as examples in the libraries of Patmos, Leningrad, Vienna, London, and Rome show. During the Middle Ages scribes frequently added miniature pictures to their texts.

 

စီးပွားရေးဖိအားများရှိသောအခါ၊ ပါချမန့်၏စျေးနှုန်းသည် အမြဲစျေးကြီးနေပြီး၊ စျေးနှုန်းများ မြင့်တက်လာသောအခါ၊ စာမူဟောင်းများကို မကြာခဏ ပြန်လည်အသုံးပြုခဲ့သည်။ မူရင်းစာရေးမှုကို ဆပ်ပြာနှင့်ရေဖြင့် ခြစ်ဆေးကာ၊ စာရေးမျက်နှာပြင်ကို ပန်းကျောက်ဖြင့် ပြန်လည်ချောမွေ့စေသည်။ ထိုသို့သော ပြန်လည်အသုံးပြုထားသော ပါချမန့်ပေါ်တွင် ရေးထားသော စာမူကို ကိုဒက်စ်ရီစခရစ်တပ်စ် (codex rescriptus) “ပြန်လည်ရေးထားသော ကိုဒက်စ်” သို့မဟုတ် ပါလင်ပစီစ် (palimpsest) “ပြန်လည်ခြစ်ထားသော တစ်ခု” ဟုခေါ်သည်။ ကံမကောင်းစွာဖြင့်၊ ဖျက်ထားသော စာသားသည် မကြာခဏ ပိုမိုရှေးကျပြီး ပိုမိုအရေးကြီးသည်။ သို့သော် ထိုသို့သော ဖျက်ထားသော စာသားကို ဖော်ထုတ်ရန် အလွန်ခက်ခဲပြီး၊ ၎င်း၏ပြန်လည်ပြုပြင်မှုသည် စိတ်ရှည်သည်းခံမှုနှင့် ဂရုတစိုက်လေ့လာမှု၊ နှင့် အနီအောက်ရောင်ခြည်ဓာတ်ပုံရိုက်ခြင်းကို လိုအပ်သည်။ ဤအမျိုးအစားမှ ထင်ရှားသော ကျမ်းစာစာမူ ၂ ခုမှာ ပဲရစ်မြို့ရှိ ကိုဒက်စ်အီဖရေမီ (Codex Ephraemi) နှင့် ဆိုင်းနိုင်းတောင်ရှိ စိန့်ကက်သရင်းဘုန်းကြီးကျောင်းရှိ ဆီးရီးယားဧဝံဂေလိစာမူဖြစ်သည်။

In times of economic stress, when the cost of parchment, which was always expensive, skyrocketed, old manuscripts were frequently reused. The original writing was scraped and washed off with soap and water, and the writing surface was resmoothed by the use of pumice. A manuscript written on such a reused parchment is called a codex rescriptus, “a rewritten codex,” or a palimpsest, “a rescraped one.” Unfortunately, the erased text, being the older, is often the more important one. But such an erased text is very difficult to decipher and its restoration requires patient and careful study, plus the use of infrared photography. The two most famous Bible manuscripts of this type are the Codex Ephraemi in Paris and a Syriac Gospel manuscript in the monastery of St. Catherine at Mt. Sinai.

 

ပါချမန့်သည် ၁၆ ရာစုအထိ အရေးကြီးဆုံး စာရေးပစ္စည်းအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး၊ စက္ကူဖြင့် အစားထိုးခံရသည်။ ဘီစီ ၂ ရာစုတွင် တရုတ်လူမျိုးများက စက္ကူကို တီထွင်ခဲ့သော်လည်း၊ ၈ ရာစုတွင် အာရပ်လူမျိုးများက ၎င်းကို အနောက်ကမ္ဘာသို့ မိတ်ဆက်ခဲ့သော်လည်း၊ ၁၃ ရာစုအထိ အနောက်ကမ္ဘာတွင် ယေဘုယျအားဖြင့် အသုံးမပြုခဲ့ပေ။

Parchment remained the most important writing material until the 16th century, when it was displaced by paper. As early as the 2d century b.c. the Chinese invented paper, and although the Arabs introduced it to the Occidental world in the 8th century, the Western world did not generally use it until the 13th.

 

အန်ရှယ်နှင့် မီနီစကူးလ် သာမန်ရှေးဂရိစာရွက်စာတမ်းများ ဥပမာ စာများနှင့် ငွေတောင်းခံလွှာများနှင့် စာပေလက်ရာများ၏ စာရေးမှုတွင် သိသာထင်ရှားသော ကွာခြားချက်ရှိသည်။ သာမန်စာရွက်စာတမ်းများကို အက္ခရာများစွာ ဆက်စပ်ထားသော ကာဆစ်ပုံစံ (cursive) ဖြင့် ရေးသားသော်လည်း၊ စာပေလက်ရာများကို စဉ်ဆက်မပြတ် ဂရုတစိုက်ရေးသားထားသော တရားဝင်အက္ခရာများ၊ ကမ္ပည်းစာများတွင် အသုံးပြုသော အက္ခရာကြီးများမှ ပြုပြင်ထားသော အက္ခရာများဖြင့် ရေးသားခဲ့သည်။ ဟီးဗရူးစာမူများတွင် စကားလုံးများကို အမှတ်အသား သို့မဟုတ် နေရာလွတ်ဖြင့် ခွဲခြားထားသော်လည်း၊ ဤဂရိစာမူများတွင် ထိုသို့သော ခွဲခြားမှုများ မပြသထားပေ။ အဆံများ၊ အသံထွက်အမှတ်များ၊ နှင့် အသက်ရှူမှုအမှတ်များလည်း ၎င်းစာသားများတွင် မရှိပေ�। ဤ“စာအုပ်လက်ရေး”၏ အက္ခရာများကို အန်ရှယ် (uncials) ဟုခေါ်သည်၊ ဤအမည်သည် လက်တင်ဘာသာစကားလုံး အန်စီယာ (uncia) မှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ “ဆယ့်နှစ်ပုံတစ်ပုံ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ သာမန်စာရေးမှုတစ်ကြောင်းတွင် ထိုအက္ခရာ ၁၂ လုံးပါဝင်သည်ဟု ယူဆရသည်။ ထိုသို့သော စာရေးမှုဖြင့် ရေးထားသော ကိုဒက်စ်ကိုလည်း အန်ရှယ်ဟု ခေါ်ဆိုလာခဲ့သည်။

Uncials and Minuscules. There is a striking difference between the script of commonplace ancient Greek documents such as letters and bills, and that of literary works. The former are written in a cursive manner, with many letters connected, but the latter were written almost exclusively in well-separated, carefully written formal letters, adapted from the capitals used in inscriptions. In contrast with Hebrew manuscripts, in which words were separated either by a mark or by a space, these Greek manuscripts show no such divisions. Punctuation marks, accents, and breathing marks were also lacking in such texts. The letters of this “bookhand” are called uncials, the name being derived from the Latin uncia, meaning “a twelfth part.” Presumably an ordinary line of writing contained twelve such letters. A codex written in such script also came to be known as an uncial.

 

ခရစ်နှစ် ၉ ရာစု အစတွင် ရှေးခေတ်၊ စာပေမဟုတ်သော လက်ရေးများထက် ပိုမိုလှပပြီး အံဝင်ခွင်ကျသော ကာဆစ်ပုံစံစာရေးမှုကို စာအုပ်ထုတ်လုပ်ရန်အတွက် တီထွင်ခဲ့သည်။ အက္ခရာများသည် အန်ရှယ်များထက် ပိုမိုသေးငယ်ပြီး၊ နေရာနည်းပါးယူပြီး၊ အန်ရှယ်များထက် ပိုမိုလျင်မြန်စွာ ရေးနိုင်သည်။ ဤအက္ခရာများကို မီနီစကူးလ် (minuscules) ဟုခေါ်သည်၊ ၎င်းသည် “အနည်းငယ်သေးငယ်သည်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ မီနီစကူးလ်ဖြင့် ရေးထားသော အစောဆုံးသိရှိထားသော ကျမ်းစာစာမူသည် ယခုအခါ လန်နင်ဂရက်တွင်ရှိသော ဂရိစာသားဖြစ်ပြီး၊ ခရစ်နှစ် ၈၃၅ ရက်စွဲပါရှိသည်။ ၉ ရာစုနောက်ပိုင်းမှစ၍ မီနီစကူးလ်များသည် အန်ရှယ်များကို ပိုမိုအစားထိုးလာခဲ့ပြီး၊ ၁၀ သို့မဟုတ် ၁၁ ရာစုတွင် အန်ရှယ်များသည် လုံးဝခေတ်မမီတော့ပေ။ ထို့ကြောင့် ၈ ရာစုအထိ ဂရိကျမ်းစာစာမူများသည် အန်ရှယ်များသာဖြစ်ပြီး၊ ၉ နှင့် ၁၀ ရာစုမှ စာမူများသည် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အန်ရှယ်နှင့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း မီနီစကူးလ်ဖြစ်ပြီး၊ ၁၁ ရာစုမှစ၍ အားလုံးသည် မီနီစကူးလ်များဖြစ်သည်။

About the beginning of the 9th century a more beautiful and elegant cursive form of writing than the ancient, nonliterary hands was developed for the production of books. The letters were smaller and took less space and could be written more rapidly than the uncials. These letters were called minuscules, which means, literally, “rather small.” The earliest known Bible manuscript written in minuscules is a Greek text now in Leningrad, which bears the date a.d. 835. From the latter 9th century on, minuscules replaced uncials more and more, until by the 10th or the 11th century the latter were completely outmoded. Greek Bible manuscripts up to and including the 8th century are therefore exclusively uncials, those from the 9th and 10th centuries are partly uncials and partly minuscules, and all from the 11th century onward are minuscules.

 

ကျမ်းစာလက်ရေးစာမူများ၏ သက္ကရာဇ်ကို ဆုံးဖြတ်ရာတွင် စာရေးနည်းသည် အချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ အခြားသက်သေများမှာ စာလုံးပုံစံ၊ လက်ရေးပုံသဏ္ဍာန်၊ အသုံးပြုထားသော အတိုကောက်များ၊ နှင့် စာကြောင်းများနှင့် စာလုံးများ၏ ဆက်စပ်မှုတို့ဖြစ်သည်။ ဤအချက်များအားလုံးကို ပေါင်းစပ်ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းဖြင့် ပုံမှန်အားဖြင့် လက်ရေးစာမူများ၏ သက္ကရာဇ်ကို ကျဉ်းမြောင်းသော အတိုင်းအတာအတွင်း ဆုံးဖြတ်နိုင်သည်၊ သက္ကရာဇ်မပါရှိသော်လည်း ဖြစ်သည်။

Script is thus one of the factors that help to establish the age of Bible manuscript. Other evidences are the form of the letters, the shape of the handwriting, the kind of abbreviations used, and the relationship of the letters to the lines drawn. Taken together, all these factors make it possible for a paleographer usually to establish within narrow limits the age of written documents, even when they bear no dates.

 

စက္ကူပေါ်တွင် ကျဉ်းမြောင်းသော ကော်လံများရေးသားရန် အကျင့်ရှိသော စာရေးဆရာများသည် ပိုမိုကြီးမားသော သားရေစာရွက်များပေါ်တွင်လည်း ဤအကျင့်ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားပြီး၊ စာမျက်နှာတစ်ခုလျှင် ကော်လံများစွာကို ရေးသားခဲ့သည်။ အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ပြီးပြည့်စုံသော ရှေးအကျဆုံး ကျမ်းစာလက်ရေးစာမူများဖြစ်သည့် ဆီနိုင်တစ် (Sinaiticus)၊ ဗာတီကန်နပ် (Vaticanus) နှင့် အလက်ဇန္ဒရိုင်နပ် (Alexandrinus) တို့တွင် ကျမ်းစာကော်လံ လေးခု၊ သုံးခု၊ နှင့် နှစ်ခုစီ ပါရှိသည် (စာမျက်နှာ ၁၂၉ ရှေ့တွင် ပုံများကို ကြည့်ပါ)။ အန်ရှယ် (uncial) အမျိုးအစားဖြစ်သော ကျမ်းစာလက်ရေးစာမူအများစုတွင် ခေတ်သစ်အင်္ဂလိပ်ကျမ်းစာများကဲ့သို့ ကော်လံနှစ်ခုပါရှိသည်။ သို့သော် မိုင်နပ်စကျူးလ် (minuscule) များတွင် စာရွက်အရွယ်အစား သေးငယ်လာသည်နှင့်အမျှ စာမျက်နှာတစ်ခုလျှင် ကော်လံတစ်ခုသာ ပါဝင်လေ့ရှိသည်။

Scribes accustomed to writing narrow columns on papyrus retained this habit when writing on the much larger-sized parchment sheets, and therefore wrote several columns on each page. The oldest fairly complete Bible manuscripts, the Sinaiticus, Vaticanus, and Alexandrinus, respectively, have four, three, and two columns each (see illustrations facing p. 129). Most Bible manuscripts of the uncial type have two columns, like modern printed English Bibles. Minuscules, however, usually contain only one column to a page, since in the course of time the size of book leaves became smaller.

 

ရှေးကျမ်းစာလက်ရေးစာမူများ၏ ပြင်ပပုံစံတစ်ခုဖြစ်သော နှုတ်ကပတ်တော်ပြဿနာများကို နားလည်ရန် ကူညီပေးသည့် အချက်မှာ စာကြောင်းအဆုံးတွင် စကားလုံးခွဲခြင်းကို စည်းမျဉ်းမရှိဘဲ ကျပန်းပြုလုပ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် စကားလုံးတစ်လုံးကို ၎င်း၏စာလုံးမည်သည့်နေရာတွင်မဆို ခွဲခြမ်းနိုင်သည်။ ၎င်းသည် ကျမ်းစာလက်ရေးစာမူများနှင့် ဘာသာပြန်များတွင် ကွဲပြားမှုအချို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ မာကု ၁၀:၄၀ တွင် ရှေးလက်တင်ဘာသာပြန်ဆရာများသည် “အလို့စ်” (allois) ဟု ဖတ်ခဲ့ပြီး “အယ် အို့စ်” (all ois) အစား ဖတ်ခဲ့သောကြောင့် ယေရှုက “အခြားသူများအတွက် ပြင်ဆင်ထားသည်” ဟု ပြောခဲ့သည်ဟု ဆိုခဲ့ပြီး၊ “မည်သူ့အတွက် ပြင်ဆင်ထားသည်” ဟု မဟုတ်ပေ။

Another external aspect of ancient Bible manuscripts that helps the student of the New Testament to understand certain problems of exegesis is the fact that word divisions at the end of a line were made arbitrarily without any rules. Thus a word might be divided after any of its letters. This has given rise to certain variants in Bible manuscripts and translations. For example, in Mark 10:40 the Old Latin translators read allois instead of all ois, and consequently made Jesus to say, “for others it is prepared,” rather than “for whom it is prepared.”

 

ဤရှေးစာမူများတွင် ပုဒ်ဖြတ်အမှတ်အသားများ မပါရှိသောကြောင့် တစ်ခါတစ်ရံ ဝါကျများကို မမှန်ကန်သောနေရာတွင် ခွဲခြမ်းထားသည်။ ဤသို့ဖြစ်ရပ်၏ ဂန္တဝင်ဥပမာတစ်ခုမှာ လုကာ ၂၃:၄၃ တွင် ဖြစ်ပေါ်သည် (ထိုနေရာတွင် မှတ်ချက်ကို ကြည့်ပါ)။ စာရေးဆရာများသည် တစ်ခါတစ်ရံ စာပိုဒ်များကို နေရာလွတ်များဖြင့် ခွဲခြမ်းထားသော်လည်း၊ ၎င်းတို့၏ စာမူများတွင် ယနေ့ကျမ်းစာများတွင် တွေ့ရသော အခန်းကြီးများနှင့် အခန်းငယ်များအဖြစ် အကြောင်းအရာခွဲခြမ်းမှုမရှိပေ။ အခန်းကြီးခွဲခြမ်းမှုကို ၁၃ ရာစုနှစ်တွင် ကင်တာဘူရီမြို့၏ ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော် စတီဖင် လန်တန် (သက္ကရာဇ် ၁၂၂၈ တွင် ကွယ်လွန်) မှ စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သည်ဟု အချို့သော အာဏာပိုင်များက ဆိုကြပြီး၊ အချို့ကမူ စပိန်ကာဒီနယ် ဟူဂို အာ ဆန်တို ကာရို မှ သက္ကရာဇ် ၁၂၅၀ ခန့်တွင် စတင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုကြသည်။ အခန်းငယ်ခွဲခြမ်းမှုကို သုံးရာစုနှစ်အကြာတွင်မှ ပဲရစ်မြို့မှ ထုတ်ဝေသူ ရောဘတ် စတီဖာနပ်စ် မှ ၎င်း၏ ဂရိ-လက်တင်ထုတ်ဝေမှု (၁၅၅၁) တွင် စာသားနှစ်မျိုးတွင် အပိုဒ်များရှာဖွေရန် ကူညီရန် မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။

Since these ancient manuscripts had no punctuation marks, clauses sometimes were divided from each other at the wrong point. A classic example of this occurs in Luke 23:43 (see comment there). Although scribes occasionally divided paragraphs from each other by spaces, their manuscripts contain no division of subject matter into chapters or verses, as is found in Bibles today. Division into chapters was introduced in the 13th century, according to some authorities, by Stephen Langton, Archbishop of Canterbury (died a.d. 1228), and according to others, by the Spanish cardinal Hugo a Santo Caro about a.d. 1250. Verse divisions were not introduced until three centuries later, when the publisher Robert Stephanus of Paris placed them in his Greek-Latin edition of 1551 to help in finding passages in the two different texts.

 

ဘုရား၊ သခင်၊ ယေရှု၊ နှင့် ခရစ်တော် ဟူသော သန္ဓိသာရစကားလုံးများကို နီးပါးအမြဲတမ်း အတိုကောက်ပြုလုပ်ထားသည်။ ၎င်းကို ဟီဘရူးစာမူများတွင် တက်ထရဂရမ်မတန် (Tetragrammaton) ကို ကိုင်တွယ်သည့်ပုံစံအတိုင်း ရိုသေလေးစားမှုဖြင့် ပြုလုပ်ထားသည်ဟု ယူဆသည်။ ဤအလေ့အကျင့်သည် ဘုရားနှင့် သန္ဓိသာရဆိုင်ရာ စကားလုံးများအပါအဝင် စုစုပေါင်း စကားလုံး ၁၅ လုံးအထိ တိုးချဲ့ခဲ့သည်။ ဤနိုမိုင်နာ ဆာကရာ (nomina sacra) များအပေါ်တွင် အလျားလိုက်မျဉ်းတစ်ကြောင်းသည် အတိုကောက်ပြုလုပ်ထားကြောင်း ဖော်ပြသည်။

The sacred words God, Lord, Jesus, and Christ were nearly always abbreviated by contraction. It is thought that this was done out of reverence, like the treatment of the Tetragrammaton in Hebrew MSS. The practice was extended to include a total of fifteen words, mostly relating to God and sacred matters. A horizontal line over these nomina sacra indicates that a contraction has taken place.

 

သစ္စာကျမ်း၏ အဓိကလက်ရေးစာမူများ - ပါပီရပ်စ် (Papyri)။ သစ္စာကျမ်း ပါပီရပ်စ်များကို ဖော်ပြရန် ယေဘုယျအားဖြင့် သင်္ကေတ P ကို သေးငယ်သော မြှင့်ဂဏန်းများနှင့် အသုံးပြုသည် (P1, P2 စသည်)။ ခရစ်ယာန်ခေတ်၏ ပထမသုံးရာစုနှစ်အတွင်း ရေးသားခဲ့သော သစ္စာကျမ်း၏ မိတ္တူအများစုသည် ပါပီရပ်စ်ပေါ်တွင်ဖြစ်ရမည်ဖြစ်သော်လည်း၊ ၁၉၃၀ မတိုင်မီ ထိုစာမူအပိုင်းအစ ၄၄ ခုသာ သိရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ အရွယ်အစားသေးငယ်မှုကြောင့် ယခင်သိရှိထားသော အပိုင်းအစများသည် သစ္စာကျမ်းစာသား၏ သမိုင်းအတွက် တန်ဖိုးနည်းပါးသည်။ သို့သော် လက်ရှိရာစုနှစ်အတွင်း ပါပီရပ်စ်အုပ်စုနှစ်ခု၏ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုနှင့်အတူ အခြေအနေသည် သိသာစွာ ပြောင်းလဲသွားသည်။ ယနေ့တွင် သစ္စာကျမ်း ပါပီရပ်စ် ၈၀ ကျော်ကို သိရှိထားပြီး၊ သစ္စာကျမ်း၏ အဓိကအပိုင်းများကို ကိုယ်စားပြုထားသည်။

Principal Manuscripts of the New Testament.—Papyri. To designate New Testament papyri the symbol P is generally used with small raised numbers (P¹, and P², etc.). Although most copies of the New Testament written during the first three centuries of the Christian Era must have been on papyrus, only 44 fragments of such manuscripts were known before about 1930. Because of their small size these previously known fragments had little value for the history of the New Testament text. But with the discovery of two major groups of papyri during the present century the picture has radically changed. Today more than 80 New Testament papyri are known, and major portions of the New Testament are represented.

 

၁၉၃၀ ခန့်တွင် အီဂျစ်နိုင်ငံ ဟာမိုပိုလစ်အနီးတစ်နေရာတွင် ပါပီရပ်စာမူအုပ်စုတစ်ခု ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် အများစုကို အေ. ချက်စတာ ဘီတီ (A. Chester Beatty) မှ ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ဤတွေ့ရှိမှုတွင် ကျမ်းစာကုဒစ် (codices) ၁၁ ခုမှ အပိုင်းအစများ ပါဝင်ပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် ၇ ခုသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ဂရိစာသား ၈ စောင်ကို ကိုယ်စားပြုပြီး၊ ၃ ခုသည် သစ္စာကျမ်း၏ ဂရိစာသား၏ အဓိကအပိုင်းများကို ပါရှိသည်။ ကျမ်းစာစာအုပ်များပါဝင်သော ကုဒစ် ၁၀ ခုကို ၁၉၃၃ မှ ၁၉၃၇ အတွင်း ကျမ်းစာစာမူဆိုင်ရာ ထိပ်တန်းကျွမ်းကျင်သူ ဆာဖရက်ဒရစ် ကီနွန် (Sir Frederic Kenyon) မှ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။

About 1930 a group of papyrus manuscripts were discovered somewhere near Hermopolis in Egypt, most of which were acquired by A. Chester Beatty. The find consisted of portions of eleven different codices, seven of which represented the Greek text of eight Old Testament books, and three containing major portions of the Greek New Testament. The ten codices containing Biblical books were all published from 1933 to 1937 by Sir Frederic Kenyon, a first-rate expert in the field of Biblical manuscripts.

 

သစ္စာကျမ်း ကုဒစ်သုံးခုသည် ၃ ရာစုနှစ်မှဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ယခင်သိရှိထားသော အသေးငယ်ဆုံး အပိုင်းအစများမှလွဲ၍ သစ္စာကျမ်း၏ ရှေးအကျဆုံးစာမူများထက် ရာစုနှစ်တစ်ခုခန့် သက်တမ်းပိုရှည်သည်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများနှင့် တမန်တော်များကျမ်း (P45) ပါဝင်သော ကုဒစ်တွင် မူလတွင် စာရွက် ၃၀ ရှိပြီး၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်း လေးခုလုံးနှင့် တမန်တော်များကျမ်း၏ အခန်းကြီး ၁၄ ခုမှ ကိုယ်စားပြုအပိုင်းများ ပါရှိသည်။ မဿဲအပိုင်းမှလွဲ၍ ဤ ၃ ရာစုနှစ် ခရစ်ဝင်ကျမ်းစာမူ၏ သဘောသဘာဝကို ရှင်းလင်းစွာ ပြသရန် လုံလောက်သော အပိုင်းများ ထိန်းသိမ်းထားသည်။

The three New Testament codices are from the 3d century. They are thus about a century older than the earliest New Testament manuscripts known previously, except for some small fragments. The codex which originally consisted of the Gospels and Acts (P⁴⁵) is represented by 30 incomplete leaves, which contain representative portions of all four Gospels and of 14 chapters of Acts. With the exception of the Matthew portion, enough is preserved to give a clear picture of the nature of this 3d-century Gospel manuscript.

 

ဒုတိယကုဒစ် (P46) တွင် အနည်းငယ်ပျက်စီးထားသော စာရွက် ၈၆ ရွက်ပါရှိပြီး၊ ပေါလု၏ စာစောင်များကို ပါဝင်သည်။ ၎င်းသည် မူလတွင် စာရွက် ၁၀၄ ရွက်ပါရှိသည်ဟု ယူဆသည်။ ရှိရှိသောစာအုပ်များ၏ အစီအစဉ်မှာ ရောမ၊ ဟီဘရူး၊ ၁ ကောရိန္သု၊ ၂ ကောရိန္သု၊ ဧဖက်၊ ဂလာတိ၊ ဖိလိပ္ပိ၊ ကောလောသဲ၊ ၁ သက်သာလောနိမှဖြစ်သည်။ ဤကုဒစ်တွင် မူလပါဝင်သော စာအုပ်စုစည်းမှုတွင် ၁ သက်သာလောနိပြီးနောက် ၂ သက်သာလောနိပါဝင်ဖွယ်ရှိသော်လည်း၊ သင်ပုန်းကျမ်းများ (Pastoral Epistles) မပါဝင်ပုံရသည်။

The second codex (P⁴⁶) consists of 86 slightly damaged leaves containing Paul’s epistles. It is believed originally to have consisted of 104 leaves. The sequence of the extant books is Romans, Hebrews, 1 Corinthians, 2 Corinthians, Ephesians, Galatians, Philemon, Colossians, 1 Thessalonians. The original collection of books in this codex probably included 2 Thessalonians following 1 Thessalonians, but the Pastoral Epistles seem to have been missing.

 

ချက်စတာ ဘီတီ ပါပီရပ်စ်၏ တတိယ သစ္စာကျမ်း ကုဒစ် (P47) တွင် ပျက်စီးထားသော စာရွက် ၁၀ ရွက်ပါရှိပြီး၊ ဗျာဒိတ်ကျမ်း ၉ မှ ၁၇ အထိ အပိုင်းများပါဝင်သည်။ ဤလက်ရာတစ်ခုလုံးတွင် စာရွက် ၃၂ ရွက်ပါရှိရမည်။ ဤစာမူသည် ဗျာဒိတ်ကျမ်းပါဝင်သော ရှေးစာမူများ အနည်းငယ်သာရှိသောကြောင့် အထူးတန်ဖိုးရှိသည်။

The third New Testament codex of the Chester Beatty Papyri (P⁴⁷) consists of 10 damaged leaves containing sections of Rev. 9 to 17. The whole work must have consisted of 32 leaves. This manuscript was especially welcome, since there were very few early manuscripts that contained the book of Revelation.

 

ဤပါပီရပ်စ် ကုဒစ်သုံးခုသည် အပိုင်းအစများဖြစ်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် သစ္စာကျမ်း၏ စာအုပ် ၁၅ ခု၏ ကိုယ်စားပြုအပိုင်းများ၏ စာသားကို ၁၉၃၀ အထိ သိရှိထားသော ရှေးအကျဆုံးစာသားများထက် ရာစုနှစ်တစ်ခုသက်တမ်းပိုရှည်သောကြောင့် တန်ဖိုးကြီးမားသည်။ ဤထိန်းသိမ်းထားသော စာသားများတွင် ကြီးမားသော ကွာဟချက်များရှိသော်လည်း၊ ၎င်းတို့ကို အခြားကျမ်းစာစာမူများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ခြင်းဖြင့် တမန်တော်များ၏ သေဆုံးပြီးနောက် ရာစုနှစ်တစ်ခုကျော်အကြာ အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ ခရစ်ယာန်အသင်းတော်မှ အသုံးပြုခဲ့သော သစ္စာကျမ်း၏ ပုံစံကို ဆုံးဖြတ်နိုင်သည်။

Although these three papyrus codices are fragmentary, they have great value, since they furnish a text of representative portions of 15 New Testament books a hundred years older than the earliest texts known up to 1930. Although there are great gaps in these preserved texts, nevertheless if we compare them with other Bible manuscripts, it is possible to determine the kind of New Testament the Christian church of Egypt used during the 3d century, slightly more than a century after the death of the apostles.

 

၁၉၃၅ တွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော နောက်ထပ်အရေးကြီးသော ပါပီရပ်စ်အပိုင်းအစမှာ ရှိုင်းလန်းပါပီရပ်စ် နံပါတ် ၄၅၇ (P52) ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ၁၉၂၀ တွင် ဂရင်ဖဲလ် (Grenfell) မှ အခြားအပိုင်းအစများနှင့်အတူ ဝယ်ယူခဲ့ပြီး အင်္ဂလန်နိုင်ငံ မန်ချက်စတာရှိ ဂျွန် ရှိုင်းလန်းစာကြည့်တိုက်အတွက် ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၁၉၃၅ တွင် စီ.အိတ်ချ်. ရောဘတ် (C. H. Roberts) မှ စစ်ဆေးမှုမပြုမီထိ ၎င်း၏သဘောသဘာဝကို မသိရှိခဲ့ပေ။ ဤပါပီရပ်စ်အပိုင်းအစသည် ၃ လက်မခွဲမှ ၂ လက်မခွဲခန့် အရွယ်အစားရှိပြီး၊ ရှေ့တွင် ယောဟန် ၁၈:၃၁–၃၃ မှ အပိုင်းများနှင့် နောက်တွင် ယောဟန် ၁၈:၃၇–၃၈ မှ အပိုင်းများသာ ပါရှိသည်။ ပါပီရပ်စ်ကျွမ်းကျင်သူများအားလုံးက ၎င်းကို ၂ ရာစုနှစ်၏ ပထမနှစ်ဝက်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု သဘောတူပြီး၊ ဥရောပမှ ထင်ရှားသော ပညာရှင်အချို့က ၎င်းကို ဧကရာဇ် ထရာဂျန် (သက္ကရာဇ် ၉၈–၁၁၇) လက်ထက်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ အရွယ်အစားအားဖြင့် မသိသာသော်လည်း၊ ဤအပိုင်းအစသည် အလွန်တန်ဖိုးရှိသည်။ ၎င်းသည် ယောဟန်ခရစ်ဝင်ကျမ်းကို ၂ ရာစုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် စတင်ရေးသားခဲ့သည်ဟု သတ်မှတ်ထားသော ဝေဖန်သူများကို တိတ်ဆိတ်စေခဲ့သည်။ ယောဟန်ခရစ်ဝင်ကျမ်းကို အာရှမိုင်နာတွင် မူလရေးသားခဲ့သော်လည်း၊ ၂ ရာစုနှစ်အစောပိုင်းတွင် အီဂျစ်နိုင်ငံတွင် မိတ္တူတစ်စောင်ကို ဖြန့်ဝေပြီးဖြစ်သည်ဟူသော အချက်သည် ယောဟန်ခရစ်ဝင်ကျမ်းကို တမန်တော်ခေတ်အတွင်း ရေးသားခဲ့သည်ဟု အကြံပြုသည်။ စာမျက်နှာ ၁၂၈ ရှေ့တွင် ပုံကို ကြည့်ပါ။

Another extremely important papyrus fragment discovered in 1935 is the Rylands papyrus No. 457 (P⁵²). It had been bought, with many other fragments, by Grenfell in 1920 for the John Rylands Library in Manchester, England, but its character was not recognized until C. H. Roberts examined it in 1935. This little fragment of papyrus, about 3 1/2 by 2 1/2 in. in size, contains only parts of John 18:31–33 on the front and of vs. 37 and 38 on the back. All papyrus experts agree that it was written in the first half of the 2d century, and some prominent European scholars have dated it in the time of the emperor Trajan (a.d. 98–117). Although insignificant in size, this fragment has been of tremendous value. It has silenced those critics who dated the origin of the fourth Gospel in the late 2d century. The fact that the Gospel of John was originally written in Asia Minor, but had spread so far by the early 2d century that a copy was already current in Egypt at that time, raises the strong presumption that John’s Gospel was composed during the apostolic age. See illustration facing p. 128.

 

၁၉၅၀ နှစ်များအလယ်နှင့် ၁၉၆၀ နှစ်များအစောပိုင်းတွင် ဘွဒ်မာ ပါပီရပ်စ်များ၏ ထုတ်ဝေမှုသည် ဤရှာဖွေတွေ့ရှိမှုများ၏ တန်ဖိုးနှင့် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်သည်။ ဤစုစည်းမှုကို ဂျီနီဗာမြို့မှ စာပေဝါသနာရှင်နှင့် လူသားရေးရာပညာရှင် အင်မ်. မာတင် ဘွဒ်မာ (M. Martin Bodmer) ၏ အမည်ဖြင့် နာမည်ပေးထားပြီး၊ ၎င်းသည် ဂျီနီဗာမြို့ဆင်ခြေဖုံး ကိုလုံးနီ (Cologny) ရှိ ဘွဒ်မာ ကမ္ဘာ့စာပေစာကြည့်တိုက်၏ တည်ထောင်သူဖြစ်ပြီး၊ အီဂျစ်နိုင်ငံမှ ကုန်သည်တစ်ဦးထံမှ ၎င်းတို့ကို ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ဂန္တဝင်၊ အက်ဖရိုဖယ်၊ နှင့် ခရစ်ယာန်အစောပိုင်းလက်ရာများအပြင်၊ ဤစုစည်းမှုတွင် ဂရိဘာသာနှင့် ကော့ပတစ်ဘာသာဖြင့် ကျမ်းစာစာမူများ ပါဝင်သည်။ သစ္စာကျမ်း စာမူများသည် အလွန်အရေးကြီးသည်။

The value of these discoveries was rivaled by the publication of the Bodmer papyri in the mid-1950’s and early 1960’s. The collection was named after M. Martin Bodmer, a Genevan bibliophile and humanist, founder of the Bodmer Library of World Literature at Cologny, a suburb of Geneva, who purchased them from an Egyptian dealer. In addition to classical, apocryphal, and early Christian works, the collection contains Biblical manuscripts in Greek, as well as in Coptic. The New Testament manuscripts are of capital importance.

 

ဘွဒ်မာ ပါပီရပ်စ် နံပါတ် ၂ (P66) ကို ၁၉၅၆ တွင် ဂျီနီဗာတက္ကသိုလ်မှ ဂန္တဝင်စာပေပညာရှင် ဗစ်တာ မာတင် (Victor Martin) မှ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ယောဟန် ၆:၁၂–၃၅အေ မှလွဲ၍ ၎င်းတွင် ယောဟန်ခရစ်ဝင်ကျမ်း၏ ပထမ ၁၄ အခန်းကြီး (၁၄:၁၅ အထိ) ပါရှိသည်။ စာမူဆိုင်ရာ အချက်များအပေါ် အခြေခံ၍ မာတင်သည် ၎င်းကို သက္ကရာဇ် ၂၀၀ ခန့်တွင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဗီယင်နာရှိ အမျိုးသားစာကြည့်တိုက်မှ ပါပီရပ်စ်စုစည်းမှုဒါရိုက်တာ ဟာဘတ် ဟန်ဂါ (Herbert Hunger) က ၎င်းကို ၂ ရာစုနှစ်အလယ်ခန့်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု အကြံပြုခဲ့သည်။ ဤသက္ကရာဇ်များအရ၊ ဤပါပီရပ်စ်သည် အောက်တွင်ဖော်ပြထားသော အန်ရှယ်စာမူများထက် ၁၂၅ နှစ်သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပို၍ ရှေးကျသည်။ ၎င်းသည် ကျမ်းစာပါပီရပ်စ်များအနက် အကောင်းဆုံး ထိန်းသိမ်းထားသော စာမူဖြစ်ပြီး၊ ယောဟန်ခရစ်ဝင်ကျမ်းကို မူလရေးသားပြီးနောက် ရာစုနှစ်တစ်ခုခန့်အကြာသို့ ပို့ဆောင်ပေးသည်။ ၎င်းသည် ထိုခရစ်ဝင်ကျမ်း၏ မူလစကားလုံးများကို သက်သေထူရာတွင် အရေးကြီးသော သက်သေဖြစ်သည်။ ထုတ်ဝေထားသော စာမျက်နှာ ၁၀၀ သည် ၆ လက်မမှ ၅ လက်မခွဲ အရွယ်အစားရှိသည်။ ၁၉၅၈ တွင် ကျန်ရှိသော စာရွက် ၄၆ ရွက်၏ အပိုင်းအစများကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ စာမူတစ်ခုလုံး၏ မိတ္တူပုံစံကို ၁၉၆၂ တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။

Bodmer Papyrus II, P⁶⁶, was published in 1956 by Victor Martin, professor of classical philology in the University of Geneva. With the exception of John 6:12–35^a, the publiaction contained the first 14 chapters (down to 14:15) of the Gospel of John. On paleographical grounds Martin dated the manuscript c. a.d. 200. Herbert Hunger, the director of papyrological collections in the National Library in Vienna, advocated an earlier date, about the middle of the second century. According to these dates, the papyrus is 125 years or more earlier than the great uncials listed below. It is the best preserved of all of the Biblical papyri and takes us back to about a hundred years after the fourth Gospel was originally written. It must therefore be regarded as an important witness to the original wording of that Gospel. The 100 pages published measure 6 by 5 1/2 inches. In 1958 the fragments of the remaining 46 pages of the papyrus were published. A facsimile of the entire manuscript was published in 1962.

 

ပါပီရပ်စ် ဘွဒ်မာ နံပါတ် ၁၄–၁၅ (P75) တွင် လုကာနှင့် ယောဟန်ကျမ်းများ၏ အဓိကအပိုင်းများ ပါရှိပြီး၊ ဗီ. မာတင်နှင့် ပီ. ကိုင်ဆာ (P. Kaiser) မှ ၁၉၆၁ တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဤတည်းဖြတ်သူများက ၎င်းကို သက္ကရာဇ် ၁၇၅ မှ ၂၂၅ အကြားတွင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတွင် မူလစာရွက် ၁၄၄ ရွက်အနက် ၁၀၂ ရွက်ပါရှိပြီး၊ တစ်ရွက်လျှင် ၁၀ လက်မခွဲမှ ၅ လက်မ ၁/၈ အရွယ်အစားရှိသည်။ ၎င်းတွင် လုကာ ၃:၁၈ မှ ၁၈:၁၈ နှင့် လုကာ ၂၂:၄ မှ ယောဟန် ၁၅:၈ အထိ ပါရှိသည်။ ၎င်း၏စာသားသည် ကုဒစ် ဗာတီကန်နပ်နှင့် ကော့ပတစ်ဘာသာ၏ ဆာဟီးဒစ်စာမူများနှင့် အဓိကအားဖြင့် ကိုက်ညီသည်။ ၎င်းသည် P66 ထက် အနည်းငယ်ရှေးကျနိုင်ပြီး ပိုမိုကောင်းမွန်သော စာသားပါရှိပုံရသည်။ ဤစာမူနှစ်ခုစလုံးသည် အလက်ဇန္ဒရိုင်ယန်စာသားအမျိုးအစားကို ထောက်ခံသော်လည်း၊ P75 သည် ကုဒစ် ဗာတီကန်နပ်နှင့် ကိုက်ညီပြီး၊ P66 သည် ကုဒစ် ဆီနိုင်တစ်နှင့် ပိုမိုနီးကပ်ပြီး၊ တစ်ချိန်တည်းတွင် အခြားစာမူများတွင် မတွေ့ရသော ဖတ်ရှုမှုများကို ထိန်းသိမ်းထားသည်။ P75 သည် လုကာခရစ်ဝင်ကျမ်း၏ ရှေးအကျဆုံးမိတ္တူဖြစ်ပြီး၊ ယောဟန်ကျမ်း၏ ဒုတိယရှေးအကျဆုံးဖြစ်ဖွယ်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းသည် အလွန်တန်ဖိုးရှိသည်။ ဤစာမူများသည် အလက်ဇန္ဒရိုင်ယန်စာသားအမျိုးအစားသည် အနည်းဆုံး သက္ကရာဇ် ၂၀၀ တွင် တည်ရှိခဲ့သည်ကို ပြသသည်။

Papyrus Bodmer XIV–XV, P⁷⁵, containing major portions of Luke and John, was published by V. Martin and P. Kaiser in 1961. These editors dated it between a.d. 175 and 225. It consists of 102 of about 144 original pages, each measuring 10 1/2 by 5 1/8 inches. It contains Luke 3:18 to 18:18 and Luke 22:4 to John 15:8. Its text agrees in the main with Codex Vaticanus and the Sahidic manuscripts of the Coptic version. It may be slightly older than P⁶⁶ and seems to contain a better text. Both manuscripts support the Alexandrian text type, but whereas P⁷⁵ agrees with Codex Vaticanus, P⁶⁶ seems to be closer to Codex Sinaiticus, while at the same time preserving readings not found elsewhere in the manuscripts. P⁷⁵ contains the earliest known copy of the Gospel of Luke, and, probably, the next to the oldest of John. It is therefore of inestimable value. These MSS show that the Alexandrian type of text was in existence at least as early as a.d. 200.

 

Papyrus Bodmer VII–VIII, P72 တွင် ဂျုဒ်၊ ၁ ပေတရုနှင့် ၂ ပေတရု၏ အစောဆုံး လက်ရေးမူများ ပါရှိသည်။ ၎င်းတို့ကို အခြားသော စာရွက်စာတမ်းများနှင့်အတူ စုစည်းထားပြီး၊ စုစည်းထားသော စာအုပ်တွဲသည် လက်ရေးဆရာ လေးဦး၏ လက်ရာဖြစ်သည်။ ဤစာတမန်သုံးစောင်အပြင်၊ ဤစုစည်းမှုတွင် မာရီ၏ မွေးဖွားခြင်း၊ ကိုရိန္သုမြို့သို့ ပေါလ်ရေးသော အိုင်ဒီယိုဂရပ်ဖစ် စာများ၊ ဆောလမန်၏ ဆယ်တစ်ခုမြောက် အိုဒ်၊ မယ်လီတို၏ ပသခါပွဲအကြောင်း ဟောပြောချက်၊ ဓမ္မသီချင်းတစ်ပုဒ်၏ အပိုင်းအစ၊ ဖိလီယား၏ အာပိုလဂျီနှင့် ဆာလံ ၃၃ နှင့် ၃၄ တို့ ပါဝင်သည်။ ဤပါပီရပ်စ်စာအုပ်တွဲသည် တတိယရာစုနှစ်မှဖြစ်ပြီး၊ ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် မိုက်ကယ် တက်စတူးဇ်က ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ စာတမန်များ၏ စာသားသည် Codex Vaticanus နှင့် Sahidic ဗားရှင်းနှင့် သိသိသာသာ တူညီသည်။

Papyrus Bodmer, VII–VIII, P⁷², contains the earliest known copies of Jude and 1 and 2 Peter. These were bound up with a miscellaneous assortment of other documents, the total codex representing the work of four different scribes. Besides the three epistles, the collection contains the Nativity of Mary, apocryphal correspondence of Paul to the Corinthians, the Eleventh Ode of Solomon, Melito’s Homily on the Passover, a fragment of a hymn, the Apology of Philias, and Psalms 33 and 34. This papyrus codex, dating from the third century, was published by Michael Testuz in 1959. The text of the epistles is substantially like that of Codex Vaticanus and the Sahidic version.

 

Papyrus Bodmer XVII, P74 ကို ၁၉၆၁ ခုနှစ်တွင် ရူဒိုးဖ် ကတ်ဆာ က ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၎င်းတွင် တမန်တော်များ၏အကျဉ်းချုပ်၊ ဂျိမ်း၊ ၁ ပေတရုနှင့် ၂ ပေတရု၊ ၂ ယောဟန်နှင့် ၃ ယောဟန်၊ ဂျုဒ် တို့၏ အပိုင်းအစများ ပါရှိသည်။ ၎င်းသည် ထိန်းသိမ်းမှု အခြေအနေ ညံ့ဖျင်းပြီး၊ ခုနှစ်ရာစုနှစ်မှ ဖြစ်သဖြင့် ယခင်ဖော်ပြခဲ့သော ပါပီရပ်စ်များထက် အရေးပါမှု နည်းပါးသည်။

Papyrus Bodmer XVII, P⁷⁴, was published in 1961 by Rudolphe Kasser. It contains portions of Acts, James, 1 and 2 Peter, 2 and 3 John, and Jude. It is in a poor state of preservation and does not have the importance of the papyri mentioned, since it comes from the seventh century.

 

ပါရှမန့်ပေါ်ရှိ အန်စီယယ်များ ၂၆၅ ကျော်ကို ယခုသိရှိထားပြီး၊ အချို့မှာ အပိုင်းအစငယ်များသာ ဖြစ်သည်။ မသိရှိရသေးသော သမ္မာကျမ်းစာ လက်ရေးမူများကို ပုံမှန်ရှာဖွေတွေ့ရှိလေ့ရှိသဖြင့်၊ သတ်မှတ်ထားသော နံပါတ်သည် ကြာရှည်မတိကျနိုင်ပါ။

Number and Symbols of Uncial Parchment Manuscripts. More than 265 uncials on parchment, some only small fragments, are now known. Since discoveries of unknown Bible manuscripts are regularly made, no given number is accurate for long.

 

ရာစုနှစ်တစ်ခုကျော်ကြာ ပညာရှင်များသည် အဓိက အန်စီယယ်များကို လက်တင်အက္ခရာ အကြီးများ (A, B, C စသည်) ဖြင့် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့ ကုန်ဆုံးသွားသောအခါ၊ လက်တင်အက္ခရာနှင့် မတူသော ဂရိအက္ခရာ အကြီးများဖြစ်သည့် Γ, Δ, Λ တို့ကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ နောက်ထပ်သင်္ကေတများ လိုအပ်လာသောအခါ ဟီဘရူးအက္ခရာကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ပညာရှင်များသည် Codex Vaticanus ကို B သင်္ကေတဖြင့်၊ Koridethianus ကို ဂရိ Θ ဖြင့်၊ Sinaiticus ကို ဟီဘရူး א ဖြင့် သတ်မှတ်သည်။

For more than a century scholars have been accustomed to designate the principal uncials by capital letters of the Latin alphabet (A, B, C, etc.). When these were exhausted, they used those capital letters of the Greek alphabet that are different from the Latin letters, such as Γ, Δ, Λ, and when more symbols were desired, recourse was had to the Hebrew alphabet. Hence, scholars designate the famous Codex Vaticanus by the symbol B, the Koridethianus by the Greek Θ, and the Sinaiticus by the Hebrew א.

 

ဤသင်္ကေတများသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းပညာရှင်များအကြား ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံထားသော်လည်း၊ ၎င်းတို့အသုံးပြုမှုတွင် အားနည်းချက်များရှိသည်။ အကြောင်းမှာ အက္ခရာသုံးမျိုးပင်လျှင် အန်စီယယ်တိုင်းအတွက် သင်္ကေတတစ်ခုစီ ပေးရန် မလုံလောက်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်၊ စာသားဝေဖန်ရေးပညာရှင် ကြီးကျယ်သူများထဲမှ တစ်ဦးဖြစ်သော ကတ်စပါ ရန်နီ ဂရီဂိုရီက အန်စီယယ်တစ်ခုစီအား O1, O2, O3 စသည်ဖြင့် စဉ်ဆက်နံပါတ်ပေးသည့် နောက်ထပ်စနစ်တစ်ခုကို မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ ဂရီဂိုရီ၏ စနစ်သည် ယခုအချိန်ထိ အကောင်းဆုံးဖြစ်သော်လည်း၊ လိုက်နာသူ အနည်းငယ်သာရှိသည်။ နောက်ထပ်ထင်ရှားသော ပညာရှင် ဟာမန်း ဗွန်ဆိုဒန်က နောက်ထပ်စနစ်တစ်ခုကို အကြံပြုခဲ့သော်လည်း၊ ပညာရှင်များက ၎င်းကို ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံခြင်းမရှိပါ။

Although these symbols have found such wide acceptance among New Testament scholars that they can scarcely be displaced, their use has disadvantages, since the letters of even three alphabets are not sufficient in number to furnish a symbol for every uncial. For this reason Caspar René Gregory, one of the greatest of textual critics, introduced another system, giving to each uncial a sequential number prefixed by O, as O1, O2, O3, etc. Although Gregory’s system is the best proposed thus far, it has found few adherents. Hermann von Soden, another noted scholar, suggested yet a different system, but scholars have not accepted it generally.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ စာအုပ်အားလုံးပါဝင်သော လက်ရေးမူများသည် အနည်းငယ်သာရှိသည်။ သိရှိထားသော အန်စီယယ် ၁၉၀ ခန့်ရှိသော်လည်း၊ ၎င်းတို့အနက် ၄ ခုသာလျှင် မူလက စာအုပ်အားလုံးပါဝင်ခဲ့သည်။ သိရှိထားသော မီနူစကူးလ် ၂,၇၅၀ ခန့်အနက် ၄၆ ခုသာလျှင် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတစ်ခုလုံးပါရှိသည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ စာအုပ်အားလုံးကို တစ်အုပ်တည်းတွင် စုစည်းထားခြင်းသည် အဆင်မပြေဘဲ စရိတ်ကြီးမားသည်။ ထို့ကြောင့် လက်ရေးမူအများစုသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ အစိတ်အပိုင်းများသာ ပါရှိသည်၊ အထူးသဖြင့် ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၊ ပေါလ်၏ စာတမန်များ၊ သို့မဟုတ် ယေဘုယျစာတမန်များ ဖြစ်သည်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများနှင့် ပေါလ်၏ ရေးသားချက်များသည် အစောပိုင်းခရစ်ယာန်အသင်းတော်တွင် ယေဘုယျစာတမန်များထက် ပို၍ အသုံးပြုခဲ့သောကြောင့်၊ ၎င်းစာအုပ်များသည် လက်ရေးမူများတွင် ပို၍ပါဝင်သည်။

Only a few manuscripts contain all the books of the New Testament. Although there are about 190 known uncials, only 4 of them originally contained all the books, and only 46 of some 2,750 known minuscules have the entire New Testament. A complete collection of all New Testament books in one volume was unwieldy and expensive. For this reason most manuscripts contain only parts of the New Testament, particularly the Gospels, the epistles of Paul, or the general epistles. Since the Gospels and Paul’s writings were in wider use in the early church than were the general epistles, these books occur in a greater number of manuscripts.

 

အဓိက အန်စီယယ်များ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာသားကို လေ့လာသူတစ်ဦးသည် သမ္မာကျမ်းလက်ရေးမူအားလုံးကို မမှတ်မိနိုင်သလို၊ အန်စီယယ်အားလုံးကိုပင် မမှတ်မိနိုင်ပါ။ သို့သော်၊ အသက်အကြီးဆုံးနှင့် ထင်ရှားသော လက်ရေးမူအချို့ကို သိထားသင့်သည်၊ ၎င်းတို့၏ သက်သေပေးချက်အပေါ် မူတည်၍ ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ စံပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှုများနှင့် RV, ASV, RSV ကဲ့သို့သော ခေတ်သစ်ဘာသာပြန်များ ပြုလုပ်ထားသည်။

The Principal Uncials. No student of the New Testament text can remember all Bible manuscripts, and scarcely even all uncials. However, he should be acquainted with some of the oldest and most famous manuscripts on whose testimony standard printed editions of the Greek New Testament text and modern translations such as the RV, ASV, and RSV are based.

 

Codex Vaticanus သည် ယခုသိရှိထားသော သမ္မာကျမ်း၏ အသက်အကြီးဆုံး ပါရှမန့်စာအုပ်တွဲ နှစ်ခုအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဗာတီကန်စာကြည့်တိုက်သို့ မည်သို့ရောက်ရှိလာသည်ကို မသိရသော်လည်း၊ ၁၄၈၁ ခုနှစ်တွင် ထိုစာကြည့်တိုက်၏ ပထမဆုံးစာရင်းပြုစုမှုတွင် Codex Vaticanus ပါဝင်ပြီးဖြစ်သည်။ ရာစုနှစ်များစွာကြာ ၎င်းကို အသုံးမပြုခဲ့ဘဲ၊ ဗာတီကန်အာဏာပိုင်များသည် ၎င်းကို လေ့လာလိုသော ပညာရှင်များထံမှ တစ်ခါတစ်ရံ ဖုံးကွယ်ထားခဲ့သည်။ အကြိမ်များစွာ ကြိုးစားပြီးနောက်၊ ဂျာမန်စာသားဝေဖန်ရေးပညာရှင် ကွန်စတန်တင် တစ်ရှင်ဒေါ့ဖ်က ၁၈၆၇ ခုနှစ်တွင် ၎င်း၏ထုတ်ဝေမှုကို ခွင့်ပြုချက်ရရှိခဲ့သည်။ ၁၉၀၄ ခုနှစ်တွင် သိပ္ပံနည်းကျ ကျေနပ်ဖွယ် ဖက်ဆီမီလီ ပုံတူပွားထုတ်ဝေမှုတစ်ခု ထွက်ပေါ်လာပြီး၊ ဤတန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်သော စာရွက်စာတမ်းကို ပညာရှင်အားလုံးအတွက် ရရှိနိုင်စေခဲ့သည်။

Codex Vaticanus (B). The Codex Vaticanus is one of the two oldest parchment codices of the Bible now known. How it found its way into the Vatican Library is unknown, but in 1481, when the first catalogue of that library was made, the Codex Vaticanus already was part of it. For several centuries it remained unused, and Vatican authorities occasionally even withheld it from scholars who wished to consult it. After many fruitless efforts the German textual critic, Constantin Tischendorf, finally succeeded in obtaining permission for its publication, which occurred in 1867. A scientifically satisfactory facsimile reproduction appeared in 1904, making this priceless document available to all scholars.

 

လက်ရှိစာအုပ်တွဲတွင် စာရွက် ၇၅၉ ရွက်ပါရှိပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် ၁၄၂ ရွက်တွင် ဓမ္မသစ်ကျမ်းပါရှိသည်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၊ တမန်တော်များ၏အကျဉ်းချုပ်၊ ယေဘုယျစာတမန်များနှင့် ပေါလ်၏စာများသည် ဟီးဗြဲ ၉:၁၄ အထိ ထိန်းသိမ်းထားသည်။ ဟီးဗြဲ၏ ကျန်ရှိသည့်အပိုင်း၊ ၁ တိမောသေ၊ တိတု၊ ဖိလေမုန်နှင့် ဗျာဒိတ်ကျမ်းတို့ ပျောက်ဆုံးနေသည်။ စာရွက်များသည် ၉ လက်မအရွယ်ရှိပြီး၊ တစ်ရွက်လျှင် သုံးကော်လံ၊ တစ်ကော်လံလျှင် ၄၂ ကြောင်းပါရှိသည်။ လက်ရေးသည် သပ်ရပ်လှပပြီး စတုတ္ထရာစုနှစ်၏ စတိုင်ဖြစ်သည်။ ဤလက်ရေးမူသည် ရှစ်ရာစုနှစ်မှ ဆယ်ရာစုနှစ်ကြားတွင် နောက်ပိုင်းလက်တစ်ဦးက မှိန်ဖျော့သွားသော စာသားကို ပြန်လည်ရေးထားခြင်းနှင့် ဒိုင်ယာကရစ်တစ်အမှတ်အသားများ ထည့်သွင်းခြင်းဖြင့် ထိခိုက်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင်၊ ဤမသိရှိရသော လက်ရေးဆရာသည် စာသားဝေဖန်ရေးပညာရှင်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး၊ သူ့အတွက် မသင့်လျော်ဟု ထင်ရသော စကားလုံးများနှင့် အက္ခရာများကို ပြန်ရေးရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ပြင်ဆင်သူ နှစ်ဦးက နောက်ထပ်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

The extant codex consists of 759 leaves, of which 142 contain the New Testament. The Gospels, the Acts, the general epistles, and Paul’s letters up to Heb. 9:14 are preserved. The remainder of Hebrews, 1 Timothy, Titus, Philemon, and Revelation are missing. The pages are 9 by 9 in. in size, containing three columns of 42 lines each. The writing is neat and elegant and is in the style of the 4th century. The manuscript has unfortunately suffered through additions by a later had sometime between the 8th and 10th centuries, which retraced script that had become faint, and added diacritical markings. Furthermore, this unknown scribe acted as a textual critic by refusing to retrace such words and letters as seemed to him out of place. Two later correctors made even further alterations. See illustration facing p. 129.

 

CODEX SINAITICUS (א, တစ်ခါတစ်ရံ S သင်္ကေတဖြင့်လည်း ဖော်ပြသည်၊ အထူးသဖြင့် ဟီဘရူးအက္ခရာ ဖောင့်မရှိသော ပရင်တာများအတွက်) ဤလက်ရေးမူသည် သမ္မာကျမ်း၏ အသက်အကြီးဆုံး ပါရှမန့်စာအုပ်တွဲ နှစ်ခုအနက် ဒုတိယဖြစ်သည်။ တစ်ရှင်ဒေါ့ဖ်က ၁၈၄၄ ခုနှစ်တွင် စိန့်ကက်သရင်း ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း၌ စွန့်ပစ်စာရွက်ခြင်းတွင် ၎င်း၏ ၁၂၉ ရွက်ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အနက် ၄၃ ရွက်ကို ထိုအချိန်တွင် ယူဆောင်သွားနိုင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် လိပ်ဇစ်မြို့ရှိ တက္ကသိုလ်စာကြည့်တိုက်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၁၈၅၃ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယအကြိမ် ရှာဖွေမှုတွင် အောင်မြင်မှုမရခဲ့သော်လည်း၊ ၁၈၅၉ ခုနှစ်တွင် တတိယအကြိမ် နေထိုင်စဉ် ၎င်း၏ ကျန်ရှိသော လက်ရေးမူကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ တစ်ရှင်ဒေါ့ဖ်၏ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုဖြင့်၊ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းက ၎င်းစာအုပ်တွဲကို ရုရှားဘုရင် အလက်ဇန္ဒါး II ထံ လှူဒါန်းခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို စိန့်ပီတာစဘတ်ရှိ အင်ပီရီယယ်စာကြည့်တိုက်တွင် ထားရှိခဲ့သည်။ ၁၉၃၃ ခုနှစ်တွင် ဆိုဗီယက်အစိုးရသည် ၎င်းကို ဗြိတိန်နိုင်ငံသို့ ပေါင် ၁၀၀,၀၀၀ ဖြင့် ရောင်းချခဲ့ပြီး၊ ထိုအချိန်မှစ၍ ၎င်းသည် ဗြိတိသျှပြတိုက်တွင် ရှိနေသည်။ ၁၈၆၂ ခုနှစ်တွင် တစ်ရှင်ဒေါ့ဖ်က Sinaiticus ကို ဖက်ဆီမီလီ အမျိုးအစားဖြင့် အတွဲလေးတွဲဖြင့် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၁၉၁၁ ခုနှစ်တွင် ဓာတ်ပုံပုံတူပွားထုတ်ဝေမှုတစ်ခု ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။

Codex Sinaiticus (א, sometimes indicated by the symbol S, especially by printers who do not have a font of Hebrew letters). This manuscript is the second of the two oldest parchment codices of the Bible. Tischendorf discovered 129 leaves of it in a wastepaper basket in the monastery of St. Catherine at Mt. Sinai in 1844. Of these, he was able to take away at the time 43 leaves, which came into the possession of the library of the University of Leipzig. After a second search in 1853, which proved fruitless, he finally succeeded in discovering the remainder of the manuscript during a third stay at the monastery in 1859. Through Tischendorf’s mediation, the monastery donated the codex to Alexander II, czar of Russia, who placed it in the Imperial Library at St. Petersburg. In 1933 the Soviet Government sold it to Great Britain for œ100,000, and since that time it has been in the British Museum in London. In 1862 Tischendorf published the Sinaiticus in facsimile type in four monumental volumes. A photographic reproduction appeared in 1911. See illustration facing p. 129.

 

ဤစာအုပ်တွဲတွင် စာရွက် ၃၄၆ ရွက်ပါရှိပြီး၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတစ်ခုလုံးသည် ၎င်းတို့အနက် ၁၄၅ ရွက်တွင် ပါရှိသည်။ ထို့အပြင်၊ အိုင်ဒီယိုဂရပ်ဖစ်သော ဗာနဗတ်၏စာနှင့် ဟာမတ်၏ သိုးထိန်းကျမ်း၏ သုံးပုံတစ်ပုံလည်း ပါဝင်သည်။ စာရွက်များသည် ၁၇ လက်မ နှင့် ၁၅ လက်မ အရွယ်ရှိပြီး၊ တစ်ရွက်လျှင် ကော်လံ ၄ ခုနှင့် တစ်ကော်လံလျှင် ၄၈ ကြောင်းပါရှိသည်။ လက်ရေးသည် Vaticanus နှင့် ဆင်တူသော်လည်း၊ အနည်းငယ်လျှော့ဂရုစိုက်ထားပြီး၊ လက်သုံးဦးမှ ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ထားသည်။ ဤလက်ရေးမူသည် စတုတ္ထရာစုနှစ်တွင် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ Vaticanus ထက် အနည်းငယ်နောက်ကျဖွယ်ရှိသည်။

This codex consists of 346 leaves; the complete New Testament occupies 145 of these. Also included are the apocryphal Letter of Barnabas and one third of the Shepherd of Hermas. The pages measure 17 by 15 in., and contain 4 columns of 48 lines each. The script, although similar to that of Vaticanus, is somewhat less carefully executed, and contains many corrections made by three different hands. This manuscript was written in the 4th century, probably somewhat later than Vaticanus.

 

CODEX ALEXANDRINUS (A) ရာစုနှစ်များစွာကြာ ဤအန်စီယယ်သည် ဥရောပတွင် ယေဘုယျအားဖြင့် သိရှိထားသော တစ်ခုတည်းသော ရှေးဟောင်းသမ္မာကျမ်း လက်ရေးမူဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ပဉ္စမရာစုနှစ်တွင် အီဂျစ်တွင် ရေးသားခဲ့သည်။ ၁၆၂၁ ခုနှစ်တွင် ထင်ရှားသော ဂရိဘိုးဘေး ဆီရီးလ် လူကာက ၎င်းကို အလက်ဇန္ဒရီးယားမှ ကွန်စတန်တီနိုပယ်သို့ ခေါ်ဆောင်သွားခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ ကွန်စတန်တီနိုပယ်ဘိုးဘေးအဖြစ် ခန့်အပ်ခံရချိန်တွင် ဖြစ်သည်။ ခုနစ်နှစ်အကြာ ၁၆၂၈ ခုနှစ်တွင် ၎င်းကို အင်္ဂလန်ဘုရင် ချားလ်စ် I ထံ လက်ဆောင်ပေးခဲ့သည်။ ၁၇၅၇ ခုနှစ်တွင် ဂျော့ဂ်ျ II က ၎င်းကို ဗြိတိသျှပြတိုက်တွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာသားကို ၁၇၈၆ ခုနှစ်တွင် စာလုံးပုံစံဖြင့် ပထမဆုံးထုတ်ဝေခဲ့ပြီး၊ ၁၈၇၉ ခုနှစ်တွင် ဓာတ်ပုံပုံတူပွားထုတ်ဝေမှုတစ်ခု ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။ ၁၉၀၉ ခုနှစ်တွင် အတိုင်းအတာလျှော့ထားသော ဒုတိယအကြိမ်ထုတ်ဝေမှုကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။

Codex Alexandrinus (A). For several centuries this uncial was the only ancient Bible manuscript generally known in Europe. It was written in the 5th century in Egypt. In 1621 the well-known Greek patriarch Cyril Lucar took it from Alexandria to Constantinople upon his appointment to the patriarchate of the latter city. Seven years later he presented it to King Charles I of England. In 1757 George II installed it in the British Museum. Its New Testament text was first published in 1786 in type, a photographic reproduction was produced in 1879, and a second edition was issued on a reduced scale in 1909.

 

ဤလက်ရေးမူတွင် စာရွက် ၇၇၃ ရွက်ပါရှိပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် ဓမ္မသစ်ကျမ်းသည် ၁၄၄ ရွက်တွင် ပါရှိသည်။ စာရွက်များသည် ၁၂.၅ လက်မ နှင့် ၁၀.၅ လက်မ အရွယ်ရှိပြီး၊ တစ်ရွက်လျှင် ကော်လံ ၂ ခုနှင့် တစ်ကော်လံလျှင် ၅၀ ကြောင်းပါရှိသည်။ လက်ရေးသည် လေးလံပြီး ကြီးမားသည်။ မဿဲ ၁–၂၄၊ ယောဟန်၏ စာရွက်နှစ်ရွက်နှင့် ၂ ကောရိန္သု၏ စာရွက်သုံးရွက်တို့ ပျောက်ဆုံးနေသည်။ ကျမ်းစံစာအုပ်များအပြင်၊ Alexandrinus တွင် ရောမမြို့မှ ကလီမန့်၏ စာတမန်နှစ်စောင်လည်း ပါဝင်သည်။

The manuscript comprises a total of 773 leaves, of which the New Testament accounts for 144. The leaves are 12 1/2 by 10 1/2 in., and carry two columns of 50 lines each. The script is heavy and large. Missing from the manuscript are chapters 1–24 of Matthew, two leaves of John, and 3 leaves of 2 Corinthians. In addition to the canonical books of the New Testament, Alexandrinus also contains the two epistles of Clement of Rome. See illustration facing p. 129.

 

CODEX EPHRAEMI RESCRIPTUS (C) ဤပါလီမ်ပ်စက်သည် မူလက ကွန်စတန်တီနိုပယ်တွင်ရှိခဲ့ပြီး၊ ၁၄၅၃ ခုနှစ်တွင် ကွန်စတန်တီနိုပယ်သည် တူရကီများလက်သို့ ကျရောက်သောအခါ ဖလောရင့်သို့ ယူဆောင်သွားခဲ့သည်။ ဆယ့်ခြောက်ရာစုနှစ်တွင် ကက်သရင်း ဒီ မယ်ဒီစီ သည် ပြင်သစ်ဘုရင် ဟင်နရီ II ၏ သတို့သမီးဖြစ်လာသောအခါ၊ ဤလက်ရေးမူကို သူမ၏ မင်္ဂလာဆောင်လက်ဆောင်အဖြစ် ရရှိခဲ့ပြီး ပါရီမြို့သို့ ယူဆောင်သွားခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ယခုအခါ အမျိုးသားစာကြည့်တိုက်တွင် ရှိသည်။ မူလက ပဉ္စမရာစုနှစ်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဤလက်ရေးမူ၏ စာသားကို ဆယ့်နှစ်ရာစုနှစ်တွင် ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး၊ ဆီးရီးယားအသင်းတော်ဖခင် ဧဖရာမ်၏ စာတမ်း ၃၈ ခုဖြင့် အစားထိုးခဲ့သည်။ ၎င်းစာအုပ်တွဲသည် ၎င်း၏ နာမည်ကို ဧဖရာမ်ထံမှ ရရှိခဲ့သည်။ စာသားကို ဖတ်မရဟု ကြေညာခဲ့သော်လည်း၊ တစ်ရှင်ဒေါ့ဖ်က နှစ်နှစ်ကြာ စိတ်ရှည်လက်ရှည် လုပ်ဆောင်ပြီးနောက်၊ ဤလက်ရေးမူကို အောင်မြင်စွာ ဖတ်ရှုနိုင်ခဲ့ပြီး ၁၈၄၃ ခုနှစ်တွင် ၎င်း၏ ဓမ္မသစ်ကျမ်းအပိုင်းကို ဖက်ဆီမီလီ အမျိုးအစားဖြင့် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။

Codex Ephraemi Rescriptus (C). This palimpsest was originally in Constantinople, from where it was taken to Florence when Constantinople fell to the Turks in 1453. When Catherine de’ Medici became the bride of Henry II of France in the 16th century, she received this manuscript as part of her dowry and took it to Paris, where it is now in the National Library. Originally written in the 5th century, the text of this manuscript was erased in the 12th century and replaced by 38 treatises of the Syrian Church Father Ephraem, from whom the codex received its name. Although the original text had been declared illegible, Tischendorf, after patiently working two years, successfully deciphered the manuscript and published its New Testament portion in facsimile type in 1843.

 

ဤလက်ရေးမူတွင် စာရွက် ၂၀၉ ရွက်ပါရှိပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် ၆၄ ရွက်တွင် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ အပိုင်းများနှင့် ၁၄၅ ရွက်တွင် ဓမ္မသစ်ကျမ်းပါရှိသည်။ စာရွက်များသည် ၁၂.၅ လက်မ နှင့် ၁၉.၅ လက်မ အရွယ်ရှိပြီး၊ တစ်ရွက်လျှင် ကော်လံတစ်ခုသာ ပါရှိသည်။ ၂ သက်သာလောနိမှတပါး ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ စာအုပ်တိုင်းပါရှိသော်လည်း၊ မည်သည့်စာအုပ်မျှ ပြည့်စုံမှုမရှိပါ။ ထို့ကြောင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ငါးပုံသုံးပုံခန့်သာ လက်ရှိတည်ရှိသည်။

The manuscript consists of 209 leaves, of which 64 contain sections of the Old Testament, and 145 of the New. These leaves are 12 1/2 by 19 1/2 in., and carry only one column to the page. Every book of the New Testament is represented with the exception of 2 Thessalonians and 2 John, but none is perfect; thus only about five eighths of the New Testament is extant.

 

CODEX FREERIANUS (W) ဤစာအုပ်တွဲကို စတုတ္ထရာစုနှစ်နှောင်းပိုင်း သို့မဟုတ် ပဉ္စမရာစုနှစ်အစောပိုင်းတွင် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများသာ ပါရှိသည်။ ၁၉၀၆ ခုနှစ်တွင် မစ္စတာ ချားလ်စ် အယ်လ် ဖရီးယားက ၎င်းကို ကိုင်ရိုတွင် ဝယ်ယူခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ယခုအခါ ဝါရှင်တန်ဒီစီရှိ ဖရီးယားအနုပညာပြခန်းတွင် ရှိသည်။ ဤလက်ရေးမူသည် ၎င်း၏ စာသားတွင် ထူးခြားသော ထူးထူးခြားခြားမှုများ ပြသထားသည်။ မဿဲ၊ လုကာ ၈:၁၃ မှ လုကာ ၂၄:၅၃၊ နှင့် ယောဟန် ၁:၁ မှ ယောဟန် ၅:၁၂ တို့သည် ဘိုင်ဇန်တိုင်း စာသားအမျိုးအစားကို ပြသသည်။ လုကာနှင့် ယောဟန်၏ ကျန်ရှိသည့်အပိုင်းများသည် Vaticanus နှင့် Sinaiticus မှ တင်ပြသော စာသားနှင့် ကိုက်ညီသည်။ မာကု ၁:၁ မှ မာကု ၅:၃၀ သည် အနောက်တိုင်း စာသားအမျိုးအစားကို ဖော်ပြပြီး၊ မာကု၏ ကျန်ရှိသည့်အပိုင်းသည် ကယ်ဆရာအမျိုးအစားဖြစ်သည်။ မာကု၏ နိဂုံးတွင် နောက်ထပ်ထူးခြားချက်တစ်ခုမှာ “ဖရီးယားလိုဂျီယွန်” ဟုခေါ်သော ဗားရှင်းဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းကို မာကု ၁၆:၁၄ တွင် ဆွေးနွေးထားသည်။

Codex Freerianus (W). This codex was written toward the end of the 4th or in the early 5th century and contains the Gospels only. In 1906 Mr. Charles L. Freer bought it in Cairo. It is now in the Freer Gallery of Art, Washington, D.C. This manuscript shows strange peculiarities in its text. Matthew, Luke 8:13 to Luke 24:53, and John 1:1 to John 5:12 exhibit the Byzantine type of text; the rest of Luke and of John agree with the text presented by the Vaticanus and Sinaiticus; Mark 1:1 to Mark 5:30 reveals a Western type of text, and the remainder of Mark, a Caesarean. (See below for a further discussion of these various types of text.) Another variant in the ending of Mark is the so-called “Freer Logion,” for a discussion of which see on Mark 16:14.

 

CODEX BEZAE CANTABRIGIENSIS (D) ဤလက်ရေးမူသည် ဆဌမရာစုနှစ်မှ အန်စီယယ်ဖြစ်ပြီး၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများနှင့် တမန်တော်များ၏အကျဉ်းချုပ်ကို ဂရိနှင့် လက်တင်ဘာသာနှစ်မျိုးဖြင့် ပါရှိသည်။ ၎င်းသည် တစ်ချိန်က ပြင်သစ်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမား သီအိုဒိုးရပ်စ် ဘီဇာ၏ ပိုင်ဆိုင်မှုဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ၁၅၈၁ ခုနှစ်တွင် ၎င်းကို ကိန်းဘရစ်ချ်တက္ကသိုလ်စာကြည့်တိုက်သို့ လက်ဆောင်ပေးခဲ့သည်။ ၎င်း၏ နှစ်ဘာသာဖြစ်မှုသည် ၎င်းကို တောင်ပိုင်းပြင်သစ် သို့မဟုတ် တောင်ပိုင်းအီတလီမှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ညွှန်ပြသည်။ အထူးသဖြင့် လုကာ၏ ရေးသားချက်များတွင်၊ ဤလက်ရေးမူသည် ရှေးဟောင်း ဆီးရီးယားနှင့် ရှေးဟောင်း လက်တင်ဘာသာပြန်များတွင်လည်း တွေ့ရှိရသော ထူးခြားသော ထူးထူးခြားခြားမှုများ ပြသထားသည်။ ၎င်းတွင် ဟာကွက်များစွာလည်း ပါရှိသည်။

Codex Bezae Cantabrigiensis (D). This manuscript is an uncial of the 6th century containing the Gospels and Acts in both Greek and Latin. It takes its name from the fact that it was once the property of the French Reformer Theodorus Beza, who in 1581 presented it to the library of the University of Cambridge. Its bilingual character points either to southern France or to southern Italy as its place of origin. Especially in Luke’s writings this manuscript shows strange peculiarities that are found also in Old Syriac and Old Latin translations. It also contains many gaps.

 

CODEX CLAROMONTANUS (D) ဤလက်ရေးမူသည် D သင်္ကေတဖြင့်လည်း သတ်မှတ်ထားပြီး၊ ၎င်းတွင် ပေါလ်၏ စာတမန်များသာ ပါရှိပြီး Codex Bezae တွင်မပါရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည်လည်း တစ်ချိန်က ဘီဇာ၏ ပိုင်ဆိုင်မှုဖြစ်ခဲ့သည်။ ဤလက်ရေးမူသည် ၎င်းတစ်ချိန်က ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သော ကလာမောင်တို ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းမှ နာမည်ရရှိခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ယခုအခါ ပါရီမြို့ရှိ အမျိုးသားစာကြည့်တိုက်တွင် ရှိသည်။ Bezae ကဲ့သို့ပင်၊ Claromontanus သည် ဆဌမရာစုနှစ်မှဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် Bezae ၏ အဖော်အတွဲတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။

Codex Claromontanus (D). The letter D is also assigned to this bilingual manuscript, since it contains only Paul’s epistles, which Codex Bezae does not have, and it also once belonged to Beza. The manuscript takes its name from the monastery of Clermont, to which it at one time belonged. It is now in the National Library in Paris. Like Bezae, Claromontanus is from the 6th century and was probably once a companion volume to it.

 

CODEX KORIDETHIANUS (Θ) ဤခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၏ အန်စီယယ်သည် ယခင်ဖော်ပြခဲ့သော လက်ရေးမူများနှင့် များစွာကွဲပြားသည်။ ၎င်းသည် နောက်ကျမွေးဖွားခဲ့ပြီး၊ ဂရိဘာသာကို အနည်းငယ်သာ ကျွမ်းကျင်သော မဖြစ်မနေ လက်ရေးဆရာတစ်ဦးက ကိုးရာစုနှစ်တွင် ရေးသားခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ ဗွန်ဆိုဒန်က ၎င်းကို ၁၉၀၆ ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး သတိပြုမိခဲ့သော်လည်း၊ ၁၉၁၃ ခုနှစ်တွင် ဘီးယားမန်းနှင့် ဂရီဂိုရီက ထုတ်ဝေခဲ့ပြီးမှသာ ၎င်းသည် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။ ၎င်း၏ နာမည်သည် ၎င်းကို ယခင်ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သော ကောက်ကပ်စ်ရှိ ကိုရီဒသီ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းမှ ဆင်းသက်လာသည်။

Codex Koridethianus (Θ). This uncial of the Gospels differs in many respects from those already mentioned. It is of late origin, having been written probably in the 9th century by an unskilled scribe who had only a rudimentary knowledge of Greek. Von Soden noticed it first in 1906, but it did not become well known until Beermann and Gregory published it in 1913. Its name is derived from the monastery of Koridethi in the Caucasus, where it formerly was kept. It is now at Tiflis in the U.S.S.R. Koridethianus is a valuable manuscript because its text, particularly of Mark, is of the Caesarean type, which goes back at least to the third century.

 

မိုင်နစ်စကျူးလ် မိုင်နစ်စကျူးလ် စုစုပေါင်း ၂,၇၅၀ ကျော်ကို လေ့လာရန်ရရှိနိုင်သော်လည်း ၎င်းတို့၏တန်ဖိုးသည် အန်စီယယ်လ်များထက် များစွာနည်းပါးသည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့သည် နောက်ပိုင်းရာစုနှစ်များမှဖြစ်သည်။ မိုင်နစ်စကျူးလ် ၄၆ ခုသာ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတစ်ခုလုံးပါရှိပြီး၊ ကျန်အားလုံးသည် အစိတ်အပိုင်းများသာပါရှိသည်၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများကို များသောအားဖြင့် တွေ့ရသည်။ မိုင်နစ်စကျူးလ်များကို အာရဗီဂဏန်းများဖြင့် ခွဲခြားသတ်မှတ်သည်။

Minuscules. Although there are more than 2,750 minuscules available for study, their value is far less than that of the uncials, because they are of rather late date. Only 46 minuscules contain the whole New Testament; all others carry only parts of it, the Gospels being represented most often. Minuscule manuscripts are identified by Arabic numerals.

 

မိုင်နစ်စကျူးလ်အများစုသည် နောက်ပိုင်းမူလဖြစ်သော စာသားအမျိုးအစားကို ဖော်ပြသော်လည်း၊ အချို့သည် အလွန်စောသောစာမူများ၏ မိတ္တူဖြစ်ပုံရသည်။ ဥပမာ၊ မိုင်နစ်စကျူးလ် ၃၃ သည် ကိုဒက်စ်ဗက်တီကာနပ်စ်နှင့် အနီးကပ်တူညီသော စာသားရှိသည်။ အချို့မိုင်နစ်စကျူးလ်များသည် မိသားစုများဖွဲ့စည်းထားပြီး၊ ဥပမာ ၁, ၁၁၈, ၁၃၁, နှင့် ၂၀၉ တို့သည် ကာဆိုမ်း ကျမ်းကို အသုံးပြုခဲ့သော အော်ရဂျင်း၏ ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်းနှင့် ဆင်တူသော မူလပုံစံသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိသည်ဟု ကာဆိုပ် လိတ်က ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်၊ ၎င်းကို ယေဘုယျအားဖြင့် ကီဆာရီယန်စာသားဟု ခေါ်သည်။ အိုင်းရစ်ပညာရှင် ဒဘလျူအိပ်ချ် ဖာရာက ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော နောက်ထပ်ဆက်စပ်မိသားစုတစ်ခုမှာ မိုင်နစ်စကျူးလ် ၁၃, ၆၉, ၁၂၄, နှင့် ၃၄၆ တို့ဖြစ်သည်။

Although most minuscules reveal a type of text that is of late origin, there are some that apparently are copies of very early manuscripts. Minuscule 33, for example, has a text that is almost identical with that of Codex Vaticanus. Some minuscules form families, like 1, 118, 131, and 209, which Kirsopp Lake discovered go back to an archetype similar to the Greek New Testament that Origen used in Caesarea, generally called the Caesarean text. Another related family was discovered by the Irish scholar W. H. Farrar, minuscules 13, 69, 124, and 346.

 

လက်ရှင်နရီ လက်ရှင်နရီများသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ကျမ်းစာသင်ခန်းစာများကို ၎င်းတို့၏သင့်လျော်သောအစီအစဉ်အတိုင်း ပါရှိသော စာအုပ်များဖြစ်ပြီး၊ ဘုရားကျောင်းနှစ်အတွင်း ဝတ်ပြုပဌနာပွဲများတွင် ဖတ်ရှုရန်ဖြစ်သည်။ အချို့တွင် ဥပုသ်နေ့နှင့် တနင်္ဂနွေနေ့များအတွက်သာ သင်ခန်းစာများပါရှိပြီး၊ အချို့တွင် ရက်သတ္တပတ်နေ့များအတွက်လည်း ပါရှိသည်။ လက်ရှင်နရီ စာမူများ၏ လူသိများသော အရေအတွက်သည် ၂,၁၃၅ သို့ရောက်ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် မူရင်းစာသားပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရာတွင် တန်ဖိုးနည်းပါးသော်လည်း၊ အများစုသည် နောက်ပိုင်းမိတ္တူများဖြစ်သောကြောင့်၊ ၎င်းတို့သည် အချို့ဖတ်ရှုမှုများ၏ မူလပေါက်ဖွားရာနေရာနှင့် ပထဝီဝင်ပျံ့နှံ့မှုကို ခြေရာခံရာတွင် အထောက်အကူပြုသည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းစာမူများရေးသားခဲ့သော ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများနှင့် ဘုရားကျောင်းများကို မကြာခဏသိရှိထားသည်။

Lectionaries. Lectionaries are books containing the New Testament scriptural lessons in their proper sequence, to be read in worship services during the church year. Some contain the lections for the Sabbaths and Sundays only, while others include those for weekdays, as well. The number of known lectionary manuscripts has reached 2,135. Although their value for the reconstruction of the original text is very small, since most of them are rather late copies, they do aid in helping to trace the places of origin and the geographical spread of certain readings, as the monasteries and churches in which these manuscripts were written are often known.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ရှေးဟောင်းစာမူများ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာမူများနှင့်ပတ်သက်သော အကျဉ်းချုပ်အနေဖြင့်၊ ပညာရှင်များသည် မူရင်းရေးသားသူများနှင့် သိပ်မဝေးသော စာမူအချို့ကို ပိုင်ဆိုင်ထားသည်။ ဗက်တီကာနပ်စ်နှင့် ဆီနိုင်တီကပ်စ်ဟူသော ကြီးမားသော အန်စီယယ်လ်များသည် တမန်တော်များနောက် ၂၅၀ နှစ်ခန့်တွင် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ ဘီတီနှင့် ဘော့ဒ်မာပါပိုင်ရပ်စ်များသည် တစ်ရာစုနှစ်ပိုစောသောအချိန်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိသည်၊ ထို့ကြောင့် မူရင်းရေးသားမှုနှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ရှေးအကျဆုံးမိတ္တူများထုတ်လုပ်မှုကြားတွင် ၁၀၀ နှစ်ကျော်သာရှိသည်။ ဤအချက်တွင် ဓမ္မသစ်ကျမ်းပညာရှင်သည် ရှေးဂရိစာပေလက်ရာများဖြစ်သော ဆိုဖိုကလီး၊ အက်စခီလပ်စ်၊ ယူရီပိုင်ဒီး၊ အရစ္စတိုဖန်းနီး၊ ပလေတို စသည့်သူများ၏ လေ့လာသူများထက် ပိုမိုကံကောင်းသည်။ ဥပမာ၊ ထိုစာရေးဆရာများ၏ လက်ရာများသည် ၎င်းတို့သေဆုံးပြီး ၁၂ မှ ၁၆ ရာစုနှစ်အကြာ အလယ်ခေတ်မိုင်နစ်စကျူးလ်များမှသာ သိရှိရသည်။ လက်တင်စာပေလက်ရာများသည် များသောအားဖြင့် ၎င်းတို့၏စာရေးဆရာများနှင့် ၅၀၀ မှ ၇၀၀ နှစ်အကွာတွင်ရှိသည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာမူများသည် မူရင်းများနှင့် များစွာပိုမိုနီးကပ်သောကြောင့်၊ ခေတ်သစ်ပညာရှင်များ၏ ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်းထုတ်ဝေမှုများသည် မူရင်းစာရေးဆရာများ၏ စာမူများနှင့် မည်သည့်အရေးကြီးသောအချက်တွင်မျှ မကွဲပြားကြောင်း အားကိုးအားထားပြုနိုင်သည်။

A summary of available New Testament manuscripts reveals that scholars are in the possession of some manuscripts that are not far removed in time from the original authors. The great uncials, Vaticanus and Sinaiticus, were written about 250 years after the apostles, and the Beatty and Bodmer Papyri go back a century earlier, so that there is a gap of little more than 100 years between the writing of the originals and the production of our earliest extant copies. In this respect the New Testament scholar is in a much more fortunate position than the student of other famous Greek works of antiquity. For example, the writings of Sophocles, Aeschylus, Euripides, Aristophanes, Plato, and others are known only through medieval copies written in minuscules, 12 to 16 centuries after the death of their authors. Copies of Latin works are removed usually 500 to 700 years from their authors. Because New Testament manuscripts go back so much nearer to the originals, modern scholarly editions of the Greek New Testament can be depended upon as not varying in virtually any important point from the manuscripts of the original writers.

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ရှေးဟောင်းဘာသာပြန်များ ခရစ်ယာန်သင်ကြားမှုများ ဂရိစကားမပြောသောနိုင်ငံများသို့ ပျံ့နှံ့သွားသောအခါ၊ ဒေသသုံးဘာသာစကားဖြင့် ဘုရားကျောင်း၏ သန္ဓိဌာန်ကျမ်းစာများကို ဘာသာပြန်ရန်လိုအပ်လာသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဒုတိယရာစုနှစ်အကုန်တွင် ဓမ္မသစ်ကျမ်းကို ဆီးရီးယားမြောက်ပိုင်းနှင့် အထက်မက်ဆိုပိုတေးမီးယားတွင် ပြောဆိုသော အာရမိတ်ဘာသာစကားတစ်မျိုးဖြစ်သော ဆီးရီယက်သို့ ဘာသာပြန်ခဲ့သည်။ အီတလီနှင့် မြောက်အာဖရိကရှိ ခရစ်ယာန်များအတွက် လက်တင်ဘာသာသို့ ထိုအချိန်တွင်ပင် ဘာသာပြန်ခဲ့သည်၊ အထက်အီဂျစ်ရှိ ယုံကြည်သူများအတွက် ကော့ပ်တစ်ဘာသာသို့လည်း အေဒီ ၂၀၀ မတိုင်မီ ဘာသာပြန်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင်၊ အများစုမှာ အစောပိုင်းအလယ်ခေတ်တွင်၊ ဂေါသစ်၊ အာမေးနီးယား၊ ဂျော်ဂျီယား၊ အီသီယိုးပီးယား၊ နှင့် အာရဗီဘာသာသို့ ဘာသာပြန်မှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။

The Ancient Translations of the New Testament.—When Christian teaching spread into countries where Greek was not spoken, versions of the sacred writings of the church in the vernacular were needed. Hence, probably toward the end of the 2d century, the New Testament was translated into Syriac, a form of Aramaic spoken in northern Syria and Upper Mesopotamia. For the Christians of Italy and Northern Africa translations were made into Latin about the same time, and for the believers of Upper Egypt, into Coptic also probably before a.d. 200. Later, mostly during the early Middle Ages, translations were made into Gothic, Armenian, Georgian, Ethiopic, and Arabic.

 

ဆီးရီယက်၊ ရှေးလက်တင်၊ နှင့် ကော့ပ်တစ်ဘာသာပြန်များသည် စာသားသုတေသနအတွက် တန်ဖိုးကြီးမားသည်။ ၎င်းတို့၏အရေးပါမှုမှာ ၎င်းတို့သည် ရှိရှိသမျှ ဂရိစာမူများထက် စောပိုင်းတွင်ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် ဒုတိယရာစုနှစ်အကုန်တွင် ရှိခဲ့သော စာသားအမျိုးအစားများကို သက်သေထူသည်။ ၎င်းတို့သည် သတ်မှတ်ထားသော ပထဝီဧရိယာများမှဖြစ်သောကြောင့်၊ အချို့ထူးခြားသောဖတ်ရှုမှုများနှင့် စာသားကွဲပြားမှုများ၏ မူလပေါက်ဖွားရာနေရာကို ဖော်ပြရာတွင်လည်း အထောက်အကူပြုသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့၏အသုံးဝင်မှုသည်လည်း ကန့်သတ်ချက်များရှိသည်၊ အကြောင်းမှာ မည်သည့်ဘာသာပြန်မှု မူရင်းကို အပြည့်အဝသစ္စာရှိစွာ ပြန်ဆိုနိုင်ခြင်းမရှိပြီး၊ ဤရှေးဟောင်းဘာသာပြန်များသည် နောက်ပိုင်းမိတ္တူများတွင်သာ ရှိပြီး၊ ၎င်းတို့သည် အခြားစာမူများကဲ့သို့ သူတို့၏ကိုယ်ပိုင်စာသားသမိုင်းရှိသည်။ အာရဗီ၊ အင်္ဂလို-ဆက်ဆွန်၊ ဝါလ်ဒင်စီယန်၊ နှင့် ရှေးဂျာမန်ကဲ့သို့ နောက်ပိုင်းအလယ်ခေတ်ဘာသာပြန်များတွင်လည်း ထိုကန့်သတ်ချက်များရှိသည်။ ၎င်းတို့ထဲမှ အချို့သည် ဂရိစာသားထက် လက်တင်ဗူလ်ဂိတ်မှ ဘာသာပြန်ထားသော ဘာသာပြန်များဖြစ်သည်။

The most ancient versions, Syriac, Old Latin, and Coptic, have great value for textual research. Their importance lies in the fact that they were made earlier than any extant Greek manuscript. Thus they serve as witnesses to the textual types that existed toward the end of the 2d century. Since they come from limited geographical areas, they are also helpful in revealing the place of origin of certain peculiar readings and textual variants. However, their usefulness is also subject to limitations in that no translation is a faithful rendering of the original, and these ancient translations are extant only in later copies which, like all other manuscripts, have their own textual histories. The same limitations are shared by later medieval translations such as the Arabic, Anglo-Saxon, Waldensian, and Old German. Some of these, indeed, were translations of translations, having been taken from the Latin Vulgate rather than the Greek text.

 

ရှေးလက်တင်ဘာသာပြန်များ ဤဘာသာပြန်များသည် ဂျရုမ်းက ဗူလ်ဂိတ်ကို လေးရာစုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် မထုတ်ဝေမီကတည်းက ရှိခဲ့သည်။ စာမူတစ်ခုစီသည် အခြားစာမူများနှင့် များစွာကွဲပြားသည်။ အော်ဂပ်စတင်က ဤအချက်နှင့်ပတ်သက်၍ ဟီဘရူးကျမ်းစာကို ဂရိဘာသာသို့ ဘာသာပြန်သူများ၏ အရေအတွက်ကို (အနှစ်ခုနစ်ဆယ်) သိရှိထားသော်လည်း၊ လက်တင်ဘာသာပြန်များပြုလုပ်သူများ၏ အရေအတွက်ကို ထိုသို့မပြောနိုင်ဟု မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ရှေးလက်တင်ဘာသာပြန်စာမူ ၅၀ ထက်နည်းသော စာမူများသည် လေးရာစုနှစ်မှ ဆယ်သုံးရာစုနှစ်အထိ ရှိသည်။ ၎င်းတို့၏စာသားသည် ဘီဇီအေး၏ ဂရိစာသားနှင့် အနီးကပ်ဆက်စပ်နေပြီး၊ အချို့သောအချက်များတွင် ရှေးဆီးရီယက်ဘာသာပြန်နှင့်လည်း ဆက်စပ်နေသည်။ ရှေးလက်တင်ဘာသာပြန်များကို မကြာခဏသုံးသော အီတာလာဟူသော အမည်သည် မမှန်ကန်ပြီး၊ အော်ဂပ်စတင်၏ အသုံးအနှုန်းတစ်ခုကို နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းအပေါ် အခြေခံထားသည်၊ သူသည် ဤအသုံးအနှုန်းကို ဗူလ်ဂိတ်အတွက် အမှန်တကယ်အသုံးပြုခဲ့သည်။

Old Latin Translations. These translations date from the time before Jerome produced the Vulgate late in the 4th century. Each manuscript varies widely from all the others. Augustine, commenting on this fact, said that the number was known of those who translated the Hebrew Bible into Greek (the Seventy), but that this could not be said of the number of those who had made Latin translations. Fewer than 50 manuscripts of these Old Latin translations are known, coming from the 4th to the 13th century. Their text is closely related to the Greek text of Bezae, and in some respects to that of the Old Syriac translation. The name Itala, frequently applied to the Old Latin translations, is incorrect, and is based on a misunderstanding of an expression of Augustine, who actually used this term for the Vulgate.

 

ဗူလ်ဂိတ် ရှေးလက်တင်ဘာသာပြန်များ၏ ကွဲပြားမှုကြီးမားမှုကြောင့် ပြည့်စုံသောပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုတစ်ခု လိုအပ်လာသည်။ ၎င်းကို ဂျရုမ်းက သူ၏သူငယ်ချင်း ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဒမားဆပ်စ်၏ ထောက်ပံ့မှုဖြင့် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဂျရုမ်းသည် ဥရောပအမျိုးအစားဖြစ်သော ရှေးလက်တင်စာသားကို အသုံးပြုပြီး ဂရိစာမူများနှင့်အညီ ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ သူသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းအတွက် အေဒီ ၃၈၂ ခန့်တွင် စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ၄၀၅ တွင် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကိုလည်း ဘာသာပြန်ခဲ့သည်။ သူ၏လုပ်ငန်းကို ရောမမှ ထောက်ပံ့ခဲ့သောကြောင့်၊ ဂျရုမ်း၏ ဘာသာပြန်သည် ယခင်ဗားရှင်းများကို တဖြည်းဖြည်းအစားထိုးခဲ့ပြီး၊ နောက်ဆုံးတွင် “ဗူလ်ဂိတ်” ဟူသော ဂုဏ်ပြုခေါင်းစဉ်ကို ရရှိခဲ့သည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ “ဘုံတစ်ခု” ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၎င်း၏လက်ခံမှုသည် ၎င်း၏စာသားတွင် အချို့ပြင်ဆင်မှုများမရှိမချင်း မသေချာခဲ့ပေ။ ထို့ကြောင့်၊ ယနေ့သိရှိထားသော ဗူလ်ဂိတ်သည် ဂျရုမ်း၏ လက်ရာသကသက်မဟုတ်ပေ။ ဗူလ်ဂိတ်ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဝေဖန်ပိုင်းခြားထုတ်ဝေမှုကို အောက်စဖို့ဒ်တွင် အင်္ဂလိကန်ပညာရှင်များက ၁၈၉၉-၁၉၅၄ တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၁၉၀၇ မှစ၍ ဘန်နီဒစ်တင်းပညာရှင်များသည် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသော လက်တင်ကျမ်းစာတစ်ခုအပေါ် လုပ်ဆောင်နေပြီး၊ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာအုပ်အများစုကို ထုတ်ဝေပြီးဖြစ်သည်။

The Vulgate. The great differences between the various Old Latin translations necessitated a complete revision. This was undertaken by Jerome under the sponsorship of his friend Pope Damascus. Jerome used an Old Latin text of European type and corrected it in accordance with Greek manuscripts. He began his work on the New Testament about a.d. 382. By 405 he had also made a translation of the Old Testament. Since his work was sponsored by Rome, Jerome’s translation gradually replaced earlier versions, and finally received the honored title of Vulgate, “the common one.” Its acceptance, however, was not secured until its text had experienced some modifications. Hence, the Vulgate, as known today, is by no means purely the product of Jerome. A critical edition of the Vulgate New Testament was published at Oxford by a group of Anglican scholars (1899–1954). Since 1907, Benedictine scholars have been at work on a revised Latin Bible; most of the Old Testament books have been published.

 

ရှေးဆီးရီယက်ဘာသာပြန်များ ကျမ်းစာကို ဆီးရီယက်ဘာသာသို့ ဘာသာပြန်မှုသမိုင်းသည် လက်တင်ဘာသာသို့ ဘာသာပြန်မှုများနှင့် ဆင်တူမှုများစွာရှိပြီး၊ မူလမသိရှိရသော အစောပိုင်းဘာသာပြန်များသည် နောက်ဆုံးတွင် အသိအမှတ်ပြုထားသော စံဗားရှင်းတစ်ခုသို့ လမ်းဖွင့်ပေးခဲ့သည်။

Old Syriac Translations. The history of Bible translations into Syriac shows great similarities to that of translations into Latin inasmuch as early translations of obscure origin finally gave way to a recognized standard version.

 

ဒိုင်ယတ်ဆာရွန် ဒိုင်ယတ်ဆာရွန်သည် ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးစောင်၏ သဟဇာတဖြစ်သော စာအုပ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဒုတိယရာစုနှစ်ဒုတိယပိုင်းတွင် တတ်ရှင်းက ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏အမည်သည် “လေးခုမှတဆင့်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးစောင်၏ သဟဇာတဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ဆီးရီးယန်ဘုရားကျောင်းသည် ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးစောင်အစား ဒိုင်ယတ်ဆာရွန်ကို နီးပါးသီးသန့်အသုံးပြုခဲ့သော်လည်း၊ တတ်ရှင်း၏လက်ရာ၏ ဆီးရီယက်မိတ္တူမရှိပါ။ ၎င်းကို အာရဗီ၊ လက်တင်၊ ဒတ်ချ်၊ နှင့် ဂရိစာသား၏ စာရွက်တစ်ရွက်မှ လွတ်လပ်သောဘာသာပြန်များမှသာ သိရှိရသည်။ ဒိုင်ယတ်ဆာရွန်ကို ဆီးရီယက်သို့မဟုတ် ဂရိဘာသာဖြင့် မူရင်းရေးသားခဲ့သလားဟူသော မေးခွန်းသည် မဖြေရှင်းရသေးပါ။

The Diatessaron. The Diatessaron is a Gospel harmony prepared by the apologist Tatian probably in the second half of the 2d century. Its name probably means literally, “through four,” implying that it is a harmony of the four Gospels. Although for several centuries the Syrian church used the Diatessaron almost exclusively instead of the four Gospels, no Syriac copy of Tatian’s work is extant. It is known only from some free translations into Arabic, Latin, Dutch, and from one leaf of a Greek text. The question as to whether or not the Diatessaron was written originally in Syriac or in Greek is not settled.

 

ကျူရီတိုနီယမ်ဆီးရီယက် ဤခရစ်ဝင်ကျမ်းစာမူသည် အီဂျစ်ရှိ ကော့ပ်တစ်ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတွင် တွေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ ၁၈၄၂ တွင် ဗြိတိသျှပြတိုက်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းကို ပဉ္စမရာစုနှစ်တွင် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ခေတ်သစ်တည်းဖြတ်သူ ဒဘလျူ ကျူရီတွန်၏ အမည်ဖြင့် ခေါ်ဆိုသည်။ ၎င်းသည် ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးစောင်၏ ဘာသာပြန်ဖြစ်ပြီး၊ အေဒီ ၂၀၀ ခန့်တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

The Curetonian Syriac. This manuscript of the Gospels, found in a Coptic monastery in Egypt, came into the possession of the British Museum in 1842. It was written in the 5th century, and is named after its modern editor, W. Cureton. The translation of the four Gospels, of which it is a copy, was made about a.d. 200.

 

ဆီနိုင်တစ်ဆီးရီယက် ဤခရစ်ဝင်ကျမ်းစာမူသည် ၁၈၉၂ တွင် စိန့်ကက်သရင်းဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတွင် မစ္စစ် အေ အက်စ် လူးဝစ်နှင့် မစ္စစ် အေ ဒီ ဂစ်ဘဆင်တို့က ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ပါလင်ပ်ဆက်ဖြစ်ပြီး၊ ကျူရီတိုနီယမ်ဆီးရီယက်မှ ထိန်းသိမ်းထားသော ဘာသာပြန်ထက် ပိုစောသော ဘာသာပြန်တစ်ခုကို တင်ပြသည်။

The Sinatic Syriac. This manuscript of the Gospels was discovered by Mrs. A. S. Lewis and Mrs. A. D. Gibson in the monastery of St. Catherine at Mt. Sinai in 1892. It is a palimpsest, and presents a translation that is probably earlier than that preserved by the Curetonian Syriac.

 

ရှေးဆီးရီယက်ဗားရှင်း၏ တမန်တော်များ၏လုပ်ဆောင်ချက်များနှင့် ပေါလုစာများ၏ စာမူမရှိပါ။ ၎င်းကို အရှေ့ဖခင်များ၏ ကိုးကားချက်များမှသာ သိရှိရပြီး၊ တမန်တော်များ၏လုပ်ဆောင်ချက်များအတွက် အာမေးနီးယားဘာသာဖြင့်သာ ထိန်းသိမ်းထားသော အက်ဖရိမ်၏ ဝေဖန်ချက်မှသာ သိရှိရသည်။

No manuscript of the Old Syriac version of Acts and the Pauline epistles is extant. It is known only through citations by Eastern Fathers and, in the case of Acts, by Ephraim’s commentary preserved only in Armenian.

 

ပါရှစ်တာ ဤဗားရှင်းသည် “ရိုးရှင်း” သို့မဟုတ် “ဘုံ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး၊ ပဉ္စမရာစုနှစ်အစတွင် ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး၊ ဆီးရီးယန်ဘုရားကျောင်းများ နက်စတိုရီယန်နှင့် မိုနိုဖီဆိုက်အဖြစ် အေဒီ ၄၃၁ တွင် ခွဲထွက်ပြီးနောက်တွင်လည်း ဆီးရီယက်ဗူလ်ဂိတ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဤဗားရှင်းတွင် ယေဘုယျစာများ လေးစောင် (၂ ပေတရု၊ ယုဒ၊ ၂ ယောဟန်၊ ၃ ယောဟန်) နှင့် ဗျာဒိတ်ကျမ်းတို့ မပါရှိပါ။ ၎င်း၏စာမူ ၃၅၀ ကျော်ကို သိရှိထားပြီး၊ ၎င်းတို့ထဲမှ အချို့သည် ပဉ္စမသို့မဟုတ် ဆဌမရာစုနှစ်မှဖြစ်သည်။

The Peshitta. This version, whose name means “simple” or “common” was produced about the beginning of the fifth century and became the Syriac Vulgate even after the Syriac churches split into Nestorian and Monophysite branches in a.d. 431. This version lacked four of the general epistles (2 Peter, Jude, 2 and 3 John) and Revelation. More than 350 manuscripts of it are known, of which several date from the 5th or 6th centuries.

 

ကော့ပ်တစ်ဘာသာပြန်များ ခရစ်ယာန်ခေတ်တွင် အီဂျစ်၏ ဒေသသုံးဘာသာစကားကို ကော့ပ်တစ်ဟု ခေါ်သည်။ အောက်အီဂျစ်တွင်သုံးသော ကော့ပ်တစ်ဒေသိယစကားကို ဘိုဟဲရစ်ဟု ခေါ်ပြီး၊ အထက်အီဂျစ်တွင် လူသုံးများသော ဒေသိယစကားကို ဆာဟီဒစ်ဟု ခေါ်သည်။ ဘိုဟဲရစ်ဘာသာဖြင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာမူ ၁၂၀ ကျော်ကို သိရှိထားပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ကိုးရာစုနှစ်မှ ဆယ်နှစ်ရာစုနှစ်အထိ ဖြစ်နိုင်သည်။ ၎င်းတို့သည် ကွဲပြားမှုအနည်းငယ်သာရှိပြီး၊ ဗက်တီကာနပ်စ်နှင့် ဆီနိုင်တီကပ်စ်ဟူသော ကြီးမားသော ဂရိစာမူများမှ ကိုယ်စားပြုထားသော စာသားအမျိုးအစားကို သစ္စာရှိစွာ ပြန်လည်ထုတ်လုပ်ထားသည်။

The Coptic Translations. The native language of Egypt in Christian times is known as Coptic. The Coptic dialect used in Lower Egypt was called Bohairic, and that current in Upper Egypt was termed Sahidic. More than 120 New Testament manuscripts in Bohairic, dating probably from the 9th century to the 12th, are known. These show few variants and are faithful reproductions of the type of text represented by the great Greek manuscripts, the Vaticanus and the Sinaiticus.

 

ဆဟီးဒစ်ဘာသာပြန်မူတစ်ခုလည်း ရှိပြီး၊ ၎င်းသည် ဘိုဟဲရစ်ဘာသာပြန်မူနှင့် စာသားပုံစံတွင် နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေသည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင် ကိုဒတ်စ်ဘီဇဲ၊ ရှေးဟောင်း လက်တင်နှင့် ရှေးဟောင်း ဆီးရီးယက်ဘာသာပြန်များတွင် တွေ့ရှိရသည့် စာသားများလည်း ပါဝင်သည်။ ဆဟီးဒစ်သစ္စာခံစာပေများ၏ စာမူများသည် ဘိုဟဲရစ်ဘာသာဖြင့်ရှိသည့်စာမူများလောက် မများပြားပါ။ ၎င်းတို့သည် ပဉ္စမရာစုမှ နဝမရာစုအထိ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည်။ ဤကော့ပ်တစ်ဘာသာပြန်များကို မည်သည့်အချိန်တွင် မူလထုတ်လုပ်ခဲ့သည်ကို အတိအကျ မသိရသေးသော်လည်း၊ ဆဟီးဒစ်ဘာသာပြန်မူသည် တတိယရာစုအစတွင် ပေါ်ထွက်လာပြီး၊ ဘိုဟဲရစ်ဘာသာပြန်မူသည် အနည်းငယ်နောက်ကျမှ ပေါ်ထွက်လာသည်ဟု ယူဆရသည်။

A Sahidic translation is also extant that is closely related in textual form to the Bohairic version. At the same time it also contains readings found in Codex Bezae, in Old Latin and in Old Syriac translations. Extant manuscripts of the Sahidic New Testament are not so plentiful as those in Bohairic. They date probably from the 5th to the 9th century. It is not settled just when these Coptic translations were originally made, but it seems probable that the Sahidic appeared in the early 3d century, and the Bohairic a little later.

 

ဘုရားကျောင်းဖခင်များ၏ ကိုးကားချက်များ ဘုရားကျောင်းဖခင်များသည် သစ္စာခံစာပေများကို လွတ်လပ်စွာ အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ စာအုပ်များတွင် ကိုးကားချက်အများအပြား တွေ့ရှိရသည်။ ဂျပ်စတင်မာတီက ၃၀၀ ခန့်၊ အိုင်ရီနီးယပ်စ် ၁၈၀၀၊ အလက်ဇန္ဒြီးယား၏ ကလီမန့် ၂၄၀၀၊ တာတူလီယန် ၇၀၀၀ ကျော်၊ အိုရီဂျင် ၁၈၀၀၀ နီးပါး တို့သည် သစ္စာခံစာပေများမှ တိုက်ရိုက် သို့မဟုတ် သွယ်ဝိုက်၍ ကိုးကားခဲ့သည်။ ရှေးခရစ်ယာန်စာပေများတွင် သစ္စာခံစာပေများ၏ ကိုးကားချက်များသည် စာသားလေ့လာမှုအတွက် ရှေးဘာသာပြန်များနှင့် တူညီသော တန်ဖိုးရှိသည်။ အကြောင်းမှာ ဒုတိယနှင့် တတိယရာစုများတွင် ရေးသားခဲ့သော စာအုပ်များသည် ရှိရှိသမျှ သမ္မာကျမ်းစာစာမူများထက် ပိုမိုရှေးကျသည်။ ထို့ပြင် ဘုရားကျောင်းဖခင်များ မည်သည့်အချိန်နှင့် မည်သည့်နေရာတွင် နေထိုင်ခဲ့သည်ကို များသောအားဖြင့် သိရှိထားပြီး၊ ၎င်းတို့၏ ကိုးကားချက်များ၏ သဘောသဘာဝသည် မူကွဲများနှင့် စာသားပုံစံများ၏ မူလအချိန်နှင့် နေရာကို ရှာဖွေရာတွင် မကြာခဏ အထောက်အကူဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် မြောက်အာဖရိကတွင် ရေးသားခဲ့သော ဆိုက်ပရီယန်၏ စာသားအမျိုးအစားသည် ထိုဒေသတွင် သာမန်ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ယူဆရသည်။ ထိုနည်းတူ၊ အလက်ဇန္ဒြီးယားနှင့် နောက်ပိုင်းတွင် ကဲဆရာရီးယားတွင် နေထိုင်ခဲ့သော အိုရီဂျင်၏ ကိုးကားချက်များသည် အလက်ဇန္ဒြီးယား သို့မဟုတ် ကဲဆရာရီးယား ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုများနှင့် သက်ဆိုင်မှုမရှိပေ။ ဘုရားကျောင်းဖခင်များ၏ စာအုပ်များတွင် ကိုးကားချက်များနှင့် သစ္စာခံစာပေများ၏ စာမူများအကြား သဘောတူညီမှုများ တွေ့ရှိသောအခါ၊ ၎င်းစာမူများသည် ထိုဖခင်များ ရေးသားခဲ့သည့် အချိန်နှင့် နေရာတွင် သာမန်ဖြစ်သော စာသားအမျိုးအစားကို ကိုယ်စားပြုသည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။

Quotations of the Church Fathers.—The Church Fathers used the New Testament freely, as may be seen from the great number of quotations found in their works. Justin Martyr, in his writings, uses 300 direct or indirect New Testament quotations; Irenaeus, 1,800; Clement of Alexandria, 2,400; Tertullian, more than 7,000; Origen, almost 18,000. New Testament quotations in early Christian literature have about the same value for textual study as the early translations, since works composed in the 2d and 3d centuries are older than most extant Bible manuscripts. Furthermore it is usually known when and where the Church Fathers lived, and the character of their quotations is therefore often a help in finding the place and approximate time of origin of certain variants and types of text. Thus it is reasonable to conclude that the type of text used by Cyprian, who wrote in North Africa, was probably a text common in that part of the world. Similarly, the text quoted by Origen, who lived first in Alexandria and later in Caesarea, was not probably either the Alexandrian or Caesarean recension. When agreements are found between quotations in the works of the Church Fathers and certain New Testament manuscripts, it may be concluded that the latter represent a text type common at the time and place those particular Fathers wrote.

 

သို့သော် ဘုရားကျောင်းဖခင်များ၏ ကိုးကားချက်များကို အသုံးပြုမှုတွင် ကန့်သတ်ချက်များရှိသည်ကို သတိမထားမိပါက မဖြစ်ပေ။ ကိုးကားချက်အများစုသည် တိုတောင်းပြီး၊ အရေးကြီးသော သစ္စာခံစာပေအချို့ကို ဘယ်သောအခါမှ ကိုးကားမထားပါ။ ထို့ပြင် စာရေးသူတစ်ဦးဦးသည် မှတ်ဉာဏ်မှ ကိုးကားခဲ့သလား သို့မဟုတ် တကယ်ကူးယူခဲ့သလားကို မသိရပါ။ ထို့ကြောင့် ဖခင်များတွင် တွေ့ရှိရသည့် မူကွဲတိုင်းကို စာသားအမျိုးအစားတစ်ခုအတွက် အရေးကြီးသော သက်သေအဖြစ် ကြေညာခြင်းသည် လွဲမှားစေနိုင်သည်။ ဖခင်များ၏ စာအုပ်များပါရှိသော စာမူများသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ပို့ဆောင်ရေးသမိုင်းရှိပြီး၊ မူရင်းစာအုပ်များကို အမြဲတမ်း သစ္စာရှုပြီး ကိုယ်စားမပြုနိုင်ကြောင်းလည်း သတိရရမည်။

However, it should not be overlooked that the use of quotations in the Church Fathers has its limitations. Most of the quotations are short, some important New Testament passages are never quoted, and it is not known whether a given writer quoted from memory or actually copied. It is therefore misleading to declare every variant found in the Fathers to be an important witness for a certain textual type. It should also be remembered that the manuscripts containing the works of the Fathers have had their own history of transmission, and may not always faithfully represent the original writings.

 

ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခဲ့သော ဂရိသစ်ကျမ်းစာမူရင်းနှင့် စာသားဝေဖန်ခြင်းဆိုင်ရာ သမိုင်းကို ဆွေးနွေးရန်အတွက် စာမျက်နှာ ၁၄၀ မှ ၁၄၆ အထိ ကြည့်ပါ။

For a discussion of the history of the printed Greek New Testament text and of textual criticism see pp. 140–146.

 

 

သစ္စာခံစာပေကျမ်းစာအုပ်များ၏ သမိုင်း

III. History of the New Testament Canon

 

“ကျမ်းစာအုပ်” ဟူသော စကားလုံး၏ အဓိပ္ပာယ်နှင့် ရှေးဟောင်းနှင့် သစ္စာခံစာပေများ၏ သန့်ရှင်းသော စာအုပ်များစုစည်းမှုကို ရည်ညွှန်းရန် နည်းပညာဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်းအဖြစ် ၎င်း၏ အသုံးပြုမှုနှင့်ပတ်သက်၍ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၃၆ တွင် ကြည့်ပါ။

In regard to the meaning of the word canon, and its use as technical term to designate the collection of sacred books of the Old and New Testaments, see Vol. I, p. 36.

 

ကျမ်းစာအုပ်ဖွဲ့စည်းမှု၏ အမြစ်များသည် တမန်တော်ခေတ်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိသော်လည်း၊ ခရစ်ယာန်လောကတစ်ခွင်တွင် သစ္စာခံစာပေများ၏ စာအုပ်အားလုံးကို တစ်ပြေးညီ အသိအမှတ်ပြုမှုသည် ရာစုနှစ်များစွာကြာမှ ရရှိခဲ့သည်။

Although the roots of canon formation go back to the apostolic age, a uniform recognition of all New Testament books throughout Christendom was not achieved for several centuries.

 

သစ္စာခံစာပေကျမ်းစာအုပ်များသည် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး၏ အမိန့်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ တစ်လောကလုံးဆိုင်ရာ ဘုရားကျောင်းကောင်စီ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြင့်လည်းကောင်း ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းမဟုတ်ကြောင်း အစတွင် ပြောကြားနိုင်သည်။ ၎င်းသည် အံ့ဖွယ်အမှုတစ်ခု၏ ရလဒ်လည်း မဟုတ်ပေ။ အကြောင်းမှာ အောက်ပါ ဒဏ္ဍာရီဆန်ဆန် ဇာတ်လမ်းတွင် ထိုသို့သော အဆိုရှိသော်လည်း၊ နိုင်စီယာကောင်စီသို့ ကိုယ်စားလှယ်များသည် မည်သည့်စာအုပ်များသည် ကျမ်းစာအုပ်ဖြစ်ပြီး မည်သည့်စာအုပ်များမဟုတ်ကြောင်း သိလိုသဖြင့်၊ ကျမ်းစာအုပ်အဖြစ် အဆိုပြုထားသည့် စာအုပ်အားလုံးကို ကွန်မြူနီယံစားပွဲအောက်တွင် ထားခဲ့သည်။ ထို့နောက် ၎င်းတို့သည် ဘုရားသခင်အား ကျမ်းစာအုပ်များကို အံ့ဖွယ်နည်းဖြင့် စာအုပ်ပုံထိပ်တွင် ထားပေးရန် ဆုတောင်းခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ဤဇာတ်လမ်းအရ၊ ဆုတောင်းနေစဉ်အတွင်း ဤအံ့ဖွယ်အမှုဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး၊ သစ္စာခံစာပေကျမ်းစာအုပ်များ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ဤဇာတ်လမ်းသည် မူလအစမသိရသော ဒဏ္ဍာရီဖြစ်ပြီး၊ ယုံကြည်စိတ်ချမှု အနည်းငယ်မျှသာ ရှိသည်။

It may be said at the outset that the New Testament canon came into being neither by a papal decree nor by the decision of an ecumenical church council. Neither was it the result of a miracle, although this claim is made in the following legendary story: The delegates to the Council of Nicaea, desirous to know which books were canonical and which not, are said to have placed under the communion table all books for which a place in the canon was claimed. Then they prayed that the Lord would show them which books were canonical by miraculously placing them on top of the stack. According to the story, this miracle happened during the prayer, and thus the New Testament canon was established. This story, which is of obscure origin, has not the slightest credibility.

 

ရှေးခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းတွင် သန့်ရှင်းသော ကျမ်းစာများ သစ္စာခံစာပေများ၏ သန့်ရှင်းသော စာအုပ်များစုစည်းမှုသည် ရှေးဟောင်းကျမ်းစာအုပ်များ၏ ပုံစံကို အတုယူထားသည်။ ဂရိဘာသာစကားပြောသော ကမ္ဘာတစ်ခွင်တွင်၊ ဂျူးလူမျိုးများ၏ ကျမ်းစာဖြစ်သော အယ်လ်အယ်က်စ် (ရှေးဟောင်းကျမ်းစာအုပ်များ) သည် ခရစ်ယာန်လောက၏ ကျမ်းစာဖြစ်လာခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်များသည် ဤသန့်ရှင်းသော စာအုပ်များတွင် ဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပတ်တော်ကို ယုံကြည်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ဆမ်ယူရယ်၊ ဒါဝိဒ်၊ သို့မဟုတ် ဣရှာယ၏ စကားများသာမဟုတ်ဘဲ၊ ဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပတ်တော်ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်များသည် ဂျူးလူမျိုးများသည် ခရစ်တော်ကို ငြင်းပယ်ခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ အခွင့်အရေးများကို ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး ဘုရားသခင်ထံမှ ပယ်ရှားခံရသည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည် (အတွဲ ၄၊ စာမျက်နှာ ၃၀–၃၃ တွင် ကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့် ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းသည် ဤဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပတ်တော်၏ တစ်ဦးတည်းသော ပိုင်ရှင်နှင့် အနက်ဖွင့်သူအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်းကျမ်းစာတွင် ခရစ်တော်ကို ညွှန်ပြသော ပရောဖက်ပြုချက်များနှင့် ဘုရားသခင်၏ စစ်မှန်သောလူများအတွက် ဂုဏ်ယူဖွယ်ကောင်းသော ကတိများစွာပါရှိပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ခရစ်ယာန်များဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည်။ ဤအရာအားလုံးသည် ရှေးခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းအတွက် ရှေးဟောင်းကျမ်းစာကို တန်ဖိုးရှိစေခဲ့သည်။

Holy Scriptures in the Early Church.—The collection of sacred writings in the New Testament found its prototype in the canon of the Old Testament. Throughout the Greek-speaking world, the LXX, the Bible (Old Testament) of the Jewish dispersion, became the Bible of Christendom. With it Christians accepted the Jewish doctrine of divine inspiration, so that in the books of the Old Testament they did not see the words of Samuel, David, or Isaiah merely, but rather the Word of God, the product of a divine spirit and wisdom. Since the Christians believed that the Jews, by their rejection of Christ, had lost their privileges and had been rejected by God (see Vol. IV, pp. 30–33), the Christian church considered itself the only rightful owner and interpreter of this Word of God. The Old Testament contained prophecies pointing to Christ and also many glorious promises for the true people of God, whom the Christians believed themselves to be. All of this made the Old Testament dear to the early church.

 

ရှေးဟောင်းကျမ်းစာအပြင်၊ ရှေးခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းသည် ယေရှုခရစ်တော်ထံမှ သို့မဟုတ် မျက်မြင်သက်သေများဖြစ်သော တမန်တော်များထံမှ ရရှိခဲ့သော “သခင်ဘုရား၏ နှုတ်ကပတ်များ” ကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သည်။ ဘုရားကျောင်းသည် ယေရှု၏ နှုတ်ကပတ်များနှင့် ပရောဖက်ပြုချက်များကို ရှေးဟောင်းကျမ်းစာ၏ နှုတ်ကပတ်များနှင့် တူညီသော သန့်ရှင်းသော အဆင့်တွင် ယူဆခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ပေါလုသည် ပဉ္စမောက်ကျမ်းကို “ကျမ်းစာ” အဖြစ် ကိုးကားခဲ့ပြီး (၁ တိမောသေ ၅:၁၈; ကမ္ဘာ့ကျမ်း ၂၅:၄ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)၊ ယေရှု၏ နှုတ်ကပတ်တစ်ခုနှင့် တွဲဖက်ခဲ့သည် (လုကာ ၁၀:၇)။ တမန်တော်များသည် ဧဝံဂေလိတရားကို ကမ္ဘာတစ်ခွင်သို့ သယ်ဆောင်သွားစဉ်၊ သခင်ဘုရား၏ နှုတ်ကပတ်များနှင့် သူ့အကြောင်း အမှတ်ရစရာများစွာသည် နှုတ်ဖြင့် ဖြန့်ဝေခဲ့သည်မှာ သဘာဝကျသည်။ ဤသို့သော နှုတ်ဖြင့် ဖြန့်ဝေမှု၏ သက်သေတစ်ခုမှာ ပေါလုသည် ဧဖက်မြို့၏ အကြီးအကဲများအား မိန့်ဆိုရာတွင် ခရစ်တော်၏ နှုတ်ကပတ်တစ်ခုကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ဧဝံဂေလိများတွင် မပါဝင်ခဲ့ပေ (တမန်တော် ၂၀:၃၅)။ ယေရှု၏ နှုတ်ကပတ်များနှင့်ပတ်သက်သော နှုတ်ဖြင့် အစဉ်အလာသည် ဒုတိယရာစုအထိ ရှိခဲ့ကြောင်း ယူဆီးယပ်စ်၏ မှတ်တမ်းတွင် (ဘုရားကျောင်းသမိုင်း iii. 39. 2–4) ပါပီးယပ်စ် (ဒုတိယရာစု၏ ပထမသုံးပုံတစ်ပုံတွင်) ပြသခဲ့သော စိတ်ဝင်စားမှုမှ သိရှိရသည်။

Besides the Old Testament the early church possessed the “Words of the Lord” as received from Jesus Himself or from the apostles, who had been eye-witnesses. The church considered the words and prophecies of Jesus as on the same inspired level as the sayings of the Old Testament. Thus Paul could quote the Pentateuch as “scripture” (1 Tim. 5:18; cf. Deut. 25:4) and couple with it a statement of Jesus (Luke 10:7). It was only natural that as the apostles carried the gospel throughout the world, many of the Lord’s words and much reminiscence about Him circulated orally. An evidence of this is the instance where Paul, in speaking to the elders of Ephesus, used a saying of Jesus that appears nowhere in the Gospels (Acts 20:35). That oral tradition concerning the words of Jesus existed into the 2d century is demonstrated by Eusebius’ account (Ecclesiastical History iii. 39. 2–4) of the interest displayed in them by Papias (first third of 2d century).

 

တစ်ချိန်တည်းတွင်၊ သစ္စာခံစာပေကျမ်းစာအုပ်များ ဖြစ်ပေါ်လာမှု၏ အစောပိုင်းအဆင့်များကို ရှေးအကျဆုံး ခရစ်ယာန်ခေတ်တွင် ဖော်ထုတ်နိုင်သည်။ ပထမမျိုးဆက်ခရစ်ယာန်များအတွင်း၊ ခရစ်တော်၏ ဘဝနှင့်ပတ်သက်သော ရေးသားထားသော မှတ်တမ်းများ ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ လုကာ၏ ဧဝံဂေလိအမှာစာ (အခန်း ၁:၁–၄) တွင်၊ ယေရှု၏ ဘဝနှင့် သွန်သင်ချက်များကို ဖော်ပြသော စာအုပ်များစွာ ၎င်း၏ခေတ်တွင် ရှိခဲ့ကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ၎င်း၏ဇာတ်လမ်းကို ယုံကြည်စိတ်ချရသော ပုံစံဖြင့် ပြောပြရန် အာမခံခဲ့သည်။

At the same time, however, certain initial steps in the formation of the New Testament canon are recognizable in the earliest Christian period. Already during the first generation of Christians there appeared written records of the life of Christ. Luke, in the prologue to his Gospel (ch. 1:1–4), testifies that several works describing the life and teachings of Jesus existed in his time. He goes on to assure his readers that he tells his story in reliable form.

 

ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းအများစုသည် ပထမရာစု၏ အဆုံးတွင် ရေးသားထားသော ဧဝံဂေလိများကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။ ရှေးဘုရားကျောင်းဖခင်များ၏ ၎င်းတို့၏ ကိုးကားချက်များမှ ဤစာအုပ်များနှင့် ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်မှုကို သိသာထင်ရှားသည်။ “ဧဝံဂေလိ” ဟူသော စကားလုံးသည် သစ္စာခံစာပေများတွင် ယေရှု၏ ဝမ်းမြောက်ဖွယ်သတင်းကို ညွှန်ပြသော တစ်ခုတည်းသော အသုံးအနှုန်းအဖြစ်သာ ပေါ်ထွက်ခဲ့သည်။ အေဒီ ၁၅၀ ခန့်တွင် ဂျပ်စတင်မာတီသည် ယေရှု၏ ဘဝနှင့်ပတ်သက်သော ရေးသားထားသော မှတ်တမ်းများကို ရည်ညွှန်းရန် “ဧဝံဂေလိများ” (ဂရိဘာသာ: တာ ယူအန်ဂလီယာ) ဟူသော အများကိန်းပုံစံကို ပထမဆုံး အသုံးပြုခဲ့သူဖြစ်သည်။ တဖြည်းဖြည်း၊ ရှေးဟောင်းကျမ်းစာမှ ကိုးကားချက်များအတွက် ယေဘုယျအားဖြင့် အသုံးပြုသော “ရေးထားသည်” ဟူသော စကားစုကို သခင်ဘုရား၏ နှုတ်ကပတ်များအတွက်လည်း အသုံးပြုခဲ့သည်。 ထိုသို့သော အသုံးပြုမှုသည် အေဒီ ၁၅၀ မတိုင်မီ ရေးသားခဲ့သော ဘာနဘစ်၏ စာတစ်စောင် (အခန်း ၄) တွင် ပထမဆုံး ပေါ်ထွက်ခဲ့သည်။ ထိုနည်းတူ၊ ထိုခေတ်မှ ကလီမန့်၏ ဒုတိယစာဟု ခေါ်သော စာတစ်စောင်တွင် “စာအုပ်များနှင့် တမန်တော်များ” ၏ သွန်သင်ချက်များကို ဘုရားကျောင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ဖော်ပြထားသည် (အခန်း ၁၄; The Ante-Nicene Fathers, အတွဲ ၉၊ စာမျက်နှာ ၂၅၅)၊ ၎င်းသည် ဧဝံဂေလိများကို ရှေးဟောင်းကျမ်းစာနှင့်အတူ “စာအုပ်များ” အဖြစ် ထည့်သွင်းနိုင်ပြီး၊ စာများသည် ထိုအချိန်တွင် ရရှိခဲ့သော အဆင့်အတန်းကို သေချာပေါက် ဖော်ပြသည်။

It can be assumed that the majority of churches possessed the written Gospel before the end of the 1st century. The acquaintance of the early Church Fathers with these writings is apparent from their quotations of them. The word “gospel” appears in the New Testament only as a singular term designating the glad tidings of Jesus. Justin Martyr, about a.d. 150, was the first to employ the plural form, “The Gospels” (Gr. ta euaggelia), as a designation for the written accounts of Jesus’ life. Gradually the phrase, “It is written,” used generally for quotations from the Old Testament, was applied also to sayings of the Lord. The first appearance of such a usage is in the Epistle of Barnabas (ch.4), written before a.d. 150. The so-called Second Epistle of Clement, from about the same date, speaks of the teaching of the “Books and the Apostles” concerning the church (ch. 14; The Ante-Nicene Fathers, vol. 9, p. 255), a reference that may include the Gospels with the Old Testament as the “Books,” and that certainly demonstrates the status the epistles had attained by this time.

 

ဧဝံဂေလိများအပြင်၊ အခြားခရစ်ယာန်စာအုပ်များသည် ရှေးခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းတွင် ဖြန့်ဝေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အနက် တမန်တော်ပေါလု၏ စာများသည် ပထမနေရာယူထားသည်။ ပေါလုသည် သတ်မှတ်ထားသော ဒေသများတွင် ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် ရေးသားလေ့ရှိသည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင်၊ ၎င်းသည် ကောလောသဲမြို့သားများနှင့် လအိုဒိကိမြို့သားများအား ၎င်း၏ စာများကို ဖလှယ်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားသည် (ကောလောသဲ ၄:၁၆)။ ဘုရားကျောင်းတစ်ခုသည် ၎င်း၏စာကို အခြားသင်းအုပ်ထံ မပို့မီ များသောအားဖြင့် ကူးယူထားသည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။ ဤနည်းဖြင့် ပေါလု၏ စာများကို ပထမဆုံး ကူးယူခဲ့ပြီး၊ ဤကူးယူမှုများ၏ စုစည်းမှုများ တိုးပွားလာခဲ့သည်။ ထိုသို့သော စုစည်းမှုများသည် တမန်တော်ခေတ်တွင် ရှိခဲ့ပြီးဖြစ်ကြောင်း ပေတရုက အေဒီ ၆၅ ခန့်တွင် ညွှန်ပြခဲ့သည် (၂ ပေတရု ၃:၁၅)။ ထိုနည်းတူ၊ ကောရိန္တုမြို့သို့ ရေးသားခဲ့သော ရောမမြို့မှ ကလီမန့်သည်၊ ၃၀ နှစ်အကြာတွင် ၎င်းတို့အား “သန့်ရှင်းသော တမန်တော်ပေါလု၏ စာကို ကောက်ယူပါ” ဟု တိုက်တွန်းခဲ့သည် (I Clement, အခန်း ၄၇; The Ante-Nicene Fathers, အတွဲ ၉၊ စာမျက်နှာ ၂၄၃)။ ကလီမန့်သည် ၁ ကောရိန္တုစာများ၏ အကြောင်းအရာကို ရည်ညွှန်းပြီး၊ ဤစာသည် ကောရိန္တုမြို့တွင် ထိန်းသိမ်းထားရုံသာမက၊ ရောမမြို့တွင်လည်း ကလီမန့်ထံတွင် ကူးယူထားသော စာတစ်စောင်ရှိခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။

Besides the Gospels, other Christian works circulated in the early church. Among these the epistles of the apostle Paul took first place. Paul wrote usually to meet specific problems in certain localities. At the same time, however, he encouraged the distribution of his letters, as is evident from his request that the Colossians (Col. 4:16) and the Laodiceans exchange his letters. It can be taken for granted that before passing on its letter to another congregation, a church usually would make a copy. It was probably in this way that Paul’s letters first were copied, and that collections of these copies grew. That such collections existed already in the apostolic age is intimated by Peter (2 Peter 3:15, ), probably about a.d. 65. Similarly, Clement of Rome, writing to the church at Corinth 30 years later, could admonish them, “Take up the epistle of the blessed Apostle Paul” written to them (I Clement, ch. 47; The Ante-Nicene Fathers, vol. 9, p. 243). The fact that Clement goes on to refer to the content of 1 Corinthians would seem to indicate not only that this epistle had been preserved at Corinth, but also that Clement had a copy available at Rome.

 

ပေါလု၏ စာများကို စောစီစွာ ဖြန့်ဝေမှု၏ အခြားသက်သေများမှာ အေဒီ ၁၁၇ ခန့်တွင် စမီးနားမြို့မှ ဧဖက်မြို့သို့ ရေးသားခဲ့သော အိန္နဂျစ်နှင့် ဒုတိယရာစု၏ အလယ်ပိုင်းတွင် ဖိလိပ္ပိမြို့သို့ ရေးသားခဲ့သော ပိုလီကပ်တို့ ဖြစ်သည်။ အိန္နဂျစ်သည် ပေါလုသည် “သူ၏ စာအားလုံးတွင် သင်တို့ကို ခရစ်တော်ယေရှုအားဖြင့် ဖော်ပြထားသည်” ဟု ရေးသားခဲ့သည် (Ignatius to the Ephesians, အခန်း ၁၂; The Ante-Nicene Fathers, အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၅၅)။ ဖိလိပ္ပိမြို့သို့ ပိုလီကပ်က “သင်တို့မှ ပျက်ကွက်နေစဉ်၊ သူသည် သင်တို့ထံ စာတစ်စောင်ရေးသားခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို သင်တို့ ဂရုတစိုက် လေ့လာပါက၊ သင်တို့အား ပေးထားသော ယုံကြည်ခြင်းတွင် တည်ဆောက်ရန် နည်းလမ်းဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိလိမ့်မည်” ဟု ရေးသားခဲ့သည် (Polycarp to the Philippians, အခန်း ၃; The Ante-Nicene Fathers, အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၃၃)။ ထိုစာတွင်ပင် (အခန်း ၁၂) ပိုလီကပ်သည် ပေါလု၏ စကားကို (ဧဖက် ၄:၂၆) “ကျမ်းစာ” အဖြစ် ကိုးကားခဲ့သည်။ ဤဖော်ပြချက်များသည် အိန္နဂျစ်နှင့် ပိုလီကပ်တို့သည် ပေါလု၏ စာနှစ်စောင်ထက်မနည်း ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်ခဲ့ပြီး၊ ဘုရားကျောင်းများလည်း ထိုစာများကို သိရှိရန် မျှော်လင့်ခဲ့ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြသည်။ ထို့ကြောင့် ပေါလု၏ စာများစုစည်းမှုသည် ၎င်း၏ သေဆုံးပြီး ဆယ်စုနှစ်အနည်းငယ်အတွင်း ကျယ်ပြန့်စွာ ဖြန့်ဝေခဲ့ရသည်ဟု ယူဆရန် အလွန်ဖြစ်နိုင်သည်။

Other witnesses for the early distribution of Paul’s writings are Ignatius and Polycarp, both of whom wrote in the first half of the 2d century. About a.d. 117 Ignatius wrote from Smyrna to the Ephesians that Paul “in all his Epistle makes mention of you in Christ Jesus” (Ignatius to the Ephesians, ch. 12; The Ante-Nicene Fathers, vol. 1, p. 55). Probably toward the middle of the 2d century Polycarp wrote to the Philippians concerning Paul that “when absent from you, he wrote you a letter, which, if you carefully study, you will find to be the means of building you up in that faith which has been given you” (Polycarp to the Philippians, ch. 3; The Ante-Nicene Fathers, vol. 1, p. 33). Elsewhere in the same epistle (ch. 12) Polycarp quotes Paul (Eph. 4:26) as “scripture.” These statements clearly indicate that both Ignatius and Polycarp were well acquainted with at least two of Paul’s letters, and that they expected the churches likewise to know them. Therefore it seems most probable that a collection of Paul’s epistles must have had wide distribution only a few decades after his death.

 

ပေါလု၏ စာများအပြင်၊ အခြားစာများသည်လည်း အလွန်စောစီစွာ ဖြန့်ဝေခဲ့ရသည်။ ပေတရုသည် ၎င်း၏ ပထမစာကို အာရှမိုင်းနားပြည်နယ်ငါးခု၏ ခရစ်ယာန်များသို့ လိပ်မူခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို စာစောင်ပုံစံဖြင့် ပေးပို့ခဲ့သည်။ ယာကုပ်သည် “ပြန့်ကျဲနေသော လူမျိုးတဆယ့်နှစ်မျိုး” သို့ လိပ်မူပြီး ၎င်း၏ စာကို ထိုနည်းတူ ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ ယောဟန်သည် အာရှပြည်နယ်ရှိ ဘုရားကျောင်းခုနစ်ခုသို့ ဗျာဒိတ်ကျမ်းကို လိပ်မူခဲ့ပြီး၊ ၎င်းအတွက် ဘုရားသခင်၏ သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်မှုကို အထူးတလည် တောင်းဆိုခဲ့သည် (အခန်း ၁:၁–၃; ၂၂:၁၈)။ ဤစာအုပ်များသည် လျင်မြန်စွာ ကျယ်ပြန့်စွာ ဖြန့်ဝေခဲ့သည်ဟု ယူဆရန် သင့်လျော်သည်။

Other epistles besides those of Paul also must have come into circulation very early. Peter had addressed his first letter to the Christians of five provinces of Asia Minor, and had thus clearly given it the character of a circular letter. James had the same aim in addressing his epistle “to the twelve tribes which are scattered abroad.” John addressed the Revelation to seven churches in the Roman province of Asia, and specifically claimed divine inspiration for it (chs. 1:1–3; 22:18, ). It is only reasonable to conclude that these books quickly found a wide circulation.

 

ဤသက်သေများမှ တမန်တော်များခေတ်ကပင် ခရစ်တော်၏ဘဝအကြောင်းကို ရေးသားထားသော သို့မဟုတ် တမန်တော်များ၏ အရေးကြီးသော သတင်းစကားများပါဝင်သည့် စာအုပ်များသည် အသင်းတော်မှ အလွန်တန်ဖိုးထားပြီး အခွင့်အာဏာရှိသည်ဟု ယူဆခံရသည်မှာ ထင်ရှားသည်။From these evidences it is obvious that books originating in the time of the apostles that either recounted the life of Christ or contained important messages of apostles were highly valued by the church and were considered authoritative.

 

သစ်ကမ္ဘာတရားစာအုပ်များ၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု၊ အေဒီ ၁၄၀–၁၈၀ သစ်ကမ္ဘာတရားစာအုပ်များကို စတင်တည်ထောင်ခဲ့သူမှာ အေဒီ ၂ ရာစုအလယ်ပိုင်းတွင် မာစီယွန်အမည်ရှိ သာသနာဖျက်သူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သူသည် ပြည်တွင်းရေးဆန့်ကျင်သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ ဟောင်းကမ္ဘာတရားစာအုပ်များရှိ ယေဟောဝါသည် ဂျူးလူမျိုး၏ ဒေါသထွက်ပြီး တရားမျှတမှုကိုသာ လိုလားသော ဘုရားဖြစ်ပြီး၊ ခရစ်ယာန်ဘုရား၏ ချစ်ခြင်းမေတ္တာနှင့် ဘာမှမသက်ဆိုင်ဟု ယူဆခဲ့သည်။ မာစီယွန်သည် ပေါလ်၏ ခရစ်ယာန်သဘောတရားကို စစ်မှန်စွာ အနက်ဖွင့်သူဟု ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ဆိုကာ၊ အဖွဲ့အစည်းကောင်းသူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ သူ၏ ဂိုဏ်းခွဲဘုရားကျောင်းအတွက် သူ၏အယူအဆများနှင့်ကိုက်ညီသော သမ္မာကျမ်းစာအုပ်များကို ပြုစုခဲ့သည်။ သူသည် ဟောင်းကမ္ဘာတရားစာအုပ်များကို လုံးဝဖယ်ရှားခဲ့ပြီး၊ တမန်တော်ခေတ်မှ စာအုပ်အချို့ကိုလည်း ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် သူ၏ သမ္မာကျမ်းစာတွင် လုကာ၏ဧဝံဂေလိတရားစာအုပ်၊ တမန်တော်ပေါလ်၏ ရေးသားချက်များ၊ နှင့် သူကိုယ်တိုင်ရေးသားသော “အန်တီသီးစစ်” ဟုခေါ်သော စာအုပ်တစ်အုပ်သာ ပါဝင်သည်။ ထိုစာအုပ်တွင် ဟောင်းကမ္ဘာတရားစာအုပ်များကို ပယ်ရှားရန် သူ၏ အကြောင်းပြချက်များကို ဖော်ပြထားသည်။ သူ၏ ပေါလ်၏စာများစုစည်းမှုကို “အပိုစတိုလီကွန်” ဟုခေါ်ပြီး၊ ပေါလ်၏စာများဆယ်စောင်ပါဝင်သည်- ဂလာတိ၊ ကောရိန္သု ပထမနှင့် ဒုတိယ၊ ရောမ၊ သက်သာလောနိများ ပထမနှင့် ဒုတိယ၊ “လောဒိကိယံ” (ဧဖက်)၊ ကောလောသဲ၊ ဖိလိပ္ပိ၊ နှင့် ဖိလျမုန်။ သူသည် တိမောသေ ပထမနှင့် ဒုတိယ၊ တိတု၊ နှင့် ဟေဗြဲကို ပယ်ခဲ့ပြီး၊ သူလက်ခံထားသော စာအုပ်များ၏ စာသားများကို သူ၏ သဘောတရားနှင့်ကိုက်ညီအောင် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။

Development of the New Testament Canon, A.D. 140–180.—The first man to establish a canon was the heretic Marcion about the middle of the 2d century. He was a thorough anti-Semitist who held that Jehovah in the Old Testament was the Jewish God of wrath and justice, and that He had nothing in common with the Christian God of love. Marcion claimed to be a true interpreter of the Christian theology of Paul, and being an excellent organizer, he fixed for his own sectarian church a Bible canon that conformed to his ideas. He eliminated entirely the Old Testament and also certain books of the apostolic age. Consequently his Bible consisted only of the Gospel of Luke, the writings of the apostle Paul, and a book of his own, called the Antithesis, in which he presented his arguments for rejecting the Old Testament. His collection of Paul’s epistles, called the Apostolikon, consisted of ten letters of Paul: Galatians, First and Second Corinthians, Romans, First and Second Thessalonians, “Laodiceans” (Ephesians), Colossians, Philippians, and Philemon. He rejected 1 and 2 Timothy, Titus, and Hebrews, and also changed the text of those books that he accepted, to agree with his theology.

 

မာစီယွန်၏ လှုပ်ရှားမှုသည် ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းအား မည်သည့်စာအုပ်များကို သမ္မာကျမ်းစာအဖြစ် မဖြစ်မနေ အသိအမှတ်ပြုရမည်ကို ရပ်တည်ချက်ယူရန် တွန်းအားပေးခဲ့သည်။ သို့သော် အေဒီ ၂ ရာစုအလယ်ပိုင်းတွင် ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းက ဤကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ မည်သို့လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်ကို ရှင်းလင်းစွာ ပြသသည့် အရင်းအမြစ်များ အနည်းငယ်သာ ရှိသည်။ သစ်ကမ္ဘာတရားစာအုပ်များ၏ ရှင်းလင်းသော ပုံရိပ်သည် အေဒီ ၂၀၀ ခန့်မှသာ ပေါ်ထွက်လာသည်။ ဤကာလအတွင်း ဤအကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်၍ ရရှိနိုင်သော အရင်းအမြစ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

Marcion’s activity forced the church to take a stand with regard to what books could justly claim the status of Scripture. Unfortunately few sources are available that clearly show how the Christian church acted in regard to this matter in the middle of the 2d century. A clear picture of the New Testament canon does not emerge until about a.d. 200. The meager sources that are available on this subject from the period under consideration are the following.

 

မာစီယွန်၏ ခေတ်ပြိုင်ဖြစ်သူ ဂျပ်စတင်မာတာ သည် အေဒီ ၁၅၀ ခန့်တွင် ရောမမြို့၌ စာအုပ်များစွာရေးသားခဲ့ပြီး၊ ဧဝံဂေလိတရားစာအုပ်များကို ဟောင်းကမ္ဘာတရားစာအုပ်များနှင့် တန်းတူရည်တူ သန့်ရှင်းသောကျမ်းစာအဖြစ် သဘောထားခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းဝတ်ပြုပွဲကို ဖော်ပြရာတွင်၊ ခရစ်ယာန်များသည် တရားဒေသနာမပြောမီ တမန်တော်များ၏ မှတ်တမ်းများ သို့မဟုတ် ပရောဖက်များ၏ ရေးသားချက်များ (ဆိုလိုသည်မှာ ဟောင်းကမ္ဘာတရားစာအုပ်များ) ကို ဖတ်ကြသည်ဟု ဆိုသည် (ပထမအကြိမ်ချေပခြင်း၊ အခန်း ၆၇)။ ပုဂံစာဖတ်သူများအတွက် ရေးသားရာတွင်၊ ဂျပ်စတင်သည် ဧဝံဂေလိတရားစာများကို ရည်ညွှန်းရန် “အပိုမနီမိုနီးမာတာ” ဟူသော စာပေဆိုင်ရာ စကားလုံးကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို ယခင်အခန်းတွင် ရှင်းပြထားသည် (အခန်း ၆၆)။ ခရစ်ယာန်ကျမ်းစာဖတ်ခြင်းကို ဖော်ပြရာတွင် ဧဝံဂေလိတရားစာများကို ဟောင်းကမ္ဘာတရားစာများထက် ဦးစွာဖော်ပြခြင်းဖြင့်၊ ဘုရားကျောင်းသည် ဧဝံဂေလိတရားစာများကို ဟောင်းကမ္ဘာတရားစာများနှင့် အနည်းဆုံး တန်းတူအဆင့်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားကြောင်း ညွှန်ပြသည်။ ဂျပ်စတင်သည် ဧဝံဂေလိတရားစာများကို တမန်တော်များ သို့မဟုတ် တမန်တော်များ၏ တပည့်များက ရေးသားခဲ့သည်ဟုလည်း ကြေညာသည် (ဆွေးနွေးချက်၊ အခန်း ၁၀၃)။ သူသည် ဧဝံဂေလိတရားစာများမှ ကိုးကားချက်များကို တစ်ခါတစ်ရံ “ခရစ်တော်က မိန့်တော်မူသည်” (အခန်း ၄၉၊ ၁၀၅) သို့မဟုတ် “ဤသို့ရေးထားသည်” (အခန်း ၄၉၊ ၁၀၀၊ ၁၀၇) ဟူသော စကားစုများဖြင့် မိတ်ဆက်သည်။

Justin Martyr, a contemporary of Marcion, wrote several works at Rome about a.d. 150, in which he treated the Gospels as Holy Scripture on a par with the Old Testament. Describing the Christian church service, he says that in their gatherings Christians read the memoirs of the apostles or the writings of the prophets (that is, the Old Testament) before the sermon (First Apology, ch. 67). Writing for pagan readers, Justin used a literary word, apomnēmoneumata, “memoirs,” to refer to the Gospels, as he explains in the preceding passage (ibid., ch. 66). In mentioning the Gospels before the Old Testament in describing Christian Scripture reading, he indicates that the church accorded the Gospels a position at least as high as that of the Old Testament. Justin also declares (Dialogue, ch. 103) that the Gospels had been composed by the apostles or the disciples of the apostles. He sometimes introduces quotations from the Gospels with some such formula as, “Christ has said” (ibid., chs. 49; 105), and sometimes with the phrase, “It is written” (ibid. chs. 49; 100; 107).

 

ဂျပ်စတင်သည် ဧဝံဂေလိလေးခုလုံးကို အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု သက်သေအထောက်အထားများက ဖော်ပြသော်လည်း၊ သူ၏ ကိုးကားချက်အချို့သည် ကျမ်းစာပါ ဧဝံဂေလိများတွင် အတိအကျမတွေ့ရဘဲ၊ ကျမ်းပြင်ပ အရင်းအမြစ်များမှ ယူဆောင်လာဖွယ်ရှိသည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင် ၂ ကလီမန့်သည် ကျမ်းစာပါ ဧဝံဂေလိများတွင် မပါသော ယေရှု၏ စကားများကို အသုံးပြုခဲ့သည် (အခန်း ၄၊ ၅၊ ၁၂)၊ ထို့ကြောင့် ဂျပ်စတင်လည်း ထိုနည်းတူပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းသည် အံ့သြစရာမဟုတ်ပေ။ ဂျပ်စတင်၏ ရေးသားချက်များတွင် ဧဝံဂေလိများသာမက ရောမ၊ ၁ ကောရိန္သု၊ ဂလာတိ၊ ဧဖက်၊ ကောလောသဲ၊ ၂ သက်သာလောနိတ်၊ ဟေဗြဲ၊ ၁ ပေတရု၊ နှင့် တမန်တော်ဝတ္ထုတို့မှ သိထားမှုကို ထင်ဟပ်စေသည်။ သူသည် ဗျာဒိတ်ကျမ်းကို ဓမ္မဟောင်းကျမ်းမှ ထုတ်နုတ်ချက်တစ်ခုနှင့် သခင်ဘုရား၏ စကားတစ်ခွန်းကြားတွင် ကိုးကားထားသည် (ဒိုင်ယာလော့ဂ်၊ အခန်း ၈၁)။

While it has been debated how many Gospels Justin knew, the evidence is strong that he used all four of them. Some of his quotations are not found in the exact form in which they appear in the canonical Gospels, and may have been taken from extra-Biblical sources. Since about the same time 2 Clement uses sayings of Jesus not found in the canonical Gospels (chs. 4; 5; 12), it would not be surprising to find Justin doing the same. Justin’s writings reflect acquaintance not only with the Gospels but also with Romans, 1 Corinthians, Galatians, Ephesians, Colossians, 2 Thessalonians, Hebrews, 1 Peter, and Acts. He quotes the Revelation between a statement from the Old Testament and a saying of the Lord (Dialogue, ch. 81).

 

ဂျပ်စတင်၏ တပည့်တစ်ဦးဖြစ်သော တတိယန်သည် ကျမ်းစာပါ ဧဝံဂေလိလေးခုကို စုစည်းပြီး အပိုကျမ်းများနှင့် ကွဲပြားသည်ဟု ယူဆပုံရသည့် ဒိုင်ယာတက်စရုန် (စာသားအရ “လေးခုမှတဆင့်”) ဟုခေါ်သော ဧဝံဂေလိပေါင်းစည်းမှုတစ်ခုကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဤပေါင်းစည်းမှုသည် ဆီးရီးယားဘာသာစကားပြောသော အသင်းတော်တွင် ဧဝံဂေလိဇာတ်လမ်းဖြန့်ဝေသည့် စံနှုန်းပုံစံအဖြစ် နှစ်ရာစုနှစ်ခန့်ကြာရှိခဲ့သည်။ စာမျက်နှာ ၁၂၂ ကို ကြည့်ပါ။

Tatian, a pupil of Justin, made a harmony of the four canonical Gospels, which would seem to indicate that he considered these books as apart from apocryphal works. This harmony, known as the Diatessaron (literally, “Through four”), appears to have been the standard form in which the gospel story circulated in the Syriac-speaking church for some two centuries. See p. 122.

 

အန်တီယုတ်မြို့မှ သိအိုဖိလပ်စ် (အ.ဒီ. ၁၈၁ တွင် ကွယ်လွန်) သည် ဧဝံဂေလိများကို ဓမ္မဟောင်းကျမ်းမှ ပရောဖက်ကျမ်းများနှင့် တန်းတူထားပြီး ၎င်းတို့ကို “ဝိညာဉ်ဆောင်သူများ” ဟုခေါ်သော ပုဂ္ဂိုလ်များက ရေးသားခဲ့သည်ဟု ကြေညာသည် (အော်တိုလိုင်ကပ်စ်သို့ ii. ၂၂၊ iii. ၁၂)။

Theophilus of Antioch (died c. a.d. 181) puts the Gospels on a level with the prophetic books of the Old Testament, and declares that they were written by pneumatophoroi, “spirit-bearing [men]” (To Autolycus ii. 22; iii. 12).

 

ဗျာဒိတ်ကျမ်းသည် ထိုအချိန်တွင် အလွန်တန်ဖိုးထားခံရသည်ကို ဂျပ်စတင် မာတီ (ဒိုင်ယာလော့ဂ် အခန်း ၈၁)၊ သိအိုဖိလပ်စ် (ယူစီးဘီးယပ်စ် ဘုရားကျောင်းသမိုင်း iv. ၂၄)၊ နှင့် အပိုလိုနီးယပ်စ် (ယူစီးဘီးယပ်စ် ဘုရားကျောင်းသမိုင်း v. ၁၈) တို့က ဖော်ပြသည်။

That the book of Revelation was highly valued at this time is indicated by Justin Martyr (Dialogue ch. 81), Theophilus (Eusebius Ecclesiastical History iv. 24), and Apollonius (Eusebius ibid. v. 18).

 

ဒုတိယရာစုနှစ်အကုန်တွင် ဓမ္မသစ်ကျမ်းအဖြစ် ယေဘုယျအသိအမှတ်ပြုထားသော ကျမ်းစာအုပ်များစုစည်းမှုတစ်ခု၏ တည်ရှိမှုသည် ထင်ရှားလာသည်။ ရောမအင်ပါယာ၏ နေရာအမျိုးမျိုးမှ ဤစုစည်းမှုကို သက်သေထူသူများရှိသည်။ ရောမမြို့မှ မုရာတိုးရီးယန်း ဖရက်ဂမန့်ဟုခေါ်သော စာရွက်စာတမ်းတစ်ခု၊ ဂေါလ်မှ လိုင်ယွန်မြို့မှ အိုင်ရင်နီးယပ်စ်၊ အာဖရိကမှ ကာသိဂျ်မြို့မှ တာတူလီယန်၊ နှင့် အီဂျစ်မှ အလက်ဇန္ဒြီးယားမြို့မှ ကလီမန့်တို့ဖြစ်သည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များ၏ ပထမဆုံးသိထားသော စနစ်တကျစာရင်းမှာ မုရာတိုးရီးယန်း ဖရက်ဂမန့်ဖြစ်ပြီး ၎င်းကို ၁၇၄၀ ခုနှစ်တွင် မီလန်ရှိ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းစာကြည့်တိုက်တွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သူ အယ်လ်.အေ. မုရာတိုရီ၏ အမှတ်အသားဖြင့် ခေါ်ဝေါ်သည်။ စာရွက်စာတမ်း၏ အစနှင့်အဆုံးများ ပျောက်ဆုံးနေပြီး၊ ၎င်း၏ လက်တင်စာသားသည် ရိုင်းစိုင်းပြီး စာလုံးပေါင်းမမှန်ကန်သည်။ ပညာရှင်များက ၎င်းကို ဒုတိယရာစုနှစ်အကုန်တွင် ရောမမြို့၌ ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ၎င်းသည် အသင်းတော်တွင် လူထုဖတ်ရှုရန် ခွင့်ပြုထားသော ကျမ်းစာအုပ်များစာရင်းကို ဖော်ပြပြီး၊ ဖတ်ရှုရန် မသင့်သော ကျမ်းစာအုပ်များကိုလည်း ဖော်ပြသည်။

New Testament Canon at End of 2d Century.—The existence of a canon, in the sense of a generally recognized group of books constituting the New Testament, becomes apparent near the end of the 2d century. Witnesses to such a canon are extant from various parts of the Roman world. From Rome itself comes a document called the Muratorian Fragment; from Gaul, the testimony of Irenaeus of Lyons; from Africa, Tertullian of Carthage; and from Egypt, Clement of Alexandria. The earliest known systematic list of New Testament books is the Muratorian Fragment, named after its discoverer, L. A. Muratori, who found it in the library of a monastery at Milan in 1740. The beginning and end of the document are missing, and its Latin is barbarous and poorly spelled. Scholars generally have concluded that this fragment originally was written in Rome toward the end of the 2d century. It furnishes a list of books that might be read publicly in church, and also mentions several books that should not be read.

 

မုရာတိုးရီးယန်း ဖရက်ဂမန့်၏ ပျောက်ဆုံးနေသော အစပိုင်းတွင် မဿဲအကြောင်း မှတ်ချက်တစ်ခု ရှိခဲ့ပုံရပြီး၊ ထို့နောက် မာကုအကြောင်း တစ်ကြောင်းသာ ကျန်ရှိသည်။ လုကာသည် တတိယဧဝံဂေလိအဖြစ်၊ ယောဟန်သည် စတုတ္ထဧဝံဂေလိအဖြစ် ခေါ်ဆိုထားသဖြင့်၊ မဿဲသည် စာရင်းထိပ်ဆုံးတွင် ရှိခဲ့သည်မှာ သေချာသည်။ တမန်တော်ဝတ္ထုသည် နောက်တွင် လိုက်ပြီး၊ ၎င်းနောက် အောက်ပါပေးစာများဖြစ်သည်- ၁ နှင့် ၂ ကောရိန္သု၊ ဧဖက်၊ ဖိလိပ္ပိ၊ ကောလောသဲ၊ ဂလာတိ၊ ၁ နှင့် ၂ သက်သာလောနိတ်၊ ရောမ၊ ဖိလေမွန်၊ တိတု၊ ၁ နှင့် ၂ တိမောသေ။ ၎င်းတွင် ယုဒါနှင့် ၁ နှင့် ၂ ယောဟန်လည်း ပါဝင်သည်။ ဟေဗြဲ၊ ယာကုပ်၊ ၁ နှင့် ၂ ပေတရု၊ နှင့် ၃ ယောဟန်တို့ ပျောက်ဆုံးနေသည်။ အချို့ကျမ်းစာအုပ်များကို သံသယဖြစ်စေသည်ဖြစ်စေ၊ လုံးဝပယ်ချသည်ဖြစ်စေ ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပေတရု၏ ဗျာဒိတ်ကျမ်း (ပေတရု၏ ပေးစာများနှင့် မရောထွေးရ) နှင့်ပတ်သက်၍၊ ဖရက်ဂမန့်က ၎င်းကို အချို့က လက်ခံသော်လည်း၊ အချို့က အသင်းတော်တွင် ဖတ်ရှုရန် မသင့်ဟု ထင်မြင်သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ လောဒိကိယမ်သို့ ပေးစာများနှင့် အလက်ဇန္ဒြီးယန်းသို့ ပေးစာများ၊ နှင့် ဟာမတ်စ်၏ သိုးထိန်းကျမ်းတို့သည် ကျမ်းစာစုစည်းမှုတွင် နေရာမရရှိပေ။ ဗျာဒိတ်ကျမ်းနှင့်ပတ်သက်၍ ဖရက်ဂမန့်က ယောဟန်သည် အသင်းတော်ခုနစ်ခုသို့ ရေးသားခဲ့သော်လည်း၊ လူအားလုံးကို ပြောဆိုသည်ဟု ဖော်ပြသည်။

In the missing portion at the beginning of the Muratorian Fragment there was evidently a remark about Matthew; this was followed by a notation on Mark, of which only one line is preserved. Since Luke is called the third, and John the fourth Gospel, there is no doubt that Matthew headed the list. The Acts of the Apostles come next, and following them the epistles in this order: 1 and 2 Corinthians, Ephesians, Philippians, Colossians, Galatians, 1 and 2 Thessalonians, Romans, Philemon, Titus, 1 and 2 Timothy. He also includes Jude and 1 and 2 John. Hebrews, James, 1 and 2 Peter, and 3 John are omitted. Certain other books are either called in question or rejected outright. Thus of the Apocalypse of Peter (not to be confused with the epistles of Peter), the Fragment declares that although some accepted it, others thought it should not be read in church. The epistles to the Laodiceans and Alexandrians and the Shepherd of Hermas are denied a place in the canon at all. Concerning Revelation, the Fragment states that although John wrote to the seven churches, he spoke to all.

 

အိုင်ရင်နီးယပ်စ်၏ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစုစည်းမှုကို ၎င်း၏ ကျမ်းစာကိုးကားချက်များစွာအပေါ် အခြေခံ၍ အလွယ်တကူ ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်သည်။ သူသည် ဧဝံဂေလိလေးခုကို တစ်ခုတည်းသော ကျမ်းစာအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုပြီး ၎င်းတို့ကို အသင်းတော်၏ မဏ္ဍိုင်လေးခုအဖြစ် ဖော်ပြသည် (ဟီးရက်စီးများဆန့်ကျင်ရာ iii. ၁၁. ၈)။ ၎င်းသည် ပေါလု၏ ပေးစာ ၁၃ စောင်၊ ၁ ပေတရု၊ ၁ နှင့် ၂ ယောဟန်၊ တမန်တော်ဝတ္ထု၊ နှင့် ဗျာဒိတ်ကျမ်းတို့ကို လက်ခံသည်။ အိုင်ရင်နီးယပ်စ်သည် ဟေဗြဲ၊ ယာကုပ်၊ နှင့် ၂ ပေတရုတို့မှ ကိုးကားမထားသဖြင့် ၎င်းတို့သည် ၎င်း၏ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များစုစည်းမှုတွင် ပါဝင်မထားဖြစ်နိုင်သည်။ ၃ ယောဟန်နှင့် ယုဒါတို့ကိုလည်း ဖော်ပြမထားသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် အလွန်တိုတောင်းသောကြောင့် မတော်တဆ ချန်လှပ်ထားခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်၊ အိုင်ရင်နီးယပ်စ်သည် ဟာမတ်စ်၏ သိုးထိန်းကျမ်းကို ကျမ်းစာအဖြစ် ယူဆပုံရပြီး၊ ၎င်းမှ ကိုးကားချက်တစ်ခုကို “ကျမ်းစာက ကြေညာသည်” ဟူသော စကားများဖြင့် မိတ်ဆက်သည် (ဟီးရက်စီးများဆန့်ကျင်ရာ iv. ၂၀. ၂)။

Irenaeus’ New Testament canon can easily be reconstructed on the basis of his numerous Biblical quotations. He recognized the four Gospels as the only canonical ones and characterized them as the four pillars of the church (Against Heresies iii. 11. 8). He also accepted 13 epistles of Paul, 1 Peter, 1 and 2 John, Acts, and Revelation. Irenaeus does not quote from Hebrews, James, and 2 Peter, and they may have been absent from his collection of New Testament books. Neither does he mention 3 John and Jude, but this may have been accidental, since both are very short. On the other hand, Irenaeus apparently considered the Shepherd of Hermas to be canonical, as he introduces a quotation from that work with the words, “The Scripture declared” (ibid. iv. 20.2).

 

တတိယလွန်၏ ရေးသားချက်များကို လေ့လာခြင်းဖြင့် သူ၏ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များနှင့်ပတ်သက်၍ ဆင်တူသော ပုံရိပ်တစ်ခုကို ဖော်ပြသည်။ သူသည် ဟေဗြဲဩဝါဒစာကို ကိုးကားခဲ့သော်လည်း ၎င်းကို ကျမ်းစာအဖြစ်မသတ်မှတ်ခဲ့ဘဲ၊ ၎င်းကို ဘာနဗဇရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆခဲ့သည် (သိက္ခာအကြောင်း၊ အခန်း ၂၀)။ တတိယလွန်သည် သူ၏အစောပိုင်းနှစ်များတွင် ဟာမတ်၏သိုးထိန်းကျမ်းကို လက်ခံခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်းကိုပယ်ချခဲ့သည်။

A study of Tertullian’s writings reveals much the same picture with regard to his New Testament canon. Although he quoted the Epistle to the Hebrews, he did not consider it to be canonical, thinking that it had been written by Barnabas (On Modesty ch. 20). Tertullian accepted the Shepherd of Hermas during his earlier years, but rejected it later.

 

အလက်ဇန္ဒရိယမြို့မှ ကလီမန့်သည် အရှေ့ဘုရားကျောင်းကို ကိုယ်စားပြုသူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ အနောက်ဘက်တွင်ထက် သန့်ရှင်းသောကျမ်းစာများအပေါ် ပိုမိုလွတ်လပ်သောသဘောထားကို ပြသခဲ့သည်။ မဿဲ၊ မာကု၊ လုကာ၊ ယောဟန်၏ ဧဝံဂေလိလေးစောင်အပြင်၊ သူသည် ဟေဗြဲများနှင့် အီဂျစ်သားများ၏ ဧဝံဂေလိများကိုလည်း—အနည်းငယ်လျော့နည်းသော အခွင့်အာဏာအဖြစ်—အသုံးပြုခဲ့သည်။ သူ၏ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များတွင် ပေါလု၏စာများ ၁၄ စောင် (ဟေဗြဲစာအပါအဝင်)၊ ပေတရု ၁၊ ယောဟန် ၁ နှင့် ၂၊ ယုဒ၊ တမန်တော်များ၏အကျင့်၊ ဗျာဒိတ်ကျမ်း၊ ဘာနဗဇ၏ ဧဝံဂေလိ၊ ပေတရု၏ ဗျာဒိတ်ကျမ်း၊ နှင့် အခြားသော ကျမ်းမဟုတ်သော စာများပါဝင်သည်။ သူသည် ယာကုပ်၊ ယောဟန် ၃၊ ပေတရု ၂ ကို သိခဲ့သလားဆိုသည်မှာ မသေချာပါ။ ကလီမန့်၏ရေးသားချက်များသည် အနောက်ဘုရားကျောင်းတွင် ကျမ်းမဟုတ်သောအဖြစ် ပယ်ချခံရသော စာအုပ်များကို အရှေ့တွင် ရိုးသားစွာအသုံးပြုနေဆဲဖြစ်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာပြသသည်။ တမန်တော်များနှင့် တမန်တော်မဟုတ်သောစာများအကြား ရှင်းလင်းသောခွဲခြားမှုကို ဤအချိန်တွင် အနောက်တွင်သာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

Clement of Alexandria, a representative of the Eastern Church, showed a more liberal attitude toward sacred writings than was common in the West. Besides the four Gospels of Matthew, Mark, Luke, and John, he used also—although as somewhat lesser authorities—the apocryphal gospels of the Hebrews and the Egyptians. His New Testament canon contained also 14 books of Paul, including Hebrews, which the Eastern Church accepted as Pauline without hesitation, 1 Peter, 1 and 2 John, Jude, Acts, and Revelation, as well as the apocryphal Epistle of Barnabas, the Apocalypse of Peter, and other noncanonical writings. Whether he knew James, 3 John, and 2 Peter is not certain. Clement’s writings clearly show that books already rejected in the Western Church as noncanonical were still used without scruple in the East. A clear distinction between the apostolic and the nonapostolic writings was made at this time only in the West.

 

 

ဒုတိယရာစုနှစ်အကုန်တွင် ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များ၏ အဓိကသက်သေများကို လေ့လာခြင်းဖြင့် ဧဝံဂေလိလေးစောင်၊ ပေါလု၏စာများ ၁၃ စောင်၊ ပေတရု ၁၊ ယောဟန် ၁ နှင့် ၂၊ ယုဒ၊ တမန်တော်များ၏အကျင့်၊ နှင့် ဗျာဒိတ်ကျမ်းတို့သည် ယေဘုယျအားဖြင့် ကျမ်းစာအဖြစ်အသိအမှတ်ပြုခံရသည်ကို ပြသသည်။ အနောက်တွင် ယာကုပ်၊ ပေတရု ၂၊ ယောဟန် ၃၊ နှင့် ဟေဗြဲစာတို့ကို သံသယရှိသူများရှိနေသော်လည်း၊ အရှေ့တွင် အချို့သူများသည် ကျမ်းမဟုတ်သော စာများကို စစ်မှန်သည်ဟု လွတ်လပ်စွာ အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။

A study of the principal witnesses to the New Testament canon at the end of the 2d century shows that the four Gospels, 13 epistles of Paul, 1 Peter, 1 and 2 John, Jude, Acts, and Revelation were generally recognized as canonical. While some in the West still doubted James, 2 Peter, 3 John, and Hebrews there were those in the East who felt free to use certain apocryphal writings as authentic.

 

ဤအကျဉ်းချုပ်သုံးသပ်ချက်သည် ဒုတိယရာစုနှစ်အတွင်း ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များသည် တမန်တော်များ၏ရေးသားချက်များကို စုဆောင်းခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်မှတစ်ဆင့် ဖွံ့ဖြိုးလာခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ တမန်တော်မူလအစမသိရှိသော စာအုပ်များကို ပယ်ချခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်မှတစ်ဆင့် ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်ကို ပြသသည်။ ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းဖြစ်ပေါ်လာပြီး ပထမရာစုနှစ်အတွင်း စာအုပ်များစွာရေးသားခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်ဂိုဏ်းဂဏနှင့် ပြည်နယ်တိုင်းသည် စာအုပ်များ၊ အထူးသဖြင့် ဧဝံဂေလိဟုခေါ်သော စာအုပ်များကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ကို မိတ္တူကူးယူပြီး ဖြန့်ဝေခဲ့သဖြင့် ခရစ်ယာန်စာပေများ၏ အရေအတွက်သည် များပြားလာခဲ့သည်။ မကြာမီတွင်၊ မုရာတိုရီယံအပိုင်းအစတွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း၊ တမန်တော်မူလအစဟု ဆိုသော်လည်း ဂနောစတစ်အဆိုအမိန့်များပါဝင်သော စာအုပ်များသည် ပျားရည်နှင့် သနပ်ခါးရောနှောနေသည်ကို သတိပြုမိခဲ့သည်။ ဤမမှန်ကန်သောစာအုပ်များနှင့်ပတ်သက်၍ ရှင်းလင်းသောရပ်တည်မှု လိုအပ်လာခဲ့သည်။

This brief survey of the evidence shows that the New Testament canon during the 2d century did not develop so much through a process of collecting apostolic writings as through a process of rejecting those whose apostolic origin was not established. In the course of the first hundred years of the Christian church many books had been written. Every Christian sect and province had produced writings, especially so-called Gospels. These were copied and distributed, with the result that the body of Christian literature grew to formidable size. It was soon noticed that gall had been mixed with honey, to use an expression of the Muratorian Fragment that describes works that claimed apostolic origin yet propounded Gnostic teaching. A clear stand regarding these spurious books became necessary.

 

ဆန့်ကျင်ဘက်ဦးတည်ချက်တစ်ခုသည် ကျမ်းစာအုပ်များလိုအပ်မှုကို ပိုမိုပြတ်သားစွာ ဖော်ပြခဲ့သည်။ မာစီယံဟုခေါ်သော သွေဖည်သူသည် သူ၏ဂျူးဆန့်ကျင်ရေးအဆိုအမိန့်များအတွက် ထောက်ခံမှုရရှိရန်၊ မမှန်ကန်သောစာအုပ်များကိုသာမက တမန်တော်မူလအစဖြစ်ကြောင်း သံသယမရှိသော စာအုပ်များကိုပါ ပယ်ချခဲ့သည်။ သူ၏ စစ်မှန်သောတမန်တော်စာအုပ်များကို ပယ်ချမှုနှင့် တမန်တော်မဟုတ်သောစာများ၏ ကျယ်ပြန့်သောအသုံးပြုမှုသည် ခရစ်ယာန်များကို လက်ခံမည့်အရာနှင့် ပယ်ချမည့်အရာကို ဆုံးဖြတ်ရန် တွန်းအားပေးခဲ့သည်။

A trend in the opposite direction, which intensified the need for a canon, was emphasized by the heretic Marcion. In order to have support for his anti-Jewish teachings, he rejected not only all spurious works but also several books of undisputedly apostolic origin. His rejection of such genuinely apostolic works, together with the widespread use of nonapostolic writings, forced Christians to decide what to accept and what to reject.

 

စာအုပ်တစ်အုပ်၏ မမှန်ကန်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရာတွင် ခရစ်ယာန်များက လက်ခံခဲ့သော မူတစ်ခုမှာ စာရေးသူ၏အဆင့်အတန်းဖြစ်သည်။ တမန်တော်မူလအစမဟုတ်သည့်အရာမှန်သမျှကို ၎င်းတို့ပယ်ချခဲ့သည်။ ခြွင်းချက်အနေဖြင့် မာကုနှင့် လုကာ၏စာအုပ်များကိုသာ လက်ခံခဲ့သည်၊ ၎င်းတို့သည် လေးစားခံရသော တမန်တော်များ၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များဖြစ်သည်။ ကျမ်းစာအဖြစ်နေရာရရန် တောင်းဆိုသော စာအုပ်များ၏ အကြောင်းအရာသည် ကျမ်းစာဖြစ်မှု၏ နောက်ထပ်အခြေခံတစ်ခုဖြစ်သည်။ တမန်တော်မူလအစဖြစ်သည်ဟု ဆိုသော်လည်း ဂနောစတစ်အဆိုအမိန့်များပါဝင်သည်ကို တွေ့ရှိရသောစာအုပ်များကိုလည်း ပယ်ချခဲ့သည်။ ထိုသို့သောစာအုပ်တစ်အုပ်မှာ ပေတရု၏ဧဝံဂေလိဖြစ်သည်။

One principle that Christians adopted in determining the validity of a book was the status of the author. Whatever was not clearly of apostolic origin, they rejected. The only exceptions made were the works of Mark and Luke, who were the associates of venerated apostles. Another basis of canonicity was the contents of books for which a place was claimed in the New Testament. Even books purporting to be of apostolic origin were rejected when they were found to contain Gnostic elements. One example of such works is the so-called Gospel of Peter.

 

ယူစီးဘီးယပ်စ် (ဘုရားကျောင်းသမိုင်း၊ အတွဲ ၆၊ အခန်း ၁၂) တွင် ဘုရားကျောင်းခေါင်းဆောင်များက ကျမ်းစာရွေးချယ်ရာတွင် အကြံပေးပုံကို သရုပ်ပြသည့် ဖြစ်ရပ်တစ်ခုကို မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ အေဒီ ၂၀၀ ခန့်တွင် အန်တီအုပ်မြို့အနီးရှိ ရိုဆပ်စ်ဘုရားကျောင်းသည် ပေတရု၏ဧဝံဂေလိအသုံးပြုမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ကွဲပြားမှုရှိခဲ့သည်။ ထိုဘုရားကျောင်းမှအဖွဲ့ဝင်များသည် ၎င်းတို့၏အငြင်းပွားမှုကို အန်တီအုပ်မြို့၏ ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော် ဆီရာပီယံထံ တင်ပြခဲ့သည်။ သူသည် ဤစာအုပ်နှင့်မရင်းနှီးခဲ့ဘဲ၊ ရိုဆပ်စ်ရှိ ခရစ်ယာန်များအားလုံးသည် သာမန်ယုံကြည်သူများဖြစ်သည်ဟု ယူဆပြီး ၎င်း၏အသုံးပြုမှုကို ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ သို့သော် နောက်ပိုင်းတွင် ဤဧဝံဂေလိ၏ ဂနောစတစ်သဘောသဘာဝကို သတိပြုမိသောအခါ၊ သူသည် ရိုဆပ်စ်သို့စာတစ်စောင်ရေးပြီး ယခင်ခွင့်ပြုခဲ့သောခွင့်ပြုချက်ကို ရုတ်သိမ်းခဲ့သည်။ ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်တစ်ဦးသည် သူမသိသောစာအုပ်တစ်အုပ်ကို တမန်တော်၏အမည်ဖြင့် ဘုရားကျောင်းတွင် ဖတ်ခွင့်ပြုခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်း၏အကြောင်းအရာများဖြင့် ၎င်း၏မမှန်ကန်သောသဘောသဘာဝနှင့် စာရေးသူမှုကို သိရှိလာသောအခါ တားမြစ်ခဲ့သည်မှာ အလွန်စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဖြစ်သည်။ ဤကဲ့သို့သောဆုံးဖြတ်ချက်များနှင့်ပတ်သက်သော နောက်ထပ်မှတ်တမ်းများ မထိန်းသိမ်းထားသော်လည်း၊ အလားတူဖြစ်ရပ်များ မကြာခဏဖြစ်ပွားခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။

Eusebius (Ecclesiastical History vi. 12) records an incident that illustrates how church leaders gave counsel in the choice of a canon. About a.d. 200 the church at Rhosus, near Antioch, seems to have been divided over the use of the Gospel of Peter. The church members there submitted their dispute to Serapion, bishop of Antioch. He was not familiar with this work, and thinking that all the Christians at Rhosus were orthodox, he allowed its use. Later, however, when he became aware of the Gnostic character of this gospel, he wrote a letter to Rhosus and retracted the permit he previously had given. It is most interesting to note that a bishop allowed a book unknown to him to be read in church, apparently because it carried an apostle’s name as author, but that he prohibited it as soon as he recognized by its contents its spurious character and authorship. Similar cases may frequently have occurred, although no further records of such decisions have been preserved.

 

အေဒီ ၂၀၀ နောက်ပိုင်းတွင် အရှေ့ဘက်ရှိ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များနှင့်ပတ်သက်သော ပထမဆုံးသက်သေသည် အိုရိဂျင် (အေဒီ ၂၅၄ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်) ထံမှဖြစ်သည်။ သူသည် ဘုရားကျောင်းများအကြား ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များ၏ အကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်၍ ကွဲပြားမှုများရှိကြောင်း သတိပြုခဲ့ပြီး၊ ယေဘုယျအားဖြင့် အသိအမှတ်ပြုထားသော စာများနှင့် အငြင်းပွားနေသော စာများကို ခွဲခြားခဲ့သည်။ ယူစီးဘီးယပ်စ်သည် အိုရိဂျင်၏အမြင်များကို မှတ်တမ်းတင်ထားသည် (ဘုရားကျောင်းသမိုင်း၊ အတွဲ ၆၊ အခန်း ၂၅)၊ ၎င်းအရ ဧဝံဂေလိလေးစောင်၊ ပေါလု၏စာများ၊ ပေတရု ၁၊ ယောဟန် ၁၊ နှင့် ဗျာဒိတ်ကျမ်းတို့သည် ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံခဲ့သည်။ ယူစီးဘီးယပ်စ်သည် မေ့လျော့ထားပုံရသော်လည်း၊ အိုရိဂျင်သည် တမန်တော်များ၏အကျင့်ကို ဤအုပ်စုတွင် ထည့်သွင်းထားကြောင်း ရှင်းလင်းစွာပြသသည်။ ယူစီးဘီးယပ်စ်၏သက်သေအရ၊ အိုရိဂျင်သည် ပေတရု ၂၊ ယောဟန် ၂၊ ယောဟန် ၃၊ နှင့် ဟေဗြဲစာတို့ကို အငြင်းပွားနေဆဲအဖြစ် စာရင်းပြုစုခဲ့သည်။ သူသည် ယုဒကိုလည်း ဤအုပ်စုတွင် ထည့်သွင်းခဲ့ကြောင်း ၎င်း၏မှတ်ချက်များမှ (မဿဲအကြောင်း မှတ်ချက်များ၊ အတွဲ ၁၇၊ အခန်း ၃၀) တွင် ထင်ရှားသည်။ ဟာမတ်၏သိုးထိန်းကျမ်း၊ ဘာနဗဇ၊ နှင့် ဒီဒါခီ တို့သည် ကျမ်းစာအုပ်များ၏အစွန်းတွင်ရှိခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် တမန်တော်မဟုတ်ကြောင်း အိုရိဂျင်က ယုံကြည်ခဲ့သည်။

Canon After a.d. 200 in the East.—The first evidence after a.d. 200 concerning the New Testament canon in the East comes from Origen (died c. a.d. 254). He observed that differences existed among the various churches in regard to the content of the New Testament, and he differentiated between generally recognized writings and contested ones. Eusebius presents a record of Origen’s views (ibid. vi. 25), according to which the four Gospels, the epistles of Paul, 1 Peter, 1 John, and the Revelation were generally accepted. Although Eusebius seems to have forgotten it, Acts should be added, because Origen clearly shows that he considered it as belonging to the same group. According to Eusebius’ testimony, Origen lists as still contested 2 Peter, 2 John, 3 John, and Hebrews. That he also placed Jude in this category is apparent from his own remarks (Commentaria in Matthaeum, Tomus XVII. 30). Although the Shepherd of Hermas, Barnabas, and the Didache stood on the borders of the canon, Origen was convinced that they were not apostolic.

 

တတိယရာစုနှစ်အတွင်း အရှေ့ဘုရားကျောင်းတွင် ဗျာဒိတ်ကျမ်းနှင့်ပတ်သက်၍ အငြင်းပွားမှုတစ်ခုဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ သာမန်ယုံကြည်သူများသည် ဤစာအုပ်၏စစ်မှန်မှုကို ယခင်က သံသယမရှိခဲ့ဘဲ၊ ၎င်းကို နတ်ကျမ်းနှင့် တမန်တော်မူလအစအဖြစ် အမြဲလက်ခံခဲ့သည်။ အိုရိဂျင်သည် ဗျာဒိတ်ကျမ်း၏အခွင့်အာဏာနှင့်ပတ်သက်၍ သံသယမဖော်ပြခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်း၏တပည့်များက ၎င်းကို ပြင်းထန်စွာတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် အလက်ဇန္ဒရိယမြို့၏ ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော် ဒိုင်ယိုနီးစီးယပ်စ် (အေဒီ ၂၆၅ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်) သည် ဤစာအုပ်၏ တမန်တော်မူလအစကို ငြင်းပယ်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် စာတမ်းတစ်စောင်ရေးသားခဲ့သည်။ အလက်ဇန္ဒရိယမြို့၏ ဓမ္မပညာရှင်များသည် ဗျာဒိတ်ကျမ်း၏ တရားစီရင်မှုနှင့် ကောင်းကင်ဘုံ၏ ထင်ရှားသောပုံရိပ်သည် ၎င်းတို့၏ ဥပမာနှင့် ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ ဓမ္မပညာနှင့် မကိုက်ညီသဖြင့် ၎င်းကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ပုံရသည်။ ဤအငြင်းပွားမှု၏ရလဒ်အနေဖြင့်၊ ခရစ်ယာန်များစွာ၏ ဗျာဒိတ်ကျမ်းအပေါ် ယုံကြည်မှုသည် တုန်လှုပ်ခဲ့ပြီး၊ ရာစုနှစ်တစ်ခုကျော်ကြာ အရှေ့ဘုရားကျောင်းသည် ဤစာအုပ်ကို လက်ခံသင့်မသင့်ကို မသေချာခဲ့ပါ။

A controversy over the Revelation took place in the Eastern Church during the 3d century. Orthodox Christians had not previously questioned the authenticity of this book. They had always accepted it as inspired and apostolic. Origen had expressed no doubts about the authority of Revelation, but his followers attacked it vehemently. Particularly notable in this regard was Dionysius, bishop of Alexandria (died c. a.d. 265), who wrote a treatise in which he sought to disprove the apostolic authorship of the book. The Alexandrian theologians seem to have turned against the Revelation because its vivid picture of the reality of the judgment and the heavenly kingdom did not agree with their allegorical and spiritualized theology. As a result of this controversy, the faith of many Christians in the book of Revelation was shaken, and for more than a century the Eastern Church was not sure whether the book was acceptable or not.

 

ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ရောမအင်ပါယာတွင် တရားဝင်ခွင့်ပြုခဲ့သည့်အချိန် (အေဒီ ၃၁၃) တွင်၊ အသိအမှတ်ပြုထားသော စာအုပ်များနှင့် ပယ်ချထားသော စာအုပ်များအကြား ခွဲခြားမှုသည် ပြတ်သားစွာ ပြုလုပ်ပြီးဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ယူစီးဘီးယပ်စ်သည် အေဒီ ၃၂၅ ခန့်တွင် (ဘုရားကျောင်းသမိုင်း၊ အတွဲ ၃၊ အခန်း ၂၅၊ လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၂၅၇၊ ၂၅၉) တွင် ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များကို ကျမ်းစာအဖြစ် တောင်းဆိုထားသည့် စာအုပ်များကို အမျိုးအစားသုံးမျိုးခွဲခြားခဲ့သည်။ သူ၏ပထမအမျိုးအစားတွင် “အသိအမှတ်ပြုထားသောစာအုပ်များ” ပါဝင်သည်၊ ဧဝံဂေလိလေးစောင်၊ တမန်တော်များ၏အကျင့်၊ ပေါလု၏စာများ ၁၄ စောင် (ဟေဗြဲစာအပါအဝင်)၊ ယောဟန် ၁၊ ပေတရု ၁၊ နှင့် ဗျာဒိတ်ကျမ်း။ သူ၏ဒုတိယအမျိုးအစားတွင် “အငြင်းပွားနေသောစာအုပ်များ” ပါဝင်ပြီး၊ ၎င်းကို “ခရစ်ယာန်အများစုသိထားသော” စာအုပ်များ—ယာကုပ်၊ ယုဒ၊ ပေတရု ၂၊ ယောဟန် ၂ နှင့် ၃—နှင့် “စစ်မှန်မဟုတ်သော” စာအုပ်များ—ပေါလု၏အကျင့်များ၊ ဟာမတ်၏သိုးထိန်းကျမ်း၊ ပေတရု၏ဗျာဒိတ်ကျမ်း၊ ဘာနဗဇ၏စာ၊ နှင့် ဒီဒါခီ—ဟူ၍ ထပ်မံခွဲခြားခဲ့သည်။ သူ၏တတိယအမျိုးအစားတွင် “လုံးဝဆိုးယုတ်ပြီး မတရားသော” စာများဖြစ်သည့် ပေတရု၊ သောမတ်၊ မဿဲတို့၏ ဧဝံဂေလိများကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။

By the time Christianity was legalized in the Roman Empire (a.d. 313), the line of demarcation between recognized and rejected books already had been drawn. Thus Eusebius, writing about a.d. 325 (ibid. iii. 25, Loeb ed., vol. I, pp. 257, 259), divided into three classes the New Testament books claiming canonicity. His first class consisted of the “Recognized Books”: the four Gospels, Acts, 14 epistles of Paul (including Hebrews), 1 John, 1 Peter, and Revelation. His second class was made up of “Disputed Books,” which he divided again into those that were “known to most” Christians: James, Jude, 2 Peter, 2 and 3 John, and works that were “not genuine”: the Acts of Paul, the Shepherd of Hermas, the Apocalypse of Peter, the Epistle of Barnabas, and the Didache. In his third class Eusebius placed “altogether wicked and impious” writings, such as the Gospels of Peter, Thomas, Matthias.

 

ယူစီးဘီးယပ်စ်၏ဆွေးနွေးမှုသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် စတုတ္ထရာစုနှစ်အစတွင် တရားဝင်ဘာသာတစ်ခုဖြစ်လာမည့်အချိန်မတိုင်မီ၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များ၏ စစ်မှန်သောစာအုပ်များနှင့် အယူမမှန်သောစာအုပ်များကို ရှင်းလင်းစွာ ခွဲခြားထားပြီးဖြစ်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာပြသသည်။ သူသည် “အသိအမှတ်ပြုထားသောစာအုပ်များ” နှင့် “အငြင်းပွားနေသော်လည်း ခရစ်ယာန်အများစုသိထားသောစာအုပ်များ” အဖြစ် ခွဲခြားထားသော စာအုပ်များသည် ယနေ့ခရစ်ယာန်များအားလုံးက ကျမ်းစာအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားသော ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ် ၂၇ အုပ်ဖြစ်သည်။ အခြားစာအုပ်များကို သူပယ်ချခဲ့သည်။

Eusebius’ discussion reveals clearly that Christians definitely had separated the chaff from the wheat of New Testament scripture before Christianity became a recognized state religion early in the 4th century. The books he classifies as “Recognized Books” and “Disputed Books which are nevertheless known to most” are the same 27 New Testament books recognized as canonical by all Christians today. All others he rejected.

 

ဂရိဘုရားကျောင်းတွင် ကျမ်းစာအုပ်များနှင့်ပတ်သက်သော မေးခွန်းကို ဖြေရှင်းရာတွင် အရေးပါသောအချက်တစ်ခုမှာ အလက်ဇန္ဒရိယမြို့မှ အသဒါစီးယပ်စ်၏ အဆိုပြုချက်ဖြစ်သည်၊ ၎င်းသည် ၎င်း၏ ၃၉ ကြိမ်မြောက် ပွဲတော်စာတွင် (အေဒီ ၃၆၇) ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထိုအချိန်၏ ထိပ်တန်းပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအနေဖြင့်၊ အသဒါစီးယပ်စ်သည် ၎င်း၏ဂိုဏ်းချုပ်များနှင့် လူများအား ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များသည် စာအုပ် ၂၇ အုပ်ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သူသည် မည်သည့်စာအုပ်ကိုမျှ ဝေဖန်မှုမပြုခဲ့သလို၊ စာအုပ်များအကြား ခွဲခြားမှုလည်း မပြုခဲ့ပါ။ ကျမ်းမဟုတ်သော စာအုပ်များအနက်၊ ဒီဒါခီနှင့် ဟာမတ်၏သိုးထိန်းကျမ်းကိုသာ ဖော်ပြခဲ့ပြီး၊ ဤစာအုပ်နှစ်အုပ်သည် ကျမ်းစာတွင်မပါဝင်သော်လည်း၊ နှစ်ခြင်းခံယူသူများအတွက် အကျိုးပြုရန် အသုံးပြုနိုင်သည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။

An important factor in settling the question of the canon in the Greek Church was the declaration of Athanasius of Alexandria, in his 39th Festal Letter (a.d. 367). As the leading man of his time, Athanasius told his bishops and their people that the canon of the New Testament consists of 27 books. He made no criticism of any book, nor any differentiation between books. Of all the apocryphal works, he mentioned only the Didache and the Shepherd, and stated that although these two books do not belong to the canon, they might be used for the edification of candidates in baptismal classes.

 

အသဒါစီးယပ်စ်၏ ညွှန်ကြားချက်များသည် ၎င်း၏ဝိညာဉ်ရေးခေါင်းဆောင်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားသော အီဂျစ်တွင်သာ တရားဝင်အာဏာရှိသော်လည်း၊ ၎င်း၏ပင်ကိုယ်စွမ်းရည်သည် ဂရိဘာသာစကားပြောသော ဘုရားကျောင်းတစ်ခုလုံးကို လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။ အရှေ့ဘက်မှ ဓမ္မပညာရှင်အချို့သည် ပဉ္စမရာစုနှစ်အထိ ဗျာဒိတ်ကျမ်းကို ပယ်ချခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်း၏ စာအုပ် ၂၇ အုပ်ပါဝင်သော ကျမ်းစာသည် အသိအမှတ်ပြုထားသော စံသတ်မှတ်ချက်ဖြစ်လာခဲ့သည်။

Although Athanasius’ directives were binding legally only in Egypt where he was the recognized spiritual leader, yet his personality was so strong that the whole Greek-speaking church was influenced by his verdict. Although some theologians of the East rejected Revelation as late as the 5th century, his canon of 27 books came to be the recognized standard.

 

ဆီးရီးယားဘာသာစကားပြောသော ဘုရားကျောင်းတွင် ကျမ်းစာဖွဲ့စည်းမှုသည် ရောမအင်ပါယာ၏ နယ်စပ်အပြင်ဘက်ရှိ အထက်ယူဖရေးတီး၊ မက်ဆိုပိုတေးမီးယား၊ နှင့် ပါရှားဒေသများတွင် ကွဲပြားသောလမ်းကြောင်းကို တွေ့ကြုံခဲ့သည်။ ဒုတိယရာစုနှစ်အတွင်း၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် ဤဒေသတွင် ခိုင်မာစွာ အမြစ်တွယ်ခဲ့ပြီး၊ ဧဝံဂေလိများသည် အေဒီ ၂၀၀ မတိုင်မီ ဆီးရီးယားဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့သည်ဟု ကျူရာတိုနီယံနှင့် ဆိုင်နိုင်တစ်ဧဝံဂေလိစာမူများမှ (စာမျက်နှာ ၁၂၂ တွင်ကြည့်ပါ) ဖော်ပြသည်။ သို့သော်၊ ဤဧဝံဂေလိများသည် တတိယယံက ပြင်ဆင်ထားသော ဧဝံဂေလိညှိနှိုင်းမှု ဒိုင်ယာတက်ဆရုံထက် များစွာနည်းပါးစွာ အသုံးပြုခဲ့သည်။ တတိယနှင့် စတုတ္ထရာစုနှစ်များအတွင်း၊ ဆီးရီးယားဘုရားကျောင်းသည် ဧဝံဂေလိကို ဤဒိုင်ယာတက်ဆရုံပုံစံဖြင့်သာ သိခဲ့သည်။ ပဉ္စမရာစုနှစ်တွင်၊ ဆီးရီးယားဘုရားကျောင်း၏ ခေါင်းဆောင်များဖြစ်သည့် ဆီရိုဒတ်အော့ဖ်ဆိုင်ရုပ်နှင့် ရဗ္ဗူလာအော့ဖ်အီဒက်ဆာတို့သည် ဒိုင်ယာတက်ဆရုံကို ဖယ်ရှားရန်နှင့် “ခွဲခြားထားသော ဧဝံဂေလိ” ဟုခေါ်သော ဧဝံဂေလိလေးစောင်ကို လက်ခံရန် ပြင်းထန်စွာ ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။

The formation of the canon experienced a different course in the Syriac-speaking church, which lay east of the imperial Roman borders in the area of the Upper Euphrates, Mesopotamia, and Persia. During the 2d century, Christianity took strong root in this area, and the Gospels probably were translated into Syriac before a.d. 200, as is indicated by the Curetonian and Sinaitic Gospel manuscripts (see p. 122). However, these Gospels seem to have been used much less than the Diatessaron, the Gospel harmony prepared by Tatian probably a few years earlier. During the 3d and 4th centuries the Syrian church knew the Gospel almost exclusively in this latter form. In the 5th century, leaders of the Syrian church, such as Theodoret of Cyrrhus and Rabbula of Edessa, made strong efforts to eliminate the Diatessaron in favor of “the Gospel of the Separated,” as the four individual Gospels were called.

 

ဆီးရီးယားများအကြား အခြားဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များ၏ အစောပိုင်းအသုံးပြုမှုနှင့်ပတ်သက်၍ အနည်းငယ်သာ သိရှိထားသည်။ အေဒီ ၃၅၀ ခန့်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဒို့ခ်ထရီနာအဒ္ဒိုင်မှ၊ ပေါလု၏စာများနှင့် တမန်တော်များ၏အကျင့်တို့သည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းနှင့် ဒိုင်ယာတက်ဆရုံတို့နှင့်အတူ ဆီးရီးယားဘာသာပြောသော ဘုရားကျောင်းများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု ထင်ရှားသည်။ သို့သော်၊ ဆီးရီးယားဘုရားကျောင်းများသည် ဤစာအုပ်များနှင့် မည်မျှစောစီးစွာ ရင်းနှီးခဲ့သလဲ၊ သို့မဟုတ် ၎င်းတို့သည် ယေဘုယျဩဝါဒစာများနှင့် ဗျာဒိတ်ကျမ်းကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သလားဆိုသည်မှာ မသိရှိပါ။ တတိယရာစုနှစ်မှ ဆီးရီးယားဘာသာဖြင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာအုပ်များ၏ စာရင်းတစ်ခုကို ဆိုင်းနိုင်းတောင်ရှိ ဘုန်းကြီးကျောင်းတွင် တွေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတွင် ဧဝံဂေလိလေးစောင်၊ တမန်တော်များ၏အကျင့်၊ နှင့် ပေါလု၏စာများ (ဟေဗြဲစာအပါအဝင်) သာပါဝင်သည်။

Little is known concerning the early use of other New Testament books among the Syrians. From the Doctrina Addai, written about a.d. 350, it appears that the epistles of Paul and the Acts of the Apostles were in use in the Syriac-speaking churches along with the Old Testament and the Diatessaron. However, it is not known how early the Syrian churches had become acquainted with these books, or whether they had the general epistles and the book of Revelation. A list of New Testament books in Syriac from the 3d century found in the monastery at Mt. Sinai lists only the four Gospels, the Acts, and the epistles of Paul, including Hebrews.

 

ဆီးရီးယက်ဘာသာပြန်သစ်နှင့် ကျမ်းစာစံနစ်

ဆီးရီးယက်ဘာသာပြန်သစ်တစ်ခုဖြစ်သော ပက်ရှီတာ (စာမျက်နှာ ၁၂၂ ကိုကြည့်ပါ) သည် ၅ ရာစုအစောပိုင်းတွင် ဘုရားကျောင်းမှထောက်ခံမှုဖြင့် ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဒိုင်ယာတက်ဆရိုန်ကို ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးစောင်ဖြင့် အစားထိုးခဲ့ပြီး၊ တမန်တော်များ၏အကျင့်ကိုကျင့်ခြင်း၊ ရှင်ပေါလ်၏စာများ ၁၄ စောင်၊ ၁ ပေတရု၊ ၁ ယောဟန်နှင့် ယာကုပ်တို့ပါဝင်သည်။ ထို့ကြောင့် ဆီးရီးယက်ကျမ်းသစ်စံနစ်တွင် စာအုပ် ၂၂ အုပ်ပါဝင်ပြီး၊ နှစ်ပေါင်းများစွာ ထိုအတိုင်းရှိနေခဲ့သည်။ ၅ ရာစုတွင် ခရစ်ဝင်ဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုများကြောင့်၊ အနောက်ဘက်မှဖိအားပေးမှုကြောင့် ဆီးရီးယက်ခရစ်ယာန်အချို့သည် စာအုပ် ၂၇ အုပ်ပါဝင်သော စံနစ်ကို လက်ခံခဲ့သော်လည်း၊ အချို့သည် စာအုပ် ၂၂ အုပ်ကိုသာ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။

A new Syriac translation, the Peshitta (see p. 122), appeared with strong ecclesiastical support in the early 5th century. It replaced the Diatessaron with the four Separate Gospels, and contained also the Acts, 14 epistles of Paul, and 1 Peter, 1 John, and James. Thus the Syriac New Testament canon consisted of 22 books, and so remained for many years. As a result of the Christological controversies of the 5th century, some elements of Syriac-speaking Christianity, under pressure from the West, accepted the canon of 27 books, while others retained only the 22.

 

အနောက်ဘက်တွင် အေဒီ ၂၀၀ နောက်ပိုင်း ကျမ်းစာစံနစ် အိုင်ရင်နီးယပ်စ်၊ တတ်တလီယန်နှင့် မုရာတိုရီယန်အပိုင်းအစများ၏သက်သေအရ၊ ၃ ရာစုအလှည့်တွင် အနောက်ဘက်တွင် ကျမ်းသစ်စံနစ်သည် အနည်းငယ်ပုံသေသဏ္ဍာန်ရခဲ့သည်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးစောင်၊ တမန်တော်များ၏အကျင့်ကိုကျင့်ခြင်း၊ ရှင်ပေါလ်၏စာများ ၁၃ စောင်၊ ၁ ပေတရု၊ ၁ ယောဟန်၊ ဗျာဒိတ်ကျမ်းနှင့် ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော ၂ ယောဟန်နှင့် ယုဒတို့သည် ယေဘုယျအားဖြင့် စံနစ်တွင်ပါဝင်သည်ဟု အသိအမှတ်ပြုခံရသည်။ ၂ ပေတရု၊ ယာကုပ်၊ ၃ ယောဟန်နှင့် ဟေဗြဲတို့သည် ဤအသိအမှတ်ပြုမှုကို မရရှိသေးဘဲ၊ သို့သော် အချို့သောအကျမ်းစာများသည် တစ်ခါတစ်ရံလက်ခံခံရဆဲဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် အေဒီ ၂၀၀ နောက်ပိုင်း ကျမ်းစာစံနစ်၏သမိုင်းသည် အထွေထွေစာများ ၃ စောင်နှင့် ဟေဗြဲကို လက်ခံခြင်းနှင့် သံသယဖြစ်ဖွယ်အကျမ်းစာများကို ပယ်ထုတ်ခြင်းတို့ပါဝင်သည်။

Canon After a.d. 200 in the West.—The testimony of Irenaeus, Tertullian, and the Muratorian Fragment shows that at the turn of the 3d century, the New Testament canon had reached a rather fixed form in the West. The four Gospels, the Acts, 13 epistles of Paul, 1 Peter, 1 John, Revelation, and perhaps also 2 John and Jude were generally recognized as belonging to the canon. Second Peter, James, 3 John, and Hebrews had not yet achieved this recognition, although some apocryphal works were still at times accepted. The history of the canon after a.d. 200 therefore involves chiefly the acceptance of three general epistles and Hebrews, and the rejection of some questionable apocrypha.

 

အနောက်ဘုရားကျောင်းတွင် အရှေ့ဘက်ကဲ့သို့ ထင်ရှားသောပညာရှင်များမရှိခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်း၏ဘုရားကျောင်းစည်းကမ်းသည် ပိုမိုခိုင်မာခဲ့ပြီး၊ ထို့ကြောင့် အနောက်ဘက်တွင် ကျမ်းစာစံနစ်၏ဖွံ့ဖြိုးမှုသည် အရှေ့ဘက်ကဲ့သို့ မတည်မငြိမ်မဖြစ်ခဲ့ပေ။ အနောက်ဘုရားကျောင်းသည် ဟေဗြဲကို လက်ခံရာတွင် အရှေ့ဘက်ကို လိုက်နာခဲ့ပြီး၊ တစ်ချိန်တည်းတွင် ဗျာဒိတ်ကျမ်းကို အပြင်းအထန်ထောက်ခံခဲ့သည်၊ ၎င်းသည် ၃ ရာစုနှင့် ၄ ရာစု၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းတွင် အရှေ့ဘက်မှမနှစ်သက်သောစာအုပ်ဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံးတွင်၊ ဂရိဓမ္မပညာရှင်များသည် ၎င်းတို့၏သဘောထားကို ပြောင်းလဲကာ ဗျာဒိတ်ကျမ်းကို ၎င်းတို့၏စံနစ်တွင် လက်ခံခဲ့သည်။

The Western Church did not have so many notable scholars as the East, but its church discipline was stronger, and consequently the development of the canon in the West did not involve as much vacillation as in the East. The Western Church finally followed the East in accepting Hebrews, while at the same time it strongly defended the Revelation, a book the East did not favor during the 3d century and part of the 4th. Finally, the Greek theologians reversed their attitude and accepted Revelation into their canon.

 

အထွေထွေစာများသည် ၃ ရာစုတစ်ခုလုံးတွင် လက်တင်ဘုရားကျောင်းတွင် အနည်းငယ်သာအသုံးပြုခံရသည်။ ဤကာလတွင် လက်တင်ဖခင်များမှ ဤစာများကို ကိုးကားခဲသည်၊ ကိုးကားခဲ့လျှင်လည်း ၁ ယောဟန်နှင့် ၁ ပေတရုမှသာဖြစ်သည်။ သို့သော် ၄ ရာစုတွင်၊ အထွေထွေစာများသည် ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံခံရသည်။ ဤသို့သက်သေပြသော စံနစ်စာရင်းနှစ်ခုရှိသည်။ တစ်ခုမှာ သီအိုဒါမွမ်စင်မှရှာဖွေတွေ့ရှိသော စာရင်းဖြစ်ပြီး၊ ဖြစ်နိုင်ချေရှိသည်မှာ အာဖရိကမှဖြစ်ပြီး၊ အထွေထွေစာများ ၅ စောင်ကို စာရင်းပြုစုထားသည်- ယောဟန်၏စာများ ၃ စောင်၊ ပေတရု၏စာများ ၂ စောင်။ သို့သော်၊ ဤစံနစ်၏မိတ္တူနှစ်ခုအနက်တစ်ခုတွင် နောက်ပိုင်းလက်ဖြင့် "တစ်စောင်သာ" ဟူသော မှတ်ချက်ကို ယောဟန်နှင့်ပေတရု၏စာရင်းနှစ်ခုစလုံးတွင် ထည့်သွင်းထားသည်၊ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ မူရင်းစာရင်းရေးသူသည် ယောဟန်၏စာများ ၃ စောင်နှင့် ပေတရု၏စာများ ၂ စောင်ကို စံနစ်တွင်ထည့်သွင်းထားသော်လည်း၊ နောက်ပိုင်းစာဖတ်သူတစ်ဦးက ၎င်းကိုဆန့်ကျင်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ၄ ရာစုမှ ဒုတိယစံနစ်စာရင်းမှာ ပါရီမြို့ရှိ အန်စီယယ်လ်စာလွှာ D တွင် ဖိလမွန်နှင့် ဟေဗြဲကြားတွင်တွေ့ရှိသော ကတ်တလောဂပ်စ်ကလာရိုမွန်တနပ်စ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် အထွေထွေစာများ ၇ စောင်ကို အောက်ပါအစီအစဉ်ဖြင့် စာရင်းပြုစုထားသည်- ၁ နှင့် ၂ ပေတရု၊ ယာကုပ်၊ ၁၊ ၂ နှင့် ၃ ယောဟန်၊ ယုဒ။

The general epistles still were little used in the Latin Church during the whole 3d century. Quotations from these books hardly ever appear in the Latin Fathers of this period, and when they do, they are taken from 1 John and 1 Peter. In the 4th century, however, the general epistles received wide acceptance. Two canon lists witness to this. One, a list discovered by Theodor Mommsen, probably from Africa, lists five general epistles: three letters of John, two letters of Peter. However, a later hand has added to one of the two extant copies of this canon the remark, una sola, “one only,” to both entries, perhaps indicating that while the original author of this list reckoned three letters of John and two of Peter as canonical, a later reader voiced his opposition to this view. The second canon list from the 4th century is the Catalogus Claromontanus, found between Philemon and Hebrews in the uncial manuscript D at Paris. It lists all seven general epistles in the following sequence: 1 and 2 Peter, James, 1, 2, and 3 John, and Jude.

 

ကျမ်းသစ်စံနစ်နှင့်ပတ်သက်သော နောက်ဆုံးဆုံးဖြတ်ချက်ကို လက်တင်ဘုရားကျောင်းမှ အေဒီ ၃၈၂ တွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဒမားဆပ်စ် လက်ထက်တွင် ရောမမြို့သင်းအုပ်စည်းဝေးပွဲတွင် တရားဝင်ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်၊ အထွေထွေစာများ ၇ စောင်သည် ကျမ်းသစ်၏အဓိကအစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ဤဆုံးဖြတ်ချက်သည် ၁ ယောဟန်ကို တမန်တော်ထံမှဖြစ်သည်ဟုဆိုကာ၊ အခြားစာများနှစ်စောင်ကို အခြားယောဟန်တစ်ဦး၊ သင်းအုပ်ဆရာဟု ယူဆသူထံမှဖြစ်သည်ဟု သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ အာဖရိကမြောက်ပိုင်းဘုရားကျောင်းသည် ထိုနည်းတူလိုက်နာခဲ့ပြီး၊ ဟစ်ပိုမြို့သင်းအုပ်စည်းဝေးပွဲ (အေဒီ ၃၉၃) နှင့် ကာသိတ်မြို့တတိယသင်းအုပ်စည်းဝေးပွဲ (အေဒီ ၃၉၇) တို့တွင် ရောမမြို့တွင် အေဒီ ၃၈၂ တွင်ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော ဆုံးဖြတ်ချက်နှင့်ဆင်တူသော ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို မဲခွဲဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

The final decision concerning the New Testament canon was taken by the Latin Church in a.d. 382, when the Synod of Rome, under Pope Damascus, decreed officially that the seven general epistles form an integral part of the New Testament. This decree attributed the First Epistle of John to the apostle and the other two to another John, supposed to have been a presbyter. The church of North Africa followed suit, when during the council of Hippo (a.d. 393) and the 3d council of Carthage (a.d. 397) decrees were voted similar to that made at Rome in a.d. 382.

 

ဟေဗြဲစာသည်လည်း ၄ ရာစုဒုတိယပိုင်းအထိ အနောက်ဘုရားကျောင်းတွင် ပြည့်စုံစွာလက်ခံမှုမရရှိခဲ့ပေ။ ၎င်း၏အဓိကအကြောင်းအမှာ ၎င်း၏ရေးသားသူဖြစ်သည်ဟု အငြင်းပွားမှုရှိခြင်းဖြစ်သည်။ ၃ နှင့် ၄ ရာစုများမှ လက်တင်ဖခင်များသည် ဟေဗြဲကို ဖော်ပြခြင်းမရှိခဲ့သည်ဖြစ်စေ၊ သို့မဟုတ် ၎င်း၏ပေါလ်ရေးသားမှုကို ပယ်ချခဲ့သည်ဖြစ်စေ။ ထို့ကြောင့် ၎င်းသည် ကတ်တလောဂပ်စ်ကလာရိုမွန်တနပ်စ်တွင်လည်း မပါဝင်ခဲ့ပေ၊ သို့သော် "ဗာနဗပ်စသည့်စာ" ဟူသော စာရင်းတွင် ဖော်ပြထားသည်ဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ ၎င်းမှာ ဖြစ်နိုင်ချေနည်းပါသည်။ သို့သော်၊ ၄ ရာစုနောက်ပိုင်းမှ ကြီးမြတ်သောလက်တင်ဓမ္မပညာရှင်များနှင့် ဘုရားကျောင်းခေါင်းဆောင်များသည် အရှေ့ဘက်ဂရိဓမ္မပညာရှင်များ၏လွှမ်းမိုးမှုအောက်တွင် ပေါလ်၏ရေးသားမှုကို ဘယ်သောအခါမှ သံသယမဖြစ်ခဲ့သော ဟေဗြဲကို စံနစ်အဖြစ်လက်ခံလာခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဂျရုမ်း၊ ဟီလာရီအော့ဖ်ပိုလီယာစ်၊ လူစီဖာအော့ဖ်ကာဂလီယာရီ၊ ဗီဂျီလီယပ်စ်အော့ဖ်သက်စပ်စ်၊ အမ်ဘရို့စ်၊ ဩဂတ်စတင်နှင့် အခြားအနောက်ဘက်ခေါင်းဆောင်များသည် ဟေဗြဲကို စံနစ်အဖြစ်လက်ခံလာခဲ့သည်။ ဤလမ်းကြောင်းကို အေဒီ ၃၈၂ တွင် ရောမမြို့သင်းအုပ်စည်းဝေးပွဲတွင် တရားဝင်ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး၊ စံနစ်တွင် ပေါလ်၏စာများ ၁၄ စောင်ရှိသည်ဟု ကြေငြာခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းအာဖရိကသင်းအုပ်စည်းဝေးပွဲများဖြစ်သော ဟစ်ပိုနှင့် ကာသိတ်တို့သည်လည်း ဟေဗြဲကို ပေါလ်ရေးသားသည်ဟု လက်ခံခဲ့သည်။ ဩဂတ်စတင်သည် ၎င်း၏ကျမ်းသစ်စံနစ်ကို ၎င်း၏လက်ရာ De doctrina christiana (II. 8, 12–14) တွင် တင်ပြခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် အလက်ဇန္ဒြီယား၏အာသာနီးယပ်စ်၏ ၃၉ ကြိမ်မြောက်အီစတာစာတွင်ပါရှိသော စံနစ်နှင့် မည်သည့်နည်းဖြင့်မျှ ကွဲပြားခြင်းမရှိပေ။ ဤအချိန်မှစ၍ လက်တင်နှင့်ဂရိဘုရားကျောင်းများသည် ကျမ်းသစ်စံနစ်တွင် စာအုပ် ၂၇ အုပ်တူညီခဲ့သည်။

The Epistle to the Hebrews likewise did not find complete acceptance in the Western Church until the second half of the 4th century. The main reason for this lay in its disputed authorship. The Latin Fathers of the 3d and 4th centuries either did not mention Hebrews or rejected its Pauline authorship. Consequently it is also absent from the Catalogus Claromontanus, unless it is indicated there under the entry “Epistle of Barnabas,” which is possible, but improbable. However, the great Latin theologians and ecclesiastical leaders of the latter part of the 4th century stood strongly under the influence of the Greek theology of the East, where the Pauline authorship of Hebrews had never been doubted. Hence, Jerome, Hilary of Poitiers, Lucifer of Cagliari, Vigilius of Thapsus, Ambrose, Augustine, and other Western leaders began to accept Hebrews as canonical. This trend was legalized at the Synod of Rome in a.d. 382, which declared the canon to possess 14 letters of Paul. The subsequent African councils of Hippo and Carthage also accepted Hebrews as Pauline. Augustine, in his New Testament canon, as presented in his work De doctrina christiana (II. 8, 12–14), does not vary in any way from the canon of Athanasius of Alexandria contained in his 39th Easter Letter (see p. 129). From this time on the Latin and Greek churches had the same New Testament canon of 27 books.

 

ကျမ်းသစ်၏အကျမ်းစာများကို အနောက်ဘုရားကျောင်းတွင် အရှေ့ဘက်ခရစ်ယာန်များထက် ပိုမိုစောစွာနှင့် ပိုမိုပြတ်သားစွာ ပယ်ထုတ်ခဲ့သည်။ အေဒီ ၂၀၀ တွင် တမန်တော်မူရင်းဖြစ်သည်ဟု သံသယဖြစ်ဖွယ်စာအုပ်များနှင့်ပတ်သက်၍ အနောက်ဘက်တွင် ရှင်းလင်းသောရပ်တည်မှုကို တတ်တလီယန်နှင့် မုရာတိုရီယန်အပိုင်းအစများမှ သက်သေပြခဲ့ပြီး၊ တစ်ချိန်တည်းတွင် ဤစာအုပ်အချို့ကို အလက်ဇန္ဒြီယား၏ကလီမန့်မှ မသင်မနေရ အသုံးပြုခဲ့သည်။ အကျမ်းစာများသည် ၃ နှင့် ၄ ရာစုများတွင် အရှေ့ဘုရားကျောင်းစာပေများတွင် အိုရီဂျင်နှင့် ယူစီဘီးယပ်စ်၏လက်ရာများမှ သက်သေပြသည့်အတိုင်း ဆက်လက်ပါဝင်နေခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ဤစာအုပ်များကို လက်တင်ဖခင်များမှ တညီတညွတ်တည်း ပယ်ထုတ်ခဲ့သည်။ သို့သော်၊ နောက်ပိုင်းကျမ်းစာလက်ရေးမူများမှ အချို့သောအသိုင်းအဝိုင်းများတွင် အကျမ်းစာများသည် အလယ်ခေတ်အထိ အသုံးပြုနေဆဲဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ဤလက်ရေးမူများအနက် ၂၀ ခုသည် ဟာမက်စ်၏သိုးထိန်းလက်တင်ဘာသာပြန်ကို ပါရှိပြီး၊ ၁၀၀ ကျော်တွင် လူဒီစီယန်သို့ ပေါလ်၏စာဟုခေါ်သော စာတစ်စောင်ပါရှိသည်။

The apocryphal books of the New Testament were rejected earlier and more resolutely in the Western Church than among the Christians of the East. By a.d. 200 a clear stand was taken in the West with regard to books whose apostolic origin was questionable, as is attested by Tertullian and the Muratorian Fragment, while at the same time some of these same books were used by Clement of Alexandria with no scruples. Apocryphal books were still part of the Eastern Church literature in the 3d and 4th centuries as Origen’s and Eusebius’ works testify. At that time these books were unanimously rejected by the Latin Church Fathers. However, later Bible manuscripts reveal that in some circles apocryphal books remained in use until the Middle Ages. Twenty of these manuscripts are known to contain a Latin translation of the Shepherd of Hermas, and more than 100 of them have the so-called Epistle of Paul to the Laodiceans.

 

အစောပိုင်းရာစုနှစ်များမှ ဂိုဏ်းဂဏစည်းဝေးပွဲများထဲမှ တစ်ခုမျှသည် စံနစ်ကို ပုံသေသတ်မှတ်ရန် ကြိုးပမ်းခြင်းမရှိသည်မှာ မှတ်သားဖွယ်ဖြစ်သည်။ စံနစ်နှင့်ပတ်သက်၍ ပထမဆုံးဂိုဏ်းဂဏစည်းဝေးပွဲမှာ ထရန့်စည်းဝေးပွဲ (၁၅၄၅-၆၄) ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် ရောမကက်သလစ်ဘုရားကျောင်းမှသာ ဂိုဏ်းဂဏစည်းဝေးပွဲအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံရပြီး၊ ကက်သလစ်ဘုရားကျောင်းအဖွဲ့ဝင်အားလုံးအတွက် စည်းနှောင်ထားသော ကျမ်းစာစံနစ်ကို ပထမဆုံးအကြိမ် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည်။ ယခင်စည်းဝေးပွဲများသည် စံနစ်နှင့်ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် ဂိုဏ်းဂဏမဟုတ်ဘဲ၊ အချို့သောဘုရားကျောင်းပြည်နယ်များအတွက်သာ အာဏာရှိခဲ့သည်။

It is a remarkable fact that not one of the ecumenical church councils of the early centuries attempted to fix the canon. The first ecumenical council (though recognized as such only by the Roman Catholic Church) to deal with the canon was the Council of Trent (1545–64), which for the first time established by decree a canon of Scripture binding upon all members of the Catholic Church. Although earlier councils had dealt with the canon, as mentioned, they were not ecumenical, and had jurisdiction only over certain ecclesiastical provinces.

 

ကျမ်းသစ်စံနစ်၏ဖွံ့ဖြိုးမှုကို လေ့လာခြင်းသည် ဘုရားသခင်၏ရေးထားသောနှုတ်ကပတ်တော်ဖြစ်ပေါ်လာရာတွင် ဘုရားသခင်၏လမ်းညွှန်မှုရှိခဲ့ကြောင်း ယုံကြည်စိတ်ချရသော သက်သေများကို ပေးသည်။ အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သော ခြုံငုံသုံးသပ်ချက်အရ၊ စာအုပ် ၂၇ အုပ်ပါဝင်သော စံနစ်ဖြစ်ပေါ်လာစေရန် ဆုံးဖြတ်ချက်များသည် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးတစ်ဦး သို့မဟုတ် ဂိုဏ်းဂဏစည်းဝေးပွဲမှတစ်ဆင့် စည်းရုံးထားသောဘုရားကျောင်း၏ဆန္ဒကို ဖော်ပြခြင်းမဟုတ်ပေ။ ယင်းအစား၊ ကျမ်းစာစံနစ်သည် ရာစုနှစ်လေးခုခန့်ကာလအတွင်း တဖြည်းဖြည်းဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့ပြီး၊ ခရစ်ယာန်လူများစွာသည် ဘုရားသခင်၏ဝိညာဉ်တော်၏လမ်းညွှန်မှုအောက်တွင် အချို့သောလက်ရာများသည် ထိုဝိညာဉ်တော်မှ လှုံ့ဆော်ခံရသည်ဟု အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး၊ အခြားလက်ရာများမှာ မဟုတ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။

A study of the development of the New Testament canon provides convincing evidence that the hand of Providence led in the formation of God’s written Word. As has been seen in the foregoing survey, the decisions that brought into being the canon of 27 books were not essentially the work of an organized church expressing its will through either a pope or a general council. Rather, the canon of Scripture developed gradually over a period of some four centuries as many Christian men under the guidance of the Spirit of God recognized that certain works had been inspired by that same Spirit, and that other works had not.

 

ဤဘုရားသခင်လမ်းညွှန်သော ရွေးချယ်မှုလုပ်ငန်းတွင်၊ အချို့သောစံနှုန်းများသည် စာအုပ်များအား ကျမ်းစာတွင်နေရာရရန် ထိုက်တန်သလား၊ မထိုက်တန်သလားဟူသော ဆုံးဖြတ်ရာတွင် အစောပိုင်းခရစ်ယာန်များကို ကူညီပေးခဲ့သည်။ ထိုစံနှုန်းတစ်ခုမှာ ရေးသားသူဖြစ်သည်။ ကျမ်းသစ်သည် ယေရှုခရစ်နှင့်ပတ်သက်သော သတင်းကောင်းဖြစ်ပြီး၊ ခရစ်ယာန်များသည် ဤသတင်းကို ယေရှုနှင့်အတူရှိခဲ့သောသူများမှရေးသားထားသော လက်ရာများသည် အမှန်ကန်ဆုံးဖြစ်သည်ဟု သဘာဝအားဖြင့် ယုံကြည်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ခရစ်ယာန်များသည် တမန်တော်တစ်ဦး သို့မဟုတ် တမန်တော်တစ်ဦး၏အဖော်တစ်ဦးမှ တမန်တော်ကာလတွင်ရေးသားသည်ဟု ရှင်းလင်းစွာ ယုံကြည်ခဲ့သော လက်ရာများကိုသာ နောက်ဆုံးတွင် လက်ခံခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် မာကုနှင့်လုကာ၏စာအုပ်များကို လက်ခံခဲ့သည်၊ အကြောင်းမှာ ခရစ်ယာန်တိုင်းသည် ၎င်းတို့သည် တမန်တော်ပေတရုနှင့် ပေါလ်၏ကာလတွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု၊ ဖြစ်နိုင်ချေရှိသည်မှာ ၎င်းတို့၏ကြီးကြပ်မှုအောက်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်၊ ဗာနဗပ်စသည့်စာဟုခေါ်သော စာသည် ၂ ရာစုတွင် ကျယ်ပြန့်စွာ လက်ခံခံရသော်လည်း၊ ၎င်း၏အကြောင်းအရာများသည် ထိုတမန်တော်မှရေးသားခဲ့ခြင်းမဟုတ်ကြောင်း ပြသခဲ့သောကြောင့် နောက်ဆုံးတွင် စံနစ်မှ ဖယ်ထုတ်ခံခဲ့ရသည်။ ထိုနည်းတူ၊ အစောပိုင်းခရစ်ယာန်အချို့မှ နှစ်သက်ခဲ့သော ဟာမက်စ်၏သိုးထိန်းသည် တမန်တော်နောက်ကာလတွင် ပေါ်ထွက်ခဲ့သောကြောင့် နောက်ဆုံးတွင် စံနစ်တွင် နေရာမရခဲ့ပေ။

In this divinely directed work of selection, certain standards aided the early Christians in deciding which books merited a place in Scripture and which did not. One of these standards was authorship. The New Testament was the good news concerning Jesus Christ, and Christians naturally believed that the most authentic presentations of this message were those written by men who had been with Jesus. Consequently only those works were accepted finally concerning which Christians were clearly convinced that they were the products of an apostle or of a companion of an apostle writing in the apostolic period. Thus the books of Mark and Luke were admitted because every Christian was convinced that they had been written in the time of the apostles Peter and Paul, and perhaps under their supervision. On the other hand, the so-called Epistle of Barnabas, although widely accepted in the 2d century, was ultimately dropped from the canon because its contents showed that it could not have been written by that apostle. Similarly, the Shepherd of Hermas, a book favored by some early Christians, did not finally achieve a place in the canon because it originated in the postapostolic period.

 

အစောပိုင်းဘုရားကျောင်းကို စံနစ်ရွေးချယ်ရာတွင် လမ်းညွှန်ပေးသော နောက်ထပ်စံနှုန်းတစ်ခုမှာ အကြောင်းအရာဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် တစ်ခါတစ်ရံ ရေးသားသူဆိုင်ရာ မေးခွန်းထက် ပိုမိုသိမ်မွေ့သော ဆုံးဖြတ်ချက်လိုအပ်သည်။ ၎င်းသည် စာအုပ်တစ်အုပ်၏အတွင်းပိုင်းညီညွတ်မှု၊ ကျမ်းစာကျန်ရှိသည်နှင့် သဘောတူညီမှု၊ ခရစ်ယာန်အတွေ့အကြုံနှင့် ကိုက်ညီမှုတို့ကို အကဲဖြတ်ရန် လိုအပ်သည်။ ဤအခြေခံမူဖြင့် အစောပိုင်းခရစ်ယာန်များသည် ဂနိုစတစ်ခရစ်ဝင်ကျမ်းများနှင့် ဗျာဒိတ်ကျမ်းများစွာကို ပယ်ထုတ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည်။

Another standard which guided the early church in the selection of the canon was that of content. This sometimes involved more subtle judgment than did the question of authorship. It necessitated the evaluation of a book in terms of its inner consistency, its agreement with the rest of Scripture, and its conformity with Christian experience. It was doubtless largely by this principle that the early Christians rejected the many Gnostic gospels and apocalypses.

 

ဤအားလုံး၏အောင်မြင်မှုအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သောအရာမှာ ဘုရားသခင်၏ဝိညာဉ်တော်၏လမ်းညွှန်မှုဖြစ်သည်၊ ထိုဝိညာဉ်တော်သည် ပရောဖက်များနှင့် တမန်တော်များရေးသားစဉ် ၎င်းတို့၏စိတ်နှလုံးများကို လမ်းညွှန်ခဲ့ပြီး၊ ယေရှုခရစ်ကို ယုံကြည်သော သစ္စာရှိယုံကြည်သူတိုင်း၏ နှလုံးသို့ ကျမ်းစာဖတ်ရှုသည့်အခါ ၎င်းသည် ဘုရားသခင်၏နှုတ်ကပတ်တော်ဖြစ်ကြောင်း ယုံကြည်ချက်ကို ယူဆောင်လာခဲ့သည်။

Essential to the successful accomplishment of all of this was the guidance of the Spirit of God, the Spirit who led the minds of the prophets and apostles as they wrote, and who has brought conviction to the heart of every true believer in Jesus Christ, as he has read the Scripture, that it is truly the Word of God.

 

 

ကိုးကားစာရင်း

Bibliography

 

BAUER, WALTER။ ဂရိ-အင်္ဂလိပ် ဓမ္မသစ်ကျမ်းနှင့် အခြားသော အစောပိုင်းခရစ်ယာန်စာပေများအတွက် အဘိဓာန်။ ဘာသာပြန်ပြီး တည်းဖြတ်သူ W. F. Arndt နှင့် F. W. Gingrich။ ချီကာဂိုမြို့၊ ချီကာဂိုတက္ကသိုလ်စာပေးစာယူဌာန၊ ၁၉၅၇။ စာမျက်နှာ xl, ၉၀၉၊ ဒုတိယအကြိမ်၊ ၁၉၇၉။ ဒုတိယအကြိမ်ကို Gingrich နှင့် F. W. Danker တို့က ပြန်လည်ပြင်ဆင်ပြီး တိုးချဲ့ထားပြီး Bauer ၏ ပဉ္စမဂျာမန်ထုတ်ဝေမှုတွင် ပြောင်းလဲမှုများနှင့် ထပ်မံဖြည့်စွမ်းမှုများကို ထည့်သွင်းထားသည်၊ အမှားများကို ပြင်ဆင်ထားပြီး ကိုးကားစာရင်းကို ထောင်ပေါင်းများစွာသော စာရင်းသစ်များဖြင့် တိုးချဲ့ထားသည်။ ရရှိနိုင်သော အကောင်းဆုံး ဓမ္မသစ်ကျမ်းဂရိအဘိဓာန်။ ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးများ၊ ပါပီရပ်စ်များနှင့် လက်ရှိပညာရှင်စာပေများသို့ ကိုးကားချက်များပါဝင်သည်။

Bauer, Walter. Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature. Trans. and ed. by W. F. Arndt and F. W. Gingrich. Chicago: University of Chicago Press, 1957. xl, 909 pp., 2d ed., 1979. The 2d ed., revised and augmented by Gingrich and F. W. Danker, incorporates the changes and additions in Bauer’s 5th German ed., corrects errors, and expands the bibliography by thousands of new entries. The best NT Greek lexicon available. Includes references to the Church Fathers, papyri, and current scholarly literature.

 

BLASS, FRIEDRICH W., နှင့် DEBRUNNER, A. ဓမ္မသစ်ကျမ်းနှင့် အခြားသော အစောပိုင်းခရစ်ယာန်စာပေများအတွက် ဂရိသဒ္ဒါ။ A. Debrunner ၏ ဖြည့်စွမ်းမှတ်စုများကို ထည့်သွင်းထားသော နဝမနှင့် ဒသမဂျာမန်ထုတ်ဝေမှု၏ ဘာသာပြန်နှင့် ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှု၊ Robert W. Funk မှ။ ချီကာဂိုမြို့၊ ချီကာဂိုတက္ကသိုလ်စာပေးစာယူဌာန၊ ၁၉၆၁။ စာမျက်နှာ ၃၇၂။ ဂရိသဒ္ဒါနှင့် ဝါကျဖွဲ့စည်းပုံအတွက် အာဏာပိုင်ရင်းမြစ်တစ်ခု။

Blass, Friedrich W., and Debrunner, A. A Greek Grammar of the New Testament and Other Early Christian Literature. A translation and revision of the 9th-10th German edition, incorporating supplementary notes of A. Debrunner, by Robert W. Funk. Chicago: University of Chicago Press, 1961. 372 pp. An authoritative source for Greek grammar and syntax.

 

BRUCE, FREDERICK F. အင်္ဂလိပ်ကျမ်းစာ- အစောဆုံးအင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်များမှ ဓမ္မသစ်အင်္ဂလိပ်ကျမ်းအထိ ဘာသာပြန်မှုများ၏သမိုင်း။ တတိယအကြိမ် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထုတ်ဝေမှု။ နယူးယောက်မြို့၊ အောက်စဖို့ဒ်တက္ကသိုလ်စာပေးစာယူဌာန၊ ၁၉၇၈။ စာမျက်နှာ ၂၇၄။ အင်္ဂလိပ်ကျမ်းစာ၏ အကောင်းဆုံးနှင့် နောက်ဆုံးပေါ်သမိုင်း။

Bruce, Frederick F. The English Bible: A History of Translations From the Earliest English Versions to the New English Bible. 3d revised ed. New York: Oxford University Press, 1978. 274 pp. The best and most up-to-date history of the English Bible.

 

ကျမ်းစာ၏ ကိန်းဘရစ်သမိုင်း။ ပထမတွဲ- အစမှ ဂျရုမ်းအထိ။ P. R. Ackroyd နှင့် C. F. Evans တို့က တည်းဖြတ်သည်။ ၁၉၇၀။ စာမျက်နှာ ၆၄၈။ ဒုတိယတွဲ- ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးများမှ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်အထိ အနောက်နိုင်ငံများ။ G. W. H. Lampe မှ တည်းဖြတ်သည်။ ၁၉၀၉။ စာမျက်နှာ ၅၆၆။ တတိယတွဲ- ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်မှ ယခုခေတ်အထိ အနောက်နိုင်ငံများ။ S. L. Greenslade မှ တည်းဖြတ်သည်။ ၁၉၆၃။ စာမျက်နှာ ၅၉၀။ ကိန်းဘရစ်မြို့၊ တက္ကသိုလ်စာပေးစာယူဌာန။ ကျမ်းစာ၏ ဘာသာစကားများ၊ စာလုံးများ၊ စာသား၊ ကျမ်းစာစီရင်မှုနှင့် ဘာသာပြန်မှုများအပါအဝင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်သမိုင်းကို ကျွမ်းကျင်သူများအဖွဲ့မှ ရေးသားထားသည်။

The Cambridge History of the Bible. Vol. 1: From the Beginnings to Jerome. Ed. by P. R. Ackroyd and C. F. Evans. 1970. 648 pp. Vol. 2: The West From the Fathers to the Reformation. Ed. by G. W. H. Lampe. 1909. 566 pp. Vol. 3: The West From the Reformation to the Present Day. Ed. by S. L. Greenslade. 1963. 590 pp. Cambridge: University Press. A comprehensive history of the Bible including languages and script, text, canon, and translation by a team of experts.

 

CAMPENHAUSEN, HANS VON။ ခရစ်ယာန်ကျမ်းစာ၏ ဖွဲ့စည်းမှု။ J. A. Baker မှ ဘာသာပြန်သည်။ ဖီလာဒဲလ်ဖီးယားမြို့၊ ဖို့တရက်စ်စာပေးစာယူဌာန၊ ၁၉၇၂။ စာမျက်နှာ ၃၄၂။ အစောပိုင်းခရစ်ယာန်ခေတ်ကာလ၏ ကျွမ်းကျင်သူတစ်ဦးမှ ဓမ္မသစ်ကျမ်းစီရင်မှုကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖော်ပြထားသည်။

Campenhausen, Hans von. The Formation of the Christian Bible. Trans. by J. A. Baker. Philadelphia: Fortress Press, 1972. 342 pp. Comprehensive treatment of the NT canon by an expert on the period of the early church.

 

HARRIS, R. LAIRD။ ကျမ်းစာ၏ ဝိညာဉ်ရေးရာလှုံ့ဆော်မှုနှင့် စီရင်မှု။ ဂရန်းရက်ပိဒ်မြို့၊ မီခီဂန်ပြည်နယ်၊ ဇွန်ဒါဗန်စာပေးစာယူဌာန၊ ၁၉၆၈။ စာမျက်နှာ ၃၁၆။ ဝိညာဉ်ရေးရာလှုံ့ဆော်မှုနှင့် စီရင်မှုကို ခရစ်ယာန်ဝံဂလိဆရာ၏ ရှေးရိုးစွဲအမြင်မှ တင်ပြထားသည်။

Harris, R. Laird. Inspiration and Canonicity of the Bible. Grand Rapids, Michigan: Zondervan Pub. Co., 1968. 316 pp. Inspiration and canonicity are presented from the conservative position of an evangelical.

 

KUBO, SAKAE, နှင့် SPECHT, WALTER။ ဗားရှင်များစွာလား။ နှစ်ဆယ်ရာစု အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်ကျမ်းစာများ။ ဂရန်းရက်ပိဒ်မြို့၊ မီခီဂန်ပြည်နယ်၊ ဇွန်ဒါဗန်စာပေးစာယူဌာန၊ ၁၉၇၅။ စာမျက်နှာ ၂၄၄။ နှစ်ဆယ်ရာစုတွင် အသုံးအများဆုံး အင်္ဂလိပ်ဘာသာပြန်များအကြောင်း အပြည့်အစုံနှင့် နောက်ဆုံးပေါ်လက်ရာ။

Kubo, Sakae, and Specht, Walter. So Many Versions? Twentieth Century English Versions of the Bible. Grand Rapids, Michigan: Zondervan Press, 1975. 244 pp. The most thorough and up-to-date work on the most commonly used 20th-century English versions.

 

METZGER, BRUCE M. ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ စာသား- ၎င်း၏ ပို့လွှတ်မှု၊ ပျက်စီးမှုနှင့် ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းမှု။ ဒုတိယအကြိမ်။ နယူးယောက်မြို့၊ အောက်စဖို့ဒ်တက္ကသိုလ်စာပေးစာယူဌာန၊ ၁၉၆၈။ စာမျက်နှာ ၂၈၄။ ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ စာသားဝေဖန်ရေးအတွက် ရှင်းလင်းပြီး ယုံကြည်စိတ်ချရသော လမ်းညွှန်။

Metzger, Bruce M. The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration. 2d ed. New York: Oxford University Press, 1968. 284 pp. A lucid, reliable guide to the textual criticism of the NT.

 

_______. ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ အစောပိုင်းဗားရှင်များ။ အောက်စဖို့ဒ်မြို့၊ ကလာရင်ဒွန်စာပေးစာယူဌာန၊ ၁၉၇၇။ စာမျက်နှာ ၄၉၈။ အနှစ် ၁၀၀၀ မတိုင်မီ ပြုလုပ်ခဲ့သော ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဗားရှင်များ၏ မူလအစနှင့် ပို့လွှတ်မှု။ တစ်ခုစီအတွက် အစောဆုံးစာလက်ရေးမူများစာရင်း၊ ထင်ရှားသော ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှုများကို ဖော်ပြထားပြီး တစ်ခုစီအတွက် ပညာရှင်ဆန်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုနှင့် စာသားဆန်းစစ်မှုကို ဆွေးနွေးထားသည်။ တစ်ခုစီ၏ အသုံးပြုမှုဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်များကို ပူးပေါင်းပညာရှင်များမှ တင်ပြထားသည်။

_______. The Early Versions of the New Testament. Oxford: Clarendon Press, 1977. 498 pp. The origin and transmission of all the NT versions made prior to a.d. 1000. Contains lists of the earliest MSS of each, gives the noteworthy printed editions, and discusses the scholarly investigation and textual analysis of each. Limitations on the use of each is presented by collaborating scholars.

 

MOULTON, JAMES H. ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဂရိသဒ္ဒါ။ တွဲ ၄ တွဲ။ အက်ဒင်ဘာရာ၊ T & T Clark၊ ၁၉၀၆-၁၉၇၀။ Moulton မှ စတင်ခဲ့သော လက်ရာ၊ ဒုတိယတွဲတွင် W. F. Howard မှ ကူညီခဲ့ပြီး၊ Nigel Turner မှ (ဝါကျဖွဲ့စည်းပုံနှင့် စတိုင်ဆိုင်ရာ နောက်ဆုံးနှစ်တွဲ) ပြီးစီးခဲ့သည်။ Debrunner-Funk နှင့် တန်းတူရှိသော်လည်း ပိုမိုနားလည်ရလွယ်ကူသည်။

Moulton, James H. A Grammar of New Testament Greek. 4 vols. Edinburgh: T & T Clark. 1906–1970. A work begun by Moulton, who was assisted by W. F. Howard in the second volume, and completed (the last two volumes on syntax and style) by Nigel Turner. On a par with Debrunner-Funk, but much easier to understand.

 

 

“အောက်ပိုင်း” နှင့် “အထက်ပိုင်း” ကျမ်းစာဝေဖန်ရေး

“Lower” and “Higher” Biblical Criticism

 

 

ပထမပိုင်း- အောက်ပိုင်းဝေဖန်ရေး

part i: lower criticism

 

၁. နိဒါန်း

I. Introduction

 

ကျမ်းစာ၏ ဝေဖန်ရေးကို သမိုင်းအရ “အောက်ပိုင်း” နှင့် “အထက်ပိုင်း” ဝေဖန်ရေးဟူ၍ နှစ်မျိုးခွဲခြားနိုင်သည်။ ကျယ်ပြန့်သော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်အရ အောက်ပိုင်းဝေဖန်ရေးသည် ဘာသာစကား (ဝေါဟာရများ၊ သဒ္ဒါ၊ ဝါကျဖွဲ့စည်းပုံ) နှင့် စာသား၏ ပို့လွှတ်မှုသမိုင်းကို ဆက်စပ်ပြီး မူရင်းစာလက်ရေးမူ၏ ဖတ်ရှုမှုကို ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုပါဝင်သည်။ သို့သော် ဤဆောင်းပါးတွင် အသုံးပြုထားသည့် “အောက်ပိုင်းဝေဖန်ရေး” ဟူသော အသုံးအနှုန်းသည် ကျမ်းစာစာသား၏ လေ့လာမှုကို ကန့်သတ်ထားပြီး၊ ထို့ကြောင့် “စာသားဝေဖန်ရေး” ဟူသော ပိုမိုတိကျသော အသုံးအနှုန်းနှင့် ညီမျှသည်။ ၎င်းသည် ရှိပြီးသား စာလက်ရေးမူများကို လေ့လာခြင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ခြင်း၊ ၎င်းတို့၏ သမိုင်းနှင့် ပထဝီဆိုင်ရာ ဆက်နွယ်မှုများကို ဆုံးဖြတ်ခြင်း၊ နှင့် အရေးကြီးဆုံးမှာ ကျမ်းစာစာသား၏ မူရင်းစကားလုံးများကို တတ်နိုင်သမျှ ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းရန် စံနှုန်းများနှင့် နည်းစနစ်များကို ဖွံ့ဖြိုးစေခြင်းနှင့် အသုံးချခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ဤလေ့လာမှု၏ လိုအပ်ချက်သည် ကျမ်းစာစာသား၏ ပို့လွှတ်မှုနှင့်ပတ်သက်သော လူသိများသော အချက်နှစ်ချက်ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်- (၁) ကျမ်းစာစာအုပ်အားလုံး၏ မူရင်းစာလက်ရေးမူများ ပျောက်ဆုံးသွားခြင်း။ (၂) ၁၅ ရာစုအလယ်တွင် ပုံနှိပ်ခြင်းကို တီထွင်မှုမတိုင်မီ၊ ကျမ်းစာစာအုပ်တိုင်း၏ မိတ္တူတိုင်းကို လက်ဖြင့် ပင်ပန်းစွာ ပြုလုပ်ခဲ့ရခြင်း။ မူရင်းစာလက်ရေးမူ၏ မိတ္တူများသည် အခြားမိတ္တူများအတွက် ပုံစံဖြစ်လာပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ထပ်မံမိတ္တူများအတွက် ပုံစံဖြစ်လာသည်။ ဤထပ်ခါတလဲလဲ မိတ္တူပြုလုပ်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်အတွင်း၊ စာရေးမှားယွင်းမှုများသည် မလွှဲမရှောင်သာ ဓမ္မကျမ်းစာသား၌ ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ စာရေးမှားယွင်းမှုများ၏ ထည့်သွင်းမှုသည် ကျမ်းစာသင်ယူသူအတွက် ဆိုးရွားသော မေးခွန်းတစ်ခုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်- ကွဲပြားမှုများဖြစ်ပေါ်သည့်နေရာ၊ ဆိုလိုသည်မှာ စာလက်ရေးမူများသည် ပေးထားသော အပိုဒ်တစ်ခုတွင် တစ်နည်းထက်ပိုသော ဖတ်ရှုမှုများရှိသည့်နေရာတွင်၊ မည်သည့်ဖတ်ရှုမှုသည် မှန်ကန်သနည်း။ မည်သည့်ဖတ်ရှုမှုသည် ပျောက်ဆုံးသွားသော မူရင်းစာလက်ရေးမူတွင် ပါဝင်သနည်း။ ဤသည်မှာ စာသားပညာရှင်များက ဖြေကြားရန် ကြိုးပမ်းသည့် မေးခွန်းဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ယနေ့ခေတ် ပညာရှင်မှုဖြင့် ထုတ်လုပ်နိုင်သည့် အတိကျဆုံးစာသားကို ကျမ်းစာသင်ယူသူများအတွက် ပေးအပ်ရန် ရှာဖွေကြသည်။

The criticism of the Bible may be divided into what historically has been termed “lower” and “higher” criticism. In the broadest sense, lower criticism deals with both the language (vocabulary, grammar, syntax) and the history of the transmission of the text, including the attempt to restore the reading of the original autographs. As used in the present article, however, the expression “lower criticism” is confined to the study of the Biblical text, and thus is equivalent to the more precise term, “textual criticism.” It involves the study and comparison of extant manuscripts, the determination of their historical and geographical interrelationships, and, most important of all, the development and application of criteria and techniques for restoring as nearly as possible the original wording of the text of the Bible. The necessity for such a study rests on two well-known facts regarding the transmission of the text of the sacred writings: (1) The disappearance of the autographs of all the books of the Bible. (2) The separate production of every copy of every book, laboriously, by hand, before the invention of printing in the middle of the 15th century. The copies of the autographs became in turn the exemplars for other copies, which, in turn, became the exemplars of other copies. During this process of repeated copying and recopying, transcriptional errors inevitably came into the Sacred Text. The introduction of scribal errors raises a serious question for the Bible student: where variants occur, that is, where the manuscripts read more than one way in a given passage, which reading is the correct one? Which reading did the lost autograph contain? This is the question that textual scholars try to answer. They seek to provide Bible students with as accurate a text as present-day scholarship can produce.

 

 

၂. ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ စာသားဝေဖန်ရေး

II. Textual Criticism of the Old Testament

 

ပစ္စည်းများ—၁၉၄၇ တွင် သေမင်းပင်လယ်ကျမ်းလိပ်များ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုမတိုင်မီနှင့် ထို့နောက်တွင်၊ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ စာသားဝေဖန်ရေးသည် နှိုင်းယှဉ်ရင်းမြစ်ပစ္စည်းများ ရှားပါးမှုကြောင့် ဆိုးရွားစွာ အဟန့်အတားဖြစ်ခဲ့သည်။ လူသိများသော အစောဆုံးဟီဘရူးစာလက်ရေးမူများသည် အနှစ် ၉ ရာစုမှ ၁၁ ရာစုအစအထိ ရက်စွဲပြထားသည်။ ဟီဘရူးကျမ်းစာ၏ အသုံးများဆုံးထုတ်ဝေမှုဖြစ်သော Rudolf Kittel ၏ ဘီဘလီယာ ဟီဘရိုင်ကာ၏ တတိယအကြိမ်သည် အနှစ် ၁၀၀၈ တွင် ပြီးစီးခဲ့သော လီနင်ဂရက်ဒ် ကိုဒက်စ် B19a ကို အခြေခံထားသည်။ ၁၉၇၈ တွင် ထုတ်ဝေသော ဤကျမ်းစာ၏ ဘီဘလီယာ ဟီဘရိုင်ကာ စတုတ္ထအကြိမ်၊ Karl Elliger မှ တည်းဖြတ်ထားသော၊ ဝေဖန်ရေးဆိုင်ရာ ကိရိယာများကို သေမင်းပင်လယ်ကျမ်းလိပ်များမှ သက်သေများထည့်သွင်းပြီး ပြည့်စုံစွာ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသော်လည်း၊ ဟီဘရူးစာသားသည် လီနင်ဂရက်ဒ် ကိုဒက်စ်ကို အဓိကအားဖြင့် ပြန်လည်ထုတ်လုပ်ထားသည်။ ဤကိုဒက်စ်သည် တီဘီရီးယပ်စ်ရှိ ဘင်အာရှာ မိသားစုနှင့် ဆက်စပ်နေသော အရေးကြီးသော ဟီဘရူးစာလက်ရေးမူများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဘင်အာရှာ မိသားစုသည် မတ်စိုရက်တစ် ပညာရှင်များ၏ နာမည်ကျော် ဂျူးမိသားစုဖြစ်ပြီး ငါးမျိုးဆက်ကြာ ရှိခဲ့သည်။ မတ်စိုရက်တစ်များသည် အနှစ် ၆ ရာစုမှ ၁၁ ရာစုအထိ ရိုးရာဟီဘရူးစာသား၏ စောင့်ရှောက်သူများဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ယခင်က ဗီုင်းမပါသော ဟီဘရူးစာသားအတွက် ဗီုင်းထည့်သွင်းမှုစနစ်ကို တီထွင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ ခေတ်တွင် ရှိပြီးသား ကျမ်းစာစာသား၏ သစ္စာရှိရှိ ပို့လွှတ်မှုအတွက် စည်းမျဉ်းများကို ချမှတ်ခဲ့သည် (တွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၃၄ ကို ကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ စံသတ်မှတ်ထားသော ဟီဘရူးစာသားကို မတ်စိုရက်တစ်စာသား (MT) ဟု ခေါ်သည်။

Materials.—Prior to the discovery of the Dead Sea scrolls in 1947 and subsequently the textual criticism of the Old Testament was seriously hampered by the scarcity of comparative source material. The oldest Hebrew manuscripts known dated from the 9th to the beginning of the 11th centuries a.d. The most widely used edition of the Hebrew Bible, the third edition of Rudolf Kittel’s Biblia Hebraica, is based on the Leningrad Codex B19a, completed in a.d. 1008. In the new 1978 edition of this Bible, known as Biblia Hebraica Stuttgartensia, edited by Karl Elliger, the critical apparatus was thoroughly revised and updated by the inclusion of evidence from the Dead Sea scrolls, et cetera, but the Hebrew text is still largely a reproduction of Codex Leningradensis. This codex is one of several important Hebrew manuscripts associated with the ben Asher family, a famous Jewish family of Masoretic scholars in Tiberias for five generations. The Masoretes were the custodians of the traditional Hebrew text from the 6th to the 11th centuries a.d. They invented a system of vocalization for the Hebrew text, which had heretofore been written without vowels, and established rules for a faithful transmission of the Bible text as it existed in their day (see Vol. I, p. 34). The standard Hebrew text of the Old Testament is therefore known as the Masoretic Text (MT).

 

ဘင်အာရှာ စာသားပါရှိသော အခြားဟီဘရူးစာလက်ရေးမူ လေးခုရှိသည်။ အစောဆုံးမှာ မိုးဇက်ဘင်အာရှာ ရေးသားသော ကိုင်ရိုကိုဒက်စ်ဖြစ်ပြီး ရှေ့နှင့်နောက်ပြည်တည်နာဗီများပါရှိပြီး အနှစ် ၈၉၅ ရက်စွဲပြထားသည်။ လီနင်ဂရက်ဒ်ကိုဒက်စ်တွင် နောက်ပြည်တည်နာဗီများပါရှိပြီး အနှစ် ၉၁၆ ရက်စွဲပြထားသည်။ ဗြိတိသျှပြတိုက်ကိုဒက်စ် (အိုရီယင်တယ် ၄၄၄၅) သည် ပင်တေတုတ်ခ်၏ မပြည့်စုံသော စာလက်ရေးမူဖြစ်ပြီး အနှစ် ၉၅၀ ရက်စွဲပြထားသည်။ နာမည်ကျော် အလီပိုကိုဒက်စ်သည် မူလက ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတစ်ခုလုံးပါရှိခဲ့သော်လည်း ယခုတစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ပျက်စီးသွားပြီး၊ အားလုံးတွင် အတိကျဆုံးဟု ယူဆသည်။ ဤကိုဒက်စ်ကို အာရွန်ဘင်အာရှာ မှ အနှစ် ၉၃၀ တွင် ပြင်ဆင်ပြီး အမှတ်အသားထည့်သွင်းခဲ့ပြီး၊ ဂျူးရုံးလမ်းမြို့တွင် ထုတ်ဝေနေသော ဟီဘရူးကျမ်းစာ၏ ထုတ်ဝေမှုသစ်အတွက် အဓိကအာဏာပိုင်ဖြစ်သည်။

Four other Hebrew manuscripts containing the ben Asher text are extant. The earliest of these is the Cairo Codex of the Former and Latter Prophets, written by Moses ben Asher and dated a.d. 895. The Leningrad Codex of the Latter Prophets is dated a.d. 916. The British Museum Codex (Oriental 4445) is an incomplete manuscript of the Pentateuch, dated a.d. 950. The famous Aleppo Codex, originally containing the entire Old Testament but now partially destroyed, is considered to be the most accurate of all. This codex, which was corrected and punctuated by Aaron ben Asher in a.d. 930, is the chief authority for a new edition of the Hebrew Bible being published in Jerusalem.

 

ဤစာလက်ရေးမူများသည် ဟီဘရူးစာရေးဆရာများ၏ လက်ရာ၏ အထွတ်အထိပ်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် ဟီဘရူးကျမ်းစာ၏ မူရင်းရေးသားသူများ၏ ခေတ်မှ ရာစုနှစ်များစွာ ကွာဝေးသည်။ ဟီဘရူးစာလက်ရေးမူများသည် အဘယ်ကြောင့် ဤမျှနောက်ကျသနည်း။ ဤဖြစ်စဉ်အတွက် အဓိကရှင်းပြချက်နှစ်ခုကို ပေးနိုင်သည်။ ပထမအနေဖြင့် စစ်ပွဲနှင့် ဖိနှိပ်မှု၏ ဒဏ်ချက်များသည် ဤရှေးဟောင်းစာရွက်စာတမ်းများ၏ ရှင်သန်မှုကို ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။

These manuscripts represent the acme of the work of the Hebrew scribes. But they are many centuries removed from the time of the original authors of the Hebrew Bible. Why are the Hebrew manuscripts so comparatively late? Two major explanations for this phenomenon can be given. In the first place the ravages of war and persecution threatened the very survival of these ancient documents.

 

ဒုတိယအကြောင်းရင်းမှာ ဘုရားသခင်၏ နာမတော်ကို မထီမဲ့မြင်ပြုခြင်းမှ ကာကွယ်ရန် ဟောင်းနွမ်းသော စာလက်ရေးမူများကို သင်္ဂြိုဟ်သည့် ဂျူးဓလေ့ထုံးတမ်းဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ကို ဦးစွာ ဂျူးဘုရားကျောင်း၏ ဆက်စပ်အခန်းတစ်ခုတွင်၊ ဖြစ်နိုင်ချေရှိသည့် မြေအောက်ခန်း သို့မဟုတ် ထပ်ခိုးတွင်၊ ဂျနီဇာ (ဆိုလိုသည်မှာ “ဝှက်ထားရာနေရာ”) ဟု ခေါ်သည့်နေရာတွင် ဖွက်ထားခဲ့သည်။ ဂျနီဇာပြည့်သွားသောအခါ၊ စာလက်ရေးမူများကို ဖယ်ရှားပြီး၊ တန်ဆာဆင်ထားသော အခမ်းအနားဖြင့် သင်္ဂြိုဟ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် သဘာဝ၏ အင်အားများက ၎င်းတို့ကို ဖျက်ဆီးရန် ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် အစောပိုင်းဟီဘရူးစာလက်ရေးမူများကို အနည်းငယ်သာ တွေ့ရှိခဲ့သည်။

A second reason is the well-established Jewish custom of burying old worn-out manuscripts to protect the name of God from desecration. They were first hidden away in a room attached to the synagogue, perhaps in the cellar or attic, known as a Geniza (i.e., “hiding place”). When the Geniza was full, the manuscripts were removed and, with an elaborate ceremony, buried. The forces of nature were thus allowed to destroy them; hence, few early Hebrew manuscripts have been found.

 

သို့သော် ရှိပြီးသား ဟီဘရူးစာလက်ရေးမူများ၏ နောက်ကျမှုရှိသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် ဟီဘရူးကျမ်းစာ၏ မူရင်းရေးသားသူများက ရေးသားခဲ့သည့် ဟီဘရူးကျမ်းစား၏ အနှစ်သာရဖြစ်သော စကားလုံးများကို တိကျစွာ ကိုယ်စားပြုသည်ဟု ယုံကြည်မှုရှိရန် အကြောင်းအမျိုးမျိုးရှိသည်။ ဤယုံကြည်မှုသည် ပထမဦးစွာ ဟီဘရူးစာရေးဆရာများက ၎င်းတို့၏လုပ်ငန်းကို အလွန်ဂရုတစိုက် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် အချက်ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏လုပ်ငန်း၏ တိကျမှုကို တတ်နိုင်သမျှ လူသားဆန်စွာ သေချာစေသည့် နည်းလမ်းများကို တီထွင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့က သတ်မှတ်ထားသည်မှာ- “စစ်မှန်သော မိတ္တူတစ်ခုသည် ပုံစံဖြစ်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ စာရေးသူသည် အနည်းငယ်မျှ သွေဖည်မသွားရပါ။ စကားလုံး သို့မဟုတ် စာလုံးတစ်လုံးမျှ၊ ယော့ဒ်တစ်လုံးပင် မမှတ်မိဘဲ ရေးမရ၊ စာရေးသူသည် သူ့ရှေ့ရှိ ကိုဒက်စ်ကို မကြည့်ဘဲ မရေးရပါ။”—A. B. Davidson, Introduction to the Old Testament, စာမျက်နှာ ၈၉။

But in spite of the comparative lateness of the extant Hebrew manuscripts, there are grounds for confidence that they represent accurately the substantial wording of the Hebrew Scriptures as they were penned by the original authors. This confidence rests, in the first place, on the extreme care with which the Hebrew scribes did their work. They devised methods which ensured, so far as it is humanly possible, the accuracy of their work. They prescribed: “An authentic copy must be the exemplar, from which the transcriber ought not in the least to deviate. No word or letter, not even a Yod, must be written from memory, the scribe not having looked at the codex before him.”—A. B. Davidson, Introduction to the Old Testament, p. 89.

 

ဆမာရီတန် ပင်တေတုတ်ခ်သည် ရိုးရာဟီဘရူးစာလက်ရေးမူများ၏ စာသားနှင့် နှိုင်းယှဉ်ရန် စာသားပညာရှင်အတွက် ရရှိနိုင်သော ရင်းမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဆမာရီတန် ပင်တေတုတ်ခ်သည် ဟီဘရူးစာသား၏ သီးခြားပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ရှေးဟောင်း ဆီမီးတစ်အက္ခရာပုံစံပြုပြင်ထားသော ပုံစံဖြင့် ရေးသားထားပြီး၊ ဂျူးများ၏ စံသတ်မှတ်ထားသော ဟီဘရူးစာသားမှ သီးခြားပို့လွှတ်ထားသည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းသည် ပင်တေတုတ်ခ်၏ ဟီဘရူးစာသားတွင် မိတ္တူပြုလုပ်မှုများစွာမှ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော စာရေးမှားယွင်းမှုများကို စစ်ဆေးရန် အသုံးဝင်သည်။ သို့သော် ၎င်း၏ တန်ဖိုးသည် ၎င်း၏ မူလအစနှင့် ပို့လွှတ်မှု၏ သမိုင်းမသဲကွဲမှုနှင့် ၎င်းကို ကိုယ်စားပြုသော ဆမာရီတန်စာလက်ရေးမူများ၏ နောက်ကျမှုကြောင့် အကန့်အသတ်ရှိသည်၊ ၎င်းတို့ထဲမှ မည်သည့်အရာမျှ အနှစ် ၁၀ ရာစုထက် စောလျှင်မရှိပါ။

The Samaritan Pentateuch is a source available to the textual scholar for a comparison with the traditional text of the Hebrew manuscripts. The Samaritan Pentateuch is a separate recension of the Hebrew text, written in a modified form of the old Semitic alphabet, and transmitted separately from the standardized Hebrew text of the Jews. It is therefore useful as a check on the possible transcriptional errors that have crept into the Hebrew text of the Pentateuch through its numerous copyings. Its value for this purpose, however, is qualified by the obscurity of the history of its origin and transmission, and by the lateness of the Samaritan manuscripts representing it, none of which are earlier than the 10th century a.d..

 

ဆပ်တူဂျင့်။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ရှေးဟောင်းဘာသာပြန်များထဲတွင် အစောဆုံးနှင့် အရေးကြီးဆုံးမှာ ဆပ်တူဂျင့်ဟု ခေါ်သော ရှေးဂရိဘာသာပြန်ဖြစ်သည်။ ဤအမည်သည် ဆပ်တူဂျင်တာ၊ လက်တင်ဘာသာစကားဖြင့် ခုနစ်ဆယ်ဟု ဆိုလိုပြီး၊ ထို့ကြောင့် ရောမဂဏန်း LXX ဖြင့် မကြာခဏ သတ်မှတ်သည်။ ဤအမည်သည် အာရစ်တီးယပ်စ်၏ စာတစ်စောင်တွင် ဖော်ပြထားသော ဓလေ့ထုံးတမ်းမှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ ၎င်းကို ဂျူးဘာသာပြန်သူ ၇၀ သို့မဟုတ် ၇၂ ဦးမှ ၇၂ ရက်အတွင်း ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ တင်းကျပ်စွာ ပြောရလျှင်၊ ဤအမည်သည် ပင်တေတုတ်ခ်ကို ရည်ညွှန်းပြီး၊ ၎င်းသည် အနှစ် ၃ ရာစုတွင် အီဂျစ်ရှိ ဂရိဘာသာပြောသော ဂျူးများ၏ ဘာသာရေးလိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းရန် ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည်။ အိုရီဂျင် (အနှစ် ၁၈၆-၂၅၃/၄) ၏ ခေတ်တွင် “ဆပ်တူဂျင့်” ဟူသော အမည်ကို ယနေ့ကဲ့သို့ ဂရိဓမ္မဟောင်းကျမ်းတစ်ခုလုံးအတွက် အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် အနှစ် ၂ ရာစုတွင် ပြီးစီးခဲ့သည်။

The Septuagint. The oldest and most important of the ancient versions of the Old Testament is the old Greek translation known as the Septuagint. The name is derived from septuaginta, the Latin word for seventy, and hence is frequently designated by the Roman numeral LXX. The name is derived from the tradition set forth in the Letter of Aristeas that it was produced by 70 or 72 Jewish translators, in 72 days. Strictly speaking, the name applies to the Pentateuch, which was probably produced in the 3d century b.c. to meet the religious needs of the large number of Greek-speaking Jews in Egypt. In the time of Origen (a.d. 186–253/4) the name “Septuagint” was used, as it is today, for the whole Greek Old Testament, which was completed about the 2d century b.c.

 

ဆပ်တူဂျင့်၏ စာသားဝေဖန်ရေးအတွက် အရေးပါမှုကို ဖော်ပြရန် အချက်နှစ်ချက်ရှိသည်။ ပထမမှာ ရှိပြီးသား စာလက်ရေးမူများ၏ သက်တမ်းဖြစ်သည်။ သေမင်းပင်လယ်ကျမ်းလိပ်များနှင့် နှရှ်ပါပီရပ်စ်မှလွဲ၍ ဂရိဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ရှိပြီးသား စာလက်ရေးမူများသည် ဟီဘရူးကျမ်းစာအခြေခံထားသော ဟီဘရူးစာလက်ရေးမူများထက် သိသာစွာ သက်တမ်းပိုရှည်သည်။ ဒုတိယအချက်သည် ပို၍အရေးကြီးသည်- ဆပ်တူဂျင့်သည် ဟီဘရူးစာသားကို အနှစ် ၁ ရာစုခန့်တွင် စံသတ်မှတ်မှုမပြုမီ ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ထိုဗားရှင်သည် မတ်စိုရက်တစ်များက ၎င်းတို့၏လုပ်ငန်းမပြုမီ ရှိခဲ့သော စာသားကို ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းရာတွင် အရေးကြီးသော အကူအညီတစ်ခုဖြစ်သည်။

Two facts will illustrate the importance of the Septuagint for textual criticism. The first is the age of the manuscripts extant. Apart from the Dead Sea scrolls and the Nash Papyrus, the extant manuscripts of the Greek Old Testament are substantially older than the Hebrew manuscripts on which the Hebrew Bible is based. The second fact is of more significance: the Septuagint was produced before the Hebrew text was standardized about the 1st century a.d. Hence that version is an important aid in restoring a text that existed before the Masoretes did their work.

 

သို့သော် စာသားလေ့လာမှုအတွက် ရှေးဂရိဗားရှင်ကို အသုံးပြုခြင်းသည် ၎င်း၏ပြဿနာများနှင့် ကန့်သတ်ချက်များမရှိဘဲ မဟုတ်ပါ။ ဘာသာပြန်မှု၏ အရည်အသွေးသည် ကျွန်ခံသောစာသားမှ ပြန်လည်ဖော်ပြမှုအထိ ကွဲပြားသည်။ ဗားရှင်သည် ဟီဘရူးကျမ်းစာတွင် တွေ့ရှိသော ဖတ်ရှုမှုနှင့် ကွဲပြားသောဖတ်ရှုမှုကို ပြသသောအခါ၊ ၎င်းကွဲပြားမှုသည် လွတ်လပ်သော ပြန်လည်ဖော်ပြမှု သို့မဟုတ် ကွဲပြားသော ဟီဘရူးဖတ်ရှုမှုတစ်ခု၏ ရလဒ်ဖြစ်သလားကို ဆုံးဖြတ်ရမည်။ နောက်ဆုံးဖြစ်ပါက၊ ဗားရှင်မှ ကိုယ်စားပြုသော ဖတ်ရှုမှုသည် မတ်စိုရက်တစ်စာသားတွင် တွေ့ရှိသော ဖတ်ရှုမှုထက် သာလွန်သလားကို ဆုံးဖြတ်ရမည်။

But the use of the old Greek version for textual study is not without its problems and limitations. The quality of the translation varies from the slavishly literal to the paraphrastic. When the version shows a different reading than that found in the Hebrew Bible, it must be determined whether the divergence is a result of a free paraphrase or a different reading in the underlying Hebrew. If it is the latter, it must then be determined whether the reading represented by the version is superior to that found in the Masoretic text.

 

အနှစ် ၂ ရာစုတွင်၊ ဂရိဘာသာပြန်သုံးမျိုးဖြစ်သော အာကွီလာ၊ သီအိုဒိုရှင်နှင့် ဆင်မက်စ်တို့ကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ဟီဘရူးစာသားကို ဟီဘရူးအက္ခရာနှင့် ဂရိဘာသာဖြင့် ပြန်လည်ရေးသားထားသော စာသားနှင့် အတူ၊ ဆပ်တူဂျင့်နှင့်အတူ၊ အိုရီဂျင်၏ ဟဲဇပ်လာတွင် ခြောက်ကော်လံပါဝင်သော ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ခြောက်မျိုးထုတ်ဝေမှုကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

In the 2d century a.d., three rival Greek translations were produced: Aquila, Theodotion, and Symmachus. These, together with the Hebrew text in Hebrew characters and in Greek transliteration, plus the LXX, constituted the six columns of Origen’s Hexapla, a sixfold edition of the Old Testament.

 

ဆီးရီးယက်ပက်ရှီတာ။ ခရစ်ယာန်များသည် အနှစ် ၃ ရာစုမတိုင်မီ ဆီးရီးယက်ဘာသာစကားဖြင့် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ဘာသာပြန်တစ်ခုရှိခဲ့သည်ၕ ၎င်း၏ သမိုင်းကို ခြေရာခံနိုင်သမျှ ခရစ်ယာန်များ၏လက်ထဲတွင် ရှိခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းသည် ဂျူးလွှမ်းမိုးမှုများကို သိသာစွာ ပြသထားပြီး၊ အချို့ပညာရှင်များက ၎င်း၏ အများစုသည် ဂျူးလက်မှ လာရမည်ဟု ထောက်ခံခဲ့သည်ၕ အချို့က ဤဂျူးဘာသာရေးထင်ဟပ်မှုကို ဂျူးခရစ်ယာန်မူလအစမှ ရှင်းပြခဲ့သည်ၕ မည်သည့်ရှင်းပြချက်ပေးသည်ဖြစ်စေ၊ အနောက်အာရမိတ်ဘာသာစကားကို ဆီးရီးယက်အက္ခရာဖြင့် ပြန်လည်ရေးသားထားသည့် အပိုဒ်များရှိသည်ၕ ဤဗားရှင်ကို “ပက်ရှီတာ” (ဆိုလိုသည်မှာ “ရိုးရှင်း”) ဟု ခေါ်ပြီး၊ ဆပ်တူဂျင့်ကို အခြေခံ၍ နောက်ပိုင်းတွင် ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှု၏ သက်ရောက်မှုများကို ပြသသည်ၕ ဤဗားရှင်၏ စာလက်ရေးမူများသည် အနှစ် ၅ ရာစုအထိ စောလျှင်ရှိသော်လည်း၊ စာသားဝေဖန်ရေးအတွက် ပက်ရှီတာကို သတိဖြင့် အသုံးပြုရမည်ၕ ၎င်း၏စာသားသည် မတ်စိုရက်တစ်စာသားနှင့် အဓိကအားဖြင့် သဘောတူညီသည်ၕ ပက်ရှီတာနှင့် ဆပ်တူဂျင့်သည် ဟီဘရူးစာသားနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပြီး သဘောတူညီသောအခါ၊ ဆီးရီးယက်သည် ထိုနေရာတွင် ဂရိဘာသာကို အသုံးပြု၍ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည့် ဖြစ်နိုင်ချေကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ၎င်းသည် သီးခြားသက်သေတစ်ခု မဖြစ်နိုင်ပါၕ

The Syriac Peshitta. Christians had a translation of the Old Testament in the Syriac language before the 3d century a.d. Although this translation has been in Christian hands as far back as it can be traced, it shows such strong Jewish influences that some scholars have advocated that much of it must have come from Jewish hands. Others have explained this reflection of Judaism as a result of Jewish-Christian origin. Whatever explanation is given the phenomenon, there are passages that are little more than transliterations of western Aramaic into the Syriac script. This version, known as the “Peshitta” (i.e., “simple”), shows the effects of later revision on the basis of the Septuagint. There are manuscripts of the version as early as the 5th century a.d., but for the textual criticism the Peshitta of the Old Testament must be used with caution. Its text agrees in the main with the Masoretic text. When the Peshitta and the Septuagint agree against the Hebrew, the possibility must be entertained that the Syriac was revised at that point by the use of the Greek, and the former may not therefore be an independent witness.

 

လက်တင်ဗူးဂိတ်

ဗူးဂိတ်သည် ဂျရုမ်း (Jerome) မှ ပုပ်ရဟန်းမင်း ဒမါးဆပ်စ် (Pope Damasus) ၏ တောင်းဆိုမှုကို တုံ့ပြန်ရန်အတွက် လက်တင်ဘာသာဖြင့် ကျမ်းစာမူများကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရန် ဖန်တီးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သူသည် အေဒီ ၃၈၉ ခုနှစ်ခန့်တွင် စတင်ကာ ၄၀၅ ခုနှစ်ခန့်တွင် ပြီးစီးခဲ့ပြီး၊ ဟေဗြဲဘာသာမှ တိုက်ရိုက်ဘာသာပြန်ဆိုကာ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကို အသစ်ပြန်လည်ဖန်တီးခဲ့သည်။ သူ၏ဘာသာပြန်မှုသည် “ဗူးဂိတ်” (Vulgate) ဟုခေါ်ပြီး “သာမန်” သို့မဟုတ် “လူထုသုံး” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည့် တရားဝင်လက်တင်ဘာသာဖြင့် ကျမ်းစာဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဂျရုမ်းသည် သူ့ခေတ်က ဟေဗြဲမူသို့ သစ္စာရှိရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း၊ ကျမ်းစာမူဝေဖန်လေ့လာမှုအတွက် ဗူးဂိတ်တွင် အားနည်းချက်များစွာ ရှိသည်။ တစ်ခုမှာ ဂျရုမ်းသည် ဘာသာပြန်ရာတွင် လွတ်လပ်စွာ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သူ၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ စကားလုံးအတိအကျ ဘာသာပြန်ခြင်းထက် လက်တင်ဘာသာဖြင့် စကားလုံးလှပပြီး သဒ္ဒါမျှတသော ဘာသာပြန်မှုကို ပေးရန်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် အောက်ခံဟေဗြဲမူကို တိကျစွာ ဆုံးဖြတ်ရန် မကြာခဏခက်ခဲသည်။ နောက်တစ်ခုမှာ ဤဗားရှင်းသည် ဟေဗြဲမူကို စံပြုပြီးနောက်မှ ဖန်တီးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် အောက်ခံမူကို ဆုံးဖြတ်နိုင်သည့်အခါ၊ ၎င်းသည် ယနေ့ကျွန်ုပ်တို့ရရှိထားသော ဟေဗြဲမူနှင့် များသောအားဖြင့် ကိုက်ညီသည်။ ကွဲပြားသည့်အခါများတွင်၊ မူသည် ဆက်တီ့ဂျင့် (Septuagint) မှ တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေ၊ သွယ်ဝိုက်၍ဖြစ်စေ လွှမ်းမိုးမှုခံခဲ့ရကြောင်း အသိအမှတ်ပြုရမည်။

The Latin Vulgate.The Vulgate was produced by Jerome in response to the appeal of Pope Damasus that he revise the Latin manuscripts of the Bible. He spent several years, beginning about a.d. 389 and finishing about 405, in making a new translation of the Old Testament directly from the Hebrew. His translation, which became known as the Vulgate, meaning “common” or “popular,” is the official Latin version of the Bible. Jerome strove for fidelity to the Hebrew text of his time; nevertheless, for the purposes of textual criticism, the Vulgate has several disadvantages. One is the freedom Jerome exercised in translating. It was his studied purpose to give a rendering in idiomatic and graceful Latin rather than to translate literally. Hence it is often difficult to determine with precision the underlying Hebrew text. Another is the fact that the version was made after the Hebrew text had been standardized. Hence when the underlying text can be determined, it is usually in agreement with the Hebrew we have today. In cases where it differs, it must be recognized that the text was often influenced either directly or indirectly by the Septuagint.

 

အာရာမိတ်တာဂျမ်များ

ယနေ့ရရှိထားသော အာရာမိတ်တာဂျမ်များသည် စစ်မှန်သောဘာသာပြန်မှုနှင့် လွတ်လပ်သော ပြန်လည်ဖော်ပြမှု၊ ရှင်းလင်းချက်ထည့်သွင်းထားသော စာသားများ ပေါင်းစပ်ထားသည်။ ပင်တေတုတ်ခ် (Pentateuch) ၏ တရားဝင်တာဂျမ်ဖြစ်သော တာဂျမ်အုန်ကယ်လော့စ် (Targum Onkelos) သည် ပါလက်စတိုင်းတွင် စတင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော်လည်း၊ အေဒီ ၅ ရာစုတွင် ဗာဗုလုန်တွင် ရေးသားမှုပုံစံရရှိခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အများအားဖြင့် ရိုးရှင်းပြီး စကားလုံးအတိအကျ ဘာသာပြန်ထားသည်။ ၎င်း၏အောက်ခံဟေဗြဲမူသည် မက်ဆိုရက်တစ် (Masoretic) မူနှင့် အနှစ်သာရအားဖြင့် တူညီသည်။ ပင်တေတုတ်ခ်ပေါ်ရှိ အခြားဂျူးတာဂျမ်နှစ်ခုမှာ ပါလက်စတိုင်းမှဖြစ်သည်။ တာဂျမ်ဆူဒိုဂျိုနသန် (Targum of Pseudo-Jonathan) သည် အုန်ကယ်လော့စ်ကို အခြေခံထားပြီး၊ ပါလက်စတိုင်းမှ ပိုမိုရှေးကျပြီး ပိုမိုပြည့်စုံသော စာသားများပါဝင်သည်။ ဂျေရုဆလင်တာဂျမ် (Jerusalem Targum) (ယခင်က အပိုင်းပိုင်းတာဂျမ်ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်) သည် အေဒီ ၁၀ ရာစုအထိ ပါလက်စတိုင်းတွင် လည်ပတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် ၎င်း၏ပြီးပြည့်စုံသော မိတ္တူတစ်ခုကို ဗာတီကန်စာကြည့်တိုက်ရှိ မူရင်းစာမူတစ်ခု (Neofati I) တွင် ဖော်ထုတ်တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အေဒီ ၁ ရာစုအာရာမိတ်ဘာသာဖြင့် ရေးသားထားပြီး၊ ယေရှုနှင့် တမန်တော်များသိခဲ့သော ဘာသာစကားနှင့် တူသည်ဟု ယူဆရသည်။ ၎င်း၏အောက်ခံဟေဗြဲမူသည် မက်ဆိုရက်တစ်မူနှင့် တစ်ခါတစ်ရံ ကွဲပြားရမည်။ ပရောဖက်များအတွက် တရားဝင်တာဂျမ်သည် ဂျိုနသန်ဘင်အူဇီးလ် (Jonathan ben Uzziel) ၏ အမည်ကို ဆောင်ထားပြီး၊ ၎င်းသည် အုန်ကယ်လော့စ်ထက် ပိုမိုလွတ်လပ်စွာ ပြန်လည်ဖော်ပြထားသည်။

The Aramaic Targums. As these have come down to us, they are a combination of real translation with free paraphrase and the addition of explanatory material. The official Targum of the Pentateuch, Targum Onkelos, probably originated in Palestine but attained its written form in Babylon in the 5th century a.d. It is, for the most part, a simple and strictly literal translation. The Hebrew text on which it is based is essentially like the Masoretic text. There are two other Jewish Targums on the Pentateuch, both from Palestine. The Targum of Pseudo-Jonathan is based on Onkelos, with patches of older and more fulsome materials from Palestine. The Jerusalem Targum (formerly spoken of as the Fragmentary Targum) circulated as late as the 10th century in Palestine. In 1957 a complete copy of it was identified in a manuscript in the Vatican Library (Neofati I). It is written in first-century Aramaic, thought to resemble the language Jesus and the apostles knew. Its underlying Hebrew text must have differed at times from the Masoretic text. The official Targum of the Prophets bears the name of Jonathan ben Uzziel. It paraphrases more freely than does Onkelos.

 

ရေးသားထားသော တာဂျမ်များ၏ နောက်ကျသောရက်စွဲများ၊ ၎င်းတို့၏ ပြန်လည်ဖော်ပြမှုနှင့် ဆုံးမဩဝါဒပေးသည့် သဘောထားများ၊ ရှင်းလင်းချက်များနှင့် ပြောင်းလဲမှုများ ထည့်သွင်းထားမှုတို့သည် ကျမ်းစာမူဝေဖန်လေ့လာမှုတွင် ၎င်းတို့ကို လွတ်လပ်စွာ အသုံးပြုရန် အဟန့်အတားဖြစ်စေသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့ကို ဝေဖန်သုံးသပ်စွာ ဂရုတစိုက်အသုံးပြုသောအခါ၊ ၎င်းတို့သည် များစွာတန်ဖိုးရှိသည်။

The generally late date of most of the written Targums, their paraphrastic and homiletic tendencies, and their introduction of explanations and alterations, militate against their free use in textual criticism. However, when they are used critically and carefully, they have considerable value.

 

ဒက်ပ်စီးစကရိုးများ

၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် ယခုကျော်ကြားသော ဒက်ပ်စီးစကရိုးများ၏ အံ့ဖွယ်တွေ့ရှိမှုနှင့် နောက်ဆက်တွဲများ (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၃၁-၃၄ ကိုကြည့်ပါ) သည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းမူဝေဖန်လေ့လာမှုကို တော်လှန်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က မည်သည့်ဓမ္မဟောင်းပညာရှင်မျှ မက်ဆိုရက်တစ်ခေတ်မတိုင်မီ ဟေဗြဲကျမ်းစာမူများ တွေ့ရှိမည်ဟု မျှော်လင့်ချက်မရှိခဲ့ပေ။ ထို့ကြောင့် ပထမဆုံးစကရိုးအုပ်စုပေါ်ထွက်လာသောအခါ၊ ပညာရှင်များစွာသည် ၎င်းတို့သည် စစ်မှန်သည်ဟု မယုံကြည်ခဲ့ကြဘဲ၊ သို့မဟုတ် စစ်မှန်သည်ဆိုလျှင်ပင် ၎င်းတို့ထင်သလောက် ရှေးကျသည်ဟု မယုံကြည်ခဲ့ကြပေ။

The Dead Sea Scrolls. The sensational discovery of the now—famous Dead Sea scrolls in 1947, and subsequently (see Vol. I, pp. 31-34), revolutionized the textual criticism of the Old Testament. At that time no Old Testament scholar had the slightest hope that Hebrew Bible manuscripts antedating the period of the Masoretes would ever be found. Hence when the first group of scrolls came to light, many scholars were slow in believing that they were genuine, or, if genuine, that they were as old as they appeared to be.

 

သို့သော် နောက်ဆက်တွဲတွေ့ရှိမှုများသည် ရှေးဟောင်းသုတေသနနှင့် စာမူလက်ရေးလေ့လာမှုဆိုင်ရာ အထောက်အထားများဖြင့်၊ ယခင်သိထားသည်ထက် ရာစုနှစ်များစွာ ရှေးကျသော ဟေဗြဲမူများကို အမှန်တကယ် ရရှိထားကြောင်း မငြင်းမရဖြစ်စေသည်။ ခီရ်ဘတ်ကွမ်ရန် (Khirbet Qumran) အနီးရှိ ဂူများတွင် ကျမ်းစာနှင့် လောကီစာမူများ၏ အပိုင်းအစသောင်းပေါင်းများစွာကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အကြီးမားဆုံးသော စုစည်းမှုမှာ ၁၉၅၂ ခုနှစ်တွင် တွေ့ရှိခဲ့သော ဂူ ၄ (Cave 4) မှဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတွင် စကရိုး ၄၈၀ ခန့်၏ အပိုင်းအစထောင်ပေါင်းများစွာပါဝင်ပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် ၁၀၀ သည် ကျမ်းစာဖြစ်ပြီး၊ အက်စတာမှလွဲ၍ ဟေဗြဲကျမ်းစာရှိ စာအုပ်အားလုံးကို ကိုယ်စားပြုသည်။ ၁၉၅၁ ခုနှစ်မှစတင်ကာ ခီရ်ဘတ်ကွမ်ရန်၏ အပျက်အစီးများကို တူးဖော်ခြင်းသည် ဂျူးဘာသာရေးဂိုဏ်းတစ်ခုဖြစ်သော အီဆင်းများ (Essenes) ၏ အသိုင်းအဝိုင်းဗဟိုကို ဖော်ထုတ်ခဲ့ပြီး၊ ဂူများထဲတွင် တွေ့ရှိမှုများနှင့် ဆက်စပ်မှုကို ရှင်းလင်းစွာ ပြသခဲ့သည်။ ကွမ်ရန်မှ မိုင် ၁၂ အကွာရှိ ဝါဒီမုရာဘတ် (Wâdī Murabba‘ât) ရှိ ကြီးမားသောဂူများသည် အေဒီ ၁၃၂-၁၃၅ တွင် ဘာကုခဘရုန်ပုန်ကန်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သော ဂျူးများထားရှိခဲ့သော စာရွက်စာတမ်းများကို ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် အချို့တွင် ရက်စွဲများပါရှိသည်။ ကျမ်းစာဆိုင်ရာ စာသားများထဲတွင် ဂျိုးလ် (Joel) မှ ဇာခရိ (Zechariah) ၏အစအထိ မိုင်နာပရောဖက်များ (Minor Prophets) ၏ စကရိုးတစ်ခု ပါဝင်ပြီး၊ ၎င်းသည် အေဒီ ၂ ရာစုမှ ဖြစ်သည်။

Subsequent discoveries, however, have furnished incontestable evidence, both archeological and paleographical, that at long last Hebrew texts many centuries older than those previously known are indeed available. Tens of thousands of fragments of manuscripts, both Biblical and secular, were found in the other caves that clustered about Khirbet Qumran. The greatest cache came from Cave 4, discovered in 1952. It contained thousands of fragments of some 480 scrolls, of which 100 were Biblical, representing every book in the Hebrew Bible except Esther. The excavation of the ruins of Khirbet Qumran during several campaigns, beginning in 1951, brought to light the community center of a Jewish religious sect, the Essenes, and clearly demonstrated its connection with the discoveries in the caves. The huge caves in the Wâdī Murabba ‘ât, some twelve miles southwest of Qumran, produced documents left behind by the Jews who participated in the Bar Cochba revolt of a.d. 132–135, some of which were dated. Among the Biblical materials discovered was a scroll of the Minor Prophets (from Joel to the beginning of Zechariah), dating from the 2d century a.d.

 

ကွမ်ရန်စကရိုးများသည် ကျမ်းစာမူကို စံပြုခြင်းမပြုမီ အေဒီ ၁ ရာစုနှောင်းပိုင်းခန့်သို့ ကျွန်ုပ်တို့ကို ပို့ဆောင်ပေးသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့အများစုသည် မက်ဆိုရက်တစ်များမှတစ်ဆင့် လက်ဆင့်ကမ်းလာသော ဟေဗြဲကျမ်းစာ၏ စကားလုံးများနှင့် များစွာကိုက်ညီသည်။ ဒက်ပ်စီးစကရိုးများသည် ဟေဗြဲမူ၏ ထုတ်လွှင့်မှု၏ ယေဘုယျတိကျမှုကို စိတ်ချယုံကြည်စရာ သက်သေဖြစ်သည်။ ဤစာရွက်စာတမ်းများကို လေ့လာခြင်းသည် ပညာရှင်များအား ယခင်ရာစုနှစ်နှစ်ခုအတွင်း ပညာရပ်ဆိုင်ရာလောကတွင် ရရှိခဲ့သည်ထက် ပိုမိုလေးစားဖွယ်ရာ ကျမ်းစာမူကို ဆက်ဆံသင့်ကြောင်း ယုံကြည်စေခဲ့သည်။

The Qumran scrolls of the Hebrew Bible take us back to a period before the Biblical text was standardized, about the latter part of the 1st century a.d. Nevertheless, most of them are in substantial agreement with the wording of the Hebrew Bible that has been handed down through the Masoretes. The Dead Sea scrolls, then, are a reassuring testimony to the general accuracy of the transmission of the Hebrew text. The study of these documents has convinced scholars that the sacred text should be treated with far greater respect than it had received in the scholarly world during the preceding two centuries.

 

ဂူ ၁ (Cave 1) တွင် တွေ့ရှိသော အိုင်ဇိုင်ယာ (Isaiah) စကရိုးကြီး (1QIsa) တွင် မက်ဆိုရက်တစ်မူနှင့် ကွဲပြားမှု ထောင်ပေါင်းများစွာ ပါရှိသော်လည်း၊ ၎င်းတို့အများစုသည် အဓိပ္ပာယ်တွင် ကွဲပြားမှုမရှိပေ။ ၎င်းတို့သည် စာလုံးပေါင်းများ၊ သဒ္ဒါပုံစံများ၊ နှင့် နောက်ဆက်တွဲများတွင် ကွဲပြားမှုများဖြစ်သည်။ အဓိပ္ပာယ်တွင် သိသာထင်ရှားသော ကွဲပြားမှုများအနက်၊ အများစုသည် ကူးယူမှုတွင် ထင်ရှားသော အမှားများကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာပုံရသည်။ ဤစကရိုးကို နောက်ပိုင်းတွင် ဂျူးပညာရှင်များ၏ ဂရုတစိုက်ရေးသားမှုဖြင့် မရေးသားခဲ့ပေ။ ၎င်းသည် အပျော်တမ်းများမှ ထုတ်လုပ်ထားသော လူထုသုံး၊ တရားဝင်မဟုတ်သော စာမူတစ်ခု ဖြစ်ပုံရသည်။

The great Isaiah scroll (1QIs^a), found in Cave 1, contains thousands of variations from the Masoretic text, but the vast majority of these make no difference in the meaning. They are in the nature of deviations in spelling, grammatical forms, and endings. Among the variants that are significant in meaning, the majority appear to be a result of manifest errors in copying. The scroll was not written with the painstaking accuracy of the professional Jewish scribes of a later period. It appears to be in the nature of a popular, unofficial manuscript produced by amateurs.

 

ဤကွဲပြားမှုများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီးနောက်၊ 1QIsa ၏မူသည် ရိုးရာမူနှင့် များစွာကိုက်ညီမှုရှိကြောင်း တွေ့ရသည်။ ဤစကရိုးကို ထုတ်ဝေရန်အတွက် တည်းဖြတ်ခဲ့သော မီလာဘူးရိုးစ် (Millar Burrows) သည် ဤအချက်ကို ၎င်း၏အထူးခြားဆုံးသော ဝိသေသလက္ခဏာအဖြစ် မှတ်ယူသည်။

After allowance is made for such variants, the text of 1QIs^a agrees to a remarkable degree with the traditional text. Millar Burrows, who edited the scroll for publication, regarded this fact as its most significant characteristic.

 

မကူးယူခဲ့သော စာမူတစ်ခုတွင် တစ်ခါတစ်ရံ သာလွန်ကွဲပြားမှုများ ရှိနေခြင်းကို မီလာဘူးရိုးစ်က ၎င်း၏ဒုတိယအရေးကြီးသော ဝိသေသအဖြစ် မှတ်ယူသည်။ အဓိပ္ပာယ်ရှိသော ကွဲပြားမှုအချို့သည် မကြာသေးမီက အိုင်ဇိုင်ယာ၏ဘာသာပြန်မှုများတွင် ထင်ဟပ်ခဲ့ပြီး၊ ဥပမာ- ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသော စံဗားရှင်း (Revised Standard Version)၊ ဂျေရုဆလင်ကျမ်းစာ (The Jerusalem Bible)၊ နယူးအမေရိကန်စံဗားရှင်း (New American Standard Bible)၊ နယူးအင်္ဂလိပ်ကျမ်းစာ (New English Bible)၊ နယူးအမေရိကန်ကျမ်းစာ (New American Bible)၊ မော်ဒန်းလန်းဂွိတ်ကျမ်းစာ (Modern Language Bible)၊ ဂွတ်နယူးစ်ကျမ်းစာ (Good News Bible)၊ နှင့် နယူးအင်တာနေရှင်နယ်ဗားရှင်း (New International Version) တို့ဖြစ်သည်။ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသော စံဗားရှင်းကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သော ဘာသာပြန်သူများကော်မတီ၊ မီလာဘူးရိုးစ်အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်သူသည် အိုင်ဇိုင်ယာစကရိုးမှ စုစုပေါင်း ၁၃ ခုကို လက်ခံခဲ့သည် (အိုင်ဇိုင်ယာ ၃:၂၄၊ ၁၄:၄၊ ၁၄:၃၀၊ ၁၅:၉၊ ၂၁:၈၊ ၂၃:၂၊ ၃၃:၈၊ ၄၅:၂၊ ၄၅:၈၊ ၄၉:၂၄၊ ၅၁:၁၉၊ ၅၆:၁၂၊ ၆၀:၁၉ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းတို့အနက် အနည်းဆုံး ၈ ခုသည် ရှေးဟောင်းဗားရှင်းတစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပိုသော ထောက်ခံမှုရရှိသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဒေါက်တာဘူးရိုးစ်သည် ဤကွဲပြားမှုအချို့ကို လက်ခံခဲ့ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ဒုတိယအကြိမ်စဉ်းစားခဲ့ပြီး၊ အချို့ကိစ္စများတွင် ရိုးရာဖတ်ရှုမှုကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းသင့်သည်ဟု နိဂုံးချုပ်ခဲ့သည်။ ဧဝံဂေလိပညာရှင် ၁၀၀ ခန့်ပါဝင်သော ကော်မတီမှထုတ်လုပ်ထားသော နယူးအင်တာနေရှင်နယ်ဗားရှင်းသည် စကရိုးနှင့် ရှေးဟောင်းဗားရှင်းများ၏ ထောက်ခံမှုဖြင့် အိုင်ဇိုင်ယာ၏ ရိုးရာမူတွင် အနည်းဆုံး ၁၁ ခုပြောင်းလဲခဲ့သည် (အိုင်ဇိုင်ယာ ၁၄:၄၊ ၂၁:၈၊ ၃၃:၈၊ ၃၇:၂၀၊ ၃၇:၂၅၊ ၃၇:၂၇၊ ၄၅:၂၊ ၄၉:၂၄၊ ၅၁:၁၉၊ ၅၂:၅၊ ၅၃:၁၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းတို့အနက် ၆ ခုသာ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသော စံဗားရှင်းတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သော ပြောင်းလဲမှုများနှင့် တူညီသည်ကို သတိပြုသင့်သည်။

The presence of occasional superior variants in a rather poorly copied manuscript was regarded by Millar Burrows as the second significant feature of the scroll. Some of the significant variants have been reflected in the translation of Isaiah in recent versions such as the Revised Standard Version, The Jerusalem Bible, the New American Standard Bible, The New English Bible, The New American Bible, The Modern Language Bible, the Good News Bible, and the New International Version. The committee of translators that produced the Revised Standard Version, of which Burrows was a member, adopted a total of thirteen readings from the Isaiah scroll (see Isa. 3:24; 14:4, 30; 15:9; 21:8; 23:2; 33:8; 45:2, 8; 49:24; 51:19; 56:12; 60:19). At least eight of these are supported by one or more of the ancient versions. Afterward Dr. Burrows had second thoughts regarding the adoption of some of these variants and concluded that in some cases the traditional reading should have been retained after all. The New International Version, produced by a committee of about 100 evangelical scholars, made at least eleven changes in the traditional text of Isaiah on the basis of the scroll together with the support of ancient versions (see Isa. 14:4; 21:8; 33:8; 37:20, 25, 27; 45:2; 49:24; 51:19; 52:5; 53:11). It is worthy of note that only six of these are identical with the changes made in the Revised Standard Version.

 

အိုင်ဇိုင်ယာ၏ အပိုင်းအစမိတ္တူ (1QIsb) သည် အိုင်ဇိုင်ယာ ၄၁-၆၆ ၏ အဓိကအပိုင်းများပါဝင်ပြီး၊ ဂူ ၁ တွင်လည်း တွေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ ပိုမိုတိကျစွာ ရေးသားထားသော်လည်း၊ မက်ဆိုရက်တစ်မူနှင့် ပိုမိုနည်းပါးပြီး အဓိပ္ပာယ်နည်းသော ကွဲပြားမှုများကို ပြသသည်။ ၎င်း၏ အထူးခြားဆုံး ကွဲပြားမှုမှာ 1QIsa နှင့် ဆက်တီ့ဂျင့်နှင့် သဘောတူညီမှုဖြစ်ပြီး၊ အိုင်ဇိုင်ယာ ၅၃:၁၁ တွင် “အလင်း” ဟူသော စကားလုံးထည့်သွင်းကာ “သူ၏ဝိညာဉ်၏ ဒုက္ခပြီးနောက် သူသည် အလင်းကိုမြင်ရလိမ့်မည်” ဟု ဖတ်ရသည်။ ၎င်းသည် 1QIsa နှင့် ဆက်တီ့ဂျင့်နှင့်လည်း သဘောတူညီပြီး “သူတို့၏အပြစ်များ” ဟု ဖတ်ရသည်ထက် “အပြစ်ကျူးလွန်သူများ” ဟု ဖတ်ရသည်။

The fragmentary copy of Isaiah (1QIs^b), containing major portions of Isaiah 41–66, also found in Cave 1, is a more accurately written copy, but at the same time also shows fewer and less significant variants from the Masoretic text. The most significant variant in it is its agreement with 1QIs^a and the Septuagint in adding the word “light” to Isaiah 53:11, making the clause read “After the travail of his soul he shall see light.” It also agrees with 1QIs^a and the Septuagint in reading “their transgressions” rather than “transgressors.”

 

ဂူ ၄ မှ အိုင်ဇိုင်ယာ၏ အခြားစာမူဒါဇင်ခန့်၏ အပိုင်းအစများကို ပြန်လည်ရယူခဲ့ပြီး၊ ဝေဖန်သုံးသပ်ချက်နှစ်ခု (peshers) ပါဝင်သည်။ ဤအပိုင်းအစများ၏ မူသည် ရိုးရာဟေဗြဲမူနှင့် နီးကပ်စွာ ကိုက်ညီသည်။ ဤအိုင်ဇိုင်ယာစာမူများသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေထားသော ဟေဗြဲကျမ်းစာတွင် ထုတ်လွှင့်လာသော မူရင်းဓလေ့၏ ရှေးကျမှုကို သက်သေပြသည်။ အေဒီ ၁ ရာစုတွင် ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှု သို့မဟုတ် တည်းဖြတ်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဖြစ်စေ၊ စကားလုံးဖွဲ့စည်းမှုတွင် သိသာထင်ရှားသော ပြောင်းလဲမှုများ မပြုလုပ်ခဲ့ပေ။ ဒက်ပ်စီးစကရိုးများသည် ဟေဗြဲမူ၏ များစွာတိကျမှုကို စိတ်ချယုံကြည်စရာ ဖြစ်စေသည်။

Fragments of about a dozen other Isaiah manuscripts were recovered from Cave 4, including two commentaries (peshers). The text of these fragments conforms closely to the traditional Hebrew. These manuscripts of Isaiah give evidence of the antiquity of the textual tradition transmitted in our printed Hebrew Bible. Whatever revising and editing was done in the 1st century a.d., no significant alteration in the consonantal text was made. The Dead Sea scrolls reassure us of the substantial accuracy of the Hebrew text.

 

အခြားဓမ္မဟောင်းစာအုပ်များ၏ မိတ္တူအများစုသည်လည်း ပရိုတိုမက်ဆိုရက်တစ် (Proto-Masoretic) ဟေဗြဲမူကို ထောက်ခံသည်။ ဥပမာ၊ ကမ္ဘာဦးကျမ်း (Genesis) ၏ စာမူ ၁၅ ခုမှ အပိုင်းအစအချို့သည် ဆက်တီ့ဂျင့်၏ အောက်ခံဟေဗြဲနှင့် သဘောတူညီသော တစ်ဦးချင်းဖတ်ရှုမှုများ ရှိသော်လည်း၊ ယေဘုယျအားဖြင့် ၎င်းတို့သည် ရိုးရာဟေဗြဲမူကို ထောက်ခံသည်။ သို့သော် ပင်တေတုတ်ခ်၏ ကျန်စာအုပ်များ၏ စာမူများသည် မူအမျိုးအစားသုံးမျိုးကို ကိုယ်စားပြုသည်။ အများစုသည် ပရိုတိုမက်ဆိုရက်တစ်အမျိုးအစားကို ထောက်ခံသည်။ သို့သော် ထွက်မြောက်ရာ (Exodus) ၏ စာမူ ၁၅ ခုအနက် တစ်ခု (4QExa) သည် ဆက်တီ့ဂျင့်၏ အောက်ခံဟေဗြဲနှင့် နီးကပ်စွာ တူညီသော မူအမျိုးအစားကို ပါရှိသည်။ ဒုတိယမောရှေ (Deuteronomy) ၃၂:၄၁-၄၃ ပါဝင်သော အပိုင်းအစတစ်ခု (4QDeutb) တွင်လည်း အလားတူဖြစ်သည်။ ယခင်က ဂရိဓမ္မဟောင်း၏ ဤထူးခြားသော ဖတ်ရှုမှုများကို ပြသထားသော ဟေဗြဲစာမူများ မသိရှိခဲ့ပေ။ ဆမာရီတန်ပင်တေတုတ်ခ်နှင့် တူညီသော မူတစ်ခုကို ဘီစီ ၂ ရာစုအစောပိုင်းမှ ထွက်မြောက်ရာ၏ စာမူတစ်ခု (4Qpaleo Exm) ဖြင့် ကိုယ်စားပြုပြီး၊ ၎င်းသည် ပါလီယိုဟေဗြဲစာလုံးဖြင့် ရေးသားထားသည်။ ရှင်သန်ကျန်ရစ်သော ကော်လံ ၄၀ ခန့်၏ အပိုင်းများတွင်၊ ဆမာရီတန်ပင်တေတုတ်ခ်တွင် ထူးခြားသော ထည့်သွင်းမှုများနှင့် ပြိုင်တူမူများမှ ရှင်းလင်းချက်များ တိုးချဲ့ထားမှုများကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။ သို့သော် စာမူတွင် ဆမာရီတန်အယူဝါဒများကို ထောက်ခံသော အထူးဂိုဏ်းဆိုင်ရာ ဖတ်ရှုမှုများ ပါရှိသည်ဆိုသော အထောက်အထားမရှိပေ။ အလားတူပင်၊ နံပါတ်များ (Numbers) ၏ စာမူတစ်ခု (4QNumb) ၏ များစွာသော အပိုင်းအစများသည် ဆမာရီတန်ပင်တေတုတ်ခ်တွင် တွေ့ရသော တိုးချဲ့မှုများကို ပါရှိသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် ဆက်တီ့ဂျင့်နှင့် သဘောတူညီသော တစ်ဦးချင်းဖတ်ရှုမှုများကိုလည်း မကြာခဏ ပါရှိသည်။ ထို့ကြောင့် စာမူများသည် ထုတ်လွှင့်မှုလိုင်းသုံးခုကို ပြသသည်- ပရိုတိုမက်ဆိုရက်တစ်၊ ဆက်တီ့ဂျင့်၏ အောက်ခံမူ၊ နှင့် ပရိုတိုဆမာရီတန်။

The majority of the copies of other Old Testament books also support the Proto-Masoretic Hebrew text. For example, although some of the fragments of the fifteen different manuscripts of Genesis have individual readings that agree with the Hebrew underlying the Septuagint, as a whole they support the traditional Hebrew text. The manuscripts of the remaining books of the Pentateuch, however, represent three different types of text. The majority support the Proto-Masoretic type. But among the fifteen manuscripts of Exodus known, one (4QEx^a) contains a type of text that closely resembles what must have been the underlying Hebrew of the Septuagint. The same is true of a fragment containing Deuteronomy 32:41–43 (4QDeut^b). No Hebrew manuscripts were previously known that show these characteristic readings of the Greek Old Testament. A text similar to that of the Samaritan Pentateuch is represented by a manuscript of Exodus (4Qpaleo Ex^m) coming from the early 2d century b.c., and written in the paleo-Hebrew script. In the portions of some forty columns that have survived, one can observe the additions and explanatory expansions from parallel passages characteristic of the Samaritan Pentateuch. There is no evidence, however, that the manuscript contained the special “sectarian” readings that support Samaritan doctrines. Similarly, the sizable fragments of a manuscript of Numbers (4QNum^b) contains the expansions found in the Samaritan Pentateuch, but they also frequently have individual readings that agree with the Septuagint. It is evident, then, that the manuscripts exhibit three lines of transmission: the Proto-Masoretic, the text underlying the Septuagint, and the Proto-Samaritan.

 

ဆမ်မြူရယ် (Samuel) စာအုပ်များ၏ ဟေဗြဲမူတွင် ကျမ်းစာမူဆိုင်ရာ ပြဿနာများစွာ ပါရှိကြောင်း များစွာကျော်ကြားခဲ့သည်။ ထုတ်လွှင့်မှုလုပ်ငန်းစဉ်တွင်၊ ဤစာအုပ်များ၏ ဟေဗြဲမူသည် အထူးသဖြင့် မတော်တဆ ချန်လှပ်မှုများဖြင့် ထိခိုက်ခံစားခဲ့ရသည်ဟု ထင်ရသည်။ ဆက်တီ့ဂျင့်တွင် ဤချန်လှပ်ထားသော အပိုင်းများ၏ ဂရိဘာသာနှင့် ညီမျှသော အရာများကို မကြာခဏ ပါရှိသည်။ ဂူ ၄ တွင် စာမူသုံးခု (4QSama,b,c) ၏ အပိုင်းအစများ တွေ့ရှိခြင်းသည် ထို့ကြောင့် များစွာအရေးပါသည်။ အထူးသဖြင့် ဘီစီ ၃ ရာစုနောက်ဆုံးသုံးလပတ်ခန့်မှ ဖြစ်ပြီး၊ မူ၏အပိုင်းများစွာ ထိန်းသိမ်းထားသော 4QSamb သည် အထူးသတိပြုဖွယ်ဖြစ်သည်။ 4QSama နှင့် b ကို ထုတ်ဝေခဲ့သော ဖရန့်ခ် အမ် ခရော့စ် ဂျူနီယာ (Frank M. Cross, Jr.) က ဤစာမူများနှင့်ပတ်သက်၍ အောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြသည်-

It has long been recognized that the Hebrew text of the books of Samuel contains numerous textual problems. In the process of transmission it appears that the Hebrew text of these books has suffered, particularly through accidental omissions. The Septuagint often contains what are evidently the Greek equivalent of these missing portions. The discovery of the fragments of three manuscripts (4QSam^a,b,c) in Cave 4 is therefore of great significance. This is particularly true of 4QSam^b, which is dated about the last quarter of the 3d century b.c., and of which large portions of the text have been preserved. Concerning these manuscripts, Frank M. Cross, Jr., who published 4QSam^a and ^b, asserts:

 

“ဂူ ၄ မှ စကရိုးသုံးခုတွင် ပါဝင်သော ဆမ်မြူရယ်၏ မူသည် ရိုးရာမက်ဆိုရက်တစ်ကျမ်းစာနှင့် များစွာကွဲပြားပြီး၊ ၎င်းသည် ဆမ်မြူရယ်၏ ဆက်တီ့ဂျင့်၏ ဖော်ပြမှုကို စနစ်တကျ လိုက်နာသည်။” —The Ancient Library of Qumran, စာမျက်နှာ ၁၇၉။

“The text of Samuel contained in three scrolls from Cave IV is widely at variance with that of the traditional Masoretic Bible; it follows systematically the rendering of the Septuagint of Samuel.”—The Ancient Library of Qumran, p. 179.

 

4QSamb ၏ မူသည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဆက်တီ့ဂျင့်နှင့် ရိုးရာဟေဗြဲထက် သာလွန်သော ဖတ်ရှုမှုများကို ထိန်းသိမ်းထားသည်ဟု သူက ထပ်မံဖော်ပြသည်။ ထို့နောက် သူသည် ဤအချက်သည် ဓမ္မဟောင်း၏ သမိုင်းစာအုပ်များ၏ ကျမ်းစာမူဝေဖန်လေ့လာမှုအတွက် အရေးပါမှုကို ပြသသည်-

The text of 4QSam^b, he further points out, at times preserves readings that are superior to both the Septuagint and the traditional Hebrew. He then shows the significance of this for the textual criticism of the historical books of the Old Testament:

 

“ဤစာမူများသည် သမိုင်းစာအုပ်များတွင် ဆက်တီ့ဂျင့်ဘာသာပြန်သူများသည် ၎င်းတို့၏ ဟေဗြဲအောက်ခံမူကို စကားလုံးအတိအကျ သစ္စာရှိစွာ ပြန်လည်ထုတ်လုပ်ခဲ့ကြောင်း တစ်ကြိမ်တစ်ခါမျှ သက်သေပြခဲ့သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ သမိုင်းစာအုပ်များ၏ ဆက်တီ့ဂျင့်သည် ဓမ္မဟောင်းဝေဖန်သူ၏ အဓိကတစ်ခုအဖြစ် ပြန်လည်ရှင်သန်လာရမည်ဖြစ်သည်။ ဤအချက်သည် ဆမ်မြူရယ်၏ ဟေဗြဲမူအတွက် ယခင်မျိုးဆက်တစ်ခုအတွင်း ဖွံ့ဖြိုးပြီး အသုံးပြုခဲ့သော ကျမ်းစာမူသီအိုရီနှင့် နည်းလမ်းများစွာကို ငြင်းပယ်ခြင်းဖြစ်သည်။” —ibid., စာမျက်နှာ ၁၈၀-၁၈၁။

“These manuscripts established once and for all that in the historical books the Septuagint translators faithfully and with extreme literalness reproduced their Hebrew Vorlage. And this means that the Septuagint of the historical books must be resurrected as a primary tool of the Old Testament critic. This is a repudiation of much of the textual theory and method developed and applied to the Hebrew text of Samuel during the last generation.”—ibid., pp. 180f.

 

ဆိုလိုသည်မှာ၊ ဆက်တီ့ဂျင့်တွင် ဖတ်ရှုမှုများသည် ရိုးရာဟေဗြဲထက် သာလွန်သည်ဟု မဆိုလိုပေ။ ဖတ်ရှုမှုတစ်ခုချင်းစီကို တစ်ဦးချင်း လေ့လာပြီး၊ အလွန်ဂရုတစိုက်ဖြင့် အကဲဖြတ်ရမည်ဖြစ်သည်။ ဖတ်ရှုမှုတစ်ခုချင်းစီသည် ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်အားသာချက်များဖြင့် ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည်ဖြစ်သည်။

This does not mean, he goes on to point out, that the readings in the Septuagint are necessarily superior to those in the traditional Hebrew. Each reading must be individually studied and, with extreme care, evaluated. Each one must be considered on its own merit.

 

ရာစုနှစ်တစ်ခုကျော်ကြာ ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ သက်သေများ၏ စုဆောင်းမှုသည် ထိန်းသိမ်းရေးဝါဒီ ခရစ်ယာန်များ၏ အဆင့်မြင့်ဝေဖန်ရေးနယ်ပယ်ရှိ အမြင်များကို အတည်ပြုခဲ့သည် (စာမျက်နှာ ၁၅၉-၁၇၅ ကို ကြည့်ပါ)။ ယခုအခါ ကွမ်ရန်တွင် တွေ့ရှိမှုများကဲ့သို့ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုများသည် ကျွန်ုပ်တို့ထံသို့ ရောက်ရှိလာသော ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ စာသားများ၏ စစ်မှန်မှုကို ယုံကြည်မှုကို အတည်ပြုပေးသည်မှာ အလားတူ ကျေနပ်စရာဖြစ်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့ကို ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ မူရင်းစာသားနှင့် ခွဲခြားထားသည့် ကွာဟမှုသည် လုံးဝဖြည့်ဆည်းပြီးစီးခြင်းမရှိသေးသော်လည်း၊ ကွမ်ရန်တွေ့ရှိမှုများသည် ထိုကွာဟမှုကို သိသာစွာ ကျဉ်းမြောင်းစေခဲ့ပြီး ထိန်းသိမ်းရေးဝါဒီ ခရစ်ယာန်များ၏ စာသား၏ အခြေခံယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို အတည်ပြုခဲ့သည်။

For more than a century the cumulative weight of archeological evidence has confirmed the views of conservative Christians in the field of higher criticism (see pp. 159-175). Now it is equally gratifying to find discoveries such as those at Qumran similarly vindicating their faith in the authenticity of the text of the Old Testament as it has come down to us. The gap that separates us from the original text of the Old Testament has by no means been bridged completely, but the Qumran discoveries have narrowed the gap appreciably and confirmed the confidence of the conservative Christian in the fundamental reliability of its text.

 

 

၃။ ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ စာသားဝေဖန်ရေး

III. Textual Criticism of the New Testament

 

ပစ္စည်းများ—(ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ အဓိက ဂရိလက်ရေးစာမူများနှင့် အရေးကြီးဆုံး ဘာသာပြန်များအကြောင်း ဆွေးနွေးချက်အတွက်၊ စာမျက်နှာ ၁၁၆-၁၂၃ ကို ကြည့်ပါ)။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ စာသားဆိုင်ရာ ပစ္စည်းများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ရှားပါးသည့်အခါ၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ လက်ရေးစာမူပေါင်းထောင်ချီရှိမှုသည် အောက်ပိုင်းဝေဖန်ရေးအတွက် ပေါများသော အရင်းအမြစ်များကို ပေးစွမ်းသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ စာသားဝေဖန်ရေးသည် အလွန်အကျိုးဖြစ်ထွန်းခဲ့ပြီး၊ တမန်တော်များ၏ မူရင်းစာသားဖြစ်နိုင်သည့်အရာကို သိသာထင်ရှားစွာ ဆုံးဖြတ်နိုင်ခဲ့သည်။ အောက်ပိုင်းဝေဖန်ရေးမှတစ်ဆင့် ယုံကြည်စိတ်ချရသော ဂရိစာသားတစ်ခုကို ထူထောင်နိုင်ခြင်းသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဘာသာစကားကို သိပ္ပံနည်းကျလေ့လာမှုကို ဖြစ်နိုင်ချေဖြစ်စေခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် နောက်ဆုံးရာစုနှစ်အတွင်း ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ အများစုသည် တမန်တော်ခေတ်လွန်ဖြစ်သည်ဟု အစွန်းရောက်ဝေဖန်မှုမှ သိပ္ပံပညာရှင်များကို နောက်ပြန်ဆုတ်သွားစေရန် အရေးပါသော အကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။

Materials.—(For a discussion of the principal Greek manuscripts and of the most important versions of the New Testament, see pp. 116-123). When contrasted with the relatively scarce Old Testament textual materials, the thousands of extant New Testament manuscripts present abundant sources for lower criticism. Consequently, New Testament textual criticism has been most profitable and has, to a remarkable extent, succeeded in determining what was probably the original reading of the apostolic autographs. This establishment through lower criticism of a reliable Greek text made possible a scientific study of the language of the New Testament, which, in turn, has been a significant factor in leading scholars over the last century to retreat from the extreme criticism that declared most of the New Testament to be postapostolic.

 

စာသားဝေဖန်ရေးသည် လွန်ခဲ့သော ရာစုနှစ်တစ်ခုအတွင်း ၎င်း၏ အကြီးမားဆုံး ပံ့ပိုးမှုကို ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်း၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို နားလည်ရန်အတွက် ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှုများ၏ သမိုင်းကို စစ်ဆေးရန် လိုအပ်သည်။

Although textual criticism has made its greatest contribution during the last one hundred years, an understanding of its development necessitates a survey of the history of the various printed editions of the Greek New Testament.

 

အစောပိုင်း ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမှုများ—ဥရောပတွင် ရွှေ့ပြောင်းနိုင်သော စာလုံးပုံစံဖြင့် ပုံနှိပ်ခြင်းကို ၁၄၅၀ ခန့်တွင် တီထွင်ခဲ့သော်လည်း၊ ၁၆ ရာစုနှစ်၏ ဒုတိယဆယ်စုနှစ်အထိ ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်းတစ်ခုလုံးကို ပုံနှိပ်ခြင်းမပြုခဲ့ပေ။ ၎င်းသည် ဂရိစာလုံးပုံစံဖန်တီးရန် ကုန်ကျစရိတ်နှင့် အခက်အခဲများကြောင့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ အဓိကအားဖြင့် လက်တင်ဘာသာဖြင့်ရေးသော ဗူးလ်ဂိတ်၏ တရားဝင်ဂုဏ်သိက္ခာကြောင့်ဖြစ်သည်။

Early Printed Editions.—Although printing by means of movable type was invented in Europe around 1450, no complete Greek New Testament was printed until the second decade of the 16th century. This may have been partly because of the expense and difficulty of producing a font of Greek type, but primarily it was because of the authoritative prestige of the Latin Vulgate.

 

ကွန်ပလူးတန်ဆီယန်း ပိုလီဂလော့—ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်းကို ထုတ်ဝေရန် ပထမဆုံးစီစဉ်ခဲ့သူမှာ စပိန်နိုင်ငံမှ တိုလီဒိုမြို့၏ ကာဒီနယ်ဂိုဏ်းချုပ် ဖရန်စစ္စကို ဟီမီနက်ဇ် ဒီ ဆစ်နီရို့စ် (၁၄၃၆-၁၅၁၇) ဖြစ်ပြီး၊ သူ့ကို ဇီမီနက်စ်ဟုလည်း လူသိများသည်။ ၁၅၀၂ တွင် သူသည် ကျမ်းစာတစ်ခုလုံးကို ပိုလီဂလော့ထုတ်ဝေမှုအဖြစ် ထုတ်လုပ်ရန် ပညာရှင်တစ်စုကို စီစဉ်ပေးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတွင် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကို ဟီဘရူး၊ လက်တင်၊ နှင့် ဂရိဘာသာဖြင့် တစ်ပြိုင်နက်တည်း ကော်လံများဖြင့် ဖော်ပြခဲ့ပြီး၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းကို ဂရိနှင့် လက်တင်ဘာသာဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သည်။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကို အတွဲလေးတွဲဖြင့် ပုံနှိပ်ပြီးစီးခဲ့ပြီး ၁၅၁၇ တွင် ပြီးစီးခဲ့သည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းပါဝင်သော အတွဲ ၅ ကို ၁၅၁၄ တွင် ပုံနှိပ်ခဲ့သော်လည်း၊ ၁၅၂၂ တွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး လီယို ၁၀ မှ ထုတ်ဝေခွင့်မပြုမချင်း ထုတ်ဝေခြင်းမပြုခဲ့ပေ။ ထိုအချိန်တွင်၊ အီရာ့စမတ်စ်၏ ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်းသည် စျေးကွက်တွင် ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ဇီမီနက်စ်သည် ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်းကို ပထမဆုံးထုတ်ဝေသူအဖြစ် ဂုဏ်ပြုခံရခြင်းကို ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။

The Complutensian Polyglot. The first man to plan the publication of a Greek New Testament was the Spanish Cardinal Archbishop of Toledo, Francisco Jimenez de Cisneros (1436–1517), more commonly known as Ximenes. In 1502 he arranged for a group of scholars to work on a polyglot edition of the whole Bible, which presented the Old Testament in parallel columns in Hebrew, Latin, and Greek, and the New Testament in Greek and Latin. The Old Testament, which was printed in four volumes, was completed in 1517. Volume 5, containing the New Testament, was printed in 1514, but was not released for publication by Pope Leo X until 1522. In the meantime, the Greek New Testament of Erasmus had appeared on the market, and thus Ximenes lost the honor of being the first to publish a Greek New Testament.

 

အီရာ့စမတ်စ်၏ ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်း—ပထမဆုံး ထုတ်ဝေခဲ့သော ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်းကို ဒတ်ချ်ပညာရှင် ဒီဆီဒီရီးယပ်စ် အီရာ့စမတ်စ် (၁၄၆၆-၁၅၃၆) မှ တည်းဖြတ်ခဲ့ပြီး၊ ၁၅၁၆ ခုနှစ် မတ်လ ၁ ရက်တွင် ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၊ ဘေဆယ်မြို့ရှိ စီးပွားရေးရှင် ပုံနှိပ်သူ ဂျိုဟန်းနက်စ် ဖရိုဘန်သည် ဇီမီနက်စ်၏ လက်ရာမထွက်ပေါ်မီ ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်းကို ထုတ်ဝေရန် စိတ်အားထက်သန်ခဲ့သည်။ သူသည် ရော့တာဒမ်မှ ဒတ်ချ်လူမနိစ်ပညာရှင်ကို ထုတ်ဝေရန်အတွက် ပုံနှိပ်စာမူပြင်ဆင်ရန် ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။ ဆယ်လပြည့်အောင် လုပ်ဆောင်ပြီးနောက်၊ ပထမအကြိမ်ထုတ်ဝေမှုသည် ၁၅၁၆ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် စျေးကွက်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ တည်းဖြတ်မှုသည် အလျင်စလိုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး၊ ရလဒ်အနေဖြင့် အရည်အသွေးထိခိုက်ခဲ့သည်။ ဤလက်ရာသည် ဘေဆယ်တွင်ရရှိနိုင်သော နောက်ကျသော မီနီစကျူးလ် လက်ရေးစာမူအနည်းငယ်ကိုသာ အခြေခံထားပြီး၊ ယနေ့ခေတ်တွင် ထင်ရှားသော အစောပိုင်း အန်စီယယ်လ် လက်ရေးစာမူများကို အသုံးမပြုခဲ့ပေ။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၏ စာသားသည် ၁၂ ရာစုနှစ်မှ အရည်အသွေးနိမ့်သော မီနီစကျူးလ် လက်ရေးစာမူ ကိုဒက်စ် ၂ ကို အခြေခံထားပြီး、၁၀ ရာစုနှစ်မှ တန်ဖိုးရှိသော ကိုဒက်စ် ၁ ဖြင့် ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ တမန်တော်ဝတ္ထုနှင့် ပေါလ်ဩဝါဒစာများအတွက်၊ သူသည် ၁၃ ရာစုနှစ်မှ လက်ရေးစာမူ (၂ အေပီ) ကို အဓိကအသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ဗျာဒိတ်ကျမ်းအတွက်မူ ၁၂ ရာစုနှစ်မှ လက်ရေးစာမူ (၁ အာရ်) တစ်ခုသာကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ကံမကောင်းစွာဖြင့်၊ နောက်ဆုံးလက်ရေးစာမူတွင် ဗျာဒိတ်ကျမ်း ၂၂ အခန်းကြီး၏ နောက်ဆုံးအခန်းငယ် ၆ ခန်းပါဝင်သော နောက်ဆုံးစာရွက်မပါရှိခဲ့ပေ။ အီရာ့စမတ်စ်သည် ဤအားနည်းချက်ကို လက်တင်ဗူးလ်ဂိတ်မှ ဂရိဘာသာသို့ ပြန်လည်ဘာသာပြန်ဆိုခြင်းဖြင့် ဖြည့်ဆည်းခဲ့သည်။ သူသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် အခြားနေရာများတွင်လည်း ဗူးလ်ဂိတ်မှ အကြောင်းအရာများကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ရလဒ်အနေဖြင့်၊ “လက်ခံထားသောစာသား” (အောက်တွင် အယ်လ်ဇီဗီးယားဗားရှင်းကို ကြည့်ပါ) တွင် ဂရိလက်ရေးစာမူများတွင် မတွေ့ရှိရသော စကားလုံးများနှင့် စကားစုများ ရှိနေသေးသည်။

Erasmus’ Greek New Testament. The first published Greek New Testament was edited by the Dutch scholar Desiderius Erasmus (1466–1536), and appeared March 1, 1516. Johannes Froben, an enterprising printer in Basel, Switzerland, was eager to publish a Greek New Testament before Ximenes’ work could be issued. He persuaded the Dutch humanist from Rotterdam to prepare the copy for publication. After ten months of work the first edition appeared on the market in February, 1516. The editing was hastily done, with a consequent loss in quality. The work was based on a few late minuscule manuscripts, which were available at Basel, but not any of the early great uncials so famous today. The text of the Gospels was based on codex 2, a poor minuscule manuscript of the 12th century, corrected by codex 1, a 10th-century MS of considerable value. For Acts and Paul’s writings, he used mainly a 13th-century MS (2 ^ap) and for Revelation only one MS (1^r), of the 12th century. Unfortunately, the latter lacked the last leaf containing the final six verses of Revelation 22. Erasmus supplied this lack by retranslating these verses from the Latin Vulgate back into Greek. He also interpolated material from the Vulgate at other points in the NT. As a result there are still words and phrases in the “Received Text” (see below on the Elzevir version) of the Greek NT that are not found in any Greek MS.

 

အီရာ့စမတ်စ်၏ နိုဗမ် အင်စထရူမန်တမ် ဟုခေါ်သော ပထမအကြိမ်ထုတ်ဝေမှု၏ ဂရိစာသားသည် ဂျရုမ်းခေတ်ကတည်းက ဓမ္မသစ်ကျမ်းတစ်ခုလုံး၏ ပထမဆုံး လက်တင်ဘာသာပြန်ဖြစ်သော အသစ်သော လက်တင်ဘာသာပြန်တစ်ခုနှင့် တစ်ပြိုင်နက်တည်း ကော်လံတစ်ခုတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ ကံမကောင်းစွာဖြင့်၊ ပထမအကြိမ်ထုတ်ဝေမှုတွင် ပုံနှိပ်အမှားများ ရာနှင့်ချီပါဝင်ခဲ့သည်။ နောက်ထပ်ထုတ်ဝေမှု လေးကြိမ် (ဒုတိယအကြိမ်၊ ၁၅၁၉၊ တတိယအကြိမ်၊ ၁၅၂၂၊ စတုတ္ထအကြိမ်၊ ၁၅၂၇၊ ပဉ္စမအကြိမ်၊ ၁၅၃၅) တွင် ဤပုံနှိပ်အမှားများကို အများစုပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ဒုတိယအကြိမ်ထုတ်ဝေမှု နိုဗမ် တက်စတမန်တမ် သည် လူသာ၏ ဒါစ် နူးအာ တက်စတမန့် ဒိုက်ဇ် ၏ အခြေခံဖြစ်လာခဲ့သည်။ တတိယအကြိမ်ထုတ်ဝေမှုသည် ၁ ယောဟန် ၅:၇၊ ၈အေ တွင် ထင်ရှားသော “သက်သေသုံးဦး” အခန်းကို မိတ်ဆက်ခြင်းကြောင့် လူသိများသည်။ ဤ ကွမ်မာ ဂျိုဟန်နီယမ် ဟုခေါ်သော အပိုင်းသည် “ကောင်းကင်ဘုံ၌ သက်သေခံသူသုံးဦးရှိ၏။ ခမည်းတော်၊ နှုတ်ကပတ်တော်၊ သန္ဓာနတော်၊ ဤသုံးဦးသည် တစ်ဦးတည်းဖြစ်၏။ မြေကြီးပေါ်တွင် သက်သေခံသူသုံးဦးရှိ၏” ဟူသော စကားလုံးများပါဝင်သည်။ ဤအပိုင်းသည် အီရာ့စမတ်စ်ခေတ်က ဗူးလ်ဂိတ်တွင် တွေ့ရှိခဲ့သော်လည်း၊ သူသိထားသော ဂရိလက်ရေးစာမူများတွင် ၎င်းမပါဝင်ခဲ့သဖြင့် သူသည် ၎င်းကို ပထမနှင့် ဒုတိယအကြိမ်ထုတ်ဝေမှုများတွင် ထည့်သွင်းခြင်းမပြုခဲ့ပေ။ ယခုအခါ ၎င်းအပိုင်းသည် နောက်ကျသော လက်တင်လက်ရေးစာမူများတွင် ပထမဆုံးပေါ်ထွက်လာခဲ့သော်လည်း၊ အစောပိုင်း ဂရိစာသားများအားလုံးတွင် ပျောက်ဆုံးနေသည်ကို သိရှိရသည်။ အခြားသော ရှေးဟောင်းဘာသာပြန်များတွင်လည်း ၎င်းမပါရှိသလို၊ သုံးပါးတစ်ဆူအကြောင်း ငြင်းခုံရာတွင်ပင် ခရစ်ယာန်ဘုန်းကြီးများက ၎င်းကို ကိုးကားခြင်းမပြုခဲ့ပေ။ ထို့ကြောင့်၊ ကွမ်မာ ဂျိုဟန်နီယမ် သည် ကျမ်းစာစာသား၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ပိုင်ခွင့်မရှိကြောင်း ထင်ရှားပြီး၊ ခေတ်သစ်ဘာသာပြန်သူများသည် ၎င်းကို ဖယ်ထုတ်ရန် မဖြစ်မနေ လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်သည်။

The Greek text of Erasmus’ Novum Instrumentum, as he entitled the first edition, was accompanied in a parallel column by a new elegant Latin translation, the first Latin translation of the entire New Testament since the time of Jerome. Unfortunately, the first edition contained hundreds of typographical errors. In the four later editions (2d ed., 1519; 3d ed., 1522; 4th ed., 1527; 5th ed., 1535) most of these careless errors were corrected. The second edition, entitled Novum Testamentum, became the basis of Luther’s Das Neue Testament Deutzsch. The 3d edition is famous for the introduction of the famous “three witnesses” passage in 1 John 5:7, 8a. This Comma Johanneum, as it is called, consists of the words, “in heaven, the Father, the Word, and the Holy Ghost: and these three are one. And there are three that bear witness on earth.” Although this addition was found in the Vulgate of Erasmus’ time, the Greek manuscripts known to him did not have it, and he therefore omitted it in his 1st and 2d editions. It is now known that this passage appeared first in late Latin manuscripts, but is missing in all early Greek texts. None of the other old versions contains it, and no Father of the church quotes it even when arguing about the Trinity. Thus, it is clear that the Comma Johanneum has no right to be part of the Bible text, and that modern translators are justified in omitting it.

 

တက်စတပ်စ် ရီဆပ်တပ်စ်၏ လွှမ်းမိုးမှု—ရောဘတ် စတီဖန်နပ်စ် (အီစတီယန်း၊ ၁၅၀၃-၁၅၅၉)၊ ပဲရစ်မြို့မှ ပုံနှိပ်သူ၊ ပညာရှင်နှင့် ဖရန်စစ် ၁ ၏ ကာကွယ်ထောက်ပံ့ခံရသူသည် ၁၅၄၆ မှ ၁၅၅၁ အတွင်း ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ထုတ်ဝေမှုလေးကြိမ်ကို ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် အဓိကအားဖြင့် အီရာ့စမတ်စ်၏ ပုံတူပွားများဖြစ်သည်။ သူ၏ ၁၅၅၀ တတိယအကြိမ်ထုတ်ဝေမှု၊ “တော်ဝင်ထုတ်ဝေမှု” (အီဒီတီယို ရီဂီယာ) ဟုခေါ်သော ထုတ်ဝေမှုတွင် လက်ရေးစာမူ ၁၅ ခုမှ ကွဲပြားသော ဖတ်ရှုမှုများကို ကိုးကားထားသော ဝေဖန်ရေးကိရိယာတစ်ခုပါဝင်သည်။ ဤစာသားသည် အီရာ့စမတ်စ်၏ စာသားနှင့် သိသာထင်ရှားစွာ တူညီပြီး၊ ဗြိတိန်တွင် ဂရိစာသား၏ ယေဘုယျလက်ခံထားသော ပုံစံဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၅၅၁ တွင် ဂျနီဗာတွင် ထုတ်ဝေခဲ့သော စတုတ္ထအကြိမ်ထုတ်ဝေမှုသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် အခန်းငယ်နံပါတ်များကို ပထမဆုံးအသုံးပြုခြင်းကြောင့် ထင်ရှားသည်။ စတီဖန်နပ်စ်သည် ၎င်းတို့ကို သူလုပ်ဆောင်နေသော ကွန်ကော့ဒန့်စ်အတွက် ရည်ညွှန်းကိရိယာအဖြစ် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို သူ၏သား ဟင်နရီက ၁၅၉၄ တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။

Dominance of the Textus Receptus.—Robert Stephanus (Estienne, 1503–1559), a Parisian printer, scholar, and protégé of Francis I, published four editions of the Greek New Testament between 1546 and 1551 that were mainly reprints of Erasmus. His 3d edition of 1550, known as the “royal edition” (editio regia), contained a critical apparatus in which variant readings from 15 manuscripts were cited. The text, which was substantially that of Erasmus, became the generally accepted form of the Greek text in Great Britain. The 4th edition of 1551, published in Geneva, is notable for the first use of numbered verse divisions in the New Testament. Stephanus made them as a reference tool for a concordance on which he was working, which was published by his son Henri in 1594.

 

သီအိုဒိုးယပ်စ် ဒီ ဘီဇီ (၁၅၁၉-၁၆၀၅)၊ ကယ်လ်ဗင်၏ သူငယ်ချင်းနှင့် ဂျနီဗာတွင် ဆက်ခံသူသည် ၁၅၆၅၊ ၁၅၈၂၊ ၁၅၈၉၊ ၁၅၉၈ တွင် ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ သီးခြားထုတ်ဝေမှုလေးကြိမ်ကို ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့အားလုံးသည် စတီဖန်နပ်စ်နှင့် အနည်းငယ်သာ ကွဲပြားသည်။ သူသည် ကိုဒက်စ် ဘီဇီ နှင့် ကိုဒက်စ် ကလာမော့တန်နပ်စ်ကို ပိုင်ဆိုင်ထားသော်လည်း၊ ၎င်းတို့ကို အနည်းငယ်သာ အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၁၆၁၁ ခုနှစ်မှ ကင်းဂျိမ်းစ်ဗားရှင်း၏ ဘာသာပြန်သူများသည် ဤထုတ်ဝေမှုများနှင့် စတီဖန်နပ်စ်၏ နောက်ဆုံးနှစ်ခုကို အဓိကထားအားကိုးခဲ့သည်။

Théodore de Béze (1519–1605), Calvin’s friend and successor at Geneva, published four independent editions (in 1565, 1582, 1589, 1598) of the Greek New Testament, all of them differing but little from Stephanus. Although he had Codex Bezae and Codex Clarmontanus in his possession, he made little use of them. The translators of the King James Version of 1611 relied heavily on these editions, together with the last two of Stephanus.

 

အယ်လ်ဇီဗီးယားညီအစ်ကိုများ—တက်စတပ်စ် ရီဆပ်တပ်စ် ဟူသော အမည်သည် ၁၆၃၃ ခုနှစ် ဒုတိယအကြိမ်ထုတ်ဝေမှုမှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ ၎င်းကို ဒတ်ချ်ပုံနှိပ်သူများဖြစ်သော ဘိုနာဗင်ချာ နှင့် အာဗြဟံ အယ်လ်ဇီဗီးယားတို့မှ ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ဤထုတ်ဝေမှု၏ နိဒါန်းတွင် လက်တင်ဘာသာဖြင့် အောက်ပါသောစကားရပ်ကို ဖော်ပြထားသည်- “သင်တို့သည် ယခုအခါ အားလုံးမှ လက်ခံထားသော စာသား [တက်စတမ်] ကို ရရှိထားပြီး၊ ၎င်းတွင် ကျွန်ုပ်တို့သည် မည်သည့်အရာကိုမျှ ပြောင်းလဲခြင်း သို့မဟုတ် ဖျက်ဆီးခြင်းမပြုပါ” ဟူသော စကားရပ်မှ တက်စတပ်စ် ရီဆပ်တပ်စ် ဟူသော အမည်သည် အီရာ့စမတ်စ်တည်းဖြတ်မှုအတွက် ဆင်းသက်လာခဲ့သည်။ ဤအီရာ့စမတ်စ်-စတီဖန်နပ်စ်-ဘီဇီစာသားသည် ၁၈၈၁ မတိုင်မီ အင်္ဂလိပ်ဗားရှင်းများအပါအဝင် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ အဓိက ပရိုတက်စတင့်ဗားရှင်းများအားလုံး၏ အခြေခံဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၃၀၀ နှစ်ကျော်ကာလပတ်လုံး၊ ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်းကို မည်သည့်နေရာတွင် မည်သည့်အခါမဆို ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေသည်ဖြစ်စေ၊ ၎င်းသည် တက်စတပ်စ် ရီဆပ်တပ်စ် ၏ ပုံစံဖြစ်ခဲ့သည်။

The Elzevir Brothers. The name Textus Receptus, or Received Text, is derived from the 2d edition, 1633, of the Greek Testament produced by two Dutch printers, Bonaventure and Abraham Elzevir. The preface of this edition puts forth the claim in Latin: “You have therefore the text [textum], now received [receptum] by all, in which we give nothing changed or corrupted.” The designation Textus Receptus for the Erasmian textual edition is derived from this sentence. This Erasmus-Stephanus-Beza text became the basis for all of the principal Protestant versions of the New Testament, including the English versions, before 1881. For 300 years whenever and wherever the Greek NT was printed it was in the form of the Textus Receptus.

 

စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများ၏ စုဆောင်းမှု၊ ၁၆၃၃-၁၈၃၀—တက်စတပ်စ် ရီဆပ်တပ်စ် ၏ လွှမ်းမိုးမှုရှိခဲ့သော နောက်ဆုံးနှစ်ရာစုနှစ်အတွင်း၊ ပိုမိုတိကျသော စာသားတစ်ခုကို ထုတ်လုပ်နိုင်ကြောင်း ညွှန်ပြသည့် စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများ စုဆောင်းလာခဲ့သည်။ ပိုမိုကောင်းမွန်ပြီး ပိုမိုရှေးကျသော ဂရိလက်ရေးစာမူများသည် လေ့လာရန်အတွက် ရရှိလာခဲ့သည်။ ၁၆၂၇ တွင် ၅ ရာစုနှစ်မှ ကိုဒက်စ် အလက်ဇန်ဒရင်းနပ်စ်သည် ကွန်စတန်တီနိုပယ်လ်၏ သာသနာပိုင် ဆီရီးယယ်လ် လူးကာမှ လက်ဆောင်အဖြစ် အင်္ဂလန်သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။

The Accumulation of Textual Evidence, 1633– 1830.—During the last two centuries of the Textus Receptus’ supremacy, however, textual evidence was accumulating that indicated that a more accurate text could be produced. Better and older Greek manuscripts became available for study. In 1627 the 5th-century Codex Alexandrinus arrived in England as a gift from Cyril Lucar, the patriarch of Constantinople.

 

လန်ဒန်ပိုလီဂလော့ ကျမ်းစာ—သုံးဆယ်နှစ်အကြာတွင် ဘရိုင်ယန် ဝါလ်တန် (၁၆၀၀(?)-၁၆၆၁) သည် လန်ဒန်ပိုလီဂလော့ ကျမ်းစာကို ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ အတွဲ ၅ တွင် ဓမ္မသစ်ကျမ်းပါဝင်ပြီး စာမျက်နှာအောက်တွင် ကိုဒက်စ် အလက်ဇန်ဒရင်းနပ်စ်၊ “အေ” ဟုသတ်မှတ်ထားသော ကွဲပြားသော ဖတ်ရှုမှုများပါဝင်သည်။ အတွဲ ၆ တွင် “ရှေးဂရိလက်ရေးစာမူ လေးဆယ်ကျော်” မှ တက်စတပ်စ် ရီဆပ်တပ်စ် ၏ ကွဲပြားသော ဖတ်ရှုမှုများကို စနစ်တကျ စုစည်းထားသော ဝေဖန်ရေးကိရိယာတစ်ခုပါဝင်သည်။ ၎င်းတို့တွင် ကိုဒက်စ် ဘီဇီ (၅ ရာစုနှစ်၊ “ကန့်” ဟုကိုးကားသည်) နှင့် ကိုဒက်စ် ကလာမော့တန်နပ်စ် (၆ ရာစုနှစ်၊ “ကလာရ်” ဟုကိုးကားသည်) တို့ပါဝင်သည်။ ၎င်းတွင် လက်တင်ဗူးလ်ဂိတ်၊ ဆီးရီယက်ပီရှီတာ၊ အီသီယိုးပီးယန်း၊ နှင့် အာရဗီဘာသာပြန်များမှ ဖတ်ရှုမှုများကိုလည်း ကိုးကားထားသည်။

The London Polyglot Bible. Thirty years later Brian Walton (1600(?)–1661) produced the London Polyglot Bible, the 5th volume of which contained the New Testament with variant readings from Codex Alexandrinus, designated “A,” at the foot of the page. The 6th volume contained a critical apparatus with the first systematic collection of variant readings from the Textus Receptus from “above forty old Greek manuscripts.” Among these were Codex Bezae (5th century, cited as “Cant”), and Codex Clarmontanus (6th century, cited as “Clar”). It also cited readings from the Latin Vulgate, the Syriac Peshitta, Ethiopic, and Arabic versions.

 

ဂျွန် မီးလ်—၁၇၀၇ တွင် ဂျွန် မီးလ် (၁၆၄၅-၁၇၀၇) သည် သုံးဆယ်နှစ်ကြာ လုပ်ဆောင်ပြီးနောက် ၎င်း၏ ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ မှတ်ချက်များနှင့် နောက်ဆက်တွဲများတွင် တက်စတပ်စ် ရီဆပ်တပ်စ် ၏ ကွဲပြားသော ဖတ်ရှုမှုပေါင်း ၃၀,၀၀၀ ခန့်ကို စုစည်းထားသည်။

John Mill. In 1707 John Mill (1645–1707) after 30 years of work produced a collection of about 30,000 variant readings from the Textus Receptus in the notes and appendices of his Greek New Testament.

 

ရစ်ချတ် ဘန်တလီ—ရိုးရာစာသားကို ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ကြိုးပမ်းမှုများရှိခဲ့သော်လည်း၊ တက်စတပ်စ် ရီဆပ်တပ်စ် ကို စွန့်လွှတ်ပြီး ဂရိလက်ရေးစာမူများမှ အသစ်စတင်ရန် မည်သူမျှ သတ္တိမရှိခဲ့ပေ။ ၁၇၂၀ တွင် ရစ်ချတ် ဘန်တလီ (၁၆၆၂-၁၇၄၂)၊ ထင်ရှားသော ဂန္ထဝင်ပညာရှင်တစ်ဦးသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဝေဖန်ရေးထုတ်ဝေမှုတစ်ခုအတွက် အဆိုပြုချက်များကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ သူသည် ၄ ရာစုနှစ်နှင့် ကိုက်ညီမည်ဟု ယူဆသော ဂရိနှင့် လက်တင်ဓမ္မသစ်ကျမ်းတစ်ခုကို စီစဉ်ခဲ့သော်လည်း၊ ကိမ်းဘရစ်ရှိ ထရီနတီကောလိပ်၏ ဆရာကြီးသည် ၎င်း၏ အဆိုပြုချက်များကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် မအောင်မြင်မီ ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ သူ၏ အရေးပါမှုသည် အခြားသူများအား လက်ရေးစာမူများကို လေ့လာရန် လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့ခြင်းတွင် အဓိကရှိသည်။

Richard Bentley. Although attempts were made to improve the traditional text, no one had the courage to abandon the Textus Receptus and begin afresh from the Greek manuscripts themselves. In 1720 Richard Bentley (1662–1742), an illustrious classical scholar, published his Proposals for Printing a Critical Edition of the New Testament. He planned a Greek and Latin New Testament that would correspond, he felt, with the text of the 4th century, but the great master of Trinity College, Cambridge, died before he succeeded in implementing his proposals. His importance lies chiefly in the stimulus he gave to others to study the manuscripts.

 

ဘန်ဂယ်လ်—၁၇၃၄ တွင် ဂျိုဟန် အယ်လဘရက် ဘန်ဂယ်လ် (၁၆၈၇-၁၇၅၂) သည် တက်စတပ်စ် ရီဆပ်တပ်စ် ကို ထုတ်ဝေခဲ့သော်လည်း၊ ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် စာမျက်နှာဘေးတွင် ထည့်သွင်းထားသော ကွဲပြားသော ဖတ်ရှုမှုများကို စာသားထက် သာလွန်မှု၊ တန်းတူညီမှု၊ သို့မဟုတ် နိမ့်ကျမှုအလိုက် အမျိုးအစားငါးမျိုးဖြင့် ခွဲခြားခဲ့သည်။ သူသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ လက်ရေးစာမူအများစုသည် ၁၀ ရာစုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် ရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည့်အတွက်၊ လက်ရေးစာမူများကို ရေတွက်မည့်အစား အလေးချိန်ပေးရမည်ဟု အမြင်ကို ထောက်ခံခဲ့သည်။ လက်ရေးစာမူများ၏ အများစုထောက်ခံမှုဖြင့် ဖတ်ရှုမှုများကို ရွေးချယ်ခြင်းသည် နောက်ကျသော အလယ်ခေတ်ကာလ၏ စာသားတစ်ခုကို ရလဒ်ထုတ်ပေးလိမ့်မည်။

Bengel. In 1734 Johann Albrecht Bengel (1687–1752) published the Textus Receptus, but for the first time classified the variant readings he included in the margin under five categories according to the degree of superiority, equality, or inferiority each had to the text printed. He also advanced the view that since the vast majority of New Testament manuscripts were written after the 10th century, manuscripts should be weighed rather than counted. To choose readings on the basis of majority support by the manuscripts would result in a text of late medieval times.

 

ဝက်စတင်း—ဂျိုဟန် ဂျိတ်ကော့ဗ် ဝက်စတင်း (၁၆၉၃-၁၇၅၄) သည် အရေးပါသော ပံ့ပိုးမှုနှစ်ခုကြောင့် ထင်ရှားသည်- (၁) လက်ရေးစာမူများ၏ အမည်ပေးနည်း။ သူသည် အန်စီယယ်လ်များကို စာလုံးကြီးများဖြင့် နှင့် မီနီစကျူးလ်များကို အာရဗီနံပါတ်များဖြင့် ခွဲခြားခဲ့ပြီး၊ ယနေ့ထိရှိနေဆဲဖြစ်သော စနစ်တစ်ခုကို စတင်ခဲ့သည်။ (၂) ၎င်း၏ ပစ္စည်းစုစည်းမှု။ ၎င်း၏ ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်း အတွဲနှစ်တွဲ (၁၇၅၁-၂) တွင် လက်ရေးစာမူ ၃၀၀ ကျော်၏ ဖတ်ရှုမှုများနှင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းအခန်းများအတွက် ဂန္ထဝင်၊ ဂျူးနှင့် ခရစ်ယာန်စာရေးသူများမှ ဆင်တူယိုးမှားများကို စုစည်းထားပြီး၊ ၎င်းကို ပညာရှင်များက ယနေ့ထိ တိုင်ပင်လျက်ရှိသည်။

Wettstein. Johann Jakob Wettstein (1693–1794) is notable for two significant contributions: (1) His nomenclature of manuscripts. He distinguished the uncials by capital letters, and the minuscules by Arabic numerals, thus instituting a system that still survives. (2) His collection of materials. His two-volume Greek New Testament (1751–2) contained the readings of more than 300 manuscripts, as well as a collection of parallels to New Testament passages from classical, Jewish, and Christian writers, which is still consulted by scholars.

 

ဆမ်လာနှင့် ဂရီးစဘတ်ခ်—လက်ရေးစာမူများကို အုပ်စုဖွဲ့ခြင်းဆိုင်ရာ အယူအဆကို ဂျိုဟန် ဆလိုမို ဆမ်လာ (၁၇၂၅-၁၇၉၁) နှင့် ဂျိုဟန် ဂျိတ်ကော့ဗ် ဂရီးစဘတ်ခ် (၁၇၄၅-၁၈၁၂) တို့က ပိုမိုဖွံ့ဖြိုးစေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့နှစ်ဦးစလုံးသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ လက်ရေးစာမူများကို အုပ်စုသုံးခုအဖြစ် ခွဲခြားခဲ့သည်။ ထို့အပြင်၊ ဂရီးစဘတ်ခ်၏ ဝေဖန်ရေးစည်းမျဉ်းနှစ်ခုသည် ယနေ့ထိ အကန့်အသတ်ဖြင့် အသုံးပြုနိုင်သည်- ပိုတိုသော ဖတ်ရှုမှုသည် ပိုရှည်သော ဖတ်ရှုမှုထက် ဦးစားပေးရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ပိုမိုခက်ခဲသော ဖတ်ရှုမှုသည် ပိုမိုလွယ်ကူသော ဖတ်ရှုမှုထက် ဦးစားပေးရမည်ဖြစ်သည်။

Semler and Griesbach. The idea of grouping manuscripts was further developed by Johann Salomo Semler (1725–1791) and Johann Jakob Griesbach (1745–1812). Both divided New Testament manuscripts into three groups. In addition, two of Griesbach’s canons of criticism still have a qualified application: The shorter reading is to be preferred to the longer, and the more difficult reading is to be preferred to the easier.

 

တက်စတပ်စ် ရိစပ်တပ်စ်၏ ကျဆုံးခြင်း

ကားလ် လက်ချ်မန်း (၁၇၉၃–၁၈၅၁) တက်စတပ်စ် ရိစပ်တပ်စ်ထံမှ ပထမဆုံး အဓိက ခွဲထွက်မှုကို ကားလ် လက်ချ်မန်းက ၁၈၃၁ နှင့် ၁၈၄၂–၁၈၅၀ ခုနှစ်များတွင် ထုတ်ဝေခဲ့သော ထုတ်ဝေမှု နှစ်ခုတွင် ပြီးမြောက်ခဲ့သည်။ သူသည် “လက်ခံထားသော စာသား” ကို လျစ်လျူရှုပြီး ၄ ရာစုနှစ်တွင် လည်ပတ်ခဲ့သည်ဟု သူယုံကြည်သော သစ္စာဖွံ့ဖြိုးသော ကျမ်းစာမူကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ လက်ချ်မန်း၏ လုပ်ဆောင်မှုတွင် ထင်ရှားသော အားနည်းချက်များရှိခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းသည် ပညာရှင်များအား ရိုးရာ လက်ခံထားသော စာသားထက် သာလွန်သော စာသားတစ်ခုကို ရယူလိုသော ဆန္ဒသို့ အာရုံစူးစိုက်စေရန် အရေးပါခဲ့သည်။

Decline of the Textus Receptus.—Karl Lachmann (1793–1851). The first major break with the tradition of the Textus Receptus was accomplished by Karl Lachmann in two editions (1831 and 1842–50), in which he disregarded the “received text” and attempted to reconstruct what he believed to be the New Testament current in the 4th century. While Lachmann’s work contained manifest weaknesses, it was significant for the fact that he turned the attention of scholars toward the desirability of securing a text superior to that traditionally received.

 

ထရီဂဲလ်စ် ဆမ်မြူရယ် ပရိုက်ဒေါက်စ် ထရီဂဲလ်စ် (၁၈၁၃–၁၈၇၅) သည် တက်စတပ်စ် ရိစပ်တပ်စ်ကို အစားထိုးရန် မျှော်လင့်ခဲ့သော သစ္စာဖွံ့ဖြိုးသော ကျမ်းစာမူသစ်တစ်ခုကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ သူသည် ဂရိစာမူများကို စုစည်းရန် အကျယ်တဝင့် ခရီးထွက်ခဲ့သည်။ သူ၏ ဝေဖန်သုံးသပ်မှုအလုပ်သည် သေသေချာချာ တိကျမှုဖြင့် ထူးခြားခဲ့သည်။ ၁၈၅၇ မှ ၁၈၇၂ အထိ သူသည် သစ္စာဖွံ့ဖြိုးသော ကျမ်းစာတစ်ခုတည်းကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။

Tregelles. Samuel Prideaux Tregelles (1813–1875) produced a new critical text of the New Testament that he hoped would displace the Textus Receptus. He traveled extensively for the purpose of collating Greek manuscripts. His critical work was distinguished by scrupulous exactness. From 1857 to 1872 he produced a single edition of the New Testament.

 

တစ်ချင်ဒေါ့ဖ် ကွန်စတန်တင် တစ်ချင်ဒေါ့ဖ် (၁၈၁၅–၁၈၇၄) သည် သစ္စာဖွံ့ဖြိုးသော ကျမ်းစာမူများကို ရှာဖွေတွေ့ရှိသူ၊ စုဆောင်းသူ၊ နှင့် ထုတ်ဝေသူအနေဖြင့် အကြီးကျယ်ဆုံးဖြစ်သည်။ သူသည် အန်ကယယ်စာမူ ၂၀ ကျော်ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အများစုကို ပထမဆုံး ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၁၈၄၁ မှ ၁၈၇၃ အထိ ဂရိသစ္စာဖွံ့ဖြိုးသော ကျမ်းစာ ၂၄ ထုတ်ကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ သူ၏ ထူးချွန်မှုနှင့် ဇွဲလုံ့လကြောင့် သစ္စာဖွံ့ဖြိုးသော ကျမ်းစာပညာသည် ကိုဒက်စ် ဆီနိုင်တစ်ကပ်စ်၊ အီဖရိမီ၏ ဖွင့်ဆိုမှု၊ နှင့် ဗာတီကန်နပ်စ်၏ ပထမဆုံး ထုတ်ဝေမှုတို့ကို ရရှိခဲ့သည်။ သူ၏ အထွတ်အထိပ် ထုတ်ဝေမှုမှာ ၁၈၆၄ မှ ၁၈၇၂ အထိ အပိုင်း ၇ ပိုင်းဖြင့် ထုတ်ဝေခဲ့သော သူ၏ ဝေဖန်သုံးသပ်ထားသော ဂရိကျမ်းစာ ထုတ်ဝေမှု အဋ္ဌမအကြိမ်၊ အီဒီတီယို အော့စတာဗာ ခရစ်တီကာ မေဂျာ ဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် ယခုထိ အစားထိုးမခံရသော ကြွယ်ဝသော စာသားကိရိယာ ပါဝင်သည်။ သူ၏ ထုတ်ဝေမှုများသည် အလွန်အမင်း ဝေဖန်သူများက ငြင်းပယ်ခဲ့သော သစ္စာဖွံ့ဖြိုးသော ကျမ်းစာ၏ တမန်တော်များ၏ ရေးသားမှုကို ယုံကြည်မှု ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် များစွာ အထောက်အကူဖြစ်ခဲ့သည်။

Tischendorf. Constantin Tischendorf (1815–1874) was the greatest discoverer, collector, and publisher of New Testament manuscripts who has ever lived. He discovered more than 20 uncials, published most of them for the first time, and published 24 editions of the Greek New Testament between 1841 and 1873. To his genius and perseverance New Testament scholarship owes the discovery of the Codex Sinaiticus, the decipherment of the Ephraemi, and the first publication of the Vaticanus. His crowning publication was the 8th edition of his critical Greek Testament, Editio Octava Critica Major, containing a rich apparatus not yet superseded, in seven parts between 1864 and 1872. His publications did much to reestablish confidence in the apostolic authorship of the New Testament, which extreme higher critics had denied.

 

ဝက်စီကော့တ်နှင့် ဟော့တ် ၁၈၈၁ တွင်၊ သစ္စာဖွံ့ဖြိုးသော ကျမ်းစာစာသားဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို နှစ်ပေါင်း ၃၀ နီးပါး သုတေသနပြုပြီးနောက်၊ ကိမ်းဘရစ်ချ် ပညာရှင်နှစ်ဦးဖြစ်သော ဘရုခ် ဖော့စ် ဝက်စီကော့တ်နှင့် ဖင်တန် ဂျွန် အန်သိုနီ ဟော့တ်တို့သည် ၎င်းတို့၏ အထိမ်းအမှတ် စာအုပ်ဖြစ်သော သစ္စာဖွံ့ဖြိုးသော ကျမ်းစာ ဂရိဘာသာ ကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် အထက်ဖော်ပြပါ စာသားပညာရှင်များ၏ ဝေဖန်သုံးသပ်မှု နည်းလမ်းများကို တည်ဆောက်ပြီး၊ သန့်စင်ကာ ပိုမိုဖွံ့ဖြိုးစေခဲ့ပြီး ၎င်းကို တင်းကြပ်စွာ တသမတ်တည်း အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ နိယာမများနှင့် နည်းလမ်းများသည် စာသားလေ့လာမှုများအပေါ် လေးနက်သော သက်ရောက်မှုရှိခဲ့သောကြောင့် ဤနေရာတွင် အကျဉ်းချုပ်ဖော်ပြရန် လိုအပ်သည်။

Westcott and Hort. In 1881, after nearly thirty years of research work on the textual problems of the New Testament, two Cambridge scholars, Brooke Foss Westcott and Fenton John Anthony Hort, produced their monumental The New Testament in the Original Greek. They built on, refined, and further developed the critical methodology of earlier textual scholars mentioned above, and used it rigorously and consistently. Since their principles and methods have had a profound impact on textual studies, they must be briefly summarized here.

 

၎င်းတို့သည် သီးခြားဗားရှင်းဖတ်ရှုမှုများကို စစ်ဆေးခြင်းဖြင့် စတင်ပြီး၊ သတ်မှတ်ထားသော အပိုဒ်တစ်ခုတွင် ဖြစ်နိုင်ခြေအများဆုံး ဖတ်ရှုမှုကို ဆုံးဖြတ်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ ဤလုပ်ငန်းစဉ်တွင် အတွင်းပိုင်းသက်သေ နှစ်မျိုးကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားသည်- (၁) မူရင်းဖြစ်နိုင်ခြေ၊ ၎င်းသည် ဗားရှင်းများကို စစ်ဆေးပြီး အကြောင်းအရာ၏ အလင်းတွင်၊ မူရင်းစာရေးသူအနေဖြင့် ရေးသားဖွယ်ရှိဆုံး ဗားရှင်းကို ဆုံးဖြတ်ရန် ကြိုးစားသည်။ မည်သည့်ဗားရှင်းသည် စာရေးသူ၏ လူသိများသော စတိုင်နှင့် စကားပြောပုံ၊ တွေးခေါ်ပုံတို့နှင့် သဟဇာတဖြစ်ပြီး အကြောင်းအရာတွင် အကောင်းဆုံး အဓိပ္ပာယ်ရှိသနည်း။ (၂) စာရင်းသွင်းဖြစ်နိုင်ခြေ၊ ၎င်းသည် ဗားရှင်းများကို စာရင်းသွင်းသူများ၏ ရှုထောင့်မှ ကြည့်ရှုသည်။ စာရင်းသွင်းသူများ၏ လိုလားမှုနှင့် ထူးခြားသော စာရင်းသွင်းမှု အမှားများကို သိရှိခြင်းဖြင့်၊ မည်သည့်ဗားရှင်းသည် အခြားဗားရှင်းများ၏ မူလအစကို အကောင်းဆုံး ရှင်းပြပြီး ၎င်းကိုယ်တိုင်က အခြားဗားရှင်းများဖြင့် ရှင်းပြမရနိုင်သနည်း။

 

They begin by examining individual variant readings for the purpose of determining in a particular passage the one that appears to be the most probable. In this process, two kinds of internal evidence are considered: (1) Intrinsic probability, which examines the several variants and seeks to determine, in the light of the context, which one the original author is most likely to have written. Which one is in harmony with the author’s known style and habits of speech and thought, and makes the best sense in the context? (2) Transcriptional probability, which looks at the several variants from the viewpoint of the copyists. Knowing the proclivity of scribes, and the characteristic scribal errors that occur, which variant best explains the origin of the others, but cannot itself be explained by them?

 

ဝက်စ်ကော့တ်နှင့် ဟော့တ်သည် မူရင်းနှသာပြည့်စုံမှုနှင့် ကူးယူထားသော အထောက်အထားများကို အသုံးပြု၍ တစ်ဦးချင်းစာမူများ၏ သဘောသဘာဝနှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို ဆုံးဖြတ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ အကယ်၍ စာမူတစ်ခုတွင် တသမတ်တည်း ကောင်းမွန်သော ဖတ်ရှုမှုများရှိပါက၊ ၎င်းသည် ယုံကြည်စိတ်ချရသော သက်သေတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ပထမအဆင့်ကို အသုံးပြု၍ စာမူအမျိုးမျိုး၏ နှိုင်းယှဉ်တန်ဖိုးကို သုံးသပ်နိုင်သည်။ စမ်းသပ်နိုင်သည့်နေရာတွင် ကောင်းမွန်သော ဖတ်ရှုမှုများရှိသော စာမူတစ်ခုသည်၊ မူရင်းအထောက်အထားများ မသေချာသည့်နေရာများတွင်လည်း ကောင်းမွန်သော ဖတ်ရှုမှုများရှိမည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။ ဤအခြေခံဖြင့်၊ ဝက်စ်ကော့တ်နှင့် ဟော့တ်သည် ကိုဒက်စ် ဗဟတိကန်နှင့် ကိုဒက်စ် စီနိုင်တီကပ်စ်သည် သစ္စာမှတ်တမ်းများ၏ အကောင်းဆုံး သက်သေများဖြစ်သည်ဟု နိဂုံးချုပ်ခဲ့သည်။

By using intrinsic and transcriptional evidence, Westcott and Hort sought to determine the character and reliability of individual manuscripts. If a particular manuscript has consistently good readings, it may be assumed that it is a good witness. Hence, by using the first step one can form an opinion of the comparative value of the various manuscripts. A manuscript that has good readings where one can test it may be presumed to have good readings also in places where the internal evidence is uncertain. On this basis, Westcott and Hort concluded that Codex Vaticanus and Codex Sinaiticus are the best New Testament witnesses.

 

 ejected

They then proceeded to divide the manuscripts into family groupings, and concluded that they fall into four principal types of text: (1) Syrian Text, the form of text found in most of the minuscule manuscripts, the later uncials, and many of the later versions and the quotations of the later Church Fathers. (2) Neutral Text, the type of text found in Codex Vaticanus (B), Codex Sinaiticus (א), L, T, 33, the Bohairic version, and a few others. Westcott and Hort called this type of text “neutral” because they felt that it had the least amount of later corruption and was, therefore, closest to the autographs. (3) Alexandrian Text. Westcott and Hort put the type of text found in Codex 53, the Coptic versions, and the Alexandrian Fathers in a separate category.

 

ထို့နောက် ၎င်းတို့သည် စာမူများကို မိသားစုအုပ်စုများအဖြစ် ခွဲခြားခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် အဓိကစာသားအမျိုးအစား လေးမျိုးအဖြစ် ပိုင်းခြားနိုင်သည်ဟု နိဂုံးချုပ်ခဲ့သည်။ (၁) ဆီးရီးယားစာသား၊ မီနီစကျူးစာမူအများစု၊ နောက်ပိုင်းအန်စီယယ်များ၊ နောက်ပိုင်းဘာသာပြန်များနှင့် နောက်ပိုင်းခရစ်ယာန်ဖခင်များ၏ ကိုးကားချက်များတွင် တွေ့ရသော စာသားပုံစံ။ (၂) နျူးထရယ်စာသား၊ ကိုဒက်စ် ဗဟတိကန် (ဘီ)၊ ကိုဒက်စ် စီနိုင်တီကပ်စ် (အက်စ်)၊ အယ်လ်၊ တီ၊ ၃၃၊ ဘိုဟဲရစ်ဘာသာပြန်နှင့် အခြားအနည်းငယ်တွင် တွေ့ရသော စာသားအမျိုးအစား။ ဝက်စ်ကော့တ်နှင့် ဟော့တ်သည် ဤစာသားအမျိုးအစားကို “နျူးထရယ်” ဟုခေါ်ခဲ့သည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းသည် နောက်ပိုင်းတွင် အနည်းဆုံးဖျက်စီးခံရပြီး မူရင်းစာမူများနှင့် အနီးဆုံးဖြစ်သည်ဟု ယူဆသည်။ (၃) အလက်ဇန္ဒြီးယားစာသား။ ဝက်စ်ကော့တ်နှင့် ဟော့တ်သည် ကိုဒက်စ် ၅၃၊ ကော့ပ်တစ်ဘာသာပြန်များနှင့် အလက်ဇန္ဒြီးယားဖခင်များ၏ စာသားကို သီးခြားအမျိုးအစားတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် နျူးထရယ်စာသားနှင့် ဘာသာစကားအရ ပိုမိုကွဲပြားသော်လည်း အနှစ်သာမှာ သိသိသာသာ မကွဲပြားပေ။ (၄) ဝက်စတန်စာသား။ ဘိုင်လင်ဂွယ် ကိုဒီစီး ဘီဇီ (ဒီ) နှင့် ကလာမွန်တာနပ်စ် (ဒီပီ)၊ မီနီစကျူးအနည်းငယ်၊ အိုးလ်လက်တင်ဘာသာပြန်များ၊ ကျူရီတိုနီယန်ဆီးရီးယာက်နှင့် ဒုတိယနှင့် တတိယရာစုနှစ်များ၏ ဖခင်များဖြင့် ကိုယ်စားပြုသော စာမူအုပ်စုတစ်ခုအား ဤအမည်ဖြင့် ခေါ်ဆိုသည်။ ဤအစောပိုင်းနှင့် ကျယ်ပြန့်သော စာသားသည် ပြောင်းလဲမှုများနှင့် တိုးချဲ့မှုများဖြင့် ထင်ရှားသည်။

They differ from the neutral more in language than in substance. (4) Western Text. A name applied to a small group of manuscripts represented chiefly by the bilingual Codices Bezae (D), and Clarmontanus (Dp), a few minuscules, the Old Latin version(s), the Curetonian Syriac, and almost all the Fathers of the 2d and 3d centuries. This early and widespread text is characterized by alterations and expansions.

 

ဝက်စ်ကော့တ်နှင့် ဟော့တ်၏ စာသားသည် အာအာဘီနှင့် အေအက်စ်ဗီကို ထုတ်လုပ်သည့် ကော်မတီကို သိသိသာသာ လွှမ်းမိုးခဲ့ပြီး၊ နှစ်ဆယ်ရာစု သစ္စာမှတ်တမ်းနှင့် ဂွတ်စပီးဒ်၏ အမေရိကန်ဘာသာပြန်အတွက် အခြေခံဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထို့ပြင် နက်စတလ်နှင့် ယူနိုက်တက်ဘိုင်ဘယ်ဆိုက်တီများ၏ ဂရိစာသားများကိုလည်း လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။ ဝက်စ်ကော့တ်နှင့် ဟော့တ်သည် ဖရန်စစ် အိတ်ချ် အေ စကရီဗင်နာ၊ ဂျွန် ဒဗလျူ ဘာဂန်နှင့် အက်ဒွပ် မီလာတို့၏ ပညာရှင်ဆန်သော ခုခံကာကွယ်မှုများရှိသော်လည်း၊ တက်စတပ်စ်ရီဆီးပတ်စ်ကို နန်းချခဲ့သည်။ မကြာသေးမီက တက်စတပ်စ်ရီဆီးပတ်စ်ကို အက်ဒွင် အက်ဖ် ဟီးလ်နှင့် ဝီလ်ဘာ အန် ပစ်ကရီးင်တို့က ထောက်ခံခဲ့သည်။

The Westcott and Hort text definitely influenced the committee producing the RV and ASV, and became the basis of the Twentieth-Century New Testament and Goodspeed’s An American Translation, as well as influencing such Greek texts as Nestle and the United Bible Societies’ text. Westcott and Hort brought about the final dethronement of the Textus Receptus, in spite of its scholarly defense by F. H. A. Scrivener, J. W. Burgen, and Edward Miller. More recently the Textus Receptus has been championed by Edwin F. Hills and Wilbur N. Pickering.

 

အခြားသော ဝေဖန်ပိုင်းဖြတ်ထားသော ဂရိစာသားများ။—ရလဒ်ဂရိသစ္စာမှတ်တမ်း။ ရစ်ချတ် ဖရန်စစ် ဝေးမောက် (၁၈၂၂-၁၉၀၂) သည် နဝမ ရာစုနှစ်၏ ထိပ်တန်းစာသားပညာရှင် ဆယ်ဦး၏ အများစုက ရွေးချယ်ထားသော ဖတ်ရှုမှုကို ကိုယ်စားပြုသော ဂရိသစ္စာမှတ်တမ်းတစ်ခုကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဝေးမောက်၏ ဘာသာပြန်ဖြစ်သော “ခေတ်မီစကားပြောဆိုမှုတွင် သစ္စာမှတ်တမ်း” ၏ အခြေခံဖြစ်သည်။

Other Critical Greek Texts.—The Resultant Greek Testament. Richard Francis Weymouth (1822–1902) produced a Greek Testament representing the reading chosen by the majority of ten of the leading textual scholars of the 19th century. It was the basis of Weymouth’s translation, The New Testament in Modern Speech.

 

ဝိုင်းစ်။ ဘတ်နပ်ဝိုင်းစ် (၁၈၂၇-၁၉၁၈) သည် ၁၈၉၄-၁၉၀၀ တွင် လိပ်ဇစ်မြို့၌ ဂရိသစ္စာမှတ်တမ်းတစ်ခုကို သုံးတွဲဖြင့် ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး၊ ၁၉၀၂-၁၉၀၅ တွင် ဒုတိယအကြိမ်အနည်းငယ်သေးငယ်သော ထုတ်ဝေမှုတစ်ခုလည်း ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၎င်း၏ စာသားသည် စာရေးဆရာ၏ ဆန္ဒနှင့် ဆက်စပ်မှုအရ အနှစ်သာမှာ အကောင်းဆုံးဟု ယူဆရသော ဖတ်ရှုမှုကို ရွေးချယ်ခြင်းဖြင့် တည်းဖြတ်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏ လေ့လာမှုများက ၎င်းအား အကောင်းဆုံးရှေးဟောင်းစာမူမှာ ကိုဒက်စ် ဗဟတိကန်ဖြစ်သည်ဟု နိဂုံးချုပ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ ရလဒ်စာသားသည် ဝက်စ်ကော့တ်နှင့် ဟော့တ်၏ စာသားနှင့် ဆင်တူသည်။

Weiss. Bernhard Weiss (1827–1918) published a Greek New Testament in three volumes in Leipzig, 1894–1900, with a second smaller edition in 1902–1905. His text was edited on the principle of selecting in each case the reading deemed most intrinsically appropriate to the writer and the context. Because his studies led him to conclude that the best ancient manuscript was Codex Vaticanus, his resulting text is much like that of Westcott and Hort.

 

ဗွန်ဆိုဒင်။ ဟာမန် ဖရီးဟဲရ် ဗွန်ဆိုဒင်သည် ဝိဝါဒဆိုင်ရာ ကိရိယာတစ်ခုနှင့်အတူ ဂရိစာသားအသစ်တစ်ခုကို ထုတ်ဝေခဲ့သည် (အတွဲ ၁၊ ၁၉၀၂-၁၉၁၀၊ အတွဲ ၂၊ ၁၉၁၃)။ စာသားသည် ဗွန်ဆိုဒင်၏ စာသားဆိုင်ရာ သီအိုရီပေါ်တွင် အခြေခံထားပြီး၊ လက်ရေးစာမူများကို အမျိုးအစားသုံးမျိုးအဖြစ် ခွဲခြားထားပြီး၊ ၎င်းတို့ကို ဗွန်ဆိုဒင်က အံ့သြဖွယ်ရာ အုပ်စုခွဲများစွာအဖြစ် ထပ်မံခွဲခြားခဲ့သည်။ ဤရှုပ်ထွေးသော အစီအစဉ်တစ်ခုလုံးကို “ခမ်းနားသော မအောင်မြင်မှု” ဟု ဖော်ပြခံရသည်။ သို့သော် ဗွန်ဆိုဒင်၏ စာသားသည် မောဖတ်၏ ထူးချွန်သော ဓမ္မသစ်ကျမ်း ဘာသာပြန်ခြင်း၏ အခြေခံအဖြစ် အသုံးပြုခံရသည်။

Von Soden. Herman Freiherr von Soden published a new Greek text with a critical apparatus (I, 1902–10, II, 1913). The text was based on Von Soden’s textual theory, with his division of manuscripts into three categories, which were divided by Von Soden into a bewildering number of subgroups. The whole complicated scheme has been described as a “magnificent failure.” Von Soden’s text, however, was used as the basis for Moffatt’s brilliant translation of the New Testament.

 

ဆိုတာ။ ၁၉၁၀ တွင် အလက်ဇန္ဒါး ဆိုတာသည် အာချဒီးကွန် အက်ဒဝင် ပေါလ်မာက ၁၈၈၁ ခုနှစ် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသော ဗားရှင်း၏ နောက်ကွယ်မှ ဂရိစာသားကို ဆက်လက်ဖန်တီးခဲ့သည်။ ၎င်းတွင် ရွေးချယ်ထားသော ဝိဝါဒဆိုင်ရာ ကိရိယာတစ်ခုကို ထည့်သွင်းခဲ့ပြီး၊ အထူးသဖြင့် လက်တင်ဖခင်များထံမှ အထောက်အထားများကို တန်ဖိုးရှိစွာ ကိုးကားထားသည်။ ၎င်းကို ၁၉၄၇ တွင် အောက်စဖို့ဒ်တွင် နောက်ထပ်အထောက်အထားအသစ်များထည့်သွင်းပြီး ပြန်လည်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။

Souter. In 1910 Alexander Souter reproduced the Greek text that Archdeacon Edwin Palmer had constructed inferentially as the text behind the Revised Version of 1881. To this he added a selected critical apparatus, with valuable citations of evidence from the Fathers, especially the Latin Fathers. It was reproduced in 1947 at Oxford with the addition of newer evidence.

 

နက်စလ်-အလန်း။ ယူနိုက်တက် ဘိုင်ဘယ်ဆိုင်ယတီးများ၏ ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်းမထွက်ပေါ်မီ၊ မကြာသေးမီကာလများတွင် အသုံးပြုမှုအများဆုံးစာသားမှာ နက်စလ်-အလန်း ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ၁၈၉၈ ခုနှစ်တွင် အီဘရာ့ဒ် နက်စလ်က စတင်ထုတ်ဝေခဲ့သော ဝိဝါဒ-အမျိုးစုံစာသားဖြစ်ပြီး၊ တစ်ချင်း၊ ဝက်စကော့ဒ်နှင့် ဟော့တ်၊ နှင့် ဝိစ်တို့၏ အများစုသဘောတူညီမှုပေါ်တွင် အခြေခံထားပြီး၊ (တတိယထုတ်ဝေမှုမှစ၍၊ ပထမနှစ်ခုတွင် ဝေးမောက်ကို အသုံးပြုခဲ့သည်)၊ သေးငယ်သော ဝိဝါဒဆိုင်ရာ ကိရိယာတစ်ခုပါရှိသည်။ ၂၆ ကြိမ်မြောက်ထုတ်ဝေမှုတွင် ကာ့တ် အလန်း၏ အယ်ဒီတာလက်အောက်တွင် ပြည့်စုံသော ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုကို မျှော်လင့်ထားသည်။

Nestle-Aland. Before the appearance of the United Bible Societies’ Greek Testament, the most widely used text in recent times was the Nestle-Aland. It is a critical-eclectic text originally published in 1898 by Eberhard Nestle and based on a majority of agreement between Tischendorf, Westcott and Hort, and Weiss (from the 3d edition on; the first two used Weymouth), with a small critical apparatus. A thorough revision is anticipated in the 26th edition, under the editorship of Kurt Aland.

 

ယူဘီအက်စ်။ ယူနိုက်တက် ဘိုင်ဘယ်ဆိုင်ယတီးများသည် ကာ့တ် အလန်း၊ မတ်သရူး ဘလက်၊ ဘရုစ် မက်ဇ်ဂါ၊ နှင့် အယ်လင် ဝစ်ဂရီန်တို့၏ အယ်ဒီတာလက်အောက်တွင် နိုင်ငံတကာကော်မတီတစ်ခုမှ ပြင်ဆင်ထားသော၊ ဝိဝါဒဆိုင်ရာ အရေးပါသော ကွဲပြားမှုများပါရှိသည့် ဂရိဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဝိဝါဒဆိုင်ရာ ထုတ်ဝေမှုကို ထောက်ပံ့ခဲ့သည်။ ပထမထုတ်ဝေမှုသည် ၁၉၆၆ တွင် ထွက်ပေါ်ခဲ့ပြီး၊ ၁၉၇၅ တွင် တတိယထုတ်ဝေမှုဖြင့်၊ ကာလို အမ် မာတီနီ၏ အမည်ကို အယ်ဒီတာများစာရင်းတွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။

UBS. The United Bible Societies have sponsored a critical edition of The Greek New Testament with an apparatus of exegetically important variant readings, prepared by an international committee under the editorship of Kurt Aland, Matthew Black, Bruce Metzger, and Allen Wikgren. The first edition appeared in 1966; with the third edition, 1975, the name of Carlo M. Martini was added to the list of editors.

 

အန်အီဘီ၏ ဂရိစာသား။ အင်္ဂလိပ်ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ဘာသာပြန်သူများမှ ဖန်တီးထားသော အမျိုးစုံစာသားကို အာ့ဗီဂျီ တာ့စ်ကာ မှ ၁၉၆၄ တွင် နိဒါန်း၊ စာသားဆိုင်ရာ မှတ်ချက်များ၊ နှင့် နောက်ဆက်တွဲဖြင့် တည်းဖြတ်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ စာသားဆိုင်ရာ မှတ်ချက်များသည် စာသားတွင်ပြုလုပ်ထားသော ရွေးချယ်မှုများစွာ၏ အကြောင်းအရင်းကို ဖော်ပြထားသည်။ မကြာခဏဆိုသလို ၎င်းတို့သည် အနောက်တိုင်းအမျိုးအစားမှ လက်ရေးစာမူအနည်းငယ်သာ ထောက်ခံထားသော ဖတ်ရှုမှုများကို ရဲဝံ့စွာ ရွေးချယ်ခဲ့သည်။

Greek Text of N.E.B. The eclectic text constructed by the translators of The New English Bible was edited with an introduction, textual notes, and appendix by R. V. G. Tasker (1964). The textual notes give the rationale for a large number of the choices made in the text. Often they daringly chose readings that have the support of only a very small group of manuscripts of the Western type.

 

ဝက်စကော့တ်နှင့် ဟော့တ်ပြီးနောက် စာသားဝေဖန်မှု—၂၀ ရာစုနှစ်တွင် ဆက်လက်လေ့လာမှုများသည် ဝက်စကော့တ်နှင့် ဟော့တ်၏ နိဂုံးချုပ်မှုများကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ပြောင်းလဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် အကြောင်းအမျိုးမျိုးအနက် တစ်ခုမှာ အရေးကြီးသော မူရင်းစာမူများ အသစ်ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုဖascဖြစ်သည်။ ဤတွေ့ရှိမှုများထဲတွင် ၆ ရာစုနှစ်မှ ငွေနှင့်ရွှေမင်ဖြင့် ရေးထားသော ခရမ်းရောင်စာမူလေးခု (N, O, Σ, Φ)၊ ၁၉၀၆ ခုနှစ်တွင် ကိုင်ရိုမြို့၌ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော ၅ ရာစုနှစ်မှ ဝါရှင်တန်ကုဒစ် (W) ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးစောင်၊ ၅ သို့မဟုတ် ၆ ရာစုနှစ်မှ ဝါရှင်တန်စာမူ၏ ရှင်ပေါလ်၏စာများ၏ ရှင်သန်ကျန်ရစ်သော စာမျက်နှာ ၈၄ ခု (I)၊ နှင့် ၁၉၀၁ ခုနှစ်တွင် သီလရံတစ်ခုတွင် ၃၀ နှစ်ကြာ “ပျောက်ဆုံး” ပြီးနောက် ပြန်လည်ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော ကိုရီဒဿီကုဒစ် (Θ) တို့ပါဝင်သည်။ ဘာသာပြန်များအနက် ၁၉၀၂ ခုနှစ်တွင် စိန့်ကက်သရင်းဘုန်းကြီးကျောင်းတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော ရှေးဟောင်းဆီးရီးယားခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၏ ပေါလင်ပက်စ်စာမူကို ဖော်ပြသင့်သည်။ သို့သော် အံ့ဩဖွယ်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုများမှာ ၎င်းတို့၏ သက်တမ်းကြောင့် စက္ကူစာမူများဖြစ်ပြီး၊ ချက်စတာဘီတီ သမ္မာကျမ်းစာစက္ကူစာမူသုံးခုနှင့် မကြာသေးမီက ဂျွန်၊ ဂျုဒ်၊ ၁ နှင့် ၂ ပေတရု၊ လုကာ နှင့် ဂျွန်တို့၏ ဘုဒမာ စက္ကူစာမူများ ပါဝင်သည်။

Textual Criticism Since Westcott and Hort.—Continuing studies have modified the conclusions of Westcott and Hort in the 20th century. One of the factors bringing about a change was the new discovery of important manuscripts. Among these are the four purple parchments (ΝΟΣΦ) of the 6th century, written in silver and gold ink; the 5th-century Washington Codex (W) of the four Gospels discovered in Cairo in 1906; the 84 surviving leaves of the Washington manuscript of the Pauline Epistles (I), dating from the 5th or 6th century; and the rediscovery in 1901 of Codex Koridethi (Θ) after being “lost” in a convent for 30 years. Among the versions, mention should be made of the discovery of the palimpsest manuscript of the Old Syriac Gospels at St. Catherine’s monastery at Mt. Sinai in 1892. But the most startling discoveries, because of their age, were papyri, including the three New Testament Codices of the Chester Beatty Biblical Papyri, and, more recently, the Codices of John, Jude, and 1 and 2 Peter, and Luke and John among the Bodmer Papyri.

 

ဝက်စကော့တ်နှင့် ဟော့တ်၏ စာမူများကို စာသားအမျိုးအစားများအဖြစ် ခွဲခြားသတ်မှတ်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ပြုပြင်မွမ်းမံမှုများနှင့် ရှင်းလင်းချက်များ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ကင်းနွန် ဘီအိပ်ချ် စထရိတါ၏ “ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးစောင်” စာအုပ်နှင့် ၎င်း၏ ဒေသဆိုင်ရာစာသားသီအိုရီသည် ဤနယ်ပယ်တွင် သိသာထင်ရှားသော ဩဇာသက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။ ယခုအခါ ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံထားသော အဓိကစာသားအမျိုးအစားများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

With respect to Westcott and Hort’s classification of manuscripts into text types, a number of modifications and clarifications have been made. Canon B. H. Streeter’s The Four Gospels, with its theory of local texts, has had a marked influence in this area. The following principal text types are now generally accepted:

 

(၁) ဘိုင်ဇန်တိုင်း။ ၎င်းသည် ဝက်စကော့တ်နှင့် ဟော့တ်က ဆီးရီးယားဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သော နောက်ပိုင်းစာမူများတွင် တွေ့ရသော စာသားအတွက် သတ်မှတ်ခြင်းဖြစ်သည်။ “ဆီးရီးယား” ဟူသော အသုံးအနှုန်းသည် ဆီးရီးယားဘာသာနှင့် ရောထွေးနိုင်သောကြောင့်၊ ထိုစာသား၏ အဓိကထိန်းချုပ်ရာနေရာမှာ ကွန်စတန်တီနိုပိုလ်ဖြစ်ပြီး၊ ဘိုင်ဇန်တိုင်းဘုရားကျောင်းတွင် အသုံးအများဆုံးဖြစ်သောကြောင့် ယနေ့ပညာရှင်များက “ဘိုင်ဇန်တိုင်းစာသား” ဟူသော အမည်ကို ပိုမိုနှစ်သက်ကြသည်။ ဤစာသား၏ နောက်ပိုင်းပုံစံမှာ ဘုရင်ဂျိမ်းဘာသာပြန်ကျမ်းနှင့် ၁၉ ရာစုနှစ်အထိ ခေတ်သစ်ဘာသာစကားများသို့ ဘာသာပြန်မှုများစွာ၏ အခြေခံဖြစ်သော တက်စတပ်စ်ရီဆပ်တပ်စ်ဖြစ်သည်။ ထိုစာသားကို “ဂရိဘုရားကျောင်းစာသား”၊ “ဘုရားကျောင်းစာသား”၊ “ကိုင်းနီးစာသား” သို့မဟုတ် “ရိုးရာစာသား” ဟုလည်း ခေါ်ဆိုသည်။

(1) Byzantine. This is the designation for the text found in the later manuscripts that Westcott and Hort termed Syrian. Since the term “Syrian” is subject to confusion with Syriac, and since the text’s chief center of predominance was Constantinople, plus the fact that it was the text most widely used in the Byzantine church, scholars today prefer the designation Byzantine Text. A late form of this text is the Textus Receptus, which formed the basis of the KJV and many other translations into modern languages until the 19th century. That text is also spoken of as the “Greek Vulgate” the “Ecclesiastical Text,” the “Koine [Common] Text” or the “Traditional Text.”

(၂) အလက်ဇန္ဒြီယား။ ဤအမျိုးအစားသည် ဝက်စကော့တ်နှင့် ဟော့တ်၏ ဘက်မလိုက်နှင့် အလက်ဇန္ဒြီယားအမျိုးအစားများကို ပေါင်းစပ်ထားသည်။ ၂၀ ရာစုနှစ်ပညာရှင်များက ၎င်းတို့အကြား ကွဲပြားမှုမှာ သီးခြားအမျိုးအစားများအဖြစ် ဆက်လက်ထားရှိရန် လုံလောက်သော ကွဲပြားမှုမရှိဟု ထိန်းသိမ်းကြသည်။ ထို့အစား၊ ကိမ်းဘရစ်ပညာရှင်များက အလက်ဇန္ဒြီယားအဖြစ် ခွဲခြားထားသော စာမူများသည် ကုဒစ်ဗတီကာနပ်စ်နှင့် ကုဒစ်ဆီနိုင်တီကပ်စ်တို့က ကိုယ်စားပြုသော စာသားအပေါ် သစ္စာရှိမှု အတိုင်းအတာအမျိုးမျိုးကို ရိုးရှင်းစွာ ကိုယ်စားပြုနိုင်သည်။ “ဘက်မလိုက်” ဟူသော သတ်မှတ်ချက်သည် ဦးစားပေးစာမူများအတွက် ယူဆချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ကုဒစ်ဗတီကာနပ်စ်နှင့် ကုဒစ်ဆီနိုင်တီကပ်စ်တို့သည် ကျမ်းရေးမှုဆိုင်ရာ ဖောက်ပြန်မှုများမှ ကင်းလွတ်သည်ဟု ကိမ်းဘရစ်ပါမောက္ခများက ထင်မှတ်ခဲ့သလောက် မကင်းလွတ်ကြောင်း ယခုအခါ ယုံကြည်ကြသည်။

 (2) Alexandrian. This category combines Westcott and Hort’s Neutral and Alexandrian. Twentieth-century scholars maintain that there is not sufficient differentiation between the two to justify the retention of separate categories. Rather the manuscripts the Cambridge scholars classified as Alexandrian may simply represent differing degrees of fidelity to the text represented by Codex Vaticanus and Codex Sinaiticus. “Neutral” as a designation for preferred manuscripts is a presumptive term. Codex Vaticanus and Codex Sinaiticus, though still regarded as having a splendid text, are not as free from transcriptional corruptions as the Cambridge professors thought.

 

(၃) အနောက်တိုင်း။ ဤစောစီးစွာနှင့် ကျယ်ပြန့်သော စာသားအမျိုးအစားကို ဂရုတစိုက် လေ့လာခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ဝက်စကော့တ်နှင့် ဟော့တ်တို့ထက် ယနေ့တွင် ပိုမိုမြင့်မားစွာ တန်ဖိုးထားခံရသည်။ ၎င်း၏ ထူးခြားသော ဖတ်ရှုမှုများနှင့် ထပ်တိုးဖြည့်စွက်မှုများသည် လုကာနှင့် တမန်တော်များ၏အကျင့်များတွင် အထူးသတိပြုဖွယ်ဖြစ်သည်။

 (3) Western. This early and widespread text type has been carefully studied, and it is more highly regarded today than it was by Westcott and Hort. Its striking readings and additions are especially noteworthy in Luke and Acts.

 

(၄) ကဲသရိယာ။ စထရိတါ၊ လိတ်၊ ဘလိတ် နှင့် နယူးတို့၏ လုပ်ဆောင်မှုများမှတစ်ဆင့် စာသားအမျိုးအစားသစ်တစ်ခု ဖော်ထုတ်ခံခဲ့ရသည်။ ၎င်းသည် ၁၈၇၅ ခုနှစ်ခန့်တွင် ဒဗလျူအိပ်ချ် ဖဲရာက စာမူအုပ်စုတစ်စုသည် စာသားဆိုင်ရာ ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုဖြင့် စတင်ခဲ့သည်။ ထိုအုပ်စု၊ နောက်ပိုင်းတွင် အခြားစာမူများထပ်မံထည့်သွင်းခံရပြီး၊ စာမူ ၁၃ ဦးဆောင်သော ဖဲရာအုပ်စု သို့မဟုတ် မိသားစု ၁၃ ဟု လူသိများသည်။

 (4) Caesarean. Through the work of Streeter, Lake, Blake, and New, a new text type has been identified. It began with the discovery about 1875 by W. H. Ferrar that a group of manuscripts were textually related. This group, to which other manuscripts have since been added, is known as Family 13 or the Ferrar Group, which is headed by Manuscript 13.

 

အခြားဆက်စပ်မူရင်းစာမူအုပ်စုတစ်ခုကို ကာဆော့ပ်လိတ်မှ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပြီး ၎င်းကို မိသားစု ၁ (စာမူ ၁ ဖြင့် ဦးဆောင်သောကြောင့်) ဟု သိကြသည်။ ဤမိသားစုနှစ်ခုသည် စာသားအရ ဆက်စပ်မှုရှိပြီး အခြားကိုဒစ်များနှင့်လည်း ဆက်စပ်နေကြောင်း ထပ်မံတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ကိုရီဒသီ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ ပြန်လည်ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီးနောက်၊ ပါမောက္ခ လိတ်နှင့် ဘလိတ်တို့သည် ဤဆက်စပ်မူရင်းစာမူများသည် ဤခရစ်ဝင်ကျမ်းများနှင့်လည်း ဆက်စပ်နေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဤစာမူမိသားစုထဲသို့ ကိုဒက်စ် ဒဗလျူ ၏ မာကု အခန်းကြီး ၁၅-၁၆ နှင့် ဘီတီ ပါပီရပ်စ် ခရစ်ဝင်ကျမ်းကိုဒက်စ်တို့ ထပ်မံထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ဘီ၊ အိတ်ချ်၊ စထရီတာသည် ဤစာသားအမျိုးအစားအသစ်ကို ဆီဇာရီယန်ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်၊ အကြောင်းမှာ အိုရီဂျင်သည် ဆီဇာရီယာတွင် ဤစာသားအမျိုးအစားကို အသုံးပြုခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဂျော်ဂျီယံအဟောင်း၊ အာမေးနီးယံအဟောင်း၊ နှင့် ပါလက်စတိုင်း ဆီးရီးယက် (မာကုတွင်) ဗားရှင်များသည်လည်း တူညီသောစာသားအမျိုးအစားရှိသည်။

Another group of related manuscripts, discovered by Kirsop Lake, is known as Family 1 (because headed by Manuscript 1). It was further discovered that the two families are textually related, as well as being related to some other Codices. After the rediscovery of the Koridethi Gospels, Professors Lake and Blake found that these related manuscripts were also related to these Gospels. To this family of manuscripts, Codex W in Mark, chapters 15–16, and the Beatty Papyrus Codex of the Gospels were added. B. H. Streeter called this new text type Caesarean because Origen used this kind of text at Caesarea. The Old Georgian, Old Armenian, and Palestinian Syriac (in Mark) versions also have the same text type.

 

မကြာသေးမီက စာသားဝေဖန်ရေးသမားများသည် ဝက်စ်ကော့တ်နှင့် ဟော့တို့ထက် ရှေးဟောင်းဗားရှင်များနှင့် ဖခင်များ၏ သက်သေခံချက်များကို ပိုမိုအရေးတယူထားသည်။ ၎င်းတို့ထဲမှ အများစုက စာသားအမျိုးအစားတစ်ခုတည်းသည် မူရင်းဖတ်ရှုမှုအားလုံးကို ထိန်းသိမ်းထားခြင်းမရှိဟု ယူဆကြသည်။ ဤအခြေအနေကြောင့် မူရင်းစာသားကို ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းရန်မှာ မတူညီသောဖတ်ရှုမှုများထဲမှ မည်သည့်အရာသည် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်ကို ဆုံးဖြတ်ရန် ရည်မွန်သောဝေဖန်ရေးစည်းမျဉ်းများကို ရိုးရှင်းစွာ လိုက်နာခြင်းဖြင့် မဖြစ်နိုင်ကြောင်း ပညာရှင်များက နိဂုံးချုပ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် လက်ရှိလမ်းကြောင်းသည် အကလက်တစ်စစ်ဇင်ဆီသို့ ဦးတည်နေသည်။ ထို့ကြောင့် ဝက်စ်ကော့တ်နှင့် ဟော့တို့သည် အတွင်းပိုင်းနှင့် စာသားလွှဲပြောင်းဖြစ်နိုင်ခြေကို ပိုမိုအားကိုးလာသည်။

Recent textual critics also attach more significance to the testimony of ancient versions and the Fathers than Westcott and Hort did. Many of them also hold that no one text type preserves all the original readings. This situation has led scholars to conclude that the restoration of the original text cannot be achieved simply by following objective rules of criticism to determine which of several variant readings is best, and that it is not feasible to choose any one manuscript or group of manuscripts as the “best manuscripts.” This means that the present trend in textual criticism is toward eclecticism. Hence the shift is to a stronger reliance on what Westcott and Hort called intrinsic and transcriptional probability.

 

ဤသီအိုရီများနှင့် ခေတ်ပြိုင်ပညာရှင်များ၏ နည်းလမ်းများသည် ဝက်စ်ကော့တ်နှင့် ဟော့တို့အသုံးပြုခဲ့သော နည်းလမ်းများမှ သိသာထင်ရှားစွာ ကွဲပြားသော်လည်း၊ ယခုလက်ရှိလိုက်နာနေသော အဓိကဝေဖန်ရေးစာသားများဖြစ်သည့် နက်စတလ်-အာလန်နှင့် ယူနိုက်တက် ဘိုင်ဘယ်လ် ဆိုင်ယီတီများနှင့် ဝက်စ်ကော့တ်နှင့် ဟော့တို့၏ စာသားနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် အနည်းငယ်သာ ကွဲပြားမှုရှိသည်။ သို့သော် အကလက်တစ်နည်းဖြင့် တည်ဆောက်ထားသော နယူးအင်္ဂလိပ်ဘိုင်ဘယ်လ်အခြေခံထားသော ဂရိစာသားသည် သိသာစွာကွဲပြားသည်။ လက်ခံထားသော ဖတ်ရှုမှုအများစုသည် အဓိကဝေဖန်ရေးစာသားများနှင့် ကိုက်ညီကြသော်လည်း၊ အနောက်တိုင်းအမျိုးအစားရှိ စာမူအနည်းငယ်မှ ထောက်ခံထားသော ကွဲပြားသော ဖတ်ရှုမှုများကို မကြာခဏလက်ခံခဲ့သည်။

Even though these theories and methods of contemporary scholars represent a definite departure from those employed by Westcott and Hort, nevertheless there are only slight differences in the main critical texts now followed, such as the Nestle-Aland and United Bible societies, as compared with the text of Westcott and Hort. The Greek text on which The New English Bible is based, constructed by the eclectic method, however, differs considerably. While most of the readings adopted agree with the major critical texts, frequently different readings were adopted that are supported by a very small group of manuscripts of the Western type.

 

ဤမှတ်ချက်စာအုပ်တွင် သစ္စာတရားကျမ်းစာသုံးသပ်ခြင်း။—သစ္စာတရားကျမ်းစာ၏ များစွာသော အခန်းများကို မှန်ကန်စွာ နားလည်ရန် စာသားဆိုင်ရာသက်သေများ၏ အရေးပါမှုကြောင့်၊ ဤမှတ်ချက်စာအုပ်တစ်လျှောက် ဤအခန်းများ၏ အဓိပ္ပာယ်အပေါ် သိသာထင်ရှားသော သက်ရောက်မှုရှိသော စာသားကွဲပြားမှုများကို သတိပြုရန် လိုအပ်သည်။ သို့သော် ဤမှတ်ချက်စာအုပ်၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ သာမန်စာဖတ်သူအတွက် အကျိုးနည်းသော နည်းပညာဆိုင်ရာ စာသားဆွေးနွေးမှုဖြင့် သစ္စာတရားကျမ်းကို ချဉ်းကပ်ရန် မဟုတ်ပါ။ ထို့ကြောင့် ဖတ်ရှုမှုကွဲပြားမှုများကို ရည်ညွှန်းရာတွင် ယေဘုယျအားဖြင့် သတ်မှတ်ထားသော ဖတ်ရှုမှုတစ်ခုအတွက် သို့မဟုတ် ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် အသေးစိတ်သက်သေများကို ထည့်သွင်းမထားပါ။ ထိုသက်သေများကို နက်စတလ်၏ နိုဗမ် တက်စတမင်တမ် ဂရီစီတွင် နည်းပညာဆိုင်ရာ ဝေဖန်ရေးကိရိယာများတွင် တွေ့ရှိနိုင်သည်။ သို့သော် အရေးကြီးသော စာမူများ၊ ရှေးဟောင်းဗားရှင်များ၊ နှင့် ကျမ်းစာမှ ဖခင်များ၏ ကိုးကားချက်များ—ဤနေရာတွင် စုပေါင်း၍ “စာသားဆိုင်ရာ သက်သေ” ဟု ရည်ညွှန်းသည်—ပေါ်ထွက်လာသော ဖတ်ရှုမှုများကို အခြေခံ၍ စာသားဆိုင်ရာ လေ့လာမှု၏ ယေဘုယျအသိအမှတ်ပြုထားသော နိယာမများနှင့်အညီ စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများ၏ ယေဘုယျအကဲဖြတ်မှုကို ပေးထားသည်။ မလွှဲမရှောင်သာ၊ ဤအကဲဖြတ်မှုတွင် တစ်ခါတစ်ရံ အနည်းငယ် ပုဂ္ဂလိကအချက်များ ပါဝင်ပါသည်။ စာမျက်နှာ ၁၀၊ ၁၁၆-၁၂၃ ကို ကြည့်ပါ။

New Testament Textual Criticism in This Commentary.—The importance of textual evidence to a correct understanding of many passages in the New Testament makes it desirable to take note, throughout this commentary, of textual differences that have a significant bearing upon the meaning of these passages. It is not the purpose of this commentary, however, to approach the exegesis of Holy Writ in terms of a highly technical textual discussion, which would prove of little value to the average reader. Hence references to variant readings are not, as a general rule, accompanied by detailed evidence for or against a given reading; such evidence may be found in the critical apparatus of technical works such as Nestle’s Novum Testamentum Graece. However, a general evaluation of textual evidence is given, based on the readings of the more important manuscripts, the ancient versions, and patristic quotations from Scripture—here referred to collectively as “textual evidence”—in harmony with generally recognized principles of textual study. Unavoidably, a certain subjective element is often involved in this evaluation. See pp. 10, 116-123.

 

ဖတ်ရှုမှုတစ်ခုအတွက် သို့မဟုတ် ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် သက်သေများကို ယေဘုယျအားဖြင့် အောက်ပါထုတ်ပြန်ချက်များထဲမှ တစ်ခုဖြင့် ညွှန်ပြသည်-

The evidence for or against a given reading is generally indicated by one of the following statements:

 

၁။ “စာသားဆိုင်ရာ သက်သေသည် ဖတ်ရှုမှု … ကို သက်သေပြသည်” (သက်သေများ၏ အရေးမကြီးသော ခြွင်းချက်များဖြစ်နိုင်သည့်အခါ ဖတ်ရှုမှုတစ်ခုအတွက် စာသားဆိုင်ရာ သက်သေသည် ပြတ်သားစွာ သက်သေပြသည်။)

1. “Textual evidence attests the reading …” (Where, with possible exceptions of minor importance, textual evidence for a reading appears conclusive.)

 

၂။ “စာသားဆိုင်ရာ သက်သေသည် ဖတ်ရှုမှု … ကို ထောက်ခံသည်” (စာသားဆိုင်ရာ သက်သေသည် ပြတ်သားမှုမရှိသည့်အခါ။)

2. “Textual evidence favors the reading …” (Where textual evidence is less than conclusive.)

 

၃။ “စာသားဆိုင်ရာ သက်သေသည် ဖတ်ရှုမှုများအကြား ပိုင်းခြားထားသည်” (စာသားဆိုင်ရာ သက်သေသည် ဖတ်ရှုမှုတစ်ခုအတွက် သို့မဟုတ် ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် မပြတ်သားသည့်အခါ။)

3. “Textual evidence is divided between the readings …” (Where textual evidence for or against a reading is indecisive.)

 

၄။ “ဖတ်ရှုမှုအတွက် အနည်းငယ် [သို့မဟုတ် မသိမသာ] စာသားဆိုင်ရာ သက်သေရှိသည် …”

4. “There is some [or slight] textual evidence for the reading …”

 

၅။ “[အရေးကြီးသော] စာသားဆိုင်ရာ သက်သေသည် ဖတ်ရှုမှု … အတွက် [သို့မဟုတ် ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့်] ကိုးကားနိုင်သည်” (ကွဲပြားသော ဖတ်ရှုမှုတစ်ခုကို စိတ်ဝင်စားမှုအနေဖြင့်သာ ဖော်ပြပြီး [သို့မဟုတ်] အကဲဖြတ်ရန် မကြိုးစားသည့်အခါ။)

5. “[Important] textual evidence may [also] be cited for [or against] the reading …” (Where a variant reading is mentioned only as a matter of interest and [or] with no attempt at evaluation.)

 

 

အပိုင်း ၂- အထက်တန်းဝေဖန်ရေး

part ii: higher criticism

 

 

၁။ နိဒါန်း

I. Introduction

 

ဘာသာစကားနှင့် စာသားဆိုင်ရာ ကိစ္စများကို အဓိကအာရုံစိုက်သော အောက်တန်းဝေဖန်ရေးနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင်၊ အထက်တန်းဝေဖန်ရေးသည် စာရေးဆရာ၊ အချိန်၊ နေရာ၊ ရေးသားမှု၏ အခြေအနေများ၊ သမိုင်းဆိုင်ရာ တရားဝင်မှု၊ နှင့် စာပေဆိုင်ရာ ဆက်စပ်မှုများကဲ့သို့သော မေးခွန်းများကို လေ့လာရန် ရည်စူးသည်။

As contrasted with lower criticism, which concerns itself largely with linguistic and textual matters, higher criticism is devoted to the study of such questions as the authorship, time, place, and circumstances of writing, historical validity, and literary relationships of a work.

 

သမ္မာကျမ်းစာ၏ အထက်တန်းဝေဖန်ရေးကို နှစ်မျိုးခွဲခြားနိုင်သည်၊ ၎င်းတို့သည် ရှုထောင့်များစွာတွင် တစ်ခုတည်းသော ဘာသာရပ်အဖြစ် ရောယှက်နေသည်—သမ္မာကျမ်းစာကို သံသယဖြင့်ချဉ်းကပ်သော ဝေဖန်ရေးနှင့် ၎င်းကို ရရှိနိုင်သော သမိုင်းဆိုင်ရာ သက်သေများအပေါ် အခြေခံ၍ ဝေဖန်သော ဝေဖန်ရေးဖြစ်သည်။

The higher criticism of the Bible may be divided into two types, which in many aspects blend into one discipline—that which takes a skeptical attitude toward the Bible, and that which criticizes it on the basis of available historical evidence.

 

သံသယဝါဒီသည် သမ္မာကျမ်းစာဇာတ်လမ်းများကို စိတ်ကူးယဉ်ပုံပြင်များအဖြစ် သတ်မှတ်သည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့သည် သာမန်အခြေအနေများအောက်တွင် ဖြစ်ပွားမရနိုင်သည့် ဖြစ်ရပ်များကို ဖော်ပြထားပြီး သိထားသော သဘာဝဥပဒေများဖြင့် ရှင်းပြ၍မရဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ ၎င်းသည် ဖန်ဆင်းခြင်း၊ ရှေးဦးဘိုးဘေးများ၏ အသက်ရှည်ခြင်း၊ နှင့် ရေကြီးခြင်းအကြောင်း ဇာတ်လမ်းကဲ့သို့သော အစောဆုံးဖြစ်ရပ်များနှင့်ပတ်သက်သော ဇာတ်လမ်းများသည် ရှေးဟောင်းဒဏ္ဍာရီများဖြစ်သည်ဟု ဆိုကာ၊ ယုံကြည်မှုဖြင့်သာ လက်ခံရမည့်အရာအားလုံးကို ပယ်ချသည်။

The skeptic relegates Bible narratives to the realm of fiction, because, says he, they describe events that cannot have happened under ordinary circumstances, and cannot be explained by means of known laws of nature. He affirms that stories concerning the earliest events, such as the record of creation, the longevity of the early patriarchs, and the story of the Flood, are ancient myths, and he rejects everything that must be accepted by faith.

 

သမိုင်းဝေဖန်ရေးသမားသည် သမ္မာကျမ်းစာ၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ အစိတ်အပိုင်းများ၊ ၎င်း၏ ဥပဒေများ၊ ပရောဖက်ပြုချက်များ၊ နှင့် ဉာဏ်ပညာစာပေများကို လေ့လာပြီး အတွင်းပိုင်းသက်သေများမှ နိဂုံးချုပ်သည်၊ ၎င်းတို့ကို အခြားရင်းမြစ်များမှ သိထားသည်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်သည်။ အထက်တန်းဝေဖန်ရေးသမားများသည် သမ္မာကျမ်းစာဇာတ်လမ်းများ၏ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော သမိုင်းဆိုင်ရာ တရားဝင်မှုကို အကဲဖြတ်သည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ ဇာတ်လမ်းတစ်ခု၏ မည်သည့်အပိုင်းသည် သမိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်ဖြစ်ပြီး မည်သည့်အပိုင်းသည် နောက်ပိုင်းစာရေးဆရာ၏ စိတ်ကူးဖြစ်သည်ကို ဆုံးဖြတ်ရန် ကြိုးစားသည်။ သမိုင်းဖြစ်ရပ်များနှင့်ပတ်သက်သော ရှင်းလင်းပြီး သတ်မှတ်ထားသော ပရောဖက်ပြုချက်များကို ဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ်များဖြစ်ပွားပြီးနောက် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆသည်။

The historical critic, on the other hand, draws his conclusions from internal evidence by studying the historical parts of the Bible, its laws, prophecies, and wisdom literature, and compares them with what is known from other sources. Higher critics evaluate the possible historicity of Bible stories; that is, they try to determine how much of a certain story is historical fact and how much of it is the product of the mind of a later writer. Clear and specific prophecies dealing with historical events are considered to have been written after the events described had happened.

 

ဤတွင် သံသယဝါဒီ၏ အငြင်းပွားမှုများကို မဆွေးနွေးပါ။—ဤဆောင်းပါး၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ သမ္မာကျမ်းစာ၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို ဆန့်ကျင်သော သံသယဝါဒီ၏ အငြင်းပွားမှုများကို လေ့လာရန် မဟုတ်ပါ။ ၎င်းသည် ယုံကြည်မှုဖြင့်သာ မြင်နိုင်သော ဖြစ်ရပ်များနှင့် အချက်အလက်များ၏ မဟုတ်မမှန်မှုကို စိန်ခေါ်ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ယုံကြည်မှုမရှိသူအတွက် မမြင်နိုင်ပေ။ ထိုကဲ့သို့သော ယုံကြည်မှုဆိုင်ရာ အချက်များကို ရည်မွန်သော သက်သေများဖြင့် အတည်ပြုလို့မရသောကြောင့်၊ ၎င်းတို့သည် ဤလေ့လာမှု၏ အတိုင်းအတာထက် ကျော်လွန်နေသည်။

Arguments of the Skeptic Not Discussed Here.—It is not the purpose of this article to study the arguments advanced by the skeptic against the reliability of the Bible. He challenges the truth of events and facts that can be seen only with the eye of faith and are therefore invisible to the unbeliever. In view of the fact that such points of faith cannot be verified by objective evidence, they are outside the range of this study.

 

ထို့ကြောင့်၊ သမ္မာကျမ်းစာ၏ အစောဆုံးဇာတ်လမ်းများ၏ ဒဏ္ဍာရီဆန်သည့်သဘောကို သံသယဝါဒီများဖြစ်သော ဝေဖန်ရေးသမားများက အလေးပေးဖော်ပြထားသော်လည်း၊ ၎င်းကို ဤနေရာတွင် မဆွေးနွေးပါ။ သံသယဝါဒီများသည် အာဗြဟံသည် အသက် ၉၉ နှစ်တွင် သားတစ်ဦးကို ဖွားမြင်ခဲ့ပြီး၊ သမ္မာကျမ်းစာမှတ်တမ်းအရ၊ နောက်ပိုင်းတွင် ကီတူရာမှ သားအများအပြားကို ဖွားမြင်ခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ရန် ငြင်းဆိုသည်။ ၎င်းတို့သည် အာဗြဟံသည် ၎င်း၏ အိမ်ထောင်စုကျွန်များအုပ်စုဖြင့် အရှေ့ဘက်မှ ဘုရင်လေးဦး၏ စည်းကမ်းရှိသော စစ်တပ်များကို အနိုင်ယူနိုင်ခဲ့သည်ဟုလည်း မေးခွန်းထုတ်သည်။

For this reason the allegedly mythical character of the early stories of the Bible, much emphasized by critical scholars of a skeptical turn of mind, will not be discussed. Skeptics refuse to believe that Abraham, at the age of 99 years, begat a son, and that, according to the Bible record, he had several others later, by Keturah. They also question that he was able to defeat the disciplined armies of four monarchs from the east with his band of household slaves.

 

ဤသမ္မာကျမ်းစာဇာတ်လမ်းများတွင် ဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ်အချို့သည် ရှေးဟောင်းနှင့် ခေတ်သစ်ကာလများတွင် အလားတူဖြစ်ရပ်များရှိပြီး၊ အချို့သောအခြေအနေများအောက်တွင် ထူးကဲသောအရာများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်ကြောင်း ပြသသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ဆုံးဖြတ်ထားသော စစ်သည်အနည်းငယ်မှ ကြီးမားပြီး စည်းကမ်းရှိသော စစ်တပ်ကို အံ့အားသင့်စွာ တိုက်ခိုက်မှုဖြင့် အနိုင်ယူခဲ့သည့် သမိုင်းတွင် တစ်ကြိမ်ထက်ပိုဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ဤနည်းဖြင့် အာဗြဟံ၏ အရှေ့ဘက်မှ စစ်တပ်များအပေါ် အောင်ပွဲခံမှု၊ သို့မဟုတ် ယာကုပ်၏သားများမှ ရှခမ်မြို့လူဦးရေကို သတ်ဖြတ်မှုကို ရှင်းပြနိုင်သည်။ သို့သော်၊ ထိုသို့သော အလားတူဖြစ်ရပ်များသည် သမ္မာကျမ်းစာတွင် ဖော်ပြထားသော စိန်ခေါ်ခံရသော ဖြစ်ရပ်များ အမှန်တကယ်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု သက်သေမပြပေ။ ထိုသို့သော ဖြစ်ရပ်များ ဖြစ်ပေါ်နိုင်ကြောင်း သက်သေပြခြင်းသည် တစ်မျိုးဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့ အမှန်တကယ်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု သက်သေပြခြင်းသည် နောက်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့၏ ဆွေးနွေးမှုကို ဤနေရာတွင် ကျော်လွန်ထားသည်။ ထိုသို့သော မှတ်တမ်းများကို သမ္မာကျမ်းစာကို တိကျသော သမိုင်းမှတ်တမ်းအဖြစ် လက်ခံသူက ယုံကြည်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် မယုံနိုင်သော သက်သေများဟု ယူဆသည့်အရာများကိုသာ လက်ခံရမည်ဟု ယူဆသူများက ပယ်ချသည်။

Some of the events described in these Bible stories have parallels in ancient as well as in modern times that show that under certain circumstances extraordinary things can, and do, take place. For instance, it has happened more than once in history that a small band of determined warriors has defeated a large and well-disciplined army, especially when the attack was made by surprise. One could in this way explain Abraham’s victory over the armies from the east, or the massacre of Shechem’s population by Jacob’s sons. However, such parallels are still no proof that the challenged events described in the Bible actually took place. It is one thing to prove that such events could have occurred, and another to prove that they did occur. It is for this reason that their discussion is passed over here. Such accounts are believed by the one who accepts the Bible as an accurate historical record, and rejected by those who reject all but what they are compelled to believe, on the basis of what they consider incontrovertible evidence.

 

သမိုင်းဆိုင်ရာ ဝေဖန်ရေးအငြင်းပွားမှုများ။—သို့သော်၊ သမ္မာကျမ်းစာတွင် သမိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်များအဖြစ် ဖော်ပြထားသော်လည်း၊ အထက်တန်းဝေဖန်ရေးသမားများက သမိုင်းမဟုတ်ဟု ကြေညာထားသော ဖြစ်ရပ်များစွာသည် မကြာသေးမီက ရှေးဟောင်းသုတေသနသက်သေများဖြင့် အတည်ပြုခံရသည်။ ဤအမျိုးအစားတွင် အထက်တန်းဝေဖန်ရေးသမားများ၏ အငြင်းပွားမှုများကို သိပ္ပံဆိုင်ရာ သက်သေများဖြင့် စစ်ဆေးပြီး မမှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြနိုင်သည်။ သို့သော်၊ ဤအကျဉ်းချုပ်လေ့လာမှုသည် ဆွေးနွေးနေသော အကြောင်းအရာကို ပြည့်စုံစွာ ဖော်ပြရန် မကြိုးစားပါ။ ၎င်းသည် ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်၏ အကန့်အသတ်အတွင်း မဖြစ်နိုင်သလို၊ ယခင်က ဝေဖန်ရေးသီအိုရီများစွာသည် ပေါက်ကွဲထွက်ပြီး ဝေဖန်ရေးသမားများကိုယ်တိုင်ပင် ယခုအခါ လက်ခံထားခြင်းမရှိသောကြောင့် မလိုအပ်ပါ။

Critical Arguments of a Historical Nature.—However, many of the incidents related in the Bible as historical facts, but which have been declared unhistorical by the higher critic, have proved to be substantiated by recent archeological evidence. The arguments of the higher critics in this category can therefore be examined and proved untenable by sound evidence of a scientific nature. However, this brief survey will not attempt to treat the subject under discussion in an exhaustive way. This is neither possible within the confines of an article, nor necessary, since so many critical theories of the past have been exploded and are no longer held even by critical scholars themselves.

 

 

၂။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ အထက်တန်းဝေဖန်ရေး

II. Higher Criticism of the Old Testament

 

ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ အထက်တန်းဝေဖန်ရေးတွင် ပင်တာတုက်ကို လေ့လာခြင်းသည် အဓိကကျသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဤကျမ်းများနှင့်ပတ်သက်သော သီအိုရီများကို ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ အခြားကျမ်းများကို ဝေဖန်ရေးဖြင့် အကဲဖြတ်ရန် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ပင်တာတုက်ဝေဖန်ရေးကို နားလည်ခြင်းသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ အခြားကျမ်းများနှင့်ပတ်သက်သော ဝေဖန်ရေးသမားများ၏ ပြဿနာများနှင့် အငြင်းပွားမှုများကို နားလည်ရန် အခြေခံဖြစ်သောကြောင့်၊ လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၂၀၀ အတွင်း ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ပထမကျမ်းငါးကျမ်းနှင့်ပတ်သက်သော ပညာရှင်အမြင်များကို ဦးစွာလေ့လာရန် လိုအပ်သည်။ ထို့ပြင်၊ ပင်တာတုက်ဝေဖန်ရေးသည် ရိုးရာအမြင်များမှ သိသာထင်ရှားစွာ ကွဲပြားမှုများပါဝင်ပြီး၊ ၎င်းသည် ဝေဖန်ရေးသမားများက လက်ခံထားသော အစ္စရေးသမိုင်းကို ပြန်လည်ရေးသားရန် ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ဤပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသော သမိုင်းဖွဲ့စည်းပုံသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ နီးပါးအားလုံးအပေါ် ဝေဖန်ရေးအမြင်ကို သက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဤဆောင်းပါးတွင် ပင်တာတုက်ဝေဖန်ရေးကို အထူးအလေးပေးထားသည်။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ အခြားကျမ်းများနှင့်ပတ်သက်သော အဓိကဝေဖန်ရေးအငြင်းပွားမှုများနှင့်အတူ ၎င်းတို့၏ မမှန်ကန်ကြောင်း ညွှန်ပြသော သက်သေများကို ဆွေးနွေးရန် နေရာမလုံလောက်ပါ။

In the higher criticism of the Old Testament the study of the Pentateuch has played a pre-eminent part. Theories developed in regard to these books have been applied to a critical evaluation of other Old Testament books. Since an understanding of Pentateuchal criticism forms a basis for the understanding of the problems and arguments brought up by critics with regard to other books of the Old Testament, it is necessary first to study the scholarly views held during the last two hundred years with regard to the first five books of the Old Testament. Furthermore, Pentateuchal criticism has involved such radical departures from traditional views that it has brought about a rewriting of Israelite history by critics who accept its conclusions. This radically revised historical structure has affected the critical view of almost all the Old Testament. Consequently, in the present article the higher criticism of the Pentateuch is given particular emphasis. Space forbids a careful study of the critical views held with regard to every Old Testament book, but some of the main critical arguments regarding books other than the Pentateuch will be discussed, together with evidence that indicates these views to be invalid.

 

ပင်တာတုက်ဝေဖန်ရေး၏ သမိုင်း။—ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးမတိုင်မီ ဝေဖန်ရေးသမားများ။ ယေရှုနှင့် တမန်တော်များသည် ၎င်းတို့၏ ခေတ်ကာလတွင် အခြားဂျူးလူမျိုးများနှင့် ၎င်းတို့၏ ဘိုးဘေးများကဲ့သို့ နှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက၊ မောရှေသည် တိုရာ သို့မဟုတ် ပင်တာတုက်၏ ဝိညာဉ်ရေးလှုံ့ဆော်မှုခံရသော စာရေးဆရာဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည်။

History of Pentateuchal Criticism.—Pre-Reformation Critics. Like other Jews of their own time and like their ancestors for centuries past, Jesus and the apostles believed that Moses was the inspired author of the Torah, that is, the Law, or Pentateuch.

 

ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးမတိုင်မီ ခရစ်ယာန်သို့မဟုတ် ဂျူးစာရေးဆရာအနည်းငယ်သာ မောရှေသည် ပင်တာတုက်၏ စာရေးဆရာဖြစ်သည်ဟူသော ရိုးရာအမြင်ကို သံသယဝင်ခဲ့သည်။ သို့သော်၊ အချို့သော ချာ့ခ်ျဖခင်များဖြစ်သော အိုင်ရင်နီးယပ်စ် (အေဒီ ၂၀၀ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်)၊ ကလီမန့်အော့ဖ် အလက်ဇန္ဒြီးယား (အေဒီ ၂၂၀ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်)၊ တာတူလီယံ (အေဒီ ၂၃၀ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်) နှင့် အခြားသူများသည် နီဘူခတ်နီဇာ ဂျေရုဆလင်ကို ဖျက်ဆီးစဉ်က ရှိခဲ့သော ဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာအားလုံးပျောက်ဆုံးသွားပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် အက်ဇရာမှ ဝိညာဉ်ရေးလှုံ့ဆော်မှုဖြင့် စာရေးဆရာငါးဦးထံ ပြန်လည်ရေးသားခဲ့သည်ဟူသော စိတ်ကူးယဉ်ဇာတ်လမ်းဖြစ်သော ဖော့အက်ဇရာ (အေဒီ ၁၀၀ ခန့်တွင် ရေးသားခဲ့) ကို လက်ခံခဲ့သည်။ အော့သိုဒေါ့စ် ချာ့ခ်ျဖခင်များထဲတွင် ဂျရုမ်း (၅ ရာစုနှစ်)၊ သမ္မာကျမ်းစာကို လက်တင်ဘာသာသို့ ဘာသာပြန်သူသာလျှင် ပင်တာတုက်၏ မောရှေစာရေးဆရာဖြစ်မှုနှင့် ဖော့အက်ဇရာ၏ ဇာတ်လမ်း၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုနှင့်ပတ်သက်၍ သတိထားသံသယများကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ အခြားသံသယဝင်သူများတွင် နာဇရင်းများ၊ ဂျွန်စတစ်ဂိုဏ်းမျိုးစုံ၏ အဖွဲ့ဝင်များ၊ ဆယ်လဆပ်စ်၊ ပလတိုနစ်ဖီလာဆာဖာ (အေဒီ ၁၈၀ ခန့်)၊ နှင့် ပတိုလမီ၊ ဗယ်လင်တီနီယံ ဂျွန်စတစ် (အေဒီ ၁၇၅ ခန့်) တို့ ပါဝင်သည်။ သို့သော်၊ သံသယများကို ခွင့်ပြုပြီးနောက်ပင်၊ ခရစ်ယာန်ပညာရပ်သည် ယေဘုယျအားဖြင့် သမ္မာကျမ်းစာအားလုံး၏ ရိုးရာစာရေးဆရာဖြစ်မှုကို လက်ခံခဲ့သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။

Few Christian or Jewish writers of pre-Reformation days doubted this traditional view that Moses was the author of the Pentateuch. However, some of the Church Fathers, Irenaeus (died c. a.d. 200), Clement of Alexandria (died c. a.d. 220), Tertullian (died c. a.d. 230), and others, accepted the fictitious story of the spurious book of IV Ezra (written c. a.d. 100) to the effect that all books of the Old Testament that were in existence at the time of Nebuchadnezzar were lost when he destroyed Jerusalem, and that they were later rewritten by five scribes to whom Ezra dictated them by inspiration. Of the orthodox Church Fathers only Jerome (5th century), the translator of the Bible into Latin, expressed guarded doubts regarding the Mosaic authorship of the Pentateuch and the reliability of the story of IV Ezra. Others who did so included the Nazarenes, members of various Gnostic sects, Celsus, a Platonic philosopher (c. a.d. 180), and Ptolemy, a Valentinian Gnostic (c. a.d. 175). However, even after allowance is made for dissent, it may be said that Christian scholarship in general accepted the traditional authorship of all Bible books.

 

ဂျူးလူမျိုးများသည် ပင်တေကုတ်၏ မိုးဇက်စ်ရေးသားမှုကို အမြဲယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။ တဲလ်မွဒ်သည် ဤအချက်ကို ရှင်းလင်းစွာ အတည်ပြုထားပြီး၊ ယောရှုအား ဒီကုတ်ရုမ် ၃၄ ၏ နောက်ဆုံးအခန်းကဏ္ဍ ရှစ်ခုသာ ရေးသားသူအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည် (တဲလ်မွဒ် ဘာဘာ ဘာသရာ ၁၄ဘီ-၁၅အေ၊ ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၇၁-၇၃)။ သို့သော်၊ အလယ်ခေတ်ဂျူးပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်သည့် အီဘင်အီဇရာ (ခရစ်နှစ် ၁၀၉၂-၁၁၆၇) သည် ပင်တေကုတ်၏ အချို့အခန်းကဏ္ဍများနှင့်ပတ်သက်၍ မိုးဇက်စ်ရေးသားမှုအပေါ် သံသယရှိကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ သူသည် ယခင်ရာစုနှစ်များမှ ဂျူးပညာရှင်များက ဤအခန်းကဏ္ဍများကို မိုးဇက်စ်ခေတ်ထက် နောက်ကျသည်ဟု သတ်မှတ်ခဲ့သည်ကို လိမ္မာစွာ သတိပြုမိခဲ့သည်။ ဤနည်းဖြင့် သူ၏ သမ္မာကျမ်းဆိုင်ရာ ယုံကြည်ချက်အပေါ် သံသယမဖြစ်ပေါ်စေရန် ရှောင်ရှားခဲ့သည်။

The Jews had always believed in the Mosaic authorship of the Pentateuch. The Talmud expressly affirms this to be so, and attributes to Joshua only the last eight verses of Deut. 34, describing the death of Moses (Talmud Baba Bathra 14b-15a, Soncino ed., pp. 71–73). Ibn Ezra, however, a famous medieval Jewish scholar (a.d. 1092–1167), expressed some doubt with regard to the Mosaic authorship of certain passages of the Pentateuch. This he did by cleverly observing that certain Jewish scholars of previous centuries had dated these passages later than the time of Moses. In this way he avoided suspicion as to his own orthodoxy.

 

ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးမှ ဂျင်းအက်စထရွတ်အထိ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမားများသည် သမ္မာကျမ်းစာ၏ ဝိညာဉ်ရေးရာလှုံ့ဆော်မှုကို ခိုင်မာစွာ ယုံကြည်သူများဖြစ်သည်။ သူတို့သည် သမ္မာကျမ်းစာကို ၎င်းတို့၏ ခေတ်သစ်ဘာသာစကားများသို့ ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့ပြီး၊ လူများအား ၎င်းတို့၏ ယုံကြည်ခြင်းနှင့် နေ့စဉ်ဘဝပုံစံကို သမ္မာကျမ်းစာ၏ သွန်သင်ချက်များနှင့် ညီညွတ်စွာ လိုက်နာရန် အားပေးခဲ့သည်။ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမားများနှင့် ၎င်းတို့၏ အနီးကပ်ဆက်ခံသူများအနက် ကားလ်စတာဒ့်ကဲ့သို့ အသေးစားခေါင်းဆောင်အနည်းငယ်ကိုသာ ချန်လှပ်ထားပြီး၊ သမ္မာကျမ်းစာ၏ ဝေဖန်သူများ မရှိခဲ့ပေ။ ကားလ်စတာဒ့်သည် မိုးဇက်စ်သည် ပင်တေကုတ်၏ ရေးသားသူ မဖြစ်နိုင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ စတိုင်နှင့် အသုံးအနှုန်းများသည် အခြားသော ဓမ္မဟောင်းကျမ်းများနှင့် တူညီသည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။

From the Reformation to Jean Astruc. The Reformers were all stanch believers in the inspiration of the Bible. They translated it into their respective modern languages, and did everything in their power to encourage the people to regulate their faith and way of life in harmony with its teachings. There were no critics of the Bible among the Reformers or their immediate successors, with the exception of a few minor leaders such as Karlstadt. He declared that Moses could not have been the author of the Pentateuch, since its style and diction are the same as those of the other Old Testament books.

 

၁၇ ရာစုနှစ်မှ ပရိုတက်စတင့်များထဲမှ အချို့သည် ပင်တေကုတ်၏ မိုးဇက်စ်ရေးသားမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ၎င်းတို့၏ အမြင်များကို တိကျစွာ ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ တီ.ဟော့ဘ်စ် (၁၆၅၁) က မိုးဇက်စ်သည် “သူရေးသားခဲ့သည်ဟု ဆိုထားသည့်အရာအားလုံးကို ရေးသားခဲ့သည်” ဟု ဆိုခဲ့ပြီး၊ ကျမ်းစာများတွင် မိုးဇက်စ်၏ လက်ရေးဖြင့် တိုက်ရိုက်မဖော်ပြထားသည့် အပိုင်းများကို အခြားသူတစ်ဦးဦးက ရေးသားခဲ့ဖွယ်ရှိကြောင်း သွယ်ဝိုက်ဖော်ပြခဲ့သည်။ ကယ်လ်ဗင်နစ်တစ်ဖြစ်သည့် အိုင်ဇက်လာ ပေယရေ့ရ် (၁၆၅၅) က ပင်တေကုတ်ကို မိုးဇက်စ်၏ မူရင်းလက်ရေးမဟုတ်ဘဲ၊ မိတ္တူတစ်ခု၏ မိတ္တူအဖြစ် ရှုမြင်ခဲ့သည်။ ဂျင်းလီကလာ့ခ် (၁၆၈၅) သည် ဂျီနီဆစ် ၁ မှ ၁၁ အထိကို ဆမာရီယံများနှင့် ဂျူးများတွင် ပင်တေကုတ်ရှိခဲ့သည့်အတွက်၊ ဆမာရီယံပြိုကျပြီးနောက် ဂျူးများပြည်နှင်မခံရမီ ဘာဘီလုံးနီးယားတွင် နေထိုင်သော ဣသရေလလူတစ်ဦးက ရေးသားခဲ့သည်ဟု အဆိုပြုခဲ့သည်။

Some Protestants of the 17th century specifically expressed their opinions on the subject of the Mosaic authorship of the Pentateuch. T. Hobbes (1651) held that Moses “wrote all that which he is there said to have written,” implying that sections not specifically attributed to Moses’ pen by direct testimonies of the books themselves may have been written by someone else. The Calvinist Isaac la Peyrère (1655) saw in the Pentateuch, not an autograph of Moses, but a transcript of a transcript. The first man to attribute any part of Genesis to Babylonian influence, long before the Pan-Babylonians of the early 20th century, was Jean le Clerc (1685). He proposed that Gen. 1 to 11 was written by an Israelite author who lived in Babylonia after the fall of Samaria but before the Jewish exile, since both the Samaritans and the Jews had the Pentateuch.

 

ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးနောက်ပိုင်း ရိုမန်ကက်သလစ်ပညာရှင်များသည် ပရိုတက်စတင့်များထက် ပိုမိုဝေဖန်သူများဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ၁၆ နှင့် ၁၇ ရာစုနှစ်များအတွင်း အချို့သည် ပင်တေကုတ်၏ မိုးဇက်စ်ရေးသားမှုကို ငြင်းပယ်ခဲ့ကြသည်။ အေ.မာစီးယပ်စ် (၁၅၇၄) က ၎င်းကို အဇရာက ရှေးဟောင်းစာရွက်စာတမ်းများမှ စုစည်းထားသည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ ဂျီဇူးဆစ်ဖြစ်သည့် ဘီ.ပီရီရာ (၁၅၉၄) က ပင်တေကုတ်၏ အဓိကအပိုင်းကို မိုးဇက်စ်ရေးသားသည်ဟု အသိအမှတ်ပြုခဲ့သော်လည်း၊ နောက်ပိုင်းလက်ရာများကိုလည်း အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ ဂျေ.ဘွန်ရယ်ရာ (၁၆၂၅)၊ အီပစ်ကိုးပီးယပ်စ် (သေဆုံး ၁၆၄၃)၊ နှင့် အာ့စ်.ဆီမွန် (၁၆၇၈) ကဲ့သို့သော အခြားကက်သလစ်ပညာရှင်များသည်လည်း အလားတူအမြင်များရှိခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးဖော်ပြထားသူသည် ပင်တေကုတ်၏ အချို့အပိုင်းများ၏ ဝိညာဉ်ရေးရာလှုံ့ဆော်မှုကိုပင် ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။

Roman Catholic scholars of the post-Reformation period were even more critical than were Protestants, and several during the 16th and 17th centuries are known to have denied the Mosaic authorship of the Pentateuch. A. Masius (1574) held that it was compiled by Ezra from ancient documents, whereas the Jesuit B. Pereira (1594), although attributing the greater part of the Pentateuch to Moses, nevertheless recognized later hands. Other Catholic scholars, like J. Bonrère (1625), Episcopius (died 1643), and R. Simon (1678), held similar views. The last-mentioned writer even denied the inspiration of some part of the Pentateuch.

 

အက်စထရွတ်မှ ၁၈၅၀ အထိ စာပေဝေဖန်ရေးခေတ် ဂျင်းအက်စထရွတ် (သေဆုံး ၁၇၆၆)၊ ပြင်သစ်ဘုရင် လူဝီးဆယ့်ငါးမင်း၏ နန်းတွင်းဆရာဝန်ဖြစ်သူသည် သမ္မာကျမ်းစာဝေဖန်ရေး၏ တည်ထောင်သူအဖြစ် ယူဆခံရသည်။ ၁၇၅၃ တွင် အမည်မဖော်ဘဲ ထုတ်ဝေခဲ့သည့် သူ၏ ကွန်ဂျက်ချာများ သည် ယနေ့အထိ လက်ရှိဖြစ်နေသည့် ပိုမိုမြင့်မားသော ဝေဖန်ရေးအမြင်များ၏ အခြေခံကို ချမှတ်ခဲ့သည်။ သူသည် သမ္မာကျမ်းစာကို မူရင်းဘာသာစကားများဖြင့် ဖတ်ရှုလေ့လာသူဖြစ်သည်။ ဂျီနီဆစ်ကျမ်းကို ဖတ်ရှုရာတွင်၊ အချို့အပိုင်းများတွင် အလိုဟိမ်အမည်ကို နီးပါးသီးသန့်အသုံးပြုထားပြီး၊ အခြားအပိုင်းများတွင် ဂျဟိုဗာ (ဟီဘရူး၌ ယဟ်ဝေ) အမည်ကို အသုံးပြုထားသည်ကို သတိပြုမိခဲ့သည်။ ဤအချက်က မိုးဇက်စ်သည် မတူညီသောရင်းမြစ်များကို အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု သူကောက်ချက်ချခဲ့ပြီး၊ တစ်ခုမှာ ဘုရားသခင်၏အမည်ကို အလိုဟိမ်ဟု အသုံးပြုသည့် အချိန်မှဖြစ်သည့် (အက်စထရွတ်၏ “အေ” ရင်းမြစ်)၊ နောက်တစ်ခုမှာ ယဟ်ဝေဟု အသုံးပြုသည့်အချိန်မှဖြစ်သည့် (သူ၏ “ဘီ” ရင်းမြစ်) ဖြစ်သည်။ အက်စထရွတ်သည် သူ၏တွေ့ရှိချက်များကို သူငယ်ချင်းများထံ မျှဝေခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့က သူ့ကို ထုတ်ဝေရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ အက်စထရွတ်သည် မည်သူမဆို၏ ယုံကြည်ခြင်းကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေမည်ကို စိုးရိမ်သဖြင့် အစပိုင်းတွင် ထုတ်ဝေရန် တွန့်ဆုတ်ခဲ့သော်လည်း၊ နောက်ဆုံးတွင် သူ၏အမည်ကို ဖုံးကွယ်ထားပြီး ထုတ်ဝေရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ သူ၏သီအိုရီသည် ကြီးမားသောတွေ့ရှိမှုတစ်ခုအဖြစ် ချီးကျူးခံရပြီး၊ ထိုအချိန်မှစ၍ ဖွံ့ဖြိုးလာသော ပိုမိုမြင့်မားသော ဝေဖန်ရေးသီအိုရီများအားလုံး၏ အခြေခံဖြစ်လာခဲ့သည်။

The Age of Literary Criticism From Astruc to 1850. Jean Astruc (died 1766), who was court physician to Louis XV of France, is usually considered the founder of higher Biblical criticism. His Conjectures, published anonymously in 1753, laid the basis for higher critical views that have been current ever since. He was a keen student of the Bible, which he read in the original languages. In reading the book of Genesis he observed that the name ’Elohim is used in some parts almost exclusively, whereas the name Jehovah (Heb. Yahweh) appears in others. This observation led him to the conclusion that Moses used different sources, one (Astruc’s “A” source) coming from the time when the name of God was ’Elohim, and the other (his “B” source) when it was Yahweh. Astruc communicated his observations to his friends, who urged him to publish them. Astruc, at first reluctant to do this for fear of disturbing anyone’s faith, was finally persuaded to publish his findings without revealing himself as the author. His theory was hailed as a great discovery, and formed the basis of all higher critical theories developed since that time.

 

ဂျေ.ဂျီ.အိုင်ချွန်သည် အက်စထရွတ်၏ ကောက်ချက်ချမှုကို လိုက်နာခဲ့သည့် ပထမဆုံးသြဇာလွှမ်းမိုးသော ဓမ္မပညာရှင်ဖြစ်သည်။ သူသည် ရင်းမြစ်နှစ်ခု၏ စတိုင်နှင့် အတွေးအခေါ်များကို ခွဲခြားရန် ကြိုးစားခဲ့ပြီး၊ ဘုရားသခင်၏အမည် အလိုဟိမ်ကို အသုံးပြုသူကို “အလိုဟိစ်ထစ်” ဟုခေါ်ကာ၊ ယဟ်ဝေကို အသုံးပြုသူကို “ဂျာဟဗစ်စ်ထစ်” ဟု တံဆိပ်ကပ်ခဲ့သည်။ သူ၏ အင်ထရိုဒါက်ရှင်း ၏ အစောဆုံးထုတ်ဝေမှု (၁၇၈၀) တွင် အိုင်ချွန်သည် အက်စထရွတ်ကဲ့သို့ မိုးဇက်စ်ကို ဂျီနီဆစ်၏ “တည်းဖြတ်သူ” အဖြစ် ယူဆခဲ့သော်လည်း၊ နောက်ပိုင်းထုတ်ဝေမှုများတွင် ဤသမ္မာကျမ်းဆိုင်ရာ အမြင်ကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ပြီး ဂျီနီဆစ်၏ မိုးဇက်စ်ရေးသားမှုကို ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။

J. G. Eichhorn was the first influential theologian to follow Astruc in his reasoning. He made an attempt to characterize the various styles and thoughts of the two source writers, calling the one who used the divine name ’Elohim, “Elohist,” and labeling the other “Jahvist” because of his use of the name Jahveh (Yahweh). In the earliest edition of his Introduction (1780) Eichhorn, like Astruc, considered Moses the “redactor,” or editor, of Genesis, but in later editions gave up this conservative view and denied the Mosaic authorship of Genesis altogether.

 

နောက်ထပ်လိုက်နာသူဖြစ်သည့် ကေဒီအိုင်ဂျင်သည် သူ၏အမြင်များကို (၁၇၉၈) တွင် ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး၊ ဂျီနီဆစ်ကို စာရွက်စာတမ်း ၁၇ ခုအဖြစ် ခွဲခြားကာ၊ ရေးသားသူသုံးဦးဖြစ်သည့် “ပထမအလိုဟိစ်ထစ်” (အီး၁)၊ “ဒုတိယအလိုဟိစ်ထစ်” (အီး၂)၊ နှင့် “ဂျာဟဗစ်စ်ထစ်” (ဂျေ) ဟု သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ အိုင်ဂျင်သည် အက်စထရွတ်က ဂျာဟဗစ်စ်ထစ်အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည့် အချို့အပိုင်းများကို သူ၏ “ဒုတိယအလိုဟိစ်ထစ်” အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်မှာ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဖြစ်သည်။ ဤအချက်သည် ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များအကြား ကွဲလွဲမှုများ၏ အစပြုခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ လက်ရာများအားလုံးတွင် သဘောထားကွဲလွဲမှုများကို တွေ့ရှိရသည်။

The next writer who followed this way of reasoning was K. D. Ilgen, whose published views (1798) on Genesis differentiated among 17 documents, supposedly written by three authors. These he called the “first Elohist” (E¹), the “second Elohist” (E²), and the “Jahvist” (J). It is of interest to note that Ilgen attributed to his own “second Elohist” some parts Astruc attributed to the “Jahvist.” This marks the beginning of differences among critical scholars, and a rather general lack of agreement noticeable in all their works.

 

အထက်ဖော်ပြပါ စာရေးသူများသည် ၎င်းတို့၏ စာပေဝေဖန်ရေးကို ဂျီနီဆစ်တွင်သာ ကန့်သတ်ထားခဲ့သည်။ သို့သော် စကော့တလန်ဘုန်းတော်ကြီးဖြစ်သည့် အဲလက်ဇန္ဒါဂတ်ဒစ်သည် သူ၏လေ့လာမှုကို ပင်တေကုတ်တစ်ခုလုံးသို့ ချဲ့ထွင်ခဲ့ပြီး၊ သမ္မာကျမ်းစာ၏ ပထမငါးကျမ်းကို ဆောလမွန်ခေတ်တွင် တန်ဖိုးအမျိုးမျိုးရှိသော စာရွက်စာတမ်းအပိုင်းအစများမှ စုစည်းထားသည်ဟု (၁၇၉၂) တွင် အခိုင်အမာဆိုခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဂျေ.အက်စ်.ဗာတာက ယခင်သူများထက် ပိုမိုထွက်ခွာသွားပြီး၊ ပင်တေကုတ်သည် ဘာဘီလုံးနီးယားပြည်နှင်မှုမစတင်မီတွင်ပင် ပြီးစီးမှုမရှိသေးသည့် စာပေဖွံ့ဖြိုးမှု၏ ရလဒ်ဖြစ်သည်ဟု (၁၈၀၂) တွင် အဆိုပြုခဲ့သည်။

The aforementioned writers limited their literary criticism to Genesis. But Alexander Geddes, a Scottish priest, extended his study to the whole Pentateuch, and insisted (1792) that the first five books of the Bible were compiled in Solomon’s time from a mass of fragmentary documents of varying value. Then came J. S. Vater, who went further than any of his predecessors, claiming (1802) that the Pentateuch is the result of a slow and gradual literary growth that was not complete even when the Babylonian exile began.

 

အက်စထရွတ်၏ ကွန်ဂျက်ချာများ ထုတ်ဝေပြီးနောက် ပထမရာစုနှစ်တစ်ခုအတွင်း အဆိုပြုခဲ့သည့် မတူညီသောအမြင်များအားလုံးကို ဖော်ပြရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။ ဤတွင် သြဇာအရှိဆုံးလက်ရာများကိုသာ ဖော်ပြမည်။ ၎င်းတို့အနက် ဒဗလျူ.အမ်.အယ်လ်.ဒီဝတ်တီ၏ သမ္မာကျမ်းစာသို့ သမိုင်းဝင်ဝေဖန်ရေးမိတ်ဆက် (၁၈၁၇) ပါဝင်ပြီး၊ သူသည် ပင်တေကုတ်တွင် ဖော်ပြထားသည့် ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဘာသာရေးအခြေအနေများစွာသည် ဣသရေလနှင့် ဂျူဒါဘုရင်များခေတ်အထိ မရှိခဲ့ဟု ဆိုကာ၊ ၎င်းကို ယင်းခေတ်မတိုင်မီ ရေးသားခဲ့ခြင်း မဖြစ်နိုင်ကြောင်း သက်သေအဖြစ် တင်ပြခဲ့သည်။ သူသည် ဂျီနီဆစ်နှင့် ထွက်မြောက်ရာကျမ်းကို ဓမ္မပညာဆိုင်ရာ အက်ပိခ်အဖြစ် ယူဆခဲ့ပြီး၊ လီဗီကျမ်းကို နောက်ကျသောဥပဒေများစုစည်းမှု၊ နံပါတ်ကျမ်းကို အမျိုးမျိုးသောကိစ္စများ၏ ဖြည့်စွမ်းမှု၊ နှင့် ဒီကုတ်ရုမ်ကျမ်းကို ဘုရင်ဂျိုစီယာ၏ ခေတ်မှ ထွက်ပေါ်လာသည့်အရာအဖြစ် ယူဆခဲ့သည်။

It is not possible to describe all the different views proposed during the first hundred years after the publication of Astruc’s Conjectures. Only the most influential works will be mentioned here. Among these belongs the Historical-Critical Introduction to the Bible, by W. M. L. De Wette (1817), in which he claimed that many cultural and religious conditions described in the Pentateuch did not exist until the time of the kings of Israel and Judah, and offered this as proof that it could not have been written earlier. He considered Genesis and Exodus to be a theological epic, Leviticus a collection of late laws, Numbers a supplement of miscellaneous matters, and Deuteronomy a product of the time of King Josiah.

 

၁၉ ရာစုနှစ်၏ ပထမနှစ်ဝက်တွင် ပင်တေကုတ်၏ ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ရှင်းပြရန် အဆိုပြုခဲ့သည့် အခြားပညာရှင်များသည် တိုးတက်မှုဆိုင်ရာ အယူအဆဖြစ်သည့် ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်သီအိုရီ၏ ဒဿနဆိုင်ရာ ရှေ့ပြေးအဖြစ် သြဇာလွှမ်းမိုးမှုခံခဲ့ရသည်။ ဂျေ.အက်ဖ်.အယ်လ်.ဂျော့ဂျ် (၁၈၃၅) မှ တင်ပြခဲ့သည့် လူသိများသော ဟိုက်ပိုသီးစစ်တစ်ခုက ပင်တေကုတ်၏ အချို့အပိုင်းများသည် “ဒဏ္ဍာရီခေတ်” ကို ထင်ဟပ်ပြီး၊ အခြားအပိုင်းများသည် နောက်ဆက်တွဲဖွံ့ဖြိုးမှုအဆင့်ဖြစ်သည့် “ကဗျာဆရာများနှင့် ပရောဖက်များခေတ်” ကို ထင်ဟပ်ကာ၊ နောက်ဆုံးအပိုင်းများသည် “အကြောင်းပြချက်ခေတ်” ဖြစ်သည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။

During the first half of the 19th century other scholars, who proposed hypotheses by which they explained the development of the Pentateuch, were strongly influenced by the idea of progress, the philosophical forerunner of the evolution theory. One widely accepted hypothesis was propounded by J. F. L. George (1835). He claimed that some parts of the Pentateuch reflect “the Age of Myths”; other parts, the next stage of development, “the Age of Poets and Prophets”; and the latest sections, “the Age of Reason.”

 

သမ္မာကျမ်းစာဝေဖန်ရေး၏ အောင်မြင်မှု အခြားဟိုက်ပိုသီးစစ်တစ်ခုဖြစ်သည့် “ဒေါက်ယူမန်ထရီသီအိုရီ” ကို အိတ်ချ်ဟူဖယ်လ်ဒ် (၁၈၅၃) က အဆိုပြုခဲ့ပြီး၊ မကြာမီတွင် ယခင်အဆိုပြုချက်များထက် ပိုမိုလက်ခံသူများရရှိခဲ့သည်။ ဟူဖယ်လ်ဒ်သည် ဂျီနီဆစ်အတွက် အဓိကရင်းမြစ်သုံးခုကို ခွဲခြားခဲ့သည်- (၁) မူရင်းအီးရင်းမြစ်၊ (၂) နောက်ပိုင်းအီးရင်းမြစ်၊ နှင့် (၃) ဂျေရင်းမြစ်။ ဤရင်းမြစ်သုံးခုကို တည်းဖြတ်သူ (အာ့စ်) တစ်ဦးက လိမ္မာပါးနပ်စွာ ပေါင်းစည်းခဲ့သည်ဟု သူဆိုခဲ့သည်။ သူ၏သီအိုရီသည် အိုင်ဂျင်၏ ၁၇၉၈ ခုနှစ်အဆိုပြုချက်နှင့် များစွာကွဲပြားပုံမပြသော်လည်း၊ အာ့စ်၏ “တွေ့ရှိမှု” ကို ကြီးမားသောအောင်မြင်မှုအဖြစ် ချီးကျူးခံရပြီး၊ ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များ၏ တွေးခေါ်မှုကို များစွာသြဇာလွှမ်းမိုးခဲ့သည်။

The Triumph of Biblical Higher Criticism. Another hypothesis, called the “New Documentary Theory,” was proposed by H. Hupfeld in 1853. In a short time it found more adherents than anything previously suggested. Hupfeld distinguished among three main sources for Genesis: (1) an original E source, (2) a later E source, and (3) a J source. These three sources were then, according to Hupfeld, skillfully combined by a redactor (R). Although his theory does not seem to vary much from that suggested by Ilgen in 1798, his “discovery” of R was hailed as a great achievement, and tremendously influenced the thinking of all critical scholars.

 

သမ္မာကျမ်းစာဝေဖန်ရေး၏ နောက်တစ်ဆင့်ကို ကေအိတ်ချ်.ဂရက်ဖ် (၁၈၁၅-၁၈၆၉)၊ ဟီဘရူးဆရာတစ်ဦးက ရောက်ရှိခဲ့ပြီး၊ သူ၏ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းများ၏ သမိုင်းဆိုင်ရာလက်ရာကို (၁၈၆၆) တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ သူသည် ဟူဖယ်လ်ဒ်၏သီအိုရီကို ချဲ့ထွင်ခဲ့ပြီး၊ ဂျေနှင့် (ဟူဖယ်လ်ဒ်၏ “နောက်ပိုင်း”) အီးရင်းမြစ်များကို ဒီကုတ်ရုမ်ထက် စောလျင်သည်ဟု သတ်မှတ်ကာ၊ ဒီကုတ်ရုမ်ကို ဂျိုစီယာ၏ခေတ် (ဘီစီ ၆၂၁ ခန့်) တွင် ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ သူ၏ ကြီးမားသောအောင်မြင်မှုမှာ ဟူဖယ်လ်ဒ်၏ မူရင်းအီးရင်းမြစ်သည် အားလုံးတွင် နောက်ဆုံးဖြစ်ပြီး၊ ပြည်နှင်မှုပြီးနောက်ကာလတွင် ယဇ်ပုန်းတစ်ဦးက ရေးသားခဲ့သည်ဟု ပညာရှင်များကို ယုံကြည်စေခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

The next stage in the history of higher criticism was reached when K. H. Graf (1815–1869), a teacher of Hebrew, published his epoch-making work on the historical books of the Old Testament (1866). He expanded Hupfeld’s theory by dating the J and (Hupfeld’s “later”) E sources as earlier than Deuteronomy, which according to him had been produced in Josiah’s time (c. 621 b.c.). His great achievement was in convincing scholars that Hupfeld’s original E source was in fact the latest of all, and had not existed before Ezra’s time. He maintained that this source, containing laws and religious instruction, was written by a priest long after the Exile.

 

ထို့နောက် ဂျူလီယပ်စ်ဝယ်လ်ဟောက်ဆင် (၁၈၄၄-၁၉၁၈) က သမ္မာကျမ်းစာဝေဖန်ရေးအမြင်များကို ပြည့်စုံမှုသို့ ရောက်ရှိစေခဲ့သည်။ သူ၏ ဆွဲဆောင်မှုရှိသော တင်ပြမှုနှင့် သူ၏အမြင်များ၏ ပုံပေါ်မှန်ကန်မှုကို ကျောင်းသားများနှင့် စာဖတ်သူများကို ယုံကြည်စေနိုင်သည့် စွမ်းရည်သည် သူ့ကို ဂရက်ဖ်-ဝယ်လ်ဟောက်ဆင်သီအိုရီ၏ ဖခင်အဖြစ် ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် သူ၏ခေတ်က ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များအတွက် နီးပါးသန့်ရှင်းသောအဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူ၏ကျောင်းသားများနှင့် နောက်လိုက်များ၏ ထွက်ကုန်များသော လှုပ်ရှားမှု၊ အထူးသဖြင့် သူ၏ ဣသရေလသမိုင်း (၁၈၇၈) ထုတ်ဝေပြီးနောက် နှစ်များအတွင်း၊ အခြားအခြေအနေများနှင့်အတူ၊ ဝေဖန်ရေးသမ္မာကျမ်းစာပညာရှင်များသည် ဥရောပရှိ ဓမ္မပညာဌာနများ၏ အများစုကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ဤနည်းဖြင့် ဥရောပရှိ ဓမ္မအမှုထမ်းကျောင်းသားများနှင့် နောက်ပိုင်းတွင် အမေရိကရှိ အချို့သူများသည် ဝယ်လ်ဟောက်ဆင်ကျောင်း၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုအောက်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၎င်း၏သွန်သင်ချက်များသည် ဓမ္မပညာရှင်များနှင့် ကျောင်းသားများအများစု၊ နောက်ပိုင်းတွင် ဓမ္မအမှုထမ်းများနှင့် အသိပညာရှိသော လူပုဂ္ဂိုလ်များက အမှန်တရားအဖြစ် ယူဆခဲ့ကြသည်။

Then came Julius Wellhausen (1844–1918), who brought higher critical views to full maturity. His gift of plausible presentation and fascinating ability to convince students and readers of the apparent soundness of his opinions made him the father of the so-called Graf-Wellhausen theory, which to all critical scholars of his time became an almost sacrosanct institution. The prolific activity of his students and followers, particularly during the years immediately after publication of his epochal History of Israel (1878), together with other circumstances, enabled critical Bible scholars to occupy the majority of theological chairs in schools of higher learning, especially in Europe. In this way almost all ministerial students in Europe, and later many also in America, came under the influence of the Wellhausen school. For a long time its teachings were considered absolute facts, first by the great majority of theological scholars and students, and later also by ministers and many of the informed laity.

 

ဂရက်ဖ်-ဝယ်လ်ဟောက်ဆင်သီအိုရီသည် အကျဉ်းချုပ်အားဖြင့် အောက်ပါအစီအစဉ်ဖြစ်သည်- ဂျူဒါတောင်ပိုင်းနိုင်ငံမှ ဂျာဟဗစ်စ်ထစ် (ဂျေ) ဟုခေါ်သော ကျမ်းစာရေးသားသူသည် အာဗြဟံမှ ထွက်မြောက်ရာအထိ ဘိုးဘွားပုံပြင်များပါဝင်သည့် သူ၏ရင်းမြစ်ပစ္စည်းများကို ဘီစီ ၉ ရာစုနှစ်အလယ်တွင် ရေးသားခဲ့သည်။ တစ်ရာစုနှစ်အကြာတွင် ဣသရေလမြောက်ပိုင်းနိုင်ငံမှ အလိုဟိစ်ထစ် (အီး) ဟုခေါ်သော ရေးသားသူက သူ၏အကောင့်ကို ရေးသားခဲ့သည်။ ဤစာရွက်စာတမ်းနှစ်ခုကို တည်းဖြတ်သူတစ်ဦး (အာ့စ်ဂျီအီး) က ဘီစီ ၆၅၀ ခန့်တွင် တစ်ကျမ်းအဖြစ် လိမ္မာပါးနပ်စွာ ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ ဘီစီ ၆၂၁ တွင် ဒီကုတ်ရုမ်ကျမ်း (ဒီ) ကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သော်လည်း၊ ယနေ့ကျွန်ုပ်တို့သိသည့်ပုံစံမဟုတ်ပေ။ ဤကျမ်းကို အခြားတည်းဖြတ်သူ (အာ့စ်ဒီ) က ဘီစီ ၅၅၀ ခန့်တွင် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ဘီစီ ၅၀၀ မှ ၄၅၀ အတွင်း၊ ယဇ်ပုန်းရေးသားသူ (ပီ) က ပင်တေကုတ်၏ ဥပဒေနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အပိုင်းများကို ရေးသားခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့ကို မိုးဇက်စ်မူရင်းဟု ယူဆထားသည့် အခြားကျမ်းများသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ နောက်ထပ်တည်းဖြတ်သူ (အာ့စ်ပီ) က ဘီစီ ၄၀၀ ခန့် သို့မဟုတ် အနည်းငယ်နောက်ကျပြီး နောက်ဆုံးတည်းဖြတ်မှုကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ သီအိုရီအရ၊ ပင်တေကုတ်သည် သိသာထင်ရှားသော ပြင်ဆင်မှုများ မခံရတော့ပေ။

The Graf-Wellhuasen theory, briefly, consists of the following scheme: The Bible writer called Jahvist (J), a citizen of the southern kingdom of Judah, wrote his source material, among which, for example, are the patriarchal stories from Abraham to the Exodus, in the middle of the 9th century b.c. A century later the writer called Elohist (E), living in the northern kingdom of Israel, wrote his account. These two documents were cleverly combined into one book, JE, by a redactor or editor (R^JE) about 650 b.c. In 621 b.c. the book of Deuteronomy (D) was produced, although not in the form we know it. This book was worked over by another redactor (R^D) about 550 b.c. Between the years 500 and 450 b.c. a priestly writer (P) wrote the legal and religious parts of the Pentateuch, which were then incorporated into the other books of a presumed Mosaic origin by another redactor (R^P), who did his final work of editing about 400 b.c. or a little later. Since that time, according to the theory, the Pentateuch has not experienced appreciable modification.

 

ဤသည်မှာ JEDP သီအိုရီအရ ရင်းမြစ်ရေးသားသူ လေးဦး (J, E, D, P) နှင့် ပြန်လည်တည်းဖြတ်သူ သုံးဦး (RJE, RD, RP) ပါဝင်သော ဖွဲ့စည်းပုံပုံစံတစ်ခုဖြစ်သည်-

J ရေးသားခဲ့သည် အနှစ် ၈၅၀ ဘီစီ E ရေးသားခဲ့သည် အနှစ် ၇၅၀ ဘီစီ } အနှစ် ၆၅၀ ဘီစီတွင် RJE မှ JE အဖြစ် ပေါင်းစပ်ခဲ့သည်

D ရေးသားခဲ့သည် အနှစ် ၆၂၁ ဘီစီ အနှစ် ၅၅၀ ဘီစီတွင် RD မှ ထပ်မံဖြည့်စွမ်းခဲ့သည်

P ရေးသားခဲ့သည် အနှစ် ၅၀၀-၄၅၀ ဘီစီ { အနှစ် ၄၀၀ ဘီစီတွင် RP မှ JED သို့ ထပ်မံဖြည့်စွမ်းပြီး ပေါင်းစပ်ခဲ့သည်

A schematic picture of this theory of reckoning with four source authors (JEDP) and three redactors (R^JER^DR^P) appears as follows:

 

J written E written	c. 850 b.c. c. 750 b.c.		}		combined to constitute JE by RJE (c. 650 b.c.)
D written in		621 b.c.		and added to by RD (c. 550 b.c.)
P written	c. 500-450 b.c.		{		and incorporated, with additions, into JED by RP (c. 400 b.c.)

 

 

 

ဤဖွဲ့စည်းပုံသည် ပညာရှင်အများစုက အခြေခံယူဆချက်အဖြစ် လက်ခံခဲ့သော်လည်း၊ ဤအကြောင်းအရာကို ရေးသားသူတိုင်းနီးပါးက သေးငယ်သော သို့မဟုတ် အဓိကပြုပြင်မွမ်းမံမှုများ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ အချို့သည် J ရင်းမြစ်ကို တစ်ခုတည်းအဖြစ် လက်မခံဘဲ J1 နှင့် J2 သို့မဟုတ် J1, J2, J3 ဟူ၍ ပိုင်းခြားကာ ရေးသားချိန်ကာလအသီးသီးကို သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ E ကိုလည်း E1 နှင့် E2 ဟူ၍ ပိုင်းခြားခဲ့သည်၊ D ကို D နှင့် Ds ဟူ၍လည်းကောင်း၊ P ကို P, PH, နှင့် Ps ဟူ၍လည်းကောင်း ပိုင်းခြားခဲ့သည်။ s သည် “ဖြည့်စွမ်းမှု” ကို ဆိုလိုပြီး၊ H သည် လေဝိအုပ်စား ၁၇ မှ ၂၆ အထိကို “သန့်ရှင်းခြင်းကျမ်း” ဟူ၍ တံဆိပ်ကပ်ထားသည်။ ဤရင်းမြစ်များကို ပိုင်းခြားမှုများသည် ပညာရှင်များက J, E, D, P ဟူသော စံရင်းမြစ်များတွင် ထင်ရှားသော ကွဲပြားမှုများကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သောကြောင့် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ပညာရှင်များသည် ရင်းမြစ်များ၏ အစီအစဉ်နှင့် ထုတ်လုပ်ချိန်ကာလအပေါ် ကျယ်ပြန့်စွာ သဘောထားကွဲလွဲခဲ့ကြသည်။ Wellhausen ၏ နာမည်ကျော်နောက်လိုက်များဖြစ်သော R. Kittel, H. Strack, W. W. Baudissin, နှင့် A. Dillman တို့က P သည် ပြည်နှင်ဒဏ်မတိုင်မီ ကာလတွင် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်ဟု ငြင်းခုံခဲ့သည်။ ၎င်းသည် Wellhausen ၏ ခန့်မှန်းချက်ထက် ၁၀၀ မှ ၂၀၀ နှစ်ခန့် စောခဲ့သည်။ E. König နှင့် Baudissin တို့က E သည် J ထက် များစွာစောပြီး Wellhausen ၏ အစီအစဉ်ကို ပြောင်းပြန်လှန်ခဲ့သည်။ အချို့ပညာရှင်များက ဒူတိရုနံကျမ်းသည် အနှစ် ၆၂၁ ဘီစီထက် စောရေးသားခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည်။

Although this scheme was accepted by most scholars as the basic hypothesis for all further study, modifications of a minor or even a major nature were introduced by almost every man who wrote on the subject. Many did not accept the J source as a unit, but subdivided it into J¹ and J², or into J¹, J², and J³, assigning to each a different period of writing. E was equally subdivided into E¹ and E², as was D into D and D^s, and also P into P, P^H, and P^s, the ^s being an abbreviation for “supplement,” the ^H for “Holiness Code,” a label given to Lev. 17 to 26. This splitting of sources into subdivisions was done because scholars discovered apparent differences in the material attributed to the various standard sources J, E, D, and P. Also, scholars disagreed widely as to the sequence or the time of production of the different sources. Some of the most famous of Wellhausen’s followers, such as R. Kittel, H. Strack, W. W. Baudissin, and A. Dillman, argued that P worked in pre-exilic time. This placed him about 100 to 200 years earlier than Wellhausen had. E. König and Baudissin, furthermore, considered E much earlier than J, reversing Wellhausen’s order, and some scholars were convinced that Deuteronomy had been produced earlier than 621 b.c.

 

အိုးလ်ထက်စထမိန်း၏ အဆင့်မြင့်ဝေဖန်ရေးရှင်းလင်းချက်များကို လေ့လာခြင်းဖြင့်၊ ဂရက်ဖ်-ဝဲလ်ဟောက်စင် သီအိုရီက ပြိုင်ဘက်အားလုံးကို အောင်မြင်ပြီးနောက်တွင်ပင်၊ ပညာရှင်နှစ်ဦးနီးပါးသည် ပင်တေတုတ်ခ်ရေးသားသူများ၏ ရေးသားချိန်ကာလများ သို့မဟုတ် ရင်းမြစ်များ၏ အစီအစဉ်နှင့်ပတ်သက်၍ သဘောတူညီမှုမရှိကြပေ။ ဤအဆင့်မြင့်ဝေဖန်ရေးလက်ရာများ၏ တူညီသောအချက်မှာ မောရှေသည် ပင်တေတုတ်ခ်၏ ရေးသားသူမဟုတ်ဟူသော သဘောတူညီမှုသာဖြစ်သည်။

A study of the many higher critical explanations of the Old Testament, even of those propounded after the triumph of the Graf-Wellhausen theory over all rivals, shows that hardly two authors agree either with regard to the time when the different supposed authors of the Pentateuch wrote their respective sections, or to the sequence of the sources. The only point that all these higher critical works have in common is their agreement that Moses was not the author of the Pentateuch.

 

အဆင့်မြင့်ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များသည် ၁၉ ရာစုနှောင်းပိုင်းနှင့် ၂၀ ရာစုအစပိုင်းတွင် ၎င်းတို့၏ အကြီးမားဆုံးအောင်မြင်မှုကို ရရှိခဲ့စဉ်၊ ဘိုင်ဘယ်ကို စာပေဝေဖန်ရေး (အဆင့်မြင့်ဝေဖန်ရေးဟုလည်း ခေါ်သည်) ၏ ရလဒ်များကို အသိပညာမရှိသူများအား သင်ကြားရန် ရည်ရွယ်သော ဘိုင်ဘယ်များကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ဤပိုလီခရုမ်းသို့မဟုတ် သက်တံရောင်စုံဘိုင်ဘယ်များတွင် ခေတ်သစ်ပညာရပ်များဖြင့် ရှာဖွေတွေ့ရှိထားသော ရင်းမြစ်များကို မတူညီသောအရောင်များဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ E. C. Bissel ၏ ၁၈၉၂ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေသော ဂျီနီးဆစ်ပုံနှိပ်ရောင်စုံ သည် ဂျီနီးဆစ်ကျမ်း၏ စာသားကို ဖော်ပြရာတွင် အရောင်ခုနစ်မျိုးကို အသုံးပြုသည်။ အချို့စာမျက်နှာများတွင် ရင်းမြစ်ငါးခုကို ဖော်ပြရန် အရောင်ငါးမျိုးကို အသုံးပြုထားသည်။ ဥပမာ၊ စာမျက်နှာ ၅၆ တွင် ဂျီနီးဆစ် ၄၈ နှင့် ၄၉ ၏ အစိတ်အပိုင်းများပါရှိပြီး၊ အနီရောင်ဖြင့် ပုံနှိပ်ထားသော အပိုင်းလေးခု (E) တွင် ကျမ်းပိုဒ်ကိုးခု၊ အနက်ရောင်ဖြင့် ပုံနှိပ်ထားသော အပိုင်းသုံးခု (J) တွင် ကျမ်းပိုဒ်ခြောက်ခု၊ အပိုင်းတစ်ခုတွင် ကျမ်းပိုဒ်သုံးပုံတစ်ပုံ (P) ကို အပြာရောင်ဖြင့်၊ ကျမ်းပိုဒ်ရှစ်ခုပါအပိုင်းတစ်ခုကို လိမ္မော်ရောင်ဖြင့် (J1)၊ နှင့် တည်းဖြတ်သူ သို့မဟုတ် ပြန်လည်တည်းဖြတ်သူ (R) ၏ လက်ရာကို ဖော်ပြသော စကားလုံးနှစ်လုံးကို အစိမ်းရောင်ဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။

When the higher critical scholars experienced their greatest triumph, in the last decades of the 19th century and the first of the 20th, Bibles were published intended to teach the uninitiated reader the results of literary criticism of the Bible, as higher criticism is also called. In these Polychrome or Rainbow Bibles various sources discovered by modern scholarship are indicated in different colors. To give an example, E. C. Bissel’s Genesis Printed in Colors, published in 1892, uses seven different colors in presenting the text of Genesis. On some of these pages five different colors are used to indicate as many different sources. On page 56, for example, which contains parts of Gen. 48 and 49, appear four sections, totalling nine verses, printed in red (E), three containing six verses printed in black (J), one line consisting of one third of a verse printed in blue (P), one section of eight verses in orange (J¹), and two words in green indicating the hand of an editor or redactor (R).

 

ဂျီနီးဆစ် ၁၅ ၏ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုသည် Bissel ၏ ဂျီနီးဆစ်ကျမ်း၏ နောက်ထပ်ဥပမာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ပထမကျမ်းပိုဒ်သုံးခုကို ပေါင်းစပ်ရင်းမြစ် JE အဖြစ် အညိုရောင်ဖြင့် ပုံနှိပ်ထားသည်။ သို့သော် ကျမ်းပိုဒ် ၂ ရှိ “ဒမ္မရိတ်” (“ဒမာစကပ်မှ” KJV တွင်) ဟူသော စကားလုံးကို မျဉ်းသားထားပြီး၊ ၎င်းသည် နောက်ပိုင်းထည့်သွင်းထားသော မှတ်ချက်တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ ကျမ်းပိုဒ် ၄၊ ၆၊ ၉-၁၁၊ ၁၇၊ နှင့် ၁၈ တို့သည် J မှဖြစ်ပြီး အနက်ရောင်ဖြင့် ပုံနှိပ်ထားသည်။ ကျမ်းပိုဒ် ၅ သည် E ရင်းမြစ်မှဖြစ်ပြီး အနီရောင်ဖြင့် ပုံနှိပ်ထားသည်။ ကျမ်းပိုဒ် ၇၊ ၁၂-၁၆၊ နှင့် ၁၉-၂၁ တို့သည် နောက်ပိုင်းတည်းဖြတ်သူမှဖြစ်ပြီး အစိမ်းရောင်ဖြင့် ပုံနှိပ်ထားသည်။ ဂရက်ဖ်-ဝဲလ်ဟောက်စင်သီအိုရီအရ ဤအခန်း၏ သမိုင်းကို Bissel ၏ ဂျီနီးဆစ်ကျမ်းအရ အောက်ပါအတိုင်း အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားသည်-

An analysis of Gen. 15 provides a further example of Bissel’s Genesis. The first three verses are printed in brown, attributed to the combined source JE. The word “Dammesek” (“of Damascus” in the KJV) in v. 2, however, is underlined, since it is considered a gloss or a later addition. Verse 4 belongs to J, as do also vs. 6, 9–11, 17, and 18, which are printed in black. Verse 5, printed in red, is from the E source, and vs. 7,  12–16, and 19–21, are in green, representing a late redactor. The history of this chapter according to the Graf-Wellhausen theory would therefore be the following as interpreted by Bissel’s Genesis:

 

၁. ကျမ်းပိုဒ် ၄၊ ၆၊ ၉-၁၁၊ ၁၇၊ နှင့် ကျမ်းပိုဒ် ၁-၃ ၏ အချို့အစိတ်အပိုင်းများကို အနှစ် ၈၅၀ ဘီစီတွင် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ ၉ ရာစုဘီစီတွင် အာဗြဟံ၏ ဤရူပါရုံအကြောင်း သိထားသမျှကို ပါဝင်သည်။

1. Verses 4, 6, 9–11, 17,  and some material of vs. 1–3 were written in 850 b.c., and contained all that was known about this vision of Abraham in the 9th century b.c.

 

၂. ကျမ်းပိုဒ် ၅ နှင့် ကျမ်းပိုဒ် ၁-၃ ၏ အစိတ်အပိုင်းများကို အနှစ် ၇၅၀ ဘီစီတွင် ရေးသားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၈ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင်၊ လူများသည် အာဗြဟံ၏ ရူပါရုံအကြောင်း J မှ ရေးသားသော အကောင့်တစ်ခုနှင့် E မှ ရေးသားသော အကောင့်တစ်ခု၊ နှစ်ပေါင်း ၁၀၀ ကွာခြားသော အကောင့်နှစ်ခုကို ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သည်။

2. Verse 5, together with parts of vs. 1–3, was composed about 750 b.c. Thus, in the latter part of the 8th century, people had two different accounts of the vision of Abraham, one written by J and the other by E, written 100 years apart.

 

၃. အနှစ် ၆၅၀ ဘီစီတွင် RJE မှ ဤဇာတ်လမ်းနှစ်ခုကို တစ်ခုအဖြစ် ပေါင်းစပ်ခဲ့သည်။ နှစ်ခုလုံး၏ အစပိုင်းများကို ယခုကျမ်းပိုဒ် ၁-၃ အဖြစ် ကျွမ်းကျင်စွာ ရောစပ်ခဲ့သောကြောင့် မူလက J နှင့် E မှ မည်သည်ဖြစ်သည်ကို သိရှိရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။ သို့သော် J (ကျမ်းပိုဒ် ၄၊ ၆၊ ၉-၁၁၊ ၁၇) နှင့် E (ကျမ်းပိုဒ် ၅) ၏ ကျန်အပိုင်းများကို တည်းဖြတ်မှုမရှိဘဲ လွှဲပြောင်းယူခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ယောရှိယမင်း၏ ခေတ်တွင်၊ လူများသည် ကျမ်းပိုဒ် ၁-၆၊ ၉-၁၁၊ ၁၇၊ နှင့် ၁၈ နှင့် ညီမျှသော ရူပါရုံအကြောင်း ဇာတ်လမ်းတစ်ခုသာ ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သည်။

3. The two stories were combined into one account by R^JE in 650 b.c. The beginnings of both narratives were so cleverly blended, being now vs. 1–3, that it is impossible to discover what was originally J and what was E. But the rest of J (vs. 4, 6, 9–11, 17, ) and E (v. 5) was taken over without any editorial work. Hence, by the time of Josiah, the people had only one story of the vision, consisting of the equivalent of our vs. 1–6, 9–11, 17, and 18.

 

၄. နောက်ဆုံးတွင်၊ အနှစ် ၅ ရာစုတွင် R မှ ဇာတ်လမ်းကို ချဲ့ထွင်ခဲ့သည်။ သူသည် ကျမ်းပိုဒ် ၇၊ ၁၂-၁၆၊ နှင့် ၁၂-၂၁ တို့ကို ထပ်မံဖြည့်စွမ်းခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဇာတ်လမ်းသည် ကျမ်းပိုဒ် ၂ ရှိ “ဒမ္မရိတ်” ဟူသော စကားလုံးကို နောက်ပိုင်းကူးယူသူတစ်ဦးမှ ထည့်သွင်းခဲ့သည်မှလွဲ၍ ယခုကျွန်ုပ်တို့ရရှိထားသော ပုံစံသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။

4. Finally, the story was expanded by R in the 5th century. He added to it vs. 7,  12–16, and 12–21. Thus the story achieved the form in which we have it, with the exception of the word “Dammesek,” which was added in v. 2 by some later copyist.

 

သို့သော် Bissel ၏ လက်ရာအပေါ် အခြေခံထားသော ဂျီနီးဆစ်၏ ရှင်းလင်းချက်သည် အခြားပညာရှင်များ၏ တွေ့ရှိချက်များနှင့် သဘောမတူပေ။ ဥပမာ၊ Holzinger သည် Kautzsch ၏ ဘိုင်ဘယ်တွင် ဂျီနီးဆစ် ၁၅ ၏ မတူညီသော ရင်းမြစ်များကို သေချာစွာ ခွဲထုတ်ရန်မဖြစ်နိုင်ဟု ဖော်ပြပြီး ၎င်းကို ကြိုးစားလုပ်ဆောင်ရန် ရှောင်ကြဉ်ခဲ့သည်။ Paul Haupt ၏ ၁၉၉၆ ခုနှစ်ထုတ် ပိုလီခရုမ်းဘိုင်ဘယ်တွင် ဂျီနီးဆစ် ၁၅ ၏ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုသည် Bissel ၏ မူရင်းရင်းမြစ်များနှင့် ပတ်သက်၍ များစွာကွဲပြားသည်။

The explanation of Genesis based on Bissel’s work, however, does not agree with the findings of other scholars. Holzinger, for example, says in Kautzch’s Bible that the different sources of Gen. 15 cannot be isolated with certainty, and refrains from attempting to do so. The analysis of Gen. 15 by the Polychrome Bible of Paul Haupt (1896) differs widely from that of Bissel as to the original sources of the various sections. See table on next page.

 

ဤကွဲပြားမှုများသည် ကျွမ်းကျင်မှုမရှိသော စာဖတ်သူအား အံ့ဩထိတ်လန့်စေပြီး ရှုပ်ထွေးစေသည်။ ပညာရှင်များသည် ၎င်းတို့၏ ကောက်ချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ အဘယ်ကြောင့် သဘောတူညီမှုမရှိနိုင်ကြသလဲ၊ ပင်တေတုတ်ခ်ရှိ အချို့အပိုင်းများကို စာရေးသူတစ်ဦးက J မှ ရေးသားသည်ဟု သေချာစွာ ဖော်ပြထားသော်လည်း၊ အခြားပညာရှင်တစ်ဦးက E, R, သို့မဟုတ် D မှ ရေးသားသည်ဟု သေချာစွာ သတ်မှတ်သည်ကို နားမလည်နိုင်ပေ။ ပထမဦးသည် ၎င်း၏ ယူဆချက်ကို ဤအပိုင်းများတွင် ယာဝါဟူသော နာမည်ပါရှိခြင်းအပေါ် အခြေခံခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယစာရေးသူသည် ယာဝါဟူသော နာမည်ကို နောက်ပိုင်းတည်းဖြတ်သူမှ ထည့်သွင်းထားသည်ဟု ယူဆကာ၊ အပိုင်းများ၏ ပုံစံ၊ အကြောင်းအရာ၊ နှင့် ဝိသေသလက္ခဏာများသည် J မဟုတ်သူတစ်ဦးမှ ရေးသားခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြသည်။

These existing differences leave the nonexpert reader bewildered and confused. He fails to understand why scholars cannot agree in regard to their conclusions, and why certain passages in the Pentateuch declared by one writer to have been written by J, have with equal certainty been attributed to E, R, or D by another scholarly writer. The first may have based his assumption on the fact that these passages contained the name Yahweh, while the second author may have considered the name Yahweh a later addition made by a redactor, but that the style, contents, and character of the passages indicate that someone other than J wrote them.

 

ဘိုင်ဘယ်အဆင့်မြင့်ဝေဖန်ရေးသည် ဤမျှလောက် ကြီးမားသော အောင်မြင်မှုကို ရရှိခဲ့ပြီး နောက်လိုက်များစွာရရှိခဲ့ခြင်းသည် ထက်မြက်ပြီး ယုံကြည်စရာကောင်းသော ခေါင်းဆောင်များကို သက်သေများကို စစ်ဆေးခြင်းမပြုဘဲ လိုက်နာလိုသည့် လူ့သဘာဝသာ ဖြစ်သည်။ ဤသဘောထားသည် နိုင်ငံရေးနှင့် ဘာသာရေးကမ္ဘာတွင်သာမက ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ကမ္ဘာတွင်လည်း ထင်ရှားသည်။ ပညာရှင်များနှင့် ထိုးထွင်းသိမြင်သူများက ဤသီအိုရီများကို ဆက်လက်လိုက်နာနေခြင်းသည် ဘိုင်ဘယ်ဝေဖန်ရေးကို သိပ္ပံပညာရပ်တွင် ပညာရှင်ဆန်မှုနှင့် တစ်ပြေးညီဖြစ်သည်ဟု အချိန်ကြာရှည် ယူဆထားခဲ့ပြီး၊ ပညာရှင်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံရလိုသူတိုင်းသည် ဘိုင်ဘယ်အဆင့်မြင့်ဝေဖန်ရေး၏ တည်ထောင်သူများ၏ အဆုံးအဖြတ်နှင့် လိုက်လျောရမည်ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ လူတစ်ဦးသည် ၎င်း၏ အယူအဆများကို ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ဂျာနယ်များတွင် သို့မဟုတ် ဂုဏ်သိက္ခာရှိသော ထုတ်ဝေသူများမှ ထုတ်ဝေလိုပါက၊ သူသည် ဝေဖန်ရေးသမားဖြစ်ရမည်။ အကယ်၍ သူသည် ထူထောင်ထားသော အမြင်ကို ကန့်ကွက်ပါက၊ သူသည် ပြက်ယယ်ပြုခံရခြင်း၊ ဖယ်ကြဉ်ခံရခြင်း၊ သို့မဟုတ် ရိုးရှင်းစွာ လျစ်လျူရှုခံရပေမည်။

That higher criticism of the Bible achieved so great a triumph and found so many followers can be attributed only to the human tendency to follow brilliant and convincing leaders without examining the evidence they offer. This tendency is evident not only in the political and religious world but also in the scholarly. That men of learning and discernment still follow these theories is due to the fact that Bible criticism was long held to be synonymous with scholarship in the theological world, and that any man who sought recognition as a scholar had to fall in line with the verdict of the founders of the science of higher Bible criticism. If a man wanted his ideas printed in scholarly journals and by reputable publishers, he had to be a critic. If he took exception to established opinion, he was ridiculed, ostracized, or perhaps simply ignored.

 

သို့သော် Wellhausen နှင့် ၎င်း၏ နောက်လိုက်များက ပင်တေတုတ်ခ်၏ မောရှေရေးသားမှုကို ငြင်းပယ်ပြီး ၎င်းကို နောက်ပိုင်းခေတ်များ၏ ထုတ်ကုန်အဖြစ် သတ်မှတ်ရန် အကြောင်းပြချက်များမှာ ဘုရားသခင်၏ မတူညီသော နာမည်များသာမဟုတ်ပေ။ ဤအကြောင်းပြချက်အမျိုးမျိုးကို ယခု ဆွေးနွေးပါမည်။

But there were other reasons than the different names for God that led Wellhausen and his followers to deny the Mosaic authorship of the Pentateuch and to brand it the product of later times. These various reasons will now be discussed.

 

အဆင့်မြင့်ဝေဖန်ရေးသမားများ၏ အငြင်းပွားမှုများ သံသယမရှိသော အဆင့်မြင့်ဝေဖန်ရေးသမားများ၏ အကြောင်းပြချက်များသည် သမိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ သက်သေများအပေါ် အခြေခံသည်။ ဤဆောင်းပါး၏ အကန့်အသတ်အတွင်း အကြောင်းပြချက်အနည်းငယ်ကိုသာ ဆွေးနွေးနိုင်သည်။ သို့သော်၊ ဤတွင် ထည့်သွင်းစဉ်းစားထားသော အကြောင်းပြချက်များသည် အလားတူသဘောသဘာဝရှိသော အခြားအကြောင်းပြချက်များကို ကိုယ်စားပြုပြီး ပါဝင်သော ပြဿနာများကို မျှတစွာ နမူနာပြသည်။

The Arguments of Higher Critics.—The reasoning of nonskeptical higher critics is based on historical and linguistic evidence. Only a limited number of these arguments can be discussed within the confines of this article. However, those considered here are representative of many others of a similar nature and provide a fair sampling of the issues involved.

 

ဘုရားသခင်၏ နာမည်များ ဘုရားသခင်၏ မတူညီသော နာမည်များအပေါ် အခြေခံသော အငြင်းပွားမှုသည် အဆင့်မြင့်ဝေဖန်ရေး၏ အခြေခံဖြစ်ပြီး၊ ယခင်အပိုင်းတွင် ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီးဖြစ်သည်။

Divine Names. The argument based on the different divine names, which forms the basis of higher criticism, has been considered in the preceding section.

 

ရေလွှမ်းမိုးခြင်း ဇာတ်လမ်း၏ ဗာဗုလုန်မူရင်း ၁၉ ရာစုအတွင်း ဘိုင်ဘယ်နယ်မြေများတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ တွေ့ရှိမှုများသည် ဘိုင်ဘယ်၏ တိကျမှုကို အတည်ပြုရာမှလွဲ၍ မမှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြသည့် ပစ္စည်းများကို ပထမအကြည့်တွင် ပေးအပ်ခဲ့သည်။ အောက်ပါဇယားတွင် Bissel ၏ ဂျီနီးဆစ်ပုံနှိပ်ရောင်စုံ နှင့် Paul Haupt ၏ ပိုလီခရုမ်းဘိုင်ဘယ် အကြား ဂျီနီးဆစ် ၁၅ ၏ ရင်းမြစ်များကို နှိုင်းယှဉ်ဖော်ပြထားသည်-

ကျမ်းပိုဒ်	ဂျီနီးဆစ်ပုံနှိပ်ရောင်စုံ	ပိုလီခရုမ်းဘိုင်ဘယ်
၁	JE	E ၁၁ စကားလုံး၊ J2 ၈ စကားလုံး
၂	JE နှင့်နောက်ပိုင်းမှတ်ချက်	J2 ၁၀ စကားလုံး၊ E ၆ စကားလုံး
၃	JE	E ၇ စကားလုံး၊ J2 ၅ စကားလုံး
၄	J	J2
၅	E	E
၆	J	J2
၇	R	J2 နှင့်တည်းဖြတ်မှတ်ချက်
၈	R	J2
၉	J	J2
၁၀	J	J2
၁၁	J	J2
၁၂	R	J2 ၇ စကားလုံး၊ JE ၆ စကားလုံး
၁၃	R	JE
၁၄	R	JE
၁၅	R	JE
၁၆	R	JE
၁၇	J	JE ၅ စကားလုံး၊ J2 ၁၀ စကားလုံး
၁၈	J	J2 ၁၈ စကားလုံး၊ D ၂ စကားလုံး
၁၉	R	D
၂၀	R	D
၂၁	R	D

Babylonian Origin of the Flood Story. It is a strange fact that the archeological discoveries made in Bible lands during the 19th century seemed, at first sight, to provide material that disproved rather than confirmed the accuracy of the Bible. It is true that many finds came to light which were acclaimed by

Verse		Genesis Printed in Colors		Polychrome Bible
1	JE		11 words E,		8 words J2
2	JE with a later gloss		10 words J2,		6 words E
3	JE		7 words E,		5 words J2
4	J		J2
5	E		E
6	J		J2
7		R		J2 with a redactional gloss
8	R		J2
9	J		J2
10	J		J2
11	J		J2
12	R		7 words J2,		6 words JE
13	R		JE
14	R		JE
15	R		JE
16	R		JE
17	J		5 words JE,		10 words J2
18	J		18 words J2,		2 words D
19	R		D
20	R		D
21	R		D

 

conservative Christians as supporting the Bible, but these same discoveries were often pointed to by the critics as supporting their critical views.

 

ရေလွှမ်းမိုးခြင်း ဇာတ်လမ်း၏ ဗာဗုလုန်မူရင်း ၁၈၇၂ ခုနှစ်တွင် George Smith သည် ယခုဗြိတိသျှပြတိုက်တွင်ရှိသော အာရှုဗာနိပေါ၏ နိနဝေမြို့စာကြည့်တိုက်မှ တက်ဘလက်များထဲတွင် ဂျီနီးဆစ်ကျမ်းနှင့် နီးကပ်စွာ ဆင်တူသော ဗာဗုလုန်ရေလွှမ်းမိုးခြင်းဇာတ်လမ်းပါရှိသော ကျူနီဖောင်းတက်ဘလက်တစ်ခုကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဘိုင်ဘယ်ကို ယုံကြည်သော ခရစ်ယာန်များသည် အခြားရှေးလူမျိုးများက ရေလွှမ်းမိုးခြင်းအကြောင်းကို သိရှိထားသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ ဤဂီလဂါမက်ရှ်နဝမစာချပ် (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၁၁၅ တွင်ကြည့်ပါ) ကို ထိုကြီးမားသော ဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်း သက်သေအဖြစ် လက်ခံခဲ့သည်။ သို့သော် ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များက ဗာဗုလုန်ရေလွှမ်းမိုးခြင်းဇာတ်လမ်းသည် တီဂရစ်နှင့် ယူဖရေးတီးမြစ်များကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော မက်ဆိုပိုတေးမီးယားချိုင့်ဝှမ်းတွင် ကန့်သတ်ထားသော ဘေးအန္တရာယ်တစ်ခုအပေါ် အခြေခံထားသည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ ဤဘေးအန္တရာယ်ဇာတ်လမ်းကို မျိုးဆက်များစွာ၏ စာရေးသူများနှင့် ကဗျာဆရာများက ချဲ့ကားဖြည့်စွမ်းခဲ့ပြီး ဂီလဂါမက်ရှ်နဝမစာချပ်တွင် ပုံစံရရှိခဲ့သည်ဟု ၎င်းတို့က ဆိုသည်။

The discovery of the cuneiform tablet containing the Babylonian Flood story may serve as an example of this tendency. When, in 1872, George Smith found among the tablets of Ashurbanipal’s library of Nineveh, now in the British Museum, one that contained a Babylonian Flood story closely resembling that of the book of Genesis, Bible-believing Christians were delighted to find that other ancient people knew about the Flood. They accepted this, the Gilgamesh Epic (see Vol. I, p. 115), as evidence that that great catastrophe actually occurred. Critical scholars, however, have maintained that the Babylonian Flood story is based on a disastrous local flood limited to the Mesopotamian valley, caused by the rivers Tigris and Euphrates, and that the story of this disaster was embellished by the writers and poets of many generations until it reached the form in which it appears in the Gilgamesh Epic.

 

ထို့ပြင်၊ ၎င်းတို့က ဤဗာဗုလုန်ဇာတ်လမ်းသည် ဗာဗုလုန်တွင် ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရစဉ်အတွင်း ဂျူးလူမျိုးများသို့ သိရှိလာခဲ့ပြီး ၎င်းတို့က လက်ခံယူခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ဂျူးစာရေးသူများသည် ၎င်းကို ၎င်းတို့၏ ဘာသာရေးအယူအဆများနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ပြုပြင်ပြီး ၎င်းတို့၏ ကျမ်းစာများထဲသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ၎င်းကို ဗာဗုလုန်ဘာသာရေး၏ ဘက်ပေါင်းစုံယုံကြည်မှုနှင့် အကျင့်ဆိုးများကို ဖယ်ရှားခြင်းဖြင့် ဂျူးဘာသာရေးနှင့် ကျင့်ဝတ်များနှင့် သဟဇာတဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု ၎င်းတို့က စွပ်စွဲသည်။ ဘိုင်ဘယ်ပညာရှင်အများစုသည် ဗာဗုလုန်ရေလွှမ်းမိုးခြင်းဇာတ်လမ်း၏ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုကို ဘိုင်ဘယ်အကောင့်ကို အတည်ပြုသည့်အဖြစ် မမြင်ဘဲ၊ ဤရှာဖွေတွေ့ရှိမှုသည် ဘိုင်ဘယ်ရေလွှမ်းမိုးခြင်းဇာတ်လမ်းကို ဒဏ္ဍာရီနှင့် ရိုးရာပုံပြင်နယ်ပယ်သို့ သတ်မှတ်ကြောင်း သက်သေပြသည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည်။

They claimed, furthermore, that this Babylonian story became known to the Jews during the Exile in Babylonia, and was taken over by them. Jewish writers are then supposed to have adapted it to their own religious ideas and inserted it in their Scriptures. This was done, they alleged, by purifying it of its Babylonian polytheistic and immoral features, thus bringing it into harmony with Jewish religion and ethics. A large segment of Bible scholars, instead of seeing in the discovery of the Babylonian Flood story a corroboration of the Biblical account, believed this discovery proved them right in assigning the Biblical Flood story to the realm of myth and folklore.

 

အလားတူပင်၊ ဖန်ဆင်းခြင်း၊ ဗာဗလုန်မျှော်စင်၊ နှင့် အခြားဇာတ်လမ်းများကိုလည်း ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရစဉ်အတွင်း ဗာဗုလုန်ဒဏ္ဍာရီများမှ ချေးငှားယူပြီး ဂျူးသန့်ရှင်းသော စာပေထဲသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်ဟု ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များက ဆိုသည်။

It was similarly claimed by critical scholars that the stories of creation, of the Tower of Babel, and of others were also borrowed from Babylonian legends during the Exile and incorporated into Jewish sacred literature.

 

ဟီဗြဲစာလုံးပုံစံ၏ ပြဿနာ ၁၉ ရာစုအတွင်း အီဂျစ်နှင့် မက်ဆိုပိုတေးမီးယားတို့သည် ၎င်းတို့၏ သမိုင်းအစောဆုံးကာလများတွင် ရှုပ်ထွေးသော စာရေးနည်းစနစ်များကို ပိုင်ဆိုင်ထားကြောင်း ကမ္ဘာကို အံ့ဩစရာဖြစ်အောင် သက်သေပြခဲ့သည်။ သို့သော် ပါလက်စတိုင်းတွင် ညီမျှသောခေတ်မှ ဟီဗြဲစာသားများ ရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ ၁၈၆၈ ခုနှစ်တွင် မိုအာဘ်နယ်မြေတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော အစောဆုံးအက္ခရာစာသားဖြစ်သည့် မက်ရှာ (မိုအာဘိုက်) ကျောက်တိုင်သည် ၉ ရာစုနှစ်ဒုတိယပိုင်းမှဖြစ်သည်။ သို့သော် မောရှေခေတ်ဖြစ်သော ဒုတိယထောင်စုနှစ်ဘီစီမှ ဟီဗြဲစာသားများကို ပါလက်စတိုင်းတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခြင်းမရှိခဲ့ပေ။ ထို့ကြောင့် ဘိုင်ဘယ်ဝေဖန်ရေးသမားများက ဒါဝိဒ်မင်း၏ ခေတ်မတိုင်မီ ပါလက်စတိုင်းတွင် စာရေးနည်းကို မသိရှိခဲ့ဟု ကောက်ချက်ချခဲ့ပြီး၊ မောရှေသည် ပင်တေတုတ်ခ်ကို ဟီဗြဲဘာသာဖြင့် ရေးသားနိုင်ခြင်းမရှိခဲ့ပေ၊ အကယ်၍ သူရေးသားခဲ့ပါက အီဂျစ်ဟီရိုဂလစ်ဖ် သို့မဟုတ် ဗာဗုလုန်ကျူနီဖောင်းကို အသုံးပြုခဲ့ရမည်ဟု ၎င်းတို့က ဆိုသည်။

The Problem of Hebrew Script. During the 19th century Egypt and Mesopotamia, the two great civilizations of antiquity, were proving to the astonished world that they possessed complicated systems of writing during the earliest periods of their history. In Palestine, however, no Hebrew inscriptions of equal age were found. The oldest alphabetic inscription discovered in the land of Moab in 1868, the Mesha (Moabite) Stone, is from the second half of the 9th century b.c. But no trace of Hebrew writing from the time of Moses, in the second millennium b.c., had been found in Palestine. Bible critics therefore concluded that writing was unknown in Palestine before David’s time, and that Moses could not have written the Pentateuch in Hebrew because such a script simply did not exist in his time. If he wrote at all, it was said, he must have used Egyptian hieroglyphs or Babylonian cuneiform.

 

ဘိုးဘေးများ၏ နောက်ခံ

ဂျီနီးဆစ်တွင် ဘိုးဘေးများနေထိုင်ခဲ့သော သမိုင်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ နောက်ခံကို မမှန်ကန်စွာ ဖော်ပြထားသည်ဟု သက်သေပြရန် ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ကမ္ဘာက များစွာကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ တကယ်တော့၊ ဘိုးဘေးဇာတ်လမ်းများကို ရေးသားခဲ့သော ပထမထောင်စုနှစ်ဘီစီမှ လူများသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်အခြေအနေများကို ဇာတ်လမ်းများအတွက် နောက်ခံအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ မမှန်ကန်သော အသေးစိတ်အချက်အလက်များစွာကို ပေးခြင်းဖြင့် ဘိုးဘေးခေတ်၏ တကယ့်အခြေအနေများကို မသိရှိကြောင်း ဖော်ထုတ်ခဲ့သည်ဟု ဝေဖန်ရေးသမားများက စွပ်စွဲသည်။ ဥပမာ၊ ဟီဗြဲစာရေးသူများသည် ဘိုးဘေးများကို တရားဥပဒေများနှင့် စည်းမျဉ်းများဖြင့် ထိန်းချုပ်ထားသော ကမ္ဘာတွင် နေထိုင်သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ သို့သော် ဝေဖန်ရေးသမားများက ထိုသို့သော ဥပဒေများသည် မူလလူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် မရှိနိုင်ဟု ဆိုပြီး၊ ၎င်းတို့ကို ဘိုင်ဘယ်တွင် ဖော်ပြခြင်းသည် ၎င်းတို့၏ တည်ရှိမှုကို ဆိုလိုသော ဇာတ်လမ်းများကို နောက်ပိုင်းတွင် ရေးသားခဲ့သည်ကို ထင်ရှားစွာ ပြသသည်ဟု ၎င်းတို့က ဆိုသည်။

The Patriarchal Setting. Much effort was expended by the scholarly world to show that the historical and cultural setting in which the patriarchs lived was erroneously depicted in Genesis. In fact, it has been claimed that the men of the first millennium b.c. who wrote down the patriarchal stories used their own conditions as a setting for the narratives, and by giving many inaccurate details betrayed the fact that they had no knowledge of actual conditions in the patriarchal age. For example, higher critics asserted that the Hebrew writers depict the patriarchs as living in a world regulated by fixed laws and regulations. But such laws, the critics asserted, could not have existed in a primitive society, and mention of them in the Bible clearly shows that stories implying their existence were therefore composed at a later time.

 

ဘိုးဘေးခေတ်တွင် သံ ဂျီနီးဆစ်တွင် ရေလွှမ်းမိုးခြင်းမတိုင်မီ သံနှင့် သံလုပ်သမားများ၏ တည်ရှိမှုကို ဖော်ပြထားပြီး၊ ယောရှုကျမ်းတွင် ကမာန်လူမျိုးများသည် သိမ်းပိုက်ခြင်းခေတ်တွင် သံရထားများရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းကို ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များက ထိုသို့သော ဖော်ပြချက်များပါရှိသော ကျမ်းများသည် နောက်ပိုင်းမှဖြစ်သည်ဟု သက်သေအဖြစ် ယူဆခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ သံသည် ဒုတိယထောင်စုနှစ်နှောင်းပိုင်းအထိ အသုံးမပြုခဲ့ဟု ထင်ရသည်။

Iron in the Patriarchal Age. That Genesis mentions the existence of iron and workers in iron before the Flood, and that Joshua describes the Canaanites as having chariots of iron in the time of the conquest, was considered by critical scholars as clear evidence that the books containing such statements are of very late origin, since it seemed that iron was not used until the end of the second millennium b.c.

 

အာဗြဟံ၏ ကုလားအုတ်များ အာဗြဟံ၏ ဇာတ်လမ်းတွင် ကုလားအုတ်များကို ဖော်ပြထားခြင်းသည် ကမ္ဘာဦးကျမ်း၏ နောက်ကျရေးသားမှုကို သက်သေပြသည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ ကုလားအုတ်များသည် ဘီစီ ၁၂ ရာစုမတိုင်မီ အသုံးမပြုခဲ့ဟု ယူဆခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်။

Abraham’s Camels. It was also held that the mention of camels in the Abraham narrative is a clear proof of the late origin of Genesis, because, it was maintained, the camel did not come into use before the 12th century b.c.

 

ဟိတ္တိလူမျိုးများ ဟိတ္တိလူမျိုးများသည် သမ္မာကျမ်းစာရှိ မတူညီသောကျမ်းများတွင် ဖော်ပြထားသော လူမျိုးတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး၊ တစ်ချိန်က ဝေဖန်သုံးသပ်သူများ၏ ပစ်မှတ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဟိတ္တိလူမျိုးများသည် ဂရိဂန္ထဝင်စာရေးဆရာများကဲ့သို့သော သမ္မာကျမ်းစာမဟုတ်သော အရင်းအမြစ်များမှ မသိရှိခဲ့သောကြောင့်၊ ၎င်းတို့သည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာရေးသားသူများက စိတ်ကူးယဉ်ဖန်တီးထားသော ဒဏ္ဍာရီလူမျိုးများထဲမှ တစ်မျိုးဖြစ်သည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။

The Hittites. The Hittites, a people mentioned in different books of the Bible, were also once a target for critical scholars. Hittites were unknown from non-Biblical sources, such as classical Greek authors, and hence were declared to be one of the legendary peoples invented by the writers of the Old Testament.

 

အာဗြဟံခေတ်ကာလရှိ ဖိလိတ္တိလူမျိုးများ အာဗြဟံခေတ်ဇာတ်လမ်းများတွင် ဖိလိတ္တိလူမျိုးများကို ဖော်ပြထားခြင်းသည် ဤဇာတ်လမ်းများသည် နောက်ကျရေးသားမှုဖြစ်သည်ဟု သက်သေပြသည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ ဖိလိတ္တိလူမျိုးများသည် ဘီစီ ၁၂ ရာစုမတိုင်မီ ပါလက်စတိုင်းသို့ မရောက်ရှိခဲ့ဟု ထင်ရှားခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်။

Philistines in the Patriarchal Age. Mention of the Philistines in the patriarchal stories was also taken as proof that these narratives were of a late origin, since it seemed that the Philistines had not come to Palestine before the 12th century b.c.

 

အာရမိတ်စကားလုံးများ ပဉ္စမ ကျမ်းစာနှင့် အခြားဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာများတွင် အာရမိတ်စကားလုံးများနှင့် စကားစုများ ပါဝင်နေခြင်းသည် ဤကျမ်းများသည် နောက်ကျရေးသားမှုဖြစ်သည်ဟု သက်သေပြသည်ဟု ထင်ရှားခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ ၁၉ ရာစုအတွင်း နောက်ကျအာရမိတ်ရေးထိုးမှတ်တမ်းများနှင့် သမ္မာကျမ်းစာမဟုတ်သော စာသားများသာ သိရှိခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်။

Aramaic Words. Aramaic words and phrases in the Pentateuch and other early Old Testament books seemed to prove a late origin for these books, since only very late Aramaic inscriptions and extra-Biblical texts were known during the 19th century a.d.

 

နေရာအမည်များ နောက်ကျအမည်ပေးထားသော နေရာများသည် ၎င်းတို့ပါဝင်သော ကျမ်းများသည် နောက်ကျရေးသားမှုဖြစ်သည်ဟု ညွှန်ပြသည်ဟု ထင်ရှားခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ ဒန်မြို့သည် ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၁၄ တွင် အာဗြဟံ၏ မက်ဆိုပိုတေးမီးယားဘုရင်လေးပါးနှင့် တိုက်ခိုက်မှုနှင့်ဆက်စပ်၍ ဖော်ပြထားသည်။ သို့သော် ဤမြို့သည် အာဗြဟံသေဆုံးပြီးနောက် ရာစုနှစ်များစွာအကြာမှသာ ၎င်း၏အမည်ကို ရရှိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ကမ္ဘာဦးကျမ်းတွင် ၎င်း၏ဖော်ပြချက်သည် ထိုကျမ်း၏ နောက်ကျရေးသားမှုကို သက်သေပြသည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။ ရာမီးစီး၊ ဟီဗြံ၊ ဗေသလနှင့် အခြားနောက်ကျအမည်ပေးထားသော မြို့အမည်များအတွက်လည်း ဤအငြင်းအခုံကို အသုံးပြုခဲ့သည်။

Place Names. Late place names also seemed to point to the late origin of the books containing them. The city of Dan, for example, is mentioned in Gen. 14 in connection with Abraham’s fight against the four Mesopotamian kings. But this city did not receive its name until several centuries after Abraham’s death; hence, its occurrence in the book of Genesis was taken as evidence of the late origin of that book. The same argument was applied to city names like Rameses, Hebron, Bethel, and other late place names found in books that, according to traditional belief, were written before these names existed.

 

ထွက်မြောက်ရာကျမ်း ဣသရေလလူမျိုးများ၏ အီဂျစ်တွင်နေထိုင်မှုနှင့် ထွက်မြောက်ရာဇာတ်လမ်းများသည် ဝေဖန်သုံးသပ်သူများ၏ ပစ်မှတ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ပညာရှင်အချို့က အီဂျစ်မှတ်တမ်းများတွင် ဤဖြစ်ရပ်များကို ဖော်ပြမထားသောကြောင့် အီဂျစ်တွင်နေထိုင်မှုနှင့် ထွက်မြောက်ရာဖြစ်ရပ်၏ သမိုင်းဝင်မှုကို ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။ အချို့က ထွက်မြောက်ရာဇာတ်လမ်းသည် သမိုင်းအခြေခံအချို့ရှိသည်ဟု လက်ခံသော်လည်း၊ ယာကုပ်၏သားအားလုံးမဟုတ်ဘဲ မျိုးနွယ်အနည်းငယ်သာ အီဂျစ်သို့ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်ဟု ကန့်သတ်ခဲ့သည်။ ယောသပ်ခေတ်ကာလ၏ ခုနစ်နှစ်ကြာဆာလောင်မှုသည် နိုင်းမြစ်၏ ပုံမှန်ရေလွှမ်းမိုးမှုမရှိခဲ့သည်မှာ မဖြစ်နိုင်ဟု ယူဆသောကြောင့် ဒဏ္ဍာရီဟု ကြေညာခဲ့သည်။ ထွက်မြောက်ရာဇာတ်လမ်းနှင့်ဆက်စပ်သော အခြားအသေးစိတ်အချက်များစွာကိုလည်း စိတ်ကူးယဉ်ဇာတ်လမ်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။

The Exodus. The Biblical accounts of Israel’s sojourn in Egypt and of the Exodus have constantly been targets of the critical world. A few scholars have denied the sojourn in Egypt as well as the historicity of the Exodus, since these events are not mentioned in any Egyptian records. Others, admitting that the strong tradition about the Exodus must have some historical basis, limit it to a few tribes only, declaring that not all of Jacob’s sons had migrated to Egypt. The seven years of famine in Joseph’s time have been declared of legendary origin, since it was considered unthinkable that there should have been no normal inundation of the Nile for that length of time. Many other details connected with the Exodus story were likewise relegated to the realm of fiction.

 

ဘာသာစကား၏ တူညီမှု ဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာတစ်ခုလုံးတွင် ဟီဗြဲဘာသာစကား၏ တူညီမှုသည် ပဉ္စမ ကျမ်းစာ၏ နောက်ကျရေးသားမှုကို ထောက်ခံသော အငြင်းအခုံတစ်ခုဖြစ်သည်။ အကြောင်းပြချက်မှာ အကယ်၍ ပဉ္စမ ကျမ်းစာကို ဟေရှာယမတိုင်မီ ရှစ်ရာစု၊ သို့မဟုတ် ယေရမိမတိုင်မီ ကိုးရာစုက ရေးသားခဲ့လျှင်၊ ၎င်းတွင် စကားလုံးအသုံးအနှုန်း၊ သဒ္ဒါနှင့် ဝါကျဖွဲ့စည်းပုံတွင် သိသာထင်ရှားသော ဘာသာစကားထူးခြားချက်များပါရှိသင့်သည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။ ဗာလမ်၏ ဗျာဒိတ်များ၊ မောရှေ၏ သီချင်း၊ ယာကုပ်နှင့် မောရှေ၏ ကောင်းကြီးပေးမှုများကဲ့သို့သော ကဗျာပိုင်းဆိုင်ရာအပိုင်းများသည် ပဉ္စမ ကျမ်း၏ ကျန်အပိုင်းများထက် ပို၍ ရှေးကျသောဘာသာစကားကို ပြသထားပြီး၊ ၎င်းတို့သည် နောက်ပိုင်းရေးသားသူများက ယူဆောင်လာသော ရှေးအရင်းအမြစ်များ၏ အကြွင်းအကျန်များဖြစ်သည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။

Uniformity of Language. One of the strong arguments in favor of a late origin of the Pentateuch, the uniformity of the Hebrew language throughout the Old Testament, has been stressed by many critics. The reasoning ran thus: If the Pentateuch had been written eight centuries before Isaiah, or nine centuries before Jeremiah, it should reveal linguistic peculiarities in vocabulary, grammar, and syntax that would be markedly different from those found in the extant Pentateuch manuscripts. Some poetical sections like the oracles of Balaam, the song of Moses, the blessings of Jacob and Moses, which show a more archaic language than the rest of the Pentateuch, have been considered remnants of older source materials taken over by the later writers of the Pentateuch and incorporated into the narrative in appropriate places.

 

ခေတ်ကာလမှတ်တမ်း ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကို ဖတ်ရှုသူတိုင်းသည် ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ အချက်အလက်များစွာကို သတိပြုမိသည်။ ပထမဦးစွာ ထင်မြင်ချက်မှာ ဤခေတ်ကာလဆိုင်ရာ အချက်အလက်များဖြင့် မှန်ကန်သောရက်စွဲများကို ရရှိရန် လွယ်ကူသင့်သည်ဟု ထင်ရသည်။ သို့သော်၊ သမ္မာကျမ်းစာခေတ်ကာလဆိုင်ရာ လေ့လာမှုတွင် ပါဝင်သူများသည် ၎င်းသည် ခက်ခဲပြီး မကြာခဏ ရှုပ်ထွေးစေသည့် နယ်ပယ်တစ်ခုဖြစ်သည်ကို သိရှိသည်။ ပညာရှင်မျိုးဆက်များသည် ပါဝင်သော ပြဿနာများကို ကြိုးစားဖြေရှင်းခဲ့ကြသော်လည်း၊ ထင်ရှားစွာ ဆန့်ကျင်နေသော ဖော်ပြချက်များကို သဟဇာတဖြစ်အောင် မလုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပေ။ သမ္မာကျမ်းစာ၏ ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ ပုံစံနှင့် လောကီသမိုင်းမှတ်တမ်းများ၏ ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ ပုံစံအကြား ပြဿနာများလည်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။

Chronology. Every reader of the Old Testament notes at once the great amount of chronological data. The first impression is that it should be easy to arrive at correct dates, with the help of so much chronological information. However, all who have worked in the field of Biblical chronology know that it proves to be a difficult and often baffling field of study. Generations of scholars have tried their hands on the problems involved, and yet have been unable to harmonize certain apparently conflicting statements. Problems have also arisen between the chronological pattern of the Bible and that of secular historical records.

 

ဤအခက်အခဲများသည် ပညာရှင်အများစုကို ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို ဆိုးရွားစွာ သံသယဖြစ်စေခဲ့သည်။ အနည်းငယ်သာလျှင် ၎င်းတို့၏ တိကျမှုကို ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။ ဓမ္မဟောင်းပညာရှင်များသည် ၎င်းတို့ကို မိမိတို့စိတ်ကြိုက် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခဲ့ကြပြီး၊ မကြာခဏ ရှေးခေတ်ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ အယူအဆများနှင့် ကိုက်ညီရန် ပြောင်းလဲခဲ့ကြသည်။ ရလဒ်အနေဖြင့်၊ ပညာရှင်နှစ်ဦးသည် ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ ပြဿနာများစွာတွင် သဘောတူညီမှုမရခဲ့ပေ။ ၎င်းတို့အများစုက ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ အခက်အခဲများကို နောက်ကျစုစည်းသူများနှင့် တည်းဖြတ်သူများ၏ လက်ရာအဖြစ် ရှင်းပြခဲ့ကြပြီး၊ ၎င်းတို့သည် နားမလည်သော သမိုင်းအရင်းအမြစ်များကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး မကြာခဏ ဆန့်ကျင်နေသော အချက်အလက်များကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။

These difficulties have led most scholars to question seriously the chronological data of the Old Testament. Very few have felt confidence in their accuracy. Old Testament scholars have therefore dealt with them as they pleased—often changing them to fit modern concepts of ancient chronology. As a result, no two scholars have been able to agree on many chronological problems. Most of them have explained the chronological difficulties to be the work of late compilers and editors who used historical sources that they did not understand and that often contradicted one another. This conflicting material, the critics declare, was in some cases incorporated by the editor without any change, while in other cases editorial additions were made. When the editor failed to understand the real issues involved, he succeeded only in making matters worse than they were already.

 

ဘုရင်များခေတ်ကာလ၏ သမိုင်းမှတ်တမ်းများ ဘုရင်များခေတ်ကာလ၏ ဒါဝိဒ်၊ ရှောလမုန်နှင့် အခြားပုဂ္ဂိုလ်များသည် သမိုင်းဝင်ပုဂ္ဂိုလ်များဖြစ်သည်ကို ဝေဖန်သူများက သံသယမရှိပေ။ သို့သော် ဝေဖန်သူများသည် ဤဘုရင်များ၏ အမှုတော်များအကြောင်း ပြောပြထားသော ဇာတ်လမ်းများ၏ တိကျမှုကို ယုံကြည်မှုနည်းပါးသည်။ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုကို သမ္မာကျမ်းစာနှင့် အခြားခေတ်ပြိုင်မှတ်တမ်းများတွင် ဖော်ပြထားသည့် အနည်းငယ်သောကိစ္စများတွင်၊ အကောင့်နှစ်ခုအကြား သိသာထင်ရှားသော ကွဲလွဲမှုများရှိသည်ဟု ထောက်ပြထားသည်။ သမ္မာကျမ်းစာမဟုတ်သော မှတ်တမ်းများသည် ဖြစ်ရပ်များဖြစ်ပွားပြီးမကြာမီရေးသားထားသော စာရွက်စာတမ်းများတွင် တွေ့ရှိရပြီး၊ သမ္မာကျမ်းစာစာသားများသည် မျိုးဆက်တစ်ခုမှ တစ်ခုသို့၊ မကြာခဏ နှုတ်ဖြင့် ပို့လွှတ်ခဲ့သောကြောင့်၊ ပထမဖော်ပြထားသော စာရွက်စာတမ်းများသည် ဝေဖန်သမိုင်းပညာရှင်များက ပို၍ ယုံကြည်စိတ်ချရသည်ဟု ယူဆသည်။

Historical Reports of the Period of the Kings. No critic doubts that David, Solomon, and other men of the period of the kings are historical figures. But critics in general have little confidence in the accuracy of the stories told of the exploits of these kings. It is pointed out that in the few cases where an event is described in the Bible as well as in other contemporary records, there are always major discrepancies between the two accounts. Since the extra-Biblical records are found in documents written shortly after the events happened, while the Bible texts have been transmitted from generation to generation, often orally, the first-mentioned documents are considered more reliable by the critical historian. Accordingly, these secular sources should be given preference over the Bible as source material in the reconstruction of ancient history.

 

ဆန္ဒါဟိရိပ်၏ ဂျူဒါစစ်ဆင်ရေး ဆန္ဒါဟိရိပ်၏ ဂျူဒါစစ်ဆင်ရေးသည် ဤပြဿနာအမျိုးအစား၏ ဥပမာကောင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းကို သမ္မာကျမ်းစာရှိ ကျမ်းသုံးစောင် (၂ ရာဇဝင် ၁၈; ၁၉; ၂ ရာချုပ် ၃၂; ဟေရှာယ ၃၆; ၃၇) နှင့် အာရှုရိယား၏ ခေတ်ပြိုင်တော်ဝင်မှတ်တမ်းများတွင် အသေးစိတ်ဖော်ပြထားသည်။ ဂျူးလူမျိုးနှင့် အာရှုရိယားတို့၏ အကောင့်များတွင် အသေးစိတ်အချက်များစွာ ကွဲလွဲသည်။ သမ္မာကျမ်းဇာတ်လမ်းတွင် ထင်ရှားသော ဆန္ဒါဟိရိပ်၏ စစ်တပ်၏ ဘေးအန္တရာယ်ကို အာရှုရိယားမှတ်တမ်းများတွင် လုံးဝဖော်ပြမထားပေ။ သမ္မာကျမ်းစာအရ ဟိဇကိယ၏ အခွန်ကို လာခိရှမြို့သို့ ပို့ခဲ့သော်လည်း၊ ဆန္ဒါဟိရိပ်၏ မှတ်တမ်းများအရ နိနဝေမြို့သို့ ပို့ခဲ့သည်။ ဤအချက်များနှင့် အခြားကွဲလွဲမှုများသည် သမ္မာကျမ်းဇာတ်လမ်းကို ရေးသားသူသည် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်များကို မရေရာသောအခါ ရေးသားခဲ့သောကြောင့် မတိကျသည်ဟု ဝေဖန်သူများက ယူဆသည်။

Sennacherib’s Judean campaign serves as a good example of this type of problem, since it is described in detail in three books of the Bible (2 Kings 18; 19; 2 Chron. 32; Isa. 36; 37), and also in contemporary royal records of Assyria. Numerous details differ in the accounts as given by the two nations, the Jews and the Assyrians. The disaster of Sennacherib’s army, which plays a prominent part in the Biblical story, is not mentioned at all by the Assyrians. According to the Bible, Hezekiah’s tribute was sent to Lachish, but according to Sennacherib’s records, to Nineveh. These and other discrepancies are taken by the critics as evidence that the Biblical story was written down at a time when the writer had only a vague notion of what had actually happened, and is therefore inaccurate.

 

တရားဝင်စာရွက်စာတမ်းများ ဧဇရာ၊ နေဟမိနှင့် ဧသတာကျမ်းများကဲ့သို့ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာအချို့တွင် တရားဝင်အမိန့်များပါရှိသည်။ ၎င်းတို့ကို ဝေဖန်သူများက မမှန်ကန်သည်ဟု မကြာခဏ ခေါ်ဆိုကြပြီး၊ သမ္မာကျမ်းစာမဟုတ်သော ဂျူးစာပေများတွင် တွေ့ရှိရသည့် စိတ်ကူးယဉ်စာရွက်စာတမ်းများနှင့် တူညီသောအဆင့်တွင် ထားရှိခဲ့သည်။ ဤတရားဝင်အမိန့်များသည် နောက်ပိုင်းရေးသားသူများက ဇာတ်လမ်းများကို စစ်မှန်သယောင်ဖြစ်စေရန် ဖန်တီးထားသည်ဟု ဝေဖန်သူများက ဆိုသည်။ ဥပမာ၊ ဧဇရာ ၇:၁၂–၂၆ တွင် ဖော်ပြထားသော ဂျူးလူမျိုးများကို ထောက်ခံသည့်အတိုင်းအတာအထိ တရားဝင်အမိန့်များသည် မဖြစ်နိုင်ဟု ဝေဖန်သူများက ဆိုသည်။

Official Documents. Some books of the Old Testament, such as Ezra, Nehemiah, and Esther, contain official decrees. They have often been called spurious by the critics and put on the same level as those found in apocryphal Jewish literature, whose fictitious character can be demonstrated. These supposed official documents were fabrications of the later writer, it is claimed, to give to the stories in which they are inserted an air of authenticity. Official decrees, it is said by the critics, would not have favored the Jews to the extent described, for example, in Ezra 7:12–26, and hence cannot be accepted as authentic.

 

ဆာလံကျမ်းနှင့် အခြားသီချင်းများတွင် နောက်ကျသတ်မှတ်ချက်များ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာတွင်ပါရှိသော ဆာလံကျမ်းနှင့် အခြားသီချင်းများသည် ဝေဖန်သုံးသပ်သူများ၏ ပစ်မှတ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဆာလံကျမ်းများ၏ ရေးသားချိန်နှင့်ပတ်သက်၍ ဝေဖန်သူများ၏ အမြင်တစ်ခုမှာ- “ဆာလံကျမ်းအများစုသည် ဆာလံစာအုပ်ကို စုစည်းစဉ်အတွင်း ဘီစီ ၄၀၀ မှ ၁၀၀ နှင့် မကြာမီ ဘီစီ ၅ ရာစုတွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည်။ ဆာလံကျမ်းနှင့်ပတ်သက်၍ အမှန်တကယ်မေးခွန်းမှာ ၎င်းတွင် ဘီစီ ၂ ရာစု၏ မက္ကဗီယံဆာလံများ ပါဝင်သလား မဟုတ်ဘဲ၊ ဆာလံများထဲမှ မည်သည့်အရာများသည် ပြည်နှင်မှုမတိုင်မီ ကဗျာများဖြစ်သလဲ ဖြစ်သည်” (ရောဘတ်အိပ်ခ်ျဖါးဖာ၊ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းသို့ နိဒါန်း [နယူးယောက်၊ ၁၉၄၁]၊ စာမျက်နှာ ၆၂၉)။

Late Criteria in Psalms and Other Hymns. The Psalms and other songs found in the Old Testament have been another constant target of higher critics. Typical of the critical views in regard to this subject is a statement made concerning the time when the Psalms were written:

“The great majority of psalms was presumably written during the assembling of the Psalter, between 400 and 100 b.c. and shortly before, in the fifth century. The real question with regard to the Psalter is not whether it contains Maccabean psalms of the second century, but rather whether any psalms are pre-exilic poems” (Robert H. Pfeiffer, Introduction to the Old Testament [New York, 1941], p. 629).

 

ဥပမာ၊ “သင်၏အမွေတော်တောင်” ဟူသော စကားစုသည် မောရှေ၏သီချင်း (ထွက်မြောက်ရာ ၁၅:၁၇) တွင် ပါရှိပြီး၊ ၎င်းသည် ဇိအုန်တောင်ပေါ်တွင် ဗိမာန်တော်တည်ဆောက်ချိန်ဖြစ်သည့် ရှောလမုန်ခေတ်မတိုင်မီ ရေးသားမဖြစ်နိုင်ဟု ယူဆသည်။

Usually, isolated phrases constitute the only supposed “proof” of late authorship. That the expression “the mountain of thine inheritance,” for instance, occurs in the song of Moses (Ex. 15:17), is taken as evidence that this song was not composed earlier than Solomon’s time, when the Temple was built on Mt. Zion.

 

ဆာလံ ၁၁၀ သည် ဒါဝိဒ်၏ ဆာလံတစ်ပုဒ်ကို မက္ကဗီယံခေတ်တွင် သတ်မှတ်ရသည့် အကြောင်းအရင်းကို ဥပမာပြပေးသည်။ ပထမအခန်းကျမ်းတွင် ထာဝရဘုရား၏ ကြေညာချက်သည် “ထိုင်” ဟူသော ဟီဗြဲစကားလုံး “ရှဗ်” ဖြင့် စတင်သည်။ “ရှဗ်” ၏ “ရှ” (ဟီဗြဲတွင် စာလုံးတစ်လုံး) ကို အခန်းကျမ်း ၂ ၏ ပထမစာလုံး “မ”၊ အခန်းကျမ်း ၃ ၏ ပထမစာလုံး “အယင်”၊ နှင့် အခန်းကျမ်း ၄ ၏ ပထမစာလုံး “န” တို့နှင့် ပေါင်းစပ်လိုက်သောအခါ “ရှမ်အယင်န” ဟူသော သံစဉ်များကို ထုတ်လုပ်ပေးပြီး၊ သင့်လျော်သော သရသံများဖြင့် “ရှိမဲအွန်” သို့မဟုတ် “ဆိမုန်” ဟု ဖတ်ရသည်။ ဤအမည်သည် ဆိမုန်မက္ကဗီးယပ်ကို ရည်ညွှန်းရမည်ဟု ဝေဖန်သူများက ဆိုပြီး၊ ဆာလံ ၁၁၀ သည် ဘီစီ ၁၄၁ တွင် ဆိမုန်မက္ကဗီးယပ်ကို ခေါင်းဆောင်နှင့် ယဇ်ပုရောဟိတ်အဖြစ် တရားဝင်အတည်ပြုသည့် ဗျာဒိတ်ဖြစ်သည်ဟု ၎င်းတို့က ဆိုသည် (ရောဘတ်အိပ်ခ်ျဖါးဖာ၊ စာမျက်နှာ ၆၃၀)။

Ps. 110 may serve as a typical example of the reason why, according to critics, a “Davidic” psalm should be dated in the Maccabean age. In the first verse the Lord’s pronouncement begins with the Hebrew word sheb, “sit.” The sh (one letter in Hebrew) of the word sheb, taken together with the first letter of v. 2, m, the first letter of v. 3, ‘ (ayin), and the initial letter of v. 4, n, produce the group of consonants shm‘n, which, with the appropriate vowels, reads Shime‘on, or Simeon. This name, it is claimed by the critic, must refer to Simon Maccabeus, and therefore Ps. 110 was “the oracle by which Simon Maccabeus was solemnly confirmed in the office of leader and high priest in 141 b.c.” (ibid., p. 630).

 

ဧဇကျေလအချိန်နောက်ကျမှု မကြာသေးမီနှစ်များအထိ၊ ဧဇကျေလကျမ်း၏ စစ်မှန်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ မေးခွန်းများစွာ ထပ်မံမေးမြန်းခဲ့ခြင်းမရှိပေ။ ပညာရှင်များသည် ဧဇကျေလသည် ဂျဟိုအာချင်နှင့်အတူ ဗာဗုလုန်သို့ ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခံရသော ဟီဗြဲလူမျိုးတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ ထိုနေရာတွင် ၎င်း၏အမည်ဖြင့် ဗျာဒိတ်များကို ရေးသားခဲ့သည်ဟူသော ရိုးရာအမြင်ကို ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံခဲ့ကြသည်။ အမှန်မှာ၊ ဝေဖန်ပညာရှင်များစွာသည် ဧဇကျေလ၏ ရိုးရာရက်စွဲကို အလွန်တည်ငြိမ်သည်ဟု ယူဆခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို ပဉ္စမ ကျမ်းစာ၏ ယဇ်ပုရောဟိတ်ဆိုင်ရာ အချက်အလက်များ၏ အစွန်းရောက်ပြန်လည်တည်ဆောက်မှုတွင် အဓိကထောက်တိုင်အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည် (စာမျက်နှာ ၁၅၂ ကိုကြည့်ပါ)။

Problem of Deutero-Isaiah. For a discussion of this problem see Vol. IV, pp. 84-86.

Late Date of Ezekiel. Until recent years little question was raised regarding the authenticity of the book of Ezekiel. Scholars generally accepted the traditional view that Ezekiel was a Hebrew carried captive to Babylon with Jehoiachin, and that there he composed the prophecies that bear his name. In fact, so settled did many critical scholars consider the traditional date of Ezekiel that they made it a corner post in the radical reconstruction of the priestly materials (see p. 152) of the Pentateuch.

 

သို့သော် ၁၉၂၄ ခုနှစ်တွင် ဂူစတာဗ်ဟိုးလရှာသည် ဧဇကျေလ၏ လေ့လာမှုတွင် ခေတ်သစ်တစ်ခုကို စတင်ခဲ့ပြီး၊ ကျမ်းစာတစ်ခုလုံး၏ စစ်မှန်သောအပိုင်းများသည် ကဗျာဖြင့်သာ ရေးသားထားသည်ဟု အကြံပြုခဲ့သည်။ ၎င်း၏ ကျယ်ပြန့်သောလေ့လာမှု၏ ရလဒ်အနေဖြင့်၊ ကျမ်းစာတစ်ခုလုံး၏ အခန်းကျမ်း ၁၇၀ ထက်နည်းသော အပိုင်းများသာ ဧဇကျေလ၏ လက်ရာဖြစ်သည်ဟု ၎င်းက ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။ ၁၉၃၁ ခုနှစ်တွင် စီစီတိုးရီက ပို၍ အစွန်းရောက်သော လက်ရာ (ဆူဒို-ဧဇကျေလနှင့် မူရင်းဗျာဒိတ် [နယူးဟေဗင်း: ယေးလ်တက္ကသိုလ်စာနယ်ဇင်း၊ ၁၉၃၀]) ဖြင့် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး၊ ကျမ်းစာသည် ဘီစီ ၃ ရာစုတွင် ရေးသားထားသော စိတ်ကူးယဉ်ဖြစ်သည်ဟု ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။

In 1924, however, Gustav Hölscher introduced a new period in the study of Ezekiel by suggesting that in general the only genuine parts of the book were written in poetry. As a result of his extensive study he concluded that less than 170 verses of the entire book were actually the work of Ezekiel. In 1931 C. C. Torrey followed with an even more radical work (Pseudo-Ezekiel and the Original Prophecy [New Haven: Yale University Press, 1930]), concluding that the book is a fiction written in the 3d century b.c.

 

ဤအမြင်မှ နောက်ဆုံးထွက်ရှိသော အဓိကလေ့လာမှုမှာ ဒဘလျူအေအာဝင်၏ လက်ရာဖြစ်သည် (ဧဇကျေလ၏ ပြဿနာ [ချီကာဂို: ချီကာဂိုတက္ကသိုလ်၊ ၁၉၄၃])။ ၎င်းသည် ဧဇကျေလကို စစ်မှန်သောအချက်အလက်များ၏ အဓိကအချက်နှင့် နောက်ပိုင်းရေးသားသူများ၏ မှတ်ချက်များစွာဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်ဟု ယူဆသည်။ ၎င်းသည် ကျမ်းစာအပိုင်းအမျိုးမျိုး၏ နိဒါန်းစကားစုများကို နှိုင်းယှဉ်ခြင်းနှင့် စာပေပုံစံ၏ အသေးစိတ်ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုဖြင့် စစ်မှန်သောအချက်အလက်များကို မမှန်ကန်သောအချက်အလက်များမှ ခွဲထုတ်ရန် ကြိုးစားသည်။ ၎င်းသည် ဧဇကျေလရေးသားခဲ့သည်များကို နားလည်မှုလွဲမှားစေသော မှတ်ချက်များအဖြစ် အချို့အပိုင်းများကို ဖော်ထုတ်သည်။ အာဝင်သည် “ဧဇကျေလထံမှ ကျွန်ုပ်တို့ရရှိထားသော အချက်အလက်များသည် ၎င်း၏ ကျမ်းစာ၏ ပထမအခန်းကျမ်း ၃၉ ၏ အကြောင်းအရာ၏ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းထက် နည်းပါးသည်” ဟု ကောက်ချက်ချသည် (စာမျက်နှာ ၂၈၃)။ ၎င်းသည် စစ်မှန်သော အဓိကအချက်သည် ပါလက်စတိုင်းတွင် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ နောက်ပိုင်းတည်းဖြတ်သူများသည် ထိုနေရာတွင်သာမက ဗာဗုလုန်နှင့် အီဂျစ်တွင်လည်း လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး၊ ကျမ်းစာတစ်ခုလုံးကို ဟယ်လီနစ်ခေတ်တွင် ၎င်း၏လက်ရှိပုံစံဖြင့် စုစည်းခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်သည်။

The most recent major study from this general point of view is that of W. A. Irwin (The Problem of Ezekiel[Chicago: The University of Chicago, 1943]). He sees Ezekiel as made up of a nucleus of authentic materials, together with much commentary on these by later writers. He seeks to separate genuine from spurious materials by a comparison of the phrases that introduce different sections of the book, and by an elaborate analysis of literary style. He identifies certain passages as later commentary on other passages because he sees them as misinterpretations of what Ezekiel actually wrote. Irwin concludes, “The material which we possess from the prophet Ezekiel constitutes rather less than 25 per cent of the bulk of the first thirty-nine chapters of his book” (ibid., p. 283). He believes that the genuine nucleus was written in Palestine, that later editors worked probably not only there but also in Babylon and Egypt, and that the whole book was assembled in its present form in Hellenistic times.

 

 

ဒံယေလ၏ မက္ကဗီယံခေတ်သတ်မှတ်ချက် ဒံယေလကျမ်း၏ ဝေဖန်ပြဿနာများနှင့်ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးချက်အတွက် တတိယအုပ်၊ စာမျက်နှာ ၇၄၆–၇၅၀၊ ၈၁၄–၈၁၇ ကို ကြည့်ပါ။

Maccabean Dating of Daniel. For a discussion of the critical problems of the book of Daniel see Vol. IV, pp. 746-750, 814-817.

 

အဆင့်မြင့်ဝေဖန်ရေးအငြင်းအခုံများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်း အဆင့်မြင့်ဝေဖန်သူများက တင်ပြထားသော အရေးကြီးသော အငြင်းအခုံများကို အထက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ ဤအဓိကအငြင်းအခုံများကို ယခုထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် လိုအပ်သည်—ဝေဖန်ရေးအမြင်ကို ထောက်ခံရန် အသုံးပြုသော အသေးအဖွဲအချက်များစွာကို စစ်ဆေးရန် မလိုအပ်ပေ။

Consideration of Higher Critical Arguments.—Some of the most important arguments offered by higher critics have been presented above. A consideration of these major arguments is now in order—it is not necessary to examine the many minor points of evidence that are used to support the critical point of view.

 

ဘုရားသခင်၏နာမတော်များ

ဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာများတွင် ဘုရားသခင်၏ နာမတော်များ ကွဲပြားစွာ ပေါ်ပေါက်မှုအပေါ် တည်ဆောက်ထားသော သီအိုရီများသည် ကျမ်းစာဝေဖန်ရေးအဆင့်မြင့်မှု၏ အခြေခံဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့သည် ယနေ့တိုင် ၎င်း၏ အဓိကထောက်တိုင်များအဖြစ် ယူဆခံရသည်။ ကွန်ဆာဗေးတစ် ပညာရှင်များက ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင် ဘုရားသခင်၏ နာမတော်များ ကွဲပြားစွာ အသုံးပြုထားခြင်းသည် စာရေးဆရာများစွာ၏ အထောက်အထားဖြစ်သည်ဟူသော အဆိုကို အကြောင်းပြချက်မရှိဟု ထောက်ပြခဲ့ကြသည်။ ရှေးဟောင်း ဘာသာပြန်မူများဖြစ်သော LXX (ဂရိဘာသာသို့ပြန်ဆိုထားသော ဟေဗြဲကျမ်း) တွင် ၎င်းတို့ ဘာသာပြန်ရာတွင် အသုံးပြုခဲ့သော ဟေဗြဲစာသားသည် ယခုလက်ရှိ မက်ဆိုရက်တစ်စာသား (Masoretic Text) တွင်ရှိသော ဘုရားသခင်၏ နာမတော်များနှင့် မတူညီသည့် နေရာများစွာရှိကြောင်း ပြသထားသည် (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၃၄-၃၆ ကိုကြည့်ပါ)။ ဟေဗြဲစကားလုံး ’Elohim ကို ယေဘုယျအားဖြင့် LXX တွင် ဂရိစကားလုံး Theos “ဘုရားသခင်” ဟု ဘာသာပြန်ထားပြီး၊ Yahweh ကို ဂရိစကားလုံး Kurios “သခင်” ဟု ဘာသာပြန်ထားသည်။ သို့သော် နေရာများစွာတွင် Kurios ဟူသောစကားလုံးကို လက်ရှိဟေဗြဲစာသားတွင် ’Elohim ရှိသည့်နေရာများတွင် တွေ့ရပြီး Theos ကို ဟေဗြဲစာသားတွင် Yahweh ရှိသည့်နေရာများတွင် တွေ့ရသည်။ ဤလေ့လာတွေ့ရှိချက်သည် ကွန်ဆာဗေးတစ် ပညာရှင်များအား ’Elohim၊ Yahweh နှင့် ’Adonai (LXX တွင် Kurios ဟုလည်း ဘာသာပြန်ထားသည်) ဟူသော ဘုရားသခင်၏ နာမတော်များကို ယနေ့ခေတ်တွင် “ဘုရားသခင်” နှင့် “သခင်” ဟူသော နာမတော်များကို အသုံးပြုသည့်ပုံစံအတိုင်း အပြန်အလှန်အသုံးပြုခဲ့ကြသည်ဟု ကောက်ချက်ချစေသည်။ ထို့ကြောင့် မည်သည့်ကျမ်းပိုဒ်တွင်မဆို သတ်မှတ်ထားသော ဘုရားသခင်၏ နာမတော်တစ်ခုကို အသုံးပြုခြင်းသည် အထူးအရေးပါမှုမရှိပေ။

The Divine Names. The theories built on the occurrence of different divine names in the Old Testament books have formed the basis of all higher Bible criticism, and are still considered its main pillars. Conservative scholars have long pointed to the lack of any valid reason for the assertion that the different divine names in the Old Testament are evidence of multiple authorship. Ancient versions such as the LXX show that the Hebrew text from which they were translated seems to have had divine names that differ, in many instances, from those found in the Masoretic text (see Vol. I, pp. 34-36). The Hebrew word ’Elohim is generally represented in the LXX by the Greek word Theos, “God,” and Yahweh by the Greek Kurios, “Lord.” But in many instances the word Kurios is found in passages where the present Hebrew text has ’Elohim, and Theos appears where the Hebrew text has Yahweh. This observation leads conservative scholars to the conclusion that the divine names ’Elohim, Yahweh, and ’Adonai (which the LXX also renders as Kurios) were formerly used as interchangeably as the names “God” and “Lord” are today. Consequently, no particular significance can be attached to the use of a particular divine name in any given passage.

 

ဤကွန်ဆာဗေးတစ် ပညာရှင်များ၏ သီအိုရီသည် အိုင်ဇိုင်ယာ၏ ဒက်ဒ်စီးစကရိုး (Dead Sea Scroll) တစ်ခုမှ ပထမဆုံးအကြိမ် မှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြခံခဲ့ရသည်။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ အဓိကစာအုပ်တစ်အုပ်၏ ပြီးပြည့်စုံသော လက်ရေးစာမူတစ်ခုကို ဘီစီ ဒုတိယရာစုနှစ်တွင် ထုတ်လုပ်ခဲ့သည့် တွေ့ရှိမှု (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၃၁ မှစ၍ ကြည့်ပါ) သည် ယခုလက်ရှိ မက်ဆိုရက်တစ်စာသား (အေဒီ နဝမရာစုနှစ်မှ) သည် မူရင်းစာသားများနှင့် တစ်ထောင်စုနှစ်ပိုနီးကပ်သော စာမူများတွင် ပေါ်ထွက်ခဲ့သည့် ဘုရားသခင်၏ နာမတော်များကို တသမတ်တည်း ထိန်းသိမ်းထားသည် သို့မဟုတ် မတူညီသော အသုံးအနှုန်းများကို အပြန်အလှန်အသုံးပြုထားသည်ကို ဆုံးဖြတ်နိုင်စေခဲ့သည်။ အိုင်ဇိုင်ယာ၏ ဒက်ဒ်စီးစကရိုး (1QIsa) ၏ စာသားကို စစ်ဆေးရာ ဤရှေးဟောင်း ဟေဗြဲကျမ်းစာလက်ရေးစာမူသည် မက်ဆိုရက်တစ်စာသားနှင့် ဘုရားသခင်၏ နာမတော်များ ကွဲပြားမှုကို ကျမ်းပိုဒ် ၁၆ ခုတွင် တွေ့ရသည်။ ဤသည်မှာ ဤနာမတော်များသည် စာရေးဆရာဆုံးဖြတ်ရန် မည်သည့်အခြေခံမှ မပေးနိုင်ကြောင်း အဆုံးအဖြတ်ပေးသော သက်သေဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ကျမ်းစာဝေဖန်ရေးအဆင့်မြင့်မှု၏ အဆောက်အအုံသည် ဘုရားသခင်၏ နာမတော်များ၏ ကွဲပြားသော အသုံးပြုမှုအပေါ် တည်ဆောက်ထားသည့်အတွက် ဤအဆောက်အအုံတစ်ခုလုံးသည် သံသယဝါဒ၏ ကန္တာရတွင် တုန်ခါနေသော မိုးကုပ်စက်ဝိုင်းပေါ်တွင် လွင့်မျောနေသော မြူခိုးကဲ့သို့ ဖြစ်နေသည်။ အောက်ဖော်ပြပါ စာရင်းသည် အိုင်ဇိုင်ယာ၏ ဒက်ဒ်စီးစကရိုးနှင့် တစ်ထောင်စုနှစ်အကြာ မက်ဆိုရက်တစ်စာသားအကြား ဘုရားသခင်၏ နာမတော်များ၏ ကွဲပြားမှုများကို ဖော်ပြထားသည်။

This theory proposed by conservative scholars was proved correct for the first time by a Dead Sea scroll of Isaiah. Discovery of a complete manuscript of a major book of the Old Testament produced in the 2d century b.c. (see Vol. I, p. 31 ff.) made it possible to determine whether the Masoretic text as we have it today (from the 9th century a.d.) is or is not consistent in retaining the divine names as they appeared in manuscripts a millennium closer to the originals, or whether the various terms are used more or less interchangeably. An examination of the text of the complete Dead Sea scroll of Isaiah revealed that this ancient Hebrew Bible manuscript (1QIs^a) differs from the Masoretic rendering of the different divine names in 16 passages. This is conclusive evidence that these names provide no basis whatever for determining authorship. And inasmuch as the edifice of higher criticism has been built upon the varying usage of the divine names, the entire structure is left suspended like a mirage on the tremulous horizon of the arid desert of skepticism. The following list presents the differences in the use of the divine names between this Dead Sea scroll of Isaiah and the Masoretic text a millennium later:

ဒက်ဒ်စီးစကရိုး အိုင်ဇိုင်ယာ (1QIsa)	မက်ဆိုရက်တစ် ဟေဗြဲစာသား	ကိုးကားချက်များ
’Adonai	Yahweh	အိုင်ဇိုင်ယာ ၃:၁၇; ၃၈:၁၄
Yahweh	’Adonai	အိုင်ဇိုင်ယာ ၆:၁၁; ၇:၁၄; ၉:၇; ၂၁:၁၆; ၂၈:၂
’Elohim	Yahweh	အိုင်ဇိုင်ယာ ၄၀:၇; ၄၂:၅; ၅၀:၅
Yahweh	’Adonai Yahweh	အိုင်ဇိုင်ယာ ၂၈:၂၂; ၄၉:၂၂; ၅၂:၄; ၆၁:၁
Yahweh ’Elohim	’Adonai Yahweh	အိုင်ဇိုင်ယာ ၆၁:၁၁
Yahweh ’Elohim	’Elohim	အိုင်ဇိုင်ယာ ၂၅:၉

 

 

 

Dead Sea Isaiah Scroll (1QIsa)	Masoretic Hebrew Text	References
’Adonai	Yahweh	Isa. 3:17; 38:14.
Yahweh	’Adonai	Isa. 6:11; 7:14; 9:7; 21:16; 28:2.
’Elohim	Yahweh	Isa. 40:7; 42:5; 50:5.
Yahweh	’Adonai Yahweh	Isa. 28:22; 49:22; 52:4; 61:1.
Yahweh ’Elohim	’Adonai Yahweh	Isa. 61:11.
Yahweh ’Elohim	’Elohim	Isa. 25:9.

 

 

 

ဤဇယားသည် အိုင်ဇိုင်ယာ၏ ကျမ်းပိုဒ် ၁၆ ခုတွင် ဒက်ဒ်စီးစကရိုးနှင့် မက်ဆိုရက်တစ်စာသားအကြား ဘုရားသခင်၏ နာမတော်များ၏ ကွဲပြားမှုကို ပြသထားသည်။ လက်ရှိဟေဗြဲစာသားတွင် နာမတော်များ၏ ပေါ်ထွက်မှုအပေါ် အခြေခံထားသော သီအိုရီတစ်ခု၏ မမှန်ကန်မှုကို ထင်ရှားစွာ ပြသထားသည်။ ထို့ပြင် ကွန်ဆာဗေးတစ်အမြင်ဖြစ်သော ဘုရားသခင်၏ နာမတော်သုံးခုကို ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတစ်လျှောက် အပြန်အလှန်အသုံးပြုထားသည်ဆိုသည့်အမြင်သည် မှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြခံရသည်။ ဤသက်သေသည် ကျမ်းစာဝေဖန်ရေးအဆင့်မြင့်သူများ၏ နည်းလမ်းများ၏ အခြေခံမမှန်ကန်မှုနှင့် ၎င်းတို့၏ တင်းကျပ်သော ကောက်ချက်များ၏ ယုံကြည်မရမှုကို ထင်ရှားစွာ သက်သေပြသည်။ ဤသက်သေတစ်ခုတည်းသာရှိသည်ဟု ယူဆလျှင်ပင် ၎င်းတို့၏ အဆိုသည် လုံးဝမခိုင်လုံပေ။

This tabulation shows that in 16 Isaiah texts there are differences in the divine names used, between this Dead Sea scroll and the Masoretic text. The fallacy of basing a hypothesis on the occurrence of certain divine names in the existing Hebrew text is clear. Furthermore, the conservative view, that the three divine names were used more or less interchangeably throughout the Old Testament, is vindicated. There could be no more eloquent testimony to the fundamental inaccuracy of the methods followed by higher critics and of the unreliability of their dogmatic conclusions. Even if there were no evidence but this, their position would be left completely untenable.

 

ရေလွှမ်းမိုးခြင်းအကြောင်းကို ဘေဘီလုံးမှ ချေးငှားခြင်းမဟုတ်ပါ

သမ္မာကျမ်းနှင့် ဘေဘီလုံးရေလွှမ်းမိုးခြင်းအကြောင်း ပုံပြင်များအကြား တူညီမှုများသည် ထင်ရှားသော်လည်း၊ ဤတူညီမှုများသည် ကမ္ဘာဦးကျမ်းစာရေးသူသည် ဘေဘီလုံးမှ ချေးငှားခဲ့သည်ဟူသော သက်သေမဟုတ်ပေ။ ဤပုံပြင်နှစ်ခုအကြား ကြီးမားသော ကွဲပြားမှုများလည်း ရှိသည်။ နိုအာ၊ “ဖြောင့်မတ်ခြင်း၏ ဟောပြောသူ” သည် သူ၏လူများထံ သတိပေးချက်မှုကို ဟောပြောခဲ့ပြီး သူ၏ခေတ်ပြိုင်လူများကို ပြောင်းလဲရန်နှင့် ကယ်တင်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်ဟု ယူဆရပြီး၊ ဘေဘီလုံးနိုအာဖြစ်သူ Ut-napishtim သည် နိုအာ၏ နာမည်နှင့် မတူညီပေ။ ၎င်းသည် သူ၏လူများကို လှည့်စားရန် တာဝန်ပေးခံရပြီး ၎င်းတို့လည်း သင်္ဘောများတည်ဆောက်ပြီး မိမိကိုယ်ကို ကယ်တင်ခြင်းမှ တားဆီးရန်ဖြစ်သည်။

The Flood Story Not Borrowed From the Babylonians. Similarities between the Biblical and Babylonian accounts of the Flood are obvious, but these similarities do not constitute proof that the writer of Genesis borrowed his story from the Babylonians. There are also great differences between the two stories. While Noah, the “preacher of righteousness,” proclaimed a message of warning to his fellow men and doubtless bent every effort to convert and save his contemporaries, the Babylonian Noah—whose name, Ut-napishtim, bears no resemblance to that of Noah—was commissioned to deceive his fellow citizens in order to prevent them from also building ships and saving themselves.

 

ထို့ပြင် သမ္မာကျမ်းသည် ရေလွှမ်းမိုးခြင်းကို ဆိုးယုတ်သော လူသားများအပေါ် ဖြောင့်မတ်သော အပြစ်ဒဏ်အဖြစ် ဖော်ပြထားပြီး၊ ဘေဘီလုံးပုံပြင်သည် ဘုရားများ၏ စိတ်အလိုအတိုင်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် ကြီးမားသော ဘေးဒုက္ခတစ်ခုဟု ဖော်ပြသည်။ ၎င်းတွင် ဘုရားများ၏ “နှလုံးသားက” “ရေလွှမ်းမိုးခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့” သော်လည်း ၎င်း၏ ဖျက်ဆီးမှုရလဒ်များကို မြင်သောအခါ ၎င်းတို့သည် “ရေလွှမ်းမိုးခြင်းကြောင့် ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်ကာ” “အနူး၏ ကောင်းကင်သို့ တက်သွား” ၍ “ခွေးများကဲ့သို့ ကျုံ့ထိုင်နေ” ကာ “အပြင်ဘက်နံရံတွင် ကပ်ထိုင်နေ” ကြသည်။ ၎င်းတို့အနက် အိရှတာ (Ishtar) နတ်ဘုရားမသည် “မွေးဖွားနေသော မိန်းမကဲ့သို့ အော်ဟစ်ကာ” ၎င်း၏လူများကို ဖျက်ဆီးရန် “ဘုရားများ၏ စည်းဝေးပွဲတွင် ဆိုးယုတ်သောစကားကို ပြောခဲ့သည့်အတွက်” နောင်တရခဲ့သည်။ တူညီမှုများသည် ဘုံရင်းမြစ်တစ်ခုကို ညွှန်ပြသော်လည်း၊ ဤကွဲပြားမှုများသည် သမ္မာကျမ်းပုံပြင်သည် ဘေဘီလုံးပုံပြင်ထက် ပိုမိုသန့်ရှင်းပြီး၊ ပိုမိုမြင့်မြတ်၊ ကိုယ်ကျင့်တရား၊ ယုတ္တိဗေဒဆန်ပြီး တသမတ်တည်းဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားစွာ ပြသသည်။ သမိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် ပို့လွှတ်မှုလုပ်ငန်းစဉ်အတွင်း သန့်ရှင်းမှုထက် ညစ်ညမ်းမှုကို ခံစားရတတ်သည့်အချက်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားလျှင်၊ ဘေဘီလုံးပုံပြင်သည် ကမ္ဘာဦးကျမ်းတွင် ဖော်ပြထားသော မူရင်းပုံပြင်၏ ပုံပျက်ပန်းပျက်ဖြစ်သည်ဟု ယူဆရန်မှာ ပို၍ယုတ္တိရှိသည်။ သို့သော် ဘေဘီလုံးပုံပြင်၏ တည်ရှိမှုသည် ရေလွှမ်းမိုးခြင်း၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ မှန်ကန်မှုကို ကောင်းမွန်စွာ သက်သေပြသည်။

Again, the Bible describes the Flood as a righteous punishment upon the wicked antediluvians, whereas the Babylonian story gives the impression that the cataclysm was due to a whim of the gods. It states that their “heart led” them “to produce the flood,” yet when its destructive results were seen they became so “frightened by the deluge” that they, “shrinking back, ascended to the heaven of Anu,” “cowered” there “like dogs,” and “crouched against the outer wall.” One of them, the goddess “Ishtar, cried out like a woman in travail,” and regretted deeply having spoken “evil in the assembly of the gods, ordering battle for the destruction of my people.” Though the similarities point to a common origin, these differences, typical of many found in the two stories, show clearly that the Biblical account has preserved a purer account, infinitely more elevated, moral, logical, and consistent with itself than its Babylonian counterpart. In view of the fact that historical facts generally suffer adulteration—rather than purification—during the process of transmission, it is far more reasonable to consider the obviously inferior Babylonian account a perversion of the original as represented by Genesis. The very existence of the Babylonian story is, nevertheless, excellent testimony to the historicity of the Deluge.

 

ဘေဘီလုံးရေလွှမ်းမိုးခြင်းပုံပြင်ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီးနောက်၊ ပညာရှင်များသည် ကမ္ဘာ့လူမျိုးအမျိုးမျိုးမှ ထိန်းသိမ်းထားသော အလားတူပုံပြင်များကို တိုက်ကြီးတိုင်းနှင့် ပင်လယ်ကျွန်းများစွာတွင် တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ရှေးအီဂျစ်လူမျိုးများသည် ဤပုံပြင်ကို သိရှိခဲ့သည်။ ရေလွှမ်းမိုးခြင်း၏ ကြီးမားသော အမှတ်တရများသည် အက်စကီမိုလူမျိုးများ၊ ဗဟိုအမေရိက၏ အိန္ဒိယလူမျိုးများ၊ တောင်အမေရိက၏ တောင်ဘက်အကျဆုံး နေထိုင်သူများ၊ အီရန်လူမျိုးများ၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊ ဗဟိုအာရှ လူမျိုးများနှင့် ပစိဖိတ်ကျွန်းသားများအကြား ရှင်သန်နေသည်။ ဤပုံပြင်များသည် ရှည်လျားပြီး များသောအားဖြင့် နှုတ်ဖြင့် ပို့လွှတ်မှုကြောင့် ကွဲပြားမှုများရှိသော်လည်း၊ ၎င်းတို့အများစုသည် ဘေးဒုက္ခသည် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာဖြစ်သည်၊ အနည်းငယ်သာ ကယ်တင်ခံရသည်၊ နှင့် သင်္ဘောတစ်စီးကို ပြင်ဆင်ပေးထားသည်ဟူသော အရေးကြီးသော အချက်များတွင် သဘောတူညီမှုရှိသည်။

Since the Babylonian Flood story was discovered, scholars have found many similar stories preserved by the various peoples of earth, on every continent and many islands of the sea. The ancient Egyptians knew of the story. The memory of a great Flood survives among the Eskimos; the Indians of Central America; the most southern inhabitants of South America; the Iranians; the people of India, China, and Central Asia; and the islanders of the Pacific. Although the various accounts show differences, because of long, and in many cases oral, transmission, most of them agree in several important points, as for example that the catastrophe was universal, that only a few were saved, and that an ark was provided.

 

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရေလွှမ်းမိုးခြင်းအကြောင်း ရှေးဟောင်းနှင့် ခေတ်သစ်လူမျိုးများအကြား ပုံပြင်များစွာ တည်ရှိမှုသည် ဤဖြစ်ရပ်၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ မှန်ကန်မှုကို ပြင်းထန်စွာ ညွှန်ပြသည်။ ဘေဘီလုံးရေလွှမ်းမိုးခြင်းပုံပြင်သည် ဤကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဘေးဒုက္ခ၏ အမှတ်တရများကို ထိန်းသိမ်းထားသော ပုံပြင်များစွာအနက် တစ်ခုသာဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် သမ္မာကျမ်းပုံပြင်ထက် အခြားမည်သည့်ရေလွှမ်းမိုးခြင်းအကြောင်းထက်မဆို ပိုမိုတူညီသည်မှာ ၎င်းသည် သင်္ဘောဆိုက်ရောက်ရာ ဒေသမှဖြစ်ပြီး လူသားမျိုးနွယ်သည် ထိုနေရာတွင် ပြန်လည်အမြစ်တွယ်ခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ရေလွှမ်းမိုးခြင်း၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ မှန်ကန်မှုကို လက်ခံလျှင်၊ ကမ္ဘာဦးကျမ်း၏ စာရေးဆရာသည် ဘေဘီလုံးမှ ပုံပြင်ကို ချေးငှားခဲ့သည်ဟူသော ယူဆချက်အတွက် အခြေခံမရှိတော့ပေ။ အကြောင်းမှာ ဤယူဆချက်သည် ၎င်းသည် ဒဏ္ဍာရီဖြစ်ပြီး သမိုင်းဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်မဟုတ်ဟူသော အခြေခံပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားခြင်းဖြစ်သည်။

The existence of numerous stories about a universal flood among both ancient and modern peoples strongly implies the historicity of this event. The Babylonian Flood story is therefore only one of many that have kept alive the memory of this, the greatest of all catastrophes to fall upon our world. That it is more similar to the Bible story than any other account of the Flood is due to the fact that it comes from the very region where the ark landed and the human race again took root. Once the historicity of the Flood is granted, there is no longer any basis for the assumption that the Jews borrowed the story from the Babylonians, for the argument that the author of Genesis borrowed his story from other sources is based on the assumption that it is a legend and not a historical account.

 

ဘူမိဗေဒသည် ရေလွှမ်းမိုးခြင်း၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အတိုင်းအတာကို ထပ်မံသက်သေပြသည်။ အပင်များနှင့် တိရစ္ဆာန်များ၏ ဖိုဆီးလ်ရုပ်ကြွင်းများသည် ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်တစ်ခုလုံးနီးပါးတွင် ဖြန့်ဝေထားသည်။ ဤရုပ်ကြွင်းများသည် အမြဲလိုလို ရေဖြင့်—မကြာခဏ ပြင်းထန်စွာ ရွေ့လျားနေသော ရေဖြင့်—အလွှာခွဲထားသော ကျောက်သားများတွင် ဖြစ်ပေါ်သည်။ ဤရုပ်ကြွင်းများ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ဖြန့်ဝေမှုနှင့် ၎င်းတို့၏ မြှုပ်နှံထားမှု၏ အနက်သည် နိုအာခ်ျရေလွှမ်းမိုးခြင်း၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အတိုင်းအတာနှင့် ပြင်းထန်သော အင်အားကို ထင်ရှားစွာ သက်သေပြသည်။ ကျောက်သားများနှင့် ၎င်းတို့တွင်ပါဝင်သော ဖိုဆီးလ်များ၏ သက်သေသည် ဤကမ္ဘာပေါ်ရှိ အပင်နှင့် တိရစ္ဆာန်ဘဝများသည် တစ်ကြိမ် ရေလွှမ်းမိုးခြင်းဖြင့် ပျက်စီးခဲ့သည်ကို တိတ်ဆိတ်စွာ သက်သေပြသည်။ အခြားမည်သည့်သီအိုရီမှလည်း လေ့လာတွေ့ရှိထားသော ဘူမိဗေဒဆိုင်ရာ အချက်အလက်များအားလုံးကို တသမတ်တည်းနှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရသော ရှင်းပြချက်ကို ပေးနိုင်ခြင်းမရှိပေ။ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၇၀-၉၇ ကိုကြည့်ပါ။

Geology itself provides further concrete evidence of the universal extent of the Deluge. The fossil remains of plants and animals are found distributed over practically the entire service of the earth. These remains always occur in stratified rock deposits, which, almost without exception, were deposited in their present position by water—often obviously by waters in violent motion. The universal distribution of these remains and the depth of their burial testify unmistakably to both the worldwide extent and the terrific violence of the Noachian Deluge. The evidence of the rocks and the fossils they contain is mute but eloquent testimony to the fact that plant and animal life on this earth was once obliterated by a flood. No other theory offers a consistent and credible explanation of all the observed geological facts. See Vol. I, pp. 70-97.

 

မောရှေသည် ပင်တာတိွတ်ကို ရေးသားနိုင်ခဲ့သည်

ဝဲလ်ဟောက်ဇင် ပညာကျောင်းမှ မောရှေသည် ဒုတိယထောင်စုနှစ်ဘီစီတွင် ဟေဗြဲဘာသာဖြင့် ပင်တာတိွတ်ကို ရေးသားနိုင်ခြင်းမရှိဟု ပထမဆုံးအဆိုပြုခဲ့စဉ်က ထိုအချိန်တွင် ဟေဗြဲဘာသာကို စာဖြင့်မရေးသားနိုင်သေးဟု ဆိုခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ဘီစီ နဝမရာစုနှစ်မှ မိုအာဘိုက်ကျောက်စာ (Moabite Stone) မတိုင်မီ ဟေဗြဲစာသားများ သို့မဟုတ် လက်ရေးစာမူများ မသိရှိခဲ့ပေ။ ထို့နောက် ၁၈၈၇ ခုနှစ်တွင် အမန်နာတက်ဘလက်များ (Amarna Tablets) ၏ ထူးကဲသော ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ပါလက်စတိုင်း၊ ဆီးရီးယား နှင့် အခြားအာရှဘုရင်များမှ အီဂျစ်ဖာရိုဘုရင်ထံသို့ ရေးသားထားသော စာများရာပေါင်းများစွာဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ဘီစီ ၁၄ ရာစုနှစ်မှဖြစ်ပြီး၊ ယောရှုနှင့် အကြီးအကဲများလက်ထက်တွင် ကာနာန်ပြည်ကို သိမ်းပိုက်သည့်ကာလဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်တွင် မောရှေသည် ပင်တာတိွတ်ကို ရေးသားခဲ့သည့် ထွက်မြောက်ရာကာလတွင် စာရေးသားခြင်းသည် ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားလာခဲ့သည်။

Moses Could Have Written the Pentateuch. When the claim was first made by the Wellhausen school that Moses could not have written the Pentateuch in Hebrew, since that language had not been reduced to writing in the second millenium b.c., no Hebrew inscriptions or manuscripts were known earlier than the Moabite Stone of the 9th century b.c. Then came the phenomenal discovery of the Amarna tablets, in 1887, hundreds of letters written by Palestinian, Syrian, and other Asiatic rulers to the Egyptian Pharaoh. They date from the 14th century b.c., the time of the conquest of Canaan under Joshua and the elders. It became clear at once that writing was in wide use during the period of the Exodus, when Moses wrote the Pentateuch.

 

ရုဒေါ့ဖ်ကီတဲလ် (Rudolf Kittel)၊ သူ၏နာမည်ဖြင့် ကျော်ကြားသော ဟေဗြဲကျမ်းစာတည်းဖြတ်သူသည် ၁၈၈၈ ခုနှစ်တွင် ဝဲလ်ဟောက်ဇင်၏ ပထမဆုံး အရေးပါသော “ဣသရာအလ်၏သမိုင်း” ပြီးနောက် ၁၀ နှစ်အကြာ “ဟီးဗြူးလူမျိုး၏သမိုင်း” ကို ရေးသားခဲ့သည်။ ကီတဲလ်သည် ကွန်ဆာဗေးတစ်မဟုတ်သော်လည်း၊ ဝဲလ်ဟောက်ဇင်၏ ဆောလ်နှင့် ဒါဝိဒ်၏ ဘုရင်မင်းများမတိုင်မီ ဣသရာအလ်၏ သမိုင်းသည် မှောင်မိုက်ထဲတွင်ရှိပြီး ဒါဝိဒ်မတိုင်မီစာပေမရှိဟူသော သီအိုရီကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။ ဝဲလ်ဟောက်ဇင်ကို ဆန့်ကျင်ပြီး သူသည် ကျမ်းစာ၏ အစောဆုံးစာအုပ်များတွင် ထိန်းသိမ်းထားသော ဟေဗြဲရိုးရာဓလေ့သည် ယေဘုယျအားဖြင့် ပေးခံရသည်ထက် ပိုမိုလေးစားထိုက်သည်ဟု အဆိုပြုခဲ့သည်။ ကီတဲလ်သည် သူ၏စာအုပ်၏ ပထမဆုံးမိတ္တူကို ကျော်ကြားသော ပါမောက္ခ ကော့ဇ် (Kautzsch) ထံသို့ တင်ပြပြီး ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးအတွက် အကြံပြုချက်ကောင်းတစ်ခု မျှော်လင့်ခဲ့သော်လည်း၊ ကော့ဇ်သည် စာအုပ်ကို လှန်လှောကြည့်ပြီးနောက် “ကျွန်ုပ်အလွန်စိတ်မကောင်းပါ၊ သို့သော် ဝဲလ်ဟောက်ဇင်ပြီးနောက် ကျွန်ုပ်တို့သည် ပိုမိုတိုးတက်လာခဲ့ပါပြီ” ဟု မှတ်ချက်ပြုကာ ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။

Rudolf Kittel, editor, of the famous Hebrew Bible bearing his name, wrote a History of the Hebrews in 1888, 10 years after Wellhausen’s first epoch-making History of Israel. Kittel, although far from being a conservative, opposed the Wellhausen theory that the history of Israel prior to Saul’s and David’s kingships lay in impenetrable darkness and that no trace exists of a pre-Davidic literature. In opposition to Wellhausen he claimed that the Hebrew tradition as preserved in the earliest books of the Bible deserves more respect than is commonly given them. When Kittel presented the first copy of his work to the famous Professor Kautzsch, expecting from him a favorable recommendation to be used for publicity purposes, Kautzsch declined, after leafing through the book, with the comment, “I am very sorry, but we are farther advanced since Wellhausen.”

 

ဤဖြစ်ရပ်မတိုင်မီ မကြာမီတွင် အမန်နာတက်ဘလက်များ၏ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုသည် ကာနာန်လူမျိုးများတွင် စာပေကြွယ်ဝမှုရှိခဲ့ပြီး၊ မောရှေခေတ်တွင် စာရေးသားခြင်းသည် ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုခဲ့သည်ကို ထင်ရှားစေခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ထိုကာလ၏ သမိုင်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအခြေအနေများသည် ပင်တာတိွတ်တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း အံ့သြဖွယ်ကိုက်ညီမှုရှိသည်။ ဤရှာဖွေတွေ့ရှိမှုကို ဖော်ပြရာတွင် ကီတဲလ်သည် ဝေဖန်သူများ၏ အချက်အလက်သစ်များကို လက်ခံရန် တွန့်ဆုတ်မှုနှင့် မမှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြခံရသော သီအိုရီများကို စွန့်လွှတ်ရန် မလိုလားမှုကို ထောက်ပြသည်။

Shortly after this incident the discovery of the Amarna archive, already referred to, revealed that the Canaanites did, indeed, have a rich literature, that writing was widespread in the time of Moses, and that the historical and cultural conditions of that time agree to an amazing extent with those described in the Pentateuch. In describing this discovery Kittel points out the reluctance of critics to accept the evidence of new information and to abandon theories consequently proved to be erroneous:

 

“၁၈၉၀ ပြီးနောက် ဝဲလ်ဟောက်ဇင်၊ စတိဒ် (Stade) နှင့် ဣသရာအလ်၏ သမိုင်းကို ဆက်လက်လုပ်ကိုင်သော ဒုတိယနှင့် တတိယအဆင့် ပညာရှင်အများအပြားသည် အချက်အလက်သစ်များကို အသုံးပြုလိမ့်မည်ဟု ထင်ရသည်။ သို့သော် ထိုသို့ဖြစ်မလာခဲ့ပေ—လူများသည် ၎င်းတို့၏ အမြင်များကို ပြောင်းလဲရန် သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ သင်ယူမှုကို သတ်မှတ်ထားသော ကန့်သတ်ချက်ထက် တိုးမြှင့်ရန် ခက်ခဲမှုကို သက်သေပြသည်။ ဝဲလ်ဟောက်ဇင်နှင့် စတိဒ်သည် ၎င်းတို့၏ သီအိုရီများကို ဘယ်သောအခါမှ ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခဲ့ခြင်းမရှိပေ၊ အခြားသူများသည် ဝဲလ်ဟောက်ဇင်၏ အစီအစဉ်အတိုင်း စာအုပ်များကို ရေးသားခဲ့ကြပြီး၊ ဘာမှမဖြစ်ခဲ့သလို ရေးသားခဲ့ကြသည်။ ဟမ္မူရာဘီ၏ ဥပဒေကျမ်းကို ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီး၊ ဘေဘယ်လ်-ဘိုင်ဘယ်လ် အငြင်းပွားမှုများ ပြီးဆုံးသွားမှသာ၊ စိတ်များသည် ဖြည်းညှင်းစွာ ခေတ်သစ်တစ်ခု စတင်ခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်လာခဲ့သည်” (Geschichte des Volkes Israel, စတုတ္ထအကြိမ် [စတပ်ဂတ်၊ ၁၉၂၅]၊ စာမျက်နှာ x၊ စာရေးသူ၏ ဘာသာပြန်)။

“One would think that after 1890 Wellhausen, Stade, and the formidable number of second-and third-rank scholars, who dealt with the history of Israel, would make use of the new evidence. But nothing of the kind happened—a proof of the difficulty with which men change their views or are willing to increase their learning beyond a certain limit. Wellhausen and Stade have never retracted any of their theories, and the others have written their books, mostly according to the scheme given by Wellhausen, as if nothing had happened. It was not until the Code of Hammurabi was found, and the unfortunate Babel-Bible quarrel had passed, that minds were slowly convinced a new era had dawned” (Geschichte des Volkes Israel, 7th ed. [Stuttgart, 1925], p. x, author’s translation).

 

ဝေဖန်သုံးသပ်မှုမြင့်မားသူများသည် သမ္မာကျမ်းစာနှင့်ပတ်သက်ပြီး ၎င်းတို့၏ယုံကြည်ချက်များကို ပညာရှင်ဆန်သော ရိုးသားမှုကသာ ရရှိခဲ့သည်ဟု အကြိမ်ကြိမ်ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။ ဝဲလ်ဟောက်ဆင်က တစ်ကြိမ်တွင် “အကယ်၍ [ဣသရေလအစဉ်အလာ] ဖြစ်နိုင်ခဲ့လျှင်၊ အခြားဖြစ်နိုင်ခြေကို ဦးစားပေးရန်မှာ မိုက်မဲမှုဖြစ်လိမ့်မည်” (ဟိဇာတုံး၏ဖွဲ့စည်းမှု [၁၈၈၅]၊ စာမျက်နှာ ၃၄၆) ဟု ပြောခဲ့သည်။ သို့သော်၊ ရှေးဟောင်းသုတေသနတွေ့ရှိမှုများက ၎င်းတို့၏သီအိုရီများမမှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြခဲ့သော်လည်း၊ ကစ်တဲလ်၏ ယခင်ကိုးကားခဲ့သော ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ရှင်းလင်းဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း၊ ဝေဖန်သူများစွာ၏ သမ္မာကျမ်းစာ၏ ယုံကြည်မှုအပေါ် သဘောထားသည် အနည်းငယ်သာ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ဤအချက်သည် ပညာရှင်များသည် တစ်ခါတစ်ရံ တစ်ကြိမ်ယူထားသောရပ်တည်ချက်မှ ဆုတ်ခွာရန် မလိုလားသော လူ့အားနည်းချက်မှ ကင်းလွတ်ခြင်းမရှိကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြသည်။ ပညာရှင်များသည် လူသားများဖြစ်ပြီး၊ အခြားသူများကဲ့သို့ပင်၊ ၎င်းတို့၏လုပ်ဆောင်ချက်များ မမှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြခံရခြင်း၊ အပြစ်တင်ခံရခြင်း၊ ပယ်ဖျက်ခံရခြင်းကို မနှစ်သက်ကြပေ။ ထို့ကြောင့်၊ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ၎င်းတို့သည် ခေတ်မမီတော့သော သီအိုရီများကို စွဲမြဲစွာ ဆုပ်ကိုင်ထားကြပြီး၊ ပညာရှင်ဆန်သော ရိုးသားမှုသည် ၎င်းတို့၏သီအိုရီများ၏ အမှားကို ဦးစွာဝန်ခံရန်နှင့် သမ္မာကျမ်းစာ၏ မှတ်တမ်းများ၏ မှန်ကန်မှုကို လက်ခံရန် ဦးဆောင်သင့်သည်ကို မေ့လျော့ထားကြသည်။

The advocates of higher criticism have repeatedly claimed that only scholastic honesty has brought them to the conclusions they hold with regard to the Bible. Wellhausen said once that “if it [the Israelite tradition] were only possible, it would be folly to prefer any other possibility” (Komposition des Hexateuch [1885], p. 346). However, the attitude of many critics toward the credibility of the Bible changed very little even when archeological discoveries proved their theories untenable, as clearly stated in Kittel’s statement quoted previously. This fact reveals clearly that scholars themselves are not exempt from the human weakness of disliking to retreat from a position once taken. Scholars are human, and, like other people, do not like to see their work disproved, discredited, and discarded. Hence, occasionally, they cling to outmoded theories, forgetful that intellectual honesty should lead them to be the first in confessing the error of their theories and admitting the truth of the Bible record.

 

အမာနာစာလွှာများက ဒုတိယထောင်စုနှစ်အလယ်တွင် အီဂျစ်နှင့် မက်ဆိုပိုတေးမီးယားမှလွဲ၍ စာရေးသားမှုနည်းပါးခဲ့သည်ဟူသော အဆိုကို မမှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည်။ သို့သော်၊ ဤစာရွက်စာတမ်းများအားလုံးသည် ဗာဗုလုန်စာလုံးပုံစံဖြင့် ရေးသားထားပြီး၊ မောရှေသည် ပန်တာတုံးတွင် ကျမ်းစာများကို အက္ခရာဟီဘရူးစာလုံးဖြင့် ရေးသားနိုင်ခဲ့သည်ဟူသော သက်သေမပြပေ။ သို့သော်၊ ထိုကဲ့သို့သော စာလုံးပုံစံတစ်ခု သူ့အတွက် ရရှိနိုင်ခဲ့သည်ဟူသော အချက်သည် မကြာမီတွင် ထင်ရှားလာခဲ့သည်။

As already noted, the Amarna Letters disproved the claim that there was little writing outside of Egypt and Mesopotamia in the middle of the second millennium b.c. However, all these documents were written in Babylonian cuneiform and provided no evidence that Moses could have written his books in an alphabetic Hebrew script such as that in which the Pentateuch has come down to us. But the fact that such a script was available to him was not long in coming to light.

 

၁၉၀၄-၅ တွင် ဆာဖလင်ဒါးစ်ပက်ထရီက အီဂျစ်ဆိုင်နိုင်းရှိ ကြေးနီသတ္တုတွင်းများတွင် အမည်မသိစာလုံးပုံစံဖြင့် ရေးသားထားသော ကမ္ဗည်းများစွာကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၁၉၁၆ မှစတင်၍ ဂါဒီနာ၊ ကောလီ၊ ဆီသီ နှင့် အခြားသူများက ပုံဖော်ခဲ့သောအခါ၊ ၎င်းတို့သည် ဆိုင်နိုင်းတွင် ကာနန်လူမျိုး သို့မဟုတ် အီဒုံလူမျိုးသတ္တုတွင်းလုပ်သားများက မောရှေခေတ်မတိုင်မီ ချက်ချင်းဖြစ်သော ဘီစီ ၁၅ ရာစု သို့မဟုတ် ၁၆ ရာစုအတွင်း တီထွင်ခဲ့သော အက္ခရာဟီဘရူးစာလုံးပုံစံဖြင့် ရေးသားထားကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဤပရိုတို-ဆီမက်တစ်စာလုံးပုံစံဖြင့် ရေးသားထားသော ကမ္ဗည်းများစွာကို ပါလက်စတိုင်းရှိ လာချစ်၊ တဲလ်အယ်လ်-ဟီစီ၊ ရှေခမ်၊ မက်ဂီဒို၊ ဘက်ရှီမ့်ရှ် စသည့်နေရာများတွင် တူးဖော်တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဤကမ္ဗည်းများသည် ဒုတိယထောင်စုနှစ်မှ ဖြစ်ပြီး၊ မောရှေခေတ်တွင် ကာနန်အက္ခရာစာရေးသားမှု—ဟီဘရူးနှင့် အနီးစပ်ဆုံးတူညီသော—သည် ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ဤတွေ့ရှိမှုသည် ပန်တာတုံးကျမ်းစာများ၏ နောက်ကျမူလအဆိုကို မောရှေခေတ်တွင် ဟီဘရူးစာရေးသားမှုမရှိဟူသော အငြင်းပွားမှုအပေါ် အခြေခံထားသော ဝေဖန်သူများကို သက်သေတစ်စုံတစ်ရာမရှိစေခဲ့ပေ။

In 1904–5 Sir Flinders Petrie discovered numerous inscriptions in the Egyptian copper mines on Sinai, written in an unknown script. When deciphered by Gardiner, Cowley, Sethe, and others, from 1916 on, they turned out to be written in the earliest alphabetic Hebrew script known, a script invented at Sinai by Canaanite or Edomite miners during the 15th or 16th century b.c., immediately prior to the time of Moses. Many inscriptions in the same proto-Semitic script have since been unearthed in Palestine, at such sites as Lachish, Tell el–Hesī, Shechem, Megiddo, Beth-shemesh, etc. These inscriptions all date from the second millennium b.c., and reveal that Canaanite alphabetic writing—practically identical with Hebrew—was widespread in the time of Moses. This discovery left the critics, who base their theory of a late origin for the Pentateuch primarily on the argument that there was no Hebrew writing in Moses’ time, without a shred of evidence for their contention.

 

အာဗြဟံခေတ်၏ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ကျမ်းစာတွင် မှန်ကန်စွာ ဖော်ပြထားသည်။ အာဗြဟံခေတ်လူများနေထိုင်သော ယဉ်ကျေးမှု၊ သမိုင်းနှင့် ပထဝီဆိုင်ရာ အခြေအနေများသည် ကျမ်းစာတွင် ဖော်ပြထားသည်နှင့် ကွဲပြားသည်ဟူသော အကြိမ်ကြိမ်ပြောဆိုခဲ့သော အဆိုသည် သက်သေများအပေါ် အခြေခံခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ ယူဆချက်တစ်ခုကို တရားဝင်အဆိုအဖြစ် မြှင့်တင်ထားရုံသာဖြစ်သည်။ ပန်တာတုံးတွင် ဥပဒေဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများသည် ပထမထောင်စုနှစ်မတိုင်မီ မရှိခဲ့သော လူမှုဖွံ့ဖြိုးမှုအဆင့်ကို ပြသသည်ဟူသော မမှန်ကန်သော အဆိုအတူတူပင်ဖြစ်သည်။ ဟမ္မူရာဘီ၏ ဥပဒေကျမ်းနှင့် ထိုထက်စောသော ဥပဒေကျမ်းများ၏ တွေ့ရှိမှုသည် မောရှေ၏ ဥပဒေများနှင့် အလွန်ဆင်တူသော ဥပဒေများသည် ဒုတိယထောင်စုနှစ်အစောပိုင်းရာစုနှစ်များအတွင်း ကျယ်ပြန့်စွာ လူသိများခဲ့ကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည် (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၆၁၆-၆၁၉ ကိုကြည့်ပါ)။ ထို့ပြင်၊ မက်ဆိုပိုတေးမီးယားရှိ နူဇီနှင့် အခြားနေရာများမှ တက်ဘလက်များနှင့် ကမ္ဗည်းများသည် အာဗြဟံခေတ်၏ လူမှုနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအခြေအနေများသည် သမ္မာကျမ်းစာဇာတ်လမ်းများတွင် တွေ့ရသည့်အတိုင်းဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားစေသည် (ကမ္ဘာဦး ၁၁:၃၁; ၁၂:၁၆; ၁၄:၁; ၁၅:၂; ၁၆:၁၆; ၁၉:၂၄; ၂၃:၃, ၁၁; ၂၄:၁၀; ၃၀:၉; ၃၁:၄၇; ၃၇:၃၆; ၃၈:၂၄; စသည်ဖြင့်ကို ကြည့်ပါ)။

Environment of Patriarchal Age Correctly Depicted in Genesis. The oft-repeated claim that the cultural, historical, and geographical setting in which the patriarchs lived was different from that described in Genesis was never based on evidence, but only on a presumption elevated to the rank of dogmatic assertion. The same is true of the fictitious claim that the legal material of the Pentateuch exhibits a stage of social development that did not exist before the first millennium b.c. Discovery of the Code of Hammurabi and of other law codes from even earlier times has proved that laws strikingly similar to those of Moses were widely known during the early centuries of the second millennium b.c. (see Vol. I, pp. 616-619). Furthermore, tablets and inscriptions from Nuzi, in Mesopotamia, and elsewhere make evident that the social and cultural conditions of patriarchal times were precisely those met in the Biblical stories (see on Gen. 11:31; 12:16; 14:1; 15:2; 16:16; 19:24; 23:3, 11; 24:10; 30:9; 31:47; 37:36; 38:24; etc.).

 

ရိုးသားသော ပညာရှင်များသည် ရှေးဟောင်းသုတေသနတွေ့ရှိမှုများက အာဗြဟံခေတ်မှ ရှေးဟောင်းမှတ်တမ်းများနှင့် သမ္မာကျမ်းစာရှိ အာဗြဟံအကြောင်း ဇာတ်လမ်းများအကြား ထူးခြားသော သဘောတူညီမှုကို ပြသသောအခါ အံ့ဩမှုဖော်ပြကြသည်။ ထင်ရှားသော ဝေဖန်သူ ပရော်ဖက်ဆာ အယ်လ်ဖရက်ဂျီရီမီယာသည် အောက်ပါဝန်ခံချက်ကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

Honest scholars express surprise when archeological discoveries show remarkable agreement between ancient records coming from the patriarchal period and stories about the patriarchs in the Bible. Prof. Alfred Jeremias, a pronounced critic, was led to make the following admission:

 

“အာဗြဟံခေတ်၏ ဇာတ်လမ်းများ၏ ပတ်ဝန်းကျင်သည် ထိုကာလ၏ ရှေးဟောင်းအရှေ့တိုင်း ယဉ်ကျေးမှု၏ အခြေအနေများနှင့် အသေးစိတ်အချက်တိုင်း သဘောတူညီမှုရှိကြောင်း အထိမ်းအမှတ်များက သက်သေပြသည်။ … ဝဲလ်ဟောက်ဆင်သည် အာဗြဟံခေတ်၏ ဇာတ်လမ်းများသည် သမိုင်းအရ မဖြစ်နိုင်ဟူသော အမြင်မှ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ယခုအခါ ၎င်းတို့သည် ဖြစ်နိုင်ကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည်။ အကယ်၍ အာဗြဟံတည်ရှိခဲ့လျှင်၊ ၎င်းသည် သမ္မာကျမ်းစာဖော်ပြထားသည့် ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် အခြေအနေများအောက်တွင်သာ ဖြစ်နိုင်သည်” (ရှေးဟောင်းအရှေ့တိုင်း၏ အလင်းတွင် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း [နယူးယောက်၊ ၁၉၁၁]၊ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၄၅)။

“The milieu [setting] of the stories of the Patriarchs agrees in every detail with the circumstances of Ancient-Oriental civilization of the period in question, as borne witness to by the monuments. … Wellhausen worked out from the opinion that the stories of the Patriarchs are historically impossible. It is now proved that they are possible. If Abraham lived at all, it could only have been in surroundings and under conditions such as the Bible describes” (The Old Testament in the Light of the Ancient East [New York, 1911], vol. 2, p. 45).

 

ဤကဲ့သို့သော သက်သေခံချက်များစွာကို ကိုးကားနိုင်သည်။ ဝေဖန်သူများ၏ သဘောထားပြောင်းလဲမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ထင်ရှားသော အမေရိကန်အရှေ့တိုင်းပညာရှင် ဒဗလျူအက်ဖ်အယ်လ်ဘရိုက်က အောက်ပါအတိုင်း ရေးသားခဲ့သည်။

Many similar testimonies might be quoted. As to this significant change of attitude on the part of critics, the celebrated American Orientalist W. F. Albright wrote:

 

“ပညာရှင်များအကြား ထင်ရှားသော အမည်များကို ကမ္ဘာဦး ၁၁-၅၀ ရှိ အရာအားလုံးကို နောက်ကျတီထွင်မှု သို့မဟုတ် အနည်းဆုံး နောက်ပိုင်းတွင် ဘုရင်စနစ်အောက်ရှိ ဖြစ်ရပ်များနှင့် အခြေအနေများကို အဝေးကာလသို့ ပြန်လည်ပုံဖော်ခြင်းအဖြစ် ယူဆရန် ကိုးကားနိုင်သည်၊ ၎င်းအကြောင်းကို နောက်ပိုင်းရေးသားသူများက အမှန်တကယ်သိခဲ့သည်ဟု မထင်ခဲ့ပေ။

“Eminent names among scholars can be cited for regarding every item of Gen. 11–50 as reflecting late invention, or at least retrojection of events and conditions under the Monarchy into the remote past, about which nothing was thought to have been really known to the writers of later days.

 

“ရှေးဟောင်းသုတေသနတွေ့ရှိမှုများသည် ယခင်မျိုးဆက်မှ ဤအရာအားလုံးကို ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ အချို့သော ခေတ်ကျော်လွန်သော ပညာရှင်များအကြား မယုံကြည်သူများမှလွဲ၍၊ အာဗြဟံခေတ်အစဉ်အလာ၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ မှန်ကန်မှုကို ထောက်ခံသော ဒေတာများ လျင်မြန်စွာ စုဆောင်းလာမှုကို မထိခိုက်သော သမ္မာကျမ်းစာသမိုင်းပညာရှင်တစ်ဦးမျှ မရှိတော့ပေ” (“သမ္မာကျမ်းစာကာလ”၊ ဂျူးလူမျိုး၊ ၎င်းတို့၏ သမိုင်း၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဘာသာရေး [နယူးယောက်၊ ၁၉၄၉]၊ စာမျက်နှာ ၃)။

“The archaeological discoveries of the past generation have changed all this. Aside from a few die-hards among older scholars, there is scarcely a single biblical historian who has not been impressed by the rapid accumulation of data supporting the substantial historicity of patriarchal tradition” (“The Biblical Period,” The Jews; Their History, Culture and Religion [New York, 1949], p. 3).

 

ရှေးဟောင်းသုတေသနတွေ့ရှိမှုများသည် ကမ္ဘာဦးကျမ်းစာရေးသူသည် အာဗြဟံခေတ်၏ အခြေအနေများနှင့် မရင်းနှီးဟူသော အမြင်ကို လုံးဝမမှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည်။ ဝေဖန်သုံးသပ်မှုပညာရပ်သည် ၎င်း၏ အကြီးမားဆုံး အောင်မြင်မှုများကို ရရှိခဲ့သည်ဟု ထင်ရသည့် နယ်ပယ်တွင်ပင် ယခုအခါ ၎င်း၏ အထင်ရှားဆုံး ရှုံးနိမ့်မှုကို ခံစားခဲ့ရသည်။ ဝဲလ်ဟောက်ဆင်သည် ယခုအခါ အသက်ရှင်နေလျှင်၊ ပညာရှင်ဆန်သော ရိုးသားမှုသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာ၏ စွပ်စွဲချက်ကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရန် အတင်းအကျပ်ပြုလုပ်စေလိမ့်မည် (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၁၀၀ ကိုလည်း ကြည့်ပါ)။

Archeological discoveries have thus proved wholly wrong the view that the writer of Genesis was unfamiliar with the conditions of patriarchal times. In the very field where critical scholarship once appeared to win its greatest triumphs it has now suffered its most significant defeat. Were he alive, intellectual honesty would compel Wellhausen, the patron saint of higher criticism, to recant his indictment of the Old Testament (see also Vol. I, p. 100).

 

အာဗြဟံခေတ်တွင် သံသုံးစွဲမှု။ အာဗြဟံခေတ်၏ ပတ်ဝန်းကျင်ကို ပန်တာတုံးတွင် မှန်ကန်စွာ ဖော်ပြထားသည်ကို လက်ခံသော ပညာရှင်များပင် ကမ္ဘာဦး ၄:၂၂; တရားဟောရာ ၃:၁၁; စသည်ဖြင့်တွင် သံကို ဖော်ပြထားသည်ကို ခြွင်းချက်ယူကြသည်။ ဤကျမ်းပိုဒ်များကို ခေတ်မမီဟု ယူဆခဲ့သည်၊ အကြောင်းမှာ ဘီစီ ၁၂ ရာစုမတိုင်မီ သံ၏ ကျယ်ပြန့်သော အသုံးပြုမှုကို သတ္တုဗေဒပညာရှင်များက ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံခြင်းမရှိပေ။ သို့သော်၊ အီဂျစ်မင်းဆက်မတိုင်မီကာလ၏ သင်္ချိုင်းများမှ သံပစ္စည်းများကို တွေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ ချီအော့ပ်စ် ပိရမစ်နှင့် မန်ကူရိစ် (မိုင်ဆီရီနို့စ်) ၏ ပိရမစ်ဘုရားကျောင်းတွင် သံကိရိယာများကို ကျောက်ထုလုပ်ငန်းတွင် ထည့်သွင်းထားသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်၊ ၎င်းတို့သည် အီဂျစ်မင်းဆက်လေးခုမြောက် (အီဂျစ်ပညာရှင်များက ဘီစီ ၂၅၀၀ ခန့်ဟု သတ်မှတ်သည်) ဖြစ်သည်။ သံပစ္စည်းများကို ခြောက်ခုမြောက်၊ ဆယ့်တစ်ခုမြောက်နှင့် ဆယ့်ရှစ်ခုမြောက်မင်းဆက်များ (ဘီစီ ၂၂၀၀၊ ၂၀၀၀၊ နှင့် ၁၅၀၀ ခန့်အသီးသီး) ၏ သင်္ချိုင်းများတွင်လည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ မက်ဆိုပိုတေးမီးယားရှိ တဲလ်ချာဂါဘာဇာ၊ တဲလ်အဆမာနှင့် မာရီတို့၏ အပျက်အစီးများမှ တတိယထောင်စုနှစ်တွင် ပြုလုပ်ထားသော သံကိရိယာများကို ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး၊ သံသည် သမိုင်းအစောပိုင်းကာလများတွင် ထုတ်လုပ်ခဲ့ကြောင်း သက်သေပြသည်။ ထို့ပြင်၊ ဟမ္မူရာဘီ၏ ခေတ် (ဘီစီ ၁၈ ရာစု) နှင့် အမာနာစာလွှာများ (ဘီစီ ၁၄ ရာစု) ၏ စာသားများသည် အာဗြဟံခေတ်နှင့် မောရှေခေတ်တွင် မက်ဆိုပိုတေးမီးယားနှင့် အီဂျစ်တွင် သံ၏ အသုံးပြုမှုကို စာပေဆိုင်ရာ သက်သေပြသည်။ ၎င်းသည် သံသည် မောရှေခေတ်မတိုင်မီ သိရှိအသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ပန်တာတုံးတွင် သံ၏ အစောပိုင်းအသုံးပြုမှုအကြောင်း ဖော်ပြချက်များသည် သိရှိထားသော အချက်များနှင့် သဘောတူညီကြောင်း အဆုံးအဖြတ်သက်သေဖြစ်သည်။

The Use of Iron in the Patriarchal Age. Even scholars who admitted that the environment of the patriarchal period is correctly depicted in the Pentateuch took exception to the mention of iron in Gen. 4:22; Deut. 3:11; etc. These texts were considered anachronistic, since an extensive use of iron before the 12th century b.c. was not generally admitted in the world of metallurgical experts. However, iron objects have been recovered from Egyptian tombs of the predynastic period, and iron tools have been found embedded in the masonry of the Pyramid of Cheops and the pyramid temple of Menkure (Mycerinos), both of the Fourth Egyptian Dynasty (commonly dated by Egyptologists as c. 2500 b.c.). Iron objects have also been discovered in tombs of the Sixth, Eleventh, and Eighteenth Dynasties (c. 2200, 2000, and 1500 b.c. respectively). In Mesopotamia the ruins of Tell Chagar Bazar, Tell Asmar, and Mari have produced iron implements made in the third millennium, thus furnishing evidence that iron was produced in the earliest periods of history. Moreover, texts of the time of Hammurabi (18th century b.c.) and the Amarna Letters (14th century b.c.) provide literary evidence for the use of iron in the patriarchal age and in the time of Moses, in both Mesopotamia and Egypt. This is conclusive evidence that iron was known and used long before the time of Moses, and that statements in the Pentateuch about the early use of iron agree with known facts.

 

အာဗြဟံတို့သည် ကုလားအုတ်များ ပိုင်ဆိုင်ခဲ့ကြသည်။ ကမ္ဘာဦး ၂၄:၁၀ အရ အာဗြဟံသည် ကုလားအုတ်များ ပိုင်ဆိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် သူ၏ခေတ်တွင် အီဂျစ်တွင်လည်း တွေ့ရှိခဲ့သည် (ကမ္ဘာဦး ၁၂:၁၆)။ သို့သော် ခေတ်သစ်ပညာရှင်များက ကမ္ဘာဦး ၁၂:၁၆ နှင့် ထွက်မြောက်ရာ ၉:၃ ပါ ကျမ်းပိုဒ်များတွင် “ရှေးခေတ်အီဂျစ်တွင် ကုလားအုတ်များ အသုံးပြုခဲ့သည်ဟူသော ယူဆချက်သည် အထင်ရှားဆုံး အမှားများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်” (ရောဘတ်အိတ်ချ်ဖီဖာ၊ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းသို့ နိဒါန်း [နယူးယောက်၊ ၁၉၄၁]၊ စာမျက်နှာ ၁၅၄) ဟု ယုံကြည်စေလိုသည်။

The Patriarchs Possessed Camels. According to Gen. 24:10, Abraham possessed camels. They were also found in Egypt during his time (Gen. 12:16). But modern scholars would have us believe that one of “of the most obvious errors” of the books containing the passages of Gen. 12:16 and Ex. 9:3 is “the assumption that camels were used in Egypt in ancient times” (Robert H. Pfeiffer, Introduction to the Old Testament [New York, 1941], p. 154).

 

လက်ရှိရရှိနိုင်သော သက်သေများအရ တတိယနှင့် ဒုတိယထောင်စုနှစ်များတွင် အိမ်မွေးကုလားအုတ်များကို ကျယ်ပြန့်စွာ အသုံးပြုခြင်းမရှိခဲ့သည်မှာ မှန်သည်။ သို့သော်၊ အာဗြဟံခေတ်တွင်ပင်၊ အီဂျစ်၊ ဆီးရီးယား၊ ပါလက်စတိုင်းနှင့် မက်ဆိုပိုတေးမီးယားတွင် ဝန်တင်သယ်ဆောင်ရာတွင် အခါအားလျော်စွာ အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း ရှင်းလင်းသော သက်သေရှိသည်၊ အောက်ပါ သက်သေများ၏ အကျဉ်းချုပ်ကို ဖော်ပြလိမ့်မည်။

It is true that according to currently available evidence the domesticated camel cannot have been widely used in the third and second millenniums b.c. But there is clear evidence that it was used at times as a beast of burden in Egypt, Syria, Palestine, and Mesopotamia, not only during the patriarchal period, but even earlier, as the following brief survey of the evidence will show.

 

အီဂျစ်ရှိ အဘူဆီယာအယ်လ်-မလက်ရှိ မင်းဆက်မတိုင်မီ သင်္ချိုင်းတစ်ခုနှင့် အာဘိုင်ဒို့စ်ရှိ ပထမမင်းဆက်သင်္ချိုင်းတစ်ခုမှ ကုလားအုတ်၏ ရွံ့ရုပ်တုများကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဖိုင်ယူမ်တွင် တတိယ သို့မဟုတ် လေးခုမြောက်မင်းဆက်အခြေအနေတွင် ကုလားအုတ်အမွေးဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော ကြိုးတစ်ချောင်းကို တွေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ ရီဖဲရှိ ဆယ့်ကိုးခုမြောက်မင်းဆက် (ဘီစီ ၁၃၀၀ ခန့်) မှ ကုလားအုတ်၏ ရုပ်တုတစ်ခုကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဤသက်သေများသည် တတိယနှင့် ဒုတိယထောင်စုနှစ်များတွင် အီဂျစ်တွင် ကုလားအုတ်ကို ဝန်တင်သယ်ဆောင်ရာတွင် သိရှိအသုံးပြုခဲ့ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြသည်။

A predynastic tomb at Abusir el-Meleg and one of the First Dynasty at Abydos in Egypt brought to light clay figurines of camels. A rope made of camel’s hair was found in a Third or Fourth Dynasty setting in the Faiyûm, and another figurine of a camel came from the Nineteenth Dynasty (c. 1300 b.c.) at Rifeh. This evidence clearly implies that the camel was known as a beast of burden in Egypt during the third and second millenniums b.c.

 

မက်ဆိုပိုတေးမီးယားမှ ကုလားအုတ်၏ ပုံဖော်ပုံများကို ရုပ်တုများ သို့မဟုတ် တံဆိပ်များပုံစံဖြင့်၊ အီရတ်ခ်ရှိ သမိုင်းအစောဆုံးကာလ၊ အဲရှနွန်နာရှိ အာလ် III အဆင့် (ဘီစီ ၂၀၀၀ ခန့်) နှင့် ဒုတိယထောင်စုနှစ်အလယ်မှ အခြားနေရာများမှ တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဘီစီ ၁၈ ရာစုမှ ကုလားအုတ်ရုပ်တုတစ်ခုကို ဆီးရီးယားရှိ ဘိုင်ဘလို့စ်တွင် တွေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ ဘီစီ ၁၅ ရာစုမှ တစ်ခုကို ပါလက်စတိုင်းရှိ ဂီဇာတွင် တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်းအရှေ့အနီးနေရာများရှိ ဤပုံဖော်ပုံများအားလုံးသည် အာဗြဟံခေတ်တွင် ထိုနယ်မြေများတစ်လျှောက် ကုလားအုတ်၏ အသုံးပြုမှုကို သက်သေပြသည်။

From Mesopotamia come pictorial representations of the camel, in the form of figurines or on seals, from the very earliest historical period of Erech, from the Ur III level at Eshnunna (c. 2000 b.c.), and elsewhere, from the middle of the second millennium b.c. One 18th-century figurine of a camel was found at Byblos in Syria, and one of the 15th century at Gezer in Palestine. All these representations found in various countries of the ancient Near East attest the use of the camel throughout those lands during the patriarchal period.

 

အစောပိုင်းဟစ်တိုက်လူမျိုး။ ဟစ်တိုက်လူမျိုးသည် သမ္မာကျမ်းစာဇာတ်လမ်းတွင် မကြာခဏပေါ်ထွက်လာသော်လည်း၊ ၎င်းတို့ကို လောကီသမိုင်းမှတ်တမ်းများတွင် တစ်ခါမျှ ဖော်ပြခြင်းမရှိပေ။ ၎င်းတို့သည် လောကီသမိုင်းမှ လုံးဝပျောက်ကွယ်သွားခဲ့သဖြင့်၊ လွန်ခဲ့သော နှစ်တစ်ရာမတိုင်မီက သမ္မာကျမ်းစာဝေဖန်သူများက ၎င်းတို့သည် တစ်ခါမျှ မရှိခဲ့ဟု ရဲရင့်စွာ ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။ သို့သော်၊ လွန်ခဲ့သော နှစ်ငါးဆယ်အတွင်း တွေ့ရှိမှုများသည် ဤအခြေအနေကို လုံးဝပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ယခုအခါ ဟစ်တိုက်လူမျိုးသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာအစောပိုင်းကာလများတွင် အင်အားကြီးသောလူမျိုးတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ ဩဇာနှင့် အင်အားသည် အာရှမိုင်နာနှင့် ဆီးရီးယားတို့၏ နယ်မြေကြီးများအထိ ပြန့်နှံ့ခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။

Early Hittites. Although the Hittites appear frequently in the Biblical narrative, they are never mentioned in classical sources. They had disappeared so completely from secular history that less than 100 years ago critics of the Bible boldly stated that they had never existed. However, the discoveries of the last 50 years have entirely changed this situation. Today it is known that the Hittites were a great nation during early Old Testament times, and that their influence and power extended over great parts of Asia Minor and Syria.

 

ဟစ်တိုက်လူမျိုးနှင့်ပတ်သက်သော ဗဟုသုတတိုးပွားလာမှုသည် အင်စိုက်ကလိုပီးဒီးယားဘရိတ်နိကာ၏ မတူညီသော ထုတ်ဝေမှုများတွင် ဤလူမျိုးအတွက် ရည်စူးထားသော ဆောင်းပါးများ၏ အရှည်ကို နှိုင်းယှဉ်ခြင်းဖြင့် ထင်ရှားသည်။ ၁၈၆၀ ထုတ်ဝေမှု ရှစ်ခုမြောက်တွင် ဟစ်တိုက်လူမျိုးအကြောင်း ဆောင်းပါးသည် တစ်ကွက်တည်းသော စာကြောင်းရှစ်ကြောင်းသာရှိခဲ့ပြီး၊ လက်ရှိထုတ်ဝေမှု (၁၉၄၇) တွင် ၎င်းတို့၏ သမိုင်း၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဘာသာရေးကို ဖော်ပြရန် နှစ်ကွက်စီ စာမျက်နှာဆယ်မျက်နှာအပြည့် ရည်စူးထားသည်။

The increase of knowledge concerning the Hittites is apparent from a comparison of the length of articles devoted to this nation in various editions of the Encyclopaedia Britannica. The article on the Hittites in the eighth edition (1860) consisted of only eighth single-column lines, whereas in a current edition (1947) ten full pages of two columns each are devoted to a description of their history, culture, and religion.

 

အာဗြဟံသည် ဟစ်တိုက်လူမျိုး သို့မဟုတ် ဟေသ၏သားများထံမှ မက်ဖီလာ ဝယ်ယူမှုတွင် သဘောတူညီထားသော ဥပဒေဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများသည် ဟစ်တိုက်လူမျိုး၏ သီးသန့်ဖြစ်ကြောင်း ရှေးဟောင်းသုတေသနမှ တွေ့ရှိခဲ့သည် (ကမ္ဘာဦး ၂၃:၃, ၁၁ ကိုကြည့်ပါ)။ အာဗြဟံခေတ်တွင် ဟစ်တိုက်လူမျိုးကို ရည်ညွှန်းထားသည့် အစောဆုံးဖော်ပြချက်များပင် ခေတ်မမီဟု မယူဆရတော့ပေ။ ရှေးဟောင်းသုတေသနသည် ရှေးဟောင်းဟစ်တိုက်လူမျိုးကို ပြန်လည်ရှင်သန်စေခဲ့ပြီး၊ သမ္မာကျမ်းစာ၏ မှတ်တမ်းကို ထူးခြားစွာ ထောက်ခံခဲ့သည်။

It has been found, from archeology, that legal procedures implicit in the account of Abraham’s purchase of Machpelah from the children of Heth, or Hittites, were specifically those of the Hittites (see on Gen. 23:3, 11). It is becoming more and more evident that even the earliest references to Hittites in the patriarchal age are not anachronisms. Archeology has resurrected the ancient Hittites, and thereby corroborated the Bible record in a most remarkable way.

 

အာဗြဟံခေတ်တွင် ဖိလိတ္တိလူမျိုး။ ဖိလိတ္တိလူမျိုးများသည် ရမ်းဆီးစ် III ၏ အုပ်ချုပ်မှုအတွင်း ဘီစီ ၁၂ ရာစုတွင် “ပင်လယ်လူမျိုးများ” နှင့်အတူ ပါလက်စတိုင်းသို့ လှိုင်းကြီးတစ်ခုအဖြစ် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်မှာ မှန်သည်။ ၎င်းသည် အာဗြဟံခေတ်မှ ရာစုနှစ်အနည်းငယ်အကြာဖြစ်ပြီး၊ ထိုအချိန်တွင် ပန်တာတုံးမှတ်တမ်းများအရ ဖိလိတ္တိလူမျိုးများသည် ပါလက်စတိုင်း၏ အနောက်တောင်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ဖိလိတ္တိလူမျိုးသည် ဘီစီ ၁၂ ရာစုမတိုင်မီ အီဂျစ်မှတ်တမ်းများတွင် မပေါ်ထွက်ခဲ့သောကြောင့်၊ သမ္မာကျမ်းစာအစောပိုင်းကျမ်းများတွင် ၎င်းတို့ကို ဖော်ပြထားသည်မှာ နောက်ကျရေးသားမှု၏ သက်သေအဖြစ် ယူဆခဲ့သည်။

Philistines in the Patriarchal Age. It is true that a great wave of Philistines came to Palestine together with other “Peoples of the Sea” in the 12th century b.c., during the reign of Ramses III. This was several centuries after the patriarchal age, during which time, according to the Pentateuchal records, Philistines were already living in southwestern Palestine. Since the Philistines do not appear in Egyptian records preceding the 12th century, their mention in the early books of the Bible was considered evidence of late authorship.

 

သို့သော်၊ ရှေးဟောင်းဟစ်တိုက်လူမျိုးကဲ့သို့ပင်၊ အစောပိုင်းဖိလိတ္တိလူမျိုးသည် သမိုင်းဆိုင်ရာ ပြန်လည်ရှင်သန်မှုကို စတင်ခံစားလာရသည်။ သမ္မာကျမ်းစာပညာရှင်များသည် အာဗြဟံခေတ်တွင် ပါလက်စတိုင်းရှိ ဖိလိတ္တိလူမျိုး၏ တည်ရှိမှုသက်သေကို စိတ်ရှည်စွာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက်၊ ၁၉၂၉ မှစတင်၍ ထိုသက်သေ၏ ပထမဆုံးအရိပ်အယောင်များ ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ ဒုတိယထောင်စုနှစ်အလယ်မှ ရက်ရှမ်ရာ (ဥဂါရစ်) မှ အက္ခရာစာသားများတွင်၊ ရမ်းဆီးစ် III ၏ အုပ်ချုပ်မှုအတွင်း “ပင်လယ်လူမျိုးများ” ၏ ကျူးကျော်မှုမတိုင်မီ ရာစုနှစ်နှစ်ခုမှ သုံးခုအလိုတွင်၊ ဖိလိတ္တိလူမျိုးကို ဖော်ပြထားသည်။ ဥဂါရစ်၏ စာရေးဆရာများသိရှိခဲ့သော ဤဖိလိတ္တိလူမျိုးသည် သမ္မာကျမ်းစာပြင်ပရင်းမြစ်များတွင် ယခုအချိန်အထိ အစောဆုံးဖြစ်ပြီး၊ ဖိလိတ္တိလူမျိုးအချို့သည် လူမျိုးကြီးများ၏ ကြီးမားသော ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုမတိုင်မီ ဆီးရီးယား-ပါလက်စတိုင်းဒေသတွင် ရှိခဲ့ကြောင်း သက်သေပြသည်။

However, like the long-forgotten Hittites, the early Philistines are beginning to experience a historical resurrection. Conservative Biblical scholars have waited long and patiently for evidence of the presence of the Philistines in Palestine during the patriarchal age. Then, since 1929, the first traces of such evidence have come to light. In the alphabetic texts from Ugarit (Ras Shamrah), dating from the middle of the second millennium b.c., two to three centuries before the invasion of the “Peoples of the Sea” during the reign of Ramses III, Philistines are mentioned. These Philistines known to the scribes of Ugarit are so far the earliest ones encountered in extra-Biblical sources, but they do prove the existence of some Philistines in the region of Syria-Palestine before the great migration of peoples that brought great numbers of Philistines to Palestine.

 

အစောပိုင်းဖိလိတ္တိလူမျိုး၏ တည်ရှိမှုအတွက် အခြားသက်သေမှာ အာဗြဟံခေတ်၏ ပျက်စီးသွားသော ပါလက်စတိုင်းမြို့များ၏ အလွှာများတွင် ခရီတန်မြေအိုးများကို တွေ့ရှိခြင်းဖြစ်သည်။ ဖိလိတ္တိလူမျိုးသည် ခရီတန်မှ ပါလက်စတိုင်းသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်မှာ သမ္မာကျမ်းစာ (ခရီတန်-ကဖတိုရ်၊ ယေရမိ ၄၇:၄; အာမုတ် ၉:၇; ကမ္ဘာဦး ၁၀:၁၄ ကိုလည်း ကြည့်ပါ) နှင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနသက်သေများအရ သမိုင်းဆိုင်ရာ အချက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ထိုကျွန်းသို့ အစောပိုင်းကာလများတွင် ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး ရှေးမီနိုရန်ယဉ်ကျေးမှုကို ဖျက်ဆီးခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ အာဗြဟံခေတ်တွင် ပါလက်စတိုင်းရှိ ခရီတန်မြေအိုးများသည် ဖိလိတ္တိလူမျိုးဖြစ်နိုင်သည့် ခရီတန်လူမျိုး၏ တည်ရှိမှုအတွက် သွယ်ဝိုက်သော သက်သေဖြစ်သည်။ သမ္မာကျမ်းစာတွင် ခရီတန်လူမျိုးကို ဖိလိတ္တိလူမျိုးနှင့် အုပ်စုဖွဲ့ထားပြီး၊ ဒါဝိဒ်၏ သက်တော်စောင့်တပ်ဖွဲ့တွင် ခရီသီလူမျိုးနှင့် ဖိလိသီလူမျိုး—ခရီတန်နှင့် ဖိလိတ္တိလူမျိုး—ပါဝင်သည်အထိ (၂ ဓမ္မရာဇဝင် ၈:၁၈; ၁၅:၁၈; စသည်ဖြင့်)။ ဇေဖနိ ၂:၄ တွင်လည်း ဤဆက်နွယ်မှုကို ထင်ရှားစွာ တွေ့ရသည်။

Other evidence for the existence of early Philistines is the discovery of Cretan pottery in the layers of ruined Palestinian cities of the patriarchal age. It is known that the Philistines came to Palestine from Crete, a historical fact revealed by both Biblical (Crete-Caphtor, Jer. 47:4; Amos 9:7; see also on Gen. 10:14) and archeological evidence, to which island they had come in earlier times and may have destroyed the old Minoan civilization. Cretan pottery in Palestine during the patriarchal age is therefore an indirect evidence for the presence of Cretans, probably Philistines, in Palestine. In the Bible the Cretans are grouped with the Philistines, as in the bodyguard of David, which consisted of Cherethites and Pelethites—Cretans and Philistines—(2 Sam. 8:18; 15:18; etc.). The same relationship is evident from Zeph. 2:4,

 

ဖိလိသတိလူမျိုးများ၏ ပတ်ထရိယာခ်ခေတ် ခါနန်ဒေသတွင် ရှိနေမှုဆိုင်ရာ သက်သေများသည် အကန့်အသတ်ရှိသော်လည်း၊ ရမ်မဆီးစ် တတိယ (Ramses III) ၏ ခေတ်မတိုင်မီကပင် အချို့သော ဖိလိသတိလူမျိုးများသည် ခရေ့ဒ် (Crete) မှ ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ကြောင်း ပြသရန် လုံလောက်သော သက်သေများ ထွက်ပေါ်လာသည်။ အချို့သည် အာဗြဟံ (Abraham) နှင့် အိုင်ဇက် (Isaac) ၏ ခေတ်တွင် ဂီရာ (Gerar) ဒေသတွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြသည် (ကမ္ဘာ ဦးကျမ်း ၂၁:၃၄; ၂၆:၁)၊ သို့သော် အရေအတွက်မှာ မများပေ။ ဤသည်မှာ ၎င်းတို့သည် ဤအင်အားကြီးသော ပတ်ထရိယာခ်များနှင့် စာချုပ်များ ချုပ်ဆိုရန် အဆင်သင့်ဖြစ်နေခြင်း၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်ပေလိမ့်မည် (ကမ္ဘာ ဦးကျမ်း ၂၁:၂၂–၂၄; ၂၆:၂၆–၂၈)။ သို့သော် နောက်ပိုင်း တရားသူကြီးများ၏ ခေတ်ရောက်သောအခါ၊ ဆက်လက်ပြောင်းရွှေ့လာမှုများဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး ဖိလိသတိလူမျိုးများသည် ဣသရေလလူမျိုးများကို ဖိနှိပ်နိုင်လောက်အောင် အင်အားကြီးထွားလာကာ ၎င်းတို့၏ လွတ်လပ်သော တည်ရှိမှုကို ဆိုးရွားစွာ ခြိမ်းခြောက်လာခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် သမ္မာကျမ်းစာနှင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာသည် ဖိလိသတိလူမျိုးအချို့သည် ဘီစီ ၁၂ရာစုမတိုင်မီ ခါနန်ဒေသတွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ပြီး၊ ထိုအချိန်နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်းတို့သည် အရေအတွက်များပြားလာကာ အင်အားကြီးထွားလာခဲ့သည်ဟု သဘောတူညီထားသည်။

Although evidence for the presence of Philistines in patriarchal Canaan is limited, enough has come to light to show that some had migrated from Crete long before the time of Ramses III. Some of them had settled in the region of Gerar in the time of Abraham and Isaac (Gen. 21:34; 26:1), though not in great numbers. This probably accounts for their readiness to make treaties with these powerful patriarchs (see Gen. 21:22–24; 26:26–28). By the time of the later judges, however, successive migrations had occurred and the Philistines had become sufficiently strong to oppress the Israelites, posing a serious threat to their independent existence. The Bible and archeology are thus in agreement that some Philistines had settled in Canaan prior to the 12th century b.c., and that after that time they became both numerous and powerful.

 

အာရမိတ်စကားလုံးများသည် နောက်ကျရေးသားခြင်း၏ သက်သေမဟုတ် အနည်းဆုံး ဘီစီ ၈ရာစု သို့မဟုတ် ၉ရာစုမှ အာရမိတ်စာသားများနှင့် ကမ္ပည်းစာများသာ လူသိများခဲ့ပြီး၊ ပတ်ထရိယာခ်ခေတ်တွင် အာရမိတ်လူမျိုးများအကြောင်း သမ္မာကျမ်းပြင်ပမှ အချက်အလက်များ မရှိခဲ့စဉ်က၊ ဝေဖန်သူများက ပန်တာတုတ်ကျမ်း (Pentateuch) တွင် အာရမိတ်စကားလုံးများ (ကမ္ဘာ ဦးကျမ်း ၃၁:၄၇) နှင့် အာရမိတ်လူမျိုး သို့မဟုတ် ဆီးရီးယားလူမျိုးများ (ကမ္ဘာ ဦးကျမ်း ၂၅:၂၀; တရားဟောရာ ၂၆:၅ စသည်) ကို ဖော်ပြထားခြင်းသည် ဤမှတ်တမ်းများ၏ နောက်ကျရေးသားမှုကို သက်သေပြသည်ဟု ရဲဝံ့စွာ ဆိုခဲ့ကြသည်။ ယနေ့တွင် ကျိုးနွံသော ပညာရှင်မည်သူမျှ ဤအငြင်းအခုံကို သမ္မာကျမ်း၏ စစ်မှန်မှုကို ဆန့်ကျင်ရန် မကမ်းလှမ်းတော့ပေ။ ဘီစီ ဒုတိယထောင်စုနှစ်အလယ်တွင်၊ ထွက်မြောက်ရာကျမ်း (Exodus) ၏ ခေတ်နှင့် ပြိုင်တူ ရေးသားခဲ့သော ဥဂါရစ်တ် (Ugarit) ၏ မြောက်ခါနန်စာသားများတွင် အာရမိတ်စကားလုံးများနှင့် အသုံးအနှုန်းများ ပါရှိပြီး၊ ထိုအချိန်တွင် အာရမိတ်လူမျိုးများသည် ဆီးရီးယားသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။

Aramaic Words No Proof for Late Date. When the earliest Aramaic texts and inscriptions known were those of the 8th or 9th century b.c. and no extra-Biblical information was available on Aramaeans during the patriarchal age, it was boldly claimed by critics that Aramaic words in the Pentateuch (see on Gen. 31:47) and the mention of Aramaeans, or Syrians (Gen. 25:20; Deut. 26:5; etc.), prove the late origin of these records. Today no conscientious scholar presumes to offer this argument against the authenticity of the Bible. The north-Canaanites texts of Ugarit, written in the middle of the second millennium b.c., about the time of the Exodus, contain various Aramaic words and expressions, revealing the fact that Aramaeans had penetrated Syria by that time.

 

ခါနန်စကားလုံး (ဟီဗြဲဘာသာနှင့် ရင်းနှီးနီးကပ်သော ဘာသာစကား) နှင့် အာရမိတ်စကားလုံးများ၏ စောစီးစွာ ပေါ်ပေါက်မှုကို သမ္မာကျမ်းပြင်ပစာသားများတွင် တစ်ခုသာ ဥပမာပေးပါမည်။ ဤဥပမာသည် အထူးသဖြင့် အရေးကြီးသည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းသည် ဆာလံကျမ်း ၂ ၏ ဟီဗြဲစာသားမှန်ကန်ကြောင်းကိုလည်း သက်သေပြသောကြောင့်ဖြစ်သည်—ဆာလံကျမ်းနှင့်ပတ်သက်သော ဝေဖန်ပညာရှင်တိုင်းက စာသားအချို့ကို “ပြင်ဆင်” ထားသည့် အပိုဒ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဥဂါရစ်တ်မှ စာတစ်စောင်တွင် (C. H. Gordon, Ugaritic Handbook [Rome, 1947], နံပါတ် ၁၃၈) “ငါ့သား” ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို နှစ်ကြိမ်အသုံးပြုထားပြီး၊ အပိုဒ် ၃ တွင် အာရမိတ်ဘာသာဖြင့် ဘာရီ (bari)၊ အပိုဒ် ၁၆ တွင် ဟီဗြဲဘာသာဖြင့် ဘေနီ (beni) ဟု ရေးသားထားသည်။ အခြားဥဂါရစ်တ်စာသားများကဲ့သို့ပင်၊ ဤစာသည် ပထမဦးစွာ ထွက်မြောက်ရာကျမ်းခေတ်တွင် အာရမိတ်ဝေါဟာရများ တည်ရှိခဲ့ကြောင်းနှင့်၊ ဒုတိယအနေဖြင့် အာရမိတ်နှင့် ဟီဗြဲစကားလုံးများကို တူညီသော စာသားတစ်ခုတွင် အတူတကွ အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း သက်သေပြသည်။

One example of the early occurrence of Canaanite (a language nearly identical with Hebrew) and Aramaic words in extra-Biblical texts will suffice. This example is especially important because it also proves the Hebrew text of Psalms 2 correct—a passage on which every critical scholar dealing with the Psalms has made some textual “corrections.” In a letter from Ugarit (C. H. Gordon, Ugaritic Handbook [Rome, 1947], no. 138) the expression “my son” is used twice, in line 3 in Aramaic, bari, but in line 16 in Hebrew, beni. Like other Ugaritic texts, this letter proves, in the first place, the existence of an Aramaic vocabulary in the time of the Exodus, when this letter was written, and second, that Aramaic and Hebrew words were used side by side in the same text.

 

ဆာလံကျမ်း ၂ တွင်လည်း ဤတူညီသော ဟီဗြဲနှင့် အာရမိတ်စကားလုံးများ ပါရှိသည်။ ဝေဖန်သူများက ဆာလံကျမ်း၏ မူရင်းစာသားတွင် “သား” ဟူသော စကားလုံးကို မတူညီသော စကားလုံးနှစ်ခု—အပိုဒ် ၇ တွင် ဟီဗြဲ ဘင် (ben) နှင့် အပိုဒ် ၁၂ တွင် အာရမိတ် ဘား (bar)—ဖြင့် ဖော်ပြထားခြင်းသည် ဖြစ်နိုင်ဖွယ်မရှိသည်ဟု ကြေညာခဲ့ကြပြီး၊ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် ဘား (bar) ကို ဖယ်ရှားရန် စာသားကို ပြင်ဆင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ဆာလံကျမ်း ၂ ထက် ပိုတိုသော ဥဂါရစ်တ်စာသားသည် ရာစုနှစ်များစွာ စောပြီး ရေးသားခဲ့သော်လည်း၊ တူညီသော ဟီဗြဲနှင့် အာရမိတ်စကားလုံးများကို အတူတကွ အသုံးပြုထားသည်ကို ပြသသည်။ ဤဥပမာ—အခြားဥပမာများဖြင့် တိုးပွားနိုင်သည်—သည် အာရမိတ်စကားလုံးများ သို့မဟုတ် ဧဇရာကျမ်းကဲ့သို့ အပိုင်းတစ်ခုလုံး ပါဝင်နေခြင်းသည် နောက်ကျရေးသားမှု၏ သက်သေမဟုတ်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ ပြသသည်။

Ps. 2 also contains these identical Hebrew and Aramaic words. Critics have declared that it is highly improbable, if not impossible, that in the original text of the Psalms the word “son” should have been expressed by two different words, Heb. ben, in v. 7, and Aramaic bar, in v. 12. Hence they emended, or corrected, the text in such a way as to dispose of bar. However, the Ugaritic text, much shorter than Psalms 2 and written several centuries earlier, shows the same use of the same Hebrew and Aramaic words side by side. This example, which could be multiplied by other illustrations, shows clearly that the occurrence of Aramaic words, or even entire sections, as in the book of Ezra, is no proof whatever of a late origin.

 

အာရမိတ်လူမျိုးများကိုလည်း ဘီစီ ဒုတိယထောင်စုနှစ်အလယ်မှ သမ္မာကျမ်းပြင်ပစာသားများတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းတို့သည် အမရ္နာ စာများ (Amarna Letters) တွင် ၎င်းတို့၏ ကျူနီဖောင်း အမည် အက်ခလာမီ (Achlame) ဟု ပေါ်ပေါက်ပြီး၊ ထိုအချိန်မှစ၍ ရှေးဟောင်းကမ္ဘာ၏ သမိုင်းမှတ်တမ်းများတွင် ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ပန်တာတုတ်ကျမ်းမှတ်တမ်းနှင့် ဆက်စပ်ပြီး ၎င်းတို့၏ ပေါ်ပေါက်မှုသည် ခေတ်ပြိုင်မှတ်တမ်းများမှ သိရှိထားသည့်အရာများနှင့် လုံးဝသဟဇာတဖြစ်သည်။

The Aramaeans are likewise mentioned in extra-Biblical text of the middle of the second millennium b.c. They appear in the Amarna Letters under their cuneiform name Achlame, and from that time onward in unbroken sequence in the historical documents of the ancient world. Their occurrence in connection with the Pentateuchal record is therefore in complete harmony with what is known about them from contemporary records.

 

နောက်ကျသောနေရာအမည်များသည် နောက်ကျမူလအစကို သက်သေမပြပါ။ ပဉ္စတော်ကျမ်းများတွင် မောရှေခေတ်တွင် မရှိခဲ့သော နေရာအမည်များ ပါရှိသည်ကို ငြင်းပယ်၍မရပါ။ ဒန်မြို့ကို ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၁၄:၁၄ နှင့် တရားဟောရာ ၃၄:၁ တွင် ဖော်ပြထားသော်လည်း၊ ၎င်း၏အမည်မှာ လေရှမ် သို့မဟုတ် လာဣရှဟု တရားသူကြီးများခေတ်အထိ (ယောရှုမှတ်တမ်း ၁၉:၄၇; တရားသူကြီးမှတ်တမ်း ၁၈:၂၉) ဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ဒန်လူမျိုးများက ထိုမြို့ကို သိမ်းပိုက်ကာ ၎င်းတို့၏ ထင်ရှားသောဘိုးဘေးအမည်ကို ပေးခဲ့သည်။ ကမ္ဘာဦးကျမ်းတွင် ဂေါရှင်ပြည်ကို တစ်ကြိမ် “ရမေဇပြည်” (ကမ္ဘာဦး ၄၇:၁၁) ဟုခေါ်သည်၊ ဤအမည်သည် ယာကုပ်ထိုနေရာတွင် အခြေချပြီး လေးရာစုနှစ်အကြာ၊ သို့မဟုတ် မောရှေက ထိုဇာတ်လမ်းကို ရေးသားပြီး နှစ်ရာစုအကြာတွင်မှ ထိုဒေသအတွက် အသုံးမပြုခဲ့ပေ။ အခြားနောက်ကျအမည်များအတွက်လည်း အလားတူပြောနိုင်သည် (ကမ္ဘာဦး ၃၂:၂၈; ထွက်မြောက်ရာ ၁:၁၁ စသည်တို့ကို ကြည့်ပါ)။

Late Place Names No Proof of Late Origin. It cannot be denied that place names are found in the Pentateuch which did not exist in the time of Moses. The city of Dan is mentioned in Gen. 14:14 and Deut. 34:1, although its name was Leshem, or Laish, until the time of the judges (Joshua 19:47; Judges 18:29), when the Danites conquered the city and gave to it the name of their illustrious ancestor. In Genesis the land of Goshen is once called “the land of Rameses” (Gen. 47:11), a name not applied to that region until four centuries after Jacob settled there, or two centuries after Moses penned the narrative. The same may be said of other late names (see on Gen. 32:28; Ex. 1:11; etc.).

 

သို့သော်၊ ထိုသို့သော နောက်ကျနေရာအမည်များ ပါရှိခြင်းသည် ၎င်းတို့ပါဝင်သော ကျမ်းစာများကို အစောပိုင်းတွင် ရေးသားခဲ့ခြင်းမဟုတ်ဟု သက်သေမပြပါ။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းစာအားလုံးသည် မိတ္တူများနှင့် မိတ္တူများ၏ မိတ္တူများအဖြစ် ကျွန်ုပ်တို့ထံသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းမိတ္တူရေးသူများသည် ခေတ်မမီတော့သော အမည်များကို လက်ရှိအမည်များဖြင့် ရိုးရှင်းစွာ လဲလှယ်ခဲ့သည်၊ သို့မှသာ စာဖတ်သူများသည် ကျမ်းစာတွင်ဖော်ပြထားသော မြို့များကို မှတ်မိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ဤလုပ်ငန်းစဉ်သည် ယခင်ထုတ်ဝေမှုများ၏ ခေတ်မမီသော အသုံးအနှုန်းများကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်သည့် ခေတ်သစ်ကျမ်းစာပြန်လည်ပြင်ဆင်သူ၏ လုပ်ငန်းစဉ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်နိုင်သည် (အောက်တွင် ဘာသာစကားတူညီမှုအောက်တွင် ကြည့်ပါ)။

However, the occurrence of such late place names is by no means a proof that the books containing them were not written earlier. All the Old Testament has come down to us in copies and copies of copies. Later copyists have simply exchanged obsolete names for current ones, so that readers might be able to recognize the cities of which the text spoke. This procedure is comparable to that of a modern reviser of the Bible who revises the outmoded expressions of former editions (see below under Uniformity of Language).

 

ထွက်မြောက်ခြင်းသည် သမိုင်းဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ အီဂျစ်မှတ်တမ်းများတွင် ဣသရေလလူမျိုးများကို ၎င်းတို့နေထိုင်စဉ်အတွင်း သို့မဟုတ် ထွက်မြောက်ချိန်တွင် အထူးတလည် ဖော်ပြထားခြင်းမရှိသည်မှာ မှန်ကန်သည်။ သို့သော်၊ ဤအချက်သည် အံ့သြစရာမဟုတ်ပေ၊ အကြောင်းမှာ အီဂျစ်လူမျိုးများသည် အခြားရှေးခေတ်လူမျိုးများကဲ့သို့ပင် ၎င်းတို့အတွက် အဆင်မပြေသော ဖြစ်ရပ်များကို ၎င်းတို့၏ တရားဝင်မှတ်တမ်းများတွင် မဖော်ပြလေ့ရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဟစ်ဆို့စ်ခေတ်တွင်၊ အီဂျစ်နိုင်ငံသည် ဆီးမစ်နှင့် ဟူရီယန်နိုင်ငံခြားသားများက တစ်ရာစုနှစ်ကျော်ကြာ အုပ်ချုပ်ခံခဲ့ရသော်လည်း၊ ထိုခေတ်နှင့်ပတ်သက်သော ခေတ်ပြိုင်အီဂျစ်မှတ်တမ်းများကို လုံးဝပင် တွေ့ရခဲသည်။ ဟစ်ဆို့စ်များကို နှင်ထုတ်ပြီး နိုင်ငံကို လွတ်မြောက်စေသော အီဂျစ်ဘုရင်များပင်လျှင် ၎င်းတို့အကြောင်း တိတ်ဆိတ်နေခဲ့သည်၊ သို့သော် ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏အောင်မြင်မှုအတွက် ဂုဏ်ယူရန် အကြောင်းပြချက်များရှိခဲ့သည်။ ဟစ်ဆို့စ်များကို တိုက်ခိုက်သော လှုပ်ရှားမှုများတွင် ပါဝင်ခဲ့သော စစ်တပ်အရာရှိတစ်ဦး၏ သင်္ချိုင်းကျောက်စာတွင် ထိုစစ်ပွဲများနှင့်ပတ်သက်သော အရေးကြီးသော အချက်အလက်အနည်းငယ်ကို ဖော်ပြထားခြင်းမရှိလျှင်၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် နောက်ပိုင်းတွင် ဒဏ္ဍာရီဆန်ဆန်ဇာတ်လမ်းများနှင့် ဟစ်ဆို့စ်ဘုရင်များ၏ မပြည့်စုံသောစာရင်းကိုသာ မှီခိုရမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ယောသပ်သည် အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ခဲ့ဖွယ်ရှိပြီး ယာကုပ်၏မိသားစုသည် ဂေါရှင်တွင် အခြေချခဲ့သည့် ရှေးအီဂျစ်သမိုင်း၏ ထိုအရေးပါသောကာလ၏ သမိုင်းကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် အရင်းအမြစ်ပစ္စည်းများ အလွန်နည်းပါးသည်။

The Exodus a Historical Fact. It is true that no extant Egyptian records specifically mention the Israelites either during the time of their sojourn or at the Exodus. This, however, is not at all strange in view of the fact that the Egyptians, like other ancient peoples, usually omitted from their official records any mention of events unfavorable to them. Of the Hyksos period, when for more than a century Egypt was ruled by Semitic and Hurrian foreigners, hardly any contemporary Egyptian records have been found. Even those Egyptian kings who liberated the country from Hyksos rule were silent concerning them, though they had every reason to be proud of their achievement. If it were not for the tomb inscription of an army officer who took part in the war of liberation, which mentions a few important facts about the different campaigns against the Hyksos, we would have to depend almost completely on later semilegendary stories and the incomplete list of Hyksos kings. As it is, we have pitifully little source material with which to reconstruct the history of that important period of ancient Egyptian history in which, most likely, Joseph was prime minister of Egypt and in which Jacob’s family settled in Goshen.

 

ယောသပ်ခေတ်က ခုနစ်နှစ်ကြာ အစာခေါင်းပါးမှုသည် အီဂျစ်မှတ်တမ်းများတွင် မသိရှိရသော်လည်း၊ ယင်းထက်စောပြီး ခုနစ်နှစ်ကြာ အစာခေါင်းပါးမှုတစ်ခုကို အီဂျစ်စာရွက်စာတမ်းများတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ဤစာရွက်စာတမ်းကို ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီးနောက်၊ ခုနစ်နှစ်ကြာ မိုးခေါင်ရေရှားမှုသည် မယုံနိုင်စရာဟု ဝေဖန်သူများ၏ ပြောဆိုချက်သည် မမှန်ကန်ကြောင်း ထင်ရှားလာသည်။

Although the seven-year famine of Joseph’s time has not been attested by Egyptian records, another, earlier, famine of seven years is recorded in Egyptian documents. Since this document has been discovered, the critics’ claim that a seven-year drought was incredible stand exposed as false.

 

ရှေးဟောင်းသုတေသနတွေ့ရှိမှုများက ထွက်မြောက်ရာဇဝင်တွင် အီဂျစ်ဘဝဓလေ့နှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို ရင်းနှီးစွာ သိရှိထားကြောင်း သက်သေပြပြီး၊ ထိုဖြစ်ရပ်တစ်ခုလုံးသည် ထွက်မြောက်ရာဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည့် ဆယ်ရှစ်ခုမြောက်မင်းဆက်နှင့် အတိအကျဆက်စပ်မှုရှိသောကြောင့်၊ ထိုကြီးကျယ်သောဖြစ်ရပ်၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ မှန်ကန်မှုကို ယခုအခါ သံသယဖြစ်စရာမလိုတော့ပေ။ ထွက်မြောက်ရာကို ငြင်းဆိုသူများ၏ အသံများသည် အနည်းငယ်သာရှိပြီး အားနည်းလျက်ရှိသည်၊ သို့သော် အချိန်ကာလနှင့်ပတ်သက်၍ ထင်မြင်ချက်ကွဲလွဲမှုများ ရှိနေသေးသည်။ ထိုဖြစ်ရပ်ကို ဆယ်ခုမြောက်၊ ဆယ်ခြောက်ခုမြောက်၊ ဆယ်ငါးခုမြောက်နှင့် ဆယ်သုံးခုမြောက် ရာစုနှစ်များတွင် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ ဝေဖန်ပညာရှင်များသည် နောက်ဆုံးရာစုနှစ်ကို ပိုမိုနှစ်သက်ကြသော်လည်း၊ ၎င်းတို့ထဲမှ အချို့က ထိုကဲ့သို့သော လှုပ်ရှားမှုနှစ်ခုဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ကြပြီး၊ တစ်ခုမှာ ဆယ်ငါးခုမြောက်ရာစုနှစ်တွင်၊ နောက်တစ်ခုမှာ ဆယ်သုံးခုမြောက်ရာစုနှစ်တွင်ဖြစ်ပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်းနှစ်ခု၏ မှတ်တမ်းများကို တစ်ပုဒ်တည်းအဖြစ် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်ဟု ယူဆသည်။ ဤကွဲလွဲမှုများကို ဆွေးနွေးရန် နေရာမလုံလောက်ပါ (ကမ္ဘာဦး ၂၁:၃၂ ကိုကြည့်ပါ)။ နှစ်ပေါင်းတစ်ရာကျော်ကြာ တွေ့ရှိမှုများက ထွက်မြောက်ရာသည် သမိုင်းဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုအဖြစ် ယူဆရမည်ဟု ပညာရှင်များကို ယုံကြည်စေခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြရုံဖြင့် လုံလောက်သည်။ ကျမ်းစာကို ထိန်းသိမ်းစွာ လေ့လာသူများသည် အစ္စရေးလူမျိုး၏ အီဂျစ်တွင် နေထိုင်မှုနှင့် ထွက်မြောက်ရာမှတ်တမ်းအပေါ် ပိုမိုအပြုသဘောဆောင်သော သဘောထားသို့ လက်ရှိဦးတည်နေသည်ကို ကြီးစွာသော စိတ်ကျေနပ်မှုဖြင့် မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။

Because archeological discoveries now prove that many details of the Exodus in the Biblical narrative reveal an intimate knowledge of Egyptian life and culture, and because the whole account corresponds so exactly with the known history of the Eighteenth Dynasty, when the Exodus seems to have taken place, no valid doubt concerning the historicity of that great event can longer be entertained. Few and feeble indeed are the voices of critics that now deny the Exodus, though there is still considerable difference of opinion as to the time. The event has been variously assigned to the 17th, 16th, 15th, and 13th centuries. Critical scholars tend to prefer the latter, though some of them believe that two such movements occurred, one in the 15th, the other in the 13th, century, and that later the records of both were combined into one story. Space does not permit a discussion of these differences (see on Gen. 21:32). It is sufficient to state that the findings of more than 100 years have convinced scholars that the Exodus must be considered a historical fact. The conservative student of the Bible has witnessed with great satisfaction the current trend toward a more positive attitude on the record of Israel’s sojourn in Egypt and the Exodus.

 

ဘာသာစကား၏ တူညီမှု။ ဟေဗြဲကျမ်းစာကို လေ့လာသူတိုင်းသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ သမိုင်းဆိုင်ရာစာအုပ်များတွင် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ ကြီးမားသော ကွဲပြားမှုများ မရှိသည်ကို သတိပြုမိသည်။ သို့သော်၊ ဤအချက်သည် ဤစာအုပ်များအားလုံးကို အတော်လေးတိုတောင်းသော ကာလအတွင်း ရေးသားခဲ့သည်ဟု ဝေဖန်ပညာရှင်များက ပြောဆိုထားသည့်အတိုင်း သက်သေမဖြစ်ပေ။

Uniformity of Language. Every student of the Hebrew Bible notices that no great linguistic differences occur in the historical books of the Old Testament. However, this fact is no proof that all these books were composed in a comparatively short period of time, as the higher critics have claimed.

 

ထိန်းသိမ်းစွာ လေ့လာသူများက ဘာသာစကား၏ တူညီမှုကို နောက်ပိုင်းတွင် ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုများဖြင့် ရရှိခဲ့သည်ဟု ရှင်းပြရန် ကြိုးစားခဲ့ကြပြီး၊ ဝေါဟာရ၊ သဒ္ဒါနှင့် စာလုံးပေါင်းကို နောက်ပိုင်းခေတ်များ၏ စံချိန်စံညွှန်းများနှင့် ညီညွတ်စေရန် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဤပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုလုပ်ငန်းသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ကျမ်းစာစံထားမှု ပြီးဆုံးပြီးနောက် ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရပြီးမကြာမီ ရပ်တန့်သွားသည်ဟု ထိန်းသိမ်းစွာ လေ့လာသူများက ယူဆခဲ့သည်။ ၎င်းတို့က ကဗျာဆိုင်ရာ အပိုင်းများသည် စာလုံးပေါင်း၊ စတိုင်နှင့် အသုံးအနှုန်းများတွင် ခေတ်မီမှုကို ဆန့်ကျင်နိုင်သည့် သဘောသဘာဝရှိသောကြောင့် ပိုမိုရှေးကျသောပုံစံကို ပြသသည်ဟုလည်း ပြောဆိုခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်း ဟေဗြဲစာမူများ မရရှိနိုင်သမျှ ဤယူဆချက်များကို သက်သေပြရန် မဖြစ်နိုင်ခဲ့ပြီး၊ ဤအချက်နှင့်ပတ်သက်၍ ထိန်းသိမ်းစွာ လေ့လာသူများ၏ အမြင်များသည် ဝေဖန်သူများ၏ အမြင်များကဲ့သို့ ယူဆချက်မျှသာဖြစ်သည်။

Conservative scholars have attempted to explain this fact by assuming that uniformity of language was achieved by later recensions, or revisions, to bring the vocabulary, grammar, and orthography into harmony with the standards of later times. This work of revision ceased, the conservative assumed, shortly after the Exile when the Old Testament canon was fixed. They also claimed that the poetic parts of the Bible show a more archaic form because poetry has a greater tendency to withstand modernization in spelling, style, and diction than does prose. As long as no ancient Hebrew manuscripts were available these assumptions could not be proved, and the views of conservatives in this regard were as hypothetical as those of the critics.

 

သေမင်းပင်လယ်ကျမ်းစာမူများ (တတိယအတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၈၆-၈၈ ကိုကြည့်ပါ) ၏ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုသည် ဤအခြေအနေကို သိသာထင်ရှားစွာ ပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။ ယခုခေတ်သမိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ်၊ ယခင်က သိရှိထားသည့် အရှေးဆုံးစာမူများထက် နှစ်ပေါင်းတစ်ထောင်ခန့် ပိုမိုရှေးကျသော ဟေဗြဲကျမ်းစာစာမူများကို စစ်ဆေးနိုင်ခဲ့သည်။ အချို့သောအခါများတွင်၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် တူညီသော ကျမ်းစာစာအုပ်များ၏ အုပ်ရေအများအပြားမှ အပိုင်းအစများကိုပင် ရရှိခဲ့သည်။ ပို၍အရေးကြီးသည်မှာ၊ ဟေရှာယစာမူတစ်စောင်လုံးကို ယခုရရှိနိုင်ပြီဖြစ်ပြီး၊ နောက်ထပ်တစ်စောင်မှာ အပိုင်းအစများဖြင့်သာ ရှိသည် (ယခုနှစ်ခုစလုံးသည် ယေရုရှလင်မြို့ရှိ ဟေဗြဲတက္ကသိုလ်တွင် ရှိသည်)။

The discovery of the Dead Sea scrolls (see Vol. IV, pp. 86-88) has brought about a remarkable change in this situation. For the first time in modern history we are now able to examine Hebrew Bible manuscripts 1,000 years or so older than the most ancient ones previously known. In some instances we are even so fortunate as to have fragments from several copies of the same Bible books. More important yet, a complete scroll of Isaiah is now available, and another in fragmentary form (both now at the Hebrew University in Jerusalem).

 

ဤကျမ်းစာစာအုပ်များ၏ အုပ်ရေအမျိုးမျိုးသည် ပြန်လည်ပြင်ဆင်မှု၏ အဆင့်ဆင့်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။ ကွမ်ရန်ဂူအမှတ် ၁ မှ မပြည့်စုံသော ဟေရှာယစာမူ (၁ကွမ်ရန်ဟေရှာယဘီ) သည် ဟေဗြဲကျမ်းစာတွင် တွေ့ရသည့် မာဆိုရက်တစ်စာသားနှင့် အနီးစပ်ဆုံး တူညီသည်၊ သို့သော် တူညီသောဂူမှ ပြည့်စုံသော ဟေရှာယစာမူ (၁ကွမ်ရန်ဟေရှာယအေ) သည် ဖလီနီ ရေးသားမှုဟု ခေါ်သည့် အရာကို ပြသထားပြီး၊ ဆိုလိုသည်မှာ အသံထွက်ကို ကူညီရန် စာလုံးများထည့်သွင်းခြင်းနှင့် သရုပ်ဖော်ရန် ဗျည်းများကို အသုံးပြုခြင်းဖြစ်သည်။ ဤကွဲပြားမှုသည် ခရစ်တော်ခေတ်တွင် ဟေဗြဲစာကြည့်တိုက်တစ်ခုတွင် ဟေရှာယ၏ အုပ်ရေနှစ်မျိုးရှိခဲ့ပြီး၊ တစ်ခုသည် စာလုံးပေါင်းနှင့် သဒ္ဒါပြင်ဆင်မှု၏ အစောပိုင်းအဆင့်ကို ကိုယ်စားပြုသည်ဟု သက်သေပြသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ကူးယူသူများသည် စာလုံးများကို အချိန်ကာလအလိုက် ပြောင်းလဲလာသည့် စာလုံးပေါင်းစည်းမျဉ်းများအတိုင်း ရေးသားခဲ့ကြသည်မှာ ထင်ရှားသည်—အင်္ဂလိပ်စာလုံးပေါင်းများ ရာစုနှစ်များအတွင်း ပြောင်းလဲလာသည့်အတိုင်း ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ချော်ဆာ၏ ကင်တာဘူရီပုံပြင်များ၊ နှစ်ပေါင်း ၆၀၀ ခန့်က ရေးသားခဲ့သော စာသားများသည် ခေတ်မီစာလုံးပေါင်းနှင့် အချို့သောအခါများတွင် ခေတ်မီစကားလုံးများကို အသုံးမပြုပါက သာမန်စာဖတ်သူအတွက် လုံးဝနားမလည်နိုင်ပေ။ စပင်ဆာနှင့် ရှိတ်စပီးယားတို့က နှစ်ပေါင်း ၄၀၀ ခန့်က ရေးသားခဲ့သော စာသားများတွင်လည်း ဤအရာသည် အနည်းငယ်သာ သက်ရောက်သည်။ အမေရိကန်ကိုလိုနီခေတ်၏ အင်္ဂလိပ်စကားသည်လည်း ရှေးဟောင်းစာလုံးပေါင်းကြောင့် မကြာခဏ နားမလည်နိုင်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဟေဗြဲကျမ်းစာစာသား၏ လက်ရှိပုံစံသည် စာလုံးပေါင်း၊ သဒ္ဒါ စသည်တို့တွင် ၎င်း၏ နောက်ဆုံးပြင်ဆင်မှုကိုသာ ကိုယ်စားပြုပြီး၊ စာရေးသူ၏ အစောပိုင်း သို့မဟုတ် နောက်ပိုင်းရေးသားမှုကို သက်သေမပြပေ။ ရက်စွဲကို အခြားသက်သေများအပေါ်အခြေခံ၍ ဆုံးဖြတ်ရမည်။

These various copies of Bible books represent successive stages of revision. These incomplete Isaiah scroll (1QIs^b) from Qumrân Cave I is almost identical with the Masoretic text, found in the Hebrew Bible, whereas the complete Isaiah scroll (1QIs^a) from the same cave, shows the so-called plene writing, that is, the insertion of various letters as aids to pronunciation, and the use of consonants to indicate vowels. This difference constitutes evidence that a certain Hebrew library in the time of Christ possessed two different copies of Isaiah, one representing an earlier stage of spelling and grammatical revision than the other. It is thus unmistakable that copyists spelled words according to current rules of spelling—which changed from time to time—much as English spelling has changed through the centuries. By way of comparison, Chaucer’s Canterbury Tales, written in the vicinity of 600 years ago, are completely unintelligible to the average reader unless modern spelling and in some cases modern words are used. The same is true to a less extent of many passages from Spenser and Shakespeare, who wrote about 400 years ago. Even the English of American Colonial times is often obscure, chiefly because of archaic spelling. It is therefore certain that the present form of the Hebrew Bible text represents only its latest revision in spelling, grammar, etc., and in no way proves an early or late authorship. The date must be determined on the basis of other evidence.

 

ဟေရှာယသည် ဘီစီ ဒုတိယရာစုနှစ်ထက် စောပြီး ရေးသားခဲ့ခြင်းမရှိဟု ဆိုရန်သည် မိုက်မဲသည်၊ အကြောင်းမှာ ကျွန်ုပ်တို့၏ အရှေးဆုံး ဟေရှာယစာသားသည် ဒုတိယရာစုနှစ်တွင် အသုံးပြုခဲ့သော စာလုံးပေါင်းပုံစံကို ပြသထားသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ မည်သည့်ကျမ်းစာစာအုပ်၏ လက်ရှိဟေဗြဲစာသားပုံစံကို ၎င်း၏ မူရင်းရေးသားမှုရက်စွဲကို သတ်မှတ်ရန် အသုံးပြုရန်လည်း မဖြစ်နိုင်ပေ။

It would be foolish to say that Isaiah was not written earlier than the 2d century b.c., because our earliest text of that book shows a type of spelling in use during the 2d century. It is also untenable to use the present form of the Hebrew text of any Bible book to establish the date of its original writing.

 

ခေတ်ကာလမှတ်တမ်းက ကျမ်းစာ၏ မှန်ကန်မှုကို အတည်ပြုသည်။ ပညာရှင်များသည် ကျမ်းစာ၏ ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို နှစ်ပေါင်းများစွာ စိတ်ရှုပ်ထွေးခဲ့ရပြီး၊ ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ ရှုပ်ထွေးမှုဟု ထင်ရသည့်အရာများကို ညီညွတ်စေရန် ကြိုးစားမှုတိုင်းသည် မအောင်မြင်ရန် အကြံအစည်ရှိသည်ဟု ခံစားခဲ့ရသည်။ ဒံယေလက ၎င်းအား ယဟောယဂိမ်ဘုရင်၏ တတိယနှစ်တွင် နဗ္ဗုခဒ်နေဇာဘုရင်က ဖမ်းဆီးသွားသည်ဟု ဆိုသည့် ဒံယေလ ၁:၁ နှင့်၊ နဗ္ဗုခဒ်နေဇာ၏ ပထမနှစ်သည် ယဟောယဂိမ်၏ စတုတ္ထနှစ်ဖြစ်သည်ဟု ယေရမိ ၂၅:၁ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း မည်သို့ ညီညွတ်စေနိုင်မည်နည်း။ ရှေးဟောင်းသုတေသနသည် ဤပြဿနာကို ဖြေရှင်းပေးခဲ့ပြီး၊ အဆီရီးယန်းနှင့် ဗာဗုလုန်ဘုရင်များသည် ၎င်းတို့၏ နန်းတက်သည့် ပြက္ခဒိန်နှစ်ကို ၎င်းတို့၏ ပထမနှစ်အဖြစ် မရေတွက်ခဲ့ဘဲ၊ ၎င်းကို “နန်းတက်နှစ်” ဟု တံဆိပ်ကပ်ခဲ့သည်။ နှစ်သစ်ကူးနေ့ရောက်မှသာ ၎င်းတို့၏ “ပထမ” နှစ်ကို စတင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဒံယေလ၏ ယဟောယဂိမ်၏ တတိယနှစ်တွင် ဖမ်းဆီးခံရသည်ဟူသော ဖော်ပြချက်သည်—ယခုကျွန်ုပ်တို့သိရှိထားသည့်အတိုင်း—နဗ္ဗုခဒ်နေဇာ၏ နန်းတက်နှစ်ဖြစ်ပြီး၊ ယေရမိ၏ နဗ္ဗုခဒ်နေဇာ၏ ပထမနှစ်သည် ယဟောယဂိမ်၏ စတုတ္ထနှစ်နှင့် ညီမျှသည်ဟူသော ဖော်ပြချက် (ဂျူးရေတွက်မှုအရ) သည် တူညီစွာ မှန်ကန်သည်။ ဤသည်မှာ ရှေးဟောင်းသုတေသနသက်သေများက ကျမ်းစာ၏ ထင်ရှားဖြစ်ပုံရသော ဆန့်ကျင်ဘက်ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ ဖော်ပြချက်များအတွက် အဖြေပေးခဲ့သည့် ဥပမာများစွာထဲမှ တစ်ခုသာဖြစ်သည်။

Chronology Confirms Accuracy of Bible. Generations of scholars have puzzled over the chronological data of the Bible, and have felt that every effort to bring harmony out of what seemed a chronological chaos was doomed to defeat. How could one harmonize Daniel’s statement that he had been taken captive by King Nebuchadnezzar in the third year of Jehoiakim (Daniel 1:1), with that of Jeremiah, who says that Nebuchadnezzar’s first year was Jehoiakim’s fourth (Jer. 25:1, )? Archeology has solved the problem by showing that Assyrian and Babylonian kings did not count the calendar year of their accession as their first regnal year, but labeled it “accession year.” It was only with the following New Year’s Day that they began their “first” year. Hence, Daniel’s statement that he was taken captive in the third year of Jehoiakim, which was—as we now know—Nebuchadnezzar’s accession year, and Jeremiah’s statement equating Nebuchadnezzar’s first regnal year with the fourth of Jehoiakim (according to Jewish reckoning), are equally correct. This is but one of many examples where archeological evidence has furnished the solution to apparently contradictory chronological statements of the Bible.

 

နောက်ထပ်စွပ်စွဲခံရသော သမ္မာကျမ်းစာဆိုင်ရာ ကွဲလွဲမှုတစ်ခုသည်လည်း ဖြေရှင်းရန် လွယ်ကူသည်။ သမ္မာကျမ်းစာ၏ ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ အချက်အလက်များသည် ယုဒပြည်၏ ယေဟောရံသည် သူ၏ဖခင် ယေဟောရှဖတ်နှင့် ထီးနန်းတွင် နှစ်အတော်ကြာ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်ခဲ့ကြောင်း သေချာစေသည်။ ဒုတိယဓမ္မရာဇဝင် ၃:၁ သည် ဣသရေလရှင်ဘုရင် ယေဟောရံ၏ နန်းတက်ခြင်းကို ယေဟောရှဖတ်၏ ဆယ့်ရှစ်နှစ်မြောက်နှစ်တွင် သတ်မှတ်ထားပြီး၊ ဒုတိယဓမ္မရာဇဝင် ၁:၁၇ သည် ထိုဖြစ်ရပ်ကို ယုဒပြည်ရှင်ဘုရင် ယေဟောရံ၏ ဒုတိယနှစ်တွင် သတ်မှတ်ထားသည်၊ ယင်းသည် သူ၏ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်မှု၏ ဒုတိယနှစ်ကို ဆိုလိုပုံရသည်။ ထို့ကြောင့် ယေဟောရှဖတ်၏ ဆယ့်ရှစ်နှစ်မြောက်နှစ်သည် သူ၏သား ယေဟောရံ၏ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်မှု၏ ဒုတိယနှစ်ဖြစ်သည်။ ကွဲလွဲနေသည်ဟု မယူဆဘဲ၊ ဤကျမ်းပိုဒ်နှစ်ခုသည် ယေဟောရံနှင့် ယေဟောရှဖတ်၏ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်မှု၏ ကြာချိန်ကို သတ်မှတ်ရန် အရေးကြီးသော အချက်အလက်များကို ပေးထားသည်။

Another alleged Biblical contradiction is equally easy of solution. The chronological data of the Bible make it certain that Jehoram of Judah was associated on the throne for some years with his father Jehoshaphat. 2 Kings 3:1 dates the accession of the Israelite king Jehoram in the 18th year of Jehoshaphat, while 2 Kings 1:17 dates the same event in the 2d year of Jehoram of Judah, meaning apparently his 2d year as a coregent. Hence, the 18th year of Jehoshaphat was the 2d year of his son’s coregency. Instead of being in disagreement, the two texts provide important data for establishing the length of the coregency of Jehoram with Jehoshaphat.

 

အဆီရီးယားနှင့် ဘေဘီလုံးနီးယား၏ သဲထဲတွင် ထိန်းသိမ်းထားသော မှတ်တမ်းများသည် ဘီစီ ၁၀၀၀ ခန့်မှစတင်၍ လောကီသမိုင်းဖြစ်ရပ်များစွာအတွက် တိကျသော ရက်စွဲများကို ပေးထားသည်။ ဤသို့သတ်မှတ်ထားသော ရက်စွဲများသည် သမ္မာကျမ်းစာ၏ ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ မှတ်တမ်းများကို ခိုင်မာသောအခြေခံပေါ်တွင် တည်ဆောက်ရန် အလွန်အထောက်အကူဖြစ်ခဲ့သည်။ ရှေးခေတ်ပြက္ခဒိန်များ၊ ရှင်ဘုရင်တစ်ဦး၏ အုပ်ချုပ်မှုနှစ်များကို ရေတွက်နည်းများ၊ နှင့် ရှေးခေတ်ဖြစ်ရပ်များနှင့်ပတ်သက်သော မတူညီသော တွက်ချက်မှုစနစ်များအကြောင်း တိုးပွားလာသော အသိပညာသည် ရှုပ်ထွေးသော ပြဿနာများစွာကို ဖြေရှင်းပေးခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဝေဖန်သူများကဲ့သို့ မည်သည့်အချက်အလက်ကိုမျှ မယုံကြည်နိုင်ဟု စွန့်ပစ်ခြင်းမပြုဘဲ သမ္မာကျမ်းစာ၏ ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ မူဘောင်ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်စေခဲ့သည်။ ယခုအခါ ယခင်က ရှုပ်ထွေးမှုသာရှိခဲ့ရာ ယခုတွင် သဟဇာတဖြစ်သော ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ ပုံစံကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။ ဖြေရှင်းချက်မရှိသေးသော ရှုပ်ထွေးသော ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ ထုတ်ပြန်ချက်အနည်းငယ်သာ ကျန်ရှိသေးသော်လည်း၊ ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ အချက်အလက်များ၏ အများစုသည် ယခုအခါ ပြဿနာမရှိတော့ပေ။ ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ သက်သေများသည် ယခင်က မသိရှိခဲ့သော ရှေးခေတ်စနစ်များကို နားလည်ရန် သော့ချက်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် သမ္မာကျမ်းစာရေးသားသူများသည် သူတို့ရေးသားသည့်အကြောင်းအရာများကို သိရှိပြီး မမှန်ကန်သော အချက်အလက်များကို မပေးခဲ့ကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည်။ ထိုအစား၊ သူတို့၏ အကန့်အသတ်ရှိသော အသိပညာနှင့် ပို၍အကန့်အသတ်ရှိသော ဉာဏ်ပညာနှင့် ကျွမ်းကျင်မှုဖြင့် မဖြေရှင်းနိုင်သော အရာများကို ဝေဖန်ရာတွင် ဝေဖန်သူများသာ အမှားလုပ်ခဲ့သည်။

The documents preserved in the sands of Assyria and Babylonia provide accurate dates for many events of secular history beginning with about 1000 b.c. Dates thus established have been most helpful in fixing Bible chronology on a secure foundation. The increased knowledge of ancient calendars, methods of reckoning the years of a king’s reign, and different systems of computation in regard to ancient events have solved many perplexing problems. This has enabled us to reconstruct the chronological framework of the Bible without discarding any data as unreliable, as the critics have done. We see now a harmonious chronological pattern where before only chaos was apparent. There remain a few baffling chronological statements for which no satisfactory answer can as yet be given, but the overwhelming majority of the chronological data no longer pose any problem whatever. Once again archeological evidence has provided the key to an understanding of ancient systems which were previously unknown. It has proved that the authors of the books of the Bible knew whereof they wrote and did not give us erroneous information. Rather, it was the critics who erred in criticizing what their limited knowledge and even more limited wisdom and skill were inadequate to deal with.

 

ဤအကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်၍ ဝေဖန်ရေးဆရာတစ်ဦး၏ စကားများသည် အရေးပါသည်။ ချီကာဂိုတက္ကသိုလ်၏ ဓမ္မဟောင်းပညာရှင်ဟောင်း ဒဗလျူအေ အာဝင်သည် အီအာရ် သီလီ၏ “ဟီးဘရူးဘုရင်များ၏ လျှို့ဝှက်နံပါတ်များ” (ချီကာဂို၊ ၁၉၅၁) ၏ နိဒါန်းတွင် အောက်ပါပြတ်သားသော ဝန်ခံချက်ကို ရေးသားခဲ့သည်။

The words of one critical scholar are significant in this respect. W. A. Irwin, sometime professor of Old Testament of the University of Chicago, wrote in the foreword to E. R. Thiele’s The Mysterious Numbers of the Hebrew Kings (Chicago, 1951) the following remarkably frank admission:

 

“အံ့သြဖွယ်အချက်မှာ သူသည် ဟီးဘရူးခေတ်ကာလဆိုင်ရာ တိကျမှုနှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို ပြတ်သားစွာ သက်သေပြခဲ့သည်” (စာမျက်နှာ ဆယ့်လေး)။

“The astonishing fact is that he demonstrates conclusively the precise and dependable accuracy of Hebrew chronology of the times of the kingdoms” (p. xiv).

 

“သူသည် ဟီးဘရူးသမိုင်းဆရာများ၏ ဂရုမစိုက်မှု၊ သို့မဟုတ် မသိနားမလည်မှုဟု ယူဆခံရသော ကျမ်းပိုဒ်များကို အံ့သြဖွယ်ယုံကြည်စိတ်ချရမှုရှိကြောင်း ပြသခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဝေးကွာသောအရေးပါမှုရှိသော အောင်မြင်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် လွန်ခဲ့သောနှစ်ငါးဆယ်ခန့်က အစွန်းရောက်ဝေဖန်ရေးမှ အတော်လေး တိုးတက်လာခဲ့သည်မှာ မှန်ပါသည်။ ကျမ်းစာစာသားကို ကိုင်တွယ်ရာတွင်နှင့် မှတ်တမ်းများ၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို အကဲဖြတ်ရာတွင် ကျွန်ုပ်တို့သည် ပို၍သတိထားသော စိတ်ထားဖြင့် ရှိနေသည်၊ အကြောင်းမှာ တစ်ခုပြီးတစ်ခု မရေရာသောအချက်များတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏ သံသယများသည် အသစ်တွေ့ရှိထားသော အချက်အလက်များအောက်တွင် ပျောက်ကွယ်သွားသည်ကို တွေ့မြင်ခဲ့ရသည်။ သို့သော် မရေရာမှုများစွာ ကျန်ရှိနေသေးသည်။ ယခုအခါ ဓမ္မရာဇဝင်ကျမ်းများသည် ယခင်က အထံမျှစရာဖြစ်ခဲ့သော အချက်တွင် တိကျစွာ ယုံကြည်စိတ်ချရသည်ကို သိရှိခြင်းသည် ပထမတန်းစား အရေးပါမှုဖြစ်သည်” (စာမျက်နှာ ဆယ့်ခြောက်၊ ဆယ့်ခုနစ်)။

“He has taken passages commonly regarded as patent disclosures of carelessness, if not of ignorance, on the part of the Hebrew historians, and has shown them to be astonishingly reliable. It is an achievement of far-reaching significance. We have, it is true, come some distance from the radical criticism of half a century ago. In treatment of the text and in appraisal of the historic reliability of the records we are in a much more cautious mood, as we have seen at one uncertain point after another our skepticism dissipate under new-found facts. But yet many uncertainties remain. And it is a matter of first rate importance to learn now that the Books of Kings are reliable in precisely that feature which formerly excited only derision” (pp. xvi, xvii).

 

ဘုရင်များကာလနှင့်ပတ်သက်၍ သမ္မာကျမ်းစာ၏ ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ တိကျမှုသည် အခြားကာလများနှင့်ပတ်သက်၍လည်း မှန်ကန်သည်၊ သို့သော် သမ္မာကျမ်းစာပြင်ပမှ ရှင်းလင်းသော သက်သေမရှိခြင်းကြောင့် အသေးစိတ်အားလုံးကို ပြတ်သားစွာ သက်သေပြရန် မဖြစ်နိုင်သေးပေ။ သို့သော် ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ အချက်အလက်များ၏ ခြောက်သွေ့သော ဂဏန်းများသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို တည်ဆောက်ရာတွင် သိသာထင်ရှားစွာ ပံ့ပိုးပေးခဲ့သည်။

What is said here of the accuracy of Biblical chronology with regard to the period of the kings is equally true with regard to other periods, although, because of a lack of clear extra-Biblical evidence, it is not yet possible to offer conclusive proof of every detail. Nevertheless, the dry figures of chronological data have contributed significantly in establishing the reliability of the Old Testament.

 

သမိုင်းဆိုင်ရာ မှတ်တမ်းများသည် ယုံကြည်စိတ်ချရသည်။ သမ္မာကျမ်းစာဇာတ်လမ်းတစ်ခု၏ တူညီသော ဖြစ်ရပ်တစ်ခုသည် သမ္မာကျမ်းစာပြင်ပမှတ်တမ်းတွင် ဖြစ်ပေါ်သောအခါ၊ ထိုမှတ်တမ်းနှစ်ခုကြားတွင် သဘာဝအလျောက် ကွဲလွဲမှုများရှိသည်။ ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များသည် လောကီရင်းမြစ်ကို ပိုမိုယုံကြည်ပြီး သမ္မာကျမ်းစာဇာတ်လမ်းကို ဒုတိယတန်းစားအဖြစ် ကြေညာလေ့ရှိသည်။ သို့သော် ဘက်မလိုက်သော စစ်ဆေးမှုတစ်ခုသည် လုံးဝမတူညီသော နိဂုံးချုပ်မှုသို့ ဦးတည်သည်။ သမ္မာကျမ်းစာဇာတ်လမ်းများသည် ၎င်းတို့၏ သူရဲကောင်းများ၏ အားနည်းသောနှင့် အားကောင်းသော စရိုက်လက္ခဏာများကို မှတ်တမ်းတင်ထားပြီး ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံ၏ ရှုံးနိမ့်မှုများနှင့် အောင်မြင်မှုများကို မှတ်တမ်းတင်ထားသည့်အတွက် မှန်ကန်မှုကို ဆောင်သည်။ ဤသို့ပြုလုပ်သည့် အခြားရှေးခေတ်နိုင်ငံမရှိခဲ့ပေ။ သမ္မာကျမ်းစာသည် အပြစ်များကို လွတ်လပ်စွာ မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် ထင်ရှားသော ဥပမာများမှာ ဣသရေလ၏ အကြီးကျယ်ဆုံးဘုရင် ဒါဝိဒ်၊ ရှောလမုန်၊ နှင့် နိုင်ငံ၏ အလေးစားခံရဆုံး ဘိုးဘေးများဖြစ်သော အာဗြဟံနှင့် ယာကုပ်တို့၏ ဖြစ်ရပ်များဖြစ်သည်။

Historical Reports Are Reliable. Wherever the counterpart of a Biblical story occurs in an extra-Biblical document, there are, naturally, differences between the two accounts. Critical scholars usually have more confidence in the secular source and declare the Bible story as of secondary value. An unbiased examination, however, leads to an entirely different conclusion. The Bible narratives bear the stamp of truthfulness in that they record the weak as well as the strong character traits of their heroes, and the defeats as well as the victories of their own nation. This no other ancient nation did. Outstanding examples of the freedom with which the Bible records sin are the cases of David, Israel’s greatest king, of Solomon, and even of the nation’s most revered patriarchs, Abraham and Jacob.

 

ဤအကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်၍ အခြားရှေးခေတ်နိုင်ငံများ၏ မှတ်တမ်းများကို လေ့လာခြင်းသည် အလွန်ထွင်းဖောက်သိမြင်စရာဖြစ်သည်။ အီဂျစ်မှတ်တမ်းများသည် ၎င်းတို့၏ တရားဝင်ဘုရင်များ၏ ချို့ယွင်းချက်များကို ဘယ်သောအခါမှ ဖော်ပြခြင်းမရှိ၊ ၎င်းတို့၏ စစ်တပ်၏ ရှုံးနိမ့်မှုများကို ဘယ်သောအခါမှ မပြောပြပေ။ ၎င်းတို့၏ တိုက်ပွဲပုံများနှင့် ရုပ်ကြွင်းများသည် မရေမတွက်နိုင်သော ပြိုလဲသွားသော၊ ဒဏ်ရာရသွားသော၊ နှင့် သေဆုံးသွားသော ရန်သူများကို ဖော်ပြသော်လည်း အီဂျစ်သားတစ်ဦးတစ်ယောက်မျှ ထိခိုက်သေဆုံးမှုကို ဘယ်သောအခါမှ မဖော်ပြပေ။ ရှေးမက်ဆိုပိုတေးမီးယားမှ ကျွန်ုပ်တို့ထံရောက်လာသော မှတ်တမ်းများနှင့်ပတ်သက်၍ ထိုနည်းတူ လေ့လာတွေ့ရှိချက်ကို ပြုလုပ်နိုင်သည်။ အဆီရီးယားပညာရှင် အိုတို ဝီဘာက ဤအချက်ကို အောက်ပါစကားများဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သည်။

A study of the records of other ancient nations in this respect is most revealing. The Egyptian records never mention any defects of their legitimate kings, never tell about a defeat of their own army. Their battle pictures and reliefs depict numberless fallen, wounded, and mutilated enemies, but never a single Egyptian casualty. The same observation can be made in regard to the records that have come to us from ancient Mesopotamia. The Assyriologist Otto Weber has stated this fact in the following words:

 

“အဆီရီးယားတို့၏ တရားဝင်သမိုင်းရေးသားမှုအားလုံးသည် ဘုရင်ကို အကြွင်းမဲ့ချီးကျူးခြင်းတွင် အဆုံးသတ်ပြီး၊ ၎င်းချီးကျူးမှုကို နောင်လာနောက်သားများထံ လက်ဆင့်ကမ်းရန်သာ ရည်ရွယ်သည်... ဤအခြေအနေများအောက်တွင် တော်ဝင်ကျောက်စာများ၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို သံသယဖြင့် ကြည့်ရှုရမည်မှာ ထင်ရှားသည်။ တော်ဝင်အဆီရီးယားကျောက်စာတစ်ခုတွင်မျှ ရှုံးနိမ့်မှုကို ပွင့်လင်းစွာ ဝန်ခံထားခြင်းမရှိ၊ သို့သော် သိသာထင်ရှားသော ရှုံးနိမ့်မှုကို လိုက်လျောညီထွေသော သမိုင်းရေးသားသူမှ ထူးချွန်သောအောင်မြင်မှုအဖြစ် ပြောင်းလဲထားသည့် ဥပမာများရှိသည်။ ဘုရင်က ဂုဏ်ယူစရာမရှိသော လုပ်ဆောင်မှုများကို အများအားဖြင့် တိတ်ဆိတ်စွာ ကျော်ဖြတ်လေ့ရှိသည်” (ဘေဘီလုံးနီးယားနှင့် အဆီရီးယားတို့၏ စာပေများ [လိုက်ပ်ဇစ်၊ ၁၉၀၇]၊ စာမျက်နှာ ၂၂၇၊ ၂၂၈)။

“All official history-writing of the Assyrians culminates in extravagant praise of the king, and has as its only purpose to hand down to posterity this praise. . . . It is evident that the credibility of the royal inscriptions under these circumstances must be looked upon with suspicion. In not one royal Assyrian inscription is failure admitted in plain words; but we do have instances in which an obvious defeat has been transformed by the accommodating history writer into a brilliant victory. It was customary in most cases to skip silently over undertakings of which the king had no reason to be proud” (Die Literatur der Babylonier und Assyrer [Leipzig, 1907], pp. 227, 228).

 

ဣသရေလ၏ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ မှတ်တမ်းများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် သမ္မာကျမ်းစာ၏ မှတ်တမ်းများသည် မည်မျှဘက်မလိုက်ဘဲ ရှိသည်ကို ထင်ရှားသည်။ ရှုံးနိမ့်မှုကို သမ္မာကျမ်းစာရေးသားသူများက ဘယ်သောအခါမှ ငြင်းဆိုခြင်းမရှိ၊ အောင်မြင်မှုကို ချဲ့ကားဖော်ပြခြင်းမရှိပေ။ ဘေးအန္တရာယ်များ၏ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကို ပွင့်လင်းစွာ ဆွေးနွေးထားပြီး၊ နိုင်ငံ၏ အရှက်ကွဲမှုကို ဘယ်သောအခါမှ ဖုံးကွယ်ထားခြင်းမရှိ၊ အမှားများကို ပြစ်တင်ဝေဖန်မှုများဖြင့် ပြတ်သားစွာ ပြစ်တင်ထားသည်။ ရှေးခေတ်ဖြစ်စေ၊ ခေတ်သစ်ဖြစ်စေ၊ ဤမြင့်မားသော မှန်ကန်သော မှတ်တမ်းတင်မှုအဆင့်ကို မည်သည့်နိုင်ငံကမျှ မမီနိုင်ပေ။ ရှေးခေတ်နိုင်ငံများ၏ မှတ်တမ်းများကို ပိုမိုလေ့လာလေလေ၊ သမ္မာကျမ်းစာ၏ မှတ်တမ်းများသည် ပိုမိုလေးစားမှုကို တောင်းဆိုလေလေဖြစ်သည် (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၁၀၀ ကိုကြည့်ပါ)။

How unbiased the Biblical records are, in contrast to those contained in the historical writings of Israel’s neighbors, is evident. A defeat is never denied by Biblical writers; a victory, not exaggerated. Causes of disasters are openly discussed, national shame is never concealed, and mistakes are mercilessly rebuked. What other nation, ancient or modern, measures up to this high level of truthful reporting? The more the records of ancient nations are studied, the more those of the Bible demand respect (see Vol. I, p. 100).

 

ဥပမာအားဖြင့်၊ စာမျက်နှာ ၁၅၇ တွင် ဝေဖန်သူများ၏ အငြင်းပွားမှုဥပမာအဖြစ် ဖော်ပြထားသော ဆင်နာခရိပ်၏ ယုဒပြည်ထဲသို့ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုအကြောင်း သမ္မာကျမ်းစာဇာတ်လမ်းကို ယူပါ။ ဆင်နာခရိပ်က ဟေဇကိယကို ယေရုဆလင်မြို့တွင် ငှက်တစ်ကောင်ကဲ့သို့ လှောင်အိမ်ထဲတွင် ဝိုင်းထားခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်မှာ မှန်သည်—ဤအချက်ကို သမ္မာကျမ်းစာတွင်လည်း ဖော်ပြထားသည်။ သို့သော် အဆီရီးယားဘုရင်က ယေရုဆလင်မြို့ သို့မဟုတ် ဟေဇကိယကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်ဟု မဖော်ပြထားခြင်းသည် အရေးပါသော အချက်ဖြစ်သည်။ တော်ဝင်စာရေးဆရာသည် ဘေးအန္တရာယ်ကို တိတ်ဆိတ်စွာ ကျော်ဖြတ်ခဲ့သည်။ မည်သည့်အဆီရီးယားဘုရင်မျှ ၎င်းကို နှိမ့်ချစွာ ဖော်ပြရန် မလုံလောက်ခဲ့သလို၊ ၎င်းတို့၏ စာရေးဆရာတစ်ဦးမျှလည်း ၎င်းကို မှတ်တမ်းတင်ရန် ရဲစွမ်းသတ္တိမရှိခဲ့ပေ။ သို့သော် အဆီရီးယားတို့၏ ဤတိတ်ဆိတ်မှုသည် ၎င်းတို့၏ ရှုံးနိမ့်မှုကို လျော့နည်းစေခြင်းမရှိပေ။ အဆီရီးယားနှင့် ယုဒမှတ်တမ်းနှစ်ခုကြားရှိ အခြားထင်ရှားသော ကွဲလွဲမှုများကို ဤအတူပင် နားလည်ရမည်ဖြစ်သည်။

For example, take the Biblical story of Sennacherib’s Judean campaign, mentioned on p. 157 as an example of the arguments of critics. Sennacherib’s claim to having besieged Hezekiah in Jerusalem like a bird in a cage is true—a fact mentioned also in the Bible. That the Assyrian king, however, does not claim to have captured either Jerusalem or Hezekiah is a significant fact. The royal scribe passed over the disaster in silence. No Assyrian king would have been humble enough to mention it, and none of his scribes would have dared to record it. Yet this silence on the part of the Assyrians does not make their defeat less real. The various other apparent discrepancies between the two records, Assyrian and Jewish, are to be understood similarly.

 

ဤဥပမာ၊ နှင့် အခြားဥပမာများစွာကို ထပ်မံထည့်သွင်းနိုင်သည့်အရာ၊ သမ္မာကျမ်းစာမှတ်တမ်းများသည် ဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ်များအတွက် သစ္စာရှိသော သက်သေများအဖြစ် ထိပ်တန်းဂုဏ်ပြုခံထိုက်ကြောင်း ပြသသည်။ ဤအချက်သည် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များအရေအတွက် တိုးများလာသူများက အသိအမှတ်ပြုခံရသည်။ သို့သော် ဤပညာရှင်များသည် ဤထိန်းသိမ်းရေးလမ်းကြောင်းအတွက် ဂုဏ်ပြုမှုကို အဆင့်မြင့်ဝေဖန်ရေးသမားများ၏ လုပ်ဆောင်မှုများကို ပေးအပ်သည်၊ အောက်ပါ ထင်ရှားသော ဓမ္မဟောင်းပညာရှင် အိပ်ချ်အိပ်ချ် ရိုလီ၏ ကိုးကားချက်တွင် ပြသထားသည်။

This example, to which many others could be added, shows that Biblical records deserve pre-eminent credit as faithful witnesses to the events narrated. This fact has, in recent years, been recognized by an increasing number of critical scholars. However, these scholars assign credit for this conservative trend to the labors of the higher critics, as the following quotation from the celebrated Old Testament scholar H. H. Rowley shows:

 

“ယေဘုယျအားဖြင့်၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ ကာလအစတွင် ထုံးစံအတိုင်း ရှိခဲ့သော မေးခွန်းများစွာအပေါ် ပို၍ထိန်းသိမ်းရေးသဘောထားများဆီသို့ လမ်းကြောင်းတစ်ခု ရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ ဤထိန်းသိမ်းရေးသဘောထားများကို ပညာရှင်အားလုံးက မျှဝေထားခြင်းမရှိသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် ကျယ်ပြန့်စွာ ပျံ့နှံ့နေပြီး၊ ယနေ့အနေအထားကို အကဲဖြတ်ရာတွင် ၎င်းတို့ကို ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြရမည်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ကို တစ်ခါတစ်ရံ ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များ၏ မအောင်မြင်မှုအထောက်အထားအဖြစ်နှင့် ဖော်ပြခဲ့သော ယခင်ထိန်းသိမ်းရေးသဘောထားကို တရားဝင်မှုအဖြစ် ချီးကျူးကြသည်။ ၎င်းသည် လုံးဝမမှန်ကန်ဘဲ လှည့်စားမှုဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့သည် ဝေဖန်ရေးနည်းလမ်းဖြင့် ရရှိထားပြီး၊ ထို့ကြောင့် ၎င်း၏ ရလဒ်များထဲတွင် ထည့်သွင်းတွက်ချက်ရမည်ဖြစ်သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်၊ ၎င်းတို့၏ ထိန်းသိမ်းရေးသဘောထားသည် ယခင်ထိန်းသိမ်းရေးသဘောထားထက် ပိုမိုခိုင်မာပြီး ပိုမိုခိုင်မာသည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းသည် ဝေဖန်ရေးအခြေခံဖြင့် တည်ဆောက်ထားပြီး၊ ယုံကြည်ချက်အခြေခံမဟုတ်ဘဲ၊ သက်သေများပေါ်တွင် တိုက်ရိုက်တည်ဆောက်ထားပြီး၊ သက်သေများကို အဆင်ပြေသည့်နေရာတွင်သာ အထောက်အပံ့အဖြစ်အသုံးပြုပြီး အဆင်မပြေသည့်နေရာတွင် ရှင်းပြဖယ်ရှားခြင်းမပြုပေ” (ဓမ္မဟောင်းနှင့် ခေတ်သစ်လေ့လာမှု [အောက်စဖို့ဒ်၊ ၁၉၅၁] စာမျက်နှာ ဆယ့်ခုနစ်၊ ဆယ့်ရှစ်)။

“In general, it may be said that there has been a tendency towards more conservative views on many questions than were common at the opening of our period. These more conservative views are not shared by all scholars, though they are widespread, and any assessment of the position today is bound to give prominence to them. They are hailed sometimes as evidence of the failure of critical scholarship, and as the justification of the older conservatism that has been mentioned. This is quite inaccurate and misleading. For they are reached by the critical method, and hence must be accounted among its fruits. On the other hand, their conservatism is both other and firmer than the older conservatism, just because it is critically, and not dogmatically, based, and because it is built squarely on the evidence, instead of merely using the evidence as a support where it is convenient, and explaining it away where it is not.” (The Old Testament and Modern Study [Oxford, 1951] pp. xvii, xviii).

 

ထိန်းသိမ်းရေးခရစ်ယာန်များသည် ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ သက်သေများ၏ ကြီးမားသော အစုအဝေးသည် ဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပတ်တော်အပေါ် ၎င်းတို့၏ ယုံကြည်မှုကို အတည်ပြုပြီး တရားဝင်ဖြစ်စေသည်ကို ဝမ်းမြောက်ကြသည်။ အဆင့်မြင့်ဝေဖန်သူများ၏ ယုံကြည်ချက်အခြေခံ အဆိုများသည် ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးဖြင့် လက်ခံရမည့် အချက်အလက်များဖြင့် တစ်ခုပြီးတစ်ခု ဖြေရှင်းခံရသည်။ ထိန်းသိမ်းရေးသမ္မာကျမ်းစာပညာရှင်များသည် ယခုအခါ လုံးဝယုံကြည်မှုမရှိတော့သည့် သီအိုရီအခြေခံ အဆိုများကို သတိပေးရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ အဆင့်မြင့်ဝေဖန်သူများသည် အသစ်သက်သေများအပေါ် ၎င်းတို့၏ ဘက်မလိုက်သော သဘောထားအတွက် ချီးကျူးခံရပြီး၊ ၎င်းသည် သမ္မာကျမ်းစာကို ဘုရားသခင်၏ လှုံ့ဆော်မှုရှိသော နှုတ်ကပတ်တော်အဖြစ် ယုံကြည်မှုဆီသို့ ဦးတည်စေသင့်သည်။

Conservative Christians naturally rejoice that the vast array of archeological evidence confirms and vindicates their faith in the trustworthiness of God’s Word. One by one the dogmatic assertions of many of the higher critics have been answered by facts that intellectual honestly and their own rules of logic compel them to accept. Conservative Bible scholarship has sought to warn against such assertions, based as they were on an unproved, and now thoroughly discredited, theory. Higher critics are to be commended for their objective attitude toward the new evidence, which logically should lead them on to confidence in the Scriptures as the inspired Word of God.

 

တရားဝင်မှတ်တမ်းများသည် စစ်မှန်သည်။ ဧဇရာ၊ နေဟမိ၊ နှင့် ဧသတာ ကျမ်းစာများတွင် ထည့်သွင်းထားသော မှတ်တမ်းများကို ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များက ယေဘုယျအားဖြင့် အပိုကရစ်ဖယ် သို့မဟုတ် စိတ်ကူးယဉ်သဘောအဖြစ် ပယ်ချခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့၏ စစ်မှန်မှုကို ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ သက်သေများဖြင့် သက်သေမပြနိုင်မီကပင်၊ ထိုးထွင်းသိမြင်သော ပညာရှင်အနည်းငယ်က ၎င်းမှတ်တမ်းများသည် စစ်မှန်မှု၏ အမှတ်အသားများအားလုံးကို ပိုင်ဆိုင်ထားကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။ ထင်ရှားသော သမိုင်းပညာရှင် ဧဒွါဒ် မေယာက ၁၈၉၆ တွင် ဤမှတ်တမ်းများသည် ပါးရှားအင်ပါယာ၏ အခြေအနေများကို တိကျစွာ ထင်ဟပ်ပြီး၊ ထိုကာလ၏ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် သမိုင်းနှင့် လုံးဝသဟဇာတဖြစ်သည်ဟု ရေးသားခဲ့သည်။ ပါးရှားအစိုးရ၏ အမိန့်ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို တွေ့ရှိပါက၊ သမ္မာကျမ်းစာမှတ်တမ်းများ၏ စစ်မှန်မှုကို ဆန့်ကျင်သည့် အဆင့်မြင့်ဝေဖန်သူများ၏ အငြင်းပွားမှုများ ပျောက်ကွယ်သွားလိမ့်မည်ဟုလည်း ၎င်းက ဆိုခဲ့သည်။

Official Documents Are Genuine. The documents interspersed in the books of Ezra, Nehemiah, and Esther have generally been rejected by critical scholars as being of an apocryphal or fictitious nature. However, even before their authenticity could be demonstrated by archeological evidence, a few discerning scholars pointed out the fact that these documents possessed all the marks of genuineness. The great historian Eduard Meyer wrote in 1896 that these documents are an accurate reflection of conditions in the Persian Empire, and agree completely with what is known about the institutions and history of that period. He said also that should Persian government decrees ever be found, arguments higher critics had raised against the authenticity of the Biblical documents would vanish.

 

ဤမျှော်လင့်ချက်သည် ၁၉၀၃ ခုနှစ်တွင် အီဂျစ်နိုင်းမြစ်ကျွန်းရှိ အယ်လီဖန်တိုင်တွင် အာရာမိတ်စာရွက်များ တွေ့ရှိခြင်းဖြင့် မမျှော်လင့်ဘဲ ပြည့်စုံခဲ့သည်။ ဤနေရာတွင် ဒံယေလနှင့် ဧဇရာ၏ အချို့အပိုင်းများနှင့် တူညီသောဘာသာစကားဖြင့် ရေးသားထားသော မှတ်တမ်းများရှိသည်။ ဧသတာ၊ ဧဇရာ၊ နှင့် နေဟမိ နေထိုင်ခဲ့သော ၅ ရာစုမှ ယုဒလူမျိုးကိုလိုနီမှ လာသော ဤမှတ်တမ်းများသည် ထိုခေတ်ကာလ၏ သမ္မာကျမ်းစာသမိုင်းကို ရှင်းလင်းရန် အဖိုးတန်အချက်အလက်များကို ပေးထားသည်။ ဤစာရွက်များတွင် ပါးရှားအရာရှိများထံ ရေးသားထားသော တရားဝင်စာများ၊ နှင့် ယုဒလူမျိုး၏ ပသခါပွဲနှင့်ပတ်သက်သော စည်းမျဉ်းများကို ဖော်ပြထားသော တော်ဝင်အမိန့်ပြဋ္ဌာန်းချက်တစ်ခု၏ မိတ္တူပင်ပါရှိသည်။ ဤနောက်ဆုံးမှတ်တမ်းသည် ဧဇရာ၊ နေဟမိ၊ နှင့် ဧသတာတွင် ထည့်သွင်းထားသော အလားတူအမိန့်ပြဋ္ဌာန်းချက်များ၏ စစ်မှန်မှုကို အတည်ပြုသည်။ ဤစာရွက်များကို တည်းဖြတ်သူ ထင်ရှားသော အရှေ့တိုင်းပညာရှင် အေ ကောလီက အယ်လီဖန်တိုင်စာရွက် ၂၁ နှင့်ပတ်သက်၍ ပါးရှားအမိန့်ပြဋ္ဌာန်းချက်များနှင့်ဆက်စပ်သော သမ္မာကျမ်းစာတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော အရေးပါမှုနှင့်ပတ်သက်၍ အောက်ပါထုတ်ပြန်ချက်များကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

This implied hope was fulfilled unexpectedly by the discovery of Aramaic papyri on the Nile island of Elephantine in Upper Egypt, beginning in 1903. Here were documents written in the same language as portions of Daniel and Ezra. Coming from a Jewish colony and written in the 5th century, when Esther, Ezra, and Nehemiah lived, the documents found at Elephantine provided information of great value in clarifying Biblical history of that time. These papyri contain official letters written to Persian officers, and even a copy of a royal decree dealing with regulations touching the Jewish Passover. The latter document confirms the authenticity of similar decrees inserted in Ezra, Nehemiah, and Esther. The distinguished Orientalist A. Cowley, who edited these papyri, made the following statements in regard to the importance of Elephantine Papyrus 21 as related to the Persian decrees recorded in the Bible:

 

“ယခုအချိန်အထိ မယုံကြည်နိုင်စရာဟု ထင်ရသည်မှာ ၎င်းတို့ [ပါးရှားဘုရင်များ] သည် ဧဇရာ ၇ တွင် အာတာဇာဇီ၏ စာတွင်ကဲ့သို့ အခမ်းအနားဆိုင်ရာ အသေးစိတ်အချက်များကို ဂရုစိုက်ခဲ့သည်ဟူသော အချက်ဖြစ်သည်၊ သို့သော် ဤစာရွက် (နှင့် ဤစုစည်းမှုထဲရှိ အခြားစာများ၏ ပုံစံ) သည် ဧဇရာတွင် ပါးရှားစာများ၏ စစ်မှန်မှုကို သံသယဝင်ရန် အကြောင်းပြချက်အားလုံးကို ဖယ်ရှားပေးသည်” (ဘီစီ ပဉ္စမရာစု၏ အာရာမိတ်စာရွက်များ [အောက်စဖို့ဒ်၊ ၁၉၂၃]၊ စာမျက်နှာ ၆၂)။

“What has hitherto seemed incredible is that they [the Persian kings] should have concerned themselves with detail of ceremonial, as in the letter of Artaxerxes in Ezra 7, but the present papyrus (and the style of other letters in this collection) removes all reason for doubting the genuineness of the Persian letters in Ezra” (Aramaic Papyri of the Fifth Century b.c. [Oxford, 1923], p. 62).

 

“အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် မဟာဘုရင်သည် အဝေးကျွန်းတစ်ခုဖြစ်သော [ဂျူးလူမျိုးများ၏ အယ်လီဖန်တင်းကိုလိုနီ] ၏ ဘာသာရေးရာ ကိစ္စများတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် လှုံ့ဆော်ခံခဲ့ရပေမည်၊ သို့သော် အကြောင်းများမည်မည်ရရ ဖြစ်စေ၊ ဤကိစ္စသည် ဧဇရာ ၇:၁၂ နှင့်အထက်တွင်ဖော်ပြထားသော အာတာဇာဇီး၏ စာနှင့် အတိအကျတူညီပြီး၊ ထိုစာ၏ စစ်မှန်မှုကို သံသယဖြစ်ရန် မလိုအပ်ကြောင်း ပြသသည်။ ဧဇရာတွင်ဖော်ပြထားသော စာ၏ ပုံစံနှင့် ဤစုစည်းမှုတွင်ပါရှိသော စာသားများ၏ ပုံစံတို့၏ တူညီမှုသည် အလွန်ထင်ရှားသည်” (တူညီသောစာအုပ်၊ စာမျက်နှာ ၂၄၊ ၂၅)။

“Various reasons may have induced the Great King to intervene in the religious affairs of an obscure settlement [the Jewish colony in Elephantine], but whatever they were, the case is exactly parallel to that of the letter of Artaxerxes in Ezra 7¹²+, and shows that we need not doubt the authenticity of the latter document. The similarity of the style of the letter in Ezra to that of texts in this collection is striking” (ibid., pp. xxiv, xxv).

 

ဂျူးလူမျိုးများ၏ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများကို ကိုင်တွယ်သည့် ပာရှန်ဘုရင်၏ တရားဝင်အမိန့်တစ်စောင်၏ ခေတ်ပြိုင်မိတ္တူကို တစ်ခါမှ တွေ့ရှိလိမ့်မည်ဟု မည်သူထင်မြင်ခဲ့မည်နည်း။ သို့သော် အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ သဲများသည် ထူးဆန်းစွာပင် ဤအရာကို ထိန်းသိမ်းထားခဲ့ပြီး၊ ယခုအခါ ၎င်းသည် ဘုရားသခင်၏ သန့်ရှင်းသောနှုတ်ကပတ်တော်ရှိ အပိုဒ်များစွာ၏ စစ်မှန်မှုကို အတည်ပြုပေးသည်။

Who would have thought that a contemporary copy of an official Persian decree dealing with Jewish religious regulations would ever be found? Yet the sands of Egypt, strangely enough, have preserved this very thing, which now corroborates the authenticity of several passages in the Sacred Word of God.

 

ဆာလံကျမ်းတွင် မက္ကဘဲယံဆာလံများ မရှိပါ။ ဆာလံ ၁၅၀ အနက် ၁၁၆ ပုဒ်၏ ခေါင်းစဉ်များသည် ၎င်းတို့၏ ရေးသားသူများနှင့် တစ်ပြိုင်နက်မဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် အလွန်ရှေးကျသည်။ တကယ်တော့၊ ၎င်းတို့သည် ဘီစီ ၃ ရာစုနှင့် ၂ ရာစုတွင် ထုတ်လုပ်ခဲ့သော လက်တင်ဘာသာပြန်ကျမ်း (LXX) ထုတ်ဝေချိန်တွင် ပင်လျှင် ရှေးကျနေပြီဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ဤခေါင်းစဉ်များတွင်အသုံးပြုထားသော ဂီတဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်းများစွာကို ဤရှေးဟောင်းဘာသာပြန်ကျမ်း၏ ဘာသာပြန်သူများက နားမလည်တော့သည့်အချက်မှ သိရှိနိုင်သည်။

No Maccabean Psalms in the Psalter. Perhaps the titles of 116 of the 150 psalms did not all originate with their authors, but they are very ancient. In fact, they were already old when the LXX was produced in the 3d and 2d centuries b.c. This can be seen from the fact that many of the musical terms used in these headings were no longer understood by the translators of this ancient version.

 

ဆာလံများ၏ ဟီဘရူးခေါင်းစဉ်များအရ၊ ၁၅၀ ပုဒ်အနက် ၇၃ ပုဒ်သည် ဒါဝိဒ်ကို ၎င်းတို့၏ ရေးသားသူအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ အသက်အကြီးဆုံးဖြစ်သော ဆာလံ ၉၀ သည် ဘီစီ ၁၅ ရာစုတွင် မောရှေမှ ရေးသားခဲ့ပြီး၊ နောက်ဆုံးဖြစ်သော ဆာလံ ၁၂၆ နှင့် ၁၃၇ တို့သည် ပြည်နှင်ဒဏ်ခံရပြီးနောက်၊ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ ဘီစီ ၆ ရာစု၏ နောက်ပိုင်းတွင် ရေးသားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဆာလံများတွင် နောက်ကျသောရက်စွဲအတွက် ယုံကြည်စိတ်ချရသော သက်သေမတွေ့ရှိပါ။

According to the Hebrew titles of the psalms, 73 of the 150 hymns bear the name of David as their author. The oldest one, Ps. 90, was composed by Moses in the 15th century b.c., the latest ones, Ps. 126 and 137, after the Exile, probably in the late 6th century b.c. No convincing evidence for a late date is found elsewhere in the Psalms.

 

ဥပမာအားဖြင့်၊ ဆာလံ ၁၁၀ ကို မက္ကဘဲယံခေတ် (ဘီစီ ၂ ရာစု) တွင်ရေးသားခဲ့သည်ဟု ဝေဖန်သူများက တင်ပြထားသော အငြင်းပွားမှုများသည် ဘက်မလိုက်သော စာဖတ်သူတစ်ဦးကို သိပ္ပံနည်းကျဟု ထင်မြင်စေရန် မဖြစ်နိုင်ပါ။ ဤသို့သော စာလုံးများဖြင့်ကစားခြင်းသည် အချို့သော အလယ်ခေတ်ဂျူးလူမျိုးများနှင့် ခရစ်ယာန်များက ကျမ်းစာကို ရှင်းပြရန် သို့မဟုတ် ဖယ်ရှားရန် ကြိုးစားခဲ့သော ကဘာလစ်စတစ်ဆန်သော အဓိပ္ပါယ်မရှိသော အရာများကို သတိရစေသည်။ ဤအငြင်းပွားမှုများသည် ယခုခေတ်သစ်တွင် ပညာရှင်များကို ဆွဲဆောင်နိုင်သည်မှာ ထူးဆန်းသည်၊ သို့သော် ၎င်းတို့သည် ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် ပထမအကြိမ်ထုတ်ဝေပြီးနောက်၊ အမေရိကရှိ ဓမ္မပညာသင်ကျောင်းများတွင် ဤအကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်သော အခြားစာအုပ်များထက် ပို၍အသုံးပြုခံရသော ခေတ်သစ်ဓမ္မဟောင်းကျမ်းမိတ်ဆက်တွင် လေးနက်စွာ တင်ပြပြီး ခုခံကာကွယ်ထားသည်။ ၎င်းသည် ဝေဖန်ပညာရှင်များစွာသည် ကျမ်းစာစာအုပ်များ၏ ရိုးရာဇာစ်မြစ်နှင့် ရေးသားသူမှုကို မယုံကြည်ရန် ဖြစ်နိုင်သမျှအသုံးပြုနိုင်သည့် မည်သည့်အရာကိုမဆို လွယ်ကူစွာလက်ခံလိုသည့် အဆင်သင့်ဖြစ်မှုကို ထင်ရှားစွာပြသသည်။

The arguments put forth by critics by which, for example, they date Ps. 110 in the Maccabean age, will not impress any unbiased reader as being very scientific. Such a play with letters reminds one of the cabalistic nonsense by means of which some medieval Jews and Christians tried to explain, or rather, to explain away, Scripture. It is strange indeed that such arguments should appeal to scholars of the present enlightened era, but they are set forth and defended in all seriousness in a modern Introduction to the Old Testament, which, after its first publication in 1941, was used in theological seminaries of America more than any other book dealing with the subject. This is clear evidence of the readiness with which many critical scholars accept anything, however absurd, that may conceivably be used to discredit the traditional origin and authorship of the various Bible books.

 

၁၉၂၉ ခုနှစ်တွင် အုဂါရစ် (ရာရှမ်ရာ) တွင် တူးဖော်မှုများစတင်ချိန်မှစ၍ ပြန်လည်ရရှိခဲ့သော ကာနာန်စာပေများသည် ဆာလံများနှင့် အပြိုင်ဖြစ်သော ကဗျာဆိုင်ရာပစ္စည်းများစွာကို ပေးစွမ်းသည်။ ဤကာနာန်ကဗျာများသည် ဒဏ္ဍာရီဆန်သော သဘာဝရှိပြီး ဘီစီ ဒုတိယထောင်စုနှစ်၏ နောက်ပိုင်းမှဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့တွင် ဆာလံများတွင်လည်း တွေ့ရသော အသုံးအနှုန်းများ၊ စကားစုများနှင့် စကားလုံးများစွာ ပါရှိသည်။ သဒ္ဒါဗျည်းတွင်လည်း နီးကပ်စွာ အပြိုင်ဖြစ်မှုများစွာရှိပြီး၊ ၎င်းနှင့်ပတ်သက်၍ ဒဗလျူအက်ဖ် အယ်လ်ဘရိုက်သည် အောက်ပါအတိုင်း မှတ်ချက်ပြုသည်။

Canaanite literature recovered since excavations began in 1929 at Ugarit (Ras Shamrah) provides a wealth of poetic material paralleling the Psalms. These Canaanite poems are of a mythological nature and come from the latter half of the second millennium b.c. They contain numerous expressions, phrases, and words which are found also in the Psalms. There are also many close parallels in grammar, concerning which W. F. Albright makes the following remarks:

 

“ရှေးဟီဘရူးကဗျာတွင် ပညာရှင်များက ရှင်းပြလိုက်သည်ဖြစ်စေ၊ ပြင်ဆင်လိုက်သည်ဖြစ်စေ ထူးထူးဆန်းဆန်းဖြစ်ပုံများစွာသည်၊ ကျမ်းစာ၏ ဟီဘရူးစာသားကို အေဒီ ၇ ရာစုမှ ၉ ရာစုတွင် အသံထွက်ပေးခဲ့သော မာဆိုရက်များမတိုင်မီ ကာလကြာရှည်မေ့လျော့ခံခဲ့ရသော ကာနာန်သဒ္ဒါဗျည်း၏ ထူးခြားချက်များကို တိကျစွာ ထင်ဟပ်ပြသထားသည်မှာ ထူးခြားသည်။ ဤသဒ္ဒါဗျည်းထူးခြားချက်များသည် နောက်ပိုင်းဟီဘရူးကဗျာတွင် ပိုမိုနည်းပါးလာပြီး၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ နောက်ဆုံးဘာသာပြန်ကဗျာတွင် လုံးဝမတွေ့ရတော့ပါ။

“It is remarkable how many apparent anomalies in early Hebrew verse, which have been explained away or amended by scholars, turn out to be accurate reflections of Canaanite grammatical peculiarities which were forgotten long before the time of the Masoretes, who vocalized the consonantal Hebrew text of the Bible in the seventh to ninth centuries a.d. These grammatical peculiarities grow fewer and fewer in later Hebrew verse and are scarcely to be found at all in our latest biblical poetry.

 

“ဤသည်မှာ ရက်စွဲသတ်မှတ်ရန်အတွက် လွတ်လပ်သော စံနှုန်းအသစ်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းဖြင့် ရှေးဟီဘရူးကဗျာများစွာ၏ ယေဘုယျလက်ခံထားသော ရက်စွဲများကို နောက်ပြန်တွန်းပို့နိုင်သည်” (“ကျမ်းစာနှင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနနှစ်ဆယ်နှစ်ပြီးနောက်”၊ ဘာသာရေးဘဝ၊ အတွဲ ၂၁ [၁၉၅၂ ဆောင်းဦးရာသီ]၊ စာမျက်နှာ ၅၄၃)။

“With this new independent criterion for dating it becomes possible to push back the dates generally accepted for many early Hebrew poems” (“The Bible After Twenty Years of Archaeology,” Religion in Life, Vol. XXI [Autumn, 1952], p. 543).

 

အယ်လ်ဘရိုက်သည် (ဟီဘရူးယူနီယံကောလိပ် နှစ်စဉ်စာစောင်၊ အတွဲ ၂၃ [၁၉၅၀–၅၁]၊ အပိုင်း ၁၊ စာမျက်နှာ ၁–၄၀) ဆာလံ ၆၈ သည် မက္ကဘဲယံခေတ် (ဘီစီ ၂ ရာစု) ဟု မကြာခဏသတ်မှတ်ခံရသော်လည်း၊ ၎င်းတွင် ဒုတိယထောင်စုနှစ်၏ ကာနာန်အပြိုင်ဖြစ်မှုများစွာပါရှိသဖြင့်၊ ၎င်းသည် ကျွန်ုပ်တို့ထံသို့ ရောက်ရှိလာသော ဟီဘရူးသီချင်းစုစည်းမှုတွင် အစောဆုံးဆာလံများထဲမှ တစ်ပုဒ်ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်စိတ်ချစွာ ပြောနိုင်သည်။ ဤဆာလံသည် ၎င်း၏ခေါင်းစဉ်အရ ဒါဝိဒ်မှ ရေးသားခဲ့သည်ဟု သတ်မှတ်ထားပြီး၊ ဒါဝိဒ်သည် ဘီစီ ၁၁–၁၀ ရာစုတွင် နေထိုင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတွင်အသုံးပြုထားသော အသုံးအနှုန်းများသည် ဘီစီ ၁၄ ရာစု၏ စာသားများနှင့် အပြိုင်ဖြစ်နေသည်။ ထို့ကြောင့် ဒါဝိဒ်သည် သူ၏သီချင်းများရေးသားရာတွင် ဘုံကဗျာဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်းများကို အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု ကောက်ချက်ချရာတွင် မည်သည့်အခက်အခဲမှ မရှိပါ။ အယ်လ်ဘရိုက်သည် ဆာလံ ၆၈ ကို ဘီစီ ၁၀ ရာစုတွင် ရက်စွဲသတ်မှတ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ဒါဝိဒ်ရေးသားမှုနှင့် လုံးဝအံဝင်ခွင်ကျဖြစ်သည်။

Albright has demonstrated (Hebrew Union College Annual, vol. 23 [1950–51], Part I, pp. 1-40) that Ps. 68, often attributed to the Maccabean period (2d century b.c.), contains so many Canaanite parallels of the second millennium that it is safe to say that it is one of the earliest psalms in the collection of Hebrew hymns to come down to us. Since this psalm is attributed by its title to David, who lived in the 11th-10th centuries b.c., and the expressions used in it are parallel to others in texts of the 14th century b.c., there is no difficulty whatever in concluding that David used common poetic phrases in the composition of his hymns. Albright has dated Ps. 68 in the 10th century b.c., a date that agrees completely with Davidic authorship.

 

မောရှေက ၎င်း၏ ထင်ရှားသော ချီးမွမ်းသီချင်း (ထွက်မြောက်ရာ ၁၅:၁၇) တွင် အသုံးပြုခဲ့သော “သင်၏အမွေခံတောင်ပေါ်ရှိ” ဟူသော အသုံးအနှုန်းသည် အုဂါရစ်ရှိ ဣသရေလမတိုင်မီ သီချင်းများတွင်လည်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဝေဖန်သူများသည် ဤစကားလုံးများကို နောက်ကျသောဇာစ်မြစ်တစ်ခု၏ သက်သေအဖြစ် ယူဆခဲ့ကြပြီး၊ အကြောင်းမှာ ဤသို့သော ဖော်ပြချက်သည် ဇိအုန်တောင်ပေါ်ရှိ ရှောလမုန်ဗိမာန်မတိုင်မီ မဖြစ်ပေါ်နိုင်ဟု ၎င်းတို့က ယုံကြည်ခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းသည် ဤတောင်တစ်ခုတည်းကိုသာ သက်ဆိုင်သည်ဟု ထင်ခဲ့ကြသည်။ ယခုအခါ “အကျွန်ုပ်၏အမွေခံတောင်” ဟူသော အသုံးအနှုန်းသည် အုဂါရစ်ကဗျာများတွင် တွေ့ရှိရသည်။ ထိုနေရာ၌ ဤအသုံးအနှုန်းသည် ဘုရားဘောလ်၏ မြောက်ဘက်ဝေးလံသောတောင်ပေါ်ရှိ နေထိုင်ရာနေရာကို ရည်ညွှန်းသည်။ မောရှေသည် ဤကာနာန်အသုံးအနှုန်းကို သိခဲ့သည်ဖြစ်စေ မသိခဲ့သည်ဖြစ်စေ အရေးမကြီးပါ၊ သို့သော် ၎င်းသည် မောရှေ၏ခေတ်တွင် စာပေတွင်ရှိခဲ့သည်မှာ အလွန်အရေးကြီးသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဤအသုံးအနှုန်း (ထွက်မြောက်ရာ ၁၅:၁၇) သည် မောရှေ၏နှုတ်မှထွက်ပေါ်လာသည်ဟု လက်ခံရာတွင် မည်သည့်အခက်အခဲမှ မရှိတော့ပါ၊ ၎င်းသည် ထိုခေတ်တွင် တွင်ကျယ်စွာအသုံးပြုခဲ့သော ကဗျာဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်းတစ်ခုအဖြစ်ဖြစ်စေ၊ သို့မဟုတ် အုဂါရစ်ကဗျာနှင့် မည်သည့်ဆက်စပ်မှုမှမရှိဘဲ တိုက်ဆိုင်မှုအပြိုင်ဖြစ်စေဖြစ်စေ ဖြစ်သည် (ဆယ်ယာ ၁၄:၁၃ ကိုလည်း ကြည့်ပါ)။

The expression “mountain of thine inheritance” used by Moses in his famous song of praise (Ex. 15:17) has also been found in pre-Israelite hymns of Ugarit. Critics had considered these words as evidence of a late origin, for they were satisfied that such a statement could not have been made before the Solomonic Temple stood on Mt. Zion. They thought that it could apply only to this particular mountain. Now the term “the mountain of mine inheritance” is found in Ugaritic poems. There this term applies to Baal’s dwelling on a mountain in the far north. Whether Moses knew this Canaanite expression is unimportant, but the fact that it existed in the literature of Moses’ time is of extreme importance. Hence, there remains no difficulty in accepting this expression (Ex. 15:17) as coming from the lips of Moses, either as a poetic expression widely used during that time (see also Isa. 14:13), or as a coincidental parallel to the Ugaritic poem, without having any relationship to it.

 

ဆာလံများရှိ ဝေဖန်ရေးဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို ဆွေးနွေးရန်အတွက် အတွဲ ၃၊ စာမျက်နှာ ၆၁၇–၆၁၉၊ ၈၆၄၊ ၈၆၅ ကို ကြည့်ပါ။

For further discussion of critical problems in the Psalms see Vol. III, pp. 617-619, 864, 865.

 

ဣရှယာ၏ တစ်သားတည်းဖြစ်မှု။ ဣရှယာ၏ တစ်သားတည်းဖြစ်မှုအတွက် သက်သေများကို ဆွေးနွေးရန်အတွက် အတွဲ ၄၊ စာမျက်နှာ ၈၄–၈၆ ကို ကြည့်ပါ။

The Unity of Isaiah. For a discussion of evidences for the unity of Isaiah see Vol. IV, pp. 84-86.

 

ယေဇကျေလ၏ စစ်မှန်မှု။ အထူးသဖြင့် ဟိုးလရှာ၊ တိုရီ၊ နှင့် အာဝင်တို့က တင်ပြသော ယေဇကျေလကျမ်း၏ အစွန်းရောက်ဝေဖန်မှုများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရာတွင် အချက်များစွာကို သတိထားရမည်။ ပထမဦးစွာ၊ ထင်ရှားသော ပညာရှင်များမှ ဤသို့သော ဝေဖန်မှုများသည် နှိုင်းယှဉ်အားဖြင့် မကြာသေးမီကဖြစ်ပြီး၊ အတိတ်က အစွန်းရောက်ဝေဖန်သူအချို့က ယေဇကျေလကို စစ်မှန်သည်ဟု လက်ခံခဲ့ကြသည်။ ဒုတိယအချက်မှာ၊ ထင်ရှားသော ဝေဖန်သူတစ်ဦးစီသည် ရေးသားသူမှုနှင့် ပစ္စည်းများ၏ ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းမှုဆိုင်ရာ သီအိုရီတစ်ခုကို တင်ပြခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် အခြားသူများနှင့် များစွာကွဲပြားသည်။ ထို့ကြောင့် ယေဇကျေလနှင့်ပတ်သက်၍ ဝေဖန်ပညာရှင်များက ယေဘုယျအသိအမှတ်ပြုထားသော အမြင်တစ်ခုကို မရရှိသေးပါ။ နောက်ဆုံးအနေဖြင့်၊ ယေဇကျေလအတွက် နောက်ကျသောရက်စွဲအတွက် အရေးကြီးသော အငြင်းပွားမှုများထဲမှ အနည်းဆုံးအချို့သည် ခိုင်မာသော သက်သေပေါ်တွင် မမှီခိုကြောင်း ပြသထားသည်။ ထို့ကြောင့် အပိုဒ်တစ်ခုသည် ၎င်း၏အကြောင်းအရာနှင့် ကွဲပြားမှုပြသသည်ဟူသောအကြောင်းဖြင့် မမှန်ကန်သည်ဟု ငြင်းဆိုရန်မှာ၊ မူရင်းရေးသားသူအား ၎င်း၏ပရောဖက်ပြုချက်တိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ ၎င်း၏ပုံသဏ္ဍာန်များအတွက် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုအသစ်များကို မိတ်ဆက်ရန် လွတ်လပ်မှုကို ငြင်းဆိုရာရောက်သည်။ စီဂျီ ဟိုးဝီး (ယေဇကျေလ၏ ရက်စွဲနှင့် ဖွဲ့စည်းမှု) သည် မကြာသေးမီက ယေဇကျေလ၏ ရိုးရာရေးသားသူမှု၊ ရက်စွဲ၊ နှင့် ရေးသားရာနေရာတို့ကို ထောက်ခံသော ပညာရှင်ဆိုင်ရာ သက်သေများစွာကို စုစည်းထားသည်။ ပညာရှင်များသည် ကျမ်းစာတွင် နောက်ကျသော အာရမိတ်စကားလုံးများစွာပါရှိသည်ဟု ယုံကြည်သောကြောင့် နောက်ကျသောရက်စွဲကို ငြင်းဆိုခဲ့ကြသော်လည်း၊ ဟိုးဝီးက (စာမျက်နှာ ၄၇–၆၈) ယေဇကျေလတွင် အာရမိတ်စကားလုံးများသည် ထင်ထားသည်ထက် များစွာနည်းပါးပြီး၊ တွေ့ရှိရသည့် အာရမိတ်စကားလုံးများသည် ကျမ်းစာကိုယ်တိုင်က ရေးသားခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြထားသော ခေတ်နှင့် မဆန့်ကျင်ကြောင်း ပြသခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ယေဇကျေလကျမ်း၏ အထက်ဝေဖန်ရေးသည် အသိအမှတ်ပြုထားသော အနေအထားတစ်ခုကို မတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ဘဲ၊ ဤဝတ္ထုကျမ်းက ထောက်ခံထားသော ရိုးရာအမြင်ဖြစ်သည့် ယေဇကျေလသည် ဘီစီ ၆ ရာစုတွင် ဘဗလုန်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟူသော အမြင်ကို ထောက်ခံသော သက်သေများစွာရှိသည်ဟု တရားမျှတစွာ ပြောနိုင်သည်။

The Authenticity of Ezekiel. In considering the radical criticisms of the book of Ezekiel proposed especially by Hölscher, Torrey, and Irwin, several points must be kept in mind. First is the fact that such criticisms by leading scholars are of comparatively recent date, whereas some of the most extreme critics of the past have accepted Ezekiel as authentic. Second, it is significant that each of the leading critics of the book has advanced a theory of authorship and a reconstruction of the materials that is widely different from the others. Thus no generally recognized view of Ezekiel has been achieved yet by critical scholarship. Finally, it has been shown that at least several of the important arguments for a late date for Ezekiel do not rest upon solid evidence. Thus to argue that a passage is spurious because it evidences a variation from its context is to deny the original author the liberty of introducing new interpretations of his figures of speech as his prophecy progresses. C. G. Howie (The Date and Composition of Ezekiel) has recently marshaled much scholarly evidence in favor of the traditional authorship, date, and place of writing of Ezekiel. Whereas scholars have argued for a late date because they believed the book contained many late Aramaic words, Howie has shown (pp. 47–68) that there is much less Aramaic in Ezekiel than has been thought, and that the Aramaisms that do appear are not out of harmony with the time when the book declares itself to have been written. Thus it is fair to say that the higher criticism of the book of Ezekiel has not established a recognized position, and there is much evidence to favor the traditional view, held by this commentary, that the book was written by Ezekiel in Babylonia in the 6th century b.c.

 

ဒံယေလ၏ စစ်မှန်မှု။ ဒံယေလကျမ်း၏ စစ်မှန်မှုအတွက် သက်သေများကို ဆွေးနွေးရန်အတွက် အတွဲ ၄၊ စာမျက်နှာ ၇၄၃–၇၅၀ ကို ကြည့်ပါ။

The Authenticity of Daniel. For a discussion of the evidences for the authenticity of the book of Daniel see Vol. IV, pp. 743-750.

 

အနှစ်ချုပ်။—အထက်ဖော်ပြပါ စာမျက်နှာများတွင်၊ ကျမ်းစာ၏ အထက်ဝေဖန်ရေးဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုများကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ ဤအငြင်းပွားမှုများစွာသည် မကြာသေးမီက ရှေးဟောင်းသုတေသနတွေ့ရှိမှုများဖြင့် မမှန်ကန်ကြောင်း ပြသခံခဲ့ရသည်။ ဤတွေ့ရှိမှုများသည် အထက်ဝေဖန်ရေးသီအိုရီများစွာသည် မတည်မြဲနိုင်ကြောင်း အဆုံးအဖြတ်ပေးသော သက်သေများကို ပေးစွမ်းသည်။ သို့သော်၊ ဝေဖန်သူက မမှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြရန် သို့မဟုတ် ထိန်းသိမ်းသူက မမှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြရန် မဖြစ်နိုင်သော အငြင်းပွားမှုအချို့သည် အမြဲရှိနေမည်ဖြစ်သည်။ ဤသို့သော အငြင်းပွားမှုများ၏ သဘာဝနှင့် ရှေးဟောင်းစာရွက်စာတမ်းများနှင့် အခြားအဓိကပစ္စည်းများ၏ နည်းပါးမှုသည် အချို့သော ကျမ်းစာဖော်ပြချက်များကို မှန်ကန်သည်ဟု ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် လက်ခံရန် သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ မှန်ကန်မှုကို သက်သေမပြနိုင်သည့်အတွက် ပယ်ချရန် ဖြစ်နိုင်သည်။

Conclusion.—In the foregoing pages, arguments representative of the higher criticism of the Bible have been discussed. Most of these arguments have been shown to be invalid by recent archeological findings. These discoveries provide conclusive evidence that many higher critical theories are untenable. However, there will always remain some arguments that can neither be demonstrated by the critic to be correct nor proved by the conservative to be fallacious. The nature of such arguments, and the paucity of certain kinds of ancient documents and other key materials, probably always will leave some Biblical statements either to be accepted in faith as being true or to be rejected because their validity cannot be proved.

 

ရှေးဟောင်းသုတေသနမှ တူးဖော်ထားသော ပစ္စည်းများသည် နားမလည်ခဲ့သော ကျမ်းစာအပိုဒ်များကို အလင်းပေးပြီး၊ ထူးဆန်းသော ဓလေ့ထုံးတမ်းများ၊ အခြေအနေများ၊ သို့မဟုတ် ကျမ်းစာတွင်ဖော်ပြထားသော သမိုင်းဝင်ဖြစ်ရပ်များကို အတည်ပြုကာ၊ အခက်အခဲများနှင့် ထင်ရှားသော ဆန့်ကျင်မှုများကို ဖြေရှင်းပေးသည်။ အထက်ဖော်ပြပါ စာမျက်နှာများတွင် ထင်ရှားသော ပညာရှင်များ၏ ဖော်ပြချက်အချို့ကို တင်ပြထားပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ကျမ်းစာကို လေ့လာသော ပညာရှင်များအကြား ပိုမိုထိန်းသိမ်းသည့်သဘောထားသို့ ဦးတည်သည့် လမ်းကြောင်းသစ်ကို ပြသသည်။ ရှေးဟောင်းသုတေသန၏ ရလဒ်အနေဖြင့် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းကို လေ့လာခြင်းသည် ယခင်နှစ်နှစ်ရာအတွင်း မည်သည့်အချိန်ထက်မဆို ပိုမိုနားလည်မှုဖြင့် ချဉ်းကပ်နေပြီး၊ ၎င်း၏ မှန်ကန်မှုနှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုသည် လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ်များကထက် ပိုမိုနည်းပါးစွာ စိန်ခေါ်ခံရသည်။

Many scholars have been impressed by the cumulative force of archeological material that has been unearthed, which has cast light on what were dimly understood passages. This material has confirmed strange customs, conditions, or historical events described in Scripture, and solved difficulties and apparent contradictions. In the foregoing pages some statements of famous scholars have been presented which show the new trend among learned students of the Bible toward a much more conservative attitude in regard to it. As a result of archeology the study of the Old Testament is now approached with more sympathetic understanding than at any time during the last two centuries, and its veracity and reliability are less challenged than some decades ago.

 

ရှေးဟောင်းသုတေသနသက်သေများသည် ရိုးသားသော ပညာရှင်များကို မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း မည်ကဲ့သို့ လွှမ်းမိုးခဲ့သည်ကို လက်ရှိအသက်ရှင်နေသော ထင်ရှားသော အရှေ့တိုင်းပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်သူ ဒဗလျူအက်ဖ် အယ်လ်ဘရိုက်၏ ဥပမာဖြင့် ကောင်းစွာသရုပ်ပြထားသည်။ ၎င်းသည် ပေါလ်ဟော့ပ်၏ အစွန်းရောက်ကျောင်းမှ ထွက်ပေါ်လာပြီး၊ ၎င်း၏ ပညာရှင်ဘဝကို အတည်ပြုထားသော အစွန်းရောက်သူအဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။ ၁၉၁၉ ခုနှစ်တွင် ၎င်းသည် ဂျေရုဆလင်သို့သွားရောက်ခဲ့ပြီး မကြာမီတွင် ပါလက်စတိုင်းရှိ အမေရိကရှေးဟောင်းသုတေသနကျောင်း၏ ဒါရိုက်တာဖြစ်လာခဲ့သည်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းတွင် ဆယ်နှစ်ကြာ ကွင်းဆင်းလေ့လာမှုများသည် အယ်လ်ဘရိုက်ကို အစွန်းရောက်အနေအထားမှ ထိန်းသိမ်းသူနှင့် ဝေဖန်သူအကြား တစ်ဝက်တစ်ပျက်အနေအထားသို့ ဖြည်းဖြည်းချင်း ပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။ ၎င်းကိုယ်တိုင်က ၁၉၃၃ ခုနှစ်တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သော ထင်ရှားသော ထိန်းသိမ်းသူ စာရေးဆရာ၊ ပညာရှင်၊ နှင့် ဆရာတစ်ဦးဖြစ်သူ မဲလ်ဗင်ဂျီ ကိုင်လ်အတွက် သူ၏သင်္ချိုင်းစာတမ်းတွင် ဤထူးခြားသော ပြောင်းလဲမှုကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ ဤသက်သေခံချက်သည် ကိုယ်တိုင်ပြောဆိုသည်။

How archeological evidence has influenced honest scholars of recent years is well illustrated by the example of one of the most famous living Orientalists, W. F. Albright, who, coming forth from the extreme critical school of Paul Haupt, began his scholarly career as a confirmed radical. In 1919 he went to Jerusalem and soon became the director of the American School of Oriental Research, the most important American archeological research center in Palestine. Ten years of field work in the Near East gradually shifted Albright from the radical position to one halfway between the conservative and the critical. He himself described this remarkable change in an obituary for Melvin G. Kyle, the well-known conservative writer, scholar, and teacher, who died in 1933. This testimony speaks for itself:

 

“စာရေးသူသည် ၁၉၁၉ ခုနှစ်မတိုင်မီ ဒေါက်တာကိုင်လ်ကို ပညာရှင်အစည်းအဝေးများတွင် ရံဖန်ရံခါ တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ထိုအချိန်များတွင်၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျမ်းစာနှင့် အရှေ့တိုင်းဆိုင်ရာ အရေးကြီးသော ပြဿနာများနှင့်ပတ်သက်၍ ဆန့်ကျင်ဘက်အဆုံးစွန်တွင် ရှိနေပုံရသည့်အချက်က စစ်မှန်သော မိတ်ဆွေဖြစ်မှုကို လုံးဝဖယ်ရှားထားသည်။ ၁၉၂၁ ခုနှစ် နွေဦးရာသီတွင် ဒေါက်တာကိုင်လ်သည် ၎င်း၏မိသားစုနှင့်အတူ ဂျေရုဆလင်သို့ ရောက်ရှိလာပြီး စာရေးသူ၏ ယာယီဒါရိုက်တာနှစ်အတွင်း ကျောင်းတွင် ဟောပြောသူအဖြစ် ရက်သတ္တပတ်များစွာ နေထိုင်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် စတင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော ရင်းနှီးမှုသည် မကြာမီတွင် မိတ်ဆွေရင်းဖြစ်မှုအဖြစ်သို့ ရင့်ကျက်လာခဲ့သည်။

“The writer used to meet Dr. Kyle occasionally, before coming to Palestine in 1919, at learned society meetings. In those days, the fact that we were apparently at antipodes with regard to most crucial biblical and oriental problems seemed to preclude all real friendship. In the spring of 1921 Dr. Kyle came to Jerusalem with his family for a stay of several weeks as lecturer in the School, during the writer’s year as acting director. The acquaintance then developed soon ripened into friendship.

 

“ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျမ်းစာဆိုင်ရာ မေးခွန်းများကို ရှားရှားပါးပါး ဆွေးနွေးခဲ့ကြသော်လည်း၊ ကျမ်းစာနှင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနဒေတာများကို နှိုင်းယှဉ်ရန် အခွင့်အလမ်းများစွာနှင့် အဆက်မပြတ်ဆက်နွယ်မှုသည် တစ်ချိန်က အလွန်ဝေးကွာနေခဲ့သော ကျွန်ုပ်တို့၏ အမြင်များအကြား ပိုမိုနီးကပ်လာမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်မှာ သံသယဖြစ်စရာမလိုပါ။ သို့သော် နောက်ဆုံးအထိ၊ ဒေါက်တာကိုင်လ်သည် ၎င်း၏ အခြေခံအနေအထားအများစုတွင် ခိုင်မာစွာ ထိန်းသိမ်းသူအဖြစ် ကျန်ရှိနေခဲ့ပြီး၊ စာရေးသူသည် ၁၉၁၉ ခုနှစ်၏ အစွန်းရောက်မှုမှ ပုံမှန်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်တွင် ထိန်းသိမ်းသူဟူ၍လည်းကောင်း၊ အစွန်းရောက်သူဟူ၍လည်းကောင်း မခေါ်ဆိုနိုင်သော အနေအထားသို့ ဖြည်းဖြည်းချင်း ပြောင်းလဲခဲ့သည်” (ဒဗလျူအက်ဖ် အယ်လ်ဘရိုက်၊ “အောက်မေ့ဖွယ်”၊ အမေရိကရှေးဟောင်းသုတေသနကျောင်းများ၏ စာစောင်၊ အမှတ် ၅၁ [၁၉၃၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ]၊ စာမျက်နှာ ၅၊ ၆)။

“We seldom or never debated biblical questions, but there can be no doubt that our constant association with the ever-recurring opportunity for comparing biblical and archeological data has led to increasing convergence between our views, once so far apart. To the last, however, Dr. Kyle remained staunchly conservative on most of his basic positions, while the writer has gradually changed from the extreme radicalism of 1919 to a standpoint which can neither be called conservative nor radical, in the usual sense of the terms” (W. F. Albright, “In Memoriam,” Bulletin of the American Schools of Oriental Research, no. 51 [September, 1933], pp. 5, 6).

 

သို့သော်လည်း၊ စာဖတ်သူသည် မကြာသေးမီ ဆယ်စုနှစ်များအတွင်း ဝေဖန်သုံးသပ်မှုဆိုင်ရာ ပညာရပ်များက ကြီးမားသော ရှုံးနိမ့်မှုများကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်ဟု မထင်မှတ်သင့်ပါ၊ သို့မဟုတ် အဆင့်မြင့် သမ္မာကမျးဝေဖန်သုံးသပ်မှုသည် ၎င်း၏အဆုံးသတ်သို့ ချဉ်းကပ်နေသည်ဟု မထင်မှတ်သင့်ပါ။ ထိုသို့မဟုတ်ပါ။ ဝယ်လ်ဟောက်ဆင်၏ နောက်လိုက်များထဲတွင် အစွန်းရောက်သူများ၏ အရေအတွက်သည် ယခင်ကထက် မကြာသေးမီက သိသိသာသာ နည်းပါးသွားခဲ့သည်မှန်သော်လည်း၊ သမ္မာကမျးကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်သူ ပညာရှင်များသည် အဆင့်မြင့်ဝေဖန်သုံးသပ်မှု၏ အချို့သော အခြေခံယူဆချက်များသည် သက်သေပြနိုင်သည့် အချက်အလက်များကဲ့သို့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လက်ခံထားဆဲဖြစ်သည်ကို မမေ့လျော့သင့်ပါ။ ၎င်းတို့သည် အကြိမ်များစွာ ထပ်ခါတလဲလဲ သင်ကြားခံရပြီး စာအုပ်များစွာတွင် ဖော်ပြခံထားရသဖြင့် ပညာရှင်အများစုသည် ၎င်းတို့သည် ယူဆချက်များသာဖြစ်ပြီး အတည်ပြုပြီးသော အချက်အလက်များမဟုတ်ကြောင်း မေ့လျော့ထားပုံရသည်။

However, the reader should not think that the serious defeats critical scholarship has suffered during recent decades have dealt it a death blow, or that higher Bible criticism is approaching its end. This is not so. It is true that the number of extreme radicals among the followers of Wellhausen has lately become much smaller than it used to be, but the conservative student of the Bible should not forget that certain fundamental hypotheses of higher criticism are as widely accepted as if they were demonstrable facts. They have been repeated and taught so many times and in so many books that most scholars seem to have forgotten that they are still hypotheses and not established facts.

 

ဤနေရာတွင် ဖော်ပြထားသော အချက်အလက်များသည် ဝေဖန်သုံးသပ်သူများ၏ တွေးခေါ်မှုကို များစွာပြောင်းလဲစေလိမ့်မည်ဟု မမျှော်လင့်ထားပါ။ ၎င်း၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ သမ္မာကမျးကို လှုံ့ဆော်မှုနှင့် တိကျမှုကို ယုံကြည်သူ စာဖတ်သူအား လက်ရှိဝေဖန်သုံးသပ်မှုဆိုင်ရာ သမ္မာကမျးပညာရပ်၏ အခြေအနေနှင့်ပတ်သက်သော အချက်အလက်များကို ပေးအပ်ရန်ဖြစ်သည်။ သံသယဝင်ရောက်သော ဝေဖန်သုံးသပ်မှုသည် ကြီးမားသော ဆုတ်ယုတ်မှုများကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး၊ ဝေဖန်သုံးသပ်မှုဆိုင်ရာ အငြင်းအခုံများစွာကို သမ္မာကမျးဒေသများ၏ သဲထဲမှ ရှေးဟောင်းသုတေသနမှ ရယူထားသော လက်နက်များဖြင့် အောင်မြင်စွာ တုံ့ပြန်နိုင်ကြောင်း သိရှိရခြင်းသည် အားတက်ဖွယ်ဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်ယုံကြည်ခြင်းသည် လှုံ့ဆော်မှုရှိပြီး အမှားအယွင်းကင်းသော ဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပတ်တော်ဖြစ်သည့် ခိုင်မာသော အုတ်မြစ်ပေါ်တွင် တည်ရှိပြီး၊ ရှေးဟောင်းသမ္မာကမျးသည် ၎င်း၏အကြီးကျယ်ဆုံး ရန်သူများ၏ အပြင်းထန်ဆုံး တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် မလှုပ်မယှက်တည်ရှိနေကြောင်း သိရှိရခြင်းသည်လည်း နက်နဲသော ကျေနပ်မှုတစ်ခု ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ဤအပိုင်းကို ဝီလျံ ဖရက်ဒရစ် အယ်လ်ဘရိုက်၏ စာသားတစ်ကြောင်းဖြင့် အဆုံးသတ်ရန် အသင့်တော်ဆုံးဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် ၎င်း၏ဆောင်းပါး “ရှေးဟောင်းသုတေသန ၂၀ နှစ်အကြာ သမ္မာကမျး (၁၉၃၂-၁၉၅၂)” တွင် အောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

It is not expected that the information here set forth will greatly alter that thinking of men of critical bent. Its purpose is to furnish the reader who believes in the inspiration and accuracy of the Bible with information concerning the present status of the critical Bible scholarship. It should prove comforting to know that skeptical criticism has suffered serious setbacks, and that many critical arguments can be met successfully with the weapons archeology has already retrieved from the sand and debris of Bible lands and placed in our hands. It should also be a source of deep satisfaction to know that the Christian faith rests on a firm foundation, the inspired and unerring Word of God, and that the old Bible stands unmoved by the fiercest onslaughts of its most formidable foes. This section may most appropriately end with a further line from the pen of W. F. Albright, who in concluding his article “The Bible After Twenty Years of Archaeology (1932–1952),” declared:

 

“ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ အသစ်သော ပစ္စည်းများ ဆက်လက်ဝင်ရောက်လာပြီး၊ ယခင်က အိုးလ်ထရီးမင့်နှင့် နယူးထရီးမင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ချဉ်းကပ်မှုများအားလုံးကို ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရန် အတင်းအကျပ်ပြုလုပ်နေသည်။ သမ္မာကမျး၏ ပြန်လည်ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုသည် ခရစ်ယာန်ယုံကြည်ခြင်း၏ ပြန်လည်အကဲဖြတ်မှုအသစ်သို့ ဦးတည်လျက်ရှိပြီး၊ ၎င်းသည် ယခင်ကာလ၏ သြသဒေါက်စီနှင့် ထူးခြားစွာ ဆင်တူသည်” (ဘာသာရေးတွင် ဘဝ၊ အတွဲ ၂၁ [ဆောင်းဦးရာသီ၊ ၁၉၅၂] စာမျက်နှာ ၅၅၀)။

“New archeological material continues to pour in, compelling revision of all past approaches to both Old and New Testament religion. It becomes clearer each day that this rediscovery of the Bible often leads to a new evaluation of biblical faith, which strikingly resembles the orthodoxy of an earlier day” Religion in Life, Vol. XXI [Autumn, 1952] p. 550).

 

 

III. နယူးထရီးမင့်၏ အဆင့်မြင့်ဝေဖန်သုံးသပ်မှု

III. Higher Criticism of the New Testament

 

အိုးလ်ထရီးမင့်၏ အဆင့်မြင့်ဝေဖန်သုံးသပ်မှုတွင် အသုံးပြုခဲ့သော မူများစွာကို နယူးထရီးမင့်၏ ဝေဖန်သုံးသပ်မှုဆိုင်ရာ လေ့လာမှုတွင်လည်း အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၁၉ ရာစုအလယ်ပိုင်းတွင် ဂျာမနီနိုင်ငံ တူဘင်ဂန်တက္ကသိုလ်မှ အလွန်အစွန်းရောက်သော ဝေဖန်သုံးသပ်မှုဆိုင်ရာ ပညာရပ်တစ်ခု (ထို့ကြောင့် တူဘင်ဂန်ပညာရပ်ဟု သိကြသည်) ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ၎င်းသည် နယူးထရီးမင့်စာအုပ်များအနက် လုံးဝနီးပါး မူရင်းရေးသားသူများ၏ နာမည်များနှင့် မရေးသားခဲ့ကြောင်း၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများကို ၂ ရာစုတွင် နေရာချထားပြီး၊ ရောမ၊ ၁ ကောရိန္သု၊ ၂ ကောရိန္သုနှင့် ဂလာတိတို့ကိုသာ ပေါလ်၏ စစ်မှန်သော စာများအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ တစ်ရှင်ဒေါ့ဖ်နှင့် ဝက်စ်ကော့တ်နှင့် ဟော့တို့ကဲ့သို့သော ပညာရှင်များမှ ယုံကြည်စိတ်ချရသော ဂရိစာသားတစ်ခု တည်ထောင်ခဲ့ပြီး (စာမျက်နှာ ၁၄၂-၁၄၄ ကိုကြည့်ပါ)၊ ထပ်မံဝေဖန်သုံးသပ်မှုများသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ဤအချက်များကို ထိန်းသိမ်းရေးသဘောအရ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရန် ဦးတည်ခဲ့သဖြင့်၊ ယခုအခါ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများသည် ၁ ရာစုမှဖြစ်သည်ဟု ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အသိအမှတ်ပြုခံရပြီး (သို့သော် ၎င်းတို့၏ နာမည်ဖြင့်ရေးသားသူများမဟုတ်ဟု မလိုအပ်ပါ)၊ ပေါလ်၏ စာများအားလုံးကို ၎င်း၏ နာမည်ဖြင့် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယေဘုယျသဘောတူညီမှုရှိပြီး၊ ၁ တီမောသေ၊ ၂ တီမောသေ၊ တိတုနှင့် ဧဖက်ဦးစာတို့ မပါဝင်ပါ။ ထို့ကြောင့် ဤဆောင်းပါးသည် အဓိကဝေဖန်သုံးသပ်မှုဆိုင်ရာ ပြဿနာများ ရှိနေဆဲဖြစ်သည့် စာအုပ်များ—ဆင်နော့ပ်တစ် ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၊ ယောဟန်၏ ခရစ်ဝင်ကျမ်း၊ ဧဖက်ဦးစာ၊ ၁ တီမောသေ၊ ၂ တီမောသေ၊ တိတု၊ ဟီဗြူး၊ ၂ ပေတရု၊ ယုဒနှင့် ဗျာဒိတ်ကျမ်းတို့တွင်သာ ကန့်သတ်ထားမည်။

Many of the same principles that have been applied to the higher criticism of the Old Testament have also been employed in the critical study of the New. In the mid-19th century an extremely radical school of criticism emanated from the University of Tübingen in Germany (consequently known as the Tübingen School). It declared that practically none of the New Testament was written by the authors whose names are attached to its books, placed the Gospels in the 2d century and recognized only Romans, 1 and 2 Corinthians, and Galatians as being authentically Pauline. The establishment of a reliable Greek text by such scholars as Tischendorf and Westcott and Hort (see pp. 142-144) and further critical study have tended generally to revise these conclusions in a conservative direction so that now the Gospels are widely recognized as being from the 1st century (although not necessarily by their reputed authors), and there is general agreement on Paul’s authorship of all the epistles attributed to him, with the exception of 1 and 2 Timothy, Titus, and perhaps Ephesians. Accordingly the present article will confine itself to those books regarding which the chief critical problems still exist—the Synoptic Gospels, the Gospel of John, Ephesians, 1 and 2 Timothy, Titus, Hebrews, 2 Peter, Jude, and the Revelation.

 

ဆင်နော့ပ်တစ်ပြဿနာ—အနည်းဆုံး ဩဂတ်စတင်း (အေဒီ ၄၃၀ တွင် ကွယ်လွန်) ကာလမှစ၍ ခရစ်ယာန်ပညာရှင်များသည် ဆင်နော့ပ်တစ်ခရစ်ဝင်ကျမ်းများအကြား စာပေဆိုင်ရာ ဆင်တူမှုများကို သတိပြုမိခဲ့ကြပြီး၊ ပညာရှင်များစွာသည် ဤဆက်နွယ်မှုများ၏ သမိုင်းကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ ၎င်းကို “ဆင်နော့ပ်တစ်ပြဿနာ” ဟု သိကြသည်။ ဤပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန် ကြိုးပမ်းမှုများသည် ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းမှစ၍ အထူးသဖြင့် အားထုတ်မှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။ အဆိုပြုထားသော ဖြေရှင်းနည်းများအနက် အထူးအရေးပါသည့်အရာများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

Synoptic Problem.—At least since the time of Augustine (d. a.d. 430), Christian scholars have been aware of the literary similarities that exist between the Synoptic Gospels, and many scholars have sought to reconstruct the history of these relationships, which are known as the “synoptic problem.” The attempts at solution of this problem have been especially vigorous since the early 19th century. Of particular importance among the proposed solutions are these:

 

မူရင်းအာရမိတ်ခရစ်ဝင်ကျမ်းတစ်ခုဆိုင်ရာ သီအိုရီ။ ၂ ရာစုတွင် ရေးသားခဲ့သော ခရစ်ယာန်ဖခင် ပေါပီယပ်စ်ကို ယူစီဘီယပ်စ် (ဘာသာရေးသမိုင်း iii. ၃၉. ၁၆; လို့ဘ်ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၂၉၇) က ကိုးကားဖော်ပြခဲ့သည်မှာ—“‘မဿဲသည် ဟီဗြူ [အာရမိတ်] ဘာသာဖြင့် နှုတ်ကပတ်တော်များကို စုဆောင်းခဲ့ပြီး တစ်ဦးစီသည် ၎င်းတို့ကို တတ်နိုင်သမျှ ဘာသာပြန်ခဲ့သည်’” ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ဤဖော်ပြချက်အပေါ်အခြေခံ၍ ပညာရှင်အချို့က ဆင်နော့ပ်တစ်ကျမ်းများတွင် အလွန်ဆင်တူသော အပိုင်းများသည် မဿဲ၊ မာကုနှင့် လုကာတို့အားလုံးက မဿဲ၏ မူရင်းအာရမိတ်ခရစ်ဝင်ကျမ်းကို ၎င်းတို့၏ ဂရိဘာသာဖြင့် ရေးသားထားသော ဇာတ်ကြောင်းများအတွက် အရင်းအမြစ်အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ယူဆခဲ့ကြသည်။ ဤအမြင်ကို ယနေ့ပညာရှင်များက ယေဘုယျအားဖြင့် ပယ်ချထားကြသည်၊ အကြောင်းမှာ ဆင်တူသော အပိုင်းများစွာသည် အာရမိတ်မဟုတ်ဘဲ ဂရိဘာသာမှ ဖြစ်ပေါ်လာရမည့် သဘောသဘာဝရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်။

Theory of One Original Aramaic Gospel. The Christian Father Papias, writing in the 2d century, is quoted by Eusebius (Ecclesiastical History iii. 39. 16; Loeb ed., p. 297) as declaring: “ ‘Matthew collected the oracles in the Hebrew [Aramaic] language and each interpreted them as best he could.’ ” On the basis of this statement some scholars have held that those passages that are most nearly identical in the Synoptics are the result of Matthew, Mark, and Luke all having used Matthew’s original Aramaic Gospel as a source for their narratives in Greek. This view is generally rejected by scholars today because many of the parallel passages are of such a nature that they must have arisen from a Greek, not an Aramaic, source.

 

အပိုင်းပိုင်းသီအိုရီ။ ဤအမြင်ကို ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လက်ခံထားသည်။ ပညာရှင်အချို့က ယေရှု၏ အမှတ်တရများသည် သူ၏သေဆုံးမှုပြီးနောက် အချိန်အတန်ကြာ ခရစ်ယာန်အသင်းတော်တွင် နှုတ်ရေးဖြင့် ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သည်ဟု အလေးပေးဖော်ပြခဲ့သည်။ နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း၊ အထူးသဖြင့် အရှေ့တိုင်းတွင်၊ ၎င်းတို့သည် ပုံသေပုံစံများအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားပြီး ခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသားသူများက ၎င်းတို့ကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ခရစ်ဝင်ကျမ်းများတွင် စကားလုံးဆင်တူမှုများစွာကို ရှင်းပြနိုင်သည်။ အခြားပညာရှင်များကမူ ဆင်နော့ပ်တစ်ပြဿနာကို အလားတူပုံစံဖြင့် ဖြေရှင်းရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း၊ လုကာ (အခန်း ၁:၁) တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ယေရှုနှင့်ပတ်သက်သော ရေးထားသော မှတ်တမ်းများစွာ လည်ပတ်ဖြန့်ဝေနေခဲ့သည်ဟူသော အချက်ကို အလေးပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့က ဤမှတ်တမ်းများသည် အပိုင်းပိုင်းများ—ဆွေးနွေးချက်တစ်ခု၊ အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်တစ်ခု၏ မှတ်တမ်း၊ ဆိုရိုးစကားတစ်ခု—ဖြစ်ပြီး ခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသားသူများသည် မတူညီသော စုစည်းမှုများမှ ဆွဲယူခဲ့ပြီး၊ ထို စုစည်းမှုများသည် များစွာသော ကိစ္စများတွင် ထပ်နေသည်ဟု အကြံပြုခဲ့သည်။

Fragmentary Theory. This view has been widely held in different forms. Some scholars have emphasized the fact that memories of Jesus doubtless were kept alive in the church in oral form for some time after His death. In the course of a few years, particularly in the Orient, these would tend to take more or less fixed forms upon which the evangelists might draw. Thus at least many of the verbal coincidences in the Gospels might be explained. Other scholars have sought to solve the synoptic problem in much the same way, but have laid emphasis rather upon the fact, implied by Luke (ch. 1:1), that many written accounts of Jesus were in circulation. They suggest that these were fragments—a discussion, a report of a miracle, a saying—and that the evangelists drew from different collections, which in many instances overlapped.

 

စာရွက်စာတမ်းနှစ်ခုသီအိုရီ။ ဤအမြင်သည် ဆင်နော့ပ်တစ်ပြဿနာနှင့်ပတ်သက်သော လက်ရှိတွေးခေါ်မှုအားလုံးနီးပါး၏ အခြေခံဖြစ်သည်။ ၎င်းက ဆင်နော့ပ်တစ်ရေးသားသူများသည် ၎င်းတို့၏ ပစ္စည်းများအတွက် အဓိကစာရွက်စာတမ်းနှစ်ခုကို အားကိုးခဲ့သည်ဟု ယူဆသည်။ ပထမစာရွက်စာတမ်းကို မာကု၏ ခရစ်ဝင်ကျမ်းအဖြစ် သတ်မှတ်ထားပြီး၊ ၎င်းသည် ကျမ်းမူခရစ်ဝင်ကျမ်းများအနက် အစောဆုံးဖြစ်သည်ဟု ယူဆထားသည်။ ဒုတိယစာရွက်စာတမ်းသည် မာကုတွင်မပါဝင်သော်လည်း မဿဲနှင့် လုကာတို့တွင် ဘုံဖြစ်သည့် ပစ္စည်းများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်ဟု သီအိုရီအရ ယူဆသည်။ ၎င်းကို ယခင်က “လိုဂီယာ” ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို ပေါပီယပ်စ်၏ အာရမိတ်မဿဲနှင့် တူညီသည်ဟု ယူဆသူများက ဂရိစကားလုံး “တာ လိုဂီယာ” (“နှုတ်ကပတ်တော်များ”) ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့သည်။ သို့သော် ယခုအခါ ပညာရှင်များသည် ၎င်းကို ဂျာမန်စကားလုံး ကွဲလ် (Quelle) မှ Q ဟုသာ ရည်ညွှန်းလိုကြသည်။

Two-Document Theory. This view is basic to almost all the thinking on the synoptic problem at the present time. It holds that there are two basic document upon which the synoptic writers drew for their materials. The first of these is identified as the Gospel of Mark, which is held to have been the earliest of the canonical Gospels. The second document, according to this theory, is made up of those materials not in Mark, but which are common to both Matthew and Luke. This was previously referred to as “the logia” by those who considered it to be identical with Papias’ Aramaic Matthew (see above), as he refers to that document by the Greek term ta logia (“the oracles”). At the present time, however, scholars generally prefer to speak of it simply as Q, from the German Quelle, “source.”

 

စာရွက်စာတမ်းလေးခုသီအိုရီ။ ၁၉၂၄ တွင် ဘီ.အိတ်ချ်. စထရီတာသည် (ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးကျမ်း- မူလသမိုင်းလေ့လာမှု) တွင် စာရွက်စာတမ်းနှစ်ခုသီအိုရီကို ချဲ့ထွင်ထားသော အဆိုတစ်ခုကို တင်ပြခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် မာကုနှင့် Q မှမဟုတ်သော မဿဲနှင့် လုကာတို့တွင်ရှိသော ပစ္စည်းများကို ရှင်းပြရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အစောဆုံး ခရစ်ယာန်အသင်းတော်များ၏ ဗဟိုဌာနလေးခုမှ လာသော အရင်းအမြစ်လေးခုကို သတ်မှတ်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်- ရောမမှ မာကု၊ အန်တီယုတ်မှ Q၊ လုကာ၏ ထူးခြားသော ပစ္စည်းများကို L ဟု သတ်မှတ်ပြီး ကဲသရိယမှဖြစ်သည်ဟု ယူဆသည်၊ မဿဲ၏ ထူးခြားသော ပစ္စည်းများကို M ဟု သတ်မှတ်ပြီး ယေရုဆလင်ရှိ အသင်းတော်၏ အမှတ်တရများကို ကိုယ်စားပြုသည်ဟု ယူဆသည်။ ပညာရှင်များသည် စထရီတာ၏ ယူဆချက်တစ်ခုလုံးကို ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံခြင်းမရှိသော်လည်း၊ ဆင်နော့ပ်တစ်ခရစ်ဝင်ကျမ်းများတွင် ပစ္စည်းအုပ်စုလေးခုကို သိသာထင်ရှားစွာ ဖော်ထုတ်နိုင်သည်ဟု သဘောတူညီမှုရှိပြီး၊ ၎င်းတို့၏ မူလရင်းမြစ်နေရာများကို စထရီတာယူဆထားသည့်အတိုင်း အလွယ်တကူ သိရှိနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။

Four-Document Theory. In 1924 B. H. Streeter (The Four Gospels: A Study of Origins) proposed an amplification of the two-document theory that seeks to account for materials in Matthew and Luke other than those thought to be from Mark and Q. He seeks to identify four sources that he believes came from four centers of early Christianity: Mark from Rome; Q from Antioch; most of the materials peculiar to Luke, which he designates as L and believes came from Caesarea; and material peculiar to Matthew, which he designates as M and believes represents the memories of the church at Jerusalem. Scholars have not generally accepted the whole of Streeter’s hypothesis, but there is wide agreement that four bodies of material may be discerned in the Synoptic Gospels, although their places of origin may not be as readily ascertained as Streeter held.

 

အာရမိတ်မူရင်းသီအိုရီ။ ချားလ်စ် ကတ်လာ တိုရီ သည် ၁၉၁၂ တွင် ဤသီအိုရီကို စတင်တင်ပြခဲ့ပြီး ၁၉၃၃ တွင် အသေးစိတ်ဖော်ပြထားသော ပုံစံဖြင့် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ခရစ်ဝင်ကျမ်းအားလုံးကို အာရမိတ်ဘာသာဖြင့် မူလရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆသည်။ ၎င်းသည် ဂရိခရစ်ဝင်ကျမ်းများတွင် အာရမိတ်ဘာသာသို့ ပြန်လည်ပြောင်းလဲရုံဖြင့်သာ ဖြေရှင်းနိုင်သည့် မမှန်ကန်သော ဘာသာပြန်မှုများစွာရှိသည်ဟု အငြင်းအခုံပြုသည်။ တိုရီ၏ ယူဆချက်သည် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အာရုံစူးစိုက်မှုကို ရရှိခဲ့သော်လည်း၊ ပညာရှင်များစွာက လက်ခံခြင်းမရှိခဲ့ပေ၊ အကြောင်းမှာ ၎င်း၏အမြင်ကို ထောက်ခံသူများသည် မည်သည့်အရာများကို မမှန်ကန်သော ဘာသာပြန်မှုများဟု ယူဆရမည်ကို သဘောတူညီရန် အခက်အခဲရှိခဲ့သည်။ ထို့အပြင်၊ တိုရီက ယူဆထားသည့်အတိုင်း မမှန်ကန်သော ဘာသာပြန်မှုများစွာကို ဂရိနှင့် အာရမိတ်ဘာသာနှစ်ခုစလုံးသည် သက်ရှိဘာသာများဖြစ်သည့် ခေတ်ကာလတွင် အစောဆုံး အသင်းတော်က သည်းခံခဲ့ဖွယ်မရှိပေ။ နောက်ထပ်အခက်အခဲတစ်ခုမှာ ၁ ရာစုမှ ပါလက်စတိုင်း အာရမိတ်ဘာသာသည် တိုရီက ခရစ်ဝင်ကျမ်းများကို မူလရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆထားသည့် ဘာသာစကားပုံစံအတွက် ပုံစံတစ်ခုအဖြစ် လုံးဝမရှိသလောက်ဖြစ်သည်။

Theory of Aramaic Originals. Charles Cutler Torrey broached this theory in 1912, and published it in elaborate form in 1933. He holds that all the Gospels were written originally in Aramaic. He argues that there are many mistranslations in the Greek Gospels that can be solved only by putting them into Aramaic, from which language he believes they were originally translated. Torrey’s hypothesis, while attracting wide attention, has not been accepted by many scholars, for those who have championed his view have had difficulty in agreeing as to what the supposed mistranslations are. Further, it seems most unlikely that so many mistranslation as he proposes to find would have been tolerated by the early church in a day when both Greek and Aramaic were living languages. A further difficulty lies in the fact that there is scarcely any Palestinian Aramaic from the 1st century extant to serve as a model for the language in which Torrey holds the Gospels originally to have been written.

 

ပုံစံသီအိုရီ။ ၁၉၁၉ တွင် မာတင် ဒီဘီလီယပ်စ်သည် ဆင်နော့ပ်တစ်ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန် ဂျာမန်စကားလုံး “ဖွမ်ဂါရှိချတီ” (Formgeschichte) သို့မဟုတ် “ပုံစံဝေဖန်သုံးသပ်မှု” ဟု သိကြသည့် ချဉ်းကပ်နည်းသစ်တစ်ခုကို တင်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းကို ရုဒေါ့ဖ် ဘူလ်မန်းက နောက်ပိုင်းတွင် အသေးစိတ်ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် စာရွက်စာတမ်းနှစ်ခုနှင့် လေးခုသီအိုရီများကို အခြားရွေးချယ်စရာတစ်ခုမဟုတ်ဘဲ၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများတွင် ကိုယ်စားပြုထားသော စာပေပုံစံများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရန် ကြိုးပမ်းမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ပုံစံဝေဖန်သုံးသပ်မှု၏ ထောက်ခံသူများက ယေရှုအား တပည့်တော်များသေဆုံးပြီးနောက် အချိန်အတန်ကြာ သူ့အကြောင်းဇာတ်လမ်းများကို နှုတ်ရေးဖြင့်သာ ထိန်းသိမ်းထားခဲ့ပြီး၊ အသင်းတော်သည် ယုံကြည်ခြင်းနှင့် အကျင့်ဆိုင်ရာ မေးခွန်းများတွင် လမ်းညွှန်ရန်၊ မေးမြန်းသူများကို သင်ကြားရန်၊ ဝတ်ပြုရန်နှင့် အငြင်းပွားမှုများတွင် ကူညီရန် အသင့်တော်ဆုံးသော အရာများကို သဘာဝအလျောက် ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သည်ဟု ယူဆသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ၎င်းတို့က စာပေအမျိုးအစားများ—ဥပမာ၊ ဥပမာပုံပြင်များ၊ အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်ဇာတ်လမ်းများ၊ သင်ကြားချက်တစ်ခု၊ နှင့် ခံစားမှုဇာတ်လမ်း—ဖွံ့ဖြိုးလာခဲ့သည်ဟု ယူဆသည်။ ၎င်းတို့သည် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လည်ပတ်ဖြန့်ဝေခဲ့ပြီး ပုံသေစာပေပုံစံများကို ရရှိခဲ့သည်ဟု ယူဆသည်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသားသူများသည် ရေးသားသည့်အခါ၊ ၎င်းတို့သည် ဤအပိုင်းပိုင်းများကို စုဆောင်းခဲ့သည် သို့မဟုတ် ယခင်ရေးသားထားသော စုစည်းမှုများကို အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု ယူဆသည်။ ပုံစံဝေဖန်သုံးသပ်မှု၏ ထောက်ခံသူများက ၎င်းသည် ဆင်နော့ပ်တစ်ခရစ်ဝင်ကျမ်းများတွင် တွေ့ရသည့် ဆင်တူမှုများနှင့် ကွဲပြားမှုများကို ရှင်းပြနိုင်သည်ဟု ယုံကြည်သည်။

Theory of Forms. In 1919 Martin Dibelius proposed a new approach to the synoptic problem that is commonly known by the German term Formgeschichte, or “form criticism.” It has since been elaborated by Rudolf Bultmann. This is not so much an alternative to the two- and four-document hypotheses as it is an attempt to analyze the literary “forms” represented in the Gospels. Proponents of form criticism hold that for some time after the crucifixion the stories about Jesus were preserved only orally, and that the church naturally preserved what was best suited to guide it in questions of belief and conduct, to instruct inquirers, to use in worship, and to aid in controversy. Thus, they hold, various types of literature developed: parables, miracle narratives, a particular point of teaching, and the passion story. These are believed to have circulated widely and to have attained rather fixed literary form. It is thought that when the evangelists wrote, they gathered these various fragments, or used previously written collections of them. This, advocates of form criticism believe, would account for both similarities and differences to be found in the Synoptic Gospels.

 

အထက်ဖော်ပြပါ သီအိုရီများအားလုံးနီးပါး၏ အခြေခံအုတ်မြစ်မှာ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများကို သာမန်ဘာသာရေးဆိုင်ရာ လက်ရာများကဲ့သို့ ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်ဟူသော ယူဆချက်ဖြစ်ပြီး၊ ဆိုလိုသည်မှာ ခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသားသူများသည် သီးခြားလှုံ့ဆော်မှု သို့မဟုတ် သဘာဝလွန်လမ်းညွှန်မှုမရှိဘဲ၊ မမှန်ကန်နိုင်သော လူ့စာရွက်စာတမ်းများနှင့် အမှတ်တရများကို အားကိုးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ သီးခြားရည်ရွယ်ချက်များနှင့် ကိုက်ညီရန် ပြုပြင်ရန်နှင့် ပြင်ဆင်ရန် လွတ်လပ်စွာ ခံစားခဲ့ရသည်။ ဤယူဆချက်ကို ဤမှတ်ချက်စာအုပ်သည် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပယ်ချသည်။ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်သည် ခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသားသူများကို ယုံကြည်စိတ်ချရသော အရင်းအမြစ်ပစ္စည်းများသို့ လမ်းညွှန်ရုံသာမက၊ ဖြစ်ရပ်များကို သဘာဝလွန်ဗျာဒိတ်ဖြင့် အသိပေးခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ခရစ်ဝင်ကျမ်းများသည်၊ အခြားကျမ်းစာများအားလုံးကဲ့သို့ပင်၊ လူသားတို့၏ စာပေထုတ်လုပ်မှုတစ်ခုလုံးနှင့် နှိုင်းယှဉ်သောအခါ ထူးခြားသည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့၏ စာပေသမိုင်းကို လူ့ဉာဏ်ရည်မှသာလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာသော လက်ရာတစ်ခုကို ဝေဖန်သူတစ်ဦးက ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာသည့်ပုံစံအတိုင်း လုံးဝခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။

Underlying most of the foregoing theories is the premise that the Gospels were produced in the same way that any ordinary religious work is produced, that is, that the authors of the Gospels were endowed with no specific revelation or supernatural guidance, but relied entirely upon fallible human documents and memories, which they in turn felt free to adapt and to emend to suit their specific purposes. Such an assumption this commentary vigorously rejects. Not only did the Holy Spirit direct the authors of the Gospels to reliable source materials, He also gave them knowledge of events by direct revelation. Thus the Gospels, as also all other Scripture, are unique when compared with the whole body of man’s literary production; consequently it is not possible to treat their literary history entirely in the same way that a critic analyzes the factors that contribute to the production of a work that springs solely from human genius.

 

တစ်ချိန်တည်းမှာပင်၊ ဤမှတ်ချက်စာအုပ်သည် ကျမ်းစာရေးသားသူများသည် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ နှုတ်ရေးဖြင့် ညွှန်ကြားမှုအောက်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟူသော ဆန့်ကျင်ဘက်အမြင်ကို ရှောင်ရှားသည်၊ ထို့ကြောင့် စကားလုံးဆင်တူမှုများ—စာကြောင်းဖွဲ့စည်းပုံများတွင် ပြတ်တောက်မှုများပင်လျှင်—ဝိညာဉ်တော်သည် မတူညီသော ရေးသားသူများအား တူညီသော စကားလုံးများကို ညွှန်ကြားရန် ရွေးချယ်ခဲ့သည်ဟူသော အခြေခံဖြင့် ရှင်းပြရမည်ဖြစ်သည်။ ပေတရုက “ဘုရားသခင်၏ သန့်ရှင်းသောသူများသည် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်မှ လှုံ့ဆော်ခံရသည့်အတိုင်း ပြောဆိုခဲ့ကြသည်” (၂ ပေတရု ၁:၂၁) ဟု တိကျစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ တစ်ဦးချင်းထူးခြားမှုများနှင့် ဝိသေသလက္ခဏာများအတိုင်း ပြောဆိုရေးသားခဲ့ကြပြီး၊ ၎င်းတို့၏ ကွဲပြားသော ရေးသားမှုပုံစံများဖြင့် ညွှန်ပြထားသည့်အတိုင်း၊ အခြားစာပေများတွင် တွေ့ရသည့် အမှားများမှ ကင်းလွတ်ခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်သည် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်မှတစ်ဆင့် ကျမ်းစာရေးသားသူများ၏ စိတ်နှလုံးများသို့ အလင်းနှင့် နားလည်မှုကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ သူသည် ၎င်းတို့ကို ရေးသားထားသော နှင့် နှုတ်ရေးဖြင့် အမှန်တရားအရင်းအမြစ်များသို့ လမ်းညွှန်ခဲ့ပြီး၊ သဘာဝလွန်ဗျာဒိတ်ဖြင့် ၎င်းတို့မသိနိုင်သည့် အတိတ်နှင့် အနာဂတ်ဖြစ်ရပ်များကို အသိပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အားလုံးကို ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်စကားလုံးများဖြင့် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည် (ဂျီစီ v–vii ကိုကြည့်ပါ)။

At the same time this commentary refrains from taking the antithetical position that the writers of Scripture wrote under verbal dictation by the Holy Spirit, and that consequently the verbal parallels—even breaks in sentence structure—are to be explained on the basis of the Spirit’s having chosen to dictate the same words to different writers. Peter states specifically that “holy men of God spake as they were moved by the Holy Ghost” (2 Peter 1:21). They spoke and wrote according to their own individualities and characteristics, as is indicated by the varied styles of writing that they display, but free of the errors found in other writings. God through His Spirit gave light and understanding to the Bible writers’ minds. He led them to written and oral sources of truth, and by supernatural revelation gave them knowledge of events of the past and the future that otherwise they could not have known. All of these they have recorded in their own words (see GC v–vii).

 

ထို့နောက်၊ ဆင်နော့ပ်တစ်ပြဿနာနှင့်ပတ်သက်၍ မည်သည်ကို ပြောဆိုနိုင်မည်နည်း။ အောက်ပါအချက်များသည် ဤမှတ်ချက်စာအုပ်၏ ယာယီအကြံပြုချက်များကို ကိုယ်စားပြုသည်။

What, then, can be said in regard to the synoptic problem? The following points represent the tentative suggestions of this commentary:

 

၁. လုကာ ၁:၁-၃ နှင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းများတွင် တွေ့ရသော စကားလုံးဆင်တူမှုများမှ ထင်ရှားသည်မှာ မဿဲနှင့် လုကာတို့သည် အနည်းဆုံး သူတို့၏ဧဝံဂေလိများကို ရေးသားရာတွင် ယခင်ရေးသားထားသော စာရွက်စာတမ်းများကို သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ လူအများစုသည် ယေရှု၏ဘဝ၊ လုပ်ဆောင်မှုများနှင့် သွန်သင်ချက်များကို ပါးစပ်ဖြင့်ရော ရေးသားဖြင့်ပါ ထိန်းသိမ်းထားခြင်းသည် သာမန်ဖြစ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ လုကာသည် ဤအရာဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု အတိအလင်း ဖော်ပြထားသည် (အခန်း ၁:၁)။ သူသည် သူ၏ဧဝံဂေလိကို မရေးမီ ရရှိနိုင်သော သတင်းရင်းမြစ်များကို သုတေသနပြုခဲ့သည်ဟု ဆက်လက်ဖော်ပြထားပြီး၊ “ငါလည်း အရာရာကို အချိန်အတန်ကြာ အနီးကပ် လိုက်လံစုံစမ်းပြီးနောက်၊ စီစဉ်ကောင်းမွန်သော ရေးတမ်းတစ်ခုကို ရေးသားရန် သင့်လျော်သည်ဟု ထင်မြင်သည်” (အခန်း ၁:၃၊ RSV) ဟု ဆိုသည်။ မဿဲကို မာကုနှင့် လုကာတို့နှင့် ဂရုတစိုက် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်လျှင် မဿဲသည်လည်း စာပေဆိုင်ရာ သတင်းရင်းမြစ်များကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ မဿဲ ၉:၆၊ မာကု ၂:၁၀၊ လုကာ ၅:၂၄ တို့တွင် တွေ့ရသော အပိုဒ်များသည် စကားလုံးများတွင် ရုတ်တရက် အဓိပ္ပာယ်ပြတ်တောက်မှု တူညီစွာ ပါရှိပြီး၊ စကားလုံးများမှာ တူညီလုနီးပါးဖြစ်သည်။ ထိုသို့သော အပိုဒ်များသည် စာရေးသူများအကြား စာပေဆိုင်ရာ ဆက်နွယ်မှုတစ်မျိုးကို ကြိုတင်ဖော်ပြသည်။ အပိုဒ်များတွင် တူညီသော်လည်း ပုံမမှန်သော စကားလုံးများကို အသုံးပြုခြင်းသည် ဤအဆိုကို ထောက်ခံရန် ထပ်လောင်းသက်သေဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဘုရားသခင်၏ဝိညာဉ်တော်သည် ပထမနှင့် တတိယဧဝံဂေလိများ၏ စာရေးသူများကို ယေရှု၏ဘဝနှင့် သွန်သင်ချက်များ၏ ယခင်ရေးသားထားသော ရေးတမ်းများနှင့် ပါးစပ်ဖြင့် ပြန်လည်ဖော်ပြချက်များကို အသုံးပြုရန် လမ်းညွှန်ခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားသည်။ ဤနည်းလမ်းသည် ဝိညာဉ်ခံယူခြင်း၏ လုပ်ဆောင်မှုနှင့် လုံးဝသဟဇာတဖြစ်ကြောင်း ဓမ္မဟောင်းကျမ်းမှ ထင်ရှားသည်၊ အကြောင်းမှာ မတူညီသော စာရေးသူများ၏ ရေးသားချက်များတွင် စကားလုံးတူညီသော အပိုဒ်များ ပေါ်ထွက်လာသည် (၂ ရာဇဝင် ၂၂ နှင့် ဆာလံ ၁၈၊ ၂ ဘုရင်ခံ ၁၈:၁၃ မှ ၂၀:၁၉ နှင့် ဟေရှာယ ၃၆-၃၉၊ ၂ ဘုရင်ခံ ၂၄:၁၈ မှ ၂၅:၂၁၊ ၂၇-၃၀ နှင့် ယေရမိ ၅၂:၁-၂၇၊ ၃၁-၃၄ ကို ကြည့်ပါ)။

1. It appears indubitable from Luke 1:1–3 and from the verbal parallels in the Synoptic Gospels that Matthew and Luke, at least, were led by the Holy Spirit to use previously written documents in the preparation of their Gospels. That many people should have preserved accounts, oral and written, of the life, work, and teachings of Jesus was only normal, and Luke states specifically that this happened (ch. 1:1). He goes on to imply that before writing his own account he had made research among the sources available to him, when he says, “It seemed good to me also, having followed all things closely for some time past, to write an orderly account” (ch. 1:3, RSV). A careful comparison of Matthew with Mark and Luke indicates that Matthew also employed literary sources. For instance, the parallel passages in Matt. 9:6, Mark 2:10, , and Luke 5:24 are nearly identical in wording, each one containing the same ungrammatical break in sense. Such passages presuppose some type of literary interrelationship between their authors. Striking examples of the use of identical but unusual words in parallel passages add further evidence to support this conclusion. Thus it seems clear that the Spirit of God led the authors of the first and third Gospels to use previously written accounts of the life and teachings of Jesus, and probably oral reports as well. That such a procedure was entirely in harmony with the working of Inspiration is clear from the Old Testament, where verbally identical passages appear in the writings of different authors (see 2 Sam. 22 and Ps. 18; 2 Kings 18:13 to 20:19 and Isa. 36–39; 2 Kings 24:18 to 25:21, 27–30 and Jer. 52:1–27, 31–34).

 

၂. မာကု၏ဧဝံဂေလိသည် ဧဝံဂေလိများအနက် ပထမဆုံး ရေးသားခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ ဤဧဝံဂေလိသည် အကြောင်းအရာအရ အခြားဧဝံဂေလိများဖြင့် လုံးဝနီးပါး ထပ်နေသည်မှာ ထင်ရှားသောအချက်ဖြစ်သည်။ ဝက်စီကော့ (Introduction to the Study of the Gospels, စာမျက်နှာ ၁၉၂) က မာကုစာအုပ်တစ်အုပ်လုံးတွင် အခြားဧဝံဂေလိများနှင့် မထပ်တူသော ကျမ်းပိုဒ် ၂၄ ခုသာ ရှိသည်ဟု တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းကို အခြားနည်းဖြင့် အတည်ပြုပြသထားသည်မှာ အတွဲ ၅၊ စာမျက်နှာ ၁၉၂ ရှိ ဇယားဖြစ်ပြီး၊ ဤမှတ်ချက်တွင် လိုက်နာသော ဧဝံဂေလိအပိုဒ်များအပေါ် အခြေခံထားသည့်အခါ မာကု၏ရေးတမ်း၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်းသာလျှင် သူတစ်ဦးတည်းက သီးသန့်ဖော်ပြထားသည်။ ကျန်အပိုင်းများသည် စကားလုံးများ တူညီရန်မလိုသော်လည်း၊ အခြားဧဝံဂေလိသုံးခုအနက် အနည်းဆုံးတစ်ခုတွင် ပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် ပါပိယပ်စ်မှ ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း (စာမျက်နှာ ၁၇၆ ကို ကြည့်ပါ)၊ မာကုသည် ပေတရု၏ အမှတ်တရများမှ သူ၏အကြောင်းအရာများကို ထုတ်ယူခဲ့လျှင်၊ သူသည် မဿဲ သို့မဟုတ် လုကာထံမှ ကူးယူခဲ့ခြင်းမဟုတ်ကြောင်း ထင်ရှားသည်။ သို့သော် စကားလုံးဆင်တူမှုများသည် စာရွက်စာတမ်းဆိုင်ရာ ဆက်နွယ်မှုတစ်ခု ရှိခဲ့သည်ကို ထင်ရှားစေသည်။ မာကု၏ဧဝံဂေလိသည် မဿဲ သို့မဟုတ် လုကာ၏ အကျဉ်းချုံ့မှုမဟုတ်ဘဲ၊ မဿဲနှင့် လုကာအတွက် အခြေခံဖြစ်သည်ဟု ထင်ရှားသည်။ အကြောင်းမှာ မာကု၏ဧဝံဂေလိသည် တစ်ခုလုံးအနေဖြင့် အကျဉ်းဆုံးဖြစ်သော်လည်း၊ သူဖော်ပြသော ဖြစ်ရပ်များစွာတွင် မဿဲ သို့မဟုတ် လုကာထက် ပိုမိုအသေးစိတ်ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းသည် ပထမနှင့် တတိယဧဝံဂေလိများသည် မာကု၏အကြောင်းအရာများကို ထပ်ဆင့်ဖြည့်စွမ်းထားသည်ဟု ညွှန်ပြပြီး၊ မာကုသည် ၎င်းတို့ထံမှ အကျဉ်းချုံ့ထားသည်မဟုတ်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။

2. The Gospel of Mark probably was the first of the Gospels to be written. It is a notable fact that this Gospel is duplicated in subject matter almost completely by the other Gospels. Westcott (Introduction to the Study of the Gospels, p. 192) has found only 24 verses in the entire book of Mark that are without parallels. This is revealed in another way by the table in Vol. V, p. 192, which shows that on the basis of the Gospel sections followed in this commentary, only 1 per cent of Mark’s account is reported by him exclusively. The rest is also contained, though not necessarily in similar language, in at least one of the other three Gospels. If then, as reported by Papias (see p. 176), Mark drew his materials from the reminiscences of Peter, it is obvious that he did not copy them from either Matthew or Luke. Yet the verbal parallels are such that a documentary relationship evidently existed. That Mark is basic to Matthew and Luke rather than a condensation of either of them appears clear from the fact that although when taken as a whole Mark’s Gospel is the shortest, yet in many of the events that he does narrate he gives his account in greater detail than do either Matthew or Luke. This seems to indicate that the first and third Gospels present Mark’s materials with additions, rather than that Mark is a condensation from them.

 

၃. ဓမ္မသစ်ကျမ်းများအကြား စာပေဆိုင်ရာ ဆက်နွယ်မှုတစ်ခု ရှိပုံရပြီး၊ ထို့အပြင် မာကုသည် ပထမဆုံး ရေးသားခဲ့ပုံရသည်နှင့်အမျှ၊ မာကုသည် မဿဲနှင့် လုကာတို့ သူတို့၏ ယေရှု၏ရေးတမ်းများကို ရေးသားရာတွင် အားကိုးခဲ့သော ရေးသားထားသော သတင်းရင်းမြစ်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ထင်ရှားသည်။

3. Inasmuch as there seems to be a literary relationship between the Synoptic Gospels, and further, inasmuch as Mark was apparently the earliest written, it follows that Mark was evidently one of the written sources upon which Matthew and Luke drew in composing their accounts of Jesus.

 

၄. အစောပိုင်းခရစ်ယာန်အသင်းတော်တွင် ယေရှု၏ဘဝနှင့် သွန်သင်ချက်များနှင့်ပတ်သက်သော ပါးစပ်ဖြင့် ပြန်လည်ဖော်ပြချက်များစွာ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်မှာ သဘာဝကျသည်။ တမန်တော်များ၏ ဂရိစကားလုံး “ကျရူဂမာ” ဟု ခေါ်သော ဟောပြောချက်များသည် ခရစ်တော်ကို ဗဟိုပြုထားပြီး၊ အထူးသဖြင့် သူ၏ သေခြင်းနှင့် ထမြောက်ခြင်းကို အာရုံပြုသည် (တော်ဝင်ကျမ်း ၂:၂၂-၂၄၊ ၁၀:၃၈-၄၀၊ ၂၆:၂၂ ကို ကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့် ခရစ်တော်နှင့်အတူ ရှိခဲ့သူများ၏ ဖော်ပြချက်များသည် အစောပိုင်းခရစ်ယာန်အသင်းတော်တွင် ကျယ်ပြန့်စွာ ပျံ့နှံ့ခဲ့ရမည်။ ရှင်ပေါလ်၏ ကိုးကားချက် (တော်ဝင်ကျမ်း ၂၀:၃၅) တွင် ဧဝံဂေလိများတွင် မပါဝင်သော ယေရှု၏စကားတစ်ခွန်းကို ဖော်ပြထားပြီး၊ ၎င်းသည် ပျံ့နှံ့ခဲ့သော ထိုသို့သော အကြောင်းအရာတစ်မျိုးကို ညွှန်ပြသည်။ ယောဟန်ကလည်း (အခန်း ၂၁:၂၅) တွင် ယေရှုပြုလုပ်ခဲ့သော “အခြားအရာများစွာ” ကို အခြားစာရေးသူများက သို့မဟုတ် ပါးစပ်ဖြင့်သာ ထိန်းသိမ်းထားသည်ဟု ဖော်ပြသည်။ ဤအရာများသည် အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ တစ်ပုံစံတည်း ဖြစ်လာပြီး ပုံသေသဏ္ဌာန်ရှိလာသည်။ သို့သော် လုကာ ၁:၁ မှ ထင်ရှားသည်မှာ ယေရှုနှင့်ပတ်သက်သော ရေးသားထားသော စာရွက်စာတမ်းများစွာ ရှိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် တမန်တော်ခေတ်တွင် ပါးစပ်ဖြင့်ရော ရေးသားဖြင့်ပါ အကြောင်းအရာများစွာ ပျံ့နှံ့ခဲ့ရမည်။ ဧဝံဂေလိစာရေးသူများသည် ထိုသို့သော သတင်းရင်းမြစ်များမှ အကြောင်းအရာအချို့ကို သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် ထုတ်ယူခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။

4. It was only natural that many oral reports regarding the life and teaching of Jesus circulated in the early church. The apostolic Gr. kērugma, preaching, centered upon Christ, and particularly on His death and resurrection (see Acts 2:22–24; 10:38–40; 26:22, ). Consequently the reports of those who had been with Christ must have attained a wide currency in the early church. Paul’s reference (Acts 20:35) to a saying of Jesus that is not included in the Gospels is an indication of one type of such material that was in circulation, while John declares (ch. 21:25) that there were “many other things which Jesus did,” preserved by other writers, or only orally. These would tend in time to take a more or less set form. At the same time, however, it is clear from Luke 1:1 that many written documents regarding Jesus existed. Thus in apostolic times there must have been in circulation a considerable body of materials, both oral and written. Probably the Gospel writers were led by the Holy Spirit to draw some of their materials from such sources.

 

၅. မာကုတွင် မတွေ့ရသော်လည်း မဿဲနှင့် လုကာတို့တွင် တူညီသော အကြောင်းအရာများ၏ ဆင်တူမှုများသည် ၎င်းတို့သည် မာကုအပြင် အခြားဘုံသတင်းရင်းမြစ် သို့မဟုတ် ရင်းမြစ်များမှ ထုတ်ယူခဲ့သည်ကို ညွှန်ပြသည်။ ဤသတင်းရင်းမြစ်၏ တိကျသောအကြောင်းအရာနှင့် မူလအစကို ဆုံးဖြတ်ရန် မဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ ဖော်ထုတ်ရန်အတွက် Q ဟူသော အမည်ကို အလုပ်လုပ်ရန်အတွက် အညွှန်းတစ်ခုအဖြစ် ယူဆနိုင်သည်။

5. Similarities in the material common to Matthew and Luke, but not found in Mark, indicate that they drew upon another common source, or sources, besides Mark. Although the exact content and place of origin of this source cannot be determined, the term Q may be considered a working label for purposes of identification.

 

၆. မဿဲသည် အနည်းဆုံး သူ၏ဧဝံဂေလိတွင် ကိုယ်ပိုင်အမှတ်တရများကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားသည်။

6. Matthew, at least, undoubtedly incorporated personal memories into his Gospel.

 

၇. လုကာ၏ဧဝံဂေလိသည် သူပါလက်စတိုင်းတွင် နေထိုင်စဉ်အတွင်း စတင်ပုံဖော်ခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ အကြောင်းမှာ ၎င်းသည် ယေရှု၏ဘဝနှင့်ပတ်သက်သော သတင်းအချက်အလက်များကို ပါလက်စတိုင်းတွင် စုဆောင်းရန် ပထမဆုံးအခွင့်အရေးဖြစ်သည်ဟု သိရှိထားသည်။ စာပေဆိုင်ရာ သက်သေများအရ လုကာ၏ မာကုမဟုတ်သော အကြောင်းအရာများသည် လုကာ၏ဧဝံဂေလိ၏ ပထမအကြိမ်ထုတ်ဝေမှုတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် စာအုပ်၏ နိဒါန်းအပိုင်းမှစတင်ကာ ယေရှု၏ သေခြင်းနှင့် ထမြောက်ခြင်းဇာတ်လမ်းကို ဆက်လက်ပါဝင်သည်။ လုကာ၏ ဘဝတွင် မာကု၏ဧဝံဂေလိနှင့် ထိတွေ့ခဲ့ဖွယ်ရှိသော အချိန်သည် ရှင်ပေါလ်၏ ပထမအကြိမ်အကျဉ်းချခံရစဉ် ရောမမြို့တွင် နေထိုင်စဉ်ဖြစ်သည် (ကောလောသဲ ၄:၁၀၊ ၁၄ ကို ကြည့်ပါ)၊ အကြောင်းမှာ ဤအချိန်သည် လုကာနှင့် မာကုတို့ အတူရှိခဲ့သည်ဟု သက်သေရှိသော ပထမဆုံးအကြိမ်ဖြစ်သည်။ ဤတွင် သူသည် မာကု၏ဧဝံဂေလိမှ အကြောင်းအရာများကို သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ လမ်းညွှန်မှုဖြင့် ရွေးချယ်ပြီး သူ၏ယခင်ရေးသားထားသော ရေးတမ်းသို့ ထည့်သွင်းခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။

7. In the case of Luke it appears probable that his Gospel began to take shape during his stay at Caesarea, which, as far as is known, was his first opportunity to gather information in Palestine regarding the life of Jesus. Literary evidence, indeed, appears to suggest that the non-Marcan materials of Luke may have constituted a sort of first edition of the Gospel of Luke, as they begin with the introductory part of the book and go on to include the story of Jesus’ death and resurrection. The most probable point in Luke’s career at which he would have come in contact with Mark’s Gospel would be during his stay at Rome at the time of Paul’s first imprisonment (see Col. 4:10, 14), for this is the first time there is evidence that Luke and Mark were together. Here then he may have added such materials from Mark’s Gospel to his own previously written account as the Holy Spirit led him to choose.

 

ဤပြဿနာများအတွက် နောက်ဆုံးအဖြေကို ပေးနိုင်ရန် မဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ ကျမ်းစာသင်ယူသူသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းများသည် အစောပိုင်းခရစ်ယာန်စာရေးသူများ၏ ဘုရားသခင်၏ဝိညာဉ်တော်လှုံ့ဆော်မှုဖြင့် ဆက်နွယ်သော အားထုတ်မှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ ခရစ်ယာန်အပေါင်းအသင်းများက ရေးသားထားသော ရေးတမ်းများ၏ တရားဝင်မှုကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်စိတ်ချနိုင်သည်။ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်သည် အကြောင်းအရာများကို ရွေးချယ်ရာတွင် လမ်းညွှန်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့ကို ကိုင်တွယ်ရာတွင် ကာကွယ်ပေးခဲ့ပြီး၊ ဘုရားသခင်၏သားတော်၏ ဘဝ၊ သေခြင်းနှင့် ထမြောက်ခြင်း၏ စစ်မှန်သော၊ ဝိညာဉ်လှုံ့ဆော်သော မှတ်တမ်းတစ်ခု သူ၏အသင်းတော်သို့ ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန် တိုက်ရိုက်ဗျာဒိတ်ဖြင့် ၎င်းတို့ကို ဖြည့်စွမ်းပေးခဲ့သည်။

Although it is not possible to offer a final solution to these problems, the student of the Bible may be confident that the Synoptic Gospels represent a divinely inspired, interrelated effort by early Christian writers, who recognized the validity of narratives written by their fellow Christians. The Holy Spirit led in the choice of materials, safeguarded in their handling, and added to them by direct revelation, that an authentic, inspired record of the life, death, and resurrection of the Son of God might be preserved to His church.

 

ယောဟန်၏ဧဝံဂေလိ—အစောပိုင်းခရစ်ယာန်ဓလေ့ထုံးတမ်းများအရ ယောဟန်၏ဧဝံဂေလိကို ပထမရာစုနှစ်တွင် ရေးသားခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းများထက် နောက်ကျသည်ဟု သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဤဓလေ့သည် ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းအထိ ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး၊ ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များက ဤဧဝံဂေလိကို အ.ဒီ. ၁၅၀ မတိုင်မီ ရေးသားနိုင်မည်မဟုတ်ဟု ငြင်းဆိုကြပြီး၊ ထို့ကြောင့် တမန်တော်ယောဟန်သည် ၎င်း၏စာရေးသူဖြစ်နိုင်မည်မဟုတ်ဟု ဆိုကြသည်။ ၎င်းတို့က ဤဧဝံဂေလိသည် ခရစ်ယာန်အတွေးအခေါ်၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအဆင့်တစ်ခုကို ထင်ဟပ်စေပြီး၊ ၎င်းသည် ၂ ရာစုနှစ်၏ လက္ခဏာဖြစ်သည်ဟု ယူဆခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင် ယောဟန်၏စာအုပ်သည် ဂနိုစတစ်အတွေးအခေါ်ကို ထင်ဟပ်စေပြီး၊ ထို့ကြောင့် ဂနိုစတစ်ဝါဒသည် အသင်းတော်အတွင်း အဓိကသြဇာလွှမ်းမိုးမှုဖြစ်လာသည်အထိ ရေးသားနိုင်မည်မဟုတ်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။ သို့သော် ယိတ်လ်တက္ကသိုလ်မှ အီအာရ်ဂုဒီနော့ဖ်က ထောက်ပြသည့်အတိုင်း၊ ယောဟန်၏ရေးသားမှုနှင့်ပတ်သက်သော ဝေဖန်ရေးအတွေးအခေါ်များ၏ အခြေခံပြဿနာမှာ ၎င်းသည် “၁၀၀ မတိုင်မီ ရေးသားခဲ့ခြင်းမဖြစ်နိုင်ဟု” ဆင်ခြင်ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ အကြောင်းမှာ ထိုသို့သောရက်စွဲသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်အပေါ် ၎င်းတို့၏ အယူအဆတစ်ခုလုံးကို ဖျက်ဆီးလိမ့်မည်ဟု ဆိုသည် (“John a Primitive Gospel,” Journal of Biblical Literature, LXIV [1945], စာမျက်နှာ ၁၄၇)။

Gospel of John.—From early times Christian tradition has assigned the writing of the Gospel of John to the 1st century, dating it later than the Synoptic Gospels. This tradition prevailed until the early 19th century, when critical scholars began to deny that it could have been written earlier than about a.d. 150, and that therefore the apostle John could not have been its author. It was alleged that this Gospel reflects a stage in the development of Christian thought that was, presumably, characteristic of the 2d century. It was alleged, further, that in many respects the book of John reflects Gnostic thought, and that, accordingly, it could not have been written until Gnosticism had become a major influence within the church. However, as E. R. Goodenough of Yale University observes, the fundamental difficulty with critical thinking on the dating of John was the reasoning that it “‘could not’ have been written before 100 because an earlier date would destroy his [the higher critic’s] whole conception of the evolution of Christianity” (“John a Primitive Gospel,” Journal of Biblical Literature, LXIV [1945], p. 147).

 

ယနေ့တွင် အခြေအနေသည် သိသာစွာ ပြောင်းလဲသွားပြီဖြစ်သည်။ အရေးကြီးသော တွေ့ရှိမှုများစွာသည် ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များကို ယောဟန်၏ဧဝံဂေလိ၏ နောက်ကျရက်စွဲအဆိုကို စွန့်လွှတ်စေခဲ့သည်။ ပထမဆုံးတွေ့ရှိမှုမှာ ယောဟန် ၁၈:၃၁-၃၃၊ ၃၇ ပါဝင်သော စက္ကူဖြတ်ပိုင်းငယ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ရီလန်းဒစ်ပါပိုင်ရပ်စ် ၄၅၇ ဟုခေါ်ကာ ယေဘုယျအားဖြင့် P52 ဟု သတ်မှတ်ထားသည် (စာမျက်နှာ ၁၁၇ နှင့် စာမျက်နှာ ၁၂၈ ရှိ ပုံဥပမာကို ကြည့်ပါ)။ ၎င်းကို အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်မြို့တစ်မြို့တွင် အခြားစက္ကူဖြတ်ပိုင်းများနှင့်အတူ နှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက ဝယ်ယူခဲ့သော်လည်း ၁၉၃၅ ခုနှစ်မတိုင်မီ ထုတ်ဝေခြင်းမပြုခဲ့ပေ။ လက်ရေးဖြင့် ရေးသားထားသည့် ပုံစံအရ ၎င်းစက္ကူဖြတ်ပိုင်းကို အ.ဒီ. ၁၂၅ ခန့်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြပြီး၊ ၎င်းသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ မည်သည့်အပိုင်းအတွက်မဆို သိရှိထားသည့် အစောဆုံးစာမူဖြစ်သည်။

Today the picture has changed radically. A series of vital discoveries has led critical scholars to abandon their theory of a late date for the writing of the Gospel of John. The first of these discoveries consists of a small scrap of papyrus containing John 18:31–33, 37,  known as Rylands Papyrus 457 and commonly designated P⁵² (see p. 117, and illustration opp. p. 128). Purchased years earlier with other papyri in a provincial town of Egypt, it was not published until 1935. The handwriting indicates that this fragment was written about a.d. 125, which makes it the oldest known manuscript of any portion of the New Testament.

 

ဤရက်စွဲအတွက် ထင်ရှားသော စက္ကူဖြတ်ပိုင်းပညာရှင်သုံးဦးဖြစ်သည့် ဆာဖရက်ဒရစ်ကီနွန်၊ ဒဗလျူရှူဘတ်၊ နှင့် အိပ်ချ်အိုင်ဒရစ်ဘဲလ်တို့က သဘောတူညီသည် (An Unpublished Fragment of the Fourth Gospel in the John Rylands Library, တည်းဖြတ်သူ စီ.အိပ်ချ်.ရောဘတ်စ်၊ မန်ချက်စတာ၊ ၁၉၃၅)။ ထင်ရှားသော ဓမ္မသစ်ကျမ်းပညာရှင် အက်ဒလ်ဖဒိုင်းစမန်က ၎င်းကို ဟဒရီယန်၏ခေတ် (အ.ဒီ. ၁၁၇-၁၃၈) သို့မဟုတ် ဖြစ်နိုင်ချေရှိသည့်အတိုင်း ထရာဂျန်၏ခေတ် (အ.ဒီ. ၉၈-၁၁၇) တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု သတ်မှတ်သည်။

With this date three of the most outstanding papyrologists, Sir Frederic Kenyon, W. Schubart, and H. Idris Bell, agree (An Unpublished Fragment of the Fourth Gospel in the John Rylands Library, edited by C. H. Roberts, Manchester, 1935). The famous New Testament scholar Adolph Deissmann dates it in the days of Hadrian (a.d. 117–138), or possibly Trajan (a.d. 98–117).

 

ဤစာမူကို ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီးမကြာမီတွင် ၎င်း၏အရေးပါမှုကို ဆွေးနွေးရာတွင် ဒိုင်းစမန်က ယောဟန်၏ဧဝံဂေလိ၏ စာရေးသူအတွက် ၎င်းသည် အလွန်အရေးကြီးသည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ ဒွိုက်ချီအာလီဂျီနီနီးစီးတန်း၊ ဒီဇင်ဘာ ၃၊ ၁၉၃၅ တွင် သူက ဤသို့ရေးသားခဲ့သည်။

Discussing this manuscript shortly after its discovery, Deissmann declared it to be of the utmost importance for the authorship of the Fourth Gospel. In the Deutsche Allgemeine Zeitung, Dec. 3, 1935, he wrote:

 

“ယောဟန်၏ဧဝံဂေလိ၏ နောက်ကျမူလအစနှင့်ပတ်သက်သော ယူဆချက်များစွာသည် ဖန်လုံအိမ်အပင်များကဲ့သို့ လျင်မြန်စွာ ညှိုးနွမ်းသွားလိမ့်မည်။ ရီလန်းဒစ်ပါပိုင်ရပ်စ်တွင် ယောဟန်၏ဧဝံဂေလိသည် ၂ ရာစုနှစ်၏ ပထမနှစ်ဝက်တွင် တည်ရှိခဲ့ရုံသာမက၊ ၎င်း၏ မိတ္တူများသည် အီဂျစ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီဖြစ်သည်ဟု စာရွက်စာတမ်းဆိုင်ရာ သက်သေတစ်ခုရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ဧဝံဂေလိ၏ မူလအစကို ပိုမိုစောသောအချိန်သို့ ပြန်လည်သတ်မှတ်ရမည်။”

“A multitude of hypotheses concerning a late origin of the Gospel according to John will quickly wither hot-house plants. We have in the Rylands papyrus a certain documentary proof that the Gospel according to John not only existed in the first half of the 2nd century, but that its copies had already reached Egypt. The origin of the Gospel is therefore to be put back into much earlier times.”

 

ဤထူးခြားသော တွေ့ရှိမှု၏ အရေးပါမှုကို မှတ်ချက်ပြုရာတွင် ချက်စတာဘီတီပါပိုင်ရပ်စ်များ၏ တည်းဖြတ်သူ ဆာဖရက်ဒရစ်ကီနွန်က ဤသို့ဆိုသည်။

Commenting on the significance of this dramatic find, Sir Frederick Kenyon, editor of the Chester Beatty Papyri, comments:

 

“ဤသေးငယ်သော စက္ကူဖြတ်ပိုင်းသည်ပင် စာမူတစ်ခုလုံး၏ တည်ရှိမှုကို သက်သေပြပြီး၊ ၂ ရာစုနှစ်၏ အလယ်ပိုင်းမတိုင်မီ အီဂျစ်အလယ်ပိုင်းတွင် စတုတ္ထဧဝံဂေလိ၏ ကိုးဒက်စ်တစ်ခု ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်ကို ပြသသည်။ ၎င်းသည် ထိုဧဝံဂေလိ၏ ရိုးရာရက်စွဲအတွက် သက်သေကို အတည်ပြုသည်” (The Bible and Archaeology, စာမျက်နှာ ၂၂၆)။

“Even so small a scrap is proof of the existence of the whole manuscript, and shows that a codex of the Fourth Gospel was circulating in mid-Egypt before the middle of the second century. It thus confirms the evidence for the traditional date of that Gospel” (The Bible and Archaeology, p. 226).

 

“အဆင့်မြင့်သော ပညာရှင်များက စတုတ္ထဧဝံဂေလိ၏ နောက်ကျရက်စွဲအပေါ် အခြားမည်သည့်အချက်ထက်မဆို ယုံကြည်စိတ်ချမှုရှိခဲ့သည်။ … ထို့ကြောင့် ပထမရာစုနှစ်အတွက် ရက်စွဲအတွက် သက်သေသစ်သည် စတုတ္ထဧဝံဂေလိ၏ ဖြစ်ရပ်တွင် အလွန်ယုံကြည်စရာကောင်းသည်ကို တွေ့ရှိရခြင်းသည် စိတ်ကျေနပ်ဖွယ်ဖြစ်သည်” (ibid. စာမျက်နှာ ၂၈၇)။

“If there was one point on which the advanced school felt more confident than another it was the late date of the Fourth Gospel. . . .It is, therefore, satisfactory to find that it is precisely in the case of the Fourth Gospel that the new evidence for a first-century date is the most convincing” (ibid. p. 287).

 

သူက ထပ်မံဖော်ပြသည်မှာ ရီလန်းဒစ်ပါပိုင်ရပ်စ် ၄၅၇ မှ သက်သေသည် “ပထမရာစုနှစ်၏ နောက်ဆုံးနှစ်များတွင် [ယောဟန်ဧဝံဂေလိ၏] ရိုးရာရေးသားမှုရက်စွဲကို အလွန်အတည်ပြုသည်” (Our Bible and the Ancient Manuscripts [New York: Harper and Brothers, 1940], စာမျက်နှာ ၁၂၈)။

He says again that the evidence from the Rylands Papyrus 457 “goes far towards confirming the traditional date of composition [of the Gospel According to John], in the last years of the first century” (Our Bible and the Ancient Manuscripts [New York: Harper and Brothers, 1940], p. 128).

 

၁၉၃၅ ခုနှစ်တွင်လည်း အီဂျစ်တွင် တွေ့ရှိခဲ့သော အမည်မသိဧဝံဂေလိရေးတမ်း၏ စက္ကူဖြတ်ပိုင်းများ (အီဂျတ်တန်ပါပိုင်ရပ်စ် ၂) ကို ထုတ်ဝေခဲ့သည် (Fragments of an Unknown Gospel and Other Early Christian Papyri, တည်းဖြတ်သူ အိပ်ချ်အိုင်ဒရစ်ဘဲလ်နှင့် တီ.စီ.စကိတ်၊ လန်ဒန်)။ ဤစက္ကူဖြတ်ပိုင်းများတွင် ထိန်းသိမ်းထားသော ဧဝံဂေလိရေးတမ်းများသည် ကျမ်းစာအတည်ပြုထားသော ဧဝံဂေလိများနှင့် အလွန်ဆင်တူပြီး၊ ဤအမည်မသိဧဝံဂေလိ၏ စာရေးသူသည် ကျမ်းစာအတည်ပြုထားသော ဧဝံဂေလိများမှ သူ၏သတင်းအချက်အလက်များကို ချေးငှားခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားသည်။ အထူးစိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းသည်မှာ စတုတ္ထဧဝံဂေလိ၏ မတူညီသော ဖြစ်ရပ်များနှင့်ဆက်စပ်နေသော အပိုဒ်များနှင့် နီးကပ်စွာ ဆင်တူမှုများစွာ ရှိသည်ဟူသောအချက်ဖြစ်သည် (ဥပမာ၊ ယောဟန် ၅:၃၉ ကို ကြည့်ပါ)။ ၂ ရာစုနှစ်၏ အလယ်ပိုင်းမတိုင်မီ အီဂျစ်တွင် ရေးသားခဲ့သော ဤစက္ကူဖြတ်ပိုင်းများသည် စတုတ္ထဧဝံဂေလိသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းများနှင့်အတူ အီဂျစ်တွင် ၂ ရာစုနှစ်၏ အလယ်ပိုင်းမတိုင်မီ အသုံးပြုခဲ့သည်ဟူသော သက်သေကို ပေးသည်။ ဤအလွန်စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းသော တွေ့ရှိမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ရှေးရိုးစွဲနှင့် ပညာရှင်ဆန်သော ကီနွန်က ဤသို့မှတ်ချက်ပြုသည်။

Also in 1935, fragments of an unknown gospel narrative (Egerton Papyrus 2), which was discovered in Egypt, were published (Fragments of an Unknown Gospel and Other Early Christian Papyri, edited by H. Idris Bell and T. C. Skeat, London). The gospel narratives preserved in these fragments are so similar to those of the canonical Gospels as to make it evident that the writer of this unknown gospel borrowed his information from the canonical ones. Of special interest is the fact that several close parallels exist with rather widely separated passages of the Fourth Gospel, belonging to different episodes (see, for instance, on John 5:39). These fragments, written in Egypt not later than the middle of the 2d century, thus provide evidence that the Fourth Gospel was used, together with the Synoptics, in Egypt before the middle of the 2d century a.d. Speaking of this most interesting discovery, the conservative and scholarly Kenyon observes:

 

“အကယ်၍ ဒုတိယရာစုနှစ်တစ်ဝက်မပြီးမီ အီဂျစ်နိုင်ငံရှိ ပြည်နယ်မြို့တစ်မြို့တွင် ၎င်းကိုအခြေခံထားသော စုစည်းမှုတစ်ခုဖြန့်ဝေနိုင်ခဲ့လျှင်၊ ဧဝံဂေလိစာအုပ်ကိုယ်တိုင်ကို ပထမရာစုနှစ်မပြီးမီ ရေးသားခဲ့ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ဒုတိယရာစုနှစ်တစ်ဝက်ပြီးမှ ရေးသားခဲ့သည်ဟု ဆိုခဲ့သော နဝမရာစုနှစ်က ‘အဆင့်မြင့်’ ဝေဖန်ရေးဆရာများ၏ အဆိုများသည် အငွေ့ပျံသွားသည်” (သမ္မာကျမ်းစာနှင့် ရှေးဟောင်းသုတေသန၊ စာမျက်နှာ ၂၁၇)။

“If a compilation based upon it could be circulating in a provincial town in Egypt before the end of the first half of the second century the Gospel itself must surely have been written before the end of the first century, and the contentions of the ‘advanced’ critics of the nineteenth century, that it was not produced until after a.d. 150, vanish into smoke” (The Bible and Archaeology, p. 217).

 

၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် ယေးလ်တက္ကသိုလ်မှ ဘာသာတရားသမိုင်းပါမောက္ခ အီအာရ် ဂုဒီနပ်သည် ယောဟန်ဧဝံဂေလိတွင် ဝေဖန်သူများပြောဆိုသည့်အတိုင်း ဂနောစတစ်ဝါဒဆိုင်ရာ သီးခြားအချက်များမရှိကြောင်းနှင့် ၎င်းသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏အစပိုင်းသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိသည်ဟု အကြောင်းပြချက်များဖြင့် တင်ပြခဲ့သည်။ ဤဦးတည်ချက်အတွက် နောက်ထပ်သက်သေအထောက်အထားများကို ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် အထက်အီဂျစ်ရှိ ချီနိုဘိုစီယမ်တွင် ဒုတိယထူးခြားသောရှာဖွေတွေ့ရှိမှုဖြင့် ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ထိုနေရာတွင် တွေ့ရှိခဲ့သော ဂနောစတစ်ဝါဒဆိုင်ရာ စာတမ်းပေါင်း ၄၀ ခန့်သည် ဒုတိယရာစုနှစ်တွင် ဂနောစတစ်ဝါဒသည် စတုတ္ထဧဝံဂေလိတွင်ဖော်ပြထားသော မူလများနှင့် အလွန်ကွဲပြားသည်ကို ပြသခဲ့သည်။

In 1945 E. R. Goodenough, professor of the history of religion at Yale University, advanced arguments that there is nothing specifically Gnostic in John, as critics claimed, and that it goes back to the beginnings of Christianity. Further evidence in this direction was provided two years later by a second remarkable discovery, made at Chenoboscium in Upper Egypt. Some forty Gnostic treatises found there have shown that Gnosticism in the 2d century apparently was quite different from the principles stated in the Fourth Gospel.

 

ဒတ်ပင်းလယ်မှ စာလိပ်များ (စာမျက်နှာ ၉၀-၉၂ ကိုကြည့်ပါ) ၏ ထုတ်ဝေမှုသည် ယောဟန်ဧဝံဂေလိကို ပထမရာစုနှစ်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟူသော စတုတ္ထအတည်ပြုချက်ကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ဤစာရွက်စာတမ်းအချို့သည် ယောဟန်ဧဝံဂေလိတွင် နောက်ပိုင်းတွင်ထွက်ပေါ်လာသည်ဟု ယူဆထားသော ဓမ္မပညာဆိုင်ရာ အယူအဆများသည် တကယ်တော့ ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှုတော်မတိုင်မီကပင် ရှိခဲ့သည်ကို ညွှန်ပြသည်။ ထို့ပြင်၊ ဒဗလျူအက်ဖ် အယ်လ်ဘရိုက် (ပါလက်စတိုင်းရှေးဟောင်းသုတေသန [လန်ဒန်၊ ၁၉၅၄]၊ စာမျက်နှာ ၂၄၄–၂၄၉) သည် ယောဟန်ဧဝံဂေလိတွင် ပထမဂျူးပုန်ကန်မှု၊ ခရစ်နှစ် ၆၆–၇၀ မတိုင်မီ ကာလသို့ ရှင်းလင်းစွာ ပြန်လည်ရောက်ရှိသည့် နေရာများ၊ ပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် အရာများကို ဖော်ပြထားသော ဥပမာများစွာကို ဖော်ပြခဲ့သည်။

The publication of certain Dead Sea scrolls (see pp. 90-92) has provided a fourth confirmation for the 1st-century writing of John. Some of these documents indicate that the supposedly later theological ideas of John actually antedate the period of Christ’s ministry. Furthermore, W. F. Albright (Archaeology of Palestine [London, 1954], pp. 244–249) has set forth numerous examples of references in John to places, persons, and things that clearly go back to a time prior to the First Jewish Revolt, in a.d. 66–70.

 

ထို့ကြောင့်၊ သမ္မာကျမ်းစာ၏ တရားဝင်မှုနှင့် ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ လှုံ့ဆော်မှုကို ထိခိုက်စေသည့် အခြားကိစ္စများစွာနှင့်အတူ၊ နောက်ပိုင်းရှာဖွေတွေ့ရှိမှုများသည် ယောဟန်ဧဝံဂေလိသည် ဒုတိယရာစုနှစ်တစ်ဝက်မှ ဖြစ်သည်ဟူသော ယခင်ဝေဖန်ရေးဆရာများ၏ အဆိုကို မမှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည်။ ဤဒရာမာဆန်သောပြောင်းလဲမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ဒဗလျူအက်ဖ် အယ်လ်ဘရိုက်က “ခရစ်နှစ် ၉၀ ပြီးမှ ဧဝံဂေလိစာအုပ်ကို ရေးသားခဲ့သည်ဟူသော အကြောင်းပြချက်မရှိပါ၊ ၎င်းသည် ထိုထက်စောနိုင်သည်” (“ရှေးဟောင်းသုတေသနနှစ်နှစ်ဆယ်ပြီးနောက် သမ္မာကျမ်းစာ”၊ ဘာသာတရားနှင့်ဘဝ၊ အတွဲ ၂၁၊ အမှတ် ၄၊ စာမျက်နှာ ၅၅၀၊ ၁၉၅၂) ဟု မှတ်ချက်ပြုသည်။ ဤပြဿနာကို ဆွေးနွေးရာတွင် ဘာသာပြန်သမ္မာကျမ်းစာက “ဝေဖန်ရေးဆရာများကြားတွင် တစ်ချိန်က လူကြိုက်များခဲ့သော နောက်ကျရက်စွဲသည် ယခုအခါ တစ်ကမ္ဘာလုံးနီးပါး စွန့်လွှတ်ခံရပြီဖြစ်သည်။ . . . ထို့ကြောင့် ဧဝံဂေလိထုတ်ဝေမှုအတွက် ပထမရာစုနှစ်အကုန်ထက် များစွာနောက်ကျသည့်ရက်စွဲကို လက်ခံရန် ပို၍ခက်ခဲလာသည်” (အတွဲ ၈၊ စာမျက်နှာ ၄၄၁၊ ၄၄၂) ဟု ဖော်ပြသည်။

Thus, as with so many other matters affecting the validity and inspiration of the Scriptures, later discoveries have proved invalid the former contention of higher criticism that the Gospel of John is from the second half of the 2d century. Commenting on this dramatic change in critical thinking, W. F. Albright comments that “there is no reason to date the Gospel after a.d. 90; it may be earlier” (“The Bible After Twenty Years of Archaeology,” Religion in Life, Vol. XXI, No. 4, pp. 550, 1952). In discussing this same problem The Interpreter’s Bible remarks that “the late date that once found favor with critical scholars is now almost universally abandoned. . . . It is therefore increasingly difficult to accept a date much later than the end of the first century for the publication of the Gospel” (vol. 8, pp. 441, 442).

 

အမြင်တိုင်းမှ ယောဟန်ဧဝံဂေလိကို ခရစ်နှစ် ၉၀ ခန့်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု လုံခြုံစွာ သတ်မှတ်နိုင်ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ၎င်းကိုအမည်ပေးထားသော တမန်တော်ယောဟန်၏ သက်တမ်းအတွင်း ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဝေဖန်ရေးဆိုင်ရာ အခြေခံများအရ တမန်တော်ယောဟန်သည် ၎င်း၏ရေးသားသူဖြစ်သည်ဟု ယူဆရန် သင့်လျော်သည်။ ယောဟန်ဧဝံဂေလိတွင် ဖော်ပြထားသော ခရစ်တော်၏ သာသနာတော်၏ သဘာဝနှင့် ရည်ရွယ်ချက်ကို နားလည်မှု၏ ကြီးကျယ်သောနက်နဲမှုသည် ယောဟန်ချစ်ခင်သူမှလွဲ၍ အခြားသူတစ်ဦးဦးက ရေးသားသူဖြစ်နိုင်သည်ဟု ယုံကြည်ရန် ခက်ခဲစေသည်။

From every point of view it is safe to date the Gospel of John about the year a.d. 90, and thus within the lifetime of the apostle whose name it bears. Consequently it is reasonable, even on critical premises, to hold that the apostle John was its author. The majestic depth of understanding of the nature and purpose of the mission of Christ set forth in the Gospel of John makes it difficult to believe that another than John the Beloved could have been the penman.

 

ဧဖက်ဩဝါဒစာ။—ဧဖက်ဩဝါဒစာ၏ သွင်ပြင်လက္ခဏာအချို့သည် ဝေဖန်ရေးဆရာများစွာကို ပေါလုသည် ဤစာအုပ်၏ရေးသားသူမဟုတ်ဟု ယူဆစေပြီး၊ ၎င်းကို အမည်မသိရေးသားသူတစ်ဦးက ပေါလု၏အမည်ကို တွဲဖက်ရေးသားခဲ့ပြီး ပို၍ဂုဏ်သိက္ခာရှိစေရန်ဟု ယူဆစေသည်။ ဧဖက်ဩဝါဒစာနှင့်ပတ်သက်၍ အထူးအရေးပါသော ဝေဖန်ရေးဆိုင်ရာ ပြဿနာများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

Ephesians.—Certain characteristics of the Epistle to the Ephesians have led many critical scholars to doubt that Paul was the author of this book, and to think that it was written, rather, by an unknown author who attached Paul’s name to the work so that it might have greater prestige. Particularly important among these critical problems in Ephesians are the following:

 

ပညာရှင်များက ဧဖက်ဩဝါဒစာတွင် ပါဝင်သောအကြောင်းအများစုသည် ပေါလု၏ အခြားဩဝါဒစာများတွင် တူညီမှုရှိသည်ကို သတိပြုမိသည်။ ၎င်းသည် ဧဖက်ဩဝါဒစာကို အမည်မသိရေးသားသူတစ်ဦးက ပေါလု၏အခြားစာများမှ အယူအဆများနှင့် စကားစုများကို စုစည်းပြီး ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်ဟူသော သီအိုရီကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

Scholars have noted that much of the material in Ephesians is paralleled in Paul’s other epistles. This has given rise to the theory that the supposedly unknown author of Ephesians may have built up the epistle by gathering concepts and phraseology from Paul’s other letters.

 

ထို့ပြင်၊ ဧဖက်ဩဝါဒစာတွင် ပေါလု၏စာများ၏ ထူးခြားသောလက္ခဏာဖြစ်သည့် စာအုပ်အဆုံးတွင် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ နှုတ်ဆက်စကားများ လုံးဝမပါဝင်သည်မှာ ထူးခြားသောအချက်ဖြစ်သည်။ ဤအချက်သည် ပေါလုသည် ဧဖက်မြို့တွင် နှစ်နှစ်ခန့်နေထိုင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် အခြားဘုရားကျောင်းများထက် ပိုမိုကြာရှည်နေထိုင်ခဲ့သော ကာလဖြစ်သည်ကို ပိုမိုထူးခြားစေသည်။ ထို့ပြင်၊ သူ၏အခြားရေးသားမှုများတွင် မကြာခဏလုပ်ဆောင်သည့်အတိုင်း သီးခြားဘုရားကျောင်းပြဿနာများကို သူမဖော်ပြထားပေ။ ထို့အပြင်၊ နှုတ်ဆက်စကား (အခန်း ၆:၂၃) သည် ပေါလု၏ပုံမှန်ပုံစံမဟုတ်သည့် တတိယလူပုဂ္ဂိုလ်ဖြင့်ဖြစ်ပြီး၊ ဤမျှအလုပ်လုပ်ခဲ့သော ဘုရားကျောင်းတစ်ခုသို့ ရေးသားရာတွင် ဤမျှပုဂ္ဂိုလ်ရေးမဆိုင်သော နှုတ်ဆက်စကားသည် ပေါလုထံမှ မမျှော်လင့်ထားပေ။

Furthermore, it is a striking fact that Ephesians lacks entirely the personal greetings at the end of the book that are such a characteristic feature of Paul’s letters. This becomes all the more remarkable when it is remembered that the apostle had been some two years at Ephesus, a longer period than he had spent with any other church before writing them. Nor does he treat of any specific church problems in this epistle, as he frequently does in his other writings. In addition, the benediction (ch. 6:23, ) is in the third person, which was not Paul’s normal style, and such an impersonal farewell is hardly to be expected of him in writing to a church for which he had labored so long.

 

ဩဝါဒစာ၏ စစ်မှန်မှုကို သံသယဖြစ်စေသော တတိယအင်္ဂါရပ်မှာ အကောင်းဆုံးစာမူအထောက်အထားများအရ စာအုပ်သည် မူလက ဧဖက်မြို့သို့ လိပ်မထားခဲ့ပေ။ တတိယနှင့် စတုတ္ထရာစုနှစ်မှ ဧဖက်ဩဝါဒစာ၏ အစောဆုံးရှိသေးသော စာမူသုံးခုသည် အခန်း ၁:၁ တွင် “ခရစ်တော်ယေရှု၏ တမန်တော်ပေါလု၊ ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်အားဖြင့်၊ ခရစ်တော်ယေရှု၌ သစ္စာရှိသော သူတော်စင်များထံသို့” ဟု ဖတ်သည်။ ဤမူလဖတ်ရှုမှုသည် ခရစ်နှစ် ၂၅၄ တွင် ကွယ်လွန်သော အော်ရီဂျင်၏ ဧဖက်ဩဝါဒစာအပေါ် မှတ်ချက်ဖြင့် ထပ်မံခိုင်မာစေသည်။ ခရစ်နှစ် ၃၇၉ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်သော ဘေစီလ်က ၎င်း၏ခေတ်ကာလတွင် ရှေးဟောင်းစာမူများတွင် အခန်း ၁:၁ တွင် “ဧဖက်မြို့၌” ဟူသောစကားလုံးမပါဝင်ကြောင်း သက်သေပြသည် (ယူနိုမီးယပ်စ်ကို ဆန့်ကျင်သည်၊ အပိုင်း ၂၊ အခန်း ၁၉)။ ခရစ်နှစ် ၂၃၀ ခန့်တွင် ကွယ်လွန်သော တာတူလီယံက ဒုတိယရာစုနှစ်အလယ်ပိုင်းမှ မတရားသူတော်မစီယံက ဩဝါဒစာသည် ဧဖက်မြို့သို့မဟုတ်ဘဲ လောဒိစီယံမြို့သို့ ရေးသားခဲ့သည်ဟု ကြေညာခဲ့သည် (မစီယံကို ဆန့်ကျင်သည်၊ အပိုင်း ၅၊ အခန်း ၁၇၊ အန်တီ-နီကျင်းဖခင်များ၊ အတွဲ ၃၊ စာမျက်နှာ ၄၆၄၊ ၄၆၅)။ တာတူလီယံက ဩဝါဒစာသည် ဧဖက်မြို့သို့ ပေးပို့ခဲ့သည်ဟု ခုခံကာကွယ်ခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်း၏ခေတ်ကာလတွင် အခန်း ၁:၁ တွင် “ဧဖက်မြို့သို့ သူတော်စင်များထံသို့” ဟု ဖတ်ခဲ့လျှင် မျှော်လင့်ထားသည့်အတိုင်း အခန်း ၁:၁ ကို အခြေခံ၍ အကြောင်းပြချက်မပေးခဲ့ပေ။ ထိုအစား၊ ၎င်းသည် “ဘုရားကျောင်း၏ စစ်မှန်သောအစဉ်အလာအပေါ်၊ ဤဩဝါဒစာသည် ဧဖက်မြို့သို့ ပေးပို့ခဲ့သည်၊ လောဒိစီယံမြို့သို့မဟုတ်” ဟု အယူခံဝင်ခဲ့သည် (ထိုနေရာတွင်)။

A third feature of the epistle that has raised doubt as to its genuineness is the fact that the best manuscript evidence indicates that the letter was not originally addressed to the Ephesians at all. The three earliest extant manuscripts of Ephesians, from the 3d and 4th centuries, read in ch. 1:1 ,“Paul an apostle of Christ Jesus by the will of God, to the saints who are also faithful in Christ Jesus.” The evidence that such was the original reading is strengthened further by the commentary of Origin (died a.d. 254) on Ephesians, which concurs in this omission. Basil (died c. a.d. 379) testifies that no old manuscripts in his day contained the words “at Ephesus” in ch. 1:1 (Against Eunomius ii. 19). Tertullian (died c. a.d. 230) reports that the mid-2d century heretic Marcion declared the epistle not to have been written to the Ephesians, but rather to the Laodiceans (Against Marcion v. 17, in The Ante-Nicene Fathers, vol. 3, pp. 464, 465). Although Tertullian defended the epistle as having been sent to the Ephesians, he did not base his argument on ch. 1:1, as would be expected if in his day it had read “to the saints which are at Ephesus.” Rather, he made his appeal “on the true tradition of the Church, that this epistle was sent to the Ephesians, not to the Laodiceans” (loc. cit.).

 

ဤအရာအားလုံးသည် ဧဖက်ဩဝါဒစာကို ပေါလုကွယ်လွန်ပြီးနောက်တစ်ချိန်က ရေးသားခဲ့သည်ဟု ပညာရှင်အချို့ကို အကြံပြုစေခဲ့သည်။ အက်ဂါဂျေ ဂုဒစပိဒ် (ဓမ္မသစ်ကျမ်းသို့ နိဒါန်း၊ စာမျက်နှာ ၂၂၄၊ ၂၂၅) သည် ဩဝါဒစာသည် ပေါလု၏အခြားစာများကို စုစည်းပြီး တစ်ခုတည်းအဖြစ် ဖြန့်ဝေချိန်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟူသော အမြင်ကို တင်ပြခဲ့ပြီး၊ ဧဖက်ဩဝါဒစာသည် ၎င်း၏အခြားလက်ရာများမှ ဖွဲ့စည်းပြီး စုစည်းမှုအတွက် နိဒါန်းအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရန် ယေဘုယျဩဝါဒစာအဖြစ် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

All this has led some scholars to suggest that the book of Ephesians was written sometime after the death of Paul. Edgar J. Goodspeed (Introduction to the New Testament, pp. 224, 225) has proposed the view that the epistle was written at the time Paul’s other letters were collected and sent into circulation as a unit, and that Ephesians was built up from his other works as a general epistle to serve as an introduction to the collection.

 

ဤပြဿနာများကို အကဲဖြတ်ရာတွင် စာအုပ်ကို မူလပေးပို့ခဲ့သော ဦးတည်ရာပြဿနာနှင့် ရေးသားသူဖြစ်မှုဆိုင်ရာ မေးခွန်းအကြား ကွဲပြားမှုကို ဂရုတစိုက် ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည်။ ပထမမေးခွန်းအတွက် သင့်လျော်သောဖြေရှင်းချက်တစ်ခုကို ရှာဖွေနိုင်လျှင်၊ ရေးသားသူဖြစ်မှုဆိုင်ရာ ပြဿနာသည် များစွာသက်သာလာသည်။

In evaluating these problems a distinction must be carefully borne in mind between the problem of the destination to which the letter originally was sent, and the question as to its authorship. If a reasonable solution to the first question can be found, the problem of authorship becomes much less acute.

 

ဧဖက်ဩဝါဒစာ၏ အစောဆုံးစာမူများသည် အခန်း ၁:၁ တွင် “ဧဖက်မြို့” ဟူသောအမည်ပါဝင်သည်ဟု သက်သေမပြဘဲ၊ ဤစာမူများထက်စောသော ဘုရားကျောင်းဖခင်များ၏ သက်သေခံချက်များအရ ၎င်းတို့၏သမ္မာကျမ်းစာများတွင် ဤဖတ်ရှုမှုမပါဝင်ကြောင်း ညွှန်ပြသောကြောင့်၊ ဤဩဝါဒစာ၏ မူလမူကူးစာမူတွင် ယေဘုယျနှုတ်ဆက်စကားသာပါရှိသည်ဟု ကောက်ချက်ချရန် သင့်လျော်ပုံရသည်။ ဤကောက်ချက်နှင့် သမ္မာကျမ်းစာတွင် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော အရာမရှိပေ။

Inasmuch as the earliest manuscripts of Ephesians do not testify to its having contained the name “Ephesus” in ch. 1:1, and inasmuch as the testimony of Church Fathers earlier than the time of these manuscripts indicates that their Bibles similarly lacked this reading, it seems reasonable to conclude that the original autograph of this epistle had only a general salutation. There is nothing in Scripture elsewhere that disagrees with such a conclusion.

 

ထို့ကြောင့်၊ ပေါလုသည် ဧဖက်ဩဝါဒစာဟု ယခုသိကြသည့် ဩဝါဒစာကို ဧဖက်ဘုရားကျောင်းသို့ သီးခြားမပေးပို့ဘဲ ယေဘုယျစာဖတ်သူများထံသို့ ပေးပို့ခဲ့ဖွယ်ရှိသည်ဟု ယူဆလျှင်၊ ပေါလုရေးသားသူဖြစ်မှုနှင့်ပတ်သက်သော အခြားပြဿနာများကို ပို၍လွယ်ကူစွာ ဖြေရှင်းနိုင်သည်။ ၎င်းသည် ၎င်း၏အခြားစာများတွင် တွဲဖက်ထားသော ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ နှုတ်ဆက်စကားများကို သူမထည့်သွင်းခဲ့သည်မှာ ချက်ချင်းနားလည်နိုင်သည်။ ထိုနည်းတူ၊ ၎င်း၏နှုတ်ဆက်စကား၏ တရားဝင်မှုသည် ဤဆက်တင်တွင် ပြီးပြည့်စုံစွာ လိုက်ဖက်ပြီး၊ ၎င်း၏တမန်တော်ခေါ်ဆိုမှုကို အချို့က မကြားဖူးကြောင်း (အခန်း ၃:၂) ညွှန်ပြချက်သည် နားလည်နိုင်လာသည်။

If then, as seems probable, Paul sent out his epistle now known as Ephesians to a general audience of readers rather than specifically to the Ephesian congregation, the other problems regarding Pauline authorship are more readily solved. It is immediately understandable that he would not have appended such personal greetings as he attaches to his other letters. Similarly the formality of his benediction fits perfectly in such a setting, and his intimation (ch. 3:2) that some might not have heard of his call to apostleship becomes intelligible.

 

အာနက်စတ် ပါစီ (ကိုလောသဲနှင့် ဧဖက်ဩဝါဒစာများ၏ ပြဿနာများ၊ လွန်း၊ ဆွီဒင်: စီဒဗလျူကေ ဂလီးရပ်၊ ၁၉၄၆) သည် ဧဖက်ဩဝါဒစာကို ပေါလု၏အခြားဩဝါဒစာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လေ့လာမှုဖြင့် ဘာသာစကား၊ စတိုင်နှင့် အထူးသဖြင့် ဓမ္မပညာဆိုင်ရာ အယူအဆများတွင် ဧဖက်ဩဝါဒစာသည် အခြားစာများနှင့် အလွန်သဟဇာတဖြစ်ကြောင်း ပြသခဲ့ပြီး၊ စစ်မှန်မှုအတွက် ဝေဖန်ရေးဆိုင်ရာ အခြေခံများအရ ၎င်း၏သက်သေအထောက်အထားများသည် ၎င်းကို ဆန့်ကျင်သည့် အကြောင်းပြချက်များထက် များစွာပိုမိုအားကောင်းကြောင်း ပြသခဲ့သည် (ထိုနေရာတွင်၊ စာမျက်နှာ ၄၄၃-၄၄၈ ကိုကြည့်ပါ)။

Ernest Percy (Die Probleme der Kolosser-und Epheserbriefe, Lund, Sweden: C. W. K. Gleerup, 1946) has shown by an extensive study of Ephesians as compared with Paul’s other epistles that in language, style, and particularly in theological concepts Ephesians is so much in agreement with the other letters that on purely critical grounds the evidence of its authenticity is much stronger than are the arguments that may be brought against it (see ibid., pp. 443-448).

 

ပါစီသည် ဧဖက်ဩဝါဒစာနှင့် ကိုလောသဲဩဝါဒစာ (ဧဖက် ၁:၁ နှင့် ကိုလောသဲ ၁:၁; ဧဖက် ၁:၁၃ နှင့် ကိုလောသဲ ၁:၅; ဧဖက် ၁:၁၅ နှင့် ကိုလောသဲ ၁:၄၊ ၉; ဧဖက် ၂:၁၂ နှင့် ကိုလောသဲ ၁:၂၁; ဧဖက် ၂:၁၅ နှင့် ကိုလောသဲ ၂:၁၄; ဧဖက် ၂:၁၆ နှင့် ကိုလောသဲ ၁:၂၂; ဧဖက် ၆:၁၈ နှင့် ကိုလောသဲ ၄:၂; ဧဖက် ၆:၂၁ နှင့် ကိုလောသဲ ၄:၇) အကြား အထူးနီးကပ်သော ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း ပြသခဲ့ပြီး၊ ဧဖက်ဩဝါဒစာနှင့် ပေါလု၏အခြားစာများထက် များစွာပိုမိုနီးကပ်သည်။ ဤတူညီမှုသည် ဩဝါဒစာနှစ်ခုလုံးကို တူညီသောရေးသားသူ ပေါလုက ရေးသားခဲ့ပြီး တစ်ချိန်တည်းနီးပါးတွင် ဖြစ်သည်ဟူသော အမြင်ဖြင့် အကောင်းဆုံးရှင်းပြထားသည်။ ၎င်းသည် ဧဖက် ၆:၂၁၊ ၂၂ တွင် ပေါလုက စာပေးပို့သူအဖြစ် တုခိခတ်ကို မိတ်ဆက်ပေးသည့်အချက်သည် ကိုလောသဲ ၄:၇ နှင့် တူညီသည်ဟု ညွှန်ပြသည်။ ကိုလောသဲ ၄:၉ နှင့် ဖိလေမုန် ၁၀၊ ၁၂ ကို နှိုင်းယှဉ်ခြင်းဖြင့် ဖိလေမုန်ဩဝါဒစာသည် တစ်ချိန်တည်းတွင် ပေးပို့ခဲ့ဖွယ်ရှိကြောင်း ညွှန်ပြသည်။ ထို့ကြောင့် တုခိခတ်သည် အာရှရိုမန်ပြည်နယ် (အနောက်အာရှမိုင်နာ) သို့ ခရီးထွက်စဉ်တွင် စာသုံးစောင်ကို သယ်ဆောင်သွားဖွယ်ရှိသည်—ပေါလုမှ ဖိလေမုန်ထံသို့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးစာ၊ ကိုလောသဲဘုရားကျောင်းသို့ သီးခြားရေးသားထားသော စာ (ကိုလောသဲ)၊ နှင့် သီးခြားဘုရားကျောင်းတစ်ခုသို့ လိပ်မထားဘဲ၊ ဧဖက်မြို့၊ စမိုင်နာ၊ ပါဂါမို့စ်နှင့် လောဒိစီယံစသည့် အာရှပြည်နယ်ရှိ ဘုရားကျောင်းများအကြား ဖြန့်ဝေရန် ရည်ရွယ်ထားပြီး၊ ပေါလုကိုယ်တိုင်မသိခဲ့သော ယုံကြည်သူများကို အထူးတွေးထားဖွယ်ရှိသည့် စာ။ ၎င်းသည် ယခုဧဖက်ဩဝါဒစာဟု သိကြသည့်စာဖြစ်ပုံရသည်။ တုခိခတ်သည် လောဒိစီယံဘုရားကျောင်းသို့ လိပ်မထားသော စတုတ္ထစာတစ်စောင်ရှိခဲ့သလား (ကိုလောသဲ ၄:၁၆ ကိုကြည့်ပါ)၊ သို့မဟုတ် ထိုစာသည် ဤယေဘုယျစာနှင့် တူညီသည်လားဟု မသိနိုင်ပေ။

Percy has demonstrated that an especially close relationship exists between Ephesians and Colossians (cf. Eph. 1:1 with Col. 1:1; Eph. 1:13 with Col. 1:5; Eph. 1:15 with Col. 1:4, 9; Eph. 2:12 with Col. 1:21; Eph. 2:15 with Col. 2:14; Eph. 2:16 with Col. 1:22; Eph. 6:18 with Col. 4:2; Eph. 6:21 with Col. 4:7), a much closer relationship, indeed, than between Ephesians and any other of Paul’s letters. This similarity seems to be best explained by the view that both epistles were written by the same author, Paul, and virtually at the same time. That such was the case is indicated by the fact that Eph. 6:21, 22, which introduces Tychicus as the agent by whom Paul sends the letter, is virtually identical to Col. 4:7, . A comparison of Col. 4:9 with Philemon 10, 12 indicates further that the Epistle to Philemon probably was sent at the same time. Thus Tychicus apparently carried with him three letters on his journey to the Roman province of Asia (in western Asia Minor)—a personal letter from Paul to Philemon, who evidently was a member of the church at Colossae; a letter (Colossians) specifically to the church at Colossae; and a letter not addressed to any specific church, but intended probably to circulate among the various churches of the province of Asia, such as Ephesus, Smyrna, Pergamos, and Laodicea, perhaps with those believers especially in mind whom Paul had not known personally. This, apparently, was the epistle now known as Ephesians. Whether Tychicus had a fourth letter addressed to the church at Laodicea (see Col. 4:16), or whether that letter is identical with this general letter, cannot be known.

 

ဤယေဘုယျစာသည် ၎င်းရည်ရွယ်ထားသော ဒေသရှိ ဘုရားကျောင်းများသို့ လည်ပတ်ပြီးနောက်၊ ဧဖက်မြို့ရှိ ဘုရားကျောင်းထံတွင် နားခိုခဲ့ဖွယ်ရှိသည်ဟု ယုံကြည်ရန် သင့်လျော်သည်၊ အကြောင်းမှာ ဧဖက်မြို့သည် အာရှပြည်နယ်၏ မြို့တော်ဖြစ်ပြီး၊ ထို့ပြင် ပေါလု၏ ကြာရှည်အလုပ်လုပ်ခဲ့သော နေရာဖြစ်သည့်အတွက် ၎င်း၏အောက်မေ့ဖွယ်ကို အထူးတန်ဖိုးထားခဲ့ရမည်ဖြစ်သည်။ ဤသို့ဖြစ်ခဲ့သည်ဟု ဖြစ်နိုင်ချေရှိသည်ဆိုလျှင်၊ ပေါလု၏ဩဝါဒစာများကို ၎င်းတို့ပေးပို့ခဲ့သော ဘုရားကျောင်းများမှ စုစည်းပြီး ထိန်းသိမ်းထားချိန်တွင်၊ ဧဖက်ဘုရားကျောင်းထံတွင် တွေ့ရှိခဲ့သော ဩဝါဒစာသည် သဘာဝအလျောက် ဧဖက်ဩဝါဒစာဟု အမည်ပေးခံရမည်ဖြစ်သည်။

It is reasonable to believe that when this general letter had paid its visit to the various churches of the area for which it was intended, it would have come to rest in the possession of the congregation at Ephesus, inasmuch as Ephesus was the chief city of the province of Asia, and furthermore, since it was the site of such prolonged labor by Paul, where his memory must especially have been cherished. If this is what happened, as seems probable, it is not difficult to understand that when Paul’s epistles were first gathered from the churches to which they had been sent and in which they had been preserved, the epistle found in the possession of the Ephesians congregation would naturally be entitled Ephesians.

 

အထက်ဖော်ပြပါ အကြံပြုချက်များကို ပြတ်သားစွာ သက်သေမပြနိုင်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် ဧဖက်ဩဝါဒစာတွင် ယူဆထားသော အခက်အခဲများအတွက် သင့်လျော်သော ရှင်းပြချက်တစ်ခုကို ပေးစွမ်းပြီး၊ သမ္မာကျမ်းစာ၏ သက်သေများနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာရှိသော ပညာရှင်မှုစံနှုန်းများနှင့် သဟဇာတဖြစ်သော ဩဝါဒစာ၏ ရေးသားသူဖြစ်မှုနှင့် ဦးတည်ရာအတွက် အပြုသဘောဆောင်သော သီအိုရီကို ပေးစွမ်းသည်။

Although the foregoing suggestions cannot be conclusively proved, they do afford a reasonable explanation for the supposed difficulties in the Epistle to the Ephesians, and they provide a positive theory for the authorship and destination of the epistle that is in harmony both with the evidences of Scripture and the standards of reputable scholarship.

 

ဓမ္မဆရာဩဝါဒစာများ။—ဤဝေါဟာရသည် တိမောသေထံသို့နှင့် တိတုထံသို့ ဩဝါဒစာများကို ဆိုလိုသည်။ ပေါလု၏အမည်ပါသော အခြားဩဝါဒစာများကို ဝေဖန်ရေးဆရာများက ယေဘုယျအားဖြင့် ပေါလုရေးသားသူဖြစ်သည်ဟု အသိအမှတ်ပြုသော်လည်း (ဧဖက်ဩဝါဒစာမှလွဲ၍)၊ ဝေဖန်ရေးဆရာများစွာက ပထမနှင့် ဒုတိယတိမောသေနှင့် တိတုဩဝါဒစာများ၏ ပေါလုရေးသားသူဖြစ်မှုကို ငြင်းပယ်သည်။ ပေါလုသည် ဤဩဝါဒစာများ၏ ရေးသားသူမဟုတ်ဟူသော အမြင်ကို ထောက်ခံရန် ပညာရှင်အချို့က ဖော်ပြထားသော အဓိကအကြောင်းပြချက်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

Pastoral Epistles.—By this term is meant the epistles to Timothy and to Titus. Although the other epistles bearing Paul’s name are generally recognized by critical scholars as being authentically Pauline (with the possible exception of Ephesians), many critics reject the Pauline authorship of 1 and 2 Timothy and Titus. Following are the chief arguments set forth by certain scholars in support of the view that Paul was not the author of these epistles:

 

ဓမ္မဆရာဩဝါဒစာများရှိ သမိုင်းဆိုင်ရာ ရည်ညွှန်းချက်များ (ဥပမာ၊ ပထမတိမောသေ ၁:၃; ဒုတိယတိမောသေ ၄:၂၀; တိတု ၃:၁၂) ကို ပေါလု၏ဘဝသမိုင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်သောအခါ၊ ၎င်းတို့သည် တမန်တော်များကျမ်းတွင် ပုံဖော်ထားသော ၎င်း၏ဘဝပုံစံထဲသို့ မကိုက်ညီပေ။

When the historical allusions in the Pastoral Epistles (such as 1 Tim. 1:3; 2 Tim. 4:20; Titus 3:12) are compared with the history of Paul’s life in Acts, it is clear that they do not fit into the pattern of his career as portrayed there.

 

သိမ်းဆည်းရာ စာတမ်းများသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် အခြားနေရာများတွင် မြင်ရသည်ထက် ပိုမိုဖွံ့ဖြိုးသော ဘုရားကျောင်း အဖွဲ့အစည်း တည်ဆောက်ပုံကို ဖော်ပြသည်။ ဥပမာ၊ အကြီးအကဲများ သို့မဟုတ် ဆရာတော်များအတွက် သတ်မှတ်ထားသော အရည်အချင်းများ (၁ တိမောသေ ၃:၁-၇; တိတု ၁:၅-၉)၊ သင်းအုပ်ဆရာများအတွက် (၁ တိမောသေ ၃:၈-၁၃)၊ ဘုရားကျောင်းတွင် အမျိုးသမီးများ၏ အပြုအမူအတွက် စည်းမျဉ်းများ (၁ တိမောသေ ၂:၈-၁၅)၊ မုတ်ဆိုးမများ၏ ဂရုစိုက်မှုနှင့် ၎င်းတို့၏ အပြုအမူအတွက် သတ်မှတ်ချက်များ (၁ တိမောသေ ၅:၃-၁၆) တို့ကို ဖော်ပြထားသည်။ ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များက ၎င်းသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် အခြားနေရာများတွင် ဖော်ပြထားသည့် ဘုရားကျောင်းအဖွဲ့အစည်း ဖွံ့ဖြိုးမှုထက် သိသိသာသာ တိုးတက်နေသည်ဟု ယူဆပြီး၊ သိမ်းဆည်းရာ စာတမ်းများကို ဒုတိယရာစုအတွင်း ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆသင့်သည်။

The Pastoral Epistles reveal a more developed structure of church organization than is seen elsewhere in the New Testament. For example, specific qualifications are given both for elders or bishops(1 Tim. 3:1–7; Titus 1:5–9) and deacons (1 Tim. 3:8–13), regulations are laid down for the conduct and women in church 1 Tim. 2:8–15, and stipulations are made for the care of widows and for their conduct. (1 Tim. 5:3–16). Critical scholars have felt that all this portrays a development in ecclesiastical organization so far in advance of that revealed elsewhere in the New Testament that the Pastoral Epistles should rather be dated sometime during the 2d century.

 

ဤစာတမ်းများသည် တမန်တော်များနောက်ရာစုတွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်ဟူသော သီအိုရီကို “မမှန်ကန်ဟု ခေါ်ဆိုသော သိပ္ပံဆန့်ကျင်မှုများ” (၁ တိမောသေ ၆:၂၀) ကို သတိပေးချက်ဖြင့် ထောက်ခံထားသည်။ ဂရိဘာသာဖြင့် ၎င်းကို antitheseis tēs pseudōnumou gnōseōs ဟုဖတ်ရပြီး၊ ၎င်းကို “မမှန်ကန်စွာ အမည်ပေးထားသော ဂနိုစစ် [အသိပညာ] ၏ ဆန့်ကျင်မှုများ” ဟု ဘာသာပြန်နိုင်သည်။ ဒုတိယရာစုအလယ်ပိုင်းတွင် မာစီယွန်ဆိုသည့် သြသဒေါက်စ် ဆရာတစ်ဦးက Antitheses ဟုခေါ်သော လက်ရာတစ်ခုကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင်၊ မာစီယွန်၏ အမြင်များစွာသည် ဂနိုစစ် (အသိပညာ) ၏ အရေးပါမှုကို အလေးပေးသည့် ဂနိုစတစ်များနှင့် ဆင်တူသည်။ ထို့ကြောင့် ပညာရှင်အချို့က ၁ တိမောသေ စာတမ်းထဲတွင် ဒုတိယရာစု သြသဒေါက်စ် မာစီယွန်ကို သတိပေးချက်အဖြစ် မြင်ပြီး၊ စာတမ်းကို ထိုအချိန်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆကာ၊ မာစီယွန်နှင့် ဂနိုစတစ်ဝါဒတို့နှင့် တိုက်ပွဲတွင် ဂုဏ်သိက္ခာရှိစေရန် ပေါလု၏ အမည်ကို စာတမ်းတွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည်ဟု ယူဆသည်။

The theory that these letters originated in the century following the apostles has been bolstered further by an appeal to the warning against “oppositions of science falsely so called” (1 Tim. 6:20). In Greek this reads, antitheseis tēs pseudōnumou gnōseōs, which may be translated. “antitheses of falsely named gnōsis [knowledge]. ”About the middle of the 2d century Marcion, a heretical teacher, produced a work that he called the Antitheses. Furthermore, many of Marcion’s views were similar to those of the Gnostics, who emphasized the importance of gnōsis, or knowledge. Consequently some scholars have seen in this passage from 1 Timothy a warning against the 2d-century heretic Marcion, and so have dated the book accordingly, holding that Paul’s name was attached to the epistle to give it prestige in the struggle with Marcion and Gnosticism.

 

သိမ်းဆည်းရာ စာတမ်းများ၏ ပေါလု ရေးသားမှုကို ပယ်ချရန် ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များက နောက်ထပ်အကြောင်းပြချက်တစ်ခုမှာ ၎င်းတို့၏ ဝေါဟာရများသည် ပေါလု၏ အခြားစာတမ်းများနှင့် များစွာ ကွဲပြားနေခြင်းဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့တွင် ပေါလု၏ အခြားရေးသားချက်များထက် အခြားနေရာများတွင် မသုံးထားသော စကားလုံးများ ပိုမိုပါဝင်သည်။

Still another reason that critical scholars have given for rejecting the Pauline authorship of the Pastoral Epistles is the fact that their vocabulary is quite different from that of Paul’s other epistles. They contain a much larger number of words not used elsewhere in Paul’s epistles than do any other of his writings.

 

ဤအငြင်းပွားမှုများက ပညာရှင်များစွာကို ပေါလုသည် သိမ်းဆည်းရာ စာတမ်းများကို ရေးသားခဲ့သည်ဟူသော အယူအဆကို ပယ်ချစေခဲ့သည်။ သို့သော်၊ ဤမှတ်ချက်သည် ဤရေးသားချက်များသည် ပေါလုရေးသားမှုဖြစ်ကြောင်း ခိုင်မာပြီး လုံလောက်သော သက်သေများရှိသည်ဟု ယုံကြည်သူများနှင့် တစ်သားတည်းဖြစ်သည်။

These arguments have led many scholars to deny that Paul wrote the Pastoral Epistles. However, this commentary holds with those who believe that there is strong and wholly satisfactory evidence that these writings are authentically Pauline.

 

သိမ်းဆည်းရာ စာတမ်းများတွင် သမိုင်းဆိုင်ရာ ကိုးကားချက်များသည် တမန်တော်များ၏ အကျဉ်းချခံရမှု (တမန်တော် ၂၈) တွင် မဖော်ပြထားသည့် ပေါလု၏ ဘဝအဆင့်တစ်ခုမှ ဖြစ်ပေါ်လာကြောင်း ညွှန်ပြသည်။ သိမ်းဆည်းရာ စာတမ်းများကို ၎င်းတို့အလိုအလျောက် ပြောဆိုခွင့်ပြုပါက၊ ၎င်းတို့သည် ပေါလုသည် အကျဉ်းထောင်မှ လွတ်မြောက်ပြီး ကရေတေကျွန်း၊ အာရှမိုင်နာ၊ နှင့် ဂရိတို့တွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ခရီးသွားခဲ့ပြီး၊ ထို့နောက် ရောမမြို့တွင် ဒုတိယအကြိမ် ဖမ်းဆီးခံရပြီး အကျဉ်းချခံခဲ့ရသည်ကို ဖော်ပြသည်။ အလားတူ၊ ပေါလု၏ စာတမ်းများတွင် အခြားနေရာများတွင် မပါဝင်သော ပုဂ္ဂိုလ်များ (ကရတ်စင်၊ ၂ တိမောသေ ၄:၁၀; ကာပတ်၊ အခန်း ၄:၁၃; အိုနီစီဖိုးရပ်၊ အခန်းများ ၁:၁၆; ၄:၁၉; ယူဘူလပ်၊ ပုဒင်း၊ လိနပ်၊ ကလောဒီယာ၊ အခန်း ၄:၂၁; အာတီမတ်၊ တိတု ၃:၁၂; ဇေနပ်၊ အခန်း ၃:၁၃) ကို ဖော်ပြထားခြင်းသည် ဤစာတမ်းများသည် ပေါလု၏ နောက်ပိုင်းဘဝမှ ဖြစ်ပေါ်လာကြောင်း ထပ်မံသက်သေပြပြီး၊ ၎င်းတို့သည် အတုအယောင်ဖြစ်ကြောင်း မညွှန်ပြပေ။ အမှန်တကယ်ပင်၊ အတုလုပ်သူတစ်ဦးသည် ပေါလု၏ ဘဝအကြောင်း သိထားသည်များနှင့် မကိုက်ညီသော ဖြစ်ရပ်များနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်များကို ထည့်သွင်းရန် ခက်ခဲပြီး၊ ၎င်းသည် အတုအယောင်ဖြစ်ကြောင်း ချက်ချင်းသိရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ယင်းအစား၊ လိမ္မာသော အတုလုပ်သူတစ်ဦးသည် ၎င်း၏ ရေးသားချက်များကို ပေါလု၏ စစ်မှန်သော စာတမ်းများနှင့် တတ်နိုင်သမျှ ညီညွတ်အောင် ပြုလုပ်မည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် သိမ်းဆည်းရာ စာတမ်းများ၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ ရှုထောင့်များသည် ၎င်းတို့၏ စစ်မှန်မှုကို သက်သေပြသည်။

The very fact that the historical references in the epistles to Timothy and Titus do not fit into the framework of the Acts is an indication that they come from a period of Paul’s life subsequent to his imprisonment at Rome as recorded in Acts 28. If the Pastoral Epistles are allowed to speak for themselves, they reveal Paul as having been released from imprisonment and having traveled extensively in Crete, Asia Minor, and Greece, and then having been arrested and imprisoned at Rome a second time. Similarly, the fact that persons are mentioned in the Pastoral Epistles who appear nowhere else in the Pauline letters (Crescens, 2 Tim. 4:10; Carpus, ch. 4:13; Onesiphorus, chs. 1:16; 4:19; Eubulus, Pudens, Linus, Claudia, ch. 4:21; Artemas, Titus 3:12; Zenas, ch. 3:13) is a further evidence that these epistles come from a later period of Paul’s career, rather than an indication of forgery. In fact, it is difficult to account for a forger’s having introduced events and persons into his work that do not fit into what is otherwise known of Paul’s life, for such elements would immediately have been recognized as evidences of spuriousness. Instead, a clever forger would have made his writings as consonant as he possibly could with the authentic epistles of Paul. Thus these historical aspects of the Pastoral Epistles may be seen as evidences of their authenticity.

 

သိမ်းဆည်းရာ စာတမ်းများတွင် ဖော်ပြထားသော ဘုရားကျောင်း အဖွဲ့အစည်း အမျိုးအစားနှင့် ပတ်သက်ပြီး၊ ဤရေးသားချက်များတွင် ဘုရားကျောင်း အုပ်ချုပ်ရေး ပြဿနာများကို ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် အခြားနေရာများထက် ပို၍အသေးစိတ် ဆွေးနွေးထားသော်လည်း၊ ၎င်းတို့တွင် ပေါလု၏ သက်တမ်းအတွင်း ဘုရားကျောင်း၏ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ အခြားသက်သေများနှင့် မညီညွတ်သည့် အရာမရှိပေ။ ပေါလု၏ အခြားရေးသားချက်များတွင် ခရစ်ယာန်ဘဝနှင့် ယုံကြည်မှု၏ အခြားရှုထောင့်များကို အလေးပေးထားသည့်အတိုင်း၊ သိမ်းဆည်းရာ စာတမ်းများတွင် ဘုရားကျောင်း အုပ်ချုပ်ရေးကို အထူးအသေးစိတ် ဖော်ပြထားသည်။

As for the question of the type of church organization revealed in the Pastoral Epistle, it can be said that although problems of church polity are discussed in greater detail in these writings than elsewhere in the New Testament, nevertheless there is nothing in them that is out of harmony with other evidences regarding the organization of the church during Paul’s lifetime. Just as other phases of Christian life and belief are emphasized in Paul’s other writings, so church polity is taken up in particular detail in the Pastoral Epistles.

 

၁ တိမောသေ ၆:၂၀ တွင် “မမှန်ကန်စွာ အမည်ပေးထားသော ဂနိုစစ် ၏ ဆန့်ကျင်မှုများ” နှင့်ပတ်သက်သည့် အပိုဒ်သည် မာစီယွန်၏ လက်ရာကို မဖြစ်မနေ ရည်ညွှန်းခြင်းမဟုတ်ပေ။ ဂနိုစစ် “အသိပညာ” သည် ပေါလု၏ ဝေါဟာရတွင် ရင်းနှီးသော စကားလုံးဖြစ်ပြီး၊ သတ်မှတ်ထားသော သြသဒေါက်စ် အမြင်တစ်ခုကို ရည်ညွှန်းစရာမလိုဘဲ နားလည်နိုင်သည်။ သို့သော် တကယ်တမ်းတွင်၊ ဂနိုစစ် သည် နည်းပညာဆိုင်ရာ ဝေါဟာရအဖြစ် ပေါလု၏ ခေတ်တွင် အစောပိုင်း ဂနိုစတစ်များအကြား စီးပွားရေးအရ သုံးနေပြီဖြစ်သည်။ အလားတူ၊ ဆန့်ကျင်မှုများ သည် မာစီယွန်၏ စာအုပ်ကို မဖြစ်မနေ ရည်ညွှန်းခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ ၎င်း၏ သာမန်အဓိပ္ပာယ်ဖြစ်သည့် “ဆန့်ကျင်မှုများ”၊ “ဆန့်ကျင်သော အဆိုပြုချက်များ” နှင့် လက်ရှိအကြောင်းအရာနှင့် ကိုက်ညီသည်။ ထို့ကြောင့် ပေါလုသည် တိမောသေအား ဧဝံဂေလိတရားနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော “မမှန်ကန်စွာ အမည်ပေးထားသော အသိပညာ၏ ဆန့်ကျင်သော အဆိုပြုချက်များ” ကို သတိပေးနေသည်ဟု နားလည်နိုင်သည်။

The passage in 1 Tim. 6:20 dealing with the “antitheses of falsely named gnōsis” does not necessarily refer to Marcion’s work. Gnōsis, “knowledge,” is a familiar word in Paul’s vocabulary, and is quite intelligible without being taken to refer to any particular heretical opinion, although in fact, as a technical term gnōsis probably already was current among early Gnostics in his day. Similarly antitheses does not necessarily refer to Marcion’s book, but easily fits the present context with its common meaning of “oppositions,” “counterpropositions.” Thus Paul may be understood as warning Timothy against the “counterpropositions of falsely named knowledge,” as contrasted with the gospel.

 

သိမ်းဆည်းရာ စာတမ်းများ၏ ဝေါဟာရသည် ပေါလု၏ အခြားရေးသားချက်များနှင့် ကွဲပြားမှုကို ၎င်း၏ ခရီးသွားမှုနှင့် အတွေ့အကြုံများ ထပ်မံရရှိပြီးနောက် ၎င်း၏ ဘဝ၏ နောက်ပိုင်းအဆင့်တွင် ရေးသားခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည်ဟု ယူဆရန် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။ ထို့အပြင်၊ ၎င်းသည် ပေါလုက မတူညီသော စာရေးဆရာများကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ဝေါဟာရရွေးချယ်မှုတွင် အနည်းငယ် လွတ်လပ်မှုကို အသုံးပြုခဲ့ခြင်းကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။

The difference between the vocabulary of the Pastoral Epistles and that of Paul’s other writings is probably best to be accounted for on the ground that he was writing the Pastorals at a later point in his career after further travel and experience. The difference may also be due to the probability that he employed different scribes who exercised some choice in phraseology.

 

ဟေဗြဲ—ဟေဗြဲစာတမ်း၏ ရေးသားသူ၏ အထောက်အထားနှင့် ပတ်သက်သည့် မေးခွန်းသည် အဓိက ဝေဖန်ရေးပြဿနာတစ်ခုဖြစ်သည်။ သို့သော်၊ စာအုပ်ကိုယ်တိုင်က ၎င်း၏ ရေးသားသူအကြောင်း မည်သည့်အဆိုမှ မပြုလုပ်ထားသောကြောင့်၊ ဤမေးခွန်းသည် ထိန်းသိမ်းရေးဝါဒီများနှင့် ဝေဖန်ရေးပညာရှင်များအကြား သိသာထင်ရှားစွာ သဘောထားကွဲလွဲမှု ဖြစ်ပေါ်စေသည့် မေးခွန်းတစ်ခု မဟုတ်ပေ။ ထို့ကြောင့် ဤဆောင်းပါးတွင် ၎င်းကို မဖော်ပြပါ။ ပြဿနာနှင့် ပတ်သက်သော ဆွေးနွေးမှုအတွက် စာဖတ်သူအား ဟေဗြဲစာတမ်းသို့ နိဒါန်းတွင် အတွဲ ၇ တွင် ရည်ညွှန်းထားသည်။

Hebrews.—The question of the identity of the author of the Epistle to the Hebrews is a major critical problem. However, inasmuch as the book itself makes no claim regarding its authorship, this question is not one concerning which conservatives and critical scholars are greatly at variance. Accordingly it is not treated in the present article. For a discussion of the problem the reader is referred to the Introduction to the Epistle to the Hebrews in Vol. VII.

 

ဒုတိယပေတရုနှင့် ယုဒ—ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် တမန်တော်နောက်ပိုင်း ရေးသားခဲ့သည်ဟု ပညာရှင်အများအပြားက ကြေညာပြီး အတုအယောင်ဟု ယူဆသည့် စာအုပ်မှာ ဒုတိယပေတရုဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ အဓိကအကြောင်းပြချက်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

Second Peter and Jude.—Perhaps the book of the New Testament that has been declared postapostolic, and thus spurious, by the greatest number of scholars is 2 Peter. The chief reasons for this opinion are the following:

 

ဘာသာစကားနှင့် စတိုင်လ်တွင် ဒုတိယပေတရုသည် ပထမပေတရုနှင့် များစွာကွဲပြားသည်။ ဒုတိယပေတရုသည် ပေါလု၏ စာတမ်းများကို အထူးအဆင့်တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး၊ ၎င်းတို့ကို စုစည်းမှုတစ်ခုအဖြစ်သာမက၊ “ကျမ်းစာ” (ဒုတိယပေတရု ၃:၁၅, ၁၆) အဖြစ် ရည်ညွှန်းပြီး၊ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းနှင့် တူညီသော ဝိညာဉ်ရေးရာ လှုံ့ဆော်မှုနှင့် အာဏာရှိသည်ဟု ယူဆသည်။ ပညာရှင်များစွာက ပေါလု၏ စာတမ်းများသည် ၎င်း၏ (သို့မဟုတ် ပေတရု၏) သက်တမ်းအတွင်း ၎င်းတို့ပေးပို့ခဲ့သော ဘုရားကျောင်းများမှ စုစည်းမှုတစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်မည်မဟုတ်ဟု ယူဆပြီး၊ ထိုကာလအတွင်း ၎င်းတို့သည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ အဆင့်နှင့် တူညီသည့် အဆင့်ကို ရရှိခဲ့မည်မဟုတ်ပေ။

In language and style 2 Peter is quite different from 1 Peter. 2 Peter gives a special status to the epistles of Paul, referring to them, not only as a collection, but apparently as “scripture” (2 Peter 3:15, 16), that is, on the same level of inspiration and authority as the Old Testament. Many scholars have felt that Paul’s epistles could hardly have been collected during his (or Peter’s) lifetime from the various churches to which they were sent, and that during that same period they certainly could not have attained a status equal to that of the Old Testament Scriptures.

 

တတိယအကြောင်းပြချက်မှာ ခရစ်ယာန်ခေတ်အစောပိုင်းကတည်းက ဒုတိယပေတရု၏ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ပါဝင်ပိုင်ခွင့်နှင့် ပတ်သက်၍ အကြီးအကျယ် သံသယများ ဖော်ပြခံခဲ့ရခြင်းဖြစ်သည် (စာမျက်နှာ ၁၂၇-၁၃၁ ကို ကြည့်ပါ)။

A third reason is the fact that since early Christian times serious doubts have been expressed as to 2 Peter’s right to a place in the New Testament canon (see pp. 127-131).

 

သို့သော်၊ ဒုတိယပေတရု၏ စစ်မှန်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်မချမီ၊ ၎င်းကို တမန်တော်ပေတရုက ရေးသားခဲ့သည်ဟူသော အမြင်ကို ထောက်ခံသည့် အကြောင်းအမျိုးမျိုးကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည်ဖြစ်သည်။

However, before a decision is made regarding the authenticity of 2 Peter, several factors must be taken into consideration that favor the view that it was written by the apostle Peter:

 

ပထမဦးစွာ၊ ဒုတိယပေတရုသည် တမန်တော်က ရေးသားခဲ့သည် သို့မဟုတ် ၎င်းသည် ပြတ်ပြတ်သားသား အတုအယောင်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ပုံမှန်အားဖြင့် စတင်ပြီး “ယေရှုခရစ်၏ ကျွန်နှင့် တမန်တော် ရှိမုန်ပေတရု” ကို ၎င်း၏ ရေးသားသူအဖြစ် ဖော်ပြရုံသာမက၊ ၎င်း၏ ရေးသားသူသည် ခရစ်နှင့်အတူ တန်ဆောင်တောင်ပေါ်တွင် ရှိခဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်သည်ဟု အဆိုပြုထားသည် (ဒုတိယပေတရု ၁:၁၇, ၁၈; မဿဲ ၁၇:၁ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ၎င်းသည် ပြတ်ပြတ်သားသား အတုလုပ်ခြင်းမဟုတ်ပါက၊ ရေးသားသူသည် တမန်တော်ပေတရုမှလွဲ၍ အခြားမဖြစ်နိုင်ပေ။

First, either 2 Peter was written by the apostle, or it is an outright forgery. Not only does it begin in the usual way, giving “Simon Peter, a servant and an apostle of Jesus Christ” as its author, but its writer claims to have been one of those who was with Christ upon the mount of transfiguration (see 2 Peter 1:17, 18; cf. Matt. 17:1). Unless this is an outright falsification, the author can be none other than the apostle Peter.

 

ဒုတိယပေတရု၏ ဘာသာစကားနှင့် စတိုင်လ်သည် ပထမစာတမ်းနှင့် ကွဲပြားသော်လည်း၊ ၎င်းကို ပေတရုသည် ပညာမသင်ကြားခဲ့သော ပါလစ်စတိုင်းတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ ၎င်း၏ မိခင်ဘာသာစကားမှာ အာရမိတ်ဖြစ်သည်ဟူသော အကြောင်းဖြင့် ကျိုးကြောင်းဆီလျော်စွာ ရှင်းပြနိုင်သည်။ ၎င်းသည် ဂရိဘာသာဖြင့် စာတမ်းတစ်စောင်ရေးသားရာတွင် အထောက်အကူပြုသော စာရေးဆရာများကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ၎င်း၏ စာတမ်းများ၏ ဂရိဘာသာဖြင့် စကားလုံးရွေးချယ်မှုအပေါ် သိသာထင်ရှားသော သြဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိခဲ့သည်ဟု ယူဆရန် ကျိုးကြောင်းဆီလျော်သည်။ ထို့ကြောင့် မတူညီသော စာရေးဆရာနှစ်ဦးသည် ၎င်း၏ မတူညီသော စာတမ်းနှစ်စောင်ကို ရေးသားခဲ့ပြီး ဖြစ်နိုင်သည်။

Although it is a fact that the style of language of 2 Peter is different from that of the first epistle, this may reasonably be accounted for by the probability that Peter, as an unschooled Palestinian whose mother tongue was Aramaic, doubtless employed secretarial aid in phrasing an epistle he was writing in Greek. If Paul, who was fully at home in Greek, used secretaries, as he quite evidently did, it is even more logical to think that Peter, whose native language was Aramaic, would have done so, and that these secretaries would have exerted a definite influence on the wording of his letters in Greek. Thus two different secretaries may well have written down for him his two different epistles.

 

ပေတရုက ပေါလု၏ စာတမ်းများကို ရည်ညွှန်းခြင်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး၊ ပေါလု၏ စာတမ်းများသည် သီးခြားစာအုပ်များ သို့မဟုတ် စုစည်းမှုအဖြစ် မည်သည့်အခါမျှ စတင်ဖြန့်ဝေခဲ့သည်ဟူသော အထောက်အထားမရှိပေ။ ပညာရှင်များက ယေဘုယျအားဖြင့် ၎င်းသည် ပထမရာစုနှောင်းပိုင်းထက် စောလျင်စွာ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့မည်မဟုတ်ဟု ယူဆသော်လည်း၊ ပေါလုနှင့် ပေတရု၏ သက်တမ်းအတွင်း ၎င်းသည် စတင်ခဲ့မည်မဟုတ်ဟူသော သက်သေမရှိပေ။ ပေါလု၏ သာသနာပြုလှုပ်ရှားမှု၏ ကျယ်ပြန့်မှုနှင့် ပြင်းထန်မှု၊ ၎င်း၏ တမန်တော်ဘုရားကျောင်းတွင် ထင်ရှားမှု၊ နှင့် ပေါလုနှင့် ပေတရု၏ လမ်းကြောင်းများ ထပ်ခါတလဲလဲ ဖြတ်သန်းမှုတို့ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါက၊ ပေါလု၏ စာတမ်းများသည် ၎င်း၏ သေဆုံးမှုမတိုင်မီကပင် အနည်းငယ် ဖြန့်ဝေမှုရှိခဲ့သည်ဟု ကောက်ချက်ချရန် မမဖြစ်နိုင်ပေ။

As for the question of Peter’s reference to Paul’s epistles, it must be recognized that there is no definitive evidence as to when the epistles of Paul came into circulation either as separate volumes or as a collection. Although scholars have generally felt that this must have occurred no earlier than the latter part of the 1st century, there is in fact no proof that it could not have begun during the lifetime of Paul and Peter. Considering the breadth and intensity of Paul’s missionary activity and his resulting prominence in the apostolic church, and considering the fact that his and Peter’s paths repeatedly crossed, it does not seem unreasonable to conclude that Paul’s letters probably enjoyed some circulation even before his death.

 

ပေတရုက ပေါလု၏ စာတမ်းများကို “ကျမ်းစာ” အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည့် ပြဿနာသည်လည်း ဤစာတမ်း၏ နောက်ကျရက်စွဲကို သက်သေပြခြင်းမဟုတ်ပေ။ ပေတရုက ၎င်းတို့ကို ထိုသို့ အသိအမှတ်ပြုခဲ့မည်မဟုတ်ဟူသော သက်သေမရှိပေ။ ပေါလုသည် သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်၏ လှုံ့ဆော်မှုဖြင့် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည် (၁ ကောရိန္သု ၇:၄၀; ၁ တိမောသေ ၄:၁)၊ ထို့ကြောင့် ပေတရုက ၎င်းကို အမှန်တရားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုပြီး ပေါလု၏ ရေးသားချက်များကို ဘုရားကျောင်းနှင့်သက်ဆိုင်သော ဝိညာဉ်ရေးရာ ရေးသားချက်များအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆရန် မမဖြစ်နိုင်ပေ။

The further problem of Peter’s having classed Paul’s epistles as “scripture” likewise cannot be considered an absolute proof of a late date for this epistle. There is no proof that Peter could not and should not have recognized them as such. Paul believed that he wrote under the inspiration of the Holy Spirit (see 1 Cor. 7:40; 1 Tim. 4:1), and it would not seem unreasonable to think that Peter would have recognized this to be a fact and so have classed the writings of Paul among the inspired writings belonging to the church.

 

ဒုတိယပေတရုနှင့် ယုဒစာတမ်းနှင့် ပတ်သက်သည့ နောက်ထပ်မေးခွန်းတစ်ခုမှာ ၎င်းတို့၏ ဆက်နွယ်မှုဖြစ်သည်။ ဒုတိယပေတရု ၂:၁ မှ ၃:၃ နှင့် ယုဒ ၄-၁၈ တို့ကို ဂရုတစိုက် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါက၊ ဤစာအုပ်နှစ်အုပ်တွင် အကြောင်းအမျိုးမျိုးပါဝင်သည်ကို ဖော်ပြသည်။ ပညာရှင်များစွာက ဒုတိယပေတရု၏ ရေးသားသူသည် ယုဒမှ ထုတ်ယူခဲ့သည်ဟု ကောက်ချက်ချသော်လည်း၊ ယုဒ ၁၇, ၁၈ သည် ဒုတိယပေတရု ၃:၂, ၃ ကို တိုက်ရိုက်ရည်ညွှန်းပုံရသည်။ အကယ်၍ ဤသို့ဖြစ်ခဲ့ပါက၊ ဒုတိယပေတရု၏ ဦးစားပေးမှုသည် ၎င်း၏ တမန်တော်ရေးသားမှုအတွက် သက်သေဖြစ်လိမ့်မည်။ သို့သော်၊ ဤအငြင်းပွားမှုကို ဒုတိယပေတရု၏ စစ်မှန်မှုကို သက်သေပြရန် မသုံးနိုင်ပေ၊ အကြောင်းမှာ စာတမ်းနှစ်စောင်အကြား တိကျသော ဆက်နွယ်မှုကို မဖြေရှင်းရသေးသောကြောင့်ဖြစ်သည်။

Another question connected with 2 Peter is that of its relationship to the Epistle of Jude. A careful comparison of 2 Peter 2:1 to 3:3 with Jude 4–18 reveals that these two books have much material in common. Although many scholars have concluded that the writer of 2 Peter drew upon Jude, yet Jude 17, 18 appears to be a direct reference to 2 Peter 3:2, 3. If this is so, the priority of 2 Peter would be an evidence for its apostolic authorship. However, this argument cannot be urged in proof of the authenticity of 2 Peter, for the exact relationship between the two epistles has not been settled.

 

ဒုတိယပေတရု၏ စစ်မှန်မှုကို ဆန့်ကျင်သည့် အငြင်းပွားမှုများသည် သိပ္ပံဆိုင်ရာ အခြေခံများဖြင့်သာ ကြည့်ပါက ပြင်းထန်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့ကို သက်သေများအဖြစ် မယူဆနိုင်ပေ။ စာအုပ်ကိုယ်တိုင်၏ အဆိုများကို ဝိညာဉ်ရေးရာ ရှုထောင့်မှ ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါက၊ ၎င်းတို့သည် တမန်တော်နောက်ပိုင်း ရေးသားမှုဆိုင်ရာ သီအိုရီကို ပယ်ချရန် ခိုင်မာသော အကြောင်းပြချက်ပေးသည်၊ အထူးသဖြင့် ပေတရု၏ ရေးသားမှုနှင့် ဆက်စပ်သော ပြဿနာများစွာကို အောင်မြင်စွာ ရှင်းပြနိုင်သောအခါတွင်ဖြစ်သည်။

Although the arguments against the authenticity of 2 Peter are serious when viewed on purely scientific grounds, they cannot be considered as proofs. And when the claims of the book itself are considered from a spiritual standpoint, those claims give strong reason for rejecting any theory of postapostolic authorship, particularly when many of the apparent problems connected with the Petrine authorship of this epistle can be explained successfully.

 

ဗျာဒိတ်ကျမ်း—တတိယရာစုအလယ်ပိုင်းတွင်၊ အလက်ဇန္ဒြီးယားမှ ဆရာတော် ဒိုင်ယိုနီစီးယပ်က ဗျာဒိတ်ကျမ်းကို တမန်တော်ယောဟန်မဟုတ်သော အခြားယောဟန်တစ်ဦးက ရေးသားခဲ့သည်ဟု အဆိုပြုသည့် လက်ရာတစ်ခုကို ထုတ်ဝေခဲ့သည် (ယူစီဘီးယပ်၊ ဘုရားကျောင်းသမိုင်း vii. ၂၅. ၇-၂၇ ကို ကြည့်ပါ)။ ၎င်း၏ အငြင်းပွားမှုများသည် ဗျာဒိတ်ကျမ်း၏ တမန်တော်ရေးသားမှုကို ပယ်ချသည့် ပညာရှင်များအကြား ကျယ်ပြန့်စွာ လည်ပတ်ခဲ့သည်။

Revelation.—In the middle of the 3d century, Dionysius, bishop of Alexandria, issued a work in which he maintained that the Revelation was written by a John other than the apostle (see Eusebius, Ecclesiastical History vii. 25. 7–27). His arguments have had wide currency among those scholars who reject the apostolic authorship of the Revelation.

 

ဒိုင်ယိုနီစီးယပ်က ဗျာဒိတ်ကျမ်း၏ ဝေါဟာရများနှင့် စာပေပုံစံသည် ယောဟန်၏ ဧဝံဂေလိတရားနှင့် သိသိသာသာ ကွဲပြားသည်ဟု ညွှန်ပြခဲ့သည်။ ဗျာဒိတ်ကျမ်းသည် ဂရိဘာသာစကား၏ သာမန်စံနှုန်းများနှင့် လွတ်လပ်မှုများစွာကို ပြသပြီး၊ ယောဟန်၏ ဧဝံဂေလိတရား၏ ဘာသာစကားသည် ပုံမှန်ဖြစ်သည်။

Dionysius pointed out that the vocabulary and literary style of the Revelation is strikingly different from that of the Gospel according to John. Revelation shows an unusual amount of liberty with the ordinary standards of Greek diction and syntax, whereas the language of the Gospel of John is regular.

 

ဒိုင်ယိုနီစီးယပ်က ဗျာဒိတ်ကျမ်းတွင် ရေးသားသူက ၎င်း၏ အမည်ကို ထပ်ခါတလဲလဲ ဖော်ပြထားသည် (ဗျာဒိတ်ကျမ်း ၁:၁, ၄, ၉; ၂၂:၈)၊ သို့သော် ဧဝံဂေလိတရားတွင် ၎င်း၏ ရေးသားသူသည် ၎င်း၏ အထောက်အထားကို ဖုံးကွယ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်ဟု အလေးပေးဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် မတူညီသော ရေးသားသူများကို ညွှန်ပြသည်ဟု ၎င်းက ယူဆသည်။

Dionysius also emphasized the fact that in the Revelation the author gives his name repeatedly (see Rev. 1:1, 4, 9; 22:8), but that in the Gospel its author makes an effort to conceal his identity. Such a situation he felt could point only to different authorship.

 

ဒိုင်ယိုနီစီးယပ်၏ အချိန်ကတည်းက၊ ဒုတိယရာစုဘုရားကျောင်းဖခင် ပါပီးယပ်ကို ယူစီဘီးယပ်က ကိုးကားထားသည့်အတိုင်း (ယူစီဘီးယပ်၊ ဘုရားကျောင်းသမိုင်း iii. ၃၉. ၄)၊ ပထမရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် ဘုရားကျောင်းတွင် ထင်ရှားသော ယောဟန်နှစ်ဦးရှိခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြထားပြီး၊ တစ်ဦးမှာ တမန်တော်ဖြစ်ပြီး၊ နောက်တစ်ဦးမှာ အကြီးအကဲဖြစ်သည် (ဒုတိယယောဟန် ၁; တတိယယောဟန် ၁ ကို ကြည့်ပါ)။ ယူစီဘီးယပ်နှင့် ၎င်းနောက်ပိုင်း ပညာရှင်များစွာသည် ဒုတိယယောဟန်ဖြစ်သည့် ယောဟန်အကြီးအကဲသည် ဗျာဒိတ်ကျမ်း၏ ရေးသားသူဖြစ်သည်ဟု ယူဆခဲ့ကြသည်။

Since Dionysius’ time it has also been pointed out that the 2d-century Church Father Papias, as quoted by Eusebius (ibid., iii. 39. 4), seems to indicate that about the end of the 1st century there were two men named John who were prominent in the church, one the apostle and the other the elder (see 2 John 1; 3 John 1). Eusebius and many scholars since his time have been inclined to believe that the latter of these, John the elder, was the author of the Revelation.

 

ထို့အပြင်၊ ယောဟန်တမန်တော်သည် ပထမရာစုနှောင်းပိုင်းမတိုင်မီ အာဇာနည်သေဆုံးမှုဖြင့် သေဆုံးခဲ့သည်ဟူသော အစဉ်အလာတစ်ခုရှိပြီး၊ ဗျာဒိတ်ကျမ်းကို ထင်ရှားစွာ ရေးသားခဲ့သည့်အချိန်ဖြစ်သည်။

Still a further argument centers on a tradition that John the apostle died a martyr’s death several decades before the end of the 1st century, when the Revelation quite clearly was written.

 

အထက်ဖော်ပြပါ အငြင်းပွားမှုများကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာသောအခါ၊ ၎င်းတို့သည် ပထမအကြည့်တွင် ထင်ထားသလောက် အလေးသာမှုမရှိပေ။ ဗျာဒိတ်ကျမ်းနှင့် ဧဝံဂေလိတရားအကြား ဘာသာစကားဆိုင်ရာ ကွဲပြားမှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး၊ ဤစာအုပ်နှစ်အုပ်သည် အလွန်ကွဲပြားသော အခြေအနေများတွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင်က ဖော်ပြထားသည်။ ဗျာဒိတ်ကျမ်းကို ရေးသားစဉ် ယောဟန်သည် ပတ်မော့စ်ကျွန်းတွင် အကျဉ်းသားတစ်ဦးဖြစ်ခဲ့သည်။ ဤစာအုပ်၏ ဂရိဘာသာသည် ထိုသို့သော အခြေအနေများတွင် ရေးသားခဲ့သည်နှင့် ညီညွတ်ပြီး၊ ၎င်းသည် ၎င်း၏ မိခင်ဘာသာစကားဖြင့် ရေးသားခြင်းမဟုတ်သော လူတစ်ဦး၏ လက်ရာကို ထင်ဟပ်စေသည်။ ဗျာဒိတ်ကျမ်း၏ ဂရိဘာသာနောက်ကွယ်တွင် ဆီမီးတစ်ဆိုင်ရာ တွေးခေါ်ပုံများကို ထပ်ခါတလဲလဲ မြင်ရပြီး၊ အချို့သောကိစ္စများတွင် ရေးသားသူ၏ အမှန်တရားသဘောကို ဂရိဘာသာကို ဟေဗြဲ သို့မဟုတ် အာရမိတ်ဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ဆိုရုံဖြင့်သာ ရရှိနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့်၊ ဗျာဒိတ်ကျမ်း၏ ဘာသာစကားသည် စာပေလက်ရာတစ်ခုတွင် ပုံမှန်အားဖြင့် မပေါ်ပေါက်မည့် စံသတ်မှတ်ထားသော သဒ္ဒါနှင့် ဝါကျပုံစံအသုံးပြုမှုများမှ ထွက်ခွာမှုများစွာကို ပြသသည်။

When the foregoing arguments are analyzed, they are found not to be as weighty as at first they may seem. As for the question of linguistic differences between the Revelation and the Gospel, it must be pointed out that these two books themselves imply that they were written under very different circumstances. When writing the Revelation, John was a prisoner on the island of Patmos; the Greek of this book is clearly in harmony with its having been written under such circumstances, for it reflects the work of a man who, while able to express himself forcefully, was not writing in his mother tongue. Repeatedly Semitic thought patterns may be seen behind the Greek of the Revelation, and in a few instances the real sense of the writer apparently is to be had only by translating the Greek into Hebrew or Aramaic. Perhaps most significant of all, the language of Revelation demonstrates a number of departures from standard grammatical and syntactical usage that would not normally have appeared in a literary work.

 

တစ်ဖက်တွင်၊ ဧဝံဂေလိသည် သဒ္ဒါအရ မမှားယွင်းပါ။ ဤပြဿနာအတွက် ရှင်းပြချက် နှစ်မျိုးဖြစ်နိုင်သည်။ ပထမအနေဖြင့်၊ အချို့သော ပညာရှင်များက စတုတ္ထဧဝံဂေလိသည် မူလက အာရမိဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ဂရိဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ဤအမြင်သည် အောင်မြင်စွာ သက်သေပြခံရခြင်းမရှိသော်လည်း၊ အကယ်၍ မှန်ကန်ပါက၊ ဧဝံဂေလိနှင့် ဗျာဒိတ်ကျမ်းအကြား ကွဲပြားမှုများအတွက် ရှင်းပြချက်တစ်ခု ပေးနိုင်သည်။ ဒုတိယအနေဖြင့်၊ ယောဟန်သည် သူ၏ဧဝံဂေလိကို ပတ်မောက်ကျွန်းတွင် မဟုတ်ဘဲ၊ လွတ်လပ်စွာနေထိုင်နိုင်ချိန်တွင် ရေးသားခဲ့သည်ဟူသော ဓလေ့ထုံးတမ်းတစ်ခုရှိသည်။ ထို့ကြောင့် သူသည် အတွင်းရေးမှူးများ၏ အကူအညီကို ရယူနိုင်ခဲ့သည်။ သူသည် အာရမိဘာသာဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သော အတွေးများကို မှန်ကန်သော ဂရိဘာသာဖြင့် ဘာသာပြန်ရန် သို့မဟုတ် စကားစပ်ရန် နှစ်ဘာသာစကားပြောနိုင်သော အတွင်းရေးမှူးများကို အားကိုးခဲ့ဖွယ်ရှိသည်ဟု ယူဆရန် မဆိုးပါ။ ဧဝံဂေလိ၏ ဓမ္မဗေဒဆိုင်ရာ သံစဉ်သည် ၎င်းကို ယဉ်ကျေးသောပရိသတ်အတွက် ရည်ရွယ်ထားကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ယောဟန်သည် သူ၏ဧဝံဂေလိရေးရာတွင် အတွင်းရေးမှူးများကို အသုံးပြုခဲ့ဖွယ်ရှိသည်ဟု ယူဆရန် သင့်လျော်သည်။ ၎င်းသည် ဧဝံဂေလိနှင့် ဗျာဒိတ်ကျမ်း၏ ဘာသာစကားကွဲပြားမှုများကို လုံလောက်စွာ ရှင်းပြနိုင်သည်။

the other hand, the Gospel is grammatically correct. Two explanations of this problem are possible. First, some scholars have held that the Fourth Gospel originally was written in Aramaic and later translated into the Greek. Although this view has not been successfully established, yet if true, it provides an explanation for the differences that exist between the Gospel and the Revelation. Second, there is a tradition that John wrote his Gospel, not on Patmos, but when he was at liberty. Thus he would have been able to avail himself of secretarial aid. It is not unreasonable to think that he may have relied upon the help of bilingual secretaries to translate or phrase in correct Greek the thoughts he may have expressed to them in Aramaic. The theological tone of the Gospel implies that it was intended for a cultured audience. Consequently, it is reasonable to believe that John may have used secretaries in writing his Gospel. This could adequately account for the differences that exist between the language of the Gospel and that of the Revelation.

 

ယောဟန်၏ နာမည်ကို ဗျာဒိတ်ကျမ်းတွင် ထည့်သွင်းထားပြီး ဧဝံဂေလိတွင် မထည့်သွင်းထားသည့်ကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍၊ နောက်ဆုံးဖြေရှင်းချက်မပေးနိုင်သော်လည်း၊ သင့်လျော်သော ရှင်းပြချက်တစ်ခု ပေးနိုင်သည်။ ဧဝံဂေလိသည် ယေရှု၏ လောကီဘဝနှင့် ဓမ္မဆရာလုပ်ငန်းကို ဖော်ပြထားသည့် မှတ်တမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ယောဟန်၏ သက်သေခံချက်ပေါ်တွင် မူတည်မနေဘဲ၊ သမိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်များပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် သူ၏ နာမည်ကို ထည့်သွင်းရန် လိုအပ်ခြင်းမရှိသလို၊ အခြားဧဝံဂေလိရေးသားသူများသည်လည်း ၎င်းတို့၏ ယေရှု၏ဘဝမှတ်တမ်းများတွင် ၎င်းတို့၏ နာမည်များကို ထည့်သွင်းရန် မလိုအပ်ခဲ့ပါ။ သို့သော် ဗျာဒိတ်ကျမ်းကဲ့သို့သော ဗျာဒိတ်ဆိုင်ရာ လက်ရာတစ်ခုတွင် အေှရာငအ်ခးကွဲပြားသည်။ လူသားများ သမိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်များအဖြစ် မမြင်နိုင်သော အရာများကို ဖော်ပြထားသည့် ပရောဖက်ပြုချက်လက်ရာတွင်၊ ပရောဖက်၏ အမှတ်အသားနှင့် ဂုဏ်သတင်းသည် အဓိကအရေးပါသည်။ ထို့ကြောင့်၊ သမ္မာကျမ်းစာရှိ အခြားပရောဖက်ရေးသားသူများနှင့်အတူ၊ ဗျာဒိတ်ကျမ်း၏ ရေးသားသူသည် ၎င်း၏ စာအုပ်တွင် သူ၏ နာမည်ကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။

In regard to the question of John’s name being attached to the Revelation and not to the Gospel, although no final solution can be given, a reasonable explanation can be offered. The Gospel is an account of the earthly life and ministry of Jesus. It stands or falls, not upon John’s testimony, but upon historical fact. Thus there was no more need for him to append his name than there was for the other Gospel writers to include theirs in their accounts of Jesus’ life. But with an apocalyptic work like the Revelation the situation was different. In a prophetic work, an account of things his fellow men could not have seen as historical facts, the identity and reputation of the prophet were of primary importance. Thus, like virtually every other prophetic writer in the Bible, the author of the Revelation included his name in his book.

 

ယူစီးဘီးယပ်စ်က ပါပိယပ်စ်ကို ကိုးကားထားသည့်အတိုင်း၊ ၎င်းက ယောဟန်နှစ်ဦးရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားပုံရသော်လည်း၊ အချက်နှစ်ချက်ကို သတိထားရမည်။ ပထမအနေဖြင့်၊ ပါပိယပ်စ်၏ ရေးသားချက်များသည် ယခုအခါ မတည်ရှိတော့သဖြင့်၊ ယူစီးဘီးယပ်စ်၏ ကိုးကားချက်ကို ၎င်းတို့နှင့် စစ်ဆေးနိုင်ခြင်းမရှိသော်လည်း၊ သူသည် မှန်ကန်စွာ ကိုးကားခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည်။ ဒုတိယအနေဖြင့်၊ ပါပိယပ်စ်က ယောဟန်နှစ်ဦးကို ဖော်ပြထားသော်လည်း၊ ယူစီးဘီးယပ်စ်၏ ကိုးကားချက်မှ ၎င်းတို့သည် လူနှစ်ဦးကို ရည်ညွှန်းခြင်းလား၊ သို့မဟုတ် လူတစ်ဦးတည်းကို နှစ်ကြိမ်ရည်ညွှန်းခြင်းလားဟု ရှင်းလင်းစွာ မသိရပါ။ ထို့ကြောင့်၊ ပထမရာစုနှစ်အကုန်တွင် ယောဟန်အမည်ရှိ ထင်ရှားသော ခရစ်ယာန်နှစ်ဦးမရှိခဲ့ဟု ပြတ်ပြတ်သားသား ငြင်းဆိုနိုင်ခြင်းမရှိသကဲ့သို့၊ ၎င်းကို သက်သေပြရန်လည်း မဖြစ်နိုင်ပါ။

Although it is true that, as Eusebius quotes Papias, the latter seems to indicate that there were two Johns, nevertheless two facts must be borne in mind. First, Papias’ writings are no longer extant, so that Eusebius’ quotation cannot be checked against them, although presumably he quoted correctly. Second, although Papias does mention two Johns, it is not clear from Eusebius’ quotation whether they are indeed references to two men, or only two references to one man. Thus while it cannot be denied categorically that there were not two prominent Christians named John at the end of the 1st century, neither can it be proved.

 

ယောဟန်တမန်တော်သည် ဗျာဒိတ်ကျမ်းကို ရေးသားရန် လုံလောက်စွာ အသက်ရှည်ခဲ့သလားဆိုသည့်မေးခွန်းနှင့်ပတ်သက်၍၊ သူသည် ပထမရာစုနှစ်အကုန်မတိုင်မီ ကြာရှည်သေဆုံးခဲ့သည်ဟူသော ဓလေ့ထုံးတမ်းသည် ရှင်းလင်းပြတ်သားသော သက်သေများထက် ယူဆချက်များနှင့် တိတ်ဆိတ်ငြိမ်သက်မှုများပေါ်တွင် အဓိကအားကိုးထားသည်ကို အသိအမှတ်ပြုရမည်။ တကယ်တော့၊ ဂျပ်စတင်မာတာ (သေဆုံးချိန် အေဒီ ၁၆၅ ခန့်၊ ဒိုင်ယာလော့ဂ် ၈၁)၊ အိုင်ရီနီးယပ်စ် (သေဆုံးချိန် အေဒီ ၂၀၂ ခန့်၊ ဟီးရီးစီးစ် စတုတ္ထပိုင်း ၂၀. ၁၁၊ ပဉ္စမပိုင်း ၃၅. ၂)၊ တာတိုလီယမ် (သေဆုံးချိန် အေဒီ ၂၃၀ ခန့်၊ အက်ဂိန့်စ် မာဆီယွန် တတိယပိုင်း ၁၄)၊ ဟစ်ပိုလိုင်တပ်စ် (သေဆုံးချိန် အေဒီ ၂၃၆ ခန့်၊ ထရီးတစ် အောန် ခရစ်နှင့် အန်တီခရစ် သုံးဆယ့်ခြောက်)၊ နှင့် အိုရီဂျင် (သေဆုံးချိန် အေဒီ ၂၅၄ ခန့်၊ ကွန်မန်ထရီ အောန် ယောဟန် ပထမပိုင်း ၁၄) တို့အားလုံးက ဗျာဒိတ်ကျမ်းကို ယောဟန်တမန်တော်က ရေးသားခဲ့သည်ဟု နားလည်ခဲ့ကြသည်။ တတိယရာစုနှစ်အလယ်တွင် ဒိုင်ယိုနီးရှပ်စ်၏ ဝေဖန်မှုအထိ၊ မည်သည့် သြသဒေါ့စ် ခရစ်ယာန်ရေးသားသူမှ ဗျာဒိတ်ကျမ်း၏ တမန်တော်ရေးသားမှုကို မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ခြင်းမရှိပါ။

On the question of whether John the apostle lived long enough to have written the Revelation, it must be recognized that the tradition to the effect that he died long before the end of the 1st century is based largely on inferences and arguments from silence, rather than upon clear positive evidence. In fact, Justin Martyr (died c. a.d. 165; Dialogue 81), Irenaeus (died c. a.d. 202; Heresies iv. 20. 11; v. 35. 2), Tertullian (died c. a.d. 230; Against Marcion iii. 14), Hippolytus (died c. a.d. 236; Treatise on Christ and Antichrist xxxvi), and Origen (died c. a.d. 254; Commentary on John i. 14) all understood the Revelation to have been written by John the apostle, and it is not until the criticism of Dionysius in the middle of the 3d century that any orthodox Christian writer raised a question as to the apostolic authorship of the Revelation.

 

ထို့ကြောင့်၊ ဗျာဒိတ်ကျမ်းကို ယောဟန်တမန်တော်က ရေးသားခဲ့သည်ဟူသော အမြင်ကို ပယ်ရန် ယုံကြည်စရာ အကြောင်းမရှိပါ၊ ထို့ပြင် အစောပိုင်းအသင်းတော်၏ ယုံကြည်ချက်သည် ထိုဦးတည်ချက်သို့ ရှင်းလင်းစွာ ဦးတည်နေသည်။

Thus there is no convincing reason for rejecting the view that the Revelation was written by John the apostle, and the belief of the early church was distinctly in that direction.

 

 

စတုတ္ထပိုင်း. နိဂုံးချုပ်

IV. Conclusion

 

နိဂုံးချုပ်အနေဖြင့်၊ တရားဝင်သော ဝေဖန်မှုနှင့် ဖျက်ဆီးသော ဝေဖန်မှုဟူ၍ ရှိကြောင်း ထောက်ပြသင့်သည်။ တရားဝင်ဝေဖန်မှုသည် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ၊ စာပေဆိုင်ရာ、သမိုင်းဆိုင်ရာ၊ နှင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ လေ့လာမှုများမှ သက်သေပြခဲ့သည့် အရာများကို ယူဆပြီး၊ ရေးသားချိန်ခန့်မှန်းခြင်း၊ ရေးသားသူများ၏ နာမည်မဖော်ပြထားသည့်နေရာများတွင် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော ရေးသားသူများကို ဆုံးဖြတ်ခြင်း၊ ၎င်းတို့ရေးသားခဲ့သည့် အခြေအနေများ၊ နှင့် ၎င်းတို့၏ရေးသားမှုတွင် အသုံးပြုခဲ့သော ပစ္စည်းများကို ဆုံးဖြတ်ရန် ကြိုးစားသည်။ သို့သော် ကျမ်းစာကို ဝိညာဉ်ရေးအရ ယုံကြည်စိတ်ချရသည်ဟု လက်ခံထားသော ခရစ်ယာန်တစ်ဦးအတွက်၊ ကျမ်းစာတစ်စောင်ကို ဆူဒိုပီဂရဖီကယ်ဟု ကြေညာခြင်းသည် ၎င်း၏မူလအစအတွက် သိသာထင်ရှားစွာ မမှန်ကန်သော ဖော်ပြချက်တစ်ခု ပါဝင်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။ ဤသို့သော နိဂုံးချုပ်မှုများသည် ဤဝေဖန်မှုဖွင့်ဆိုချက်အရ တရားဝင်ဝေဖန်မှု၏ ကန့်သတ်ချက်များကို ကျော်လွန်သွားသည်။

In conclusion it should be pointed out that there is a legitimate, as well as a destructive, higher criticism. Legitimate criticism seeks to take all that linguistic, literary, historical, and archeological study has proved in regard to the Bible, and to use this in determining the approximate dates of writing, the probable authors, where the authors’ names are not stated, the conditions under which they wrote, and the materials they used in their writing. But for the Christian who accepts the Scriptures as spiritually trustworthy to declare a book of the Bible to be pseudepigraphical is to say that it contains a palpably false statement regarding its own origin. Such conclusions go beyond the limits of legitimate criticism, as it is understood by this commentary.

 

ဖျက်ဆီးသော ဝေဖန်မှုများ၏ ပြောဆိုချက်အားလုံးကို ယခုအခါတွင် ပြတ်ပြတ်သားသား ငြင်းဆိုရန် မဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ အရေးကြီးသော အချက်နှစ်ချက်ကို သတိထားရမည်။ ပထမအနေဖြင့်၊ ပြီးခဲ့သော နှစ်ပေါင်းငါးဆယ်အတွင်း ကျမ်းစာဝေဖန်မှု၏ ယေဘုယျဦးတည်ချက်သည် ကျမ်းစာ၏ ကိုယ်ပိုင်ပြောဆိုချက်များကို လက်ခံသည့် ရှေးရိုးစွဲအမြင်ဆီသို့ ပိုမိုဦးတည်လာနေသည်။ ဤသည်မှာ ခေတ်သစ်ရှေးဟောင်းသုတေသနတွေ့ရှိမှုများနှင့် ဘာသာစကားဆိုင်ရာ လေ့လာမှုများသည် ကျမ်းစာ၏ စစ်မှန်မှုကို ဆန့်ကျင်သည့် အငြင်းပွားမှုများအားလုံးကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်ဟု မဆိုလိုသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် အလွန်အမင်း ဝေဖန်မှုများစွာကို ငြင်းဆိုရာတွင် သိသာထင်ရှားသော ပံ့ပိုးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်မှာ အမှန်ပင်ဖြစ်သည်။ ဒုတိယအနေဖြင့်၊ ကျမ်းစာ၏ စစ်မှန်မှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ဝေဖန်မှုဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုအများစုသည် သက်သေမပြရသေးသော ယူဆချက်များအဖြစ်သာ တည်ရှိသည်ကို အသိအမှတ်ပြုရမည်။ ၎င်းတို့အား ပြတ်ပြတ်သားသား ငြင်းဆိုရန် မဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့ကို သက်သေပြရန်လည်း မဖြစ်နိုင်ဘဲ၊ ကျမ်းစာ၏ စစ်မှန်မှုကို ဆန့်ကျင်ပုံပေါ်နိုင်သည့် ပြဿနာများအတွက် အပြုသဘောဆောင်သော ရှင်းပြချက်များကို ပေးနိုင်ရန် များသောအားဖြင့် ဖြစ်နိုင်သည်။ ဤသို့သော အခြေအနေတွင်၊ ကျမ်းစာ၏ ကိုယ်ပိုင်ပြောဆိုချက်များကို မယုံကြည်သူ ဝေဖန်သူထံတွင် နောက်ဆုံးသက်သေပြရန် ဝန်ထုပ်ရှိပြီး၊ ထိုသို့သော သက်သေမထွက်ပေါ်လာသဖြင့်၊ ရှေးရိုးစွဲခရစ်ယာန်သည် ကျမ်းစာစောင်အသီးသီး၏ ရေးသားသူဆိုင်ရာ ရှင်းလင်းသော ဖော်ပြချက်များသည် ယုံကြည်စိတ်ချရသည်ဟု ဆက်လက်ယုံကြည်ရန် မျှတသည်။

While it may not be possible at present to disprove, convincingly, all the claims of destructive criticism, two important facts must be borne in mind. First, that the general trend of Biblical criticism for the last half century has been increasingly in the direction of the conservative position, which accepts the claims of Scripture for itself. This is not to say that modern archeological discovery and linguistic study have disproved all the arguments against the authenticity of the Bible, but it is a fact that they have made significant contributions toward refuting many of the more extreme criticisms. Second, it must be recognized that the great majority of critical arguments against the authenticity of the Bible stand only as unproved hypotheses. Although it is not possible categorically to disprove many of these, neither can they be proved, and it is usually possible to offer positive explanations of the problems that seemingly might militate against the authenticity of the Scripture. In such a situation the burden of final proof rests upon the critic who would disavow that which the Bible claims for itself, and as such proof is not forthcoming, the conservative Christian is justified in continuing to believe that the plain statements of the different books of the Bible regarding their authorship are trustworthy.

 

 

ကိုးကားစာရင်း

Bibliography

 

ကိမ်းဘရစ်ဂျ် သမ္မာကျမ်းသမိုင်း၊ ပထမတွဲ- အစမှ ဂျရုမ်အထိ။ တည်းဖြတ်သူများ- ပီအာ အက်ခရွိုက်နှင့် စီအက်ဖ် အီဗန်စ်။ ၁၉၇၀။ ၆၄၈ မျက်နှာ။ ဒုတိယတွဲ- ဖဒါးမှ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးအထိ အနောက်နိုင်ငံ။ တည်းဖြတ်သူ- ဂျီဒဗလျူအိပ်ချ် လမ်ပိ။ ၁၉၆၉။ ၅၆၆ မျက်နှာ။ တတိယတွဲ- ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးမှ ယခုအချိန်အထိ အနောက်နိုင်ငံ။ တည်းဖြတ်သူ- အက်စ်အယ်လ် ဂရင်းစလိတ်။ ၁၉၆၃။ ၅၉၀ မျက်နှာ။ ကိမ်းဘရစ်ဂျ်- ယူနီဗာစီတီး ပုံနှိပ်တိုက်။ ဘာသာစကားများ၊ စာသား၊ ကျမ်းစာစစ်မှန်မှု၊ နှင့် ဘာသာပြန်ခြင်းများအပါအဝင် သမ္မာကျမ်း၏ ပြည့်စုံသော သမိုင်းကို ကျွမ်းကျင်သူများအဖွဲ့မှ ဖော်ပြထားသည်။

The Cambridge History of the Bible, Vol. 1: From the Beginnings to Jerome. Ed. P. R. Ackroyd and C. F. Evans. 1970. 648 pp. Vol. 2: The West From the Fathers to the Reformation. Ed. by G. W. H. Lampe. 1969. 566 pp. Vol. 3: The West From the Reformation to the Present Day. Ed. S. L. Greenslade. 1963. 590 pp. Cambridge: University Press. A comprehensive history of the Bible including languages and script, text, canon, and translation by a team of experts.

 

ဖရန့်ခ် အမ် ခရော့စ်။ ရှေးခေတ်ကွမ်ရန်စာကြည့်တိုက်။ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထုတ်ဝေမှု။ ဂါဒင်စီးတီး၊ နယူးယော့ခ်- ဒဗလျူဒေးလ်အင်န်ကော၊ အင်ကော်ပိုရိတ်၊ ၁၉၆၁။ ဂျူဒီးယန်သဲကန္တာရတွင် တွေ့ရှိခဲ့သော စာလိပ်များ၏ ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုများနှင့် ယင်းတို့၏ ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ စာသားဝေဖန်မှုအပေါ် သက်ရောက်မှုများကို ပြည့်စုံစွာ စစ်ဆေးထားသည်။

Cross, Frank M. The Ancient Library of Qumran. Rev. ed. Garden City, New York: Doubleday & Co., Inc., 1961. A comprehensive survey of the discoveries of the scrolls in the Judean Desert, and their bearing on the textual criticism of the Old Testament.

 

ပေါလ် ဖိုင်းနှင့် ဂျိုဟန်းနီးစ် ဘီးဟမ်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းမိတ်ဆက်။ ဝါနာဂျီ ကူမဲလ်မှ ပြည့်စုံစွာ ပြန်လည်တည်းဖြတ်ထားသည်။ ဘာသာပြန်သူ- အေဂျေ မတ်တီလ်။ ဆယ့်လေးခုမြောက်ထုတ်ဝေမှု။ နာရှ်ဗီးလ်- အဘိဒွန်ပုံနှိပ်တိုက်၊ ၁၉၆၆။ လစ်ဘရယ်အမြင်မှ ပြည့်စုံသော ဓမ္မသစ်ကျမ်းမိတ်ဆက်။

Feine, Paul and Johannes Behm. Introduction to the New Testament. Completely reedited by Werner G. Kümmel. Trans. by A. J. Mattill. 14th ed. Nashville: Abingdon Press, 1966. Standard New Testament introduction from a liberal point of view.

 

ဂျော့ဂ် ဖိုးရာ။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းမိတ်ဆက်။ နာရှ်ဗီးလ်- အဘိဒွန်ပုံနှိပ်တိုက်၊ ၁၉၆၈။ လစ်ဘရယ်အမြင်မှ သမိုင်းဝေဖန်မှုဆိုင်ရာ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းမိတ်ဆက်။

Fohrer, Georg. Introduction to the Old Testament. Nashville: Abingdon Press, 1968. Standard historical critical Old Testament introduction from the liberal point of view.

 

ဒေါ်နယ် ဂူသရီ။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းမိတ်ဆက်။ တတိယပြန်လည်ပြင်ဆင်ထုတ်ဝေမှု။ ဒေါင်းနာဂရို့ဗ်၊ အီလီနွိုင်းစ်- အင်တာဗာစီတီပုံနှိပ်တိုက်၊ ၁၉၇၀။ ရှေးရိုးစွဲအမြင်မှ အသေးစိတ်ဆုံး ဓမ္မသစ်ကျမ်းမိတ်ဆက်။

Guthrie, Donald. New Testament Introduction. 3d rev. ed. Downer’s Grove, Ill: Inter-Varsity Press, 1970. The most detailed New Testament introduction from a conservative viewpoint.

 

ရိုလန်ကေး ဟယ်ရီဆင်။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းမိတ်ဆက်။ ဂရန်းရက်ပိဒ်၊ မီချီဂန်- အီးဒမန်းပုံနှိပ်တိုက်၊ ၁၉၆၉။ ဧဝံဂေလိအမြင်မှ အသေးစိတ်ဆုံး ဓမ္မဟောင်းကျမ်းမိတ်ဆက်။

Harrison, Roland K. Introduction to the Old Testament. Grand Rapids, Mich.: Eerdmans, 1969. The most detailed Old Testament introduction from an evangelical point of view.

 

ကင်နက်သီ အေ ကစ်ချင်။ ရှေးခေတ်အရှေ့တိုင်းနှင့် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း။ ချီကာဂိုး- အင်တာဗာစီတီပုံနှိပ်တိုက်၊ ၁၉၆၆။ သမိုင်းဝေဖန်မှုနည်းလမ်းနှင့် ၎င်း၏ နိဂုံးချုပ်မှုများကို အီဂျစ်ပညာရှင်တစ်ဦးမှ အကဲဖြတ်ထားသည်။

Kitchen, Kenneth A. Ancient Orient and Old Testament. Chicago: Inter-Varsity Press, 1966. And Egyptologist’s evaluation of the historical-critical method and its conclusions.

 

ဂျော့ဂ် အယ်လ်ဒွန် လတ်ဒ်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းနှင့် ဝေဖန်မှု။ ဂရန်းရက်ပိဒ်၊ မီချီဂန်- အီးဒမန်းပုံနှိပ်တိုက်၊ ၁၉၆၆။ ရှေးရိုးစွဲအမြင်မှ ဝေဖန်မှုအမျိုးမျိုး၏ အကဲဖြတ်မှု။

 

Ladd, George Eldon. The New Testament and Criticism. Grand Rapids, Mich.: Eerdmans, 1966. An assessment of the several kinds of criticism from a conservative viewpoint.

 

ဘရုစ်အမ် မက်ဇဂါ။ ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ စာသား။ (မျက်နှာ ၁၃၃ ရှိ ဖော်ပြချက်ကို ကြည့်ပါ)။

Metzger, Bruce M. The Text of the New Testament. (See entry on p. 133.)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ဧဝံဂေလိလေးခုအကြောင်း

The Fourfold Gospel Narrative

 

 

I. ဧဝံဂေလိလေးခု

I. The Four Gospels

 

ဝိညာဉ်ရေးရာလှုံ့ဆော်မှုဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ဘဝနှင့် သွန်ဆိုချက်များကို အနည်းနှင့်အများ အပြန်အလှန်ဆက်စပ်နေသော အကောင့်လေးခုဖြင့် ပေးထားသည်။ ဤလေးခုစီသည် ၎င်း၏ထူးခြားသော ဝိသေသလက္ခဏာများရှိပြီး၊ ယေရှု၏ဘဝနှင့် သွန်ဆိုချက်များ၏ သတ်မှတ်ထားသော ရှုထောင့်များကို အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ ထို့ပြင်၊ တစ်ခုစီသည် ဧဝံဂေလိဇာတ်လမ်းတစ်ခုလုံးအတွက် ထူးခြားသောပံ့ပိုးမှုပေးထားပြီး၊ သတ်မှတ်ထားသောရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ရေးသားထားပုံရပြီး ၎င်းသည် အကြောင်းအမျိုးမျိုး၏စီစဉ်မှုကို ဆုံးဖြတ်ပေးသည်၊ တစ်ခါတစ်ရံ အချိန်စဉ်အတိုင်းဖြစ်ပြီး တစ်ခါတစ်ရံ အကြောင်းအရာအလိုက်ဖြစ်သည်။ စာမျက်နှာ ၁၇၅-၁၇၉၊ ၂၇၂ ကိုကြည့်ပါ။

Inspiration has provided four more or less interdependent accounts of the life and teachings of our Lord. Each of these four has its own distinctive characteristics, each emphasizes certain aspects of the life and teachings of Jesus, each makes a unique contribution to the gospel narrative as a whole. Furthermore, each was apparently written with a specific objective in view that determined its arrangement of material, which is sometimes chronological and sometimes topical. See pp. 175-179, 272.

 

ဧဝံဂေလိဇာတ်လမ်း၏ ပြည့်စုံသောပုံရိပ်ကို အကောင့်လေးခုကို သင့်လျော်စွာ ပေါင်းစပ်ပြီး တစ်ခုတည်းသော အချိန်စဉ်အတိုင်း ဇာတ်ကြောင်းအဖြစ် ပေါင်းစည်းထားမှသာ ရရှိနိုင်သည်။ ဤသို့သော ပေါင်းစပ်ဇာတ်ကြောင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် ဖြစ်ရပ်များ၏ စီစဉ်မှုကို ဧဝံဂေလိများ၏သဟဇာတဖြစ်စေခြင်းဟု ခေါ်သည်။ ဧဝံဂေလိလေးခုသည် အတူတကွ ဖြန့်ဝေခံရသည်မှာ နှစ်ငါးဆယ်မပြည့်မီ (အေဒီ ၁၂၅ ခန့်မှစတင်၍) တတ်ယန်သည် အကောင့်လေးခုကို တစ်ခုတည်းအဖြစ် ပေါင်းစပ်ကာ ဒိုင်ယတ်စရန် (အေဒီ ၁၇၀ ခန့်၊ စာမျက်နှာ ၁၂၂ ကိုကြည့်ပါ) ဟု ခေါ်သည်။ ဤပထမဆုံး ဧဝံဂေလိသဟဇာတဖြစ်စေခြင်း ပေါ်ပေါက်ပြီးနောက်၊ သခင်ယေရှု၏ဘဝဖြစ်ရပ်များကို အချိန်စဉ်အတိုင်း စီစဉ်ရန် မရေမတွက်နိုင်သော ကြိုးပမ်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

A complete picture of the gospel story can be secured only when the four accounts are properly blended together into one unified, chronological narrative. The arrangement of events by which such a composite narrative becomes possible is called a harmony of the Gospels. Less than half a century after the four Gospels are known to have been circulating together (which was soon after a.d. 125) Tatian combined the four accounts into one called the Diatessaron (c. a.d. 170; see p. 122). Since the appearance of this, the first Gospel harmony, countless attempts have been made to arrange the events of the life of our Lord in chronological order.

 

ဧဝံဂေလိအကောင့်လေးခုတွင် အခြေခံသဟဇာတဖြစ်မှု ထင်ရှားရှိသော်လည်း၊ အကောင့်လေးခုတွင် တူညီမှုများစွာရှိသော်လည်း၊ အနည်းဆုံး အချိန်စဉ်ဆိုင်ရာ ပြဿနာသုံးခုသည် ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်သည်။ ဤပြဿနာများသည် ဧဝံဂေလိတစ်ခုစီသည် အခြားသူများမဖော်ပြသော ဖြစ်ရပ်များကို မှတ်တမ်းတင်ထားခြင်းနှင့်၊ တူညီသောဖြစ်ရပ်များကို ဧဝံဂေလိတစ်ခုထက်ပိုပြီး မှတ်တမ်းတင်ထားသောအခါ၊ ၎င်းတို့သည် အမြဲတမ်း တူညီသောအစီအစဉ်ဖြင့် မပေါ်ပေါက်ခြင်းတို့ကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဤအဓိကပြဿနာသုံးခုမှာ- (၁) ယေရှု၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ကာလအလျားကို မည်သို့ဆုံးဖြတ်မည်နည်း၊ (၂) ယုဒယဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းကို ယောဟန်မှသာ ဖော်ပြထားပြီး၊ ပထမဧဝံဂေလိသုံးခု—မဿဲ၊ မာကု၊ လုကာ—ဟုလူသိများသော ဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းနှင့် မည်သို့ညှိနှိုင်းမည်နည်း၊ (၃) လုကာမှသာ ဖော်ပြထားသော ပီရီယန်ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းရှိ ဖြစ်ရပ်များကို အခြားဧဝံဂေလိရေးသားသူများမှ ပေးထားသော တူညီသောကာလရှိ အခြားဖြစ်ရပ်များနှင့် မည်သို့ဆက်စပ်မည်နည်း။ ဤဆောင်းပါး၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ ဧဝံဂေလိသဟဇာတဖြစ်စေခြင်းတွင် ကြုံတွေ့ရသော ပြဿနာများကို ဆွေးနွေးရန်မဟုတ်ပါ။ ဤအဓိကပြဿနာသုံးခုစီကို ဆွေးနွေးရန်အတွက် စာမျက်နှာ ၂၄၇၊ လုကာ ၄ အပိုမှတ်စုနှင့် မဿဲ ၁၉:၁ အပေါ်မှတ်ချက်ကို ကြည့်ပါ၊ အခြားပြဿနာများအတွက် ဆက်စပ်ဖော်ပြထားသော အပိုင်းများ၏ အဖွင့်မှတ်ချက်ကို ကြည့်ပါ။ ဆိုင်နော့ပ်တစ်ပြဿနာနှင့်ပတ်သက်၍ စာမျက်နှာ ၁၇၅-၁၇၉၊ ၃၀၆၊ ၃၀၇ ကိုကြည့်ပါ။

 

Although fundamental harmony pervades the four Gospel accounts, and although the four have much in common, there are at least three chronological problems that call for a solution. These problems are due largely to the fact that each Gospel records incidents not related by the others, and to the further fact that where the same incidents are recorded in more than one Gospel they do not always appear in the same order. These three major problems are: (1) how to determine the length of Jesus’ ministry, (2) how to coordinate the Judean ministry, reported only by John, with the Galilean ministry of the Synoptics, as the first three Gospels—Matthew, Mark, and Luke—are commonly known, and (3) how to correlate events in the Peraean ministry, related only by Luke, with certain other events of the same period given by the other Gospel writers. It is not the purpose of this article to discuss the various problems encountered in arranging a Gospel harmony. For a discussion of each of these three major problems see p. 247, Additional Note on Luke 4, and comment on Matt. 19:1 respectively, and for other problems see opening comment on the passages involved. Concerning the synoptic problem, see pp. 175-179, 306, 307.

 

ယောဟန်၏ဧဝံဂေလိကို ဆိုင်နော့ပ်တစ်များနှင့် မည်သို့ဆက်စပ်မည်နည်းဆိုသည့် ကွဲပြားသောထင်မြင်ချက်များကြောင့်၊ ခေတ်သစ်ဧဝံဂေလိသဟဇာတများသည် ယောဟန်ကို မပါဝင်စေဘဲ ချန်လှပ်ထားလေ့ရှိသည်။ အကောင်းဆုံး ဂရိဘာသာသဟဇာတများမှာ ဘာတန်နှင့် ဂွတ်စပီး (ဆိုင်နော့ပ်တစ်ဧဝံဂေလိများ၏ ဂရိဘာသာသဟဇာတ) နှင့် အယ်လဘတ် ဟတ်ခ် (ပထမဧဝံဂေလိသုံးခု၏ ဆိုင်နော့ပ်စီ၊ ၁၉၄၉ တွင် ပြန်လည်ထုတ်ဝေထားသည်) တို့ဖြစ်သည်။ အကောင်းဆုံး အင်္ဂလိပ်ဘာသာသဟဇာတများမှာ နိုင်ငံတကာဘာသာရေးပညာပေးကောင်စီ (ဧဝံဂေလိများ၏တူညီမှုများ) နှင့် ရက်ဖ် ဒီ ဟိမ်း (ယောဟန်ပါဝင်သော ဧဝံဂေလိများ၏သဟဇာတ) တို့ဖြစ်သည်။

Because of the existing differences of opinion on how to correlate the Gospel of John with the Synoptics, modern Gospel harmonies generally omit John. The best Greek harmonies are those of Burton and Goodspeed (A Harmony of the Synoptic Gospels in Greek) and Albert Huck (Synopsis of the First Three Gospels, reprinted 1949). The best English harmonies are those of the International Council of Religious Education (Gospel Parallels) and Ralph D. Heim (A Harmony of the Gospels, including John).

 

ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း၊ ဧဝံဂေလိတစ်ခုစီသည် ဧဝံဂေလိဇာတ်လမ်းနှင့် ဧဝံဂေလိများ၏သဟဇာတအတွက် ၎င်း၏ထူးခြားသော ပံ့ပိုးမှုပေးသည်။ ဧဝံဂေလိများ၏ သတ်မှတ်ထားသော ဝိသေသလက္ခဏာများကို သိရှိထားခြင်းသည် ၎င်းတို့ကို တစ်ဦးချင်းအနေဖြင့် ပိုမိုနားလည်စေရုံသာမက၊ ဧဝံဂေလိဇာတ်လမ်းတစ်ခုလုံးကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ နားလည်ပြီး တန်ဖိုးထားရန် အထောက်အကူပြုသည်။ ဧဝံဂေလိတစ်ခုစီတိုင်းနှင့်ပတ်သက်သော အောက်ပါအချက်အလက်များသည် သဟဇာတဖြစ်စေခြင်း၏ တည်ဆောက်မှုတွင် အထူးသတိပြုရန်ထိုက်တန်သည်။

As noted, each of the four Gospels makes its own distinctive contribution to the Gospel story, and thus to a harmony of the Gospels. Acquaintance with the particular characteristics of the Gospels not only renders them individually more intelligible and meaningful, but contributes to a richer understanding and appreciation of the Gospel narrative as a whole. The following facts relating to each of the Gospels are particularly worthy of note in the construction of a harmony.

 

မဿဲ—ပထမဧဝံဂေလိ၏ရေးသားသူသည် ယေရှု၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ နောက်ဆုံးတစ်ဝက်ခန့်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဖြစ်ရပ်များကို မျက်မြင်သက်သေဖြစ်သည်။ ၎င်း၏အကောင့်သည် အလျားနှင့် ပြည့်စုံမှုတွင် လုကာနောက်သာ ဒုတိယဖြစ်သည်။ ပါဝင်သော ဧဝံဂေလိများ၏သဟဇာတတွင် ဖြစ်ရပ် ၁၇၉ ခုအနက်၊ မဿဲတွင် ၉၅ ခု (၅၃ ရာခိုင်နှုန်း) ရှိပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် ၁၄ ခုသည် သူနှင့်သီးသန့်ဖြစ်သည်။ မဿဲသည် ဖြစ်ရပ်များကို အကြောင်းအရာအလိုက် စုစည်းလေ့ရှိပြီး၊ ထို့ကြောင့် ၎င်း၏အကောင့်သည် တင်းကျပ်သော အချိန်စဉ်အတိုင်း မကြာခဏ သွေဖည်သွားသည်။ မဿဲသည် ယေရှု၏ တရားဒေသနာများနှင့် အခြားဟောပြောချက်များကို အဓိကဖော်ပြသူဖြစ်သည်၊ ဥပမာ- တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ (အခန်း ၅-၇)၊ တပည့်တော်ဆယ်နှစ်ပါးအား ညွှန်ကြားချက်များ (အခန်း ၁၀)၊ ပင်လယ်ကမ်းတရားဒေသနာ (အခန်း ၁၃)၊ ဗိမာန်တော်တွင် နောက်ဆုံးသင်ကြားရာနေ့ (အခန်း ၂၁-၂၂)၊ သခင်ယေရှု၏ပြန်လာခြင်း (အခန်း ၂၄-၂၅)။ မဿဲတွင် ဧဝံဂေလိရေးသားသူများမှ ဖော်ပြထားသော ဥပမာ ၄၀ အနက် ၂၁ ခုနှင့် အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ် ၃၅ အနက် ၂၀ ခုရှိသည်။

Matthew.—The author of the first Gospel was an eyewitness to events that occurred during approximately the last half of Jesus’ ministry. In length and completeness his account is second only to that of Luke. Of the 179 incidents in the accompanying Harmony of the Gospels, Matthew has 95, or 53 per cent, and of these 14 are exclusive with him. Matthew tends to group events in topical order, and as a result his account often deviates from strict chronological order. Matthew is pre-eminently the reporter of Jesus’ sermons and other discourses, such as the Sermon on the Mount (chs. 5 to 7), instruction given the Twelve (ch. 10), the Sermon by the Sea (ch. 13), the last day of teaching in the Temple (chs. 21; 22), and our Lord’s return (chs. 24; 25). Matthew has altogether 21 of the 40 parables narrated by the various Gospel writers, and 20 of the 35 miracles.

 

မာကု—သိရှိထားသလောက်၊ မာကုသည် ၎င်းဖော်ပြသော ဖြစ်ရပ်များ၏ မျက်မြင်သက်သေမဟုတ်ပါ။ ၎င်းသည် တမန်တော်ပေတရု၏ နှုတ်ဖြင့်ပြောပြချက်များမှ ခရစ်တော်၏ဘဝကို ဖော်ပြထားသည်ဟု ယေဘုယျယုံကြည်ကြသည် (စာမျက်နှာ ၁၇၈ ကိုကြည့်ပါ)။ မာကုသည် ဧဝံဂေလိသဟဇာတတွင် ဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ် ၁၇၉ အနက် ၇၉ ခု (၄၄ ရာခိုင်နှုန်းခန့်) ကို ဖော်ပြထားပြီး၊ ၎င်းသည် မဿဲနှင့် နီးကပ်စွာ ဖော်ပြထားသော်လည်း နေရာ၏ သုံးပုံနှစ်ပုံအောက်တွင်သာဖြစ်သည်။ မာကုသည် အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ် ၃၅ အနက် ၁၈ ခုနှင့် ဥပမာ ၄၀ အနက် ၆ ခုကိုသာ ဖော်ပြထားသည်။ မာကု၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ ယေရှုပြောခဲ့သည်များထက် ၎င်းပြုလုပ်ခဲ့သည်များကို ဖော်ပြရန်ဖြစ်သည်။ မာကု၏ဧဝံဂေလိသည် ပိုမိုတိကျသောအသုံးအနှုန်းမရှိပါက၊ ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ အကျဉ်းသုံးသပ်ဘဝဖြစ်ရပ်ဟု ခေါ်နိုင်သည်။ ၎င်းသည် မဿဲထက် ပိုမိုတိကျသော အချိန်စဉ်ပုံစံကို လိုက်နာသည်။ မဿဲနှင့် မာကု၏တူညီမှုသည် အထူးသတိပြုဖွယ်ဖြစ်သည်။ အလားတူ၊ မာကုသည် လုကာနှင့် တူညီမှုများစွာရှိသော်လည်း၊ မဿဲသည် မာကုနှင့်ထက် လုကာနှင့် တူညီမှုနည်းပါသည်။

Mark.—So far as is known, Mark was not an eyewitness of the events he describes. It is generally believed that he narrates the life of Christ as he heard it from the lips of the apostle Peter (see p. 178). Mark relates 79 of the 179 incidents listed in the accompanying Gospel Harmony (about 44 per cent), or nearly as many as Matthew, in less than two thirds of the space. Mark relates 18 of the 35 miracles, but only 6 of the 40 parables. Obviously it was Mark’s purpose to report what Jesus did rather than what He said. The Gospel according to Mark might, for lack of a more exact term, be called a brief biography of our Lord. It follows a much more precise chronological pattern than that of Matthew. The resemblance between Matthew and Mark is particularly striking. Similarly, Mark has much in common with Luke, but Matthew resembles Luke less than it does Mark.

 

လုကာ—လုကာက ၎င်းဖော်ပြသော ဖြစ်ရပ်များ၏ မျက်မြင်သက်သေမဟုတ်ကြောင်း အထူးဖော်ပြထားသည် (အခန်း ၁:၁-၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်း၏ဧဝံဂေလိသည် အခြားမည်သည့်ဧဝံဂေလိထက်မဆို ပိုမိုရှည်လျားပြီး ပြည့်စုံသည်။ သဟဇာတဖြစ်စေခြင်း၏ ဖြစ်ရပ် ၁၇၉ အနက်၊ လုကာတွင် ၁၁၈ ခု (၆၆ ရာခိုင်နှုန်းခန့်) ရှိပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် ၄၃ ခုသည် သူနှင့်သီးသန့်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ယေရှု၏ ငယ်စဉ်နှင့်ကလေးဘဝ (အခန်း ၁-၂) နှင့် ၎င်း၏ ပီရီယန်ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း (အခန်း ၉:၅၁-၁၈:၃၄) နှင့် အဓိကသက်ဆိုင်ပြီး၊ လုကာသည် ၎င်း၏နေရာ၏ ၃၁ ရာခိုင်နှုန်းကို ဤအပိုင်းအတွက် အသုံးပြုသည်။ ၎င်း၏အစီအစဉ်သည် မဿဲထက် ပိုမိုအချိန်စဉ်အတိုင်းဖြစ်သော်လည်း၊ မာကု သို့မဟုတ် အထူးသဖြင့် ယောဟန်ထက်မပိုပါ။ လုကာသည် ဥပမာ ၄၀ အနက် ၂၆ ခုနှင့် အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ် ၃၅ အနက် ၂၀ ခုကို ဖော်ပြထားသည် (စာမျက်နှာ ၁၉၂ ကိုကြည့်ပါ)။ သမိုင်းအမြင်အရ၊ လုကာသည် ပထမဧဝံဂေလိနှစ်ခု သို့မဟုတ် ယောဟန်ထက်ပင် ပိုမိုပြည့်စုံပြီး ပြည့်ဝသည်။ လုကာသည် အလျား၊ ပြည့်စုံမှု၊ ထူးခြားမှု၊ ဖော်ပြထားသော အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်များနှင့် ဥပမာများ၏ အရေအတွက်တွင် ပထမနေရာတွင်ရှိသည်။

Luke.—As Luke specifically states (see on ch. 1:1–4), he was not an eyewitness of the events he describes. His Gospel is both longer and more complete than any of the others. Of the 179 incidents in the Harmony outline, Luke has 118, or about 66 per cent. Of these, 43 incidents are exclusive with Luke. They are concerned mostly with the infancy and childhood of Jesus (chs. 1; 2), and with the period of His Peraean ministry (chs. 9:51 to 18:34), to which Luke devotes 31 per cent of his space. His order is more nearly chronological than that of Matthew, but not so much so as that of Mark or, more especially, that of John. Luke reports 26 of the 40 parables, and 20 of the 35 miracles (see p. 192). From a historical point of view Luke is more full and complete than either of the first two Gospels, and, for that matter, than John. Luke stands first in length, in completeness, in uniqueness, and in the number of miracles and parables reported.

 

ယောဟန်—ယောဟန်၏ဧဝံဂေလိသည် အကျယ်အဝန်းနှင့် အကြောင်းအမျိုးမျိုးတွင် ဆိုင်နော့ပ်တစ်ဧဝံဂေလိများနှင့် လုံးဝကွဲပြားသည်။ စတုတ္ထဧဝံဂေလိ၏ရေးသားသူသည် ယေရှု၏ဘဝနှင့် ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းကို အစမှအဆုံးထိ မျက်မြင်သက်သေဖြစ်သော်လည်း၊ သဟဇာတဖြစ်စေခြင်း၏ ဖြစ်ရပ် ၁၇၉ အနက် ၄၈ ခု (၂၇ ရာခိုင်နှုန်း) ကိုသာ ဖော်ပြထားပြီး၊ အခြားသူများထက် များစွာနည်းပါသည် (အခန်း ၂၀:၃၀-၃၁; ၂၁:၂၅ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော်၊ ဤ ၄၈ ခုအနက် ၃၁ ခုသည် သူနှင့်သီးသန့်ဖြစ်သည်။ ယောဟန်၏မှတ်တမ်းမရှိပါက၊ ယေရှု၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ပထမနှစ်နှင့်ပတ်သက်၍ အချက်အလက်အနည်းငယ်သာ သို့မဟုတ် လုံးဝမရှိချေ၊ ၎င်းသည် ယုဒယတွင် အဓိကအသုံးပြုခဲ့သည်။ ထို့ထက်ပို၍အရေးကြီးသည်မှာ၊ ယောဟန်သည် ဧဝံဂေလိရေးသားသူများအနက် တစ်ဦးတည်းသော အစမှအဆုံးထိ တင်းကျပ်စွာ အချိန်စဉ်အတိုင်း လိုက်နာပြီး၊ ယေရှု၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ခန့်မှန်းကာလအလျားကို ဆုံးဖြတ်နိုင်သည့် မူဘောင်တစ်ခုကို ပေးထားသည် (အောက်တွင် အပိုင်း II ကိုကြည့်ပါ)။

John.—In scope and content the Gospel of John is almost altogether different from the Synoptic Gospels. Although the writer of the fourth Gospel was an eyewitness of the life and ministry of Jesus from beginning to end, he mentions only 48 of the 179 incidents listed in the Harmony outline (27 per cent), far less than any of the others (see chs. 20:30, 31; 21:25). Nevertheless, of these 48 incidents 31 are exclusive with him. Without the record given by John we would have little or no information concerning the first year of Jesus’ ministry, devoted largely to Judea. More important yet, John, alone among the gospel writers, follows a strictly chronological sequence from beginning to end and provides a framework by which it is possible to determine the approximate length of Jesus’ ministry (see sec. II below).

 

ယေရှု၏ဘဝနှင့် ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ တစ်ခုလုံးကို ရှင်းလင်းစွာ စိတ်ထဲထားပြီး၊ ယောဟန်သည် အဓိကအားဖြင့် အလှည့်အပြောင်းများနှင့် အကျပ်အတည်းများကို အမှတ်အသားပြုသော ဖြစ်ရပ်များကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ သို့သော်၊ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုစီတွင်၊ ၎င်းသည် ဖြစ်ရပ်ထက် ဆက်စပ်ဟောပြောချက်များမှ ဖော်ပြသော ဖြစ်ရပ်၏အရေးပါမှုကို ပိုမိုစိတ်ဝင်စားသည်။ မဿဲကဲ့သို့ပင်၊ ထပ်နေခြင်းမရှိဘဲ၊ ယောဟန်သည် ဟောပြောချက်များကို အတော်အတန်ရှည်လျားစွာ ဖော်ပြထားသည်။ သို့သော်၊ မဿဲဖော်ပြသော ဟောပြောချက်များသည် အဓိကအားဖြင့် ကောင်းကင်နိုင်ငံတော်နှင့် ၎င်း၏လူများ၏သဘာဝနှင့်သက်ဆိုင်ပြီး၊ ယောဟန်၏ဟောပြောချက်များသည် ယေရှုအား ဘုရားသခင်၏သားအဖြစ် လူ့ဇာတိခံယူခြင်းနှင့် ၎င်း၏လောကီကာလရည်ရွယ်ချက်နှင့် သက်ဆိုင်သည်။ ယောဟန်သည် မဿဲကဲ့သို့ တရားဒေသနာဖော်ပြသူ၊ မာကုကဲ့သို့ ဘဝဖြစ်ရပ်ရေးသားသူ၊ လုကာကဲ့သို့ သမိုင်းပညာရှင်မဟုတ်ပါ။ ၎င်းသည် ယေရှုခရစ်တော်ကို ဘုရားသခင်၏သားအဖြစ် လူ့ဇာတိခံယူသူအဖြစ် ဖော်ပြရန် ဝိညာဉ်ရေးရာလှုံ့ဆော်မှုဖြင့် ဦးဆောင်ခဲ့သော ဓမ္မပညာရှင်ဖြစ်သည်။

With the entire scope of Jesus’ life and ministry vividly in mind, John selected, primarily, those incidents that mark turning points and crises. But in each instance he shows greater interest in the significance of the event—as reflected each time by an accompanying discourse—than in the event itself. Like Matthew, though without duplication, John reports various discourses at considerable length; however, those reported by Matthew deal primarily with the kingdom of heaven and the character of its subjects, whereas those of John are concerned almost exclusively with Jesus’ nature as the incarnate Son of God and with the purpose of His earthly mission. John is not so much a sermon reporter like Matthew, or a biographer like Mark, or a historian like Luke. He is pre-eminently a theologian, whose inspired insight led him to set Jesus Christ forth as the incarnate Son of God.

 

ဧဝံဂေလိများနှင့်ပတ်သက်သော နောက်ထပ်အချက်အလက်များအတွက် ဧဝံဂေလိတစ်ခုစီ၏ နိဒါန်းကို ကြည့်ပါ။ ဧဝံဂေလိများအကြား ဆက်ဆံရေးနှင့်ပတ်သက်သော သီအိုရီအချို့ကို ဆွေးနွေးရန်အတွက် စာမျက်နှာ ၁၇၅-၁၇၉ ကိုကြည့်ပါ။

For further information concerning the Gospels see the Introduction to each. For a discussion of certain theories concerning the relationship of the Gospels to each other see pp. 175-179.

 

ဧဝံဂေလိများ၏သဟဇာတဖြစ်စေခြင်းအတွက် အရေးကြီးသောအချက်အလက်များကို အောက်ပါအတိုင်း နှိုင်းယှဉ်နိုင်သည်-

Data significant to the construction of a harmony of the Gospels may be compared thus: -

	မဿဲ	မာကု	လုကာ	ယောဟန်
၁. အလျား (စာမျက်နှာ၊ အောက်စဖို့ဒ်ထုတ်ဝေမှု T 5 51 064)	၃၈.၅၂	၂၄.၅၄	၄၁.၀၁	၃၀.၀၃
၂. ဖြစ်ရပ်များ၏ပြည့်စုံမှု (သဟဇာတဖြစ်စေခြင်းတွင် ဖြစ်ရပ် ၁၇၉ ခုအပေါ်အခြေခံ၍)
ဖြစ်ရပ်အရေအတွက်	၉၅	၇၉	၁၁၈	၄၈
စုစုပေါင်း၏ ရာခိုင်နှုန်း	၅၃	၄၄	၆၆	၂၇
၃. သီးသန့်ဖော်ပြထားသော အပိုင်းများ (သဟဇာတဖြစ်စေခြင်းတွင် ဖြစ်ရပ် ၁၇၉ ခုအနက်)
အပိုင်းအရေအတွက်	၁၄	၁	၄၃	၃၁
စုစုပေါင်း၏ ရာခိုင်နှုန်း	၈	၁	၂၄	၁၇
၄. အချိန်စဉ်တိကျမှု (အချိန်စဉ်အတိုင်း ပေါ်ပေါက်သော ဖြစ်ရပ်များ၏ ရာခိုင်နှုန်း)	၈၈	၉၆	၉၄	၁၀၀
၅. ဖော်ပြထားသော ဥပမာအရေအတွက် (၄၀ ခုအနက်)	၂၁	၆	၂၆	၀
၆. ဖော်ပြထားသော အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်အရေအတွက် (၃၅ ခုအနက်)	၂၀	၁၈	၂၀	၈

 

	Matthew	Mark	Luke	John
1. Length in pages (Oxford edition T 5 51 064) . . . .	38.52	24.54	41.01	30.03*
2. Completeness of coverage (based on the 179 in–
cidents in the accompanying Harmony):
Number of incidents . . . . . . . . . . . . . . .	952	793	1181	484
Per cent of total . . . . . . . . . . . . . . . . . .	53	44	66	27
3. Sections reported exclusively (of the 179 in the
accompanying Harmony):
Number of sections . . . . . . . . . . . . . . . .	143	14	431	312
Per cent of total . . . . . . . . . . . . . . . . . .	8	1	24	17
4. Chronological precision (per cent of incidents ap–
pearing in chronological order)† . . . . . . . . . . . . .	884	962	943	1001
5. Number of parables reported (out of 40) . . . . . . .	212	63	261	04
6. Number of miracles reported (out of 35) . . . . . . .	201	183	201	84

 

 

 

II. ယောဟန်၏ဧဝံဂေလိ၏ အချိန်စဉ်

II. Chronology of the Gospel of John

 

ယောဟန်၏ဧဝံဂေလိ၏ အချိန်စဉ်တိကျမှုသည် သဟဇာတဖြစ်စေခြင်း၏ အခြေခံမူဘောင်ကို ပေးထားသည်။ ဆိုင်နော့ပ်တစ်ဧဝံဂေလိများ—ပထမဧဝံဂေလိသုံးခု—အနက်၊ မာကုသည် ဖြစ်ရပ်များ၏ အချိန်စဉ်အတိုင်း အနီးကပ်ဆုံးအစီအစဉ်ကို တင်ပြထားပြီး၊ ယောဟန်မဖော်ပြသော ဖြစ်ရပ်များအတွက် မာကု၏အစီအစဉ်ကို များသောအားဖြင့် လိုက်နာသည်။ မဿဲသည် မာကုနှင့် ကွဲပြားသည့်နေရာတွင်၊ လုကာမှ အတည်ပြုထားသော အစီအစဉ်ကို ဦးစားပေးနိုင်သည်။ ဧဝံဂေလိများ၏ အချိန်စဉ်သည် လုံးဝရှင်းလင်းမှုမရှိသည့်နေရာတွင်၊ The Desire of Ages တွင် ဖော်ပြထားသော သို့မဟုတ် အကြံပြုထားသော အစီအစဉ်ကို လိုက်နာသည်။ အချိန်စဉ်မသေချာသော အသေးစားဖြစ်ရပ်များစွာကို သက်သေအကြောင်းအမျိုးမျိုးအပေါ်အခြေခံ၍ ယာယီအနေဖြင့် နေရာသတ်မှတ်ထားသည်။ ဤသဟဇာတဖြစ်စေခြင်းဖြင့် ကိုယ်စားပြုသော ဖြစ်ရပ်များ၏ အခြေခံပုံစံသည် အကြမ်းဖျင်းတည်ထောင်ထားသော်လည်း၊ ဤအသေးစားဖြစ်ရပ်များစွာ၏ နေရာသတ်မှတ်မှုသည် ယာယီသာဖြစ်သည်ကို သတိပြုရန်အရေးကြီးသည်။ သဟဇာတဖြစ်စေခြင်းတွင် လိုက်နာသော ခရစ်ယာန်ခေတ်မင်းစွဲရက်စွဲအတွက် စာမျက်နှာ ၂၄၀-၂၅၄ ကိုကြည့်ပါ။

The chronological precision of the Gospel of John provides the basic framework for the construction of a harmony. Among the Synoptics—the first three Gospels—Mark presents the most nearly chronological order of events, and for incidents not reported by John the order in Mark is therefore usually followed. Where Matthew differs from Mark, preference may be given to the order confirmed by Luke. Where the chronology of the Gospels themselves is not altogether clear, sequence as stated or implied in The Desire of Ages is followed. Numerous minor incidents whose chronological setting is not certain have been tentatively assigned a position on the basis of circumstantial evidence. It is important to remember that while the fundamental pattern of events as represented by this Harmony is fairly well established, the assignment of a place to many of these minor incidents is only tentative. For Christian Era dating followed in the Harmony, see pp. 240-254.

 

ယောဟန်၏ခရစ်ဝင်ကျမ်းသည် ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၏ ညှိနှိုင်းမှုတစ်ခုဖန်တီးရာတွင် အရေးပါသောကြောင့်၊ ဤစတုတ္ထခရစ်ဝင်ကျမ်းမှ အောက်ပါအချက်အလက်များကို အထူးသတိပြုရန်လိုအပ်သည်။

In view of the importance of the Gospel of John in the construction of a harmony of the Gospels, the following data provided by the fourth Gospel are particularly to be noted:

 

ယောဟန်သည် ပသခါပွဲသုံးကြိမ် (အခန်း ၂:၁၃၊ ၆:၄၊ ၁၃:၁) နှင့် အမည်မဖော်ပြထားသော “ယုဒလူတို့၏ပွဲတော်” တစ်ခု (အခန်း ၅:၁) ကို ဖော်ပြထားသည်။ နောက်ဆုံးပွဲတော်ကို ယုဒလူတို့၏ ပွဲတော်အမျိုးမျိုးနှင့် ချိတ်ဆက်ဖော်ပြခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းကို ယေရှု၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ဒုတိယပသခါပွဲအဖြစ် ယူဆရန် ပိုမိုသင့်လျော်ပုံရသည် (ခရစ်တော်၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ကြာချိန်၊ စာမျက်နှာ ၂၄၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့်၊ ယောဟန်သည် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်သော ပသခါပွဲလေးခုတွင် ဖြစ်ရပ်များကို မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ယေရှုသည် ပထမပသခါပွဲမတိုင်မီ လပေါင်းများစွာ ဗတ္တိဇံခံခဲ့ပြီး၊ သူ၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ကြာချိန်သည် အနှစ်သုံးနှစ်ခွဲခန့်ဖြစ်သည်။ ဤဝေဖန်သုံးသပ်ချက်မှ ယာယီခရီနိုလိုဂျီအရ၊ ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းတွင် ပသခါပွဲလေးခုသည် အေဒီ ၂၈၊ ၂၉၊ ၃၀၊ ၃၁ ဖြစ်သည်။

John identifies three Passovers (chs. 2:13; 6:4; 13:1) and an unnamed “feast of the Jews” (ch. 5:1). Although the latter has been identified with various Jewish feasts, it seems preferable to consider it a Passover, the second of Jesus’ ministry (see p. 247;The Duration of Christ’s Ministry). Thus, John records incidents at four successive Passover festivals. Jesus was baptized several months prior to the first of these Passovers, and the length of His ministry was therefore approximately three and a half years. According to the tentative chronology adopted by this commentary, the four Passovers of the ministry of our Lord were those of a.d. 28, 29, 30, 31.

 

အေဒီ ၂၈ ၏ ပသခါပွဲသည် ယေရှု၏ ဗတ္တိဇံခံပြီးနောက် ယေရုဆလင်သို့ ပထမဆုံးလည်ပတ်သည့်အခါဖြစ်ပုံရသည် (ယောဟန် ၂:၁၁-၁၃ ကိုကြည့်ပါ၊ cf. DA ၁၅၄၊ ၁၆၁)၊ အကြောင်းမှာ ဤပွဲတော်တွင် သူသည် မေရှိယအဖြစ် သူ၏တာဝန်ကို ကြေညာပြီး သူ၏အလုပ်ကို စတင်ခဲ့သည် (DA ၁၆၁)။ ယောဟန် ၅ ၏ ဖြစ်ရပ်များသည် သူ၏ “ယေရုဆလင်သို့ ဒုတိယအကြိမ်လည်ပတ်ခြင်း” တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ဆိုသည် (MB ၂)။ ထို့ပြင်၊ ယောဟန် ၆ ၏ ဖြစ်ရပ်များသည် ပသခါပွဲရာသီနှင့် ဆက်စပ်နေပြီး (အခန်းကြီး ၆:၄)၊ ယောဟန် ၅ ၏ ဖြစ်ရပ်များပြီးနောက် တစ်နှစ်အကြာတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည် (DA ၃၉၃၊ ၂၁၃ ကိုကြည့်ပါ၊ cf. ၂၃၁၊ ၂၃၂)။ အေဒီ ၂၉ ၏ ပသခါပွဲမှ အေဒီ ၃၀ ၏ ဆောင်းဦးရာသီတွင်ကျင်းပသော တဲတော်ပွဲတော်အထိ၊ ယေရှုသည် အမျိုးသားပွဲတော်များကို မတက်ရောက်ခဲ့ပေ (ယောဟန် ၆:၄၊ cf. အခန်းကြီး ၇:၁၊ ၂၊ DA ၄၅၀၊ ၄၅၁)၊ ထို့ကြောင့် အေဒီ ၃၀ ၏ ပသခါပွဲတွင် မရှိခဲ့ပေ (DA ၃၉၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ဗတ္တိဇံခံခြင်းမှ အေဒီ ၃၀ ၏ တဲတော်ပွဲတော်အထိ အနှစ်သုံးနှစ်ကြာခဲ့ပြီး၊ ဗတ္တိဇံခံခြင်းမှ နောက်ဆုံးပသခါပွဲအထိ အနှစ်သုံးနှစ်ခွဲကြာခဲ့သည် (DA ၂၃၃၊ cf. ၅၀၆၊ ၅၄၁၊ ၆၆၄)။ ထို့ပြင်၊ ပထမပသခါပွဲ (အေဒီ ၂၈) နှင့် နောက်ဆုံးပသခါပွဲ (အေဒီ ၃၁) အကြား အနှစ်သုံးနှစ်ကြာခဲ့သည် (DA ၅၉၁၊ ၅၉၃၊ cf. ၁၆၁)။

The Passover of a.d. 28 seems to have been the occasion of Jesus’ first visit to Jerusalem after His baptism (see John 2:11–13; cf. DA 154, 161), for it was at this feast that He announced His mission as the Messiah and entered upon His work (DA 161). The incidents of John 5 are said to have taken place at His “second visit to Jerusalem” (MB 2). Furthermore, events of ch. 6, which John identifies with the Passover season (v. 4), occurred one year after those of ch. 5 (see DA 393, 213; cf. 231, 232). From the Passover of a.d. 29 to the Feast of Tabernacles in the autumn of a.d. 30 Jesus attended none of the national festivals (John 6:4; cf. ch. 7:1, 2; DA 450, 451), and was therefore absent from the Passover of a.d. 30 (see DA 395). Some three years elapsed between the baptism and the Feast of Tabernacles of a.d. 30 (DA 467), and 3 1/2 years between the baptism and the final Passover (DA 233; cf. 506, 541, 664). Also, three years elapsed between the first and last Passover, those of a.d. 28 and 31 (DA 591, 593; cf. 161).

 

ယောဟန်မှ ဖော်ပြထားသော ယုဒယဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းကို ဆီနော့ပ်တစ်ရေးသားသူများမှ ဖော်ပြထားသော ဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းနှင့် ဆက်စပ်ရန်၊ ဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း စတင်ခဲ့သည့်အချိန်ကို သိရှိရန်လိုအပ်သည်။ အချို့က ၎င်းကို အေဒီ ၂၈ ၏ ဆောင်းဦးရာသီဟု သတ်မှတ်ကြပြီး၊ အချို့က အေဒီ ၂၉ ၏ နွေဦးရာသီ၊ ပသခါပွဲပြီးနောက်ဟု သတ်မှတ်ကြသည်။ လုကာ ၄ ၏ ထပ်ဆောင်းမှတ်စုတွင် တင်ပြထားသော သက်သေများအပေါ် အခြေခံ၍၊ ဤဝေဖန်သုံးသပ်ချက်သည် ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ ဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ တရားဝင်စတင်မှုကို အေဒီ ၂၉ ၏ နွေဦးနှောင်းပိုင်းဟု ယာယီသတ်မှတ်ထားသည်။

In order to correlate the Judean ministry reported by John with the Galilean ministry reported by the synoptic writers, it is necessary to ascertain the time when the Galilean ministry began. Some assign this to the autumn of a.d. 28 and others to the spring of a.d. 29, after the Passover. On the basis of evidence presented in the Additional Note on Luke 4 this commentary tentatively assigns the formal opening of the Galilean ministry of our Lord to the late spring of a.d. 29.

 

အေဒီ ၂၈ နှင့် ၂၉ ၏ ပသခါပွဲများအကြားကာလသည် ယုဒယတွင် အဓိကအားဖြင့် အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ အေဒီ ၂၉ နှင့် ၃၀ ၏ ပသခါပွဲများအကြားကာလသည် ဂါလိလဲတွင် လုံးဝနီးပါးအသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ အေဒီ ၃၀ နှင့် ၃၁ ၏ ပသခါပွဲများအကြားကာလသည် ဂါလိလဲနှင့်နယ်စပ်ဒေသများ၊ ဆမာရိ၊ နှင့် ပီရီယာတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဤပြဿနာနှင့်ပတ်သက်သော နောက်ထပ်အချက်အလက်များအတွက်၊ ခရစ်တော်၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ကြာချိန်၊ ဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ စတင်မှု၊ နှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းတို့ကို ကြည့်ပါ။

The period between the Passovers of a.d. 28 and 29 was devoted largely to Judea, that between the Passovers of a.d. 29 and 30 almost exclusively to Galilee, and that between the Passovers of a.d. 30 and 31 to regions bordering on Galilee, to Samaria, and to Peraea. For further information on this problem see, The Duration of Christ’s Ministry , the Opening of the Galilean Ministry, and The Ministry of Our Lord.

 

 

III. ခရစ်ဝင်ကျမ်းညှိနှိုင်းမှုနှင့် ၎င်း၏အသုံးပြုမှု

III. The Gospel Harmony and Its Use

 

ခရစ်ဝင်ကျမ်းများအပေါ် ဝေဖန်သုံးသပ်ချက်အများစုသည် ခရစ်ဝင်ကျမ်းတစ်ခုချင်းစီအပေါ် အနည်းနှင့်အများ မှတ်ချက်ပေးကြသည်။ အချို့မှာ ညှိနှိုင်းမှုပုံစံကို လိုက်နာပြီး၊ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုချင်းစီအပေါ် တစ်ကြိမ်သာ မှတ်ချက်ပေးသည်။ ဤဝေဖန်သုံးသပ်ချက်သည် ဖြစ်ရပ်တစ်ခုချင်းစီအပေါ် အဓိကမှတ်ချက်ကို ၎င်းကို အပြည့်အဝဆုံးဖော်ပြထားသော ခရစ်ဝင်ကျမ်းနှင့်ဆက်စပ်ပြီး ပေးထားသည်။ အခြားခရစ်ဝင်ကျမ်းများရှိ ထပ်တူအကောင့်များအပေါ် မှတ်ချက်သည် ထပ်ဆောင်းဇာတ်ကြောင်းအသေးစိတ်နှင့် ဘာသာစကားနှင့် စာသားဆိုင်ရာ ပြဿနာများသို့ ကန့်သတ်ထားသည်။ တူညီသော ဖြစ်ရပ်တစ်ခု၏ ခရစ်ဝင်ကျမ်းအကောင့်များသည် အနီးစပ်ဆုံးတူညီပါက၊ မှတ်ချက်သည် ယေဘုယျအားဖြင့် မဿဲအပေါ်တွင် ပေးထားသည်။ တူညီသော ဖြစ်ရပ်တစ်ခု၏ ခရစ်ဝင်ကျမ်းနှစ်ခု၏ ဖော်ပြချက်များသည် ကွဲပြားမှုများစွာရှိပါက၊ အဓိကမှတ်ချက်သည် နှစ်ခုစလုံးတွင် ပေါ်ထွက်လာသည်။

Most commentaries on the Gospels comment more or less at length on each Gospel; others follow a harmonistic arrangement, commenting once on each incident. This commentary gives major comment on each incident in connection with the Gospel that reports it most fully. Comment on parallel accounts in the other Gospels is limited to additional narrative details and linguistic and textual problems that occur there. Where the various accounts of the same incident are approximately equivalent, comment is generally given on that of Matthew. Where two Gospel reports of the same incident are marked by extensive differences, major comment appears on both.

 

ဥပမာအားဖြင့်၊ အိမ်မိုးပေါ်မှ လျှောချခံရသော လူသနားတစ်ဦး၏ ဇာတ်လမ်းသည် ဆီနော့ပ်တစ်သုံးခုစလုံးတွင် ပေါ်ထွက်လာသော်လည်း၊ ဖြစ်ရပ်အပေါ် အဓိကမှတ်ချက်သည် မာကုရှိ အကောင့်အတွက်သာ ပေးထားပြီး၊ လုကာတွင် အကန့်အသတ်ဖြင့် မှတ်ချက်ပေးထားပြီး၊ မဿဲတွင် မှတ်ချက်မပေးထားပေ။ လုကာရှိ မှတ်ချက်သည် မာကုမှ မဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ်၏ အသေးစိတ်အချက်များသို့ ကန့်သတ်ထားသည်။ မာကု ၂:၁ တွင် ဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ်အပေါ် မှတ်ချက်သို့ လှည့်ကြည့်ပါက၊ အောက်ပါမှတ်တမ်းကို တွေ့ရမည်။

ထပ်မံဝင်ရောက်လာသည်။ [အိမ်မိုးပေါ်မှ လျှောချခံရသော လူသနားတစ်ဦး၊ မာကု ၂:၁-၁၂ = မဿဲ ၉:၂-၈ = လုကာ ၅:၁၇-၂၆။ အဓိကမှတ်ချက်။ မာကု။ အစောပိုင်းဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းကို ကြည့်ပါ၊ ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၊ အံ့ဖွယ်များအပေါ် စာမျက်နှာ ၂၀၈-၂၁၃ ကို ကြည့်ပါ။]

For instance, the story of the paralytic lowered through the roof appears in all three of the Synoptics, but major comment on the incident is given only for the account in Mark, limited comment in Luke, and none in Matthew. Comment in Luke is restricted to details of the incident not given by Mark. Turning to comment on the incident as reported in Mark 2:1, the reader will find the following entry:1. Again he entered. [The Paralytic Lowered Through the Roof, Mark 2:1–12=Matt. 9:2–8=Luke 5:17–26. Major comment: Mark. See Early Galilean Ministry; The Ministry of Our Lord; on miracles pp. 208–213.]

 

ညီမျှခြင်းသင်္ကေတ (=) သည် မဿဲ၊ မာကု၊ နှင့် လုကာရှိ ဤဖြစ်ရပ်၏ ထပ်တူအကောင့်များကို ဖော်ပြသည်။ “အဓိကမှတ်ချက်။ မာကု” ဟူသော စကားရပ်သည် ဖြစ်ရပ်ကို မာကုတွင် အသေးစိတ်မှတ်ချက်ပေးထားကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ဖော်ပြထားသော မြေပုံသည် ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားရာနေရာကို ဖော်ပြပြီး၊ ဇယားသည် အခြားဖြစ်ရပ်များနှင့် ၎င်း၏ ခရီနိုလိုဂျီကယ်ဆက်နွယ်မှုကို ဖော်ပြသည်။ အံ့ဖွယ်များဆိုင်ရာ အပိုင်းသို့ ရည်ညွှန်းခြင်းသည် အံ့ဖွယ်များအပေါ် ယေဘုယျမှတ်ချက်နှင့် ဤအံ့ဖွယ်တစ်ခု၏ အခြားအံ့ဖွယ်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုကို ပေးလိမ့်မည်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၏ ညှိနှိုင်းမှု (စာမျက်နှာ ၁၉၇) တွင် ဤဖြစ်ရပ် (နံပါတ် ၄၀) သို့ ရည်ညွှန်းခြင်းဖြင့် နောက်ထပ်အထောက်အကူဖြစ်စေသော အချက်အလက်များကို ရရှိနိုင်သည်။

The equals sign (=) indicates parallel accounts of this incident in Matthew, Mark, and Luke. The expression, “Major comment: Mark,” indicates that the incident is there commented on at length. The map referred to indicates where the incident occurred, and the chart, its chronological relationship to other incidents. Reference to the section on miracles will provide helpful comment on miracles in general and an analysis of this particular miracle in comparison with others. Further helpful information may be had by turning to this incident (No. 40) in the Harmony of the Gospels (p. 197).

 

ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ ဘဝတွင် ဖြစ်ရပ်တစ်ခုချင်းစီအပေါ် အဓိကမှတ်ချက်နှင့် ဤဝေဖန်သုံးသပ်ချက်အတွဲတွင် ပေးထားသော ဆက်စပ်အချက်အလက်များအတွက်၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၏ ညှိနှိုင်းမှု စာမျက်နှာ ၁၉၆-၂၀၁ ကို ကြည့်ပါ။ ဤညှိနှိုင်းမှု၏ ဖန်တီးမှုတွင် လိုက်နာသော မူများကို ဖော်ပြချက်အတွက် စာမျက်နှာ ၁၉၀-၁၉၃ ကို ကြည့်ပါ။ ပါဝင်သော အခြေခံခရီနိုလိုဂျီကယ်ပြဿနာများကို ဆွေးနွေးရန် စာမျက်နှာ ၂၄၀-၂၆၄ ကို ကြည့်ပါ။ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုချင်းစီ၏ ခရီနိုလိုဂျီကယ်လေ့လာမှုအတွက်၊ ဖြစ်ရပ်အပေါ် အဓိကမှတ်ချက်ကို ကြည့်ပါ။ ညှိနှိုင်းမှုနှင့်အတူ ပြိုင်တူမြေပုံများနှင့် ဇယားများအတွက်၊ ယေရှု၏ မွေးဖွားခြင်း၊ ငယ်စဉ်ဘဝနှင့် လူငယ်ဘဝ၊ ဗတ္တိဇံခံခြင်းမှ ပထမပသခါပွဲအထိ အစောပိုင်းဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၊ အေဒီ ၂၈ ပထမပသခါပွဲမှ ယုဒယဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၊ အစောပိုင်းဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၊ အလယ်ဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၊ နောက်ဆုံးဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၊ အများပြည်သူဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းမှ အနားယူခြင်း၊ အစောပိုင်းပီရီယာဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၊ နောက်ဆုံးပီရီယာဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၊ ယေရှု၏ သစ္စာဖောက်ခြင်း၊ စစ်ဆေးခြင်းနှင့် လက်ဝါးကပ်တိုင်မှာ ရိုက်သတ်ခြင်း၊ ယေရုဆလင်တွင် နောက်ဆုံးဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၊ ထမြောက်ခြင်းနှင့် နောက်ဆက်တွဲဖြစ်ရပ်များ၊ ခရစ်တော်၏ဘဝအကျဉ်းချုပ်၊ ခရစ်တော်၏မွေးဖွားခြင်း၏ ယာယီခရီနိုလိုဂျီ၊ လုကာ ၃:၁၊ ၂ ၏ ခရီနိုလိုဂျီ၊ ဟေရော့များ၏ အုပ်စိုးမှု၊ ခရစ်တော်၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ကြာချိန်၊ ဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ စတင်မှု၊ ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၊ ပသခါပွဲနှင့်ဆက်စပ်သော လက်ဝါးကပ်တိုင်မှာ ရိုက်သ� Crowley, Trial and Crucifixion of Jesus, Closing Ministry at Jerusalem, The Resurrection and Subsequent Events, Synopsis of the Life of Christ, Suggestive Chronology of Christ’s Birth, Chronology of Luke 3:1, 2, Reigns of the Herods, Duration of Christ’s Ministry, Opening of the Galilean Ministry, Ministry of Our Lord, Crucifixion in Relation to the Passover, Passion Week, Resurrection to Ascension, Palestine Under the Herodians တို့ကို ကြည့်ပါ။ ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ ဥပမာများနှင့် အံ့ဖွယ်များကို နှိုင်းယှဉ်ဇယားများအတွက် စာမျက်နှာ ၂၀၅-၂၀၇ နှင့် ၂၁၀-၂၁၃ ကို ကြည့်ပါ။ ညှိနှိုင်းမှု၏ အညွှန်းအတွက် စာမျက်နှာ ၂၀၂၊ ၂၀၃ ကို ကြည့်ပါ။

For major comment on any incident in the life of our Lord and for related information provided in this volume of the commentary, see the Harmony of the Gospels on pp. 196-201. For a statement of the principles followed in the construction of this Harmony see pp. 190-193. For a discussion of the basic chronological problems involved see pp. 240-264. For a chronological study of each incident see major comment on the incident. For maps and charts paralleling the Harmony see The Nativity, Childhood and Youth of Jesus , Early Ministry and Baptism to First Passover, Judean Ministry from First Passover A.D. 28 , Early Galilean Ministry , Middle Galilean Ministry , Closing Galilean Ministry, Retirement from Public Ministry, Early Peraean Ministry, Closing Peraean Ministry, Betrayal, Trial and Crucifixion of Jesus, Closing Ministry at Jerusalem, The Resurrection and Subsequent Events  and a Synopsis of the Life of Christ, a Suggestive Chronology of Christ’s Birth, The Chronology of Luke 3:1, 2, The Reigns of the Herods, The Duration of Christ’s Ministry, the Opening of the Galilean Ministry, The Ministry of Our Lord, the Crucifixion In Relation To The Passover, the Passion Week, the Resurrection to Ascension, Palestine Under the Herodians, respectively. For comparative tables of the parables and miracles of our Lord see pp. 205-207 and 210-213, respectively. For an index to the Harmony see pp. 202, 203.

How to Use the Harmony of the Gospels.—The following illustration will assist the reader in making use of the Gospel Harmony. On p. 197 appears the entry: ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၏ ညှိနှိုင်းမှုကို အသုံးပြုနည်း

အောက်ပါဥပမာသည် ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၏ ညှိနှိုင်းမှုကို အသုံးပြုရာတွင် စာဖတ်သူအား အထောက်အကူဖြစ်စေလိမ့်မည်။ စာမျက်နှာ ၁၉၇ တွင် အောက်ပါမှတ်တမ်းကို တွေ့ရသည်။

နံပါတ်	ဖြစ်ရပ်	မြေပုံ	ဇယား	မဿဲ	မာကု	လုကာ	ယောဟန်
၅၂	မျက်မမြင်နှင့်ဆွံ့အ နတ်ဆိုးစွဲသူ၊ (M-၁၄)	၆	၇	၁၂:၂၂-၄၅	၃:၂၀-၃၀	၁၁:၁၄-၃၂
	ခွင့်မလွှတ်နိုင်သော အပြစ် (P-၁၅)

 

 

No.	Incident	Map	Chart	Matthew	Mark	Luke	John
52	A Blind and Dumb Demoniac; (M–14)	6	7	12:22-45	3:20-30	11:14-32
	The Unpardon– able Sin (P–15)

 

 

 

·  နံပါတ် ၃၂ (စာမျက်နှာ ၁၉၇ ထိပ်ပိုင်း) မတိုင်မီ ဖော်ပြထားသော ခေါင်းစဉ် IV. ဂါလိလဲတွင် ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း (ဒုတိယပသခါပွဲ၊ အေဒီ ၂၉—တတိယပသခါပွဲ၊ အေဒီ ၃၀) သည် နံပါတ် ၅၂ ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားခဲ့သော ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ကာလကို ဖော်ပြသည်။ ဖြစ်ရပ်၏ ပိုမိုနီးကပ်သော ဆက်တင်ကို နံပါတ် ၅၂ မတိုင်မီနှင့် နောက်လိုက်သော ညှိနှိုင်းမှုအပိုင်းများကို တစ်ချက်ကြည့်ခြင်းဖြင့် သိရှိနိုင်သည်။

·  1. A glance at the heading IV. Ministry in Galilee (Second Passover, A.D. 29—Third Passover, A.D. 30), preceding No. 32 (top of p. 197), indicates the period of our Lord’s ministry during which incident No. 52 occurred. The more immediate setting of the incident may be ascertained by a glance at the Harmony sections preceding and following No. 52.

 

·  “မျက်မမြင်နှင့်ဆွံ့အ နတ်ဆိုးစွဲသူ” ဟူသော ခေါင်းစဉ်သည် ဤဝေဖန်သုံးသပ်ချက်တစ်လျှောက် ဤဖြစ်ရပ်အတွက် စံပြဖြစ်သည်။ “ခွင့်မလွှတ်နိုင်သော အပြစ်” ဟူသော ထပ်ဆောင်းခေါင်းစဉ်သည် သီးခြားမှတ်တမ်းအဖြစ် မပေါ်ထွက်ခြင်းသည် ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ ဤအကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်သော ဟောပြောချက်သည် မျက်မမြင်နှင့်ဆွံ့အ နတ်ဆိုးစွဲသူ၏ ကုသခြင်းနှင့် နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ၎င်းတို့နှစ်ခုကို အတူတကွ လေ့လာသင့်သည်။

·  2. The title, “A Blind and Dumb Demoniac,” is standard for this incident throughout the commentary. That the additional title, “The Unpardonable Sin,” does not appear as a separate entry indicates that the discourse of our Lord on this subject was closely connected with the healing of the blind and dumb demoniac. The two should be studied together.

 

·  ဖြစ်ရပ်နောက်တွင် “M-၁၄” ဟူသော သတ်မှတ်ချက်သည် ဤဖြစ်ရပ်သည် အံ့ဖွယ်ဇယား၊ စာမျက်နှာ ၂၁၀-၂၁၃ တွင် နံပါတ် ၁၄ အဖြစ် ပေါ်ထွက်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ဤဇယားသည် တူညီသော အံ့ဖွယ်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်မှုကို လွယ်ကူစေပြီး၊ တူညီသော အချိန်ခန့်တွင် သို့မဟုတ် တူညီသော အခြေအနေများအောက်တွင် လုပ်ဆောင်ခဲ့သော အခြားအံ့ဖွယ်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်မှုကို လွယ်ကူစေသည်။ ဇယားသည် ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းတစ်ခုလုံးနှင့် အံ့ဖွယ်၏ ရည်ရွယ်ချက်ဆိုင်ရာ ဆက်နွယ်မှုနှင့်ပတ်သက်သော အချက်အလက်များကိုလည်း ပေးသည် (စာမျက်နှာ ၂၁၁ ကို ကြည့်ပါ)။

·  3. The designation “M-14” following the incident indicates that this incident appears as No. 14 in the table of miracles, pp. 210–213. This table facilitates a comparison with similar miracles and with other miracles performed at about the same time or under similar circumstances. The table also provides information concerning the purposeful relationship of the miracle to the ministry of our Lord as a whole (see p. 211).

 

·  ဖြစ်ရပ်နောက်တွင် “P-၁၅” ဟူသော သတ်မှတ်ချက်သည် ဥပမာဇယား၊ စာမျက်နှာ ၂၀၅-၂၀၇ တွင်၊ “ညစ်ညမ်းသော ဝိညာဉ်ခုနစ်ပါး” ဟူသော ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသော ဥပမာတစ်ခု (ညှိနှိုင်းမှု၏ နံပါတ် ၅၂ အတွက် ဖော်ပြထားသော ရည်ညွှန်းချက်များတွင် ပါဝင်သည်) သည် နံပါတ် ၁၅ အဖြစ် ပေါ်ထွက်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ဤဇယားသည် တူညီသော ဥပမာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်မှုကို လွယ်ကူစေပြီး၊ ဥပမာတစ်ခုချင်းစီမှ သရုပ်ပြသော အထူးအမှန်တရားအချက်များကို ဖော်ပြသည်။ ဥပမာ၏ ခေါင်းစဉ်သည် ညှိနှိုင်းမှုတွင် သီးခြားစာရင်းမထားပါက၊ ဥပမာဇယားသည် အဓိကမှတ်ချက်ကို မည်သည့်နေရာတွင် တွေ့ရမည်ကို ဖော်ပြသည်။ ကွင်းစကွင်းပိတ်ထဲရှိ ဥပမာနံပါတ်များ (နံပါတ် ၇၇၊ ၁၀၂ ကို ကြည့်ပါ) သည် ဤသတ်မှတ်ထားသော ဥပမာများသည် ညှိနှိုင်းမှုရည်ညွှန်းချက်များတွင် ပါဝင်သော ဥပမာများနှင့် တူညီသော်လည်း၊ တူညီသော အချိန်တွင် ပေးထားခြင်းမဟုတ်သောကြောင့် တူညီမှုမရှိကြောင်း ဖော်ပြသည်။

·  4. The designation “P-15” following the incident indicates that in the table of parables, pp. 205–207, one there entitled “Seven Unclean Spirits” (included in the references listed for No. 52 of the Harmony) appears as No. 15. This table facilitates comparison with similar parables and indicates the special points of truth illustrated by each parable. Where the title of the parable is not listed separately in the Harmony, as here, the table of parables indicates where major comment may be found. Bracketed parable numbers (see Nos. 77, 102) indicate that the parables so designated, while similar to those included in the Harmony references, were not given at the same time and are therefore not identical.

 

·  ကျမ်းစာရည်ညွှန်းချက်အတွက် မဿဲအတွက် အရိုးသားဖောင့်သည် ညှိနှိုင်းမှု၏ နံပါတ် ၅၂ ဖြစ်ရပ်အပေါ် အဓိကမှတ်ချက်သည် မဿဲတွင် ပေါ်ထွက်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ တူညီသော ဖြစ်ရပ်သည် မာကုနှင့် လုကာတွင်လည်း မှတ်တမ်းတင်ထားပြီး၊ ဖော်ပြထားသော ရည်ညွှန်းချက်များအရ၊ သို့သော် ထိုနေရာများတွင် မှတ်ချက်သည် မဿဲမှ မဖော်ပြထားသော သို့မဟုတ် မဿဲနှင့်ဆက်စပ်၍ မှတ်ချက်မပေးထားသော အသေးစိတ်အချက်များကိုသာ အကျုံးဝင်သည်။ မှတ်တမ်းမှ သိရှိရသည်မှာ၊ ယောဟန်သည် ဤဖြစ်ရပ်ကို လုံးဝမမှတ်တမ်းတင်ထားပေ။ ကွင်းစကွင်းပိတ်ရှိ ရည်ညွှန်းချက်များ (ညှိနှိုင်းမှု၏ နံပါတ် ၁၀၇၊ ၁၅၆ ကို ကြည့်ပါ) သည် ဤသတ်မှတ်ထားသော ကျမ်းပိုဒ်များသည် တူညီသော်လည်း၊ အခြားရည်ညွှန်းချက်များဖြင့် သတ်မှတ်ထားသော ကျမ်းပိုဒ်များနှင့် တင်းကျပ်စွာ ထပ်တူမဟုတ်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။

·  5. Boldface type for the Scripture reference to Matthew indicates that major comment on the incident of No. 52 of the Harmony appears there. The same incident is also recorded in Mark and Luke, as the references given indicate, but comment there covers only details not mentioned by, or commented on in connection with, Matthew. As may be inferred from the entry, John does not record the incident at all. Bracketed references (see Nos. 107, 156 of the Harmony) indicate that the passages so designated, while similar, are not strictly parallel to those designated by the other references.

 

·  “မြေပုံ” ခေါင်းစဉ်အောက်ရှိ နံပါတ် “၆” သည် ညှိနှိုင်းမှု၏ နံပါတ် ၅၂ ဖြစ်ရပ်သည် အလယ်ဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ မြေပုံပေါ်တွင် ပေါ်ထွက်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ အလယ်ဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းသည် ဖြစ်ရပ်၏ ပထဝီဝင်ဆက်တင်ကို သိရှိသလောက် ရှင်းလင်းစေပြီး၊ မတိုင်မီနှင့် နောက်လိုက်သော ဖြစ်ရပ်များနှင့် ၎င်း၏ ဆက်နွယ်မှုကို ပြသသည်။ ကွင်းစကွင်းပိတ်ထဲရှိ မြေပုံနံပါတ်များ၊ ဥပမာ ညှိနှိုင်းမှု၏ နံပါတ် ၅၅ ကဲ့သို့၊ ဤအပိုင်း၏ ဖြစ်ရပ်၏ ပထဝီဝင်နှင့် ခရီနိုလိုဂျီကယ်ဆက်တင်ကို အလယ်ဂါလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းမှ သိရှိနိုင်သော်လည်း၊ ၎င်းကို မြေပုံပေါ်တွင် သတ်မှတ်စာရင်းမထားကြောင်း ဖော်ပြသည်။

·  6. The number “6” in the column headed “Map” indicates that incident No. 52 of the Harmony appears on the map of the Middle Galilean Ministry). The Middle Galilean Ministry  clarifies the geographical setting of the incident, in so far as this is known, and shows its relationship to preceding and following incidents. Bracketed map numbers, as in No. 55 of the Harmony, indicate that the geographical and chronological setting of the incident of that section may be ascertained from the Middle Galilean Ministry, but that it is not specifically listed on the map.

 

“ဇယား” ခေါင်းစဉ်အောက်ရှိ နံပါတ် “၇” သည် ညှိနှိုင်းမှု၏ နံပါတ် ၅၂ ဖြစ်ရပ်သည် ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ဇယားစီးရီးတွင် (စာမျက်နှာ ၂၂၇-၂၃၄ ကို ကြည့်ပါ) ပေါ်ထွက်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ကွင်းစကွင်းပိတ်ထဲရှိ ဇယားနံပါတ်များ၊ ဥပမာ ညှိနှိုင်းမှု၏ နံပါတ် ၁၇၇ ကဲ့သို့၊ နံပါတ် ၁၇၇ ဖြစ်ရပ်၏ ခရီနိုလိုဂျီကယ်ဆက်တင်ကို ထမြောက်ခြင်းမှ ကောင်းကင်တက်ခြင်းအထိ ဇယားနှင့် မဿဲ ၂၈:၁၆ အပေါ် မှတ်ချက်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ခြင်းဖြင့် သိရှိနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။

7. The number “7” in the column headed “Chart” indicates that incident No. 52 of the Harmony appears in The Ministry of Our Lord  of the series of charts on the life and ministry of our Lord (see pp. 227-234). Bracketed chart numbers, as in No. 177 of the Harmony, indicate that the chronological setting of incident No. 177 is not specifically listed there, but may be ascertained by a comparison of the chart,Resurrection to Ascension , with comment on Matt. 28:16. ဧဝံဂလိများ၏ သဟဇာတဖြစ်မှု

I. မွေးဖွားခြင်းမှ အရွယ်ရောက်ခြင်းအထိ (ဘီစီ ၅ နှစ် ဆောင်းဦးမှ အေဒီ ၂၇ ဆောင်းဦးအထိ)

နံပါတ်	ဖြစ်ရပ်	မြေပုံ*	ဇယား*	မဿဲ	မာကု	လုကာ	ယောဟန်
၁	ယောဟန်၏ဧဝံဂလိအတွက် နိဒါန်း	-	-	-	-	-	၁:၁-၁၈
၂	လုကာ၏ဧဝံဂလိအတွက် နိဒါန်း	-	-	-	-	၁:၁-၄	-
၃	ယေရှု၏လူ့ဘိုးဘွားများ	-	-	၁:၁-၁၇	-	၃:၂၃ခ-၃၈	-
၄	ဇာခရိအား ကြေညာခြင်း	၁	၁	-	-	၁:၅-၂၅	-
၅	မာရိအား ကြေညာခြင်း	၁	၁	-	-	၁:၂၆-၃၈	-
၆	မာရိ၏ ဧလိဇဘက်ထံ သွားရောက်ခြင်း	၁	-	-	-	၁:၃၉-၅၆	-
၇	ဗတ္တိဇံယောဟန်၏ မွေးဖွားခြင်း	၁	၁	-	-	၁:၅၇-၈၀	-
၈	ယောသပ်ထံ ကြေညာခြင်း၊ သူ၏ထိမ်းမြားခြင်း	၁	[၁]	၁:၁၈-၂၅	-	-	-
၉	ယေရှု၏ မွေးဖွားခြင်း	၁	၂, ၁၁	-	-	၂:၁-၇	-
၁၀	သိုးထိန်းများထံ ကြေညာခြင်း	၁	-	-	-	၂:၈-၂၀	-
၁၁	အရေဖျားလှီးခြင်း	-	-	-	-	၂:၂၁	-
၁၂	ဗိမာန်တော်တွင် တင်ပြခြင်း	၂	-	-	-	၂:၂၂-၃၈	-
၁၃	ပညာရှိများ၏ လည်ပတ်ခြင်း	၂	-	၂:၁-၁၂	-	-	-
၁၄	အီဂျစ်သို့ ထွက်ပြေးခြင်း	၂	၁	၂:၁၃-၁၈	-	-	-
၁၅	နာဇရက်သို့ ပြန်လာခြင်း	၂	[၁၁]	၂:၁၉-၂၃	-	၂:၃၉-၄၀	-
၁၆	ပထမပသခါပွဲ လည်ပတ်ခြင်း	၂	၁, [၁၁]	-	-	၂:၄၁-၅၀	-
၁၇	ငယ်ရွယ်ခြင်းနှင့် လူငယ်ဘဝ	၂	၁, [၁၁]	-	-	၂:၅၁-၅၂	-

II. အစောပိုင်းဓမ္မအမှု (အေဒီ ၂၇ ဆောင်းဦးမှ အေဒီ ၂၈ နွေဦးအထိ)

နံပါတ်	ဖြစ်ရပ်	မြေပုံ*	ဇယား*	မဿဲ	မာကု	လုကာ	ယောဟန်
၁၈	ဗတ္တိဇံယောဟန်၏ ဓမ္မအမှု	-	၃	၃:၁-၁၂	၁:၁-၈	၃:၁-၁၈	-
၁၉	ဗတ္တိဇံခံခြင်း	၃	၃, ၄	၃:၁၃-၁၇	၁:၉-၁၁	၃:၂၁-၂၃ခ	-
၂၀	သွေးဆောင်ခြင်း	၃	၇	၄:၁-၁၁	၁:၁၂, ၁၃	၄:၁-၁၃	-
၂၁	ယေရှုကို “ဘုရား၏သိုးသငယ်” ဟု ကြေညာခြင်း	၃	-	-	-	-	၁:၁၉-၃၄
၂၂	ပထမတပည့်များ	၃	၇	-	-	-	၁:၃၅-၅၁
၂၃	ကာနမြို့ရှိ မင်္ဂလာဆောင် (အံ့ဖွယ်-၁)*	၃	၇	-	-	-	၂:၁-၁၂

III. ယုဒပြည်တွင် ဓမ္မအမှု (ပထမပသခါပွဲ၊ အေဒီ ၂၈ မှ ဒုတိယပသခါပွဲ၊ အေဒီ ၂၉ အထိ)

နံပါတ်	ဖြစ်ရပ်	မြေပုံ*	ဇယား*	မဿဲ	မာကု	လုကာ	ယောဟန်
၂၄	ပထမပသခါပွဲ: ဗိမာန်တော် ပထမအကြိမ် သန့်စင်ခြင်း	၄	၅-၇	-	-	-	၂:၁၃-၂၅
၂၅	နိကောဒင်နှင့် ဆွေးနွေးခြင်း	၄	၇	-	-	-	၃:၁-၂၁
၂၆	ယုဒပြည်တွင် ဓမ္မအမှု	၄	၆, ၇	-	-	-	၃:၂၂-၃၆
၂၇	ဆမာရိမိန်းမ	၄	၆, ၇	-	-	-	၄:၁-၄၂
၂၈	မင်းညီမင်းသား၏သား (အံ့ဖွယ်-၂)	၄	၇	-	-	-	၄:၄၃-၅၄
၂၉	ယောဟန်အား အကျဉ်းချခြင်း	၄	၇	၁၄:၃-၅	-	၃:၁၉, ၂၀	-
၃၀	ဒုတိယပသခါပွဲ: ဘက်သွေဒါရှိ မသန်စွမ်းသူ (အံ့ဖွယ်-၃)	၄	၅-၇	-	-	-	၅:၁-၁၅
၃၁	ဆန်ဟီဒရင်မှ ငြင်းပယ်ခြင်း: ယုဒပြည်ဓမ္မအမှု ပြီးဆုံးခြင်း	၄	၅-၇	-	-	-	၅:၁၆-၄၇

IV. ဂါလိလဲပြည်တွင် ဓမ္မအမှု (ဒုတိယပသခါပွဲ၊ အေဒီ ၂၉ မှ တတိယပသခါပွဲ၊ အေဒီ ၃၀ အထိ)

နံပါတ်	ဖြစ်ရပ်	မြေပုံ*	ဇယား*	မဿဲ	မာကု	လုကာ	ယောဟန်
၃၂	ဂါလိလဲဓမ္မအမှု စတင်ခြင်း	၅	၅-၇	၄:၁၂	၁:၁၄, ၁၅	၄:၁၄, ၁၅	-
၃၃	နာဇရက်တွင် ပထမအကြိမ် ငြင်းပယ်ခြင်း	၅	၆, ၇	-	-	၄:၁၆-၃၀	-
၃၄	ကပေရနံသို့ ပြောင်းရွှေ့ခြင်း	၅	၇	၄:၁၃-၁၇	-	၄:၃၁ခ	-
၃၅	ပင်လယ်ကမ်းနားမှ ခေါ်ယူခြင်း (အံ့ဖွယ်-၄)*	၅	၇	၄:၁၈-၂၂	၁:၁၆-၂၀	၅:၁-၁၁	-
၃၆	တရားစရပ်ရှိ နတ်ဆိုးစွဲသူ (အံ့ဖွယ်-၅)	၅	၇	-	၁:၂၁-၂၈	၄:၃၁ခ-၃၇	-
၃၇	ပေတရု၏ယောက္ခမနှင့် ညအခါ ဖျားနာသူများ ကျန်းမာစေခြင်း (အံ့ဖွယ်-၆)	၅	၇	၈:၁၄-၁၇	၁:၂၉-၃၄	၄:၃၈-၄၁	-
၃၈	ပထမဂါလိလဲခရီးစဉ်	၅	၇	၄:၂၃-၂၅	၁:၃၅-၃၉	၄:၄၂-၄၄	-
၃၉	ပထမနာမကျန်းသူ (အံ့ဖွယ်-၇)	၅	၇	၈:၂-၄	၁:၄၀-၄၅	၅:၁၂-၁၆	-
၄၀	အိမ်မိုးမှ လျှောချသော လေဖြတ်သူ (အံ့ဖွယ်-၈)	၅	၇	၉:၂-၈	၂:၁-၁၂	၅:၁၇-၂၆	-
၄၁	လေဝိမဿဲ၏ ခေါ်ယူခြင်း	၅	၇	၉:၉	၂:၁၃, ၁၄	၅:၂၇, ၂၈	-
၄၂	ဥပုသ်နေ့တွင် စပါးခေါင်းခူးခြင်း	၅	-	၁၂:၁-၈	၂:၂၃-၂၈	၆:၁-၅	-
၄၃	လက်သိမ်းသူ (အံ့ဖွယ်-၉)	၅	-	၁၂:၉-၁၄	၃:၁-၆	၆:၆-၁၁	-
၄၄	ယေရှု၏ ရေပန်းစားမှု	[၅]	-	၁၂:၁၅-၂၁	၃:၇-၁၂	-	-
၄၅	တပည့်ဆယ်နှစ်ပါး ခန့်အပ်ခြင်း	၅	၇	-	၃:၁၃-၁၉	၆:၁၂-၁၆	-
၄၆	တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ (ဥပမာ-၁၇)*	၅	၇	၅:၁-၈:၁	-	၆:၁၇-၄၉	-
၄၇	ဗိုလ်မင်း၏ ကျွန် (အံ့ဖွယ်-၁၀)	၆	၇	၈:၅-၁၃	-	၇:၁-၁၀	-
၄၈	မျက်မမြင်နှစ်ဦး (အံ့ဖွယ်-၁၁)	၆	-	၉:၂၇-၃၁	-	-	-
၄၉	စကားမပြောနိုင်သော နတ်ဆိုးစွဲသူ (အံ့ဖွယ်-၁၂)	၆	-	၉:၃၂-၃၄	-	-	-
၅၀	ဒုတိယဂါလိလဲခရီးစဉ်	၆	၇	၉:၃၅	-	၈:၁-၃	-
၅၁	နိမ်မြို့ရှိ မုတ်ဆိုးမသား (အံ့ဖွယ်-၁၃)	၆	၇	-	-	၇:၁၁-၁၇	-
၅၂	မျက်မမြင်နှင့်စကားမပြောနိုင်သော နတ်ဆိုးစွဲသူ၊ ခွင့်မလွှတ်နိုင်သော အပြစ် (အံ့ဖွယ်-၁၄, ဥပမာ-၁၅)	၆	၇	၁၂:၂၂-၄၅	၃:၂၀-၃၀	၁၁:၁၄-၃၂	-
၅၃	ယေရှု၏မိခင်နှင့် ညီအစ်ကိုများ၏ လည်ပတ်ခြင်း	၆	၇	၁၂:၄၆-၅၀	၃:၃၁-၃၅	၈:၁၉-၂၁	-
၅၄	ပင်လယ်ကမ်းနားတရားဒေသနာ: တန်ဖိုးကြီးသောပုလဲ (ဥပမာ-၁), မုန်ညင်းစေ့ (ဥပမာ-၆), ပေါင်းပင် (ဥပမာ-၇), မျိုးစေ့များနှင့် မြေဆီလွှာ (ဥပမာ-၉), ဝှက်ထားသောဘဏ္ဍာ (ဥပမာ-၁၁), ကြီးထွားလာသောမျိုးစေ့ (ဥပမာ-၁၉), တဆေး (ဥပမာ-၂၀), ရတနာဟောင်းနှင့်သစ် (ဥပမာ-၃၂), ပိုက်ကွန် (ဥပမာ-၄၀)	၆	၇	၁၃:၁-၅၃	၄:၁-၃၄	၈:၄-၁၈, [၁၃:၁၈-၂၁]*	-
၅၅	တပည့်ဖြစ်ခြင်း၏ ဆင်းရဲဒုက္ခ	[၆]	-	၈:၁၉-၂၂	-	-	-
၅၆	ရေကန်ပေါ်ရှိ မုန်တိုင်း (အံ့ဖွယ်-၁၅)*	၆	၇	၈:၁၈, ၂၃-၂၇	၄:၃၅-၄၁	၈:၂၂-၂၅	-
၅၇	ဂဒါရာရှိ နတ်ဆိုးစွဲသူများ (အံ့ဖွယ်-၁၆)	၆	၇	၈:၂၈-၉:၁	၅:၁-၂၀	၈:၂၆-၃၉	-
၅၈	မဿဲ၏ ဧည့်ခံပွဲ	၆	၇	၉:၁၀-၁၃	၂:၁၅-၁၇	၅:၂၉-၃၂	-
၅၉	အစာရှောင်ခြင်းအကြောင်း မေးမြန်းခြင်း (ဥပမာ-၁၂)*	၆	-	၉:၁၄-၁၇	၂:၁၈-၂၂	၅:၃၃-၃၉	-
၆၀	မသန်စွမ်းမိန်းမ၊ ယဲရုသား၏သမီး (အံ့ဖွယ်-၁၇, ၁၈)	၆	၇	၉:၁၈-၂၆	၅:၂၁-၄၃	၈:၄၀-၅၆	-
၆၁	ယောဟန်၏တပည့်များမှ မေးမြန်းခြင်း	၆	-	၁၁:၂-၆	-	၇:၁၈-၂၃	-
၆၂	ယောဟန်အား ယေရှု၏ချီးမွမ်းခြင်း	[၆]	-	၁၁:၇-၃၀	-	၇:၂၄-၃၅	-
၆၃	တတိယဂါလိလဲခရီးစဉ်: တပည့်ဆယ်နှစ်ပါး၏ သာသနာပြုခြင်း	၇	၇	၉:၃၆-၁၁:၁	၆:၇-၁၃	၉:၁-၆	-
၆၄	နာဇရက်တွင် ဒုတိယအကြိမ် ငြင်းပယ်ခြင်း	၇	၇	၁၃:၅၄-၅၈	၆:၁-၆	-	-
၆၅	ဗတ္တိဇံယောဟန်၏ အာဇာနည်ဖြစ်ခြင်း	[၇]	၇	၁၄:၁, ၂, ၆-၁၂	၆:၁၄-၂၉	၉:၇-၉	-
၆၆	[တတိယပသခါပွဲ:] လူငါးထောင်ကို ကျွေးမွေးခြင်း (အံ့ဖွယ်-၁၉)	၇	၇	၁၄:၁၃-၂၁	၆:၃၀-၄၄	၉:၁၀-၁၇	၆:၁-၁၄
၆၇	ယေရှု ရေပေါ်လျှောက်ခြင်း (အံ့ဖွယ်-၂၀)	၇	၇	၁၄:၂၂-၃၆	၆:၄၅-၅၆	-	၆:၁၅-၂၄
၆၈	အသက်မုန့်အကြောင်း တရားဒေသနာ၊ ဂါလိလဲတွင် ငြင်းပယ်ခြင်း	၇	၇	-	-	-	၆:၂၅-၇:၁
၆၉	ဓလေ့ထုံးတမ်းနှင့် အခမ်းအနားညစ်ညမ်းမှုအကြောင်း အငြင်းအခုံ	၇	-	၁၅:၁-၂၀	၇:၁-၂၃	-	-

V. အများပြည်သူဓမ္မအမှုမှ အနားယူခြင်း (တတိယပသခါပွဲ၊ အေဒီ ၃၀ မှ ဆောင်းဦး၊ အေဒီ ၃၀ အထိ)

နံပါတ်	ဖြစ်ရပ်	မြေပုံ*	ဇယား*	မဿဲ	မာကု	လုကာ	ယောဟန်
၇၀	ဖိုနိတ်ရှာသို့ ဆုတ်ခွာခြင်း (အံ့ဖွယ်-၂၁)	၈	၅, ၇	၁၅:၂၁-၂၈	၇:၂၄-၃၀	-	-
၇၁	နားမကြားသူနှင့် ဒါကာပိုလိစ်ရှိ အခြားအံ့ဖွယ်များ (အံ့ဖွယ်-၂၂)	၈	၇	၁၅:၂၉-၃၁	၇:၃၁-၃၇	-	-
၇၂	လူလေးထောင်ကို ကျွေးမွေးခြင်း (အံ့ဖွယ်-၂၃)	၈	၇	၁၅:၃၂-၃၉	၈:၁-၁၀	-	-
၇၃	နိမိတ်လက္ခဏာတောင်းဆိုခြင်း	၈	၇	၁၆:၁-၁၂	၈:၁၁-၂၁	-	-
၇၄	ဗက်သွေဒါအနီးရှိ မျက်မမြင်သူ (အံ့ဖွယ်-၂၄)	၈	၇	-	၈:၂၂-၂၆	-	-
၇၅	ကတ်သဲဖိလိပ္ပိသို့ ဆုတ်ခွာခြင်း: ကြီးမြတ်သောဝန်ခံခြင်း	၈	၇	၁၆:၁၃-၂၈	၈:၂၇-၉:၁	၉:၁၈-၂၇	-
၇၆	ဂါလိလဲမှ လျှို့ဝှက်ခရီးစဉ်	၈	-	၁၇:၂၂, ၂၃	၉:၃၀-၃၂	၉:၄၃ခ-၄၅	-
၇၇	နှိမ့်ချမှု၊ ပြန်လည်သင့်မြတ်မှုနှင့် ခွင့်လွှတ်ခြင်း (ဥပမာ-၃၁, [၂])*	၈	-	၁၈:၁-၃၅	၉:၃၃-၅၀	၉:၄၆-၅၀	-
၇၈	ရုပ်ပြောင်းခြင်း	၈	၇	၁၇:၁-၁၃	၉:၂-၁၃	၉:၂၈-၃၆	-
၇၉	နတ်ဆိုးစွဲသောယောက်ျားလေး (အံ့ဖွယ်-၂၅)	၈	၇	၁၇:၁၄-၂၁	၉:၁၄-၂၉	၉:၃၇-၄၃ခ	-
၈၀	ဗိမာန်တော်အတွက် အကြွေတစ်ဝက်ရှကယ် (အံ့ဖွယ်-၂၆)	၈	၇	၁၇:၂၄-၂၇	-	-	-

VI. ဆမာရိနှင့် ပေရဲပြည်တွင် ဓမ္မအမှု (ဆောင်းဦး၊ အေဒီ ၃၀ မှ ပသခါပွဲ၊ အေဒီ ၃၁ အထိ)

နံပါတ်	ဖြစ်ရပ်	မြေပုံ*	ဇယား*	မဿဲ	မာကု	လုကာ	ယောဟန်
၈၁	တဲများပွဲသို့ လျှို့ဝှက်ခရီးစဉ်	၉	၅, ၇	-	-	-	၇:၂-၁၃
၈၂	ဗိမာန်တော်တွင် သွန်သင်ခြင်း	၉	-	-	-	-	၇:၁၄-၅၂
၈၃	အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြန်သူမ	၉	၇	-	-	-	၇:၅၃-၈:၁၁
၈၄	လောက၏အလင်း	[၉]	-	-	-	-	၈:၁၂-၃၀
၈၅	အာဗြဟံမှဆင်းသက်လာခြင်းအကြောင်း အငြင်းအခုံ	[၉]	-	-	-	-	၈:၃၁-၅၉
၈၆	မွေးကတည်းက မျက်မမြင်သူ (အံ့ဖွယ်-၂၇)*	၉	၇	-	-	-	၉:၁-၄၁
၈၇	သိုးထိန်းကောင်း	[၉]	-	-	-	-	၁၀:၁-၂၁
၈၈	ဂါလိလဲမှ နောက်ဆုံးထွက်ခွာခြင်း၊ ဆမာရိ-ပေရဲဓမ္မအမှု စတင်ခြင်း	၉	၅, ၇	၁၉:၁, ၂	၁၀:၁	၉:၅၁-၅၆	-
၈၉	တပည့်ဖြစ်ခြင်း၏ စမ်းသပ်မှုများ	[၉]	-	-	-	၉:၅၇-၆၂	-
၉၀	တပည့်ခုနစ်ဆယ်ပါး၏ သာသနာပြုခြင်း	၉	၇	-	-	၁၀:၁-၂၄	-
၉၁	ဆမာရိသူကောင်း (ဥပမာ-၃၀)*	[၉]	-	-	-	၁၀:၂၅-၃၇	-
၉၂	မာရိနှင့် မာသာ၏အိမ်တွင်	၁၀	-	-	-	၁၀:၃၈-၄၂	-
၉၃	ဗိမာန်တော်ဖခင်ပွဲတွင်	၁၀	၇	-	-	-	၁၀:၂၂-၄၂
၉၄	ပေရဲသို့ပြန်လာခြင်း: ဆုတောင်းခြင်းဆိုင်ရာ သွန်သင်ချက် (ဥပမာ-၂၂)	[၁၀]	-	-	-	၁၁:၁-၁၃	-
၉၅	အတွင်းအလင်း	[၁၀]	-	-	-	၁၁:၃၃-၃၆	-
၉၆	ဖာရိရှဲတစ်ဦးနှင့် ညစာစားခြင်း	[၁၀]	-	-	-	၁၁:၃၇-၅၄	-
၉၇	ဖာရိရှဲများအား သတိပေးခြင်း	[၁၀]	-	-	-	၁၂:၁-၁၂	-
၉၈	စည်းစိမ်ဥစ္စာ၏ မိုက်မဲမှု (ဥပမာ-၁၈)	[၁၀]	-	-	-	၁၂:၁၃-၃၄	-
၉၉	သခင်ပြန်လာရန် စောင့်မျှော်ခြင်း (ဥပမာ-၃၃, ၃၆)	[၁၀]	-	-	-	၁၂:၃၅-၅၉	-
၁၀၀	ဘုရားသခင်၏ တရားမျှတမှုနှင့် ကရုဏာ (ဥပမာ-၅)	[၁၀]	-	-	-	၁၃:၁-၉	-
၁၀၁	မသန်စွမ်းမိန်းမ (အံ့ဖွယ်-၂၈)	[၁၀]	-	-	-	၁၃:၁၀-၁၇	-
၁၀၂	ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ ကြီးထွားမှု (ဥပမာ-[၆, ၂၀])*	[၁၀]	-	-	-	၁၃:၁၈-၃၀	-
၁၀၃	ဘုရားသခင်၏ တရားစီရင်ခြင်းအကြောင်း သတိပေးချက်	[၁၀]	-	-	-	၁၃:၃၁-၃၅	-
၁၀၄	ဖာရိရှဲခေါင်းဆောင်တစ်ဦးနှင့် ညစာစားခြင်း (အံ့ဖွယ်-၂၉, ဥပမာ-၂၄)	[၁၀]	-	-	-	၁၄:၁-၁၅	-
၁၀၅	ကြီးမားသောဧည့်ခံပွဲ (ဥပမာ-၁၀)	[၁၀]	-	-	-	၁၄:၁၆-၂၄	-
၁၀၆	တပည့်ဖြစ်ခြင်း၏ ကုန်ကျစရိတ် (ဥပမာ-၁၄)	[၁၀]	-	-	-	၁၄:၂၅-၃၅	-
၁၀၇	သိုးပျောက် (ဥပမာ-၂)	[၁၀]	-	[၁၈:၁၂-၁၄]*	-	၁၅:၁-၇	-
၁၀၈	အကြွေပျောက် (ဥပမာ-၃)	[၁၀]	-	-	-	၁၅:၈-၁၀	-
၁၀၉	သားငယ်ပျောက်သား (ဥပမာ-၄)	[၁၀]	-	-	-	၁၅:၁၁-၃၂	-
၁၁၀	မရိုးသားသော စီမံခန့်ခွဲသူ (ဥပမာ-၂၈)	[၁၀]	-	-	-	၁၆:၁-၁၈	-
၁၁၁	သူဌေးနှင့် လာဇရု (ဥပမာ-၂၉)	[၁၀]	-	-	-	၁၆:၁၉-၃၁	-
၁၁၂	ခွင့်လွှတ်ခြင်း၊ ယုံကြည်ခြင်းနှင့် ဝတ်ပြုခြင်း (ဥပမာ-၃၈)	[၁၀]	-	-	-	၁၇:၁-၁၀	-
၁၁၃	လာဇရုကို ရှင်ပြန်ထမြောက်စေခြင်း (အံ့ဖွယ်-၃၀)	၁၀	၇	-	-	-	၁၁:၁-၄၅
၁၁၄	ဧဖရိမ်သို့ ဆုတ်ခွာခြင်း	၁၀	-	-	-	-	၁၁:၄၆-၅၇
၁၁၅	နာမကျန်းသူ ဆယ်ဦး (အံ့ဖွယ်-၃၁)	၁၀	၇	-	-	၁၇:၁၁-၁၉	-
၁၁၆	နိုင်ငံတော်ရောက်ရှိပုံနှင့် အခါ	[၁၀]	-	-	-	၁၇:၂၀-၃၇	-
၁၁၇	မတရားသော တရားသူကြီး (ဥပမာ-၂၃)*	[၁၀]	-	-	-	၁၈:၁-၈	-
၁၁၈	ဖာရိရှဲနှင့် အခွန်ခံသူ (ဥပမာ-၂၅)	[၁၀]	-	-	-	၁၈:၉-၁၄	-
၁၁၉	အိမ်ထောင်ရေးနှင့် ကွာရှင်းခြင်း	[၁၀]	-	၁၉:၃-၁၂	၁၀:၂-၁၂	-	-
၁၂၀	ကလေးများကို ကောင်းကြီးပေးခြင်း	[၁၀]	-	၁၉:၁၃-၁၅	၁၀:၁၃-၁၆	၁၈:၁၅-၁၇	-
၁၂၁	သူဌေးလူငယ်	[၁၀]	-	၁၉:၁၆-၃၀	၁၀:၁၇-၃၁	၁၈:၁၈-၃၀	-
၁၂၂	စပျစ်ဥယျာဉ်ရှိ အလုပ်သမားများ (ဥပမာ-၃၇)	[၁၀]	-	၂၀:၁-၁၆	-	-	-
၁၂၃	ယေရှု၏ သေခြင်းကို ကြိုတင်ဟောပြောခြင်း	[၁၀]	-	၂၀:၁၇-၁၉	၁၀:၃၂-၃၄	၁၈:၃၁-၃၄	-
၁၂၄	ယာကုပ်နှင့် ယောဟန်၏ ရည်မှန်းချက်	[၁၀]	-	၂၀:၂၀-၂၈	၁၀:၃၅-၄၅	-	-
၁၂၅	မျက်မမြင်ဘာတိမေး (အံ့ဖွယ်-၃၂)*	၁၀	၇	၂၀:၂၉-၃၄	၁၀:၄၆-၅၂	၁၈:၃၅-၄၃	-
၁၂၆	ဇာကရိ	၁၀	၇	-	-	၁၉:၁-၁၀	-
၁၂၇	မင်းညီမင်းသားနှင့် ပေါင်များ (ဥပမာ-၂၆)	[၁၀]	-	-	-	၁၉:၁၁-၂၈	-
၁၂၈	ရှိမုန်၏ဧည့်ခံပွဲ (ဥပမာ-၁၃)	၁၁	၇, ၉	၂၆:၆-၁၃	၁၄:၃-၉	၇:၃၆-၅၀	၁၂:၁-၉
၁၂၉	သစ္စာဖောက်မှုအကြံအစည်	[၁၁]	၉	၂၆:၁-၅, ၁၄-၁၆	၁၄:၁, ၂, ၁၀, ၁၁	၂၂:၁-၆	၁၂:၁၀, ၁၁

VII. ဝမ်းနည်းခြင်းရက်သတ္တပတ် (စတုတ္ထပသခါပွဲ၊ အေဒီ ၃၁)

နံပါတ်	ဖြစ်ရပ်	မြေပုံ*	ဇယား*	မဿဲ	မာကု	လုကာ	ယောဟန်
၁၃၀	စတုတ္ထပသခါပွဲ: အောင်နိုင်ခြင်းဝင်ရောက်မှု	၁၁	၉	၂၁:၁-၁၁	၁၁:၁-၁၁	၁၉:၂၉-၄၄	၁၂:၁၂-၁၉
၁၃၁	အသီးမသီးသော သင်္ဘောသဖန်းပင် (အံ့ဖွယ်-၃၃)	၁၁	၉	၂၁:၁၈-၂၂	၁၁:၁၂-၁၄, ၂၀-၂၆	-	-
၁၃၂	ဗိမာန်တော် ဒုတိယအကြိမ် သန့်စင်ခြင်း	၁၁	၉	၂၁:၁၂-၁၇	၁၁:၁၅-၁၉	၁၉:၄၅-၄၈	-
၁၃၃	ယေရှု၏အခွင့်အာဏာကို ခေါင်းဆောင်များမှ စိန်ခေါ်ခြင်း	၁၁	၉	၂၁:၂၃-၂၇	၁၁:၂၇-၃၃	၂၀:၁-၈	-
၁၃၄	သားနှစ်ဦး (ဥပမာ-၁၆)	[၁၁]	-	၂၁:၂၈-၃၂	-	-	-
၁၃၅	ဆိုးသွမ်းသောလုပ်ငန်းရှင်များ (ဥပမာ-၈)	[၁၁]	-	၂၁:၃၃-၄၆	၁၂:၁-၁၂	၂၀:၉-၁၉	-
၁၃၆	မင်္ဂလာဝတ်စုံမပါသောသူ (ဥပမာ-၂၁)	[၁၁]	-	၂၂:၁-၁၄	-	-	-
၁၃၇	ကဲသာအား အခွန်ပေးဆောင်ခြင်း	[၁၁]	-	၂၂:၁၅-၂၂	၁၂:၁၃-၁၇	၂၀:၂၀-၂၆	-
၁၃၈	အိမ်ထောင်ရေးနှင့် ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း	[၁၁]	-	၂၂:၂၃-၃၃	၁၂:၁၈-၂၇	၂၀:၂၇-၃၈	-
၁၃၉	ကြီးမြတ်သောပညတ်တော်	[၁၁]	-	၂၂:၃၄-၄၀	၁၂:၂၈-၃၄	၂၀:၃၉, ၄၀	-
၁၄၀	ယေရှုသည် သူ၏ဝေဖန်သူများကို နှုတ်ပိတ်စေခြင်း	[၁၁]	-	၂၂:၄၁-၄၆	၁၂:၃၅-၃၇	၂၀:၄၁-၄၄	-
၁၄၁	ကျမ်းပြုဆရာနှင့် ဖာရိရှဲများအပေါ် ကမ္ဘာ့ဒုက္ခ	[၁၁]	-	၂၃:၁-၃၉	၁၂:၃၈-၄၀	၂၀:၄၅-၄၇	-
၁၄၂	မုတ်ဆိုးမ၏ အကြွေများ	[၁၁]	-	-	၁၂:၄၁-၄၄	၂၁:၁-၄	-
၁၄၃	ဂရိလူမျိုးများနှင့် တွေ့ဆုံခြင်း	[၁၁]	-	-	-	-	၁၂:၂၀-၃၆ခ
၁၄၄	ယုဒခေါင်းဆောင်များမှ နောက်ဆုံးငြင်းပယ်ခြင်း	၁၁	-	-	-	-	၁၂:၃၆ခ-၅၀
၁၄၅	သံလွင်တောင်သို့ ဆုတ်ခွာခြင်း၊ ခရစ်တော်၏ပြန်လာမှုဆိုင်ရာ နိမိတ်လက္ခဏာများ (ဥပမာ-၃၅)	၁၁	၉	၂၄:၁-၅၁	၁၃:၁-၃၇	၂၁:၅-၃၈	-
၁၄၆	အပျိုစင်ဆယ်ပါး (ဥပမာ-၃၄)	[၁၁]	-	၂၅:၁-၁၃	-	-	-
၁၄၇	တာလံ့များ (ဥပမာ-၂၇)	[၁၁]	-	၂၅:၁၄-၃၀	-	-	-
၁၄၈	သိုးနှင့်ဆိတ်များ (ဥပမာ-၃၉)	[၁၁]	-	၂၅:၃၁-၄၆	-	-	-
၁၄၉	ပသခါပွဲအတွက် ပြင်ဆင်ခြင်း	[၁၂]	-	၂၆:၁၇-၁၉	၁၄:၁၂-၁၆	၂၂:၇-၁၃	-
၁၅၀	ပသခါပွဲဆင်နွှဲခြင်း	[၁၂]	၈, ၉	၂၆:၂၀	၁၄:၁၇, ၁၈ခ	၂၂:၁၄-၁၆	-
၁၅၁	တပည့်များ၏ခြေထောက်ဆေးကြောခြင်း	[၁၂]	-	-	-	၂၂:၂၄-၃၀	၁၃:၁-၂၀
၁၅၂	သခင်ဘုရား၏ညစာစားပွဲ	၁၂	၈, ၉	၂၆:၂၆-၂၉	၁၄:၂၂-၂၅	၂၂:၁၇-၂၀	-
၁၅၃	သစ္စာဖောက်သူ ထင်ရှားစေခြင်း	[၁၂]	-	၂၆:၂၁-၂၅	၁၄:၁၈ခ-၂၁	၂၂:၂၁-၂၃	၁၃:၂၁-၃၀
၁၅၄	ခွဲခွာမှုဆိုင်ရာ အကြံဉာဏ်	[၁၂]	-	-	-	-	၁၃:၃၁-၁၄:၃၁
၁၅၅	ဂေသရှမန်သို့ ဆုတ်ခွာခြင်း	၁၂	၈, ၉	၂၆:၃၀	၁၄:၂၆	၂၂:၃၉	-
၁၅၆	ပေတရုနှင့် တပည့်ဆယ်ဦးအား သတိပေးခြင်း	၁၂	-	၂၆:၃၁-၃၅	၁၄:၂၇-၃၁	၂၂:၃၁-၃၈	[၁၃:၃၆-၃၈]
၁၅၇	စစ်မှန်သောစပျစ်ပင်	[၁၂]	-	-	-	-	၁၅:၁-၁၇
၁၅၈	နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုအကြောင်း သတိပေးခြင်း	[၁၂]	-	-	-	-	၁၅:၁၈-၁၆:၄
၁၅၉	သနားကရုဏာပြသူ၏ ရောက်ရှိလာခြင်း	[၁၂]	-	-	-	-	၁၆:၅-၃၃
၁၆၀	ယေရှု၏ ဆုတောင်းခြင်း	[၁၂]	-	-	-	-	၁၇:၁-၂၆
၁၆၁	ဂေသရှမန် (အံ့ဖွယ်-၃၄)*	၁၂	၉	၂၆:၃၆-၅၆	၁၄:၃၂-၅၂	၂၂:၄၀-၅၃	၁၈:၁-၁၂
၁၆၂	အာနတ်ရှေ့မှောက်တွင် ကြားနာခြင်း	၁၂	၉	-	-	-	၁၈:၁၃-၂� “

System: ဆက်လက်ဘာသာပြန်ခြင်း

VII. ဝမ်းနည်းခြင်းရက်သတ္တပတ် (စတုတ္ထပသခါပွဲ၊ အေဒီ ၃၁) - ဆက်လက်

နံပါတ်	ဖြစ်ရပ်	မြေပုံ*	ဇယား*	မဿဲ	မာကု	လုကာ	ယောဟန်
၁၆၂	အာနတ်ရှေ့မှောက်တွင် ကြားနာခြင်း	၁၂	၉	-	-	-	၁၈:၁၃-၂၄
၁၆၃	ဆန်ဟီဒရင်ရှေ့တွင် ညဘက်တရားစီရင်ခြင်း	၁၂	၉	၂၆:၅၇-၇၅	၁၄:၅၃-၇၂	၂၂:၅၄-၆၅	၁၈:၂၅-၂၇
၁၆၄	ဆန်ဟီဒရင်ရှေ့တွင် နေ့ဘက်တရားစီရင်ခြင်း	၁၂	၉	၂၇:၁	၁၅:၁	၂၂:၆၆-၇၁	-
၁၆၅	ယုဒါး၏ ဝန်ခံခြင်းနှင့် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုသတ်သေခြင်း	[၁၂]	၉	၂၇:၃-၁၀	-	-	-
၁၆၆	ပိလတ်ရှေ့တွင် ပထမအကြိမ် တရားစီရင်ခြင်း	၁၂	၉, ၁၁	၂၇:၂, ၁၁-၁၄	၁၅:၂-၅	၂၃:၁-၅	၁၈:၂၈-၃၈
၁၆၇	ဟေရုဒ်အန္တိပက်ရှေ့တွင် ကြားနာခြင်း	၁၂	၉, ၁၁	-	-	၂၃:၆-၁၂	-
၁၆၈	ပိလတ်ရှေ့တွင် ဒုတိယအကြိမ် တရားစီရင်ခြင်း	၁၂	၉, ၁၁	၂၇:၁၅-၃၁ခ	၁၅:၆-၁၉	၂၃:၁၃-၂၅	၁၈:၃၉-၁၉:၁၆
၁၆၉	ကားစဉ်မရှိခံခြင်း	၁၂	၈, ၉	၂၇:၃၁ခ-၅၆	၁၅:၂၀-၄၁	၂၃:၂၆-၄၉	၁၉:၁၇-၃၇
၁၇၀	သင်္ဂြိုဟ်ခြင်း	၁၂	၈, ၉	၂၇:၅၇-၆၁	၁၅:၄၂-၄၇	၂၃:၅၀-၅၆	၁၉:၃၈-၄၂
၁၇၁	သင်္ချိုင်းတွင် အစောင့်ထားခြင်း	၁၂	၉

 

 

a harmony of the gospels$

[See explanation, pp. 194, 195.]

I.   Infancy to Manhood (Autumn, 5 B.C.—Autumn, A.D. 27)$

No.	Incident	Map*	Chart*	Matthew	Mark	Luke	John
1	Prologue to John’s	-	-	-  -	-  -	-  -	1:1-18
	Gospel
2	Prologue to Luke’s	-	-	-  -	-  -	1:1-4
	Gospel
3	The Human Ancestry	-	-	1:1-17	-  -	3:23b-38
	of Jesus
4	The Announcement to	1	1	-  -	-  -	1:5-25
	Zacharias
5	The Annunciation	1	1	-  -	-  -	1:26-38
6	Mary’s Visit to	1	-	-  -	-  -	1:39-56
	Elisabeth
7	Birth of John the	1	1	-  -	-  -	1:57-80
	Baptist
8	The Announcement to	1	[1]	1:18-25
	Joseph; His Marriage
9	Birth of Jesus	1	2,11	-  -	-  -	2:1-7
10	The Announcement to	1	-	-  -	-  -	2:8-20
	the Shepherds
11	The Circumcision	-	-	-  -	-  -	2:21
12	Presentation at the	2	-	-  -	-  -	2:22-38
	Temple
13	Visit of the Magi	2	-	2:1-12
14	Flight to Egypt	2	1	2:13-18
15	Return to Nazareth	2	[11]	2:19-23	-  -	2:39-40
16	First Passover Visit	2	1,[11]	-  -	-  -	2:41-50
17	Youth and Young	2	1,[11]	-  -	-  -	2:51-52
	Manhood

 

 

II.   Early Ministry (Autumn, A.D. 27—Spring, A.D. 28)

No.	Incident	Map*	Chart*	Matthew	Mark	Luke	John
18	Ministry of John the	-	3	3:1-12	1:1-8	3:1-18
	Baptist
19	The Baptism	3	3,4	3:13-17	1:9-11	3:21-23a
20	The Temptation	3	7	4:1-11	1:12, 13	4:1-13
21	Jesus Declared “the	3	-	-  -	-  -	-  -	1:19-34
	Lamb of God”
22	The First Disciples	3	7	-  -	-  -	-  -	1:35-51
23	The Wedding Feast at	3	7	-  -	-  -	-  -	2:1-12
	Cana (M–1)*

 

 

III. Ministry in Judea (First Passover, A.D. 28—Second Passover, A.D. 29)$

No.	Incident	Map*	Chart*	Matthew	Mark	Luke	John
24	First Passover:
	First Cleansing of	4	5-7	-  -	-  -	-  -	2:13-25
	the Temple
25	Discussion With	4	7	-  -	-  -	-  -	3:1-21
	Nicodemus
26	Ministry in Judea	4	6,7	-  -	-  -	-  -	3:22-36
27	The Samaritan Woman	4	6,7	-  -	-  -	-  -	4:1-42
28	The Nobleman’s Son†	4	7	-  -	-  -	-  -	4:43-54
	(M–2)
29	John Imprisoned	4	7	14:3-5	-  -	3:19, 20
30	Second Passover:
	The Invalid at	4	5-7	-  -	-  -	-  -	5:1-15
	Bethesda (M–3)
31	Rejection by the	4	5-7	-  -	-  -	-  -	5:16-47
	Sanhedrin: Close of
	the Judean Ministry

 

 

IV.  Ministry in Galilee (Second Passover, A.D. 29—Third Passover, A.D. 30)$

No.	Incident	Map*	Chart*	Matthew	Mark	Luke	John
32	Opening of the	5	5-7	4:12	1:14, 15	4:14, 15
	Galilean Ministry
33	First Rejection at	5	6,7	-  -	-  -	4:16-30
	Nazareth
34	Removal to Capernaum	5	7	4:13-17	-  -	4:31a
35	The Call by the Sea	5	7	4:18-22	1:16-20	5:1-11
	(M–4)*
36	The Demoniac in the	5	7	-  -	1:21-28	4:31b-37
	Synagogue     (M–5)
37	Peter’s Mother–in–law;	5	7	8:14-17	1:29-34	4:38-41
	The Sick Healed at
	Even             (M–6)
38	First Galilean Tour:	5	7	4:23-25	1:35-39	4:42-44
39	The First Leper (M–7)	5	7	8:2-4	1:40-45	5:12-16
40	The Paralytic Lowered	5	7	9:2-8	2:1-12	5:17-26
	Through the Roof
	(M–8)
41	Call of Levi Matthew	5	7	9:9	2:13, 14	5:27, 28
42	Plucking Grain on the	5	-	12:1-8	2:23-28	6:1-5
	Sabbath
43	The Man With a	5	-	12:9-14	3:1-6	6:6-11
	Withered Hand
	(M–9)
44	Jesus’ Popularity	[5]	-	12:15-21	3:7-12
45	Appointment of the	5	7	-  -	3:13-19	6:12-16
	Twelve
46	Sermon on the Mount	5	7	5:1-8:1	-  -	6:17-49
	(P–17)*
47	The Centurion’s	6	7	8:5-13	-  -	7:1-10
	Servant          (M–10)
48	Two Blind Men (M–11)	6	-	9:27-31
49	A Dumb Demoniac	6	-	9:32-34
	(M–12)
50	Second Galilean Tour:	6	7	9:35	-  -	8:1-3
51	The Widow’s Son at	6	7	-  -	-  -	7:11-17
	Nain†            (M–13)
52	A Blind and Dumb	6	7	12:22-45	3:20-30	11:14-32
	Demoniac;     (M–14)
	The Unpardonable
	Sin              (P–15)
53	Visit of Jesus’ Mother	6	7	12:46-50	3:31-35	8:19-21
	and Brothers
54	Sermon by the Sea:	6	7	13:1-53	4:1-34	8:4-18
	The Pearl of					[13:18-21]*
	Great Price   (P–1)
	The Mustard
	Seed             (P–6)
	The Tares        (P–7)
	The Sower, the
	Seed, and
	the Soils       (P–9)
	Hidden
	Treasure       (P–11)
	The Growing
	Seed            (P–19)
	The Leaven     (P–20)
	Treasures Old
	and New      (P–32)
	The Dragnet    (P–40)
55	The Privations of	[6]	-	8:19-22
	Discipleship
56	The Storm on the	6	7	8:18,	4:35-41	8:22-25
	Lake               (M–15)*			23-27
57	The Demoniacs of	6	7	8:28-9:1	5:1-20	8:26-39
	Gadara            (M–16)
58	Matthew’s Feast†	6	7	9:10-13	2:15-17	5:29-32
59	the Question About	6	-	9:14-17	2:18-22	5:33-39
	Fasting            (P–12)*
60	The Invalid Woman;	6	7	9:18-26	5:21-43	8:40-56
	(M–17)
	Jairus’ Daughter
	(M–18)
61	The Inquiry by John’s	6	-	11:2-6	-  -	7:18-23
	Disciples
62	Jesus’ Eulogy of John	[6]	-	11:7-30	-  -	7:24-35
63	Third Galilean Tour:
	Mission of the Twelve	7	7	9:36-11:1	6:7-13	9:1-6
64	Second Rejection at	7	7	13:54-58	6:1-6
	Nazareth
65	Martyrdom of John    the Baptist	[7]	7	14:1, 2, 6-12	6:14-29	9:7-9
66	[Third Passover:]
	Feeding the Five	7	7	14:13-21	6:30-44	9:10-17	6:1-14
	Thousand    (M–19)
67	Jesus Walks on the	7	7	14:22-36	6:45-56	-  -	6:15-24
	Lake               (M–20)
68	Sermon on the Bread	7	7	-  -	-  -	-  -	6:25-7:1
	of Life; Rejection in
	Galilee
69	Contention About Tra–	7	-	15:1-20	7:1-23
	dition and Cere–
	monial Defilement

 

 

V. Retirement From Public Ministry (Third Passover, A.D. 30—Autumn, A.D. 30)$

No.	Incident	Map*	Chart*	Matthew	Mark	Luke	John
70	Withdrawal to	8	5,7	15:21-28	7:24-30
	Phoenicia           (M–21)
71	A Deaf–mute Healed;	8	7	15:29-31	7:31-37
	Other Miracles in
	Decapolis           (M–22)
72	Feeding the Four	8	7	15:32-39	8:1-10
	Thousand           (M–23)
73	The Demand for a Sign	8	7	16:1-12	8:11-21
74	The Blind man Near	8	7		8:22-26
	Bethsaida           (M–24)
75	Withdrawal to	8	7	16:13-28	8:27-9:1	9:18-27
	Caesarea Philippi:
	The Great Confession
76	A Secret Journey	8	-	17:22, 23	9:30-32	9:43b-45
	Through Galilee
77	Humility, Reconcilia–	8	-	18:1-35	9:33-50	9:46-50
	tion, and Forgive–
	ness                  (P–31, [2])*
78	The Transfiguration	8	7	17:1-13	9:2-13	9:28-36
79	The Demon–possessed	8	7	17:14-21	9:14-29	9:37-43a
	Boy                  (M–25)
80	The Temple Half	8	7	17:24-27
	Shekel               (M–26)

 

 

VI. Ministry in Samaria and Peraea (Autumn, A.D. 30—Passover, A.D. 31)$

No.	Incident	Map*	Chart*	Matthew	Mark	Luke	John
81	Secret Journey to the	9	5,7	-  -	-  -	-  -	7:2-13
	Feast of Tabernacles
82	Teaching in the Temple	9	-	-  -	-  -	-  -	7:14-52
83	The Adulteress	9	7	-  -	-  -	-  -	7:53-8:11
84	The Light of the World	[9]	-	-  -	-  -	-  -	8:12-30
85	The Argument About	[9]	-	-  -	-  -	-  -	8:31-59
	Descent From
	Abraham
86	The Man Born Blind	9	7	-  -	-  -	-  -	9:1-41
	(M–27)*
87	The Good Shepherd	[9]	-	-  -	-  -	-  -	10:1-21
88	Final Departure From	9	5,7	19:1, 2	10:1	9:51-56
	Galilee; Opening of
	the Samaritan–
	Peraean Ministry
89	Tests of Discipleship	[9]	-	-  -	-  -	9:57-62
90	Mission of the Seventy	9	7	-  -	-  -	10:1-24
91	The Good samaritan	[9]	-	-  -	-  -	10:25-37
	(P–30)*
92	In the Home of Mary	10	-	-  -	-  -	10:38-42
	and Martha
93	At the Feast of	10	7	-  -	-  -	-  -	10:22-42
	Dedication†
94	Return to Peraea:	[10]	-	-  -	-  -	11:1-13
	Instruction
	on Prayer        (P–22)
95	The Inner Light	[10]	-	-  -	-  -	11:33-36
96	Dining with a Pharisee	[10]	-	-  -	-  -	11:37-54
97	A Warning Against the	[10]	-	-  -	-  -	12:1-12
	Pharisees
98	The folly of Riches	[10]	-	-  -	-  -	12:13-34
	(P–18)
99	Awaiting the Master’s	[10]	-	-  -	-  -	12:35-59
	Return               (P–33, 36)
100	Divine Justice and	[10]	-	-  -	-  -	13:1-9
	Mercy              (P–5)
101	The Crippled Woman	[10]	-	-  -	-  -	13:10-17
	(M–28)
102	Growth of the King–	[10]	-	-  -	-  -	13:18-30
	dom of Heaven
	(P–[6, 20])*
103	A Warning of Divine	[10]	-	-  -	-  -	13:31-35
	Judgment
104	Dining With a Chief	[10]	-	-  -	-  -	14:1-15
	Pharisee
	(M–29, P–24)
105	The Great Banquet	[10]	-	-  -	-  -	14:16-24
	(P–10)
106	The Cost of Disciple–	[10]	-	-  -	-  -	14:25-35
	ship                  (P–14)
107	The Lost Sheep   (P–2)	[10]	-	[18:12-14]*	-  -	15:1-7
108	The Lost Coin     (P–3)	[10]	-	-  -	-  -	15:8-10
109	The Prodigal Son (P–4)	[10]	-	-  -	-  -	15:11-32
110	The Dishonest	[10]	-	-  -	-  -	16:1-18
	Steward           (P–28)
111	The Rich Man and	[10]	-	-  -	-  -	16:19-31
	Lazarus            (P–29)
112	Forgiveness, Faith,	[10]	-	-  -	-  -	17:1-10
	and Service       (P–38)
113	The Raising of	10	7	-  -	-  -	-  -	11:1-45
	Lazarus            (M–30)
114	Withdrawal to	10	-	-  -	-  -	-  -	11:46-57
	Ephraim
115	The Ten Lepers   (M–31)	10	7	-  -	-  -	17:11-19
116	When and How the	[10]	-	-  -	-  -	17:20-37
	Kingdom Comes
117	The Unjust Judge	[10]	-	-  -	-  -	18:1-8
	(P–23)*
118	The Pharisee and the	[10]	-	-  -	-  -	18:9-14
	Publican            (P–25)
119	Marriage and Divorce	[10]	-	19:3-12	10:2-12
120	Blessing the Children	[10]	-	19:13-15	10:13-16	18:15-17
121	The Rich Young Ruler	[10]	-	19:16-30	10:17-31	18:18-30
122	Laborers in the	[10]	-	20:1-16
	Vineyard           (P–37)
123	Jesus Foretells His	[10]	-	20:17-19	10:32-34	18:31-34
	Death
124	The Ambition of James	[10]	-	20:20-28	10:35-45
	and John
125	Blind Bartimaeus	10	7	20:29-34	10:46-52	18:35-43
	(M–32)*
126	Zaccheus	10	7	-  -	-  -	19:1-10
127	The Nobleman and	[10]	-	-  -	-  -	19:11-28
	the Pounds        (P–26)
128	Simon’s Feast†     (P–13)	11	7,9	26:6-13	14:3-9	7:36-50	12:1-9
129	The Betrayal Plot	[11]	9	26:1-5    14-16	14:1, 2, 10, 11	22:1-6	12:10, 11

 

 

VII. Passion Week (Fourth Passover, A.D. 31)$

No.	Incident	Map*	Chart*	Matthew	Mark	Luke	John
130	Fourth Passover:††
	The Triumphal	11	9	21:1-11	11:1-11	19:29-44	12:12-19
	Entry
131	The Fruitless Fig Tree                           (M–33)	11	9	21:18-22	11:12-14, 20-26
132	Second Cleansing of	11	9	21:12-17	11:15-19	19:45-48
	the Temple
133	The Leaders Challenge	11	9	21:23-27	11:27-33	20:1-8
	Jesus’ Authority
134	The Two Sons    (P–16)	[11]	-	21:28-32
135	The Wicked Husband–	[11]	-	21:33-46	12:1-12	20:9-19
	men                    (P–8)
136	The Man Without a	[11]	-	22:1-14
	Wedding Garment
	(P–21)
137	Paying Tribute to	[11]	-	22:15-22	12:13-17	20:20-26
	Caesar
138	Marriage and the	[11]	-	22:23-33	12:18-27	20:27-38
	Resurrection
139	The Great	[11]	-	22:34-40	12:28-34	20:39, 40
	Commandment
140	Jesus Silences His	[11]	-	22:41-46	12:35-37	20:41-44
	Critics
141	Woes Upon Scribe and	[11]	-	23:1-39	12:38-40	20:45-47
	Pharisee
142	The Widow’s Mites	[11]	-	-  -	12:41-44	21:1-4
143	Interview With	[11]	-	-  -	-  -	-  -	12:20-36a
	Certain Greeks
144	Final Rejection by the	11	-	-  -	-  -	-  -	12:36b-50
	Jewish Leaders
145	Retirement to the	11	9	24:1-51	13:1-37	21:5-38
	Mount of Olives;
	Signs of Christ’s
	Return                (P–35)
146	The Ten Virgins     (P–34)	[11]	-	25:1-13
147	The Talents           (P–27)	[11]	-	25:14-30
148	The Sheep and the	[11]	-	25:31-46
	Goats                 (P–39)
149	Preparation for the	[12]	-	26:17-19	14:12-16	22:7-13
	Passover
150	Celebration of the	[12]	8,9	26:20	14:17, 18a	22:14-16
	Passover
151	Washing the Disciples’	[12]	-	-  -	-  -	22:24-30	13:1-20
	Feet
152	The Lord’s Supper	12	8,9	26:26-29	14:22-25	22:17-20
153	The Betrayer Revealed	[12]	-	26:21-25	14:18b-21	22:21-23	13:21-30
154	Parting Counsel	[12]	-	-  -	-  -	-  -	13:31-14:31
155	Retirement to	12	8,9	26:30	14:26	22:39
	Gethsemane
156	A Warning to Peter	12	-	26:31-35	14:27-31	22:31-38	[13:36-38]
	and the Ten
157	The True Vine	[12]	-	-  -	-  -	-  -	15:1-17
158	A Warning of    Persecution	[12]	-	-  -	-  -	-  -	15:18-16:4
159	The Coming of the	[12]	-	-  -	-  -	-  -	16:5-33
	Comforter
160	Jesus’ Intercessory	[12]	-	-  -	-  -	-  -	17:1-26
	Prayer
161	Gethsemane          (M–34)*	12	9	26:36-56	14:32-52	22:40-53	18:1-12
162	Hearing Before Annas	12	9	-  -	-  -	-  -	18:13-24
163	Night Trial Before the	12	9	26:57-75	14:53-72	22:54-65	18:25-27
	Sanhedrin
164	Day Trial Before the	12	9	27:1	15:1	22:66-71
	Sanhedrin
165	Judas’ Confession and	[12]	9	27:3-10
	Suicide
166	First Trial Before	12	9,11	27:2, 11-14	15:2-5	23:1-5	18:28-38
	Pilate
167	Hearing before Herod	12	9,11	-  -	-  -	23:6-12
	Antipas
168	Second Trial Before    Pilate	12	9,11	27:15-31a	15:6-19	23:13-25	18:39-19:16
169	The Crucifixion	12	8,9	27:31b-56	15:20-41	23:26-49	19:17-37
170	The Burial	12	8,9	27:57-61	15:42-47	23:50-56	19:38-42
171	The Guard at the Tomb	12	9	27:62-66

 

 

VIII. ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းမှ ကောင်းကင်သို့တက်ကြွခြင်းအထိ (အေဒီ ၃၁၊ နွေဦးရာသီ)

နံပါတ်	ဖြစ်ရပ်	မြေပုံ*	ဇယား*	မဿဲ	မာကု	လုကာ	ယောဟန်
၁၇၂	ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း	၁၃	၈-၁၀	၂၈:၁-၁၅	၁၆:၁-၁၁	၂၄:၁-၁၂	၂၀:၁-၁၈
၁၇၃	ဧမောင်သို့လမ်းလျှောက်ခြင်း	၁၃	၉	-	၁၆:၁၂	၂၄:၁၃-၃၂	-
၁၇၄	အပေါ်ထပ်ခန်းတွင် ပထမအကြိမ်ပေါ်ထွန်းခြင်း	၁၃	၉	-	၁၆:၁၃	၂၄:၃၃-၄၉	၂၀:၁၉-၂၃
၁၇၅	အပေါ်ထပ်ခန်းတွင် ဒုတိယအကြိမ်ပေါ်ထွန်းခြင်း	၁၃	၁၀	-	၁၆:၁၄	-	၂၀:၂၄-၂၉
၁၇၆	ဂါလိလဲအိုင်ဘေးတွင် ပေါ်ထွန်းခြင်း	[၁၃]	[၁၀]	-	-	-	၂၁:၁-၂၃
၁၇၇	ဂါလိလဲတောင်ပေါ်တွင် ပေါ်ထွန်းခြင်း	[၁၃]	[၁၀]	၂၈:၁၆-၂၀	၁၆:၁၅-၁၈	-	-
၁၇၈	ကောင်းကင်သို့တက်ကြွခြင်း	၁၃	၁၀	-	၁၆:၁၉-၂၀	၂၄:၅၀-၅၃	-
၁၇၉	ယောဟန်၏ဧဝံဂေလီ၏ နိဂုံးချုပ်စကား	-	-	-	-	-	၂၀:၃၀-၃၁; ၂၁:၂၄-၂၅

VIII. Resurrection to Ascension (Spring, A.D. 31)$

No.	Incident	Map*	Chart*	Matthew	Mark	Luke	John
172	The Resurrection	13	8-10	28:1-15	16:1-11	24:1-12	20:1-18
173	The Walk to Emmaus	13	9	-  -	16:12	24:13-32
174	First Appearance in	13	9	-  -	16:13	24:33-49	20:19-23
	the Upper Room
175	Second Appearance in	13	10	-  -	16:14	-  -	20:24-29
	the Upper Room
176	Appearance by the	[13]	[10]	-  -	-  -	-  -	21:1-23
	Lake of Galilee
	(M–35)
177	Appearance on a	[13]	[10]	28:16-20	16:15-18	-  -
	Mountain in Galilee
178	The Ascension	13	10	-  -	16:19, 20	24:50-53
179	Epilogue to John’s	-	-	-  -	-  -	-  -	20:30, 31;
	Gospel						21:24, 25

 

 

ဧဝံဂေလီများ၏ သဟဇာတဖြစ်မှု အညွှန်းကို အသုံးပြုနည်း ဧဝံဂေလီများ၏ သဟဇာတဖြစ်မှု အညွှန်းသည် စာမျက်နှာ ၂၀၂ နှင့် ၂၀၃ တွင် ဖော်ပြထားသည်။ တူညီသော ဖြစ်ရပ်များကို ဧဝံဂေလီစာရေးဆရာများက အမြဲတမ်း အစဉ်အတိုင်း အတိအကျ ဖော်ပြမထားသောကြောင့်၊ ဧဝံဂေလီများ၏ သဟဇာတဖြစ်မှုသည် အခန်းအလိုက် ကိုးကားချက်အားလုံးကို အစဉ်လိုက် စာရင်းပြုစုထားနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ ဤအညွှန်းသည် သဟဇာတဖြစ်မှုတွင် ဧဝံဂေလီမှတ်တမ်းတစ်ခုခုကို အလွယ်တကူ ရှာဖွေနိုင်ရန် ကူညီပေးသည်။ ဥပမာ၊ စာဖတ်သူတစ်ဦးသည် လုကာ ၇:၃၆-၅၀ တွင် ဖော်ပြထားသော ရှိမုန်၏ ဧည့်ခံပွဲအကြောင်း သဟဇာတဖြစ်မှု၏ အပိုင်းကို ရှာဖွေလိုပေမည်။ ဤဖြစ်ရပ်သည် ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ နိဂုံးချုပ်ချိန်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သောကြောင့်၊ ၎င်းသည် လုကာ ၇ ၏ အခြားကိုးကားချက်များနှင့်အတူ (နံပါတ် ၄၇၊ ၅၁၊ ၆၁၊ ၆၂ ကို ကြည့်ပါ) သဟဇာတဖြစ်မှုတွင် မပါဝင်ပါ။ အညွှန်းကို တစ်ချက်ကြည့်လိုက်ရုံဖြင့် လုကာ ၇:၃၆-၅၀ သည် သဟဇာတဖြစ်မှု၏ နံပါတ် ၁၂၈ အဖြစ် ဖော်ပြထားကြောင်း သိရှိနိုင်သည်။

How to Use Index to the Harmony of the Gospels.—An index to the Harmony of the Gospels appears on pp. 202, 203. Because the same incidents are not always narrated by the various gospel writers in precisely the same order, a harmony of the Gospels cannot list all passages in order, chapter by chapter.The index facilitates the location of harmonistic data on any Gospel passage without a laborious search of the Harmony. For instance, the reader may desire to find the section of the Harmony on Simon’s Feast as recorded in Luke 7:36–50. In view of the fact that this incident occurred at the close of Christ’s ministry it does not appear in the Harmony along with other references to Luke 7 (see Nos. 47, 51, 61, 62). A glance at the Index indicates that Luke 7:36–50 appears as No. 128 of the Harmony.

 

ဧဝံဂေလိများ၏ သဟဇာတဖြစ်မှု အညွှန်း

မဿဲဧဝံဂေလိ

အခန်းနှင့် အပိုဒ်	သဟဇာတဖြစ်မှု ဝင်ရောက်မှု
၁:၁-၁၇	၃
၁:၁၈-၂၅	၈
၂:၁-၁၂	၁၃
၂:၁၃-၁၈	၁၄
၂:၁၉-၂၃	၁၅
၃:၁-၁၂	၁၈
၃:၁၃-၁၇	၁၉
၄:၁-၁၁	၂၀
၄:၁၂	၃၂
၄:၁၃-၁၇	၃၄
၄:၁၈-၂၂	၃၅
၄:၂၃-၂၅	၃၈
၅:၁-၈:၁	၄၆
၈:၂-၄	၃၉
၈:၅-၁၃	၄၇
၈:၁၄-၁၇	၃၇
၈:၁၈, ၂၃-၂၇	၅၆
၈:၁၉-၂၂	၅၅
၈:၂၈-၉:၁	၅၇
၉:၂-၈	၄၀
၉:၉	၄၁
၉:၁၀-၁၃	၅၈
၉:၁၄-၁၇	၅၉
၉:၁၈-၂၆	၆၀
၉:၂၇-၃၁	၄၈
၉:၃၂-၃၄	၄၉
၉:၃၅	၅၀
၉:၃၆-၁၁:၁	၆၃
၁၁:၂-၆	၆၁
၁၁:၇-၃၀	၆၂
၁၂:၁-၈	၄၂
၁၂:၉-၁၄	၄၃
၁၂:၁၅-၂၁	၄၄
၁၂:၂၂-၄၅	၅၂
၁၂:၄၆-၅၀	၅၃
၁၃:၁-၅၃	၅၄
၁၃:၅၄-၅၈	၆၄
၁၄:၁, ၂, ၆-၁၂	၆၅
၁၄:၃-၅	၂၉
၁၄:၁၃-၂၁	၆၆
၁၄:၂၂-၃၆	၆၇
၁၅:၁-၂၀	၆၉
၁၅:၂၁-၂၈	၇၀
၁၅:၂၉-၃၁	၇၁
၁၅:၃၂-၃၉	၇၂
၁၆:၁-၁၂	၇၃
၁၆:၁၃-၂၈	၇၅
၁၇:၁-၁၃	၇၈
၁၇:၁၄-၂၁	၇၉
၁၇:၂၂, ၂၃	၇၆
၁၈:၁-၃၅	၇၇
၁၉:၁, ၂	၈၈
၁၉:၃-၁၂	၁၁၉
၁၉:၁၃-၁၅	၁၂၀
၁၉:၁၆-၃၀	၁၂၁
၂၀:၁-၁၆	၁၂၂
၂၀:၁၇-၁၉	၁၂၃
၂၀:၂၀-၂၈	၁၂၄
၂၀:၂၉-၃၄	၁၂၅
၂၁:၁-၁၁	၁၃၀
၂၁:၁၂-၁၇	၁၃၂
၂၁:၁၈-၂၂	၁၃၁
၂၁:၂၃-၂၇	၁၃၃
၂၁:၂၈-၃၂	၁၃၄
၂၁:၃၃-၄၆	၁၃၅
၂၂:၁-၁၄	၁၃၆
၂၂:၁၅-၂၂	၁၃၇
၂၂:၂၃-၃၃	၁၃၈
၂၂:၃၄-၄၀	၁၃၉
၂၂:၄၁-၄၆	၁၄၀
၂၃:၁-၃၉	၁၄၁
၂၄:၁-၅၁	၁၄၅
၂၅:၁-၁၃	၁၄၆
၂၅:၁၄-၃၀	၁၄၇
၂၅:၃၁-၄၆	၁၄၈
၂၆:၁-၅, ၁၄-၁၆	၁၂၉
၂၆:၆-၁၃	၁၂၈
၂၆:၁၇-၁၉	၁၄၉
၂၆:၂၀	၁၅၀
၂၆:၂၁-၂၅	၁၅၃
၂၆:၂၆-၂၉	၁၅၂
ၲ၆:၃၀	၁၅၅
ၲ၆:၃၁-၃၅	၁၅၆
ၲ၆:၃၆-၅၆	၁၆၁
ၲ၆:၅၇-၇၅	၁၆၃
ၲ၇:၁	၁၆၄
ၲ၇:၂, ၁၁-၁၄	၁၆၆
ၲ၇:၃-၁၀	၁၆၅
ၲ၇:၁၅-၃၁ခ	၁၆၈
ၲ၇:၃၁ဂ-၅၆	၁၆၉
ၲ၇:၅၇-၆၁	၁၇၀
ၲ၇:၆၂-၆၆	၁၇၁
ၲ၈:၁-၁၅	၁၇၂
ၲ၈:၁၆-၂၀	၁၇၇

မာကုဧဝံဂေလိ

အခန်းနှင့် အပိုဒ်	သဟဇာတဖြစ်မှု ဝင်ရောက်မှု
၁:၁-၈	၁၈
၁:၉-၁၁	၁၉
၁:၁၂, ၁၃	၂၀
၁:၁၄, ၁၅	၃၂
၁:၁၆-၂၀	၃၅
၁:၂၁-၂၈	၃၆
၁:၂၉-၃၄	၃၇
၁:၃၅-၃၉	၃၈
၁:၄၀-၄၅	၃၉
၂:၁-၁၂	၄၀
၂:၁၃, ၁၄	၄၁
၂:၁၅-၁၇	၅၈
၂:၁၈-၂၂	၅၉
၂:၂၃-၂၈	၄၂
၃:၁-၆	၄၃
၃:၇-၁၂	၄၄
၃:၁၃-၁၉	၄၅
၃:၂၀-၃၀	၅၂
၃:၃၁-၃၅	၅၃
၄:၁-၃၄	၅၄
၅:၁-၂၀	၅၇
၅:၂၁-၄၃	၆၀
၆:၁-၆	၆၄
၆:၇-၁၃	၆၃
၆:၁၄-၂၉	၆၅
၆:၃၀-၄၄	၆၆
၆:၄၅-၅၆	၆၇
၇:၁-၂၃	၆၉
၇:၂၄-၃၀	၇၀
၇:၃၁-၃၇	၇၁
၈:၁-၁၀	၇၂
၈:၁၁-၂၁	၇၃
၈:၂၂-၂၆	၇၄
၈:၂၇-၉:၁	၇၅
၉:၂-၁၃	၇၈
၉:၁၄-၂၉	၇၉
၉:၃၀-၃၂	၇၆
၉:၃၃-၅၀	၇၇
၁၀:၁	၈၈
၁၀:၂-၁၂	၁၁၉
၁၀:၁၃-၁၆	၁၂၀
၁၀:၁၇-၃၁	၁၂၁
၁၀:၃၂-၃၄	၁၂၃
၁၀:၃၅-၄၅	၁၂၄
၁၀:၄၆-၅၂	၁၂၅
၁၁:၁-၁၁	၁၃၀
၁၁:၁၂-၁၄, ၂၀-၂၆	၁၃၁
၁၁:၁၅-၁၉	၁၃၂
၁၁:၂၇-၃၃	၁၃၃
၁၂:၁-၁၂	၁၃၅
၁၂:၁၃-၁၇	၁၃၇
၁၂:၁၈-၂၇	၁၃၈
၁၂:၂၈-၃၄	၁၃၉
၁၂:၃၅-၃၇	၁၄၀
၁၂:၃၈-၄၀	၁၄၁
၁၃:၁-၃၇	၁၄၅
၁၄:၁, ၂, ၁၀, ၁၁	၁၂၉
၁၄:၃-၉	၁၂၈
၁၄:၁၂-၁၆	၁၄၉
၁၄:၁၇, ၁၈ခ	၁၅၀
၁၄:၁၈ဂ-၂၁	၁၅၃
၁၄:၂၂-၂၅	၁၅၂
၁၄:၂၆	၁၅၅
၁၄:၂၇-၃၁	၁၅၆
၁၄:၃၂-၅၂	၁၆၁
၁၄:၅၃-၇၂	၁၆၃
၁၅:၁	၁၆၄
၁၅:၂-၅	၁၆၆
၁၅:၆-၁၉	၁၆၈
၁၅:၂၀-၄၁	၁၆၉
၁၅:၄၂-၄၇	၁၇၀
၁၆:၁-၁၁	၁၇၂
၁၆:၁၂	၁၇၃
၁၆:၁၃	၁၇၄
၁၆:၁၄	၁၇၅
၁၆:၁၅-၁၈	၁၇၇
၁၆:၁၉, ၂၀	၁၇၈

လုကာဧဝံဂေလိ

အခန်းနှင့် အပိုဒ်	သဟဇာတဖြစ်မှု ဝင်ရောက်မှု
၁:၁-၄	၂
၁:၅-၂၅	၄
၁:၂၆-၃၈	၅
၁:၃၉-၅၆	၆
၁:၅၇-၈၀	၇
၂:၁-၇	၉
၂:၈-၂၀	၁၀
၂:၂၁	၁၁
၂:၂၂-၃၈	၁၂
၂:၃၉, ၄၀	၁၅
၂:၄၁-၅၀	၁၆
၂:၅၁, ၅၂	၁၇
၃:၁-၁၈	၁၈
၃:၁၉, ၂၀	၂၉
၃:၂၁-၂၃ခ	၁၉
၃:၂၃ဂ-၃၈	၃
၄:၁-၁၃	၂၀
၄:၁၄, ၁၅	၃၂
၄:၁၆-၃၀	၃၃
၄:၃၁ခ	၃၄
၄:၃၁ဂ-၃၇	၃၆
၄:၃၈-၄၁	၃၇
၄:၄၂-၄၄	၃၈
၅:၁-၁၁	၃၅
၅:၁၂-၁၆	၃၉
၅:၁၇-၂၆	၄၀
၅:၂၇, ၂၈	၄၁
၅:၂၉-၃၂	၅၈
၅:၃၃-၃၉	၅၉
၆:၁-၅	၄၂
၆:၆-၁၁	၄၃
၆:၁၂-၁၆	၄၅
၆:၁၇-၄၉	၄၆
၇:၁-၁၀	၄၇
၇:၁၁-၁၇	၅၁
၇:၁၈-၂၃	၆၁
၇:၂၄-၃၅	၆၂
၇:၃၆-၅၀	၁၂၈
၈:၁-၃	၅၀
၈:၄-၁၈	၅၄
၈:၁၉-၂၁	၅၃
၈:၂၂-၂၅	၅၆
၈:၂၆-၃၉	၅၇
၈:၄၀-၅၆	၆၀
၉:၁-၆	၆၃
၉:၇-၉	၆၅
၉:၁၀-၁၇	၆၆
၉:၁၈-၂၇	၇၅
၉:၂၈-၃၆	၇၈
၉:၃၇-၄၃ခ	၇၉
၉:၄၃ဂ-၄၅	၇၆
၉:၄၆-၅၀	၇၇
၉:၅၁-၅၆	၈၈
၉:၅၇-၆၂	၈၉
၁၀:၁-၂၄	၉၀
၁၀:၂၅-၃၇	၉၁
၁၀:၃၈-၄၂	၉၂
၁၁:၁-၁၃	၉၄
၁၁:၁၄-၃၂	၅၂
၁၁:၃၃-၃၆	၉၅
၁၁:၃၇-၅၄	၉၆
၁၂:၁-၁၂	၉၇
၁၂:၁၃-၃၄	၉၈
၁၂:၃၅-၅၉	၉၉
၁၃:၁-၉	၁၀၀
၁၃:၁၀-၁၇	၁၀၁
၁၃:၁၈-၃၀	၁၀၂
၁၃:၃၁-၃၅	၁၀၃
၁၄:၁-၁၅	၁၀၄
၁၄:၁၆-၂၄	၁၀၅
၁၄:၂၅-၃၅	၁၀၆
၁၅:၁-၇	၁၀၇
၁၅:၈-၁၀	၁၀၈
၁၅:၁၁-၃၂	၁၀၉
၁၆:၁-၁၈	၁၁၀
၁၆:၁၉-၃၁	၁၁၁
၁၇:၁-၁၀	၁၁၂
၁၇:၁၁-၁၉	၁၁၅
၁၇:၂၀-၃၇	၁၁၆
၁၈:၁-၈	၁၁၇
၁၈:၉-၁၄	၁၁၈
၁၈:၁၅-၁၇	၁၂၀
၁၈:၁၈-၃၀	၁၂၁
၁၈:၃၁-၃၄	၁၂၃
၁၈:၃၅-၄၃	၁၂၅
၁၉:၁-၁၀	၁၂၆
၁၉:၁၁-၂၈	၁၂၇
၁၉:၂၉-၄၄	၁၃၀
၁၉:၄၅-၄၈	၁၃၂
၂၀:၁-၈	၁၃၃
၂၀:၉-၁၉	၁၃၅
၂၀:၂၀-၂၆	၁၃၇
၂၀:၂၇-၃၈	၁၃၈
၂၀:၃၉, ၄၀	၁၃၉
၂၀:၄၁-၄၄	၁၄၀
၂၁:၁-၄	၁၄၂
၂၁:၅-၃၈	၁၄၅
၂၂:၁-၆	၁၂၉
၂၂:၇-၁၃	၁၄၉
ၲ၂:၁၄-၁၆	၁၅၀
ၲ၂:၁၇-၂၀	၁၅၂
ၲ၂:၂၁-၂၃	၁၅၃
ၲ၂:၂၄-၃၀	၁၅၁
ၲ၂:၃၁-၃၈	၁၅၆
ၲ၂:၃၉	၁၅၅
ၲ၂:၄၀-၅၃	၁၆၁
ၲ၂:၅၄-၆၅	၁၆၃
ၲ၂:၆၆-၇၁	၁၆၄
ၲ၃:၁-၅	၁၆၆
ၲ၃:၆-၁၂	၁၆၇
ၲ၃:၁၃-၂၅	၁၆၈
ၲ၃:၂၆-၄၉	၁၆၉
ၲ၃:၅၀-၅၆	၁၇၀
ၲ၄:၁-၁၂	၁၇၂
ၲ၄:၁၃-၃၂	၁၇၃
ၲ၄:၃၃-၄၉	၁၇၄
ၲ၄:၅၀-၅၃	၁၇၈

ယောဟန်ဧဝံဂေလိ

အခန်းနှင့် အပိုဒ်	သဟဇာတဖြစ်မှု ဝင်ရောက်မှု
၁:၁-၁၈	၁
၁:၁၉-၃၄	၂၁
၁:၃၅-၅၁	၂၂
၂:၁-၁၂	၂၃
၂:၁၃-၂၅	၂၄
၃:၁-၂၁	၂၅
၃:၂၂-၃၆	၂၆
၄:၁-၄၂	၂၇
၄:၄၃-၅၄	၂၈
၅:၁-၁၅	၃၀
၅:၁၆-၄၇	၃၁
၆:၁-၁၄	၆၆
၆:၁၅-၂၄	၆၇
၆:၂၅-၇:၁	၆၈
၇:၂-၁၃	၈၁
၇:၁၄-၅၂	၈၂
၇:၅၃-၈:၁၁	၈၃
၈:၁၂-၃၀	၈၄
၈:၃၁-၅၉	၈၅
၉:၁-၄၁	၈၆
၁၀:၁-၂၁	၈၇
၁၀:၂၂-၄၂	၉၃
၁၁:၁-၄၅	၁၁၃
၁၁:၄၆-၅၇	၁၁၄
၁၂:၁-၉	၁၂၈
၁၂:၁၀, ၁၁	၁၂၉
၁၂:၁၂-၁၉	၁၃၀
၁၂:၂၀-၃၆ခ	၁၄၃
၁၂:၃၆ဂ-၅၀	၁၄၄
၁၃:၁-၂၀	၁၅၁
၁၃:၂၁-၃၀	၁၅၃
၁၃:၃၁-၁၄:၃၁	၁၅၄
၁၅:၁-၁၇	၁၅၇
၁၅:၁၈-၁၆:၄	၁၅၈
၁၆:၅-၃၃	၁၅၉
၁၇:၁-၂၆	၁၆၀
၁၈:၁-၁၂	၁၆၁
၁၈:၁၃-၂၄	၁၆၂
၁၈:၂၅-၂၇	၁၆၃
၁၈:၂၈-၃၈	၁၆၆
၁၈:၃၉-၁၉:၁၆	၁၆၈
၁၉:၁၇-၃၇	၁၆၉
၁၉:၃၈-၄၂	၁၇၀
၂၀:၁-၁၈	၁၇၂
၂၀:၁၉-၂၃	၁၇၄
၂၀:၂၄-၂၉	၁၇၅
၂၀:၃၀, ၃၁	၁၇၉
၂၁:၁-၂၃	၁၇၆
၂၁:၂၄, ၂၅	၁၇၉

index to the harmony of the gospels$

Matthew$

Chapter and Verse	Harmony Entry	Chapter and Verse	Harmony Entry	Chapter and Verse	Harmony Entry	Chapter and Verse	Harmony Entry
1: 1-17	3	27-31	48	14-21	79	24: 1-51	145
18-25	8	32-34	49	22, 23	76	25: 1-13	146
2: 1-12	13	35	50	24-27	80	14-30	147
13-18	14	36-11:1	63	18: 1-35	77	31-46	148
19-23	15	11: 2-6	61	19:1, 2	88	26: 1-5, 14-16	129
3: 1-12	18	7-30	62	3-12	119	6-13	128
13-17	19	12: 1-8	42	13-15	120	17-19	149
4: 1-11	20	9-14	43	16-30	121	20	150
12	32	15-21	44	20: 1-16	122	21-25	153
13-17	34	22-45	52	17-19	123	26-29	152
18-22	35	46-50	53	20-28	124	30	155
23-25	38	13: 1-53	54	29-34	125	31-35	156
5: 1-8:1	46	54-58	64	21:1-11	130	36-56	161
8: 2-4	39	14: 1, 2, 6-12	65	12-17	132	57-75	163
5-13	47	3-5	29	18-22	131	27: 1	164
14-17	37	13-21	66	23-27	133	2, 11-14	166
18, 23-27	56	22-36	67	28-32	134	3-10	165
19-22	55	15: 1-20	69	33-46	135	15-31a	168
28-9:1	57	21-28	70	22:1-14	136	31b-56	169
9: 2-8	40	29-31	71	15-22	137	57-61	170
9	41	32-39	72	23-33	138	62-66	171
10-13	58	16: 1-12	73	34-40	139	28: 1-15	172
14-17	59	13-28	75	41-46	140	16-20	177
18-26	60	17: 1-13	78	23: 1-39	141

 

 

Mark$

Chapter and Verse	Harmony Entry	Chapter and Verse	Harmony Entry	Chapter and Verse	Harmony Entry	Chapter and Verse	Harmony Entry
1: 1-8	18	35-41	56	2-12	119	12-16	149
9-11	19	5: 1-20	57	13-16	120	17, 18a	150
12, 13	20	21-43	60	17-31	121	18b-21	153
14, 15	32	6: 1-6	64	32-34	123	22-25	152
16-20	35	7-13	63	35-45	124	26	155
21-28	36	14-29	65	46-52	125	27-31	156
29-34	37	30-44	66	11: 1-11	130	32-52	161
35-39	38	45-56	67	12-14, 20-26	131	53-72	163
40-45	39	7: 1-23	69	15-19	132	15: 1	164
2: 1-12	40	24-30	70	27-33	133	2-5	166
13, 14	41	31-37	71	12: 1-12	135	6-19	168
15-17	58	8: 1-10	72	13-17	137	20-41	169
18-22	59	11-21	73	18-27	138	42-47	170
23-28	42	22-26	74	28-34	139	16: 1-11	172
3: 1-6	43	27-9:1	75	35-37	140	12	173
7-12	44	9:2-13	78	38-40	141	13	174
13-19	45	14-29	79	41-44	142	14	175
20-30	52	30-32	76	13: 1-37	145	15-18	177
31-35	53	33-50	77	14: 1, 2, 10, 11	129	19, 20	178
4:1-34	54	10: 1	88	3-9	128

 

 

Luke$

Chapter and Verse	Harmony Entry	Chapter and Verse	Harmony Entry	Chapter and Verse	Harmony Entry	Chapter and Verse	Harmony Entry
1: 1-4	2	6-11	43	37-54	96	20: 1-8	133
5-25	4	12-16	45	12: 1-12	97	20:9-19	135
26-38	5	17-49	46	13-34	98	20-26	137
39-56	6	7: 1-10	47	35-59	99	27-38	138
57-80	7	11-17	51	13: 1-9	100	39, 40	139
2: 1-7	9	18-23	61	10-17	101	41-44	140
8-20	10	24-35	62	18-30	102	45-47	141
21	11	36-50	128	31-35	103	21: 1-4	142
22-38	12	8: 1-3	50	14: 1-15	104	5-38	145
39, 40	15	4-18	54	16-24	105	22: 1-6	129
41-50	16	19-21	53	25-35	106	7-13	149
51, 52	17	22-25	56	15: 1-7	107	14-16	150
3: 1-18	18	26-39	57	8-10	108	17-20	152
19, 20	29	40-56	60	11-32	109	21-23	153
21-23a	19	9: 1-6	63	16: 1-18	110	24-30	151
23b-38	3	7-9	65	19-31	111	31-38	156
4: 1-13	20	10-17	66	17: 1-10	112	39	155
14, 15	32	18-27	75	11-19	115	40-53	161
16-30	33	28-36	78	20-37	116	54-65	163
31a	34	37-43a	79	18: 1-8	117	66-71	164
31b-37	36	43b-45	76	9-14	118	23: 1-5	166
38-41	37	46-50	77	15-17	120	6-12	167
42-44	38	51-56	88	18-30	121	13-25	168
5: 1-11	35	57-62	89	31-34	123	26-49	169
12-16	39	10: 1-24	90	35-43	125	50-56	170
17-26	40	25-37	91	19: 1-10	126	24: 1-12	172
27, 28	41	38-42	92	11-28	127	13-32	173
29-32	58	11: 1-13	94	29-44	130	33-49	174
33-39	59	14-32	52	45-48	132	50-53	178
6: 1-5	42	33-36	95

 

 

 

John$

Chapter and Verse	Harmony Entry	Chapter and Verse	Harmony Entry	Chapter and Verse	Harmony Entry	Chapter and Verse	Harmony Entry
1: 1-18	1	25-7:1	68	12-19	130	28-38	166
19-34	21	7: 2-13	81	20-36a	143	39-19:16	168
35-51	22	14-52	82	36b-50	144	19: 17-37	169
2: 1-12	23	53-8:11	83	13: 1-20	151	38-42	170
13-25	24	8: 12-30	84	21-30	153	20: 1-18	172
3: 1-21	25	31-59	85	31-14:31	154	19-23	174
22-36	26	9: 1-41	86	15: 1-17	157	24-29	175
4: 1-42	27	10: 1-21	87	18-16:4	158	30, 31	179
43-54	28	22-42	93	16: 5-33	159	21: 1-23	176
5: 1-15	30	11: 1-45	113	17: 1-26	160	24, 25	179
16-47	31	46-57	114	18: 1-12	161
6: 1-14	66	12: 1-9	128	13-24	162
15-24	67	10, 11	129	25-27	163

 

 

 

စတုတ္ထအပိုင်း - ဥပမာများနှင့် ၎င်းတို့၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်

IV. Parables and Their Interpretation

 

အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “parable” သည် ဂရိစကားလုံး “parabolē” မှ ဆင်းသက်လာပြီး ၎င်းသည် “အတူတကွထားခြင်း”၊ “နှိုင်းယှဉ်ခြင်း”၊ “ဥပမာပြခြင်း”၊ “ဥပမာ”၊ “စကားပုံ” ဟူသော အဓိပ္ပာယ်များရှိပြီး “တစ်ခုကို နောက်တစ်ခုနှင့် နှိုင်းယှဉ်ရန် တစ်ခုကို တစ်ခုဘေးတွင် ထားခြင်း” ဟူသော ကြိယာမှ ဆင်းသက်လာသည်။ ဂရိစကားလုံး “parabolē” နှင့် ၎င်း၏ ဟေဗြဲစကားလုံးတူ (တတိယအတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၉၄၅ တွင် ကြည့်ပါ) သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ “parable” ဟူသော စကားလုံးထက် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်။ သို့သော်၊ ဤမှတ်ချက်စာအုပ်တွင် ဥပမာအဖြစ် စာရင်းပြုစုထားသော ဥပမာများသည် အင်္ဂလိပ်စကားလုံး၏ တင်းကျပ်သော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်အတွင်း သင့်လျော်စွာ ကျရောက်သည့် ဥပမာများဖြစ်သည်။ အင်္ဂလိပ်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်အရ ဥပမာသည် အမှန်တရားကို သင်ကြားရန် အဓိကရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ပုံပြင်တစ်ခုဖြစ်သည်။ စာပေပုံစံအားဖြင့် ၎င်းသည် တိုးချဲ့ထားသော နှိုင်းယှဉ်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်၏ ဥပမာများစွာသည် နှိုင်းယှဉ်ချက် သို့မဟုတ် စကားပုံများအဆင့်ထိ တိုတောင်းသည်။

The English word “parable” is from the Gr. parabolē, “a juxtaposition,” “a comparison,” “an illustration,” “parable,” “a proverb,” from a verb meaning “to put one thing by the side of another [for comparison],” “to throw beside.” The Gr. parabolē and its Hebrew equivalent (see Vol. III, p. 945) are broader in meaning than our word “parable.” However, parables listed as such in this commentary are those that properly fall within the stricter limits of the English word. According to the English definition a parable is a narrative whose primary purpose is to teach truth. In literary form it is an extended metaphor. Many of Christ’s parables were brief to the point of being metaphors or proverbs.

 

ခရစ်တော်၏ ဥပမာပုံပြင်များ

ဧဝံဂေလိများတွင် ဥပမာပုံပြင်သည် ဝိညာဉ်ရေးအမှန်တရားတစ်ခုနှင့် “ဘေးချင်းယှဉ်ထား” ပြီး “နှိုင်းယှဉ်မှု” ပြုလုပ်ရန် ရည်ရွယ်သော ဇာတ်လမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ သခင်ဘုရား၏ ဥပမာပုံပြင်များသည် များသောအားဖြင့် နားထောင်သူများနှင့် ရင်းနှီးသော နေ့စဉ်ဘဝ၏ ဘုံအတွေ့အကြုံများပေါ်တွင် အခြေခံထားပြီး၊ မကြာသေးမီက ဖြစ်ပွားခဲ့သော သီးခြားဖြစ်ရပ်များ (DA ၄၉၉ ကြည့်ပါ) သို့မဟုတ် ထိုအချိန်တွင် ၎င်းတို့မြင်တွေ့နိုင်သော အရာများပေါ်တွင် အခြေခံထားသည် (COL ၃၄ ကြည့်ပါ၊ MB ၃၆၊ ၃၇ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ဇာတ်လမ်းသည် ရိုးရှင်းတိုတောင်းပြီး၊ ၎င်း၏အဆုံးသတ်သည် များသောအားဖြင့် မရေရာမှုမရှိဘဲ သိသာထင်ရှားသည် (မဿဲ ၂၁:၄၀၊ ၄၁ ကြည့်ပါ)။ ဝိညာဉ်ရေးအမှန်တရားနှင့် ဘေးချင်းယှဉ်ထားပြီး၊ ဥပမာပုံပြင်သည် နားထောင်သူများအား ထိုအမှန်တရားကို နားလည်ပြီး တန်ဖိုးထားရန် ဦးဆောင်ပေးသော တံတားတစ်စင်းဖြစ်လာသည်။ ၎င်းသည် လူများရှိနေရာမှ စတင်ပြီး၊ သာယာရင်းနှီးသော လမ်းကြောင်းတစ်ခုဖြင့် ၎င်းတို့၏အတွေးများကို ယေရှုရည်မှန်းရာသို့ ဦးဆောင်သည်။ ၎င်းသည် ဝိညာဉ်ရေးအမြင်များကို လူ့ဝိညာဉ်က မြင်တွေ့နိုင်သော ပြတင်းပေါက်တစ်ခုဖြစ်သည်။

In the Gospels a parable is a narrative “placed alongside” a certain spiritual truth for purposes of “comparison.” The parables of our Lord were usually based on common experiences of everyday life familiar to His hearers, and often on specific incidents that had recently occurred (see DA 499) or that they could see at the time (COL 34; cf. MB 36, 37). The narrative itself was simple and brief, and its conclusion usually so obvious as to involve no uncertainty (see Matt. 21:40, 41). Placed alongside the spiritual truth it was designed to illustrate, the parable thus became a bridge by which the hearers might be led to understand and appreciate that truth. It met the people where they were and, by a pleasant and familiar path, led their thoughts to where Jesus sought to direct them. It was a window through which the soul might gaze upon vistas of heavenly truth.

 

ဥပမာပုံပြင်များဖြင့် ယေရှုသည်။ ၁. စိတ်ဝင်စားမှု၊ အာရုံစိုက်မှုနှင့် စုံစမ်းမေးမြန်းမှုများကို နှိုးဆွပေးခဲ့သည်။ ၂. မလိုလားသော အမှန်တရားကို ဘက်လိုက်မှု မဖြစ်ပေါ်စေဘဲ ထုတ်ဖော်ပေးခဲ့သည်။ ၃. သူ့ကို မဆုတ်မနစ် လိုက်လံထောက်လှမ်းသူများကို ရှောင်ရှားနိုင်ခဲ့သည်။ ၄. နားထောင်သူများ၏ စိတ်ထဲတွင် ဥပမာပုံပြင်များတွင် ဖော်ပြထားသော မြင်ကွင်းများကို ထပ်မံမြင်တွေ့လာသောအခါ သို့မဟုတ် စိတ်ထဲပြန်လည်ပေါ်လာသောအခါ ပိုမိုပြင်းထန်လာမည့် ရေရှည်ထိရောက်သော အထင်အမြင်များကို ဖန်တီးပေးခဲ့သည်။ ၅. ဘုရားသခင်ကို သိကျွမ်းရန် သဘာဝကို လမ်းကြောင်းတစ်ခုအဖြစ် ပြန်လည်ထူထောင်ပေးခဲ့သည်။ ဥပမာပုံပြင်များသည် အမှန်တရားကို လက်ခံလိုသူများအတွက် ထုတ်ဖော်ပြပြီး၊ တစ်ခါတစ်ရံ အခြားသူများထံမှ ဖုံးကွယ်ထားသည်။

By parables Jesus: (1) aroused interest, attention, and inquiry; (2) imparted unwanted truth without arousing prejudice; (3) evaded the spies who pursued Him relentlessly; (4) created in the minds of His hearers lasting impressions that would be renewed and intensified when the scenes presented in the parables again came to mind or to view; (5) restored nature as an avenue for knowing God. Parables revealed truth to those willing to receive it, and at times concealed it from others.

 

ယေရှု၏ ဥပမာပုံပြင်များကို လေ့လာရာတွင် မှန်ကန်သော အနက်ဖွင့်နည်းများကို လိုက်နာရန် အလွန်အရေးကြီးသည်။ ဤစည်းမျဉ်းများကို အကျဉ်းချုံးဖော်ပြထားသည်မှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

In studying the parables of Jesus it is most important to follow sound principles of interpretation. These principles may be briefly summarized thus:

 

၁. ဥပမာပုံပြင်သည် အမှန်တရားကို မြင်နိုင်သော မှန်တစ်ချပ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် အမှန်တရားကိုယ်တိုင်မဟုတ်ပါ။

1. A parable is a mirror by which truth can be seen; it is not truth itself.

 

၂. ဥပမာပုံပြင်ကို ပေးထားသည့် အကြောင်းအရာ—နေရာ၊ အခြေအနေ၊ ပြောဆိုခံရသူများ၊ ဆွေးနွေးနေသော ပြဿနာ—တို့ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီး အနက်ဖွင့်ရန် သော့အဖြစ် သတ်မှတ်ရမည်။

2. The context in which a parable is given—the place, circumstances, persons to whom it was spoken, and the problem under discussion—must be taken into consideration and made the key to interpretation.

 

၃. ခရစ်တော်၏ ဥပမာပုံပြင်အတွက် နိဒါန်းနှင့် နိဂုံးသည် ၎င်း၏ အခြေခံရည်ရွယ်ချက်ကို များသောအားဖြင့် ရှင်းလင်းစေသည်။

3. Christ’s own introduction and conclusion to the parable generally make its fundamental purpose clear.

 

၄. ဥပမာပုံပြင်တိုင်းသည် ဝိညာဉ်ရေးအမှန်တရား၏ အခြေခံအချက်တစ်ခုကို သရုပ်ဖော်သည် (သခင်ဘုရား၏ ဥပမာပုံပြင်များဖြင့် သရုပ်ဖော်ထားသော မတူညီသော မူများစာရင်းကို ၂၀၅-၂၀၇ စာမျက်နှာများတွင် ကြည့်ပါ)။ ဥပမာပုံပြင်၏ အသေးစိတ်အချက်များသည် ထိုသီးခြားအမှန်တရားအချက်ကို ရှင်းလင်းရန် အထောက်အကူပြုသည့်အခါသာ အရေးပါသည်။

4. Every parable illustrates one fundamental aspect of spiritual truth (see list of principles illustrated by the various parables of our Lord, pp. 205-207). Details of a parable are significant only as they contribute to the clarification of that particular point of truth.

 

၅. ဥပမာပုံပြင်၏ ဝိညာဉ်ရေးနယ်ပယ်တွင် အဓိပ္ပာယ်ကို နားလည်ရန် မတိုင်မီ၊ အရှေ့တိုင်းဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် တွေးခေါ်ပုံဖော်ပြပုံများအရ ဥပမာပုံပြင်တွင် ဖော်ပြထားသော အခြေအနေကို ရှင်းလင်းစွာ မြင်ယောင်ရန် လိုအပ်သည်။ ဥပမာပုံပြင်များသည် နားလည်နိုင်ရန်မတိုင်မီ မြင်တွေ့ရမည့် ထက်သန်သော စကားလုံးပုံရိပ်များဖြစ်သည်။

5. Before the meaning of the parable in the spiritual realm can be understood it is necessary to have a clear picture of the situation described in the parable, in terms of Oriental customs and modes of thought and expression. Parables are vivid word pictures that must be seen, so to speak, before they can be understood.

 

၆. ဥပမာပုံပြင်သည် အမှန်တရားကို သရုပ်ဖော်ရန် ပေးထားသည့် အခြေခံအချက်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီး၊ များသောအားဖြင့် သီးခြားအမှန်တရားတစ်ခုကို သရုပ်ဖော်သည်ဖြစ်၍၊ ဥပမာပုံပြင်၏ အလွတ်သဘောအသေးစိတ်အချက်များပေါ်တွင် အဆုံးအဖြတ်တရားတစ်ခုကို အခြေမခံရပါ။

6. In view of the fundamental fact that a parable is given to illustrate truth, and usually one particular truth, no doctrine may be based upon the incidental details of a parable.

 

၇. ဥပမာပုံပြင်သည် ၎င်းတစ်ခုလုံးနှင့် အစိတ်အပိုင်းများကို၊ ၎င်းသရုပ်ဖော်ရန်ရည်ရွယ်ထားသော အမှန်တရားအရ၊ ချက်ချင်းအကြောင်းအရာနှင့် ကျမ်းစာတွင် အခြားနေရာများတွင် ဖော်ပြထားသော စာသားအတိုင်း အနက်ဖွင့်ရမည်။

7. The parable, in whole and in part, must be interpreted in terms of the truth it is designed to teach, as set forth in literal language in the immediate context and elsewhere in Scripture.

 

အောက်ဖော်ပြပါ ဥပမာပုံပြင်စာရင်းကို ၂၀၃ စာမျက်နှာတွင် ဖော်ပြထားသော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ပေါ်တွင် ရွေးချယ်ထားသည်။ ဤဥပမာပုံပြင်များကို ခရစ်တော်သည် သရုပ်ဖော်ရန် ရည်ရွယ်ထားသော အဓိကအမှန်တရားအလိုက် အုပ်စုဖွဲ့ထားသည်။ ဥပမာပုံပြင်တစ်ခုစီအတွက် ဖော်ပြထားသော ကျမ်းစာကိုးကားချက်သည် ဤဝေဖန်ချက်စာအုပ်တွင် ဥပမာပုံပြင်အတွက် အဓိကဝေဖန်ချက်ရှိရာ နေရာကို ပြသသည်။ အုပ်စုတစ်ခုစီအတွက် လက်ဝါးကပ်တိုင်ကိုးကားချက်များသည် ဤစာရင်းတွင် ထိုအုပ်စုနှင့် သက်ဆိုင်ရာ ဒုတိယအဆင့်သင်ခန်းစာများပါဝင်သော အခြားဥပမာပုံပြင်များကို ညွှန်ပြသည်။ ဥပမာပုံပြင်တစ်ခုစီအတွက် လက်ဝါးကပ်တိုင်ကိုးကားချက်များသည် ဤစာရင်းတွင် တူညီသော သို့မဟုတ် ဆက်စပ်အမှန်တရားများကို သင်ကြားပေးသော အခြားဥပမာပုံပြင်များ သို့မဟုတ် ဥပမာပုံပြင်အုပ်စုများကို ညွှန်ပြသည်။ ဧဝံဂေလိများ၏ ညှိနှိုင်းမှု (၁၉၆-၂၀၁ စာမျက်နှာများကို ကြည့်ပါ) တွင် ဖော်ပြထားသော အပိုင်းသည် ဥပမာပုံပြင်တစ်ခုစီအတွက် အခြားသတင်းအချက်အလက်ရင်းမြစ်များဆီသို့ ဦးတည်သည်။ “သရုပ်ဖော်ထားသော မူများ” ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသော ကဏ္ဍသည် ဥပမာပုံပြင်တစ်ခုစီအတွက် အဓိကသင်ကြားချက် သို့မဟုတ် သင်ကြားချက်များ၏ အကျဉ်းချုံးခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုကို ပေးသည် (အောက်တွင်ကြည့်ပါ)။ ဥပမာပုံပြင်များ၏ အချိန်ကြောင်းအလိုက် အစီအစဉ်ကို ၁၉၆-၂၀၁ စာမျက်နှာများတွင် ကြည့်ပါ။

The following list of parables has been selected on the basis of the definition stated on p. 203. These parables are grouped topically, according to the principal truth Christ designed each to illustrate. The scripture listed for each parable gives the place in this commentary where major comment on the parable appears. Cross references following each group of parables indicate other parables in this list with secondary lessons appropriate to the group in which the cross references appear. Cross references accompanying each parable indicate other parables or groups of parables in this list that teach the same or related truths. The section indicated in the Harmony of the Gospels (see pp. 196-201) leads to other sources of information related to each parable. The column headed “Principles Illustrated” provides a brief analysis of the principal teaching or teachings of each parable (see below). For the chronological order of the parables see pp. 196-201.

 

 

သခင်ယေရှု၏ နှိုင်းယှဉ်ပုံပြင်များ

[ရှင်းလင်းချက်အတွက် စာမျက်နှာ ၂၀၄ ကို ကြည့်ပါ]

နှိုင်းယှဉ်ပုံပြင်	အဓိကမှတ်ချက်	ဧဝံဂေလိညှိနှိုင်းမှု ဝင်ရောက်မှု*	သွန်သင်ချက်များ
က. ဘုရားသခင်၏ မေတ္တာ၊ ကရုဏာနှင့် တရားမျှတမှု
၁. တန်ဖိုးကြီးမြတ်သော ပုလဲ	မဿဲ ၁၃:၄၅, ၄၆	၅၄	ကယ်တင်ခြင်း၏ မြတ်နိုးဖွယ်တန်ဖိုး။ သခင်ယေရှုသည် လူသားများကို ရှာဖွေသည်။ လူသားများသည် ကယ်တင်ခြင်းကို ရှာဖွေသည်။ နံပါတ် ၁၁ ကို ကြည့်ပါ။
၂. သိုးပျောက်	လုကာ ၁၅:၃-၇	၁၀၇	ပျောက်ဆုံးနေသူများအတွက် ဘုရားသခင်၏ မေတ္တာ၊ မည်သူမျှ ပျက်စီးစေလိုခြင်းမရှိသည့် ဆန္ဒ။ နံပါတ် ၃, ၄ ကို ကြည့်ပါ။
၃. ဒင်္ဂါးပျောက်	လုကာ ၁၅:၈-၁၀	၁၀၈	မိမိပျောက်ဆုံးနေကြောင်း မသိသူများအတွက် ဘုရားသခင်၏ မေတ္တာ။ ပျောက်ဆုံးသူများကို ရှာဖွေရာတွင် အလုပ်များမှု။ နံပါတ် ၂, ၄ ကို ကြည့်ပါ။
၄. သားငယ်ပြန်လာ	လုကာ ၁၅:၁၁-၃၂	၁၀၉	ဘုရားသခင်၏ မေတ္တာမှ လမ်းလွဲသွားသူများအတွက် မေတ္တာ။ ဘုရားသခင်၏ မေတ္တာနှင့် လူသား၏ မာနထောင်လွှားမှု နှိုင်းယှဉ်ချက်။ နံပါတ် ၂, ၃ ကို ကြည့်ပါ။
၅. သင်္ဘောသဖန်းပင်	လုကာ ၁၃:၆-၉	၁၀၀	ဘုရားသခင်၏ ကရုဏာနှင့် တရားမျှတမှုအကြား ဆက်နွယ်မှု။ ဂျူးလူမျိုးနှင့် ဘုရားသခင်၏ ဆက်ဆံပုံ။ နံပါတ် ၈, ၁၅, ၁၆, ၂၁ ကို ကြည့်ပါ။
ခ. ကယ်တင်ခြင်းအစီအမံ
၆. မုန်ညင်းစေ့	မဿဲ ၁၃:၃၁, ၃၂	၅၄	ဘုရားသခင်၏ ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံ၊ အသင်းတော်၏ ကြီးမားသော ပမာဏတိုးတက်မှု။ ဘုရားသခင်သည် ကြီးမားသောရလဒ်များရရှိရန် သေးငယ်စွာ စတင်သည်။ နံပါတ် ၉, ၁၉, ၂၀ ကို ကြည့်ပါ။
၇. ပေါင်းပင်များ	မဿဲ ၁၃:၂၄-၃၀	၅၄	စရိုက်သည် ကံကြမ္မာကို ဆုံးဖြတ်သည်။ စမ်းသပ်ချိန်၏ ရည်ရွယ်ချက်။ ပေါင်းပင်များသည် နောက်ဆုံးတွင် ဂျုံဖြစ်မလာပါ။ နံပါတ် ၉, ၂၉, ၄၀ ကို ကြည့်ပါ။
၈. ဆိုးယုတ်သော စပျစ်ဥယျာဉ်စောင့်များ	မဿဲ ၂၁:၃၃-၄၃	၁၃၅	လူသား၏ သစ္စာမထားမှုရှိသော်လည်း ဘုရားသခင်၏ ထာဝရရည်ရွယ်ချက်သည် အောင်မြင်လိမ့်မည်။ ဣသရေလသည် ရွေးချယ်ခံလူမျိုးအဖြစ် အခွင့်အရေးဆုံးရှုံးမည်။ နံပါတ် ၅, ၁၅, ၁၆, ၂၁ ကို ကြည့်ပါ။
ဂ. အမှန်တရားလက်ခံခြင်း
၉. မျိုးစေ့ချသူ၊ မျိုးစေ့နှင့် မြေအမျိုးမျိုး	မဿဲ ၁၃:၃-၉, ၁၈-၂၃	၅၄	နားထောင်သူအမျိုးမျိုး၏ အမှန်တရားလက်ခံပုံ။ နံပါတ် ၆-၈, ၁၉ ကို ကြည့်ပါ။
၁၀. ကြီးမြတ်သော ညစာစားပွဲ	လုကာ ၁၄:၁၆-၂၄	၁၀၅	အမှန်တရားကို လျစ်လျူရှုခြင်း သို့မဟုတ် ငြင်းပယ်ခြင်း၏ အန္တရာယ်။ ဘုရားသခင်သည် နှလုံးသားခွဲဝေမှုကို လက်ခံမည်မဟုတ်။ နံပါတ် ၆-၈, ၂၁ ကို ကြည့်ပါ။
၁၁. ဝှက်ထားသော ရတနာ	မဿဲ ၁၃:၄၄	၅၄	အမှန်တရား၏ ထူးကဲသောတန်ဖိုးနှင့် ၎င်းကိုရရှိရန် လိုအပ်သော ကြိုးစားမှု။ နံပါတ် ၁ ကို ကြည့်ပါ။
၁၂. အဝတ်အသစ်နှင့် စပျစ်ရည်အသစ်	မာကု ၂:၂၁, ၂၂	၅၉	အမှန်တရားနှင့် ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်း။ ကြိုတင်ယူဆထားသော အမြင်များ၏ အန္တရာယ်။
၁၃. အကြွေးသမားနှစ်ဦး	လုကာ ၇:၄၁-၄၃	၁၂၈	ဘုရားသခင်၏ မေတ္တာနှင့် ကရုဏာအတွက် တန်ဖိုးထားမှုနှင့် ကျေးဇူးတင်မှု။
၁၄. မျှော်စင်ဆောက်ခြင်း၊ စစ်တိုက်ရန်ပြင်ဆင်သော ဘုရင်	လုကာ ၁၄:၂၈-၃၃	၁၀၆	တပည့်ဖြစ်ရန် ကုန်ကျစရိတ်ကို တွက်ချက်ခြင်း။
၁၅. မသန့်ရှင်းသော နတ်ဆိုးခုနစ်ဆံ့	မဿဲ ၁၂:၄၃-၄၅	၅၂	အမှန်တရားအပေါ် အပြုသဘောဆောင်သော သဘောထားလိုအပ်မှု၊ ခွင့်လွှတ်မရနိုင်သော အပြစ်။ ဂျူးခ personallyံးဆောင်သူများ၏ အခြေအနေ။ သန့်ရှင်းခြင်းမရှိဘဲ ဖြောင့်မတ်ခြင်းသည် မပြည့်စုံပါ။ နံပါတ် ၅, ၈, ၁၆, ၁၇, ၂၁ ကို ကြည့်ပါ။
၁၆. သားနှစ်ယောက်	မဿဲ ၂၁:၂၈-၃၂	၁၃၄	စကားမဟုတ်ဘဲ လုပ်ရပ်များသည် အရေးကြီးသည်။ လက်တွေ့မကျင့်သော ကြွေးကြော်မှုသည် လိမ်ညာမှုဖြစ်သည်။ နံပါတ် ၅, ၈, ၁၅, ၁၇, ၂၁ ကို ကြည့်ပါ။
၁၇. ကျောက်တုံးပေါ်တွင် ဆောက်ခြင်း သို့မဟုတ် သဲပေါ်တွင် ဆောက်ခြင်း	မဿဲ ၇:၂၄-၂၇	၄၆	အမှန်တရားကို သိရှိခြင်းသည် ရည်မှန်းချက်တစ်ခုမဟုတ်ဘဲ ဘဝပြောင်းလဲခြင်း၏ နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ နာခံမှုမရှိသော အသိပညာ၏ မိုက်မဲမှု။ နံပါတ် ၁၅, ၁၆, ၂၁, ၂၆ ကို ကြည့်ပါ။
၁၈. သူဌေးမိုက်	လုကာ ၁၂:၁၆-၂၁	၉၈	လောကီစိတ်ထားရှိခြင်း၏ အန္တရာယ်။ ရုပ်ဝတ္ထုအတွက် အသက်ရှင်ခြင်း၏ မိုက်မဲမှု။ မိမိကိုယ်ကို အသက်ရှင်ခြင်းသည် ပျက်စီးခြင်းဖြစ်သည်။
ဃ. စရိုက်ပြောင်းလဲခြင်း
၁၉. ကြီးထွားလာသော မျိုးစေ့	မာကု ၄:၂၆-၂၉	၅၄	ယုံကြည်ခြင်းနှင့် လုပ်ဆောင်ခြင်း။ ခရစ်ယာန်တိုးတက်မှုတွင် လူသားကြိုးစားမှုနှင့် အနန္တစွမ်းအားတို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း။ နံပါတ် ၆, ၇, ၉, ၂၀ ကို ကြည့်ပါ။
၂၀. တဆေး	မဿဲ ၁၃:၃၃	၅၄	ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ အရည်အသွေးဆိုင်ရာ တိုးတက်မှု။ အထက်မှစွမ်းအားသည် နှလုံးသားတွင် စိုက်ပျိုးပြီး ဘဝကို ပြောင်းလဲစေသည်။ နံပါတ် ၆, ၉, ၁၉ ကို ကြည့်ပါ။
၂၁. မင်္ဂလာဝတ်စုံမရှိသောသူ	မဿဲ ၂၂:၂-၁၄	၁၃၆	ခရစ်၏ ဖြောင့်မတ်ခြင်း၏ အရေးကြီးမှု။ နံပါတ် ၅-၈, ၁၀, ၁၅-၁၇, ၂၅ ကို ကြည့်ပါ။
င. ဆုတောင်းခြင်း
၂၂. ညသန်းခေါင်တွင် ခေါ်သော မိတ်ဆွေ	လုကာ ၁၁:၅-၁၃	၉၄	ဆုတောင်းခြင်းတွင် ဇွဲရှိမှု။ အခြားသူများကို ပေးရန် တောင်းခံခြင်း။
၂၃. မတရားသော တရားသူကြီး	လုကာ ၁၈:၁-၈	၁၁၇	ဆုတောင်းခြင်းတွင် ဇွဲရှိမှု၊ စိတ်အားထက်သန်မှုနှင့် ယုံကြည်မှု။
စ. နှိမ့်ချမှုနှင့် မာနထောင်လွှားမှု
၂၄. ဂုဏ်ယူရာနေရာများရွေးချယ်ခြင်း	လုကာ ၁၄:၇-၁၁	၁၀၄	လူသားများအပေါ် နှိမ့်ချမှု၊ အခြားသူများကို ဂုဏ်ပြုခြင်း။
၂၅. ဖာရိရှဲနှင့် အခွန်တောင်းသူ	လုကာ ၁၈:၉-၁၄	၁၁၈	ဘုရားသခင်ရှေ့တွင် နှိမ့်ချမှု၊ မာနထောင်လွှားမှုနှင့် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ဖြောင့်မတ်သည်ထင်မှု၏ အန္တရာယ်။ နံပါတ် ၂၁ ကို ကြည့်ပါ။
ဆ. လက်ရှိအခွင့်အလမ်းများကို အသုံးပြုခြင်း
၂၆. မြင့်မြတ်သောသူနှင့် ပေါင်ငွေများ	လုကာ ၁၉:၁၁-၂၇	၁၂၇	အခွင့်အလမ်းများနှင့် အရည်အချင်းများကို တိုးတက်စေခြင်း။ နိုင်ငံတော်ကို စောင့်မျှော်ရင်း အလုပ်လုပ်ခြင်း။ သစ္စာရှိစွာ ဝန်ဆောင်မှုသည် ဆုလာဘ်၏ အခြေခံဖြစ်သည်။ နံပါတ် ၅, ၂၇, ၃၇ ကို ကြည့်ပါ။
၂၇. အရည်အချင်းများ	မဿဲ ၂၅:၁၄-၃၀	၁၄၇	နံပါတ် ၂၆ နှင့် တူညီသည်။ ထို့ပြင် အခြားသူများကို သခင်ပြန်လာရန် ပြင်ဆင်ကူညီခြင်း။ နံပါတ် ၂၆, ၃၄, ၃၇ ကို ကြည့်ပါ။
၂၈. သစ္စာမဲ့စီမံသူ	လုကာ ၁၆:၁-၉	၁၁၀	အနာဂတ်ဘဝအတွက် ပြင်ဆင်ရန် လက်ရှိအခွင့်အလမ်းများကို ဇွဲရှိစွာ အသုံးပြုခြင်း။ နံပါတ် ၂၆, ၂၇ ကို ကြည့်ပါ။
၂၉. သူဌေးနှင့် လာဇရု	လုကာ ၁၆:၁၉-၃၁	၁၁၁	ထာဝရကံကြမ္မာသည် လက်ရှိဘဝတွင် ဆုံးဖြတ်သည်။ ဒုတိယစမ်းသပ်ချိန်မရှိပါ။ ရုပ်ဝတ္ထုကိစ္စများတွင် စွဲလမ်းမှု၏ အန္တရာယ်။ နံပါတ် ၇, ၁၈, ၄၀ ကို ကြည့်ပါ။
ဇ. ခရစ်ယာန်နှင့် သူ၏အိမ်နီးချင်း
၃၀. သာမန်ရဟတ်	လုကာ ၁၀:၃၀-၃၇	၉၁	စစ်မှန်သောဘာသာတရားသည် အခြားသူများအတွက် တက်ကြွစွာ ဝန်ဆောင်မှုတွင် တည်ရှိသည်။ ထာဝရကံကြမ္မာသည် ၎င်းပေါ်တွင် မူတည်သည်။ ဆင်းရဲဒုက္ခခံစားနေရသူများနှင့် ထိတွေ့မှုသည် ကိုယ်ကျိုးရှာစိတ်မှ လွတ်မြောက်စေသည်။ နံပါတ် ၃၉ ကို ကြည့်ပါ။
၃၁. ခွင့်မလွှတ်သော ကျွန်	မဿဲ ၁၈:၂၃-၃၅	၇၇	အခြားသူများအပေါ် ကရုဏာနှင့် ခွင့်လွှတ်မှု。 ဘုရားသခင်က ကျွန်ုပ်တို့ကို ခွင့်လွှတ်ခြင်းသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ အခြားသူများကို ခွင့်လွှတ်မှုပေါ်တွင် မူတည်သည်။ နံပါတ် ၅ ကို ကြည့်ပါ။
၃၂. ရတနာဟောင်းနှင့် အသစ်	မဿဲ ၁၃:၅၂	၅၄	ဟောင်းသောအမှန်တရားများနှင့် ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်မှု၊ အမှန်တရားအသစ်များအတွက် နိုးကြားမှု။ နားထောင်သူများ၏ လိုအပ်ချက်များနှင့် အမှန်တရားကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ခြင်း။ နံပါတ် ၉ ကို ကြည့်ပါ။
၃၃. သစ္စာရှိသော စီမံသူ	လုကာ ၁၂:၄၂-၄၈	၉၉	ဘုရားသခင်၏ အိမ်တော်၊ အသင်းတော်၏ ကိစ္စများကို စိတ်စေတနာဖြင့် ကြီးကြပ်ခြင်း။
ဈ. သခင်ပြန်လာမှုကို စောင့်မျှော်ခြင်း
၃၄. အပျိုမလေးဆယ်ဦး	မဿဲ ၂၅:၁-၁၃	၁၄၆	သခင်ပြန်လာရန် ပုဂ္ဂိုလ်ရഗရိပုံပြင် ပြင်ဆင်မှု။ သခင်လာရောက်မှု နှောင့်နှေးနေပုံရသည်။ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ လိုအပ်မှု။ နံပါတ် ၂၇, ၃၅, ၃၆ ကို ကြည့်ပါ။
၃၅. စောင့်ကြည့်နေသော ကျွန်	မာကု ၁၃:၃၄-၃၇	၁၄၅	သခင်၏ ပြန်လာမှုကို စောင့်ကြည့်ခြင်း။ နံပါတ် ၃၄, ၃၆ ကို ကြည့်ပါ။
၃၆. စောင့်ကြည့်နေသော ကျွန်များ၊ သတိထားသော အိမ်ရှင်	လုကာ ၁၂:၃၅-၄၀	၉၉	သခင်၏ ရုတ်တရက်ပြန်လာမှုအတွက် ပြင်ဆင်မှု။ ကျွန်ုပ်တို့ရှိသောအမှန်တရားအတွက် တာဝန်ယူမှု။ နံပါတ် ၇, ၃၄, ၃၅ ကို ကြည့်ပါ။
၃၇. စပျစ်ဥယျာဉ်အလုပ်သမားများ	မဿဲ ၂၀:၁-၁၆	၁၂၂	ဘုရားသခင်သည် ဝန်ဆောင်မှုကို စိတ်ဆန္ဒနှင့် သစ္စာရှိမှုဖြင့် တိုင်းတာသည်။ ဆုလာဘ်များသည် သခင်၏ ကျေးဇူးတော်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ ဝန်ဆောင်မှုစိတ်ဓာတ်ပေါ်တွင် မူတည်သည်။ နံပါတ် ၈, ၂၆, ၂၇, ၃၈ ကို ကြည့်ပါ။
၃၈. အကျိုးမဖြစ်သော ကျွန်များ	လုကာ ၁၇:၇-၁၀	၁၁၂	တာဝန်အပေါ် သစ္စာရှိမှု။ ဘုရားသခင်၏ ကျွန်ုပ်တို့၏ ဝန်ဆောင်မှုအားလုံးအပေါ် တောင်းဆိုမှု။ နံပါတ် ၃၇ ကို ကြည့်ပါ။
၃၉. သိုးနှင့် ဆိတ်များ	မဿဲ ၂၅:၃၁-၄၆	၁၄၈	လက်တွေ့ဘာသာတရား၏ အရေးကြီးမှု။ ကျွန်ုပ်တို့၏ ဘာသာတရား၏ စစ်မှန်မှု၏ အဆုံးစွန်စမ်းသပ်မှုသည် ၎င်းသည် အခြားသူများအတွက် လုပ်ဆောင်ရန် ဦးဆောင်ပေးသည့်အရာဖြစ်သည်။ နံပါတ် ၃၀ ကို ကြည့်ပါ။
ည. နောက်ဆုံးတရားစီရင်ခြင်း၊ ထာဝရဆုလာဘ်များ
၄၀. တံမျှင်ပိုက်	မဿဲ ၁၃:၄၇-၅၀	၅၄	ဆိုးယုတ်သူနှင့် ဖြောင့်မတ်သူ၏ နောက်ဆုံးခွဲထွက်ခြင်း။ ဆိုးယုတ်သူအားလုံး နောက်ဆုံးတွင် ဖြောင့်မတ်သူဖြစ်မလာပါ။ နံပါတ် ၇, ၂၉ ကို ကြည့်ပါ။

the parables of our lord

[For an explanation see p. 204.]

 

Parable

Major     Comment

Harmony Entry*

Principles Illustrated

A. Divine Love, Mercy, and Justice

1. The Pearl of Great        Price	Matt. 13:45, 46	54	The priceless value of redeeming love. The Saviour in search of men; men seeking for salvation. Cf. No. 11.
2. The Lost Sheep	Luke 15:3-7	107	God’s love for those who know they are lost but know not how to return to Him. His unwillingness that any should perish. Cf. Nos. 3, 4.
3. The Lost Coin	Luke 15:8-10	108	God’s love for those who know not that they are lost. Diligence in seeking the lost. Cf. Nos. 2, 4.
4. The Prodigal Son	Luke 15:11-32	109	God’s love for those who have wandered from His love. The hardheartedness of man in contrast with the love of God. Cf. Nos. 2, 3.
5. The Barren Fig        Tree	Luke 13:6-9	100	The relationship between divine mercy and justice. God’s dealings with the Jewish nation. Cf. Nos. 8, 15, 16, 21.

 

 

 

B. The Plan of Salvation

6. The Mustard Seed	Matt. 13:31, 32	54	The extensive, quantitative growth of the kingdom of divine grace, the church. God begins in a small way to accomplish great results. Cf. Nos. 9, 19, 20.
7. The Tares	Matt. 13:24-30	54	Character decides destiny. The purpose of probationary time; tares do not eventually become wheat. Cf. Nos. 9, 29, 40.
8. The Wicked Hus-        bandmen	Matt. 21:33-43	135	God’s eternal purpose will triumph in spite of man’s unfaithfulness. Israel would forfeit its role as the chosen nation. Cf. Nos. 5, 15, 16, 21.

 

 

 

C. The Reception of Truth

9. The Sower, the Seed,       and the Soils	Matt. 13:3-9,        18-23	54	The reception of truth by different classes of hearers. Cf. Nos. 6-8, 19.
10. The Great Banquet	Luke 14:16-24	105	The danger of neglecting or rejecting truth. God cannot accept a divided heart. Cf. Nos. 6-8, 21.
11. Hidden Treasure	Matt. 13:44	54	The transcendent value of truth and the effort necessary to secure it. Cf. No. 1.
12. New Cloth and New         Wine	Mark 2:21, 22	59	Truth versus traditionalism. The danger of preconceived opinions.
13. The Two Debtors	Luke 7:41-43	128	Appreciation of, and gratitude for, the love and mercy of God.
14. Building a Tower;         A King Going to         War	Luke 14:28-33	106	Counting the cost of discipleship.
15. Seven Unclean         Spirits	Matt. 12:43-45	52	The necessity of a positive attitude toward truth; the unpardonable sin. The condition of the Jewish leaders. Justification incomplete without sanctification Cf. Nos. 5, 8, 16, 17, 21.
16. The Two Sons	Matt. 21:28-32	134	Deeds count, not words; profession without practice is hypocrisy. Cf. Nos. 5, 8, 15, 17, 21.
17. Building on the         Rock or on Sand	Matt. 7:24-27	46	The perception of truth not an end in itself but a means to the end of a transformed life. The folly of knowledge without obedience. Cf. Nos. 15, 16, 21, 26.
18. The Rich Fool	Luke 12:16-21	98	The danger of worldly–mindedness; the folly of living for material things. To live for self is to perish.

 

 

 

D. The Transformation of Character

19. The Growing Seed	Mark 4:26-29	54	Faith and works: human effort cooperating with infinite power in Christian growth. Cf. Nos. 6, 7, 9, 20.
20. The Leaven	Matt. 13:33	54	The intensive, qualitative growth of the kingdom of heaven. Power from above is implanted in the heart and transforms the life. Cf. Nos. 6, 9, 19.
21. The Man Without a         Wedding Garment	Matt. 22:2-14	136	The importance of Christ’s righteousness. Cf. Nos. 5-8, 10, 15-17, 25.

 

 

 

E. Prayer

22. The Friend Calling         at Midnight	Luke 11:5-13	94	Perseverance in prayer. Asking to give to others.
23. The Unjust Judge	Luke 18:1-8	117	Perseverance, earnestness, and confidence in prayer.

 

 

 

F. Humility Versus Pride

24. Choosing Places of          Honor	Luke 14:7-11	104	Humility toward one’s fellow men; honoring others.
25. The Pharisee and          the Publican	Luke 18:9-14	118	Humility before God; the danger of pride and self–righteousness. Cf. No. 21.

 

 

 

G. Utilizing Present Opportunities

26. The Nobleman and          the Pounds	Luke 19:11-27	127	The improvement of talents and opportunities Working while waiting for the kingdom. Faithful service the basis of reward. Cf. Nos. 5, 27, 37.
27. The Talents	Matt. 25:14-30	147	Same as No. 26; also, helping others prepare for our Lord’s return. Cf. Nos. 26, 34, 37.
28. The Dishonest          Stewart	Luke 16:1-9	110	The diligent use of present opportunities in preparation for the future life. Cf. Nos. 26, 27.
29. The Rich Man and          Lazarus	Luke 16:19-31	111	Eternal destiny is decided in the present life; there is no second probation. The danger of preoccupation with material things. Cf. Nos. 7, 18, 40.

 

 

 

H. The Christian and His Fellow Man

30. The Good Samari-          tan	Luke 10:30-37	91	True religion consists in active service for others; on this, eternal destiny depends. Contact with suffering humanity frees the soul of selfishness. Cf. No. 39.
31. The Unforgiving          Servant	Matt. 18:23-35	77	Mercy toward, and forgiveness of, others. Our forgiveness by God contingent on our forgiveness of others. Cf. No. 5.
32. Treasures Old and          New	Matt. 13:52	54	Familiarity with old truths; alertness for new truth. Adapt truth to the needs of the hearers. Cf. No. 9.
33. The Faithful          Steward	Luke 12:42-48	99	Conscientious supervision of the affairs of God’s household, the church.

 

 

 

I. Awaiting the Lord’s Return

34. The Ten Virgins	Matt. 25:1-13	146	Personal preparation for our Lord’s return; His coming seemingly delayed. Our need of the Holy Spirit. Cf. Nos. 27, 35, 36.
35. The Watchful Serv-          ant	Mark 13:34-37	145	Watching for the Master’s return. Cf. Nos. 34, 36.
36. The Watchful Serv-          ants; The Vigilant          Home Owner	Luke 12:35-40	99	Preparedness for our Lord’s sudden return. Living up to the light we have; personal accountability for truth. Cf. Nos. 7, 34, 35.
37. Laborers in the          Vineyard	Matt. 20:1-16	122	God measures service by the willingness and fidelity with which it is rendered. Rewards are based on our Lord’s gracious generosity and on the spirit which motivates our service for Him. Cf. Nos. 8, 26, 27, 38.
38. Unprofitable          Servants	Luke 17:7-10	112	Faithfulness to duty. God’s claim on all our services. Cf. No. 37.
39. The Sheep and the          Goats	Matt. 25:31-46	148	The significance of practical religion. The supreme test of the reality of our religion is what it leads us to do for others. Cf. No. 30.

 

 

 

J. The Final Judgment; Eternal Rewards

40. The Dragnet

Matt. 13:47-50

54

The final separation of the bad from the good. Not all the wicked eventually become righteous. Cf. Nos. 7, 29.

 

 

ဋ. အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများ၏ သဘာဝနှင့် ရည်ရွယ်ချက်

V. The Nature and Purpose of Miracles

 

ဧဝံဂေလိရေးသားသူများသည် သခင်ယေရှု၏ အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများကို အမျိုးမျိုးသော ဝေါဟာရများဖြင့် ရည်ညွှန်းသည်။ အသုံးများဆုံးမှာ ဒူနမစ် “စွမ်းအား” နှင့် ဆမီယွန် “လက္ခဏာ” ဖြစ်သည်။ အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုကို ဘုရားသခင်၏ စွမ်းအားထင်ရှားမှုအဖြစ် ဖော်ပြလိုသည့်အခါ ဒူနမစ် ကို သုံးသည်။ သခင်ယေရှု၏ ဘုရားသခင်၏ အခွင့်အာဏာ၏ မြင်သာသော အတည်ပြုချက်အဖြစ် ဆမီယွန် ကို သုံးသည်။ လူများ၏ တုံ့ပြန်မှုသည် စာရေးသူ၏ စိတ်ထဲတွင် အဓိကဖြစ်နေသည့်အခါ တာရစ် “အံ့ဖွယ်”၊ သောမါစီယွန် “အံ့ဖွယ်အရာ”၊ အင်ဒေါက်ဇွန် “ဂုဏ်ယူဖွယ်အရာ” သို့မဟုတ် ပါရာဒေါက်ဇွန် “ထူးဆန်းသောအရာ” ကို သုံးသည်။ တာရစ် သည် မှော်ဆရာတစ်ဦး၏ “အံ့ဖွယ်” အတွက် သာမန်ဝေါဟာရဖြစ်သောကြောင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းစာရေးသားသူများသည် စစ်မှန်သော အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုကို ဘုရားသခင်၏ လုပ်ဆောင်မှုအဖြစ် အမှတ်အသားပြုသော ဝေါဟာရတစ်ခုနှင့် အမြဲတွဲသုံးသည်။ သခင်ယေရှုသည် ၎င်း၏ အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများကို အာဂါ “လုပ်ဆောင်မှုများ” ဟု သာမန်အားဖြင့် ပြောဆိုသည်။

The Gospel writers refer to the miracles of our Lord by a variety of terms. The most common are dunamis, “power,” and sēmeion, “sign.” The former is used when it is desired to characterize the miracle as a manifestation of divine power; the second, as a visible confirmation of Jesus’ divine authority. When the reaction of the people is uppermost in the writer’s mind he uses teras, “wonder,” thaumasion, “wonderful thing,” endoxon, “glorious thing,” or paradoxon, “strange thing.” Inasmuch as teras was the common word for a “wonder” performed by a magician, New Testament writers always use with it one of the words that mark a genuine miracle as an act of God. Jesus commonly spoke of His miracles as erga, “works.”

 

“မီရဂူလမ်” ဟူသော အင်္ဂလိပ်စကားလုံးကို ဝက်ဘ်စတာ အဘိဓာန်က “သဘာဝဥပဒေများကို လွဲချော်စေသော သို့မဟုတ် ဤဥပဒေများကို ကျော်လွန်သည့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်တစ်ခု၊ သို့မဟုတ် လူသားတို့၏ အကန့်အသတ်ရှိသော အသိပညာနှင့် နားလည်မှုကြောင့် ရှင်းပြမရနိုင်သော ထူးကဲသော၊ ပုံမမှန်သော၊ သို့မဟုတ် ပုံမှန်မဟုတ်သော ဖြစ်ရပ်တစ်ခု” ဟု ဖွင့်ဆိုသည်။ အောက်စဖို့ဒ် အင်္ဂလိပ်အဘိဓာန်က “မီရဂူလမ်” ကို “လူသားအတွေ့အကြုံအတွင်း ဖြစ်ပေါ်သော အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်တစ်ခု၊ လူသားစွမ်းအားဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာရန် မဖြစ်နိုင်သလို သဘာဝအင်အားတစ်ခုခုဖြင့်လည်း ဖြစ်ပေါ်လာရန် မဖြစ်နိုင်သောကြောင့် ဘုရားသခင်၏ အထူးဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု သို့မဟုတ် သဘာဝလွန်ဖြစ်တည်မှုတစ်ခုခုကြောင့်ဖြစ်ရမည်ဟု ယူဆရသော ဖြစ်ရပ်တစ်ခု၊ အထူးသဖြင့် သဘာဝဥပဒေများကို ထိန်းချုပ်နိုင်သည့် လုပ်ရပ်တစ်ခု (ဥပမာ၊ ကုသခြင်း) နှင့် အေးဂျင့်သည် ဘုရားဖြစ်သည် သို့မဟုတ် ဘုရားသခင်က အထူးသဖြင့် နှစ်သက်သော သူဖြစ်သည်ဟု သက်သေပြသည့် ဖြစ်ရပ်တစ်ခု” ဟု ဖွင့်ဆိုသည်။ “မီရဂူလမ်” ဟူသော စကားလုံးသည် လက်တင်စကားလုံး “မီရာကူလမ်” မှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ ၎င်းသည် “အံ့ဖွယ်အရာ”၊ “အံ့သြဖွယ်အရာ”၊ “ထူးဆန်းသောအရာ”၊ “အံ့ဖွယ်အရာ”၊ “အံ့ဩစရာ”၊ “အံ့သြဖွယ်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိပြီး၊ “မီရာရီ” ဟူသော စကားလုံးမှလာကာ “အံ့ဩသည်”၊ “အံ့သြသည်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်။

Webster defines our English word “miracle” as “an event or effect in the physical world deviating from the known laws of nature, or transcending our knowledge of these laws; an extraordinary, anomalous, or abnormal event brought about by superhuman agency.” The Oxford English Dictionary defines “miracle” as “a marvellous event occurring within human experience, which cannot have been brought about by human power or by the operation of any natural agency, and must therefore be ascribed to the special intervention of the Deity or of some supernatural being; chiefly, an act (e.g. of healing) exhibiting control over the laws of nature, and serving as evidence that the agent is either divine or is specially favoured by God.” The word “miracle” is from the Latin miraculum, “an object of wonder,” “a wonderful thing,” “a strange thing,” “a marvelous thing,” “a wonder,” “a marvel,” from mirari, “to wonder at,” “to be astonished at.”

 

ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ “မီရဂူလမ်” ဟူသော စကားလုံးသည် လူသားတို့၏ အကန့်အသတ်ရှိသော အသိပညာနှင့် နားလည်မှုကြောင့် ရှင်းပြမရနိုင်သော ဖြစ်ရပ်များကို သတ်မှတ်ပေးသည်။ ဘုရားသခင်၏ အမြင်တွင် မီရဂူလမ်များ မရှိပေ၊ အကြောင်းမှာ သူ၏ အသိပညာနှင့် နားလည်မှုသည် အကန့်အသတ်မရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဖြစ်ရပ်အချို့၏ အံ့ဖွယ်သဘောသည် ဖြစ်ရပ်များတွင် မဟုတ်ဘဲ၊ ၎င်းတို့ကို မြင်တွေ့သော အကန့်အသတ်ရှိသော သတ္တဝါများ၏ စိတ်ထဲတွင် ဖြစ်ပေါ်သော အကျိုးသက်ရောက်မှုတွင် တည်ရှိသည်။ ဖြစ်ရပ်ကိုယ်တိုင်သည် အကြောင်းအမှန်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်း၏ အံ့ဖွယ်သဘောသည် အကြောင်းအမှန်မဟုတ်ပေ။

Our word “miracle” thus specifically designates any occurrence that appears unaccountable because of the finite limitations of human knowledge and understanding. There are no miracles in the sight of God, for His knowledge and understanding are infinite. The miraculous aspect of certain phenomena does not lie so much in the occurrences themselves as in the effect they produce in the minds of finite beings who witness them. The occurrence itself is objective; its miraculous aspect is subjective.

 

လူသားတို့၏ အသိပညာနှင့် နားလည်မှု တိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ၊ ယခင်က အံ့ဖွယ်ဟု ယူဆခဲ့သော ဖြစ်ရပ်အချို့သည် ထိုသို့ မထင်ရတော့ပေ။ ဥပမာ၊ ပုံနှိပ်ခြင်းအနုပညာ စတင်တီထွင်ခဲ့စဉ်က လူအများက ၎င်းကို အံ့ဖွယ်ဟု ယူဆပြီး နတ်ဆိုးများ၏ လုပ်ဆောင်မှုဟု ထင်ခဲ့ကြသည်။ ထိုခေတ်ကာလနှင့် စိတ်သဘောထားရှိသူများသည် တယ်လီဗီးရှင်းကို မည်သို့ထင်မည်နည်း။ သို့သော် ကျွန်ုပ်တို့၏ သခင်ယေရှု၏ အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများသည် လူသားတို့ လုံးဝမသိသော စွမ်းအားကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ယနေ့တိုင် လူသားတို့၏ အသိပညာဖြင့် ရှင်းပြမရနိုင်သော ရလဒ်များကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

As men’s knowledge and understanding increase, some occurrences they formerly considered miraculous may cease to appear so. For instance, when the art of printing was first invented men generally considered it miraculous and attributed it to the devil. What would men of that time and bent of mind have thought of television? The miracles of our Lord, however, called into operation power wholly unknown to man and produced results that cannot, even today, be explained on the basis of human knowledge.

 

သို့သော်၊ ကျွန်ုပ်တို့ နားလည်ထားသည့် သဘာဝဥပဒေကို ချိုးဖောက်သည်ဟု ထင်ရသော အရာသည် လူသားတို့ မသိသေးသော ပိုမိုမြင့်မားသော သဘာဝဥပဒေ၏ လုပ်ဆောင်မှုဖြစ်နိုင်ပြီး၊ ၎င်းသည် သိထားသည့် အောက်ခြေဥပဒေကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲစေသည်။ ဥပမာ၊ ဆွဲငင်အားသည် အရာဝတ္ထုအားလုံးကို မြေပြင်သို့ ဆွဲယူသည်။ သို့သော် သက်ရှိသတ္တဝါတစ်ခုက ထိုအရာဝတ္ထုများကို မြှောက်တင်သည့်အခါ၊ နေရောင်ခြည်က ရေငွေ့တန်ချိန်များစွာကို တိမ်များဖြစ်ပေါ်စေရန် လေထဲသို့ မြှောက်တင်သည့်အခါ၊ သို့မဟုတ် ဆီးကွီးယားသစ်ပင်ကြီး၏ အမြစ်မှ ထိပ်ဆုံးအကိုင်းအခက်များသို့ အဆီရည်ကို သယ်ယူပို့လွှတ်သည့်အခါ၊ ပိုမိုမြင့်မားသော သဘာဝဥပဒေသည် ဆွဲငင်အားဥပဒေကို တန်ပြန်လုပ်ဆောင်သည်။ သို့မဟုတ်၊ ဗဟိုပြန်အားနှင့် ဗဟိုရှောက်အားများ ဟန်ချက်ညီစွာ လုပ်ဆောင်ပြီး ဂြိုဟ်တစ်ခုကို ၎င်း၏ လမ်းကြောင်းတွင် ထိန်းသိမ်းထားသည့်အခါ၊ ဥပဒေတစ်ခုသည် အခြားတစ်ခုဖြင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲခံရသည်။ သဘာဝအင်အားများသည် ဘုရားသခင်၏ ထုတ်ဖော်ထားသော ဆန္ဒအတိုင်း လုပ်ဆောင်ပြီး၊ အံ့ဖွယ်များကို သဘာဝဥပဒေကို ချိုးဖောက်ခြင်းဟု ယူဆရန် မသင့်လျော်ပေ။ ပိုမိုသင့်လျော်သည်မှာ ၎င်းတို့သည် လူသားတို့ သိထားပြီး နားလည်ထားသည့် သဘာဝဥပဒေ၏ လုပ်ဆောင်မှုမှ ကွဲပြားမှုများဖြစ်သည်။ ဘုရားသခင်သည် သူ့ကိုယ်သူ ဆန့်ကျင်ဘက် လုပ်ဆောင်ခြင်း မရှိပေ။

Nevertheless, what appears to be a violation of natural law as we understand it may simply be the operation of a higher, unknown law of nature that modifies or counteracts a lower, known law. Gravity, for instance, draws all objects earthward. But a higher law of nature counteracts the law of gravity when a living creature lifts those same objects, when the sun lifts tons of moisture into the air to form clouds, or when capillary action lifts sap from the roots of a giant sequoia to its topmost branches. Or, one law may be modified by another, as when centrifugal and centripetal forces operate in balance to maintain a planet in its course. The forces of nature operate according to the expressed will of God, and it is hardly appropriate to consider miracles as violations of natural law. More properly, they are variations from the operation of natural law as known and understood by men. God never works contrary to Himself.

 

ကုသခြင်း၏ အံ့ဖွယ်တစ်ခုသည် ဘဝပြောင်းလဲခြင်း၏ အံ့ဖွယ်ထက် မပိုမိုကြီးမြတ်ပေ။ တကယ်တော့၊ ထိုသို့သော ဘဝသည် အံ့ဖွယ်အားလုံး၏ အကြီးမြတ်ဆုံးဖြစ်သည်။ တစ်ခုချင်းစီတွင်၊ ဘုရားသခင်သည် ကျွန်ုပ်တို့ မလုံလောက်စွာ နားမလည်နိုင်သော နည်းလမ်းများဖြင့် လုပ်ဆောင်နေခြင်းဖြစ်ပြီး (ယောဟန် ၃:၈ ကို ကိုးကားပါ)၊ ဤဘဝနှင့် နောင်ဘဝတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏ အကျိုးအတွက်ဖြစ်သည်။ “အပြစ်၏ လုပ်ခသည် သေခြင်း” ဟူသော ဝိညာဉ်ရေးရာဥပဒေတစ်ခုရှိသော်လည်း၊ “ဘုရားသခင်၏ လက်ဆောင်သည် ထာဝရအသက်” ဟူသော ပိုမိုမြင့်မားသော ဥပဒေတစ်ခုလည်း ရှိသည် (ရောမ ၆:၂၃; ၇:၂၁ မှ ၈:၄)။ DA ၄၀၆, ၄၀၇ ကို ကြည့်ပါ။

A miracle of healing is no greater than the miracle of a transformed life. In fact, such a life is the greatest of all miracles. In each, God is simply at work in ways we do not fully understand (cf. John 3:8), for our good in this life and in the life to come. There is a spiritual law to the effect that “the wages of sin is death,” but there is also a higher law to the effect that “the gift of God is eternal life” (Rom. 6:23; 7:21 to 8:4). See DA 406, 407.

 

ကျွန်ုပ်တို့၏ သခင်ယေရှု၏ အံ့ဖွယ်များကို ၎င်းတို့၏ စစ်မှန်သော ရှုထောင့်ဖြင့်၊ ဤကမ္ဘာပေါ်ရှိ သူ၏ သာသနာနှင့် ဆက်စပ်ပြီး မြင်တွေ့ရန်၊ ၎င်းတို့ကို လှုံ့ဆော်ပေးသော ရည်ရွယ်ချက်နှင့် ၎င်းတို့ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် အခြေအနေများကို နားလည်ရန် လိုအပ်သည်။

To see the miracles of our Lord in their true perspective, as related to His mission to this earth, it is necessary to understand something of the purpose that prompted them and the conditions under which they could be effected:

 

ယေရှုသည် အဘယ်ကြောင့် အံ့ဖွယ်များ လုပ်ဆောင်ခဲ့သနည်း။ ကျွန်ုပ်တို့၏ သခင်ယေရှု၏ အံ့ဖွယ်တစ်ခုစီသည် သတ်မှတ်ထားသော ရည်ရွယ်ချက်တစ်ခုကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ သူသည် အချည်းနှီးသော စူးစမ်းလိုစိတ်ကို ဖြည့်ဆည်းရန် သို့မဟုတ် စွမ်းရည်ရှိကြောင်း ပြသရန် (DA ၇၃၀)၊ သို့မဟုတ် သူ့ကိုယ်သူ အကျိုးပြုရန် (DA ၇၂၉) ဘုရားစွမ်းအားကို ဘယ်သောအခါမျှ အသုံးမပြုခဲ့ပေ။ “သူ၏ အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများသည် အခြားသူများ၏ အကျိုးအတွက် ဖြစ်သည်” (DA ၁၁၉; cf. ၄၀၆)၊ ပြီးလျှင် ၎င်းတို့၏ ရုပ်ပိုင်းနှင့် ဝိညာဉ်ရေးရာ သာယာမှုကို များစွာ အထောက်အကူပြုခဲ့သည်။ ဤနည်းဖြင့် သူသည် လူသားအားလုံးကို ၎င်းတို့၏ ဖခင်ကောင်းကင်ဘုံ၏ မေတ္တာ၊ သနားကရုဏာနှင့် ဂရုစိုက်မှုကို အာမခံရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ၎င်းတို့အတွက် သူ၏ လုပ်ဆောင်မှုကို ထူးခြားသောနည်းလမ်းများဖြင့် ပြသခြင်းသည် နေ့စဉ်ဘဝတွင် သူမည်သို့ ၎င်းတို့၏ လိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးသည်ကို ပိုမိုနားလည်မှုနှင့် ပိုမိုနက်ရှိုင်းသော ကျေးဇူးတင်မှုဆီသို့ ဦးတည်စေမည် (DA ၃၆၇)။ DA ၁၄၃ ကို ကြည့်ပါ။

Why did Jesus perform miracles? Every miracle of our Lord served a definite purpose; He never exercised divine power to satisfy idle curiosity or to demonstrate the possession of ability to do so (DA 730), or to benefit Himself (DA 729). “His wonderful works were all for the good of others” (DA 119; cf. 406), and contributed materially and spiritually to their welfare. He sought by this means to assure all men of the love, sympathy, and care of their heavenly Father. Evidence of His work for them, demonstrated in unusual ways, would lead to a better understanding and a deeper appreciation of how He meets their needs in more common ways from day to day (DA 367). See DA 143.

 

ထို့ပြင်၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ သခင်ယေရှု၏ အံ့ဖွယ်များသည် ဝိညာဉ်ရေးရာအမှန်တရားကို သရုပ်ဖော်သည်။ ကပြွန်မြို့တွင် ဆွံ့အသောသူကို ပထမဦးစွာ ဝိညာဉ်ရေးဆွံ့အမှုမှ ကုသခဲ့သည် (မာကု ၂:၉–၁၁)။ ဆီလောမ်တွင် မျက်မမြင်သူသည် ရုပ်ပိုင်းနှင့် ဝိညာဉ်ရေးရာ မျက်စိအမြင်ကို ပြန်လည်ရရှိခဲ့သည် (ယောဟန် ၉:၅–၇, ၃၅–၃၈)။ လူငါးထောင်အတွက် ပေးအပ်ခဲ့သော မုန့်သည် ကောင်းကင်မှ ဆင်းသက်လာသော စစ်မှန်သော အသက်မုန့်ဆီသို့ ၎င်းတို့၏ စိတ်ကို ဦးတည်စေရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည် (ယောဟန် ၆:၂၆–၃၅)။ လာဇရုကို ထမြောက်စေခြင်းသည် ယုံကြည်သူအားလုံးကို အသက်ပေးနိုင်သော ခရစ်တော်၏ စွမ်းအားနှင့် ဝိညာဉ်ရေးရာသေဆုံးနေသူများတွင် ဘဝသစ်ကို လှုံ့ဆော်ပေးနိုင်သော သူ၏ စွမ်းအားကို ပြသခဲ့သည် (ယောဟန် ၁၁:၂၃–၂၆; cf. ၅:၂၆–၂၉)။ “အံ့ဖွယ်တစ်ခုစီသည် လူများကို အသက်ပင်ပေါက်ပင်ဆီသို့ ဦးတည်စေရန် ရည်ရွယ်ထားပြီး၊ ၎င်း၏ အရွက်များသည် လူမျိုးများ၏ ကုသမှုအတွက်ဖြစ်သည်” (DA ၃၆၆)။

Again, the miracles of our Lord illustrated spiritual truth. The man healed of paralysis in Capernaum was first cured of spiritual paralysis (Mark 2:9–11). The blind man at Siloam enjoyed the restoration of both natural and spiritual eyesight (John 9:5–7, 35–38). The bread provided for the 5,000 was designed to lead their minds to the true Bread of Life that came down from heaven (John 6:26–35). The raising of Lazarus demonstrated Christ’s power to impart life to all who believe in Him (John 11:23–26; cf. 5:26–29) and His power to inspire new life in those who are spiritually dead. “Every miracle was of a character to lead the people to the tree of life, whose leaves are for the healing of the nations” (DA 366).

 

အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ သခင်ယေရှု၏ အံ့ဖွယ်များသည် လူသားတို့၏ ကယ်တင်ရှင်အဖြစ် သူ၏ ဘုရားရေးသာသနာကို သက်သေပြပြီး သူ၏ သတင်းစကား၏ အမှန်တရားကို ထောက်ခံခဲ့သည်။ ထပ်ခါတလဲလဲ ယေရှုသည် သူ၏ တန်ခိုးကြီးသော လုပ်ဆောင်မှုများကို သူ၏ ဘုရားစွမ်းအားနှင့် မက်ဆီယာဖြစ်မှု၏ သက်သေအဖြစ် ညွှန်ပြခဲ့သည် (မဿဲ ၁၁:၂၀–၂၃; ယောဟန် ၅:၃၆; ၁၀:၂၅, ၃၂, ၃၇, ၃၈; ၁၄:၁၀, ၁၁)၊ ထို့ကြောင့် စိတ်ရင်းမှန်သော လူများသည် သူ့အတွင်းနှင့် သူမှတစ်ဆင့် လုပ်ဆောင်နေသော ဘုရားစွမ်းအားကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြသည် (မဿဲ ၁၃:၅၄; လုကာ ၉:၄၃; ၁၉:၃၇; ၂၄:၁၉; ယောဟန် ၃:၂; ၆:၁၄; ၉:၁၆, ၃၃)။

Above all, the miracles of our Lord testified to His divine mission as the Saviour of mankind and attested the truth of His message. Again and again Jesus pointed to His mighty works as evidence of His divine authority and Messiahship (Matt. 11:20–23; John 5:36; 10:25, 32, 37, 38; 14:10, 11), and sincere-hearted men accordingly recognized divinity operating in and through Him (Matt. 13:54; Luke 9:43; 19:37; 24:19; John 3:2; 6:14; 9:16, 33).

 

ခရစ်တော်၏ အံ့ဖွယ်များသည် ဤရည်မှန်းချက်များကို ယေဘုယျအားဖြင့် အကောင်အထည်ဖော်ရန် အထောက်အကူပြုရုံသာမက၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော အံ့ဖွယ်တစ်ခုစီသည် ၎င်းကိုယ်တိုင်အရေးပါပုံရသည် (လုကာ ၂:၄၉ ကို ကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့်၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ သခင်ယေရှု၏ အံ့ဖွယ်များကို လေ့လာရာတွင် ၎င်းတို့၏ ရလဒ်များနှင့် ၎င်းတို့ကို လှုံ့ဆော်ပေးသော ရည်ရွယ်ချက်နှင့် ဧဝံဂေလိဆရာများက ၎င်းတို့ကို မှတ်တမ်းတင်ရန် ဦးတည်စေသော အကြောင်းအမျိုးမျိုးကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် လိုအပ်သည် (စာမျက်နှာ ၂၁၀–၂၁၃ ရှိ “ရည်ရွယ်ချက်နှင့်/သို့မဟုတ် ရလဒ်” ကော်လံကို ကြည့်ပါ)။

Not only did the miracles of Christ contribute in a general way toward the realization of these objectives, but each miracle, at least of those recorded in the Gospels, seems to have been significant in and of itself (see on Luke 2:49). Accordingly, a study of the miracles of our Lord should include an investigation of their results, and thus of the purpose that prompted them, and that led the evangelists to record them (see column, “Purpose and/or Result,” pp. 210–213).

 

ယေရှုသည် မည်သည့်အခြေအနေများအောက်တွင် အံ့ဖွယ်များ လုပ်ဆောင်ခဲ့သနည်း။ “ခရစ်တော်သည် စစ်မှန်သော လိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းရန်မှလွဲ၍ အံ့ဖွယ်တစ်ခုကို ဘယ်သောအခါမျှ မလုပ်ဆောင်ခဲ့ပေ” (DA ၃၆၆)။ လူသားတို့ လုပ်ဆောင်နိုင်သည့်အရာကို လုပ်ဆောင်ရန် ဘုရားသခင်ကို ခေါ်ဆိုခြင်းသည် ဘုရားသခင်ကို ဂုဏ်ပြုခြင်းမဟုတ်ပေ။ လူသားတို့၏ လိုအပ်ချက်များသည် လူသားဉာဏ်ပညာနှင့် ကျွမ်းကျင်မှုထက် ကျော်လွန်နေကြောင်း အသိအမှတ်ပြုသည့်အခါမှသာ အံ့ဖွယ်၏ အဆုံးစွန်ရည်ရွယ်ချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်သည်။ အမှန်စင်စစ်၊ ဦးစွာ လိုအပ်ချက်ကို နက်ရှိုင်းစွာ ခံစားရမည်။ ထို့နောက်၊ ဘုရားသခင်သည် ထိုလိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ပြီး ပေးမည်ဟု ယုံကြည်မှုရှိရမည်။ ဘုရားသခင်က ဤလိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းပေးရန် ပြင်းပြသော ဆန္ဒ၊ ပြင်းထန်သော တောင့်တမှုလည်း ရှိရမည်။ ဘုရားသခင်က လိုအပ်သည့်အရာနှင့် သဟဇာတဖြစ်စွာ ယုံကြည်မှုဖြင့် လုပ်ဆောင်ရန် စိတ်နှလုံးနှင့် စိတ်အသင့်ရှိရမည်။ နောက်ဆုံးတွင်၊ ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ မူများနှင့် သဟဇာတဖြစ်စွာ ဘဝကို စီမံရန်နှင့် ဘုရားသခင်၏ မေတ္တာနှင့် စွမ်းအားကို သက်သေထူရန် ဆန္ဒရှိရမည်။

Under what circumstances did Jesus perform miracles? “Christ never worked a miracle except to supply a genuine necessity” (DA 366). God is not honored in being called upon to do that which men are able to do for themselves. Only when men recognize that their needs are beyond human wisdom and skill to supply, can the ultimate purpose of a miracle be realized. Indeed, there must first be a profound sense of need. Next, there must be faith that God can and will supply the help so desperately needed. There must also be an earnest desire, an intense longing, that God will supply this need. There must be readiness of heart and mind to act on faith, in harmony with whatever God may require. Finally, there must be willingness to order the life henceforth in harmony with the principles of the kingdom of heaven, and to bear witness to the love and power of God.

 

အောက်ပါဇယားတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏ သခင်ယေရှု၏ အံ့ဖွယ်များကို အချိန်ကြာရှည်အစီအစဉ်ဖြင့် စာရင်းပြုစုထားသည်။ ဖော်ပြထားသော ကျမ်းစာကိုးကားချက်သည် ဤဝေဖန်သုံးသပ်ချက်တွင် အဓိကမှတ်ချက်ပေးထားသည့်နေရာကို ညွှန်ပြသည်။ အံ့ဖွယ်များကို အောက်ပါအတိုင်း ဂဏန်းဖြင့် သတ်မှတ်ထားသည်။ (၁) ရောဂါနှင့် မသန်စွမ်းမှု၊ (၂) နတ်ဆိုးဝင်ပူးခြင်း၊ (၃) သေခြင်း၊ (၄) သဘာဝအင်အားများ။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများ၏ သဟဇာတဖြစ်မှုတွင် ဖော်ပြထားသော အပိုင်း (စာမျက်နှာ ၁၉၆–၂၀၁ ကို ကြည့်ပါ) သည် မြေပုံများနှင့် ဇယားများကဲ့သို့သော အံ့ဖွယ်တစ်ခုစီဆိုင်ရာ အခြားသတင်းအချက်အလက်ရင်းမြစ်များဆီသို့ ဦးတည်သည်။ “ရည်ရွယ်ချက်နှင့်/သို့မဟုတ် ရလဒ်” ဟူသော ခေါင်းစဉ်တပ်ထားသော ကော်လံသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ သခင်ယေရှု၏ ဤကမ္ဘာပေါ်ရှိ သာသနာအတွက် အံ့ဖွယ်တစ်ခုစီ၏ အထူးပံ့ပိုးမှုကို အကျဉ်းချုံးသုံးသပ်ပေးသည်။ အပြန်အလှန်ကိုးကားချက်များသည် ရည်ရွယ်ချက်သို့မဟုတ် ရလဒ်အရ နှိုင်းယှဉ်နိုင်သော အခြားအံ့ဖွယ်များကို ညွှန်ပြသည်။

In the following table the miracles of our Lord are listed in chronological order. The Scripture reference given indicates the place in this commentary where major comment appears. Miracles are designated numerically as dealing with: (1) disease and deformity, (2) demon possession, (3) death, (4) the forces of nature. The section in the Harmony of the Gospels (see pp. 196-201) indicated for each miracle leads to other sources of information related to each miracle, such as the maps and charts on which they appear. The column headed “Purpose and/or Result” provides a brief analysis of the special contribution of each miracle to our Lord’s mission on earth. Cross references indicate other miracles comparable as to purpose or result.

 

သခင်ယေရှု၏ အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများ [ရှင်းလင်းချက်အတွက် အထက်ပါစာပိုဒ်ကို ကြည့်ပါ။]

အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှု	အဓိကမှတ်ချက်	ဧဝံဂေလိညှိနှိုင်းမှု ဝင်ရောက်မှု	ရည်ရွယ်ချက်နှင့်/သို့မဟုတ် ရလဒ်
၁. ရေကို စပျစ်ရည်အဖြစ်ပြောင်းလဲခြင်း (၄)†	ယောဟန် ၂:၁-၁၁	၂၃	ရည်ရွယ်ချက်: တပည့်များ၏ ယုံကြည်ခြင်းကို ခိုင်မာစေရန်နှင့် ယဇ်ပုံးများနှင့် ဆရာတော်များ၏ ဘက်လိုက်မှုကို ဆန့်ကျင်ရန် (DA ၁၄၇, ၁၄၈)။ မာရိ၏ ယုံကြည်မှုကို ဂုဏ်ပြုရန်နှင့် သူမ၏ စိတ်ရှုပ်ထွေးမှုနှင့် ရှက်ရွံ့မှုကို ဖယ်ရှားရန် (DA ၁၄၅-၁၄၇)။ လူသားတို့၏ ပျော်ရွှင်မှုအတွက် စာနာစိတ်ရှိကြောင်းကို ထင်ရှားစေရန် (DA ၁၄၄)။
၂. မင်းမျိုးမင်းနွယ်၏ သားငယ် (၁)	ယောဟန် ၄:၄၃-၅၄	၂၈	ရလဒ်များ: မင်းမျိုးမင်းနွယ်နှင့် သူ၏ မိသားစု၏ ယုံကြည်ခြင်းသို့ ပြောင်းလဲခြင်း၊ ကပေရနဝမ်မြို့၌ ယေရှုအကြောင်း သက်သေထူခြင်း။ ကပေရနဝမ်မြို့၌ သူ၏ ဝန်ကြီးအမှုအတွက် လမ်းဖွင့်ပေးခြင်း (DA ၂၀၀, ၂၅၃)။
၃. ဗက်ဇဒါရေကန်ရှိ မသန်စွမ်းသူ (၁)	ယောဟန် ၅:၁-၁၅	၃၀	ရည်ရွယ်ချက်: ယေရုဆလင်မြို့ရှိ ခေါင်းဆောင်များကို ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုသို့ ရောက်စေရန် (DA ၂၃၁)။ ရလဒ်များ: ယေရှု၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် ပြစ်တင်စီရင်ချက်၊ သူ့ကို လူလိမ်အဖြစ် တံဆိပ်ကပ်သည့် ကြေညာချက်၊ သူ၏ အသက်ကို ယူရန် ကြံစည်မှု၊ သူ့ဆန့်ကျင်သက်သေရှာရန် သူလျှိုများ ခန့်အပ်ခြင်း (DA ၂၀၄, ၂၁၃)။ (ပထမဆယ်ဘတ်နေ့ အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှု)
၄. ငါးဖမ်းမှု ကြီးမားခြင်း (၄)	လုကာ ၅:၁-၁၁	၃၅	ရည်ရွယ်ချက်: ပေတရု၊ အန္ဒရေ၊ ယာကုပ်၊ ယောဟန်တို့ကို တပည့်အဖြစ် အမြဲတမ်းခေါ်ယူရန်နှင့် လူဖမ်းသူများဖြစ်စေရန်၊ သူတို့၏ လိုအပ်ချက်များအတွက် ပြင်ဆင်ပေးမှုကို အာမခံရန် (DA ၂၄၆, ၂၄၉ ကိုကြည့်ပါ)။
၅. တရားစရပ်ရှိ နတ်ဆိုးပူးကပ်သူ (၂)	မာကု ၁:၂၁-၂၈	၃၆	ရည်ရွယ်ချက်: ဂါလိလဲဝန်ကြီးအမှုကို စတင်ကြေညာရန် (မာကု ၁:၂၇, ၂၈ ကိုကြည့်ပါ)၊ နတ်ဆိုး၏ သုံ့ပန်းများကို လွတ်မြောက်စေရန် ယေရှု၏ ရည်မှန်းချက်ကို ပြသရန် (MH ၉၁; DA ၂၅၅; ယောဟန် ၂:၁၆-၁၈ ကိုကြည့်ပါ)။ ရလဒ်: လူထုများသည် ကုသခြင်းအတွက် ယေရှုထံသို့ စုရုံးလာပြီး သတင်းကို အဝေးသို့ ပြန့်ပွားစေသည်။ (ဒုတိယဆယ်ဘတ်နေ့ အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှု)
၆. ပေတရု၏ ယောက္ခမဖျားနာခြင်း (၁)	မာကု ၁:၂၉-၃၁	၃၇	ရည်ရွယ်ချက်: ပေတရုကဲ့သို့ ဧဝံဂေလိတရားပလူဖြည့်ရန် ဘဝအပ်နှံသူများအတွက် ဘုရားသခင်၏ အထူးချစ်ခြင်းနှင့် ဂရုစိုက်မှုကို ပြသရန်။ (တတိယဆယ်ဘတ်နေ့ အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှု)
၇. ပထမအကြိမ် နူနာကုသခြင်း (၁)	မာကု ၁:၄၀-၄၅	၃၉	ရည်ရွယ်ချက်: ဘုရားသခင်၏ တရားစီရင်မှုဟု ယူဆ

the miracles of our lord

[For explanation see preceding paragraph.]

Miracle	Major Comment	Harmony Entry	Purpose and/or Result
1. Water Turned Into        Wine (4)†	John 2:1-11	23	Purpose: To strengthen the disciples’ faith and to fortify them against the prejudice of priests and rabbis (DA 147, 148). To honor Mary’s trust and to relieve her of perplexity and embarrasment (DA 145-147). To manifest sympathetic interest in human happiness (DA 144).
2. The Nobleman’s        Son (1)	John 4:43-54	28	Results: Conversion of the nobleman and his family; their witness concerning Jesus in Capernaum. The way prepared in Capernaum for His ministry there (DA 200, 253).
3. The Invalid at        Bethesda (1)	John 5:1-15	30	Purpose: To bring the leaders in Jerusalem to a decision (DA 231). Results: A verdict of censure designed to counteract the influence of Jesus, a proclamation branding Him an impostor, a plot to take His life, spies commissioned to secure evidence against Him (DA 204, 213). (First Sabbath miracle.)
4. The Great Catch of        Fish (4)	Luke 5:1-11	35	Purpose: To win Peter, Andrew, James, and John to permanent discipleship and make them fishers of men; to provide assurance of provision for their needs (see DA 246, 249).
5. The Demoniac in        the Synagogue (2)	Mark 1:21-28	36	Purpose: To inaugurate and publicize the Galilean ministry (see Mark 1:27, 28), and to demonstrate Jesus’ mission to free all captives of Satan (MH 91; DA 255; cf. on John 2:16-18). Result: Multitudes thronged Jesus for healing, and spread the news far and wide. (Second Sabbath miracle.)
6. Peter’s Mother-in-        law (1)	Mark 1:29-31	37	Purpose: To demonstrate God’s special love and care for those who, like Peter, devote their lives to the proclamation of the gospel. (Third Sabbath miracle.)
၇. ပထမဆုံး အနာရောဂါ ပပြုပေးခြင်း (၁) မာကု ၁:၄၀-၄၅ ၃၉ ရည်ရွယ်ချက်: အလွန်ကြောက်ရွံ့ထိတ်လန့်ဖွယ်ရာ ရောဂါဖြစ်ပြီး ဘုရားသခင်၏ တရားစီရင်ခြင်းဟု လူအများ ယူဆထားသော အနာရောဂါကို အာဏာပြခြင်း၊ ထိုမှတစ်ဆင့် အပြစ်မှ ဝိညာဉ်သန့်ရှင်းစေခြင်းကို သွယ်ဝိုက်ဖော်ပြခြင်း။ မောရှေ၏ ပညတ်ကို လေးစားပြခြင်းဖြင့် ယဇ်ပုန်းများနှင့် ကျမ်းစာမှတ်တမ်းဆရာများ၏ ဘက်လိုက်မှုကို ဖယ်ရှားခြင်း။ လူသားများအတွက် မေတ္တာပြခြင်း။ ရလဒ်: လူကြိုက်များသော လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုကြောင့် ယေရှု၏ အလုပ်များကို တစ်ချိန်က ရပ်ဆိုင်းထားရသည် (မာကု ၁:၄၅; DA ၂၆၅ ကြည့်ပါ)။ ၈. အိမ်မိုးထဲမှ ဆင်းချသော လေဖြတ်သူ (၁) မာကု ၂:၁-၁၂ ၄၀ ရည်ရွယ်ချက်: အထူးသဖြင့် သူလျှိုများရှေ့တွင် လူတို့၏ ဝိညာဉ်နှင့် ခန္ဓာကိုယ်ကို ပြန်လည်ပြုပြင်ပေးနိုင်သော တန်ခိုးကို ပြခြင်း၊ လူအများ၏ ဘက်လိုက်ယူဆချက်တွင် မျှော်လင့်ချက်မဲ့သူများအတွက် ဘုရားသခင်၏ မေတ္တာကို ပြခြင်း (DA ၂၆၇, ၂၇၀ ကြည့်ပါ)။ ရလဒ်: လူများအပေါ် နက်ရှိုင်းသော အထင်ကြီးမှု၊ ဖာရိရှဲများသည် “အံ့ဩခြင်းနှင့် ရှုံးနိမ့်ခြင်းဖြင့် တိတ်ဆိတ်သွားသည်” (DA ၂၇၀)။ ၉. လက်သေ သူ (၁) မာကု ၃:၁-၆ ၄၃ ရည်ရွယ်ချက်: ဥပုသ်နေ့၏ မှန်ကန်သော ရည်ရွယ်ချက်ကို ပြခြင်း။ ရလဒ်: သူလျှိုများသည် ဟေရုဒ်ပါတီနှင့် ပူးပေါင်း၍ ယေရှုကို တိတ်ဆိတ်စေရန် ကြံစည်သည် (စတုတ္ထမြောက် ဥပုသ်နေ့ အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်)။ ၁၀. ရောမဗိုလ်မှူး၏ ကျွန် (၁) လုကာ ၇:၁-၁၀ ၄၇ ရည်ရွယ်ချက်: စစ်မှန်သော ယုံကြည်ခြင်း၏ ဥပမာပြခြင်း၊ ဘုရားသခင်၏ တန်ခိုးသည် အကွာအဝေးဖြင့် ကန့်သတ်မထားကြောင်း ပြခြင်း၊ တပါးအမျိုးသားများသည် ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ အကျိုးကျေးများအတွက် သင့်လျော်ကြောင်း ပြခြင်း။ ၁၁. မျက်မမြင်နှစ်ဦး (၁) မဿဲ ၉:၂၇-၃၁ ၄၈ [မပေးထားပါ] ၁၂. စကားမပြောနိုင်သော နတ်ဆိုးစွဲသူ (၁-၂) မဿဲ ၉:၃၂-၃၄ ၄၉ [မပေးထားပါ] ၁၃. နိမ်မြို့၌ မုဆိုးမ၏ သား (၃) လုကာ ၇:၁၁-၁၇ ၅၁ ရည်ရွယ်ချက်: သေခြင်းအပေါ် ဘုရားသခင်၏ တန်ခိုးကို ပြခြင်း၊ အလွန်လိုအပ်နေသူများအတွက် ဘုရားသခင်၏ မေတ္တာကို ထင်ရှားစေခြင်း။ ၁၄. မျက်မမြင်နှင့် စကားမပြောနိုင်သော နတ်ဆိုးစွဲသူ (၁-၂) မဿဲ ၁၂:၂၂-၃၂ ၅၂ ရလဒ်: သူလျှိုများသည် ယေရှု၏ အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်များကို စာတန်၏ တန်ခိုးဟု စွပ်စွဲသည်။ ထိုသို့သော အကြံအစည်၏ မိုက်မဲမှုကို ဖော်ထုတ်ပြီး ခွင့်မလွှတ်နိုင်သော အပြစ်ကို သတိပေးသည်။ ၁၅. ရေကန်ပေါ်မှ မုန်တိုင်း (၄) မဿဲ ၈:၁၈, ၂၃-၂၇ ၅၆ ရည်ရွယ်ချက်: သဘာဝ၏ ဒြပ်စင်များအပေါ် ဘုရားသခင်၏ တန်ခိုးကို ပြခြင်း။ ၁၆. ဂဒရ နတ်ဆိုးစွဲသူများ (၂) မာကု ၅:၁-၂၀ ၅၇ ရည်ရွယ်ချက်: အလွန်ကြောက်ရွံ့ဖွယ်ရာ နတ်ဆိုးများအပေါ် ဘုရားသခင်၏ တန်ခိုးကို ပြခြင်း။ ရလဒ်: ပြန်လည်ထူထောင်ခံရသော နတ်ဆိုးစွဲသူများက ဒက္ကပိုလိပ်ဒေသကို ဧဝံဂေလိတရားပြန့်ပွားစေသည် (DA ၃၃၉, ၃၄၀, ၄၀၄; အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ် နံပါတ် ၂၂, ၂၃ ကြည့်ပါ)။ ၁၇. မသန်စွမ်းသော အမျိုးသမီး (၁) မာကု ၅:၂၅-၃၄ ၆၀ ရည်ရွယ်ချက်: နှိမ့်ချပြီး ဇွဲရှိသော ယုံကြည်ခြင်း၏ ဥပမာဖြစ်စေခြင်း။ ၁၈. ယဲရုနှင့်၏ သမီး (၃) မာကု ၅:၂၂-၂၄, ၃၅-၄၃ ၆၀ ရည်ရွယ်ချက်: သေခြင်းအပေါ် ဘုရားသခင်၏ တန်ခိုးကို ပြခြင်း။ ၁၉. လူထောင်ငါးထောင်ကို ကျွေးမွေးခြင်း (၄) မာကု ၆:၃၀-၄၄ ၆၆ ရည်ရွယ်ချက်: လူသားများ၏ နေ့စဉ်လိုအပ်ချက်များအတွက် ကရုဏာစိတ်ထားကို ထင်ရှားစေခြင်း၊ ဂလိလဲလူများကို ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုသို့ ဦးတည်စေခြင်း။ ရလဒ်: ယေရှုသည် မေရှိယဖြစ်ကြောင်း ယုံကြည်မှု၊ ယေရှုကို ဘုရင်အဖြစ် သရဖူဆောင်းရန် ကြိုးစားမှု (ယောဟန် ၆:၁၄, ၁၅; DA ၃၇၇, ၃၇၈)။ နောက်တစ်နေ့တွင် လူထုသဘောထားသည် ယေရှုကို ဆန့်ကျင်လာသည် (ယောဟန် ၆:၆၆; အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ် နံပါတ် ၃ ကို ကြည့်ပါ)။ ၂၀. ယေရှုရေပေါ်လျှောက်ခြင်း (၄) မဿဲ ၁၄:၂၂-၃၃ ၆၇ ရည်ရွယ်ချက်: တပည့်တော်များ၏ စိတ်မရှည်သော၊ မငြိမ်မသက်သော အတွေးများကို ထိန်းချုပ်ပြီး ၎င်းတို့၏ ဆရာ၏ ခေါင်းဆောင်မှုကို ယုံကြည်ရန် သင်ပြခြင်း။ ၎င်းတို့၏ အလွန်အကျွံအားနည်းမှုကို သိရှိသောအခါ သူသည် ၎င်းတို့ကို ကယ်တင်ရန် ရောက်လာသည်။ ၂၁. ဆီရိုဖီးနီးရှင်း အမျိုးသမီး၏ သမီး (၂) မဿဲ ၁၅:၂၁-၂၈ ၇၀ ရည်ရွယ်ချက်: တပါးအမျိုးသားများထဲတွင် စစ်မှန်သော လူများရှိကြောင်း၊ ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ အကျိုးကျေးများအတွက် သင့်လျော်ကြောင်း တပည့်တော်များကို သင်ပြခြင်း၊ ယုဒလူမျိုးများ၏ စိတ်နှလုံးမဲ့ သီးသန့်ဝါဒကို ယေရှု၏ တပါးအမျိုးသားများအတွက် ကရုဏာစိတ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပြခြင်း။ ၂၂. ဒက္ကပိုလိပ်၏ နားမကြား-စကားမပြောနိုင်သူ (၁) မာကု ၇:၃၁-၃၇ ၇၁ ရည်ရွယ်ချက်: တပါးအမျိုးသားဒေသတွင် တပါးအမျိုးသားတစ်ဦးအတွက် ကရုဏာပြခြင်း၏ နောက်ထပ်ဥပမာတစ်ခု ပေးခြင်း။ ၂၃. လူထောင်လေးထောင်ကို ကျွေးမွေးခြင်း (၄) မဿဲ ၁၅:၃၂-၃၉ ၇၂ ရည်ရွယ်ချက်: ယေရှု၏ နှုတ်ကပတ်တော်များကို မှီခိုသူများ၏ လိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးခြင်း၊ ယုဒလူမျိုးများက အသက်သွင်းသော မုန့်ကို ငြင်းပယ်သောအခါ တပါးအမျိုးသားများထံ ပေးအပ်ရမည်ကို တပည့်တော်များကို သင်ပြခြင်း။ ၂၄. ဗက်ဇဒအနီး မျက်မမြင်သူ (၁) မာကု ၈:၂၂-၂၆ ၇၄ ရည်ရွယ်ချက်: တပါးအမျိုးသားဒေသတွင် တပါးအမျိုးသားတစ်ဦးအတွက် ကရုဏာပြခြင်း၏ နောက်ထပ်ဥပမာတစ်ခု ပေးခြင်း။ ၂၅. နတ်ဆိုးစွဲသော သားငယ် (၂) မာကု ၉:၁၄-၂၉ ၇၉ ရည်ရွယ်ချက်: စာတန်သည် လူသားများကို နှိမ့်ချသော အနိမ့်ဆုံးအဆင့်နှင့် ဘုရားသခင်သည် လူသားများကို မြှင့်တင်သော အမြင့်ဆုံးအဆင့်ကို (မောရှေနှင့် ဧလိယတို့ ပြောင်းလဲခြင်းခံရသည့် ညအခါ) နှိုင်းယှဉ်ပြခြင်း။ ၂၆. ဗိမာန်တော် အခွန်ငွေ ခွဲပိဿလုံး (၄) မဿဲ ၁၇:၂၄-၂၇ ၈၀ ရည်ရွယ်ချက်: ယေရှု၏ ဘုရားသခင်တာဝန်ပေးအပ်ခြင်း၏ သက်သေကို ပေးခြင်း—ထို့ကြောင့် ဗိမာန်တော်အခွန်မှ ကင်းလွတ်ခွင့်ရှိပြီး—သို့သော် အငြင်းပွားမှုမရှိဘဲ ပေးဆောင်ရန်၊ ၎င်း၏ ဘုရားသခင်မှုကို ထင်ရှားစေသော နည်းလမ်းဖြင့် ပေးဆောင်ခြင်း။ ၂၇. မွေးရာပါ မျက်မမြင်သူ (၁) ယောဟန် ၉:၁-၄၁ ၈၆ ရည်ရွယ်ချက်: ဘေသစဒ ရေကန်အနီးတွင် လွန်ခဲ့သော ၁၈ လမှ အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်တွင် ယုဒခေါင်းဆောင်များသို့ ထပ်မံစိန်ခေါ်ခြင်း (အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ် နံပါတ် ၃ ကို ကြည့်ပါ)၊ ဝိညာဉ်ရေးရာ မျက်မမြင်သော ယုဒခေါင်းဆောင်များကို ဝိညာဉ်ရေးရာ အမြင်ပြန်လည်ရရှိစေလိုသော ယေရှု၏ ဆန္ဒကို ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမြင်ပြန်လည်ရရှိစေခြင်းဖြင့် ဥပမာပြခြင်း (DA ၄၇၅; ယောဟန် ၉:၃၉-၄၁ ကြည့်ပါ)။ ရလဒ်: အချို့က ယေရှုကို ထောက်ခံသည်၊ အများစုက သူ့ကို ပိုမိုဆန့်ကျင်ရန် ဆုံးဖြတ်သည် (ယောဟန် ၁၀:၁၉-၂၁) (ပဉ္စမမြောက် ဥပုသ်နေ့ အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်)။ ၂၈. မသန်စွမ်းသော အမျိုးသမီး (၁) လုကာ ၁၃:၁၀-၁၇ ၁၀၁ ရည်ရွယ်ချက်: ဥပုသ်နေ့၏ မှန်ကန်သော ရည်ရွယ်ချက်ကို အာရုံစိုက်စေခြင်း (ဆဋ္ဌမမြောက် ဥပုသ်နေ့ အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်)။ ၂၉. ရေမြှပ်ရောဂါသည် (၁) လုကာ ၁၄:၁-၄ ၁၀၄ ရည်ရွယ်ချက်: ဥပုသ်နေ့၏ မှန်ကန်သော ရည်ရွယ်ချက်ကို အာရုံစိုက်စေခြင်း (သတ္တမမြောက် ဥပုသ်နေ့ အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်)။ ၃၀. လာဇရုကို ရှင်ပြန်ထမြောက်စေခြင်း (၃) ယောဟန် ၁၁:၁-၄၅ ၁၁၃ ရည်ရွယ်ချက်: အထူးသဖြင့် ခေါင်းဆောင်များအပါအဝင် ယုဒလူမျိုးသို့—အချို့ခေါင်းဆောင်များ တကယ်ရှိနေသည့်အခါ—ယေရှုသည် မေရှိယဖြစ်ကြောင်း ငြင်းမရနိုင်သော သက်သေပေးခြင်း (ယောဟန် ၁၁:၄, ၄၂ ကြည့်ပါ)။ ရလဒ်: အများအပြားက ယုံကြည်သည်၊ သို့သော် အများစုက ယေရှုနှင့် လာဇရုကို ပထမဆုံးအခွင့်အရေးတွင် သတ်ရန် ဆုံးဖြတ်သည် (ယောဟန် ၁၁:၄၅-၅၇; ၁၂:၁၀ ကြည့်ပါ)။ ဤအံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်သည် ဆဒ္ဒုကဲများနှင့် ဖာရိရှဲများကို ယေရှုကို သတ်ရန် ပူးပေါင်းကြံစည်စေသည် (DA ၅၃၇, ၅၃၈)။ ၃၁. အနာရောဂါသည် ဆယ်ဦး (၁) လုကာ ၁၇:၁၁-၁၉ ၁၁၅ ရည်ရွယ်ချက်: ဆမာရိလူတစ်ဦး၏ ယုံကြည်ခြင်းကို ပြခြင်း၊ ဤလူမျိုးအတွက် ယေရှု၏ စိတ်ဝင်စားမှုနှင့် ကရုဏာကို ထင်ရှားစေခြင်း၊ ဆမာရိလူများအပေါ် တပည့်တော်များ၏ တာဝန်ဝတ္တရားများနှင့် ပတ်သက်သော သင်ခန်းစာတစ်ခု (DA ၄၈၈)။ ၃၂. မျက်မမြင် ဘာတီမဲအိုး (မျက်မမြင်နှစ်ဦး) (၁) မာကု ၁၀:၄၆-၅၂ ၁၂၅ ရလဒ်: နောက်ဆုံး ပသခါပွဲသို့ သွားရာလမ်းတွင် လူအုပ်ကြီးက သက်သေခံသော ယေရှုသည် မေရှိယဖြစ်ကြောင်း ထပ်ဆောင်းသက်သေ။ ၃၃. အသီးမသီးသော သင်္ဘောသဖန်းပင် (၄) မာကု ၁၁:၁၂-၁၄, ၂၀-၂၆ ၁၃၁ ရည်ရွယ်ချက်: ယုဒလူမျိုးအတွက် လာမည့်ကံကြမ္မာကို တပည့်တော်များအား သင်ခန်းစာတစ်ခုအဖြစ် ပေးခြင်း။ ၃၄. မယ်လခပ်၏ နား (၁) လုကာ ၂၂:၅၀, ၅၁ ၁၆၁ ရည်ရွယ်ချက်: လူသားများအတွက် ကယ်တင်ရှင်၏ အမှုတော်၏ သဘောသဘာဝကို နောက်ဆုံးပြသခြင်း၊ သူ၏ ဘုရားသခင်တန်ခိုးနှင့် မေရှိယဖြစ်မှု၏ နောက်ဆုံးသက်သေ။ ၃၅. ဒုတိယ ငါးဖမ်းမှု ကြီးမားခြင်း (၄) ယောဟန် ၂၁:၁-၂၃ ၁၇၆ ရည်ရွယ်ချက်: တပည့်တော်များအား ၎င်းတို့၏ မူလခေါ်ဝေါ်မှုဖြစ်သော လူများကို ဖမ်းယူသူများ ဖြစ်လာရန် သတိပေးခြင်း (အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ် နံပါတ် ၄ ကို ကြည့်ပါ)၊ ထိုအချိန်က ပေးခဲ့သော အထင်ကြီးမှုကို နက်ရှိုင်းစေခြင်း၊ ယေရှု၏ သေခြင်းနှင့် ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းသည် ဧဝံဂေလိတာဝန်အောက်တွင် ၎င်းတို့၏ တာဝန်ဝတ္တရားကို မည်သို့မျှ ပြောင်းလဲမထားကြောင်း ရှင်းလင်းစေခြင်း (DA ၈၁၁ ကြည့်ပါ)။ 7. The First Healing       of Leprosy (1)	Mark 1:40-45	39	Purpose: To demonstrate power over even the most feared malady, popularly supposed to be a divine judgment, and, by implication, to imply the cleansing of the soul from sin. To disarm the priests and scribes of their prejudice by showing respect for the law of Moses. To demonstrate love for humanity. Result: A popular movement that forced Jesus to cease His labors for a time (see Mark 1:45; DA 265).
8. A Paralytic Lowered       Through the       Roof (1)	Mark 2:1-12	40	Purpose: To demonstrate, especially before the spies present, power to restore men’s souls as well as their bodies; to demonstrate God’s love for those whom popular prejudice considered hopeless. See DA 267, 270. Results: A profound impression on the people; the Pharisees left “dumb with amazement and overwhelmed with defeat” (DA 270).
9. The Man With a       Withered Hand       (1)	Mark 3:1-6	43	Purpose: To demonstrate the true purpose of the Sabbath day. Result: The spies conspired with the Herodian party to silence Jesus. (Fourth Sabbath miracle.)
10. The Centurion’s        Servant (1)	Luke 7:1-10	47	Purpose: To give an example of genuine faith; to show that divine power is not limited by distance; to demonstrate the eligibility of Gentiles for the benefits of the kingdom of heaven.
11. Two Blind Men (1)	Matt. 9:27-31	48	[Not given]
12. A Dumb Demoniac         (1-2)	Matt. 9:32-34	49	[Not given]
13. The Widow’s Son at         Nain (3)	Luke 7:11-17	51	Purpose: To demonstrate divine power over death; to manifest the love of God for those in dire need.
14. A Blind and Dumb         Demoniac (1-2)	Matt. 12:22-32	52	Result: The spies attribute the miracles of Jesus to satanic power. He exposes the folly of such reasoning and warns against the unpardonable sin.
15. The Storm on the         Lake (4)	Matt. 8:18, 23-27	56	Purpose: To demonstrate divine power over the elements of nature.
16. The Demoniacs of         Gadara (2)	Mark 5:1-20	57	Purpose: To demonstrate divine power over the most fearful of demons. Result: The evangelization of Decapolis by the restored demoniacs (see DA 339,  340, 404; see on miracles Nos. 22, 23).
17. The Invalid         Woman (1)	Mark 5:25-34	60	Purpose: To make an example of humble, persevering faith.
18. Jairus’ Daughter (3)	Mark 5:22-24, 35-43	60	Purpose: To demonstrate divine power over death.
19. Feeding the Five         Thousand (4)	Mark 6:30-44	66	Purpose: To manifest sympathetic interest in man’s daily needs; to bring the people of Galilee to a decision. Results: A conviction of Jesus’ Messiahship; an attempt to crown Jesus king (John 6:14, 15; DA 377, 378). The following day popular sentiment turned against Him (John 6:66; cf. on miracle No. 3).
20. Jesus Walks on the         Lake (4)	Matt. 14:22-33	67	Purpose: To subdue the impatient, stormy thoughts of the disciples and teach them to have confidence in the leadership of their Master. When they realized their utter helplessness He came to their rescue.
21. The Syrophoenician         Woman’s Daugh-         ter (2)	Matt. 15:21-28	70	Purpose: To teach the disciples that there were sincere persons among the Gentiles, eligible for the benefits of the kingdom of heaven; to contrast the heartless exclusiveness of the Jews with Jesus’ own compassion for the Gentiles.
22. The Deaf–mute of         Decapolis (1)	Mark 7:31-37	71	Purpose: To provide another example of mercy toward a Gentile, in a Gentile region.
23. Feeding the Four         Thousand (4)	Matt. 15:32-39	72	Purpose: To provide for the necessities of those who clung to Jesus’ words; to teach the disciples that when the Jews should reject the bread of life it was to be offered to Gentiles.
24. The Blind Man         Near Bethsaida (1)	Mark 8:22-26	74	Purpose: To provide another example of mercy toward a Gentile, in a Gentile region.
25. The Demon-pos-         sessed Boy (2)	Mark 9:14-29	79	Purpose: To contrast the depths to which Satan debases humanity, with the heights to which God exalts men (Moses and Elijah transfigured the night before).
26. The Temple Half         Shekel (4)	Matt. 17:24-27	80	Purpose: To provide evidence of Jesus’ divine commission—and thus His rightful claim to exemption from the Temple tax—yet to pay it without argument, by a means that revealed His divinity.
27. The Man Born         Blind (1)	John 9:1-41	86	Purpose: To repeat the challenge to the Jewish leaders implied in the miracle at the Pool of Bethesda 18 months previous (see on miracle No. 3); to restore physical sight as an illustration of Jesus’ desire to restore spiritual sight to the purblind Jewish leaders (see DA 475; John 9:39-41). Result: Some favored Jesus; a majority became more decided in their rejection of Him (John 10:19-21). (Fifth Sabbath miracle.)
28. The Crippled         Woman (1)	Luke 13:10-17	101	Purpose: To focus attention on the true purpose of the Sabbath. (Sixth Sabbath miracle.)
29. The Man With         Dropsy (1)	Luke 14:1-4	104	Purpose: To focus attention on the true purpose of the Sabbath. (Seventh Sabbath miracle.)
30. The Raising of         Lazarus (3)	John 11:1-45	113	Purpose: To provide the Jewish nation, particularly its leaders—some of whom were present—with incontestable evidence of Jesus’ Messiahship (see John 11:4, 42). Results: Many believed; but the majority determined to kill Jesus and Lazarus at the first opportunity (see John 11:45-57; 12:10). This miracle united the Sadducees with the Pharisees in plotting Jesus’ death (DA 537, 538).
31. The Ten Lepers (1)	17:11-19	115	Purpose: To demonstrate the faith of a Samaritan, and Jesus’ own interest in and sympathy for this race; a lesson to the disciples concerning their obligations to the Samaritans (DA 488).
32. Blind Bartimaeus        (Two Blind Men)        (1)	Mark 10:46-52	125	Result: An additional evidence of Jesus’ Messiahship, witnessed by throngs on their way to Jerusalem to attend the last Passover.
33. The Fruitless Fig        Tree (4)	Mark 11:12-14, 20-26	131	Purpose: To provide an object lesson to the disciples of the impending fate of the Jewish nation.
34. Malchus’ Ear (1)	Luke 22:50, 51	161	Purpose: To provide a final demonstration of the nature of the Saviour’s work for mankind, and a final evidence of His divine power and Messiahship.
35. Second Great Catch        of Fish (4)	John 21:1-23	176	Purpose: To remind the disciples of their original call to become fishers of men (see on miracle No. 4), to deepen the impression then made, and to make clear that the death and resurrection of Jesus had in no way altered their responsibility under the gospel commission (see DA 811).

 

 

 

 

ယေရှုခရစ်၏ဘဝနှင့် ဓမ္မအမှုတော်ကို သရုပ်ဖော်သော မြေပုံများနှင့် ဇယားများ

Maps and Charts Illustrating The Life and Ministry of Jesus

 

အောက်တွင်ဖော်ပြထားသော သခင်ယေရှု၏ဘဝနှင့် ဓမ္မအမှုတော်ဆိုင်ရာ မြေပုံစီးရီးများသည် ခရစ်ဝင်ကျမ်းညှိနှိုင်းမှု (စာမျက်နှာ ၁၉၆–၂၀၁) တွင်ဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ်များ၏ အချိန်ကာလအစီအစဉ်ကို သရုပ်ဖော်ထားသည်။ သို့သော် ဖြစ်ရပ်များစွာ၏ တိကျသောအချိန်နှင့် နေရာများကို မသိရှိထားကြောင်း သတိပြုသင့်သည်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းညှိနှိုင်းမှု၊ ထို့ကြောင့် မြေပုံများ၏ တည်ဆောက်မှုတွင် လိုက်နာခဲ့သော မူများအတွက် စာမျက်နှာ ၁၉၀–၁၉၃ ကို ကြည့်ပါ။

The following series of maps on the life and ministry of our Lord represents graphically the chronological sequence of events as set forth in the Harmony of the Gospels (pp. 196–201). It should be remembered, however, that the exact time and location of many incidents are not known. For the principles followed in the construction of the Harmony, and thus also of the maps, see pp. 190–193.

 

မြေပုံများနောက်တွင် ဖော်ပြထားသော ဇယားစီးရီးများသည် ခရစ်ဝင်ကျမ်းညှိနှိုင်းမှုတွင်ဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ်များ၏ အချိန်ကာလဆိုင်ရာ ဆက်စပ်မှုကို သရုပ်ဖော်ထားသည်။ ဇယားအချို့သည် ဖြစ်ရပ်များ၏ ဇာတ်ကြောင်းအစီအစဉ်ကို သရုပ်ဖော်ပြီး၊ အချို့မှာ ခရစ်ဝင်ကျမ်းမှတ်တမ်းလေ့လာမှုတွင် ပေါ်ပေါက်လာသော အချိန်ကာလဆိုင်ရာ ပြဿနာများနှင့် သက်ဆိုင်သည်။

•  

The series of charts following the maps provides a graphic representation of the chronological relationship of events as set forth in the Harmony. Some of the charts illustrate the narrative sequence of events, while others are concerned with chronological problems that arise in a study of the Gospel record.

 

• ယေရှု၏မွေးဖွားခြင်း
• ယေရှု၏ကလေးဘဝနှင့် လူငယ်ဘဝ - မွေးဖွားခြင်းမှ အရွယ်ရောက်ပြီးသူဘဝအထိ
• ယေရှု၏ အစောပိုင်းဓမ္မအမှုတော်
• ယုဒပြည်ရှိ ယေရှု၏ဓမ္မအမှုတော်
• ဂါလိလဲပြည်အစောပိုင်း ဓမ္မအမှုတော်
• ဂါလိလဲပြည်အလယ်ပိုင်း ဓမ္မအမှုတော်
• ဂါလိလဲပြည်နိဂုံးချုပ် ဓမ္မအမှုတော်
• ယေရှု၏အများပြည်သူထံမှ အနားယူခြင်း
• ပီရီယန်ပြည်အစောပိုင်း ဓမ္မအမှုတော်
• ပီရီယန်ပြည်နိဂုံးချုပ် ဓမ္မအမှုတော်
• ယေရုဆလင်မြို့ရှိ ယေရှု၏နိဂုံးချုပ် ဓမ္မအမှုတော်
• ယေရှု၏သစ္စာဖောက်ခံရခြင်း၊ တရားစီရင်ခံရခြင်းနှင့် ကားစင်တင်သတ်ခံရခြင်း
• ယေရှု၏ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းနှင့် နောက်ဆက်တွဲဖြစ်ရပ်များ

 

The Nativity of Jesus

 

Childhood and Youth of Jesus From Nativity to Manhood

 

Early Ministry of Jesus

 

Judean Ministry of Jesus

 

Early Galilean Ministry of Jesus

 

Middle Galilean Ministry of Jesus

 

Closing Galilean Ministry of Jesus

 

Jesus’ Retirement From Public Ministry

 

Early Peraean Ministry of Jesus

 

Closing Peraean Ministry of Jesus

 

Closing Ministry of Jesus at Jerusalem

 

Betrayal, Trial, and Crucifixion of Jesus

 

The Resurrection of Jesus and Subsequent Events

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်း အချိန်ကာလဆိုင်ရာ အခြေခံအကြောင်းအရာ

A Basis for New Testament Chronology

 

 

၁. နိဒါန်း

I. Introduction

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော ဖြစ်ရပ်များသည် ကျွန်ုပ်တို့ခေတ်၏ ပထမရာစုနှစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး၊ ထိုကာလသည် ရောမအင်ပါယာ၏ အချိန်ကာလဆိုင်ရာ မှတ်တမ်းများ ကောင်းစွာတည်ထောင်ထားသည့်ကာလဖြစ်သည်။ သို့သော် စာရေးဆရာများက လုံလောက်သောအချက်အလက်များ မပေးထားသောကြောင့် ၎င်းတို့၏ရက်စွဲများကို အငြင်းပွားမှုမရှိဘဲ သတ်မှတ်ရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် တိကျသောနှစ်ကို တစ်ခုတည်းသာ ဖော်ပြထားသည်မှာ (တိဗေရိယုက်ထံ၏ ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်) ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းကို မတူညီသော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုများဖြင့် ခံယူခဲ့သည်။ တမန်တော်စာများတွင် ရက်စွဲများမပါရှိပေ။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသားသူများသည် ဖြစ်ရပ်များ၏ အဓိပ္ပာယ်ကို ရက်စွဲသတ်မှတ်ခြင်းထက် ပိုမိုစိတ်ဝင်စားခဲ့ကြသည်။

The events recorded in the New Testament occurred in the 1st century of our era—a period for which the chronology of the Roman Empire is well established—yet their dates cannot be settled beyond dispute because the writers did not give us enough information. The only New Testament mention of a specific year (the 15th of Tiberius) has been subject to varying interpretations. The epistles carry no date lines, and the writers of the Gospels were more interested in the meaning of events than in their dating.

Modern scholars sometimes write dogmatically about the chronology of the life of Christ, but their writing is based on subjective interpretations of evidence that is not sufficiently clear to be conclusive. The reader of this commentary will find that although the New Testament writers provide enough in the way of time statements to show that they were in no uncertainty, they do not give us enough on which to reconstruct more than an approximate chronological scheme of events. Even the order of events, pieced together from the four Gospels, is at times uncertain. Allowance must be made for possible variations.

 

ခေတ်သစ်ပညာရှင်များသည် ခရစ်ဝင်ကျမ်းမှတ်တမ်းများကို လေ့လာမှုတွင် ပေါ်ပေါက်လာသော အချိန်ကာလဆိုင်ရာ ပြဿနာများနှင့် သက်ဆိုင်သည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းအချိန်ကာလဆိုင်ရာ ပြဿနာများသည် ပြည်တွင်းဆိုင်ရာ (ကျမ်းစာသာမှ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုနှင့်သက်ဆိုင်သည်) သို့မဟုတ် ပြည်ပကမ္ဘာ့အချိန်ကာလဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်များနှင့် ဆက်စပ်မှု (ပြည်ပ) ဖြစ်သည်။ ဤဆောင်းပါး၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ သိရှိနိုင်သောအချက်အလက်များကို တင်ပြရန်နှင့် အဓိကပြည်ပ အချိန်ကာလဆိုင်ရာ ပြဿနာများအတွက် ကျိုးကြောင်းဆီလျှော်စွာ ရောက်ရှိနိုင်သော နိဂုံးများကို ညွှန်ပြရန်ဖြစ်သည်။ ဤပြဿနာများမှာ ခရစ်ဝင်ကျမ်းအတွဲ ၅ ၏ နယ်ပယ်အတွင်း အောက်ပါအချက်များ ပါဝင်သည်- (၁) ခရစ်၏မွေးဖွားခြင်း၊ (၂) နှစ်ခြင်းခံယူခြင်းနှင့် ဓမ္မအမှုတော်စတင်ခြင်း၊ (၃) ကားစင်တင်သတ်ခံရခြင်းနှင့် ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း။ ဤအရာများကို ရှင်းပြရန် ရှေးခေတ်အချိန်ကာလပြက္ခဒိန်များနှင့် နှစ်ရေတွက်နည်းများကို ရှင်းပြရန် လိုအပ်သည်။

 

New Testament chronological problems are either internal, concerned with the interpretation of the text itself, or external, concerned with the relation between New Testament events and secular chronology. The purpose of this article is to present the facts that can be known, and to point to the conclusions that may reasonably be reached, on the most important external chronological problems within the scope of Volume V: the b.c.-a.d. dating of (1) the birth of Christ, (2) His baptism, and thus the beginning of His ministry, and (3) His crucifixion and resurrection. As a preface to this, it is necessary to explain various ancient chronological eras and methods of reckoning years.

 

 

၂. ပြက္ခဒိန်များနှင့် နှစ်ရေတွက်နည်းများ

II. Calendars and Year Reckonings

 

ယေရှုနေထိုင်ခဲ့သောကမ္ဘာသည် ဩဂတ္တုနှင့် တိဗေရိယုက်တို့၏ ရောမအင်ပါယာဖြစ်သည်။ ဤအင်ပါယာတွင် အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာမှ ယူဖရေးတီးမြစ်အထိ၊ ရိုင်းမြစ်ဝမှ နိုင်းမြစ်ရေတံခွန်အထိ လူမျိုးစုံနှင့် နိုင်ငံများစွာသည် ရောမအုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ရောမငြိမ်းချမ်းရေးကို ခံစားရသည်။ သို့သော် ဤဧရိယာတွင်၊ အထူးသဖြင့် အရှေ့ဘက်တွင်၊ ရောမထက်များစွာသက်တမ်းရှည်ကြာသော ယဉ်ကျေးမှုများရှိရာ၊ ဒေသဆိုင်ရာဘာသာစကားများ၊ ဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် ဘာသာတရားများသည် ဆက်လက်တည်ရှိနေသည်။ အချိန်ကာလရေတွက်နည်းများလည်း အလားတူဖြစ်သည်။ တရားဝင်ကိစ္စများတွင်ပင် ရက်စွဲများကို ဒေသဆိုင်ရာ ပြက္ခဒိန်နှင့် အုပ်ချုပ်သူများ၏ နှစ်ရေတွက်နည်းဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သည်။

The world in which Jesus lived was the Roman Empire of Augustus and Tiberius. In this empire many peoples and nations from the Atlantic to the Euphrates, from the mouth of the Rhine to the cataracts of the Nile, were united under Roman dominion and enjoyed the Roman peace. But in this area, especially in the East, where the civilizations were much older than the civilization of Rome, the local languages, customs, and religions still persisted. And so did the various methods of reckoning time. Even in official matters dates were expressed in terms of the regnal and calendar reckoning of the local area.

 

ပထမရာစုနှစ်တွင် မတူညီသော ပြက္ခဒိန်များ—ရောမပြက္ခဒိန်သည် ဂျူလီယံဆီဇာလက်ထက် ဘီစီ ၄၅ နှစ်အစတွင် လမှ နေ၏ရက်ပေါင်းအပေါ်အခြေခံသော ပြက္ခဒိန်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ယခင်က လအပေါ်အခြေခံထားသော ရောမလများကို အီဂျစ်မှ နက္ခတ္တဗေဒပညာရှင် ဆိုဆီဂျီနီးစ်က အီဂျစ်၏ ၃၆၅ ရက်ပြက္ခဒိန်နှင့် ညှိနှိုင်းပြီး၊ လေးနှစ်တစ်ကြိမ် နောက်ထပ်ရက်တစ်ရက်ထည့်သွင်းကာ တစ်နှစ်ပျှမ်းမျှ ၃၆၅ ရက်နှင့် ၁/၄ ရက်ဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဤဂျူလီယံပြက္ခဒိန်သည် ရောမအင်ပါယာတစ်ခုလုံးတွင် တသမတ်တည်း မကျင့်သုံးခဲ့ပေ (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၁၇၆၊ ၁၇၇၊ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၁၈ ကိုကြည့်ပါ)။

Varying Calendars in First Century a.d.—The Roman calendar had been changed under the authority of Julius Caesar from lunar to solar at the beginning of the year 45 b.c. That is, the Roman months, formerly lunar, had been adjusted by Sosigenes, an astronomer from Egypt, to the Egyptian 365-day solar year, with the addition of an extra day every four years, thus making the year average 365 1/4 days. But this Julian calendar, which eventually became the heritage of all Europe, was not imposed uniformly throughout the whole Roman Empire (see Vol. I, pp. 176, 177; Vol. II, p. 118).

 

အီဂျစ်တွင် ဩဂတ္တုက လေးနှစ်တစ်ကြိမ် နောက်ထပ်ရက်တစ်ရက်ထည့်သွင်းသည့်စနစ်ကို မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး၊ အီဂျစ်၏ နှစ်သစ်ကူးနေ့ သော့သ် ၁ သည် ယခင်က ရာသီများတစ်လျှောက် နောက်ပြန်ဆုတ်သွားသည့်အစား ဩဂုတ်လ ၂၉ (သို့မဟုတ် အချို့နှစ်များတွင် ၃၀) သို့ ပုံသေဖြစ်သွားခဲ့သည်။ ထိုမှတပါး အီဂျစ်ပြက္ခဒိန်သည် ၎င်း၏ ၃၀ ရက်ပါသော လ ၁၂ လအမည်များနှင့် နှစ်ကုန်တွင် နောက်ထပ်ရက် ၅ ရက် (လေးနှစ်တစ်ကြိမ် ၆ ရက်ဖြစ်လာသည်) ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။

In Egypt itself Augustus introduced the leap-year system, with the result that the Egyptian New Year’s Day, Thoth 1, ceased to slip backward through the seasons as it had always done (see Vol. I, p. 176; Vol. II, pp. 104, 154) and became fixed to August 29 (or 30 in some years). Otherwise the Egyptian calendar remained the same, with its twelve 30-day months under the old names, and the five extra days at the end (thenceforth six every fourth year).

 

အီဂျစ်အရှေ့ဘက်ရှိ ပြည်နယ်များသည် ၎င်းတို့၏ ၁၂ လသို့မဟုတ် ၁၃ လပါသော လပြက္ခဒိန်များကို ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သော်လည်း၊ ရောမသိမ်းပိုက်မှု၏ အစောပိုင်းရာစုနှစ်များအတွင်း ၎င်းတို့အများစုသည် ရောမမှ ၃၆၅ (၃၆၆) ရက်ပါသော နှစ်ကို လက်ခံကျင့်သုံးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ မက်ဆီဒိုးနီးယန်းနှင့် ဆီမီးတစ်လများ၏ အမည်များကို ဂျူလီယံလများ (၃၁၊ ၃၀၊ သို့မဟုတ် ၂၈ (၂၉) ရက်) နှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ ဆီးရီးယားတွင် ဆီမီးတစ်ပြက္ခဒိန်နှစ်သည် ဂျူလီယံအောက်တိုဘာနှင့် တိုက်ဆိုင်သော ၃၁ ရက်ပါသော တစ်ရှရီနှင့် စတင်ခဲ့သည်။ ဤပြောင်းလဲမှုသည် ခရစ်ယာန်ခေတ်၏ ပထမရာစုနှစ်တွင် မည်မျှအတိုင်းအတာထိ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ကို မသိရှိရပေ။

The provinces east of Egypt kept their lunar calendars of 12 and 13 months (see Vol. II, pp. 103, 104), but during the early centuries of Roman occupation most of them adopted from Rome the year of 365 (366) days, and adapted their own Macedonian and Semitic lunar-month names to the Julian months of 31, 30, or 28 (29) days. Thus in Syria, for example, the Semitic calendar year began with the equivalent of Tishri, which was changed from a lunar month to one of 31 days, coinciding with the Julian October. It is not known to what extent this change had taken place in the 1st century of the Christian Era.

 

ဂျူးပြက္ခဒိန်—ဂျူးလူမျိုးများသည် ၎င်းတို့၏ ၃၀ ရက်နှင့် ၂၉ ရက်ပါသော လများ၊ ၁၂ လသို့မဟုတ် ၁၃ လပါသော နှစ်၊ နှင့် နှစ်နှစ်ခုစတင်မှုဖြစ်သည့် နွေဦးရာသီတွင် နီစန်မှ နီစန်အထိ ဘာသာရေးနှစ်၊ နှင့် ဆောင်းဦးရာသီတွင် တစ်ရှရီမှ တစ်ရှရီအထိ ပြည်သူ့နှစ်တို့ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သည် (အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၀၂-၁၀၄၊ ၁၀၉၊ ၁၁၆ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော် ခရစ်၏ခေတ်တွင်၊ နွေဦးရာသီတွင်စတင်သော ဘာသာရေးနှစ်သည် ဒေသဆိုင်ရာ ဂျူးနှင့် (တစ်ပိုင်းဂျူး) ဟီရိုဒ်ဘုရင်များ၏ အုပ်ချုပ်မှုနှစ်များကို ရေတွက်ရာတွင် အသုံးပြုသော နှစ်ဖြစ်ပုံရသည် (စာမျက်နှာ ၂၃၈ ကိုကြည့်ပါ)။

The Jewish Calendar.—The Jews, however, kept their lunar calendar with its months of 30 and 29 days, its year of 12 or 13 months, and its two beginnings of the year: the religious year, from Nisan to Nisan, in the spring, and the civil year from Tishri to Tishri, in the autumn (see Vol. II, pp. 102-104, 109, 116). In Christ’s time, however, the ecclesiastical year, beginning in the spring, seems also to have been the regnal year (see p. 238), that is, the year by which the reigns of the local Jewish (quasi-Jewish) Herodian kings were numbered.

 

ဂျူးလူမျိုးများသည် အခြားရှေးခေတ်ဆီမီးတစ်လူမျိုးများကဲ့သို့ လနှင့်နေအပေါ်အခြေခံသော ပြက္ခဒိန်ကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ လများသည် လအပေါ်အခြေခံပြီး၊ ရာသီများနှင့် ညှိနှိုင်းရန် အခါအားလျော်စွာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။ လ ၁၂ လသည် ရာသီများကို ထိန်းချုပ်သော နေပြက္ခဒိန်ထက် ၁၁ ရက်ခန့် နည်းပါးသည်။ ထို့ကြောင့် နှစ်နှစ်သို့မဟုတ် သုံးနှစ်တစ်ကြိမ် နောက်ထပ်လတစ်လ (အဆိုပါလကို အဆန္ဒအလျှောက်ထည့်သွင်းသောလ သို့မဟုတ် ထပ်လောင်းလဟု ခေါ်သည်) ထည့်သွင်းခဲ့သည်—အဒါ (၁၂ လမြောက်လ) နောက်တွင် ၁၃ လမြောက်လ အဒါ ၂ ကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် နီစန်လ (ပထမလ) ကို မုယောရိတ်ရာသီ (ဧပြီလအစောပိုင်း) နှင့် ညှိနှိုင်းရန် လိုအပ်ပြီး၊ ပသခါပွဲနောက်တွင် တဆေးမပါသောမုန့်ပွဲအတွင်း မုယောဖူးကို ပူဇော်ရန် (အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၀၀-၁၀၁၊ ၁၀၃-၁၀၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ဘေဘီလုံလူမျိုးများသည် ဘီစီ ၄ ရာစုနှစ်တွင် နောက်ထပ်လများထည့်သွင်းသည့် ကွဲပြားသောနည်းလမ်းကို အသုံးပြုသော ပြက္ခဒိန်စက်ဝန်းတစ်ခုကို တီထွင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ ၁၂ လမြောက်လ အဒဒါရုကို ၁၉ နှစ်စက်ဝန်းတစ်ခုအတွင်း ၆ ကြိမ်ထပ်ခါထပ်ခါပြုလုပ်ခဲ့ပြီး၊ တစ်နှစ် (ယခုအခါ ၁၇ နှစ်မြောက်နှစ်ဟု ရေတွက်သည်) တွင် ၎င်းတို့သည် အူလူလူ (ဂျူးလူမျိုးများ၏ အီလူလ်၊ ၆ လမြောက်လ) ကို ထပ်ခါထပ်ခါပြုလုပ်ခဲ့သည် (အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၁၂-၁၁၄ ကိုကြည့်ပါ)။

The Jews, like the other ancient Semites, had a lunisolar calendar, that is, lunar months with a periodical adjustment to keep the calendar year in step with the seasons. Twelve lunar months total about 11 days less than the true solar year, which governs the seasons. Therefore an extra month (called an embolismic, or intercalary, month) was added every two or three years—Adar, the 12th month, was followed by a 13th month, Adar II. This was necessary to keep Nisan, the 1st month, in line with the barley harvest season (early April), to permit the offering of the wave sheaf (the omer) just after the Passover, during the Feast of Unleavened Bread (see Vol. II, pp. 100, 101, 103-105). The Babylonians had developed a calendar cycle in the 4th century b.c. that employed a different method of inserting extra months; they doubled their 12th month, Addaru, six times in every 19-year cycle; but in one year (now numbered the 17th) they doubled Ululu (Jewish Elul), the 6th month (see Vol. II, pp. 112-114).

 

ဂျူးလူမျိုးများသည် ၎င်းတို့သိရှိထားသည့်အတိုင်း မည်သည့်အခါမျှ ၆ လမြောက်လနောက်တွင် အီလူလ် ၂ ကို ထည့်သွင်းခဲ့ခြင်းမရှိပေ။ ထိုသို့သောလုပ်ငန်းစဉ်သည် လီဗျီတိကျမ်းတွင် ပထမလနှင့် ၇ လမြောက်လများတွင် သတ်မှတ်ထားသော ပွဲတော်များအကြား မမှန်ကန်သောကာလတစ်ခုကို ဖြစ်ပေါ်စေလိမ့်မည်။ ထို့ပြင်၊ နောက်ထပ်လတစ်လလိုအပ်မှုသည် နီစန်လအလယ်နှင့် မုယောရိတ်ရာသီ၏ ဆက်စပ်မှုအပေါ် မူတည်သည်ဟူသောအချက်က မူလက ပြက္ခဒိန်သည် လနှင့် ရာသီများကို လေ့လာစောင့်ကြည့်မှုအပေါ်သာ မူတည်ခဲ့သည်ဟု ညွှန်ပြပြီး၊ နီစန်လမတိုင်မီ နွေဦးရာသီတွင် ၁၃ လမြောက်လကို ထည့်သွင်းရန် လိုအပ်ခဲ့သည်။ ၆ လမြောက်လကို ထပ်ခါထပ်ခါပြုလုပ်ရန် ပြောင်းလဲမှုတစ်စုံတစ်ရာရှိခဲ့သည်ဟု ယူဆရန်အကြောင်းမရှိပေ။ ယေရှု၏ခေတ်တွင် ဘေဘီလုံပြက္ခဒိန်ကဲ့သို့ ပုံမှန်ပြန်လည်ဖြစ်ပေါ်သော ဂျူးလူမျိုးများ၏ ၁၉ နှစ်စက်ဝန်းတစ်ခုရှိခဲ့သည်ဟု သက်သေမရှိပေ။ သို့သော် ပြက္ခဒိန်ကို စီမံခန့်ခွဲသော ယဇ်ပုရောဟိတ်အရာရှိများသည် သီအိုရီအရ တွက်ချက်မှုနည်းလမ်းများကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းသိရှိထားပုံရပြီး၊ ၎င်းတို့သည် လနှင့် ရာသီများကို လေ့လာစောင့်ကြည့်မှုအပေါ်အခြေခံ၍ လများကို ကြေညာသည့် ရှေးခေတ်ဓလေ့ကို အမြဲလိုက်နာခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်ခေတ်ပြီးနောက် ရာစုနှစ်များအကြာတွင် ရဗ္ဗိများက ၎င်းတို့၏ပြက္ခဒိန်ကို လူသိများသော တွက်ချက်မှုစည်းမျဉ်းများအပေါ်အခြေခံ၍ စနစ်တကျဖွဲ့စည်းခဲ့သည်ဟု ဓလေ့အရ ဆိုထားသည်။

The Jews, so far as is known, never at any time inserted an Elul II after the 6th month. Such a procedure would have produced an irregular interval between the festivals that the Levitical law prescribed in the 1st and 7th months. Further, the fact that the need for the extra month was governed by the relation of mid-Nisan to the barley harvest indicates that originally, when the calendar presumably depended solely on observation, the 13th month would necessarily be inserted in the spring, just preceding Nisan, and there is no reason to suppose a change to doubling the 6th month. Nothing is known of a regularly recurring Jewish 19-year cycle, like that of the Babylonian calendar, in Jesus’ day. Yet there seems to be evidence that the priestly officials who regulated the calendar had some knowledge of methods of theoretical calculation, although they always observed the ancient custom of announcing the months on the basis of actual observation of the moon and of the seasons. According to tradition, it was not until some centuries after Christ that the rabbis systematized their calendar on the basis of fixed rules of calculation known to all.

 

ရောမနှစ်ရေတွက်နည်းများ—ရောမလူမျိုးများသည် ၎င်းတို့၏ ရီပတ်ဘလစ်ကန်အမွေအနှစ်ကြောင့် ၎င်းတို့၏ဧကရာဇ်များ၏ အုပ်ချုပ်မှုနှစ်များဖြင့် ရက်စွဲမသတ်မှတ်ခဲ့ပေ။ အကြောင်းမှာ အီတလီနှင့် အနောက်ဘက်တွင် ဧကရာဇ်တစ်ဦးကို အုပ်ချုပ်သော ဘုရင်အဖြစ် မမှတ်ယူခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ရီပတ်ဘလစ်ကန်ကို အစားထိုးခဲ့သော ရောမအင်ပါယာကို ဖွဲ့စည်းသူ ဩဂတ္တုသည် ပရင်ဆစ်ပ် (စာသား - ပထမဦးဆုံး သို့မဟုတ် အဓိက (နိုင်ငံသား)) ဟု ခေါ်ဆိုခံရပြီး၊ ၎င်း၏အုပ်ချုပ်မှုသည် နည်းပညာအရ ဘုရင်စနစ်မဟုတ်ဘဲ ပရင်ဆစ်ပိတ် (အုပ်ချုပ်မှုစနစ်) ဖြစ်သည်။ အရှေ့ပြည်နယ်များတွင် ဂရိဘာသာစကားသည် တရားဝင်အစိုးရဘာသာစကားဖြစ်ပြီး၊ အလက်ဇန္ဒားနှင့် ဟဲလီနစ်တစ်ဘုရင်စနစ်မှ အမွေအနှစ်အဖြစ် ဧကရာဇ်နှင့် ၎င်း၏အုပ်ချုပ်မှုအတွက် ဟီဂီမုန်နှင့် ဟီဂီမိုနီးယားဟူသော ဂရိအသုံးအနှုန်းများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဩဂတ္တုကို ပထမရောမဧကရာဇ်အဖြစ် မှန်ကန်စွာ ခေါ်ဆိုပြီး၊ ဧကရာဇ်များကို ဘုရင်များအဖြစ် ယူဆသည်။ ၎င်းတို့သည် လက်တွေ့တွင် ဘုရင်များဖြစ်သည်။ သို့သော် ၎င်းတို့၏အာဏာသည် အင်ပီရာတို (တပ်မတော်ကွပ်ကဲသူ) ရာထူးကို ရယူထားခြင်းမှ ဆင်းသက်လာပြီး (ထိုမှ "ဧကရာဇ်" ဟူသော နောက်ပိုင်းအသုံးအနှုန်းဖြစ်လာသည်)။ တရားဝင်အားဖြင့် ၎င်းတို့သည် ဩဂတ္တုအား မူလက မဲပေးခဲ့သော အမျိုးမျိုးသော ပြည်သူ့ရာထူးများ၏ အာဏာဖြင့် အုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး၊ နောက်ဆက်တွဲ ဧကရာဇ်တစ်ဦးစီအား ပုံစံအရ မဲပေးခဲ့သည်။ ဒိုင်အိုကလီရှန်း (အေဒီ ၂၈၄–၃၀၅) လက်ထက်အထိ ရောမအစိုးရသည် တရားဝင်အုပ်ချုပ်သော ဘုရင်စနစ်အဖြစ် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခြင်းမရှိခဲ့ပေ။

Roman Methods of Designating Years.—The Romans, with their republican heritage, did not date by the years of their emperors’ reigns, for the simple reason that in Italy and the West an emperor was not regarded as a reigning monarch. Augustus, the organizer of the Roman Empire that replaced the republic, was called the princeps, literally the first, or chief (citizen), and his rule was not technically a monarchy but a principate. The equivalent Greek terms hēgemōn and hēgemonia for the emperor and his rule were used in the Eastern provinces, where Greek was the official governmental language, a heritage from Alexander and the Hellenistic kingdoms. We rightly call Augustus the first Roman emperor, and we think of the emperors as monarchs, which in actual practice they were. But their power stemmed from their holding the office of imperator, commander of the armed forces (whence the later term “emperor”). Legally they ruled by virtue of the powers of various civil offices that were originally voted to Augustus and were, in form, voted to each succeeding emperor. Not until the time of Diocletian (a.d. 284–305) was the Roman government formally reorganized as an absolute monarchy.

 

ရိုးရာရောမရက်စွဲပြုလုပ်ပုံတွင် ရောမသမ္မတနိုင်ငံ၏ တစ်နှစ်လျှင် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရသော ပူးတွဲအကြီးအကဲများဖြစ်သည့် ကောင်စစ်ဝန်နှစ်ဦး၏ အမည်ကို အသုံးပြု၍ “—နှင့်—၏ ကောင်စစ်ဝန်သက်တမ်းတွင်” ဟူသော ပုံသေနည်းဖြင့် နှစ်တစ်နှစ်ကို အမည်ပေးခဲ့သည်။ အင်ပါယာခေတ်တွင် ကောင်စစ်ဝန်များသည် ယခင်ကဲ့သို့ နှစ်စဉ်ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်မှ ရာထူးယူထားဆဲဖြစ်သော်လည်း (အမည်ခံသက်သက်သာဖြစ်သည်)၊ ရှင်သန်ကျန်ရစ်သော ကောင်စစ်ဝန်စာရင်းများက ထိုကဲ့သို့သော ကောင်စစ်ဝန်နှစ်များကို ဘီစီ နှင့် အေဒီ စကေးဖြင့် တည်နေရာဖော်ပြရန် ဖြစ်နိုင်ခဲ့သည်။ ဘီစီ ၂၃ အထိ ဩဂတ်စတပ်စ်သည် နိုင်ငံကို ထိန်းချုပ်မှုကို တရားဝင်ဖြစ်စေရန် နှစ်စဉ် ကောင်စစ်ဝန်ရာထူးကို ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး (တကယ်တမ်းတွင် အာဏာမရှိသည့် “လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များ” နှင့်အတူ)၊ အစပိုင်းတွင် သူ၏နှစ်များကို ကောင်စစ်ဝန်အဖြစ် အကြိမ်ရေဖြင့် တွက်ချက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် သူသည် ကောင်စစ်ဝန်ရာထူးကို စွန့်လွှတ်ပြီး ဧကရာဇ်တစ်ဦး၏ နှစ်များကို သတ်မှတ်ရာတွင် တရားဝင်နည်းလမ်းဖြစ်လာသည့် ထရီဗျူနစ်ရှင်အာဏာ (ထရီဗျူနစ်ရာထူးမဟုတ်ဘဲ အာဏာသာလျှင်) ကို ကိုင်ဆောင်ထားသည့် နှစ်အရေအတွက်ဖြင့် ပြောင်းလဲခဲ့သည် (သမ္မတနိုင်ငံတွင် လူထု၏အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်သူများအဖြစ် ထရီဗျူနများအကြောင်း စာမျက်နှာ ၂၇ တွင်ကြည့်ပါ)။ ထိုသို့သောနှစ်များကို ထရီဗျူနစ်ရှင်အာဏာ ပထမဆုံးချီးမြှင့်ခံရသည့် နှစ်ပတ်လည်နေ့မှ စတင်တွက်ချက်သည်။ (အရှေ့တိုင်းသားများနှင့်မတူဘဲ ရောမလူမျိုးများသည် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးမွေးနေ့များကို အရေးတယူပြုပြီး နှစ်ပတ်လည်နေ့များမှ တွက်ချက်ရန် ပိုမိုရင်းနှီးကျွမ်းဝင်ခဲ့ကြသည်။ အရှေ့တိုင်းသားများသည် နှစ်သစ်ကူးနေ့များမှ ပြည့်စုံသော ပြက္ခဒိန်နှစ်များကို တွက်ချက်ရန် သဘောထားကြသည်။)

In ordinary dating the Romans used the formula “in the consulship of—and—,” naming each year after the two consuls, the joint chief magistrates of the republic, who were elected yearly. Under the empire the consuls still held office (as mere figureheads) annually, from January 1. Surviving consular lists enable us to locate such consular years in the b.c. and a.d. scale. Until 23 b.c. Augustus legalized his control of the state by holding the consulship every year (with various “colleagues” who actually had no power). At first he reckoned his years by the number of times he had been consul. Then he relinquished the consulship and changed to what became the official method of designating the years of an emperor—by the number of years he had held the tribunician power, that is, the power (though not the office) of tribune (on the tribunes as protectors of the rights of the people under the republic, see p. 27). Such years were reckoned as beginning on the anniversary of the first bestowal of the tribunician power. (The Romans, unlike the Orientals, attached importance to personal birthdays and were more accustomed to reckoning from anniversaries; the Easterners were inclined to reckon full calendar years, from New Year’s Days.)

 

အရှေ့ပိုင်းတွင် အသုံးပြုသော ဧကရာဇ်နှစ်များ။—ရောမအင်ပါယာ၏ အရှေ့ပိုင်းပြည်နယ်များနှင့် မှီခိုနိုင်ငံများတွင် ဧကရာဇ်တစ်ဦး၏ အုပ်ချုပ်မှုနှစ်များကို အစဉ်အလာအရ ပြည်တွင်းပြက္ခဒိန်များဖြင့် တွက်ချက်သည့်ဓလေ့သည် ရှည်လျားစွာတည်ရှိခဲ့သောကြောင့် အရှေ့ပိုင်းလူမျိုးများသည် ဤနည်းကို ရောမဧကရာဇ်များအတွက် ၎င်းတို့၏ သက်ဆိုင်ရာပြည်တွင်းပြက္ခဒိန်များဖြင့် ဆက်လက်အသုံးပြုခဲ့သည်။

Regnal Years Used in the East.—In the Eastern provinces and dependent kingdoms of the Roman Empire the custom of dating by the numbered calendar years of each reign had so long prevailed that the peoples of the East continued to apply this method, in their respective local calendars, to Roman emperors.

 

ဩဂတ်စတပ်စ်၏ အုပ်ချုပ်မှုကို တစ်ရက်တည်းဖြင့် ပြီးမြောက်သည့် ဖြစ်ရပ်တစ်ခုအဖြစ် မသတ်မှတ်နိုင်သောကြောင့် ပြည်တွင်းကွဲပြားမှုများသည် ဩဂတ်စတပ်စ်ကိစ္စတွင် သိသာထင်ရှားသည်။ ယနေ့ကျွန်ုပ်တို့သည် သူ၏အုပ်ချုပ်မှုကို ဘီစီ ၂၇ မှ စတင်သတ်မှတ်လေ့ရှိသည်၊ အကြောင်းမှာ ထိုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် သူသည် ဩဂတ်စတပ်စ်ဟူသော ဂုဏ်ပြုအမည်ကို ရရှိခဲ့ပြီး သူ၏အဓိကဖွဲ့စည်းပုံအာဏာများကို ဆီးနိတ်မှ မဲခွဲအတည်ပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် အရှေ့ပိုင်းတွင် သူ၏အုပ်ချုပ်မှုကို ၎င်းဒေသများတွင် သိမ်းပိုက်မှုမှ စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဆီးရီးယားနှင့် အနီးနားပြည်နယ်များတွင် သူ၏အုပ်ချုပ်မှုကို ဘီစီ ၃၁၊ စက်တင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင် အန်တိုနီကို အနိုင်ယူခဲ့သည့် အက်တီယမ်တိုက်ပွဲမှ စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ အီဂျစ်တွင် သူ၏အုပ်ချုပ်မှုကို ဘီစီ ၃၀ တွင် ကလီယိုပက်ထရာ သေဆုံးမှုမှ စတင်သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး၊ သူသည် သိမ်းပိုက်မှုဖြင့် အီဂျစ်၏ဘုရင်အဖြစ် ၎င်း၏ဆက်ခံသူအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည်။ ထိုနေရာတွင် သူ၏အုပ်ချုပ်မှုကို ဘီစီ ၃၀၊ သို့သ် ၁ ရက်မှ အီဂျစ်ပြက္ခဒိန်နှစ်များဖြင့် တွက်ချက်ခဲ့သည်။

The local differences are apparent in the case of Augustus, since the setting up of his rule over the empire was not a single event accomplished in a day. We today generally date his reign from 27 b.c. because in January of that year he was given the honorific name of Augustus and his chief constitutional powers were voted to him by the Senate. But in the East his rule was dated from his conquests there. In Syria and neighboring provinces it was regarded as beginning in 31 b.c. with the Battle of Actium on September 2, the decisive point at which he won control of the empire by his defeat of Antony. In Egypt his reign was counted from the death of Cleopatra in 30 b.c., for he was regarded as her successor, by right of conquest, as king of Egypt. There his reign was reckoned by Egyptian calendar years from Thoth 1, 30 b.c.

 

လုကာ အသုံးပြုသည့် “တိဘီရီးယပ်စ်၏ အုပ်ချုပ်မှု ဆယ့်ငါးနှစ်မြောက်နှစ်” ကဲ့သို့သော ဧကရာဇ်နှစ်သတ်မှတ်ပုံသေနည်းသည် ရောမတွင် တိဘီရီးယပ်စ်ကိုယ်တိုင် ဘယ်သောအခါမှ အသုံးမပြုဖူးဟု ထင်ရသည့် စကားစုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ၎င်း၏အဓိပ္ပာယ်သည် စာရေးသူအသုံးပြုသည့် ပြည်တွင်းပြက္ခဒိန်ပေါ်တွင် မူတည်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ဩဂတ်စတပ်စ်ခေတ်ပြီးနောက် ဩဂုတ်လတွင် အမြဲရှိသော အီဂျစ်၏ သို့သ် ၁ ရက်မှ ရေတွက်သလား၊ သို့မဟုတ် ဂျူးတို့၏ နီဆန် သို့မဟုတ် တစ်ရှရီ စသည်ဖြင့် ရေတွက်သလားဆိုသည်ပေါ်တွင် မူတည်သည်။ ဟယ်လင်နစ်ခေတ်အတွင်းနှင့် ပြီးနောက်တွင် ဆီးရီးယားပြည်တွင်းပြက္ခဒိန်များသည် မြို့တစ်မြို့မှ တစ်မြို့သို့ပင် ကွဲပြားခဲ့သည်။

A regnal-year dating formula, such as that used by Luke, “the fifteenth year of the reign of Tiberius”—a phrase apparently never used by Tiberius himself in Rome—would depend for its meaning on the particular local calendar used by the writer; that is, on whether he was counting the year from the Egyptian Thoth 1 (always, after the time of Augustus, in August), or from the Jewish Nisan or Tishri, etc. During and after the Hellenistic period local Syrian calendars varied even from city to city.

 

ဧကရာဇ်နှစ်များ တွက်ချက်နည်းနှစ်မျိုး။—ရက်စွဲသည် ဧကရာဇ်နှစ်များကို တွက်ချက်ရာတွင် အသုံးပြုသည့် နည်းလမ်းနှစ်မျိုးအနက် မည်သည့်နည်းကို အသုံးပြုသည်ပေါ်တွင်လည်း မူတည်သည်။ တစ်နည်းဖြစ်သည့် ဘုရင်သေဆုံးပြီးနောက် ပြက္ခဒိန်နှစ်၏ မပြီးဆုံးသေးသည့် အပိုင်းကို ဘုရင်သစ်၏ နန်းတက်နှစ်ဟု ခေါ်ဆိုပြီး၊ ဘုရင်သစ်၏ နှစ်တစ်နှစ်မြောက်သည် နန်းတက်ပြီးနောက် နောက်ထပ်ပြည်တွင်းနှစ်သစ်ကူးနေ့မှ စတင်သည့် ပထမဆုံး ပြည့်စုံသော ပြက္ခဒိန်နှစ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို နန်းတက်နှစ်နည်းဟု ခေါ်ဆိုပြီး တစ်ခါတစ်ရံ နောက်ရက်စွဲသတ်မှတ်နည်းဟုလည်း သိကြသည်။ ဤနှစ်တွက်နည်းကို ဘီစီ ရာစုနှစ်များအတွင်း ဘေဘီလုံ၊ အာရှုရိယနှင့် ဂျူဒါဘုရင်နိုင်ငံတို့တွင် အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ နီဟီမီယာ၏ခေတ်တွင် ပြည်ပြန်ဂျူးများကလည်း အသုံးပြုခဲ့သည် (တတိယအတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၁၂၀၊ ၁၃၈၊ ၁၃၉; တတိယအတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၁၀၁ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော် မက်ဆီဒိုးနီးယန်းသိမ်းပိုက်မှုတွင် ဘေဘီလုံတွင်ပင် ဤနည်းကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပြီး၊ အလက်ဇန္ဒားမဟာကြီး၏ နှစ်များကို အီဂျစ်တွင် ရှည်လျားစွာသိထားပြီးသော နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည့် ရှေ့ရက်စွဲသတ်မှတ်နည်း သို့မဟုတ် နန်းတက်နှစ်မဟုတ်သည့်နည်းဖြင့် စတင်တွက်ချက်ခဲ့သည်။ ဤတွက်ချက်မှုအရ ဘုရင်ဟောင်း၏ နောက်ဆုံးနှစ်အဖြစ် စတင်ခဲ့သည့် ပြက္ခဒိန်နှစ်သည် ဘုရင်သစ်၏ နှစ်တစ်နှစ်မြောက်အဖြစ် အဆုံးသတ်ပြီး ထို့ကြောင့် နှစ်နှစ်ခုကို သယ်ဆောင်ထားသည်။ ဝင်လာသော အုပ်ချုပ်သူ၏ နှစ်တစ်နှစ်မြောက်သည် နန်းတက်ရက်မှ နောက်ထပ်နှစ်သစ်ကူးနေ့အထိ ဆက်လက်ရှိပြီး၊ ထိုအချိန်တွင် နှစ်နှစ်မြောက်စတင်သည် (ဒုတိယအတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၁၃၈၊ ၁၃၉ ကိုကြည့်ပါ)။

Two Methods of Numbering Regnal Years.—The date would depend also on which of two methods was used in numbering the regnal years. By one method the unexpired portion of the calendar year after the king’s death was called the accession year of the new king; the year 1 of the new reign was the first full calendar year, beginning with the next local New Year’s Day after the accession. This was the so-called accession-year method, sometimes known as postdating. This system of numbering had been employed in earlier centuries in Babylonia, Assyria, and the kingdom of Judah, also among the postexilic Jews in Nehemiah’s day (see Vol. II, pp. 120, 138, 139; Vol. III, p. 101). But it had been discontinued, even in Babylonia, at the Macedonian conquest, when the years of Alexander the Great began to be numbered by another method (already long known in Egypt)—the so-called antedating, or non-accession-year system. By this reckoning the calendar year that had begun as the last year of the old reign ended as the year 1 of the new king, and thus carried two numbers. The incoming ruler’s year 1 extended from the date of accession to the first New Year’s Day following, at which time year 2 began (see Vol. II, pp. 138, 139).

 

ဂျူးတို့၏ ရက်စွဲသတ်မှတ်နည်းများ။—သစ္စာကျမ်းသစ်အတွက်၊ ဂျူးတို့၏ နှစ်တွက်ချက်နည်းသည် အရေးကြီးသော်လည်း၊ မက်ဆိုပိုတေးမီးယားတွင် ရှေ့ခေတ်မှ ထောင်ပေါင်းများစွာရှိသော တက်ဘလက်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်နိုင်သည့် ပထမရာစုနှစ်မှ ဂျူးရက်စွဲမှတ်တမ်းများအကြောင်း ဘာမှမသိရှိရပါ။ ရောမဧကရာဇ်များ၏ ဧကရာဇ်နှစ်နံပါတ်များပါဝင်သော ပါလက်စတိုင်းဒင်္ဂါးများကို သိရှိထားသော်လည်း၊ ဘီစီ သို့မဟုတ် အေဒီ ဂျူလီယန်နှစ်ကို တည်နေရာဖော်ပြရန် နှစ်ထပ်ရက်စွဲသတ်မှတ်မှု သို့မဟုတ် အခြားတစ်ပြိုင်တည်းဖြစ်ရပ်များ မရှိပါ (ဒုတိယအတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၁၃၅; တတိယအတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၈၈ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော် ဂျူးစာပေများမှ ရရှိသော တစ်ခုတည်းသော အချက်များက ခရစ်တော်၏ခေတ်တွင် ပြည်တွင်းဂျူးဘုရင်များ၏ ဧကရာဇ်နှစ်များကို နွေဦးမှ စတင်တွက်ချက်သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ ၎င်းသည် ဂျူဒါဘုရင်များ၏ ဆောင်းဦးမှဆောင်းဦးနှစ်နှင့် ဧဇရာနှင့် နီဟီမီယာခေတ်ကဲ့သို့ ထူးဆန်းသယောင်ရှိပေမည် (ဒုတိယအတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၁၃၄၊ ၁၄၀၊ ၁၄၆; တတိယအတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၁၀၂-၁၀၅ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော် မက္ကဘီးများ၏ခေတ်တွင် နွေဦးမှစတင်သည့်နှစ် (ဆီလူဆစ်ခေတ်) ကို အသုံးပြုခဲ့ပုံရသည်၊ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ ဆီလူဆစ်ခေတ်နှစ်များ၏ မက်ဆီဒိုးနီးယန်ဆောင်းဦးမှဆောင်းဦးတွက်ချက်မှုနှင့် ကွဲပြားရန်ဖြစ်သည် (စာမျက်နှာ ၂၅၊ မှတ်စု ၂ ကိုကြည့်ပါ)။ လွတ်လပ်ရေးရရှိထားသော ဂျူးအုပ်ချုပ်သူအသစ်များ၊ မက္ကဘီးယန်များဟုခေါ်သော လီဗိုင်မျိုးနွယ်မှ ဟတ်စမိုနီးယန်များသည် ဂျူဒါ၏ရှေးဘုရင်မျိုးဆက်မဟုတ်ပေ။ ၎င်းတို့သည် ယဇ်ပုရောဟိတ်-ဘုရင်များဖြစ်ပြီး၊ သူတို့သည် ဂျူဒါဘုရင်နှစ်ဟောင်းများထက် ဘာသာရေးနှစ်ဖြစ်သည့် နွေဦးတွင်စတင်သော နီဆန် ၁ ရက်ကို အလေးပေးရန် သဘာဝကျသည်။ ထို့ကြောင့် ပထမရာစုနှစ်တွင် ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က ဟတ်စမိုနီးယန်များ၏ ဆက်ခံသူ ဟီရော့ဒ်မဟာကြီး၏ နှစ်များကို နွေဦးမှစတင်ရေတွက်ပြီး၊ နန်းတက်နှစ်မဟုတ်သည့်နည်းဖြင့်လည်း တွက်ချက်သည်ကို တွေ့ရခြင်းသည် အံ့သြစရာမဟုတ်ပေ။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် တယ်လမတ်တွင် နီဆန် ၁ ရက်သည် ဣသရေလဘုရင်များအတွက် နှစ်သစ်ဖြစ်ပြီး (ဂျူးတို့က တွက်ချက်သော နိုင်ငံခြားဘုရင်များအတွက် ဆောင်းဦးတွင် တစ်ရှရီ ၁ ရက်ဖြစ်သည်) ဟူသော ထိုနည်းတူဓလေ့ကို ထိန်းသိမ်းထားသည်ကို တွေ့ရခြင်းလည်း အံ့သြစရာမဟုတ်ပေ။ ပထမမက္ကဘီးစာအုပ်ခေတ်၏ ဂျူးတို့သည် ဆီးရီးယားဘုရင်များ၏ ဆောင်းဦးမှဆောင်းဦးနှစ်များနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်အဖြစ် ၎င်းတို့၏ နွေဦးမှနွေဦးတွက်ချက်မှုကို အသုံးပြုခဲ့ပုံရသည်နည်းတူ၊ ၎င်းတို့သည် အနည်းဆုံး အမည်ခံဂျူးဖြစ်သော ပြည်တွင်းဟီရော့ဒ်များ၏ နှစ်များနှင့် နိုင်ငံခြားရောမဧကရာဇ်များ၏ နှစ်များကို ထိုနည်းတူခွဲခြားမှုကို လိုက်နာခဲ့ပုံရသည်။

Jewish Methods of Dating.—For the New Testament, the Jewish reckoning of years is important, but nothing is known of Jewish dating from contemporary 1st-century dated documents comparable with the tablets we have in such abundance from an earlier period in Mesopotamia. Palestinian coins carrying regnal-year numbers of Roman emperors are known, but there is no double dating or other synchronism (see Vol. II, p. 135; Vol. III, p. 88) by which the b.c. or a.d. Julian year can be located. However, the only available indications, from Jewish literature, imply that in the time of Christ the regnal years of the local Jewish kings were reckoned from the spring. This may seem strange, in view of the earlier fall-to-fall year of the kings of Judah and of the time of Ezra and Nehemiah (see Vol. II, pp. 134, 140, 146; Vol. III, pp. 102-105). However the spring-beginning year (of the Seleucid Era) seems to have been used in the time of the Maccabees (see p. 25, note 2), probably in distinction from the fall-to-fall Macedonian reckoning of the Seleucid Era years. The newly independent Jewish rulers, the so-called Maccabeans, were not of the ancient royal line of Judah. They were Hasmonaeans of the tribe of Levi, and were priest-kings. It would be natural that they should emphasize the religious year, beginning Nisan 1, in the spring, rather than the old Judahite regnal year. Consequently it is not surprising to find Josephus, writing in the 1st century, reckoning the years of Herod the Great, the successor of the Hasmonaeans, from the spring, and also by the so-called non-accession-year method. Nor is it surprising to find the tradition of the same method preserved in the Talmud, which states that Nisan 1 was the New Year for Israelite kings (but Tishri 1, in the autumn, for foreign kings as reckoned by the Jews).² Just as the Jews of the time of 1 Maccabees seem to have used their own spring-to-spring reckoning in contrast with the fall-to-fall years of the Syrian kings, so presumably they would also follow the same distinction between the years of the local Herods, who were at least nominally Jews, and those of the Roman emperors, who were foreign.

 

ရောမနှင့် ဂရိရိုးရာခေတ်များ။—ရောမအင်ပါယာရှိ သမိုင်းပညာရှင်များသည် ဖြစ်ရပ်များကို အလွန်ရှေးကျသော်လည်း တကယ်တမ်းမသိရှိရသည့် နှစ်များမှ စတင်သတ်မှတ်ထားသော ရိုးရာခေတ်နှစ်ခုဖြင့် ရက်စွဲသတ်မှတ်ခဲ့သည်။

Roman and Greek Traditional Eras.—Historians in the Roman Empire dated events in two traditional eras whose starting points were placed at much earlier but actually unknown dates:

 

ဂရိအိုလံပီယတ်များသည် လေးနှစ်တစ်ကြိမ်ကျင်းပသော အိုလံပစ်အားကစားပြိုင်ပွဲများဖြင့် သတ်မှတ်ထားသော လေးနှစ်ကာလများဖြစ်ပြီး၊ ဘီစီ ၇၇၆ နွေရာသီတွင် အားကစားပြိုင်ပွဲများ၏ မူလအစမှ စတင်သည်။ ဥပမာ၊ ၁၉၅ ခုမြောက် အိုလံပီယတ်၏ တတိယနှစ် (အိုအယ် ၁၉၅.၃ ဟု အတိုကောက်ရေးသည်) သည် အေဒီ ၃/၄၊ နွေရာသီမှ နွေရာသီသို့ သက်ဆိုင်သည်။

The Greek Olympiads were four-year periods marked off by the quadrennial Olympic games, starting from the supposed origin of the games in the summer of 776 b.c. The 3d year of the 195th Olympiad, for example (abbreviated Ol. 195.3), corresponds to a.d. 3/4, midsummer to midsummer.

 

ရောမအေယူစီ တွက်ချက်မှု (အာဘူရ်ဘီ ကွန်ဒီတာ၊ “မြို့တော်တည်ထောင်မှုမှ”) သည် ရောမလူးနှင့် ရေးမတ်စ်တို့က ရောမမြို့ကို တည်ထောင်သည်ဟု ယူဆသည့် နှစ်မှ စတင်သတ်မှတ်ပြီး၊ ရောမစာရေးဆရာများက ဤတည်ထောင်မှုနှစ်ကို တစ်ညီတစ်ညွတ်သဘောတူညီမှုမရှိခဲ့ပေ။ သို့သော် အများစုလက်ခံထားသော ဗားရိုးက ၎င်းကို ဘီစီ ၇၅၃ နှင့် သက်ဆိုင်သည်ဟု သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ တိကျသောရက်စွဲသည် ဧပြီလ ၂၁ ရက်ဟု ယူဆသော်လည်း၊ အေယူစီ နှစ်များကို တစ်ခါတစ်ရံ ရောမပြက္ခဒိန်နှစ်များဖြင့် ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်မှ တွက်ချက်သည်။ ဤခေတ်သည် အိုလံပီယတ်များနှင့်အတူ သမိုင်းဆိုင်ရာ ဖော်ပြချက်များတွင် မကြာခဏအသုံးပြုခဲ့သော်လည်း၊ ရောမရက်စွဲသတ်မှတ်ပုံသည် ကောင်စစ်ဝန်သက်တမ်းများဖြင့်ဖြစ်သည် (စာမျက်နှာ ၂၃၇ ကိုကြည့်ပါ)။

The Roman A.U.C. reckoning (ab urbe condita, “from the founding of the city”), dating from the supposed year of the founding of Rome by Romulus and Remus, was not unanimously agreed upon by Roman writers; but the commonly accepted authority, Varro, placed the founding of the city in what corresponds to 753 b.c. Although the exact date was supposed to have been April 21, the years A.U.C. are sometimes reckoned by Roman calendar years from January 1. This era, like the Olympiads, was frequently used in historical statements, but ordinary Roman dating was by the consulships (see p. 237).

 

ခရစ်တော်ခေတ်တွင် အသုံးပြုသော အရှေ့ပိုင်းခေတ်များ။—ရောမအင်ပါယာ၏ အရှေ့ဘက်ဆုံးဒေသတွင် ဆီလူဆစ်ဘုရင်များက စတင်သတ်မှတ်ခဲ့သော ဆီလူဆစ်ခေတ်သည် မက်ဆီဒိုးနီးယန်ပြက္ခဒိန်အရ ဘီစီ ၃၁၂ ဆောင်းဦးမှ စတင်ရေတွက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ဘေဘီလုံတွင် ၎င်းကို ဘီစီ ၃၁၁ နွေဦးတွင် ဘေဘီလုံနှစ်သစ်ကူးနေ့မှ အမြဲရေတွက်ခဲ့ပြီး၊ ပထမမက္ကဘီးစာအုပ်ကို ရေးသားသူဂျူးမှ ဘီစီ ၃၁၂ နွေဦးမှ ရေတွက်ခဲ့ဖွယ်ရှိသည် (စာမျက်နှာ ၂၅၊ မှတ်စု ၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ဩဂတ်စတပ်စ်၏ ခေတ်များစွာရှိခဲ့သည်။ တစ်ခုမှာ ဩဂတ်စတပ်စ် (ထိုစဉ်က အောက်တေးဗီးယန်) အနိုင်ရရှိခဲ့သည့် အက်တီယမ်တိုက်ပွဲမှ စတင်သတ်မှတ်သော အက်တီယမ်ခေတ်၊ ဘီစီ ၃၁၊ စက်တင်ဘာလ ၂ ရက်ဖြစ်သည်။ ဤခေတ်သည် ဩဂတ်စတပ်စ်သေဆုံးပြီးနောက်လည်း ဆက်လက်တည်ရှိခဲ့ပြီး၊ တိဘီရီးယပ်စ်၏ အုပ်ချုပ်မှုတွင် အန်တီယော့ခ်နှင့် ၎င်း၏အနီးနားဆိပ်ကမ်းဖြစ်သော ဆီလူးစီယာတွင် အက်တီယမ်ခေတ်နှင့် တိဘီရီးယပ်စ်၏ ဧကရာဇ်နှစ်များဖြင့် နှစ်ထပ်ရက်စွဲသတ်မှတ်ထားသော ဒင်္ဂါးများကို နှစ်အနည်းငယ်ကာလအတွင်း တွေ့ရသည်။ အီဂျစ်လူမျိုးများတွင် ဩဂတ်စတပ်စ်၏ နောက်ထပ်ခေတ်တစ်ခုရှိပြီး၊ ၎င်းကို ဘီစီ ၃၀၊ သို့သ် ၁ ရက်မှ စတင်ရေတွက်ကာ၊ ကလီယိုပက်ထရာသေဆုံးပြီးနောက် အီဂျစ်၏ဘုရင်အဖြစ် သူ၏ ဧကရာဇ်နှစ်များကို တွက်ချက်သည်။ အချို့ကလည်း ဩဂတ်စတပ်စ်၏ ဖွဲ့စည်းပုံအုပ်ချုပ်မှုစတင်သည့် ဘီစီ ၂၇ မှ ဩဂတ်စတပ်စ်ခေတ်ကို ရေတွက်သည်။

Eastern Eras in Use in Time of Christ.—In the easternmost region of the Roman Empire the Seleucid Era, begun by the Seleucid kings, was reckoned from the autumn of 312 b.c. by the official Macedonian calendar, though in Babylonia it was always counted from the Babylonian New Year in the spring of 311, and possibly by the Jewish writer of 1 Maccabees from the spring of 312 (see p. 25, note 2). There were several eras of Augustus. One was the Actian Era, dated from the victory of Augustus (then Octavian) at Actium, September 2, 31 b.c. This era was carried on after Augustus’ death, so that in the reign of Tiberius we find coins minted for a few years in Antioch and its neighboring port of Seleucia bearing double dates, in the Actian Era and in regnal years of Tiberius. The Egyptians had another era of Augustus, counted from Thoth 1, 30 b.c., reckoning his regnal years as king of Egypt after the death of Cleopatra. Some also count an Augustan Era from 27 b.c., when the constitutional rule of Augustus began.

 

ခရစ်ယာန်ခေတ်။—ခရစ်ယာန်ခေတ်သည် ပထမရာစုနှစ်ဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးမှုတွင် သမိုင်းအရ မပါဝင်ပေ၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းကို ရာစုနှစ်များအကြာတွင်မှ တီထွင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် ၎င်းသည် ခရစ်တော်၏ မွေးဖွားမှုမှ ရေတွက်သည်ဟု ယူဆထားပြီး “ပထမရာစုနှစ်” ဟူသော စကားလုံးကိုယ်တိုင်က ဤခေတ်ဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ပြင် သစ္စာကျမ်းသစ်၏ ဖြစ်ရပ်အားလုံး (မွေးဖွားမှုမှလွဲ၍) ကို ခေတ်သစ်စာရေးဆရာများက ဤခေတ်ဖြင့် ရက်စွဲသတ်မှတ်ထားသောကြောင့် ဤခေတ်ကို ရှင်းပြရမည်။ ခရစ်တော်ပြီးနောက် ဆဌမရာစုနှစ်တွင် ဒိုင်ယိုနီးစီးယပ်စ် အိတ်ဇီဂူးယပ်စ်ဟု ခေါ်သော ဘုန်းတော်ကြီးတစ်ဦးက နှစ်များကို နံပါတ်သတ်မှတ်ရန် နည်းသစ်တစ်ခုကို မိတ်ဆက်ခဲ့သည့် အီစတာဇယားသစ်တစ်ခုကို တီထွင်ခဲ့သည်။ သူရရှိထားသော အကောင်းဆုံးအချက်အလက်များအရ ခရစ်တော်၏ မွေးဖွားမှုကို ရောမနှစ် အေယူစီ ၇၅၄ တွင် သတ်မှတ်ပြီး၊ သူသည် “ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်နှစ်” (လက်တင်ဘာသာဖြင့် အန်နို ဒိုမီနီ နော့စထရီ; မကြာခဏ “ကျွန်ုပ်တို့” ဟူသော စကားလုံးကို ချန်လှပ်ထားပြီး အန်နို ဒိုမီနီ၊ သို့မဟုတ် အေဒီ) ၅၃၂ ဖြင့် စတင်သည့် နှစ်စကေးသစ်ကို စတင်ခဲ့သည်။ ဤခေတ်သည် ရိုးရာရက်စွဲသတ်မှတ်ရန်အတွက် ရာစုနှစ်အနည်းငယ်အကြာတွင်မှ အများသုံးဖြစ်လာခဲ့သော်လည်း၊ ယခုအခါ ၎င်းသည် မူဆလင်နှင့် အရှေ့ဖျားနိုင်ငံများတွင်ပင် ၎င်းတို့၏ ရိုးရာပြက္ခဒိန်များကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားဆဲဖြစ်သော ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်လာသည်။ ဒိုင်ယိုနီးစီးယပ်စ်သည် ခရစ်တော်၏ မွေးဖွားမှုအတွက် မမှန်ကန်သောနှစ်ကို သတ်မှတ်ခဲ့သည်မှာ ရှည်လျားစွာသိထားခဲ့ပြီး၊ သို့သော် ဤစကေး၏ အသုံးဝင်မှုသည် အေဒီ ၁၉၅၆ သည် ခရစ်တော်မွေးဖွားမှုမှ ၁၉၅၆ နှစ်မြောက်မဟုတ်ဘဲ၊ ခရစ်ယာန်ခေတ်ဟုခေါ်သော အတုအယောင်စကေး၏ ၁၉၅၆ နှစ်မြောက်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်း၏အစမှာ မွေးဖွားမှု၏ မှန်ကန်သောရက်စွဲထက် နှစ်ပေါင်းများစွာ နောက်ကျသည်ကို နားလည်ထားသမျှကာလပတ်လုံး မထိခိုက်ပါ။ အာဏာပိုင်များသည် အမှားပမာဏအတိအကျကို ကွဲပြားစွာသတ်မှတ်ကြသော်လည်း၊ ၎င်းသည် အနည်းဆုံး လေးနှစ်ခန့်မဟုတ်ဘဲ၊ ခရစ်တော်၏ မွေးဖွားမှုသည် ဘီစီရက်စွဲဖြင့် သတ်မှတ်ရမည်ဖြစ်သည်။

The Christian Era.—The Christian Era does not belong historically in a discussion of the 1st century, because it was not invented until centuries later. However, since it is purportedly a reckoning from the birth of Christ and the very phrase “1st century” is expressed in terms of this era, and since all New Testament events (except the Nativity) are dated in it by modern writers, the era must be explained. In the 6th century after Christ a monk named Dionysius Exiguus devised a new Easter table, in which he introduced a new method of numbering the years. Placing the birth of Christ, according to the best information he had access to, in the Roman year A.U.C. 754, he began his new scale of years “in the year of our Lord” (Latin Anno Domini nostri; more often, omitting the word for “our,” Anno Domini, or a.d.) 532. The era did not come into general use for ordinary dating until some centuries later, but it is now worldwide, familiar even in Moslem and Far Eastern nations that still retain their old calendars. It has long been known that Dionysius fixed on the wrong year for the birth of Christ, but the usefulness of the scale is unimpaired so long as we understand that a.d. 1956, for example, was not the 1956th year from the birth of Christ, but the 1956th of the artificial scale called the Christian Era, whose starting point is several years later than the true date of the Nativity. Authorities differ as to the exact amount of the error, but it is certainly not less than about four years, and the Christ’s birth must therefore be given a “before Christ” date.

 

 

III. ခရစ်တော်၏ မွေးဖွားခြင်းရက်စွဲ

III. The Date of Christ’s Birth

 

ရိုးရာရက်စွဲ—ခရစ်တော်၏ မွေးဖွားခြင်းအတွက် လူသိအများဆုံးရက်စွဲမှာ ဘီစီ ၄ (သို့မဟုတ် ၅) ဖြစ်ပြီး၊ အချို့က ဘီစီ ၆၊ ၈ သို့မဟုတ် ထို့ထက်စောသော နှစ်များကို သတ်မှတ်ကြသည်။ ဘီစီ ၄ ၏ လူသိများမှုမှာ ယူဆရး (Ussher) မှ ခရစ်ယာန်ခေတ်သည် လေးနှစ်နောက်ကျသည်ဟု ယူဆခြင်းမှ ဆင်းသက်လာပုံရသည်။ သူသည် ကမ္ဘာဖန်ဆင်းခြင်းရက်စွဲကို ဘီစီ ၄၀၀၄ တွင် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး၊ ခရစ်တော်သည် ကမ္ဘာဖန်ဆင်းခြင်းမှ နှစ် ၄၀၀၀ တွင် မွေးဖွားသည်ဟု ယူဆခဲ့သည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ ဘီစီ ၅/၄၊ ဆောင်းဦးမှ ဆောင်းဦးသို့ ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် သူသည် မွေးဖွားခြင်းရက်စွဲကို ဘီစီ ၅ ၏ နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး၊ ဤနှစ်သည် အင်္ဂလိပ်ကျမ်းစာထုတ်ဝေမှုများစွာ၏ စာမျက်နှာဘေးတွင် ၂၅၀ နှစ်ကျော်ပေါ်ထွက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ယူဆရး၏ ရက်စွဲများသည် လွန်ခဲ့သော နှစ် ၃၀၀ ကျော်က စုစည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ယခုအခါ ၎င်းတို့သည် မမှန်ကန်ကြောင်း သိရှိထားသည်။ ၎င်းတို့ထဲမှ အချို့သည် အနီးစပ်ဆုံးမှန်ကန်သော်လည်း၊ အများစုမှာ လုံးဝလွဲမှားနေသည်။ ရှေးဟောင်းသုတေသနတွေ့ရှိမှုအသစ်များက ယူဆရး၏ ခေတ်က ပညာရှင်များမသိနိုင်ခဲ့သော ရှေးဟောင်းရက်စွဲများကို တိကျစွာ သိရှိနိုင်စေခဲ့သည်။ ယခုအခါ ဘီစီ ၅ သည် ခရစ်တော်၏ မွေးဖွားခြင်းအတွက် အနီးစပ်ဆုံးမှန်ကန်သည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။ သို့သော် တိကျသောနှစ်ကို သက်သေပြရန် အထောက်အထားများမလုံလောက်သေးကြောင်း ထင်ရှားလာမည်ဖြစ်သည်။

Traditional Date.—Probably the most prevalent date assigned to the birth of Christ has been 4 (or 5) b.c., although some date it in 6, 8, or even earlier. The popularity of 4 b.c. probably stems from Ussher, who considered that the Christian Era was four years late. He placed his creation date at 4004 b.c. because he believed that Christ was born in the year 4000 from the creation of the world, that is 5/4 b.c., fall to fall. Thus he placed the date of the Nativity near the end of 5 b.c., and this year has appeared in the margins of many editions of the English Bible for 250 years. But it is now known that Ussher’s dates, compiled 300 years ago, are far from accurate. Many of them are approximately correct, but many more are entirely misleading. Newer discoveries in archeology have made it possible to know many ancient dates with a certainty that was beyond the reach of scholars of Ussher’s day. Now 5 b.c. can be regarded as approximately correct for the birth of Christ. However, the evidence is not complete enough to furnish proof of the exact year, as will become evident.

 

ခရီနီယပ်စ် (ဆီရန်းနီးယပ်စ်) လက်ထက်က စာရင်းကောက်ယူခြင်း—လုကာက ယေရှုသည် ဩဂတ်စ်တို့စ်က အမိန့်ပေးခဲ့သော သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုအချိန်တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်ဟု ဆိုပြီး၊ ၎င်းသည် “ခရီနီယပ်စ် (ဆီရန်းနီးယပ်စ်၊ KJV) သည် ဆီးရီးယားအုပ်ချုပ်ရေးမှူးဖြစ်စဉ်က ပထမအကြိမ် စာရင်းကောက်ယူခြင်း” ဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြသည် (လုကာ ၂:၂၊ RSV)။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က ဆန်တီးယပ်စ် ဆာတာနီးနပ်စ်နှင့် ကွင်တီလီယပ်စ် ဗာရပ်စ်တို့သည် ဘီစီ ၉ မှ ဟီရုဒ်၏ သေဆုံးမှုအပြီးအထိ ဆက်လက်အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြသည် (ရှေးဟောင်းမှတ်တမ်း xvi. ၉. ၁; xvii. ၅. ၂; ၉. ၃)။ ထို့ကြောင့် ဝေဖန်သူများက လုကာအား အမှားရှိသည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။ သို့သော် ခရစ်တော်သည် ခရီနီယပ်စ်၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးလက်ထက်က သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုအချိန်တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်ဆိုသော ဖြစ်နိုင်ခြေကို အထောက်အထားများက ဖယ်ရှားမထားပေ။ ခရီနီယပ်စ်ကို ဖော်ပြထားသော ကမ္ဗည်းစာရင်းနှစ်ခုကို အချို့က ဟီရုဒ်သေဆုံးမှုမတိုင်မီ ဆီးရီးယားတွင် ပူးတွဲအုပ်ချုပ်ရေးမှူးဖြစ်ခဲ့သည်ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုကြပြီး၊ လုကာဖော်ပြသော သန်းခေါင်စာရင်းသည် ဘီစီ ၈ သို့မဟုတ် ၆ တွင် ကျင်းပခဲ့သည်ဖြစ်ပြီး၊ ခရီနီယပ်စ်၏ နောက်ပိုင်းအုပ်ချုပ်ရေးမှူးလက်ထက် အေဒီ ၆ က သန်းခေါင်စာရင်းမဟုတ်ဟု ဆိုကြသည် (ဆိုက်ရ်၏ ကျမ်းကိုးစာရင်းကို ဆောင်းပါးအဆုံးတွင် ကြည့်ပါ)။ အချို့က လုကာ၏ သန်းခေါင်စာရင်းကို ဩဂတ်စ်တို့စ်က ဘီစီ ၈ တွင် အမိန့်ပေးခဲ့ပြီး၊ ပါလက်စတိုင်းတွင် အနည်းငယ်နောက်ကျစတင်ခဲ့သည် (ထိုအချိန်တွင် ယိုးဇက်နှင့် မာရိသည် ဗက်လင်ဟမ်သို့ သွားခဲ့သည်)၊ ထို့နောက် ဟီရုဒ်သေဆုံးချိန်တွင် မပြီးပြတ်ခဲ့ဘဲ၊ ခရီနီယပ်စ်လက်ထက်တွင် ပြီးစီးခဲ့သည် (ထို့ကြောင့် ၎င်း၏ အမည်နှင့် ဆက်စပ်နေသည်) ဟု ရှင်းပြရန် နှစ်သက်ကြသည်။

Enrollment in the Time of Quirinius (Cyrenius).—Luke tells us that Jesus was born at the time of a census decreed by Augustus, and that it was “the first enrollment, when Quirinius [Cyrenius, KJV] was governor of Syria” (Luke 2:2, RSV). Josephus names Sentius Saturninus and Quintilius Varus as successive governors from about 9 b.c. until after the death of Herod (Antiquities xvi. 9. 1; xvii. 5. 2; 9. 3). Therefore critics have charged Luke with an error. However, the evidence does not rule out the probability that Christ was born at the time of the census conducted during Quirinius’ governorship. Two inscriptions mentioning Quirinius have been interpreted by some to indicate that he was joint governor of Syria before the death of Herod, and that the census referred to by Luke was one conducted in 8 or 6 b.c., not the one in the later governorship of Quirinius, a.d. 6 (see Caird in the bibliography at the end of this article). Others prefer to explain Luke’s census as one that had been ordered by Augustus in 8 b.c., and begun in Palestine somewhat later (at which time Joseph and Mary went to Bethlehem), then left unfinished at Herod’s death, and completed under Quirinius (and therefore associated with the latter’s name).

 

ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က ခရီနီယပ်စ်သည် အေဒီ ၆ သို့မဟုတ် ၇ တွင် ဂျူဒီးယားတွင် ရောမသန်းခေါင်စာရင်းကို စတင်ခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြပြီး (ရှေးဟောင်းမှတ်တမ်း xviii. ၁. ၁; ၂. ၁; xx. ၅. ၂)၊ ၎င်းကို ဆန့်ကျင်သည့် ဂါလိလဲမှ ဂျူဒပ်စ်ဦးဆောင်သော ပုန်ကန်မှုတစ်ခုကို ဖော်ပြသည်။ တမန်တော် ၅:၃၇ တွင် ထိုပုန်ကန်မှုကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဤသန်းခေါင်စာရင်းသည် အာခီလပ်စ်ကို ဖယ်ရှားပြီး ဂျူဒီးယားကို အေဒီ ၆ တွင် ဆီးရီးယားရောမပြည်နယ်သို့ တရားဝင်သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် မကြာမီဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ဤအချက်များက ဂျူးများ၏ ဆန့်ကျင်မှုကြောင့် ဟီရုဒ်အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် သန်းခေါင်စာရင်း (နှင့် ၎င်းအပေါ်အခြေခံသော အခွန်ကောက်ခံမှု) ကို ပြီးစီးရန် မဖြစ်နိုင်ခဲ့ဘဲ၊ ဂျူဒီးယားကို ဆီးရီးယားပြည်နယ်ထဲသို့ ပေါင်းစည်းပြီးနောက် သန်းခေါင်စာရင်းနှင့် အခွန်ကောက်ခံမှုကို စနစ်တကျ ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ ခရစ်တော်၏ မွေးဖွားခြင်း၏ အကြံပြုချက်ဆိုင်ရာ ခေတ်ကာလမှတ်တမ်းကို ကြည့်ပါ။

Josephus states that Cyrenius undertook a Roman census of Judea in about a.d. 6 or 7 (Antiquities xviii. 1. 1; 2. 1; xx. 5. 2), and mentions an insurrection led by Judas of Galilee in opposition to it. Acts 5:37 refers to the same uprising. This census came soon after Archelaus was deposed and Judea was formally annexed to the Roman province of Syria in a.d. 6. Taken together, these facts suggest the possibility that Jewish antagonism had made it impossible to complete the census (and tax levy based on it) under Herodian rule, and that as soon as Judea was incorporated into the province of Syria the census and tax levy were duly carried out. See the Suggestive Chronology of Christ’s Birth.

 

အင်ပါယာ၏ အမိန့်ဖြင့် ဂျူဒီးယားတွင် အခွန်ကောက်ခံမှုဆိုင်ရာ မှတ်တမ်းမရှိဟု ကန့်ကွက်ခဲ့သော်လည်း၊ ပါလက်စတိုင်း၏ ရောမအုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ အသေးစိတ်မှတ်တမ်းများ မရှိသည်ကို သတိရရမည်။ ရောမအား ခရို့ယူရသော်လည်း၊ ဟီရုဒ်နှင့် အာခီလပ်စ်တို့သည် ဒေသဆိုင်ရာ ကိစ္စများတွင် လွတ်လပ်မှုအတိုင်းအတာတစ်ခုကို ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ အမည်ဖြင့် အခွန်ကောက်ခံကာ ၎င်းတို့၏ ဘဏ္ဍာငွေများမှ ရောမအား ခရို့ငွေပေးဆောင်ဖွယ်ရှိသည်။ ဟီရုဒ်သည် ဩဂတ်စ်တို့စ်က အနည်းငယ်စောစီးစွာ တောင်းဆိုခဲ့သော စာရင်းကောက်ယူမှုကို၊ နောက်ကျမှဖြစ်စေ၊ ဆောင်ရွက်ခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ ထိုသို့သော အမိန့်သည် ဟီရုဒ်၏ အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခဲ့သော်လည်း၊ ဟီရုဒ်သည် ကဲသာအား လက်အောက်ခံဖြစ်သောကြောင့် ရောမအမိန့်တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်နိုင်သည်။ ယိုးဇက်နှင့် မာရိသည် ၎င်းတို့၏ ဘိုးဘွားများ၏ မြို့ဖြစ်သော ဗက်လင်ဟမ်သို့ စာရင်းကောက်ယူရန် သွားခဲ့သည်။ အင်ပါယာသည် သန်းခေါင်စာရင်းကို ဒေသဆိုင်ရာ နည်းလမ်းများဖြင့် ကောက်ယူခွင့်ပြုခဲ့သည်။ အီဂျစ်တွင် လူများကို ၎င်းတို့၏ အိမ်သို့ ပြန်လည်စာရင်းသွင်းရန် လိုအပ်ကြောင်း ပြသသော နောက်ပိုင်းရာစုနှစ်တစ်ခုမှ ပါပိုင်ရပ်စ်က အရှေ့တွင် ထိုသို့သော ထုံးတမ်းကို တစ်ခါတစ်ရံ လိုက်နာခဲ့သည် (ဆိုက်ရ်၏ ကျမ်းကိုးစာရင်းကို ကြည့်ပါ)။

It has been objected that there is no record of any imperial decree for taxation in Judea prior to that carried out by Quirinius in a.d. 6 or 7, but it must be remembered that detailed records of the Roman administration of Palestine are lacking. Though tributary to Rome, Herod and Archelaus exercised a considerable degree of independence in local affairs, and it is more than likely that they levied taxes in their own names and paid tribute to Rome out of their own coffers. It is entirely possible that Herod, belatedly perhaps, may have carried out a registration called for somewhat earlier by Augustus. Such a decree, though actually issued in Herod’s name, could properly be considered a Roman edict inasmuch as Herod was subject to Caesar. Joseph and Mary went to Bethlehem, their ancestral home, to be registered. The empire permitted a census to be taken by local methods. That such a practice was sometimes followed in the East is demonstrated by a papyrus of a century later, showing that in Egypt the people were required to return to their homes to enroll in the census (see Caird in the bibliography).

 

ကြယ်ကို ရက်စွဲသတ်မှတ်၍မရ—ဗက်လင်ဟမ်ကြယ် (မဿဲ ၂:၂) ၏ ရက်စွဲကို နက္ခတ္တဗေဒတွက်ချက်မှုများဖြင့် ဆုံးဖြတ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုအားလုံးသည် အလဟာသဖြစ်သည်။ မည်သည့်သဘာဝကြယ်မျှ အရှေ့မှ ခရီးသွားများကို ဦးဆောင်ပြီး၊ ယေရုဆလင်မှ ဗက်လင်ဟမ်သို့ တောင်ဘက်သို့ လှည့်ကာ၊ နောက်ဆုံးတွင် အိမ်တစ်လုံးအထက်တွင် ရပ်တည်နိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ ထင်ရှားသည်မှာ ကြယ်သည် အံ့ဖွယ်ဖြစ်ပြီး (DA 60 ကိုကြည့်ပါ) နက္ခတ္တဗေဒဆိုင်ရာ မဟုတ်ပေ။

Star Cannot Be Dated.—All attempts to arrive at a date for the star of Bethlehem (Matt. 2:2) by astronomical calculations are worthless. No natural heavenly body could have led the travelers from the east and then have turned south from Jerusalem to Bethlehem and finally stood over a single house. Obviously the star was miraculous (see DA 60) and nonastronomical.

 

ဟီရုဒ်၏ သေဆုံးမှုကို ဘီစီ ၄ တွင် သတ်မှတ်သည်—ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က ဟီရုဒ်၏ သေဆုံးမှုကို ၎င်း၏ ခန့်အပ်မှုမှစတင်ရေတွက်သော အုပ်ချုပ်မှု၏ ၃၇ နှစ်မြောက်နှစ်၊ သို့မဟုတ် ၎င်း၏ နိုင်ငံတော်ကို တကယ်ရယူမှုမှစတင်ရေတွက်သော ၃၄ နှစ်မြောက်နှစ်တွင်၊ ဆိုလိုသည်မှာ ဘီစီ ၄/၃၊ နီနှစ်မှ နီနှစ်သို့ သတ်မှတ်သည်။ အချို့က ဟီရုဒ်သည် ဘီစီ ၄/၃ ၏ နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် သေဆုံးသည်ဟု ယူဆပြီး၊ ယေရှု၏ မွေးဖွားခြင်းကို ဘီစီ ၄ ၏ ဆောင်းဦးတွင် သို့မဟုတ် ထို့ထက်နောက်ကျသည်ဟု သတ်မှတ်ကြသည်။ သို့သော် ဂျိုးဆီးဖပ်စ်၏ မှတ်တမ်းကို ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ခံထားသော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်မှာ ဟီရုဒ်သည် ဘီစီ ၄ ၏ နီနှစ်လဆန်းရက်အနည်းငယ်တွင် သေဆုံးသည်ဟူသော အမြင်ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ ဟီရုဒ်သည် ဘီစီ ၄ ၏ ဧပြီလဆန်းတွင် သေဆုံးခဲ့လျှင်၊ ခရစ်တော်၏ မွေးဖွားခြင်းနှင့် ဟီရုဒ်အသက်ရှင်နေစဉ် ဗက်လင်ဟမ်ရှိ ကလေးငယ်များ သတ်ဖြတ်ခြင်းအကြား ဖြစ်ရပ်များသည် မွေးဖွားခြင်းကို အနည်းဆုံး ဘီစီ ၄ အစောပိုင်းတွင်၊ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ ဘီစီ ၅ ၏ ဆောင်းဦးတွင်၊ အနည်းငယ်စောပြီး ဖြစ်စေမည်ဖြစ်သည် (မဿဲ ၂:၁ ကိုကြည့်ပါ; ခရစ်တော်၏ မွေးဖွားခြင်း၏ အကြံပြုချက်ဆိုင်ရာ ခေတ်ကာလမှတ်တမ်းကိုလည်း ကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် ဘီစီ ၅ သို့မဟုတ် ၄ မှ သိပ်ဝေးမနေနိုင်ပေ၊ အကြောင်းမှာ ယေရှုသည် ၎င်း၏ ဓမ္မအမှုစတင်စဉ် “အသက်သုံးဆယ်ခန့်” ရှိပြီး၊ ၎င်းသည် “တိဘီရီယပ်စ်၏ အုပ်ချုပ်မှု၏ ဆယ့်ငါးနှစ်မြောက်နှစ်” တွင် ဖြစ်သည်။

Death of Herod Dated in 4 b.c.—Josephus dates Herod’s death in the 37th year of his reign counted from his appointment, or the 34th counted from his actual acquisition of the kingdom, that is, 4/3 b.c., Nisan to Nisan. Some have supposed that Herod died late in 4/3, and thus have placed the birth of Jesus in the autumn of 4 b.c. or later, but the more generally accepted interpretation of Josephus’ narrative is the view that Herod died in the first few days of Nisan, 4 b.c. It is explained elsewhere that if Herod died in early April, 4 b.c., the events between the birth of Christ and the slaughter of the infants of Bethlehem, while Herod was still alive, would put the Nativity in early 4 b.c. at the very latest, perhaps some months earlier, in the autumn of 5 b.c. (see on Matt. 2:1; also the Suggestive Chronology of Christ’s Birth). It could not have been far from either 5 or 4 b.c., for Jesus was “about thirty years of age” when He began His ministry in the “fifteenth year of the reign of Tiberius.”

 

 

IV. ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှု၏ အစ

IV. Beginning of Christ’s Ministry

 

ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှု၏ အစအတွက် အဓိက ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ ဖော်ပြချက်မှာ လုကာ ၃:၁၊ ၂ ဖြစ်သည်။ ဤအရေးကြီးသော ကျမ်းပိုဒ်ကို ဆွေးနွေးမှုမပြုမီ၊ တစ်ခုသည် တိကျစွာ ဝိုင်းဂဏန်းအဖြစ် ဖော်ပြထားပြီး၊ နောက်တစ်ခုသည် ထင်ရှားစွာ ဝိုင်းဂဏန်းဖြစ်သည့် စကားစုနှစ်ခုကို ဦးစွာ သုံးသပ်မည်။

The chief chronological statement for the beginning of Christ’s ministry is Luke 3:1, 2. Before discussing this important text, two other phrases, one expressed definitely as a round number and the other apparently so, will be considered first.

 

“အသက်သုံးဆယ်ခန့်”—လုကာက (အခန်း ၃:၂၃) တွင် စာသားအရ “ယေရှုကိုယ်တိုင်သည် အသက်သုံးဆယ်ခန့် စတင်ခဲ့သည်” ဟု ဆိုသည်။ ဤသည်မှာ ယေရှုသည် ၎င်း၏ ဓမ္မအမှုကို စတင်စဉ်က အသက်ဖြစ်သည်ဟု၊ တိုင်ဒဲလ်မှ ယခုအချိန်ထိ အများဆုံး အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခဲ့သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ “ယေရှုကိုယ်တိုင်သည် စတင်ခဲ့သည်” ဆိုသည်မှာ “ယေရှုသည် စတင်စဉ်က” အသက်သုံးဆယ်ခန့်ဖြစ်သည်ဟု နားလည်ရမည် (လုကာ၏ “စတင်ခြင်း” ဟူသော စကားလုံးကို တမန်တော် ၁:၂၂ တွင် အသုံးပြုပုံကို ကြည့်ပါ)။ အကယ်၍ ယေရှုသည် အနည်းဆုံး ဘီစီ ၄ တွင် မွေးဖွားခဲ့လျှင်၊ ၎င်းသည် အေဒီ ၂၇ တွင် ၎င်း၏ အသက် ၃၀ နှစ်ကို ပြီးစီးခဲ့မည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် အသက်ရေတွက်ရာတွင် ကျမ်းစာနည်းလမ်း၏ မသေချာမှုမှလွဲ၍၊ ဤတွင် ဂရိစကားလုံး “ဟိုဆီ” (အနီးစပ်ဆုံး) သည် ဝိုင်းဂဏန်းကို ညွှန်ပြသည်။ ယေရှုသည် အနည်းဆုံး တစ်နှစ်သို့မဟုတ် နှစ်နှစ်အတွင်း “အသက်သုံးဆယ်ခန့်” ဖြစ်မည်ဖြစ်သည်။ အခြားသော ဧဝံဂေလိဆရာများထက် ပိုမိုအသေးစိတ်ဖော်ပြထားသော လုကာသည် ယေရှု၏ တိကျသောအသက်ကို သိရှိခဲ့လျှင်၊ “အသက်သုံးဆယ်ခန့်” ဟူသော မရေရာသောစကားစုဖြင့် ကျေနပ်မည်မဟုတ်ပေ။ ယေရှု၏ တိကျသော မွေးဖွားရက်စွဲနှင့် ၎င်း၏ နှစ်ခြင်းခံစဉ်က အသက်အတိအကျသည် ၎င်း၏ ဓမ္မအမှု၏ အစရက်စွဲကို ဆုံးဖြတ်ရန် လုံးဝမလိုအပ်ပေ။ လုကာသည် ယေရှုသည် အနည်းဆုံး အသက် ၃၀ ရှိပြီး၊ ဆိုလိုသည်မှာ ခေါင်းဆောင်မှုတစ်ခုကို စတင်ရန် အဆင်သင့်ဖြစ်နိုင်သော အသက်ဖြစ်သည်ဟု ညွှန်ပြရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်ဟု အကြံပြုထားသည် (လုကာ ၃:၂၃ ကိုကြည့်ပါ)။

“About Thirty Years of Age.”—Luke says (ch. 3:23) literally that “Jesus himself was beginning about thirty years of age.” This has been most often interpreted, from Tyndale down to the present time, as Jesus’ age when He began His ministry; that is, that “Jesus himself was beginning,” is to be understood as “Jesus was, when He began,” about thirty. (See Luke’s use of the same construction with the same word for “beginning” in Acts 1:22). It is true that if Jesus was born, at the latest, in 4 b.c., He would have completed His 30th year in a.d. 27. But aside from the uncertainty of the exact Biblical method of counting age, the Greek word hōsei, “about,” here indicates a round number. Jesus would certainly be “about thirty” within range of at least a year or two in one direction or the other. If Luke, who gave us a more detailed narrative than the other Gospel writers, had been informed of Jesus’ exact age, he would hardly have been content with the vague phrase “about thirty.” Jesus’ precise birth date and His exact age at the time of His baptism are not at all necessary to determine the date of the beginning of His ministry. It has been suggested that Luke meant to indicate that Jesus was at least thirty, that is, at the age when He might be considered ready to begin a lifework of leadership (see on Luke 3:23).

 

ဗိမာန်တော်၏ နှစ်လေးဆယ့်ခြောက်နှစ်—ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှု၏ ရက်စွဲကို “ဤဗိမာန်တော်သည် နှစ်လေးဆယ့်ခြောက်နှစ်ကြာ တည်ဆောက်ခဲ့သည်” (ယောဟန် ၂:၂၀) ဟူသော ဖော်ပြချက်မှ ဆင်းသက်ရန် တစ်ခါတစ်ရံ ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ၎င်းသည် မှတ်တမ်းများကို တိုင်ပင်ပြီးနောက် ရေးသားထားသော သမိုင်းဆရာ၏ ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ ဖော်ပြချက်မဟုတ်ပေ။ ၎င်းသည် နှုတ်ဖြင့်ပြန်လည်ဖြေကြားမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။ ပြောဆိုသူ၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ သမိုင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်ကို ဖော်ပြရန်မဟုတ်ဘဲ၊ ယေရှု၏ ဗိမာန်တော်ကို သုံးရက်အတွင်း ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်သည်ဟူသော အဆိုကို လှောင်ပြောင်ရန်ဖြစ်သည်။ ထိုဂဏန်းသည် တိကျဖြစ်နိုင်သည်၊ သို့သော် ၎င်းသည် အနီးစပ်ဆုံးဖြစ်နိုင်သည်။ သေချာသည်မှာ စတင်မှတ်သို့မဟုတ် အဆုံးမှတ်ကို မဖော်ပြထားပေ။ ထို့ကြောင့် ၎င်းသည် ရက်စွဲတစ်ခုကို တွက်ချက်ရန် တိကျသော ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ အချက်အလက်အဖြစ် သတ်မှတ်၍မရပေ။

The Forty-six Years of the Temple.—The attempt has sometimes been made to derive the date of Christ’s ministry from the statement that “forty and six years was this temple in building” (John 2:20). This was not a historian’s considered statement of chronology, written after a consultation of the records. It was part of an oral rejoinder. The intention of the speaker was not to relate a historical fact, but to heap scorn on the supposedly preposterous claim of Jesus that He could rebuild the Temple in three days. The figure may have been exact; it was just as likely an approximation. Certainly no starting point or ending point was indicated. Therefore it is not to be classed as a precise chronological datum from which to calculate a date.

 

သို့သော် ဟီရုဒ်၏ ဗိမာန်တော်တည်ဆောက်မှုမှ နှစ်လေးဆယ့်ခြောက်နှစ်ကို အနီးစပ်ဆုံး တွက်ချက်နိုင်သည်။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က ဗိမာန်တော်ကို ဟီရုဒ်၏ အုပ်ချုပ်မှု၏ ၁၈ နှစ်မြောက်နှစ်တွင် စတင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည် (ရှေးဟောင်းမှတ်တမ်း xv. ၁၁. ၁)။ အခြားနေရာတွင် ၎င်းက ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်ဟု ဖော်ပြသည် (စစ်ပွဲ i. ၂၁. ၁ [၄၀၁])။ အချို့က ဤရက်စွဲများကို ဟီရုဒ်၏ အုပ်ချုပ်မှု၏ ရေတွက်နည်းနှစ်ခုတွင် တူညီသော နှစ်တစ်နှစ်အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည် (ရောမတို့မှ ခန့်အပ်မှုမှစတင်ရေတွက်သော ဘီစီ ၄၀ နှင့် ဂျူဒီးယားကို တကယ်ထိန်းချုပ်မှုမှစတင်ရေတွက်သော ဘီစီ ၃၇)။ သို့သော် အချို့က ရှေးဟောင်းမှတ်တမ်းသည် စစ်ပွဲတွင် အစောပိုင်းအမှားကို ပြင်ဆင်ထားသည်ဟု ယူဆကြသည်။ အချို့က ဟီရုဒ်သည် တကယ်တည်ဆောက်မှုမစတင်မီ သုံးနှစ်ကြာ ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု အကြံပြုကြသည်။ သို့မဟုတ် နှစ်လေးဆယ့်ခြောက်နှစ်ကို ဗိမာန်တော်တည်ဆောက်မှု၏ ပထမအဆင့်ပြီးဆုံးချိန်မှ ရေတွက်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ထိုအချိန်တွင် ခြံဝင်းနှင့် အခြားအဆောက်အဦများမပါဝင်ဘဲ ဗိမာန်တော်အဆောက်အဦ ပြီးစီးမှုကို ဟီရုဒ်၏ ထီးနန်းရယူမှု၏ နှစ်ပတ်လည်တွင် ကြီးကျယ်သော ပွဲတော်ဖြင့် ဂုဏ်ပြုခဲ့သည် (ရှေးဟောင်းမှတ်တမ်း xv. ၁၁. ၆)။ အကယ်၍ အုပ်ချုပ်မှု၏ ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်၊ ဘီစီ ၂၃/၂၂ ကို ယူဆပါက၊ တိဘီရီယပ်စ်၏ ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်၏ အစောဆုံးရေတွက်မှုအထိ ကာလသည် ၄၉ နှစ်ဖြစ်သည်။ သို့သော် တည်ဆောက်မှုကို အုပ်ချုပ်မှု၏ ၁၈ နှစ်မြောက်နှစ်၊ ဘီစီ ၂၀/၁၉ (ဖြစ်နိုင်သည်မှာ ဇန်နဝါရီ၊ ဘီစီ ၁၉ တွင်၊ အကြောင်းမှာ ပထမတစ်နှစ်ခွဲ၏ တည်ဆောက်မှုသည် နွေရာသီလယ်တွင် ပြီးဆုံးပြီး၊ ဟီရုဒ်၏ ထီးနန်းရယူမှု၏ နှစ်ပတ်လည်တွင် ဂုဏ်ပြုခဲ့သည်) မှ စတင်ခဲ့လျှင်၊ နှစ်လေးဆယ့်ခြောက်နှစ်ပြည့်သည်မှာ အေဒီ ၂၈ တွင်ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် အနည်းငယ်နောက်ကျ၍ ထိုနှစ်၏ ပသခါပွဲတွင်၊ တိဘီရီယပ်စ်၏ ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်၏ အစောဆုံးအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်အရ၊ နှစ်လေးဆယ့်ခြောက်နှစ်ဆိုင်ရာ ဖော်ပြချက်ကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထင်ရှားသည်မှာ တိကျသော စတင်မှတ်မရှိခြင်းနှင့် ထိုဖော်ပြချက်၏ ပေါ့ပါးသောသဘောကြောင့်၊ ဤနှစ်လေးဆယ့်ခြောက်နှစ်ဆိုင်ရာ ဖော်ပြချက်သည် မည်သည့်ရက်စွဲကိုမျှ အပြည့်အဝ သတ်မှတ်ပေးနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။

However, a period of 46 years from the time of the building of Herod’s Temple can be computed as a reasonably close approximation. The Temple was begun, says Josephus, in the 18th year of Herod’s reign (Antiquities xv. 11. 1). Elsewhere he gives the 15th year (War i. 21. 1 [401]). Some regard these dates as the same year in the two reckonings of Herod’s reign (from his appointment by the Romans in 40 b.c. and from his actual taking control of Judea in 37 b.c.). However, others regard Antiquities as correcting an earlier error in War. Still others suggest that Herod may have begun preparations three years before he began actual building operations; or that the 46 years are to be counted from the end of the first stage, when the completion of the Temple building, exclusive of the court and other buildings, was celebrated by a great festival (Antiquities xv. 11. 6). If we take the 15th year of the reign, 23/22 b.c., the interval is 49 years to the earliest possible reckoning of the 15th year of Tiberius. However, if the starting point was the beginning of the construction in the 18th year, 20/19 b.c. (in January, 19 b.c., probably, since the first year and a half of building ended in midsummer, with the celebration on the anniversary of Herod’s acquisition of the throne), then 46 full years ended in a.d. 28. And it was a few months later, at the Passover of that year, according to the earliest possible interpretation of the 15th year of Tiberius, that the 46-year statement was made. Obviously, in view of the lack of an exact starting point, and of the casual nature of the remark, this 46-year statement cannot be regarded as establishing any date conclusively.

 

ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှု၏ အစကို ရက်စွဲသတ်မှတ်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည့် လုကာ၏ ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ ဖော်ပြချက်သည် များစွာပိုမိုတိကျပြီး အသေးစိတ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို အောက်ပါစာပိုဒ်များတွင် ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်သည်။

Much more specific and detailed is Luke’s chronological statement obviously intended to date the beginning of Christ’s ministry. This will be discussed in the following paragraphs.

 

လုကာ၏ ရက်စွဲသတ်မှတ်ပုံစံ—“အသက်သုံးဆယ်ခန့်” (လုကာ ၃:၂၃) ဟူသော စကားစုပါဝင်သော အခန်းတစ်ခုတည်းတွင်၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် တစ်ခုတည်းသော တိကျသော အုပ်ချုပ်မှုနှစ်ရက်စွဲပါရှိသည်။ ယောဟန်သည် ယေရှု၏ နှစ်ခြင်းခံမှုမတိုင်မီ၊ “တိဘီရီယပ်စ်ကဲသား၏ အုပ်ချုပ်မှု၏ ဆယ့်ငါးနှစ်မြောက်နှစ်” တွင် ယော်ဒန်မြစ်တစ်ဝိုက်ရှိ နယ်မြေအားလုံးသို့ “ဟောပြောရန်” တောကန္တာမှ လာခဲ့သည် (လုကာ ၃:၃၊ ၁)။ လုကာသည် ဤဖြစ်ရပ်ကို ပုန္တိပိလတ် (အေဒီ ၂၆–၃၆)၊ ဟီရုဒ် (အန်တီပါစ်) (ဘီစီ ၄–အေဒီ ၃၉)၊ ဖိလိပ် (ဘီစီ ၄–အေဒီ ၃၃/၃၄)၊ လီဆာနီးယပ်စ် (တိကျသောရက်စွဲများ မသိရသော်လည်း ထိုအချိန်ခန့်)၊ အန္နပ်စ် (အေဒီ ၆–၁၄ ခန့်) နှင့် ကယာဖပ်စ် (အေဒီ ၁၈–၃၆ ခန့်) တို့၏ ယဇ်ပုရောဟိတ်လက်ထက်တွင်လည်း ဖော်ပြသည်။ ဤရက်စွဲများ၏ ပေါင်းစပ်မှုသည် လုကာ၏ ဖြစ်ရပ်ကို အေဒီ ၂၆–၃၄ သို့ သတ်မှတ်ပေးသည် (လုကာ ၃:၁၊ ၂ ၏ ခေတ်ကာလမှတ်တမ်းကို ကြည့်ပါ)။ သို့သော် တိဘီရီယပ်စ်၏ ဆယ့်ငါးနှစ်မြောက်နှစ်သာလျှင် ၎င်းကို တိကျသောနှစ်တစ်နှစ်သို့ ကန့်သတ်နိုင်သည်။

Luke’s Dating Formula.—The same chapter that contains the phrase “about thirty years of age” (Luke 3:23), contains the only definite regnal-year date in the New Testament: John the Baptist came from the wilderness “into all the country about Jordan, preaching,” just preceding the baptism of Jesus, in “the fifteenth year of the reign of Tiberius Caesar” (Luke 3:3, 1). Luke also places this event during the administration of Pontius Pilate (a.d. 26–36), of Herod (Antipas) (4 b.c.-a.d. 39), of Philip (4 b.c.-a.d. 33/34), and Lysanias (exact dates unknown, but about this time), and the priesthood of Annas (c. a.d. 6–14) and Caiaphas (c. a.d. 18–36).⁶ This combination of dates assigns the date of Luke’s event to a.d. 26–34 (see The Chronology of Luke 3:1, 2). But only the 15th year of Tiberius can limit it to a specific year.

 

“တိဘီရီယပ်စ်အုပ်ချုပ်မှု၏ ဆယ့်ငါးနှစ်မြောက်နှစ်”—ဤအုပ်ချုပ်မှုနှစ်ကို ဖော်ထုတ်ခြင်းသည် လုကာ၏ ရက်စွဲသတ်မှတ်နည်းပေါ်တွင် မူတည်သည်၊ အကြောင်းမှာ ဧကရာဇ်၏ အုပ်ချုပ်မှုနှစ်များကို လက်အောက်ခံလူမျိုးများက ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ဒေသဆိုင်ရာ ပြက္ခဒိန်များဖြင့် ရေတွက်ကြပြီး၊ တူညီသော တရားဝင်ရေတွက်နည်းဖြင့် မဟုတ်ပေ။ တရားဝင်အားဖြင့်၊ တိဘီရီယပ်စ်သည် ဩဂတ်စ်တို့စ်ကဲ့သို့ ပရင်ဆစ် (ဂရိဘာသာဖြင့် ဟီဂီမိုန်) နှင့် အင်ပါရာတို့ ဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ဘုရင်ဘွဲ့မရှိခဲ့ပေ။ “အုပ်ချုပ်မှု၏ ဆယ့်ငါးနှစ်မြောက်နှစ်” (ဟီဂီမိုနီးယား) သည် ရောမရက်စွဲသတ်မှတ်ပုံစံ မဟုတ်ပေ။ ရောမရက်စွဲသည် တိဘီရီယပ်စ်၏ အာဏာပိုင်နှစ် ၂၉ (သို့မဟုတ် ၃၀) နှစ်မြောက်နှစ် သို့မဟုတ် ကောင်စစ်ဝန်နှစ်အဖြစ် ဖော်ပြဖွယ်ရှိသည် (စာမျက်နှာ ၂၃၇ ကိုကြည့်ပါ)။ လုကာ၏ စကားစုသည် အရှေ့ပိုင်းမှဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ဘုရင်များနှင့် အုပ်ချုပ်သူများ၏ အုပ်ချုပ်မှုနှစ်များဖြင့် ၎င်းတို့၏ ရက်စွဲများကို ရေတွက်ခဲ့သော ပြည်နယ်များတွင် လူသုံးများသည် (စာမျက်နှာ ၂၃၆-၂၃၈၊ ၂၄၅ ကိုကြည့်ပါ) လုကာသည် မည်သည့်ပြက္ခဒိန်ကို အသုံးပြုခဲ့သနည်း။ ၎င်းသည် ဘုရင်ထီးနန်းရယူသည့်နှစ်ကို နှစ် ၁ အဖြစ် ရေတွက်ခဲ့သလား၊ သို့မဟုတ် နှစ်သစ်ကူးနေ့မှ စတင်သော ပထမပြည့်စုံသော ပြက္ခဒိန်နှစ်ကို ရေတွက်ခဲ့သလား။ ၎င်းသည် ဩဂတ်စ်တို့စ်၏ သေဆုံးမှုမှစတင်ရေတွက်ခဲ့သလား၊ သို့မဟုတ် စောစီးစွာ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်မှုမှ စတင်ရေတွက်ခဲ့သလား။ လုကာက “ဆယ့်ငါးနှစ်မြောက်နှစ်” ဟု ဆိုသောအခါ မည်သည်ကို ဆိုလိုသည်ကို ဖြေဆိုရန် ဤအရာအားလုံးကို သိရှိရန်လိုအပ်သည်။ ကံမကောင်းစွာဖြင့်၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဤအရာအားလုံးကို မသိရှိပေ။ ရရှိနိုင်သော အရင်းအမြစ်အထောက်အထားများမှ၊ အဖြေသည် အကောင်းဆုံးအားဖြင့် မြင့်မားသော ဖြစ်နိုင်ခြေသာ ရှိသည်။

“The Fifteenth Year of the Reign of Tiberius.”—The identification of this regnal year depends on Luke’s method of dating, since the years of an emperor’s reign were counted by various subject peoples in their own differing local calendars, not by a uniform official reckoning. Officially, Tiberius, like Augustus, was princeps (Gr. hēgemōn) and imperator, never king, and “the fifteenth year of the reign” (of the hēgemonia) was not a Roman dating formula at all. The Roman date would likely have been expressed as the 29th (or 30th) year of Tiberius’ tribunician power, or as a consular year (see p. 237). Luke’s phrase was an Eastern one, current in the provinces that had formerly reckoned their dates by the regnal years of their own kings and overlords, each in its own calendar (see pp. 236-238, 245). What calendar year did Luke use? Did he count as Tiberius’ year 1 the year in which the king came to the throne, or the first full calendar year beginning at the next New Year’s Day? Did he count the beginning of the reign from Augustus’ death or from a coregency beginning earlier? We must know all this in order to answer the question: What did Luke mean when he said “fifteenth year”? Unfortunately we do not know all this. From the source evidence available the answer can have, at best, only a high probability of accuracy.

 

 

သြဂတ်စ်တာ့စ်နှင့် တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်မှု

အချို့သော အာဏာပိုင်များသည် လုကာ၏ တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်ကို သြဂတ်စ်တာ့စ် မသေဆုံးမီ အချိန်များမှ စတင်ရေတွက်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်သည် သြဂတ်စ်တာ့စ် အသက်ရှင်နေစဉ် ရောမနိုင်ငံ၏ အဆင့်မြင့်ရာထူးများစွာကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားသည်။ ဘီစီ ၆ တွင် သူသည် သြဂတ်စ်တာ့စ်နှင့် ပူးတွဲအုပ်ချုပ်ရေးအာဏာ (tribunician power) ကို ၅ နှစ်ကြာ ရရှိခဲ့သည်။ ထို့နောက် အေဒီ ၄ တွင် သြဂတ်စ်တာ့စ်၏ သားအဖြစ် မွေးစားခံရပြီး၊ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်ရေးအာဏာကို ဇွန်လ ၂၇ ရက်၊ အေဒီ ၄ မှစ၍ ၁၀ နှစ်ကြာ ရရှိခဲ့သည်။ ထိုအာဏာကို အေဒီ ၁၃ တွင် ထပ်မံသက်တမ်းတိုးခဲ့ပြီး၊ နောက်ထပ် ၁၀ နှစ်ဟု ယူဆရသည်။ ဆက်ခံမှုကို သေချာစေရန်၊ သြဂတ်စ်တာ့စ်သည် သူ့ကို ပြည်နယ်များအုပ်ချုပ်ရေးတွင် ပူးတွဲအုပ်ချုပ်သူအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ခေတ်ပြိုင်စာရေးဆရာတစ်ဦးက ဤသို့ရေးသားခဲ့သည်- “သူ၏ဖခင်က သူ့တွင် ပြည်နယ်များနှင့် စစ်တပ်များတွင် သူနှင့်တူညီသော အာဏာရှိရန် တောင်းဆိုခဲ့ရာ၊ ဆီးနိတ်နှင့် ရောမပြည်သူများက ထိုသို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်” (ဗယ်လိယပ်စ် ပက်တာကူလပ်စ်၊ စာအုပ် ၂၊ အပိုဒ် ၁၂၁.၁-၂၊ လို့ဘ် ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၃၀၇)။ သို့သော် ဤပူးတွဲအုပ်ချုပ်မှု စတင်ခဲ့သည့်အချိန်သည် အေဒီ ၁၁၊ ၁၂၊ သို့မဟုတ် ၁၃ တွင်ဖြစ်သည်ဟု သဘောထားကွဲလွဲမှုများရှိသည်။ လုကာ၏ “အုပ်ချုပ်မှု” (hēgemonia) ဟူသော စကားလုံးသည် တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ တစ်ဦးတည်းအုပ်ချုပ်မှုနှင့် ဆန့်ကျင်၍ ပူးတွဲအုပ်ချုပ်မှုကို ဆိုလိုသည်ဟု အချို့က ငြင်းခုံခဲ့သော်လည်း၊ ထိုသို့သော အသုံးပြုမှုကို ထောက်ခံသည့် သက်သေမရှိပေ။ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့်၊ တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်သို့မဟုတ် အခြားမည်သူမဆို သြဂတ်စ်တာ့စ် မသေဆုံးမီ သူ၏အုပ်ချုပ်မှုနှစ်များကို မရေတွက်ခဲ့ကြောင်း ညွှန်ပြသော အရင်းအမြစ်သက်သေများစွာ ရှိသည်။

Coregency of Tiberius With Augustus.—Some authorities have sought to count Luke’s 15th year of Tiberius from one of several points before the death of Augustus. It is well known that Tiberius held numerous high offices in Roman civil and military administration while Augustus was still living. In 6 b.c. he was invested with the tribunician power jointly with Augustus for five years. Then in a.d. 4 he was adopted as Augustus’ son and heir, and given the joint tribunician power for ten years (June 27 a.d. 4), which power was renewed in a.d. 13, presumably for ten years more. In order to assure the succession, Augustus made him joint ruler in the administration of the provinces. Says a contemporary writer: “At the request of his father that he should have in all the provinces and armies a power equal to his own, the senate and the Roman people so decreed” (Velleius Paterculus, ii. 121. 1, 2; Loeb ed., p. 307). The difficulty is that there is disagreement as to whether this joint rule began in a.d. 11, 12, or 13. If, as some have argued, Luke’s word for “reign” (hēgemonia) was intended to mean Tiberius’ coregency as contrasted with his sole reign, there is no evidence to support such a usage. On the other hand, there is considerable source evidence indicating that neither Tiberius nor anyone else began to count the years of his rule before the death of Augustus.

 

တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ ထီးနန်းတက်ရောက်မှု

သြဂတ်စ်တာ့စ်သည် အီတလီပြည်နယ် ကမ်ပေးနီးယားရှိ နိုလာတွင် အေဒီ ၁၄၊ ဆက်စတပ်စ် ပေါမ်ပေးယပ်စ်နှင့် ဆက်စတပ်စ် အပ္ပူလီးယပ်စ် ကောင်စစ်ဝန်များဖြစ်စဉ်၊ အက်တီယမ်တိုက်ပွဲမှ ၄၄ နှစ်မြောက်နှစ်တွင် သြဂတ်စ်တာ့စ် ကွယ်လွန်ခဲ့သည် (ဒိုင်အို ကဆီယပ်စ်၊ စာအုပ် ၅၆၊ အပိုဒ် ၂၉.၂; ၃၀.၅)။ ထိုနှစ်သည် အေဒီ ၁၄ ဖြစ်ကြောင်း အငြင်းပွားစရာမရှိပေ။ ခရီးထွက်နေသော တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်သည် သူ၏ဖခင်၏ သေရေးတင်ရေးအိပ်ရာထံ အလျင်အမြန် ဆင့်ခေါ်ခံခဲ့ရသည်။ တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်သည် ဧကရာဇ်၏ ကွယ်လွန်မှုကို ကြေငြာခဲ့ပြီး၊ တစ်နှစ်ကျော်ကြာ စစ်တပ်များ၏ တပ်မှူးဖြစ်ခဲ့ပြီး ပြည်နယ်များတွင် ပူးတွဲအုပ်ချုပ်သူဖြစ်ခဲ့သဖြင့်၊ ပြည်နယ်လူမျိုးများက သူ့ကို အငြင်းပွားမှုမရှိဘဲ လက်ခံခဲ့ပုံရသည်။ သို့သော် အီတလီတွင် သူသည် အစိုးရကို ယာယီအုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး၊ ရောမသည် တရားဝင် မျိုးရိုးဆက်ခံဘုရင်စနစ်မဟုတ်သလို၊ ရောမလူမျိုးများ၏ အမြင်တွင် ဘုရင်စနစ်လည်း မဟုတ်ပေ။ တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်သည် နှောင်းပိုင်းဧကရာဇ်၏ ဘွဲ့တံဆိပ်များနှင့် အာဏာများကို တွန့်ဆုတ်စွာ လက်ခံခဲ့ပုံရသည် (ဗယ်လိယပ်စ် ပက်တာကူလပ်စ်၊ စာအုပ် ၂၊ အပိုဒ် ၁၂၃.၁-၂; ၁၂၄.၂-၃; ဆူတိုနီးယပ်စ်၊ ဧကရာဇ်များ၏ဘဝ၊ “တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်” အပိုဒ် ၃၊ ၂၃.၁; ၂၄.၁-၂; တာစီတာ့စ်၊ နှစ်ချုပ်မှတ်တမ်း၊ စာအုပ် ၁၊ အပိုဒ် ၅၊ ၇; ဒိုင်အို ကဆီယပ်စ်၊ စာအုပ် ၅၇၊ အပိုဒ် ၂.၁-၄; ၃.၁; ၇.၁)။

Accession of Tiberius.—Augustus died at Nola, in Campania, Italy, on August 19, in the consulship of Sextus Pompeius and Sextus Apuleius, in the 44th year from the Battle of Actium (Dio Cassius lvi. 29. 2; 30. 5). The year is indisputably a.d. 14. Tiberius, away on a journey, was hastily summoned to his father’s deathbed. Tiberius announced the emperor’s death, and, having been for a year or more the commander of the armies, and joint ruler in the provinces, seems to have been accepted without question by the provincials. But in Italy he carried on the government only provisionally, since Rome was not legally a hereditary monarchy—not a monarchy at all in the eyes of the Romans. It was seemingly with reluctance that Tiberius accepted the titles and powers of the late emperor. (See Velleius Paterculus ii. 123. 1, 2; 124. 2, 3; Suetonius, Lives of the Caesars, “Tiberius” iii. 23. 1; 24. 1, 2; Tacitus, Annals, i. 5, 7; Dio Cassius lvii. 2. 1–4; 3. 1; 7. 1.)

 

အရှေ့ဘက်တွင်၊ ဘုရင်နှစ်များကို ရေတွက်ခြင်းဓလေ့ရှိရာ၊ တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ ထီးနန်းတက်ရောက်မှုသတင်း ရောက်ရှိသည်နှင့် စာရွက်စာတမ်းများကို သူ၏အုပ်ချုပ်မှုနှစ်ဖြင့် စတင်ရေတွက်ခဲ့သည်။ နှစ်အမှတ်သည် ဒေသအလိုက် နှစ်သစ်ကူးနေ့တွင် ပြောင်းလဲသည်- အီဂျစ်တွင် သော့သ် ၁ ရက်၊ သြဂုတ်လ ၂၉ သို့မဟုတ် ၃၀ ရက်၊ ဆိုက်ပရပ်စ်ကျွန်းတွင် စက်တင်ဘာလ၊ ဆီးရီးယားအန်တီယော့ခ်တွင် တစ်ရှရီ ၁ ရက်၊ အောက်တိုဘာလ၏ လမင်းသစ်နေ့ (ထိုအချိန်တွင် တစ်ရှရီလသည် ဂျူလီယန်အောက်တိုဘာနှင့် ကိုက်ညီသွားပြီဖြစ်လျှင် မဟုတ်ဘဲ)။ မေးခွန်းမှာ၊ တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ ထီးနန်းတက်ရောက်မှုနောက်ဆုံးနှစ်သစ်ကူးနေ့တွင် စတင်သည်မှာ သူ၏ ၁ နှစ်မြောက်နှစ်လား၊ သို့မဟုတ် ၂ နှစ်မြောက်နှစ်လား ဖြစ်သည်။

In the East, where regnal-year reckoning was customary, all documents would have begun to be dated in Tiberius’ reign as soon as news of his accession had arrived. The year number would change at the next New Year’s Day in each local calendar: in Egypt on Thoth 1, August 29 or 30; on the island of Cyprus in September; in Syrian Antioch on Tishri 1, the new moon of October (unless by that time the Semitic month Tishri had already been shifted to coincide with the Julian October, as was certainly the case later). The question is, Was it Tiberius’ year 1 or year 2 that began at the New Year’s Day following his accession?

 

တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ “ပထမနှစ်” ဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း

ဘုရင်နှစ်များကို ရေတွက်သည့် နောက်ဆုံးရက်စွဲသတ်မှတ်ခြင်း (postdating) သို့မဟုတ် ထီးနန်းတက်ရောက်နှစ်စနစ်ဖြင့်၊ အုပ်ချုပ်မှုစတင်သည့် ကျန်နှစ်ကို ထီးနန်းတက်ရောက်နှစ်ဟု ခေါ်ဆိုပြီး၊ ၁ နှစ်မြောက်နှစ်သည် ထီးနန်းတက်ရောက်မှုနောက် နှစ်သစ်ကူးနေ့တွင် စတင်သည်။ သို့သော် ရှေ့ဆုံးရက်စွဲသတ်မှတ်ခြင်း (antedating) သို့မဟုတ် ထီးနန်းတက်ရောက်နှစ်မဟုတ်သည့်စနစ်ဖြင့်၊ ၁ နှစ်မြောက်နှစ်သည် ဘုရင်သစ်ထီးနန်းတက်သည့်နှစ်ဖြစ်ပြီး၊ နှစ်သစ်ကူးနေ့တွင် စတင်သည့်နှစ်ကို ၂ နှစ်မြောက်နှစ်ဟု ခေါ်ဆိုသည် (စာမျက်နှာ ၂၃၈ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤဒုတိယစနစ်ဖြစ်သော ရှေ့ဆုံးရက်စွဲသတ်မှတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ထီးနန်းတက်ရောက်နှစ်မဟုတ်သည့်စနစ်သည် ရောမအင်ပါယာ အစောပိုင်းကာလတွင် အရှေ့အနီးတွင် အသုံးများသည့် ရေတွက်နည်းဖြစ်ကြောင်း အမျိုးမျိုးသော အရင်းအမြစ်စာရွက်စာတမ်းများက သက်သေပြသည်။

What Was the “First Year” of Tiberius?—It has been explained that by the postdating, or accession-year, method of numbering regnal years, the remainder of the calendar year in which the reign began was called the accession year, with the year 1 beginning at the next New Year’s Day after the accession; but that by the antedating, or non-accession-year, system, the year 1 was that in which the new king came to the throne, with the year beginning at the next New Year’s Day called year 2 (see p. 238). This second method, the antedating, or non-accession-year, system is attested by various source documents as the common reckoning used in the Near East in the early period of the Roman Empire.⁸

 

ဤသက်သေများအရ အရှေ့ဒေသတွင် ယေဘုယျအားဖြင့် တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ ၁ နှစ်မြောက်နှစ်သည် အေဒီ ၁၄ ၏ သြဂုတ်လနှောင်းပိုင်း သို့မဟုတ် အောက်တိုဘာလတွင် ပြီးဆုံးပြီး၊ ၂ နှစ်မြောက်နှစ်သည် စတင်မည်ဟု ယူဆရသည်။ သို့သော် အီဂျစ်၊ ဆိုက်ပရပ်စ်၊ နှင့် ဆီးရီးယားတွင် တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ ၁ နှစ်မြောက်နှစ်သည် အေဒီ ၁၄ ၏ ဆောင်းဦးနှစ်သစ်ကူးနေ့တွင် စတင်ခဲ့ကြောင်း တိုက်ရိုက်အရင်းအမြစ်သက်သေများရှိပြီး၊ ထို့ကြောင့် သူ၏ ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်သည် အေဒီ ၂၈/၂၉ ဖြစ်လာမည်။ တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်အတွက် ဤအရင်းအမြစ်ဒေတာများသည် ထီးနန်းတက်ရောက်မှုသည် သြဂုတ်လ ၁၉ ရက်တွင် နှောင်းပိုင်းဖြစ်ပြီး၊ ဝေးလံသောဒေသများသို့ နှစ်သစ်ကူးမတိုင်မီ သတင်းမရောက်ရှိမှုကြောင့် ပုံမှန်ထက် တစ်နှစ်နောက်ကျသည့် ခြွင်းချက်ဖြစ်သည်။ အရှေ့လူမျိုးများ၏ ကွဲပြားသော ပြက္ခဒိန်များကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရာ၊ လုကာ၏ ရက်စွဲသတ်မှတ်နည်းကို သူ၏မွေးရပ်မြေမှ သက်သေများအပေါ် ဆုံးဖြတ်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ အခြားဒေသများမှ မဟုတ်ပေ။

It would be taken for granted from this evidence that in the East in general the 1st year of Tiberius ended and his 2d year began sometime between late August and October, a.d. 14, were it not for direct source evidence that in Egypt, Cyprus, and possibly Syria, Tiberius’ year 1 began at the autumn New Year of a.d. 14 (which would make the year 15 of his reign a.d. 28/29). These source data for Tiberius appear to be exceptional, with the numbering running a year later than usual because the accession took place so late (August 19) as to be unknown until after the New Year in distant areas. In view of the differing calendars of the various Eastern peoples, Luke’s dating method must be decided on the evidence from his own country, and not from any other.

 

ဂျူးလူမျိုးများ၏ တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ အုပ်ချုပ်မှုနှစ်ရေတွက်နည်း

သို့သော် အထက်တွင်ဖော်ပြခဲ့သမျှသည် အဓိကမေးခွန်းတစ်ခုကို မဖြေရှင်းနိုင်သေးပေ- ဂျူးလူမျိုးများသည် တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ “၁ နှစ်မြောက်နှစ်” ကို သြဂုတ်လ ၁၉ ရက်နောက်ပိုင်း တစ်ချိန်ချိန်မှစ၍ နောက်ထပ်ဂျူးနှစ်သစ်ကူးနေ့ (အေဒီ ၁၄၊ အောက်တိုဘာလ) အထိ တိုတောင်းသောကာလအဖြစ် ရေတွက်ခဲ့သလား၊ သို့မဟုတ် အေဒီ ၁၄ ၏ နှစ်သစ်ကူးနေ့မှ စတင်သည့် ပထမနှစ်အဖြစ် ရေတွက်ခဲ့သလား။ ကံမကောင်းစွာဖြင့်၊ ပါလက်စတိုင်းမှ မည်သည့်နည်းဖြင့်မဆို သက်သေပြသည့် ကမ္ပည်းစာသားများ သို့မဟုတ် ဒင်္ဂါးများ မရှိပေ။ သို့သော် ၁ ရာစုနှစ် ဂျူးရက်စွဲသတ်မှတ်နည်းအတွက် ဂျူးစာပေများမှ သက်သေများရှိသည်။ ဂျိုးဆီးဖပ်စ်သည် ဟီရော့ဒ်ကြီးနှင့် သူ၏သားများ၏ အုပ်ချုပ်မှုနှစ်များကို ရှေ့ဆုံးရက်စွဲသတ်မှတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ထီးနန်းတက်ရောက်နှစ်မဟုတ်သည့်စနစ်ဖြင့် ရေတွက်ခဲ့ကြောင်း ထင်ရှားစွာ ညွှန်ပြသည် (စာမျက်နှာ ၂၃၉၊ မှတ်စု ၂ ကိုကြည့်ပါ; ဟီရော့ဒ်များ၏ အုပ်ချုပ်မှုများ)။

Jewish Reckoning of Tiberius’ Reign.—But all that has been said still leaves unanswered the key question: Did the Jews reckon Tiberius’ “year 1” as the short interval beginning at some time after August 19 and ending at the next Jewish New Year’s Day (October, a.d. 14), or did they reckon his first year as beginning at the New Year’s Day of a.d. 14? Unfortunately, there are no known inscriptions or coins from Palestine that prove one or the other.¹⁰ However, there is evidence for 1st-century Jewish dating practice from Jewish literature. Josephus indicates unmistakably that the reigns of Herod the Great and his sons were reckoned by the antedating, or non-accession-year, method (see p. 239, note 2; The Reigns of the Herods).

 

ထို့ပြင်၊ ၁ ရာစုနှစ်တွင် ဂျူးဘုရင်များ၏ နှစ်များကို ရေတွက်သည့် ရဗ္ဗိဓလေ့အရ (မှတ်စု ၂ ကိုကြည့်ပါ) ဂျိုးဆီးဖပ်စ်က မှန်ကန်ကြောင်း သက်သေပြထားသဖြင့်၊ တူညီသောဓလေ့၏ အခြားအပိုင်းဖြစ်သည့် ဂျူးလူမျိုးများ၏ နိုင်ငံခြားဘုရင်များကို တစ်ရှရီ ၁ ရက်မှ ရေတွက်သည့်နည်းလည်း မှန်ကန်သည်ဟု ယူဆလျှင်၊ လုကာသည် ရောမအုပ်ချုပ်သူ တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ နှစ်များကို တစ်ရှရီ ၁ ရက်မှ ရေတွက်မည်ဟု မျှော်လင့်ရသည်။ ထို့ကြောင့် သူ၏ ၂ နှစ်မြောက်နှစ်သည် သူ၏အုပ်ချုပ်မှု၏ ပထမနှစ်သစ်ကူးနေ့ဖြစ်သည့် အေဒီ ၁၄ တွင် တစ်ရှရီ ၁ ရက်မှ စတင်မည်ဖြစ်သည်။ အောက်တိုဘာလလယ်ရှိ တစ်ရှရီ ၁ ရက်၏ ရက်စွဲသည် သြဂုတ်လ ၁၉ ရက်တွင် သြဂတ်စ်တာ့စ်၏ ကွယ်လွန်မှုသတင်းကို တစ်ရှရီ ၁ ရက်မတိုင်မီ ပါလက်စတိုင်းသို့ ရောက်ရှိရန် လုံလောက်သောအချိန်ပေးထားသဖြင့်၊ ဂျူးလူမျိုးများသည် အီဂျစ်လူမျိုးများကဲ့သို့ အေဒီ ၁၄ ၏ နှစ်သစ်ကူးနေ့ပြီးမှသာ တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ ၁ နှစ်မြောက်နှစ်ကို စတင်ရေတွက်ခဲ့သည်ဟု ယူဆရန်မဖြစ်နိုင်ပေ။

Further, since the rabbinical tradition concerning the reckoning of the years of Jewish kings (see note 2) is demonstrated by Josephus as valid for the 1st century, we may reasonably regard the other portion of the same tradition as valid also; namely, the Jewish reckoning of foreign kings from Tishri 1. In that case Luke would be expected to count the years of Tiberius, a Roman ruler, from Tishri 1, with his 2d year beginning at the first New Year’s Day of his reign, namely, Tishri 1 in a.d. 14. Since the mid-October date of Tishri 1 allows ample time for the news of Augustus’ death on August 19 to reach Palestine before Tishri 1, it can hardly be supposed that the Jews, like the Egyptians, began to reckon Tiberius’ year 1 only after their New Year’s Day in a.d. 14.

 

ထို့ကြောင့် လုကာသည် ပုံမှန်ဂျူးရက်စွဲသတ်မှတ်နည်းကို အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု ယူဆရလျှင်၊ သူသည် တိုင်ဘီးရီးယပ်စ်၏ ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်ကို ဂျူးပြည်သူ့နှစ် ဆောင်းဦးမှ ဆောင်းဦးသို့၊ အေဒီ ၂၇/၂၈ အဖြစ် သတ်မှတ်မည်ဟု မျှော်လင့်ရသည်။ ၎င်းသည် တိုက်ရိုက်ခေတ်ပြိုင်သက်သေများဖြင့် သက်သေပြမထားသော်လည်း၊ ဂျူးအသုံးပြုမှုများမှ သိရှိထားသည့်အရာများအရ ဤသည်မှာ ဖြစ်နိုင်ခြေအများဆုံး ဖြေရှင်းချက်ဖြစ်သည်။

If, then, Luke employed the normal Jewish method of dating, as seems most probable, we should expect him to designate as the 15th year of Tiberius the Jewish civil year running from autumn to autumn, a.d. 27/28. This is not proved from direct contemporary evidence, but from known Jewish usage it seems to be the most probable solution.

 

ယေရှု၏ ဗတ္တိဇံခံခြင်း၏ ရက်စွဲ

လုကာ ၃:၁ တွင် ဂျွန်ဘတ်တစ်သည် တောကန္တာရကြီးမှ ထွက်လာပြီး ယေရှုကို ဗတ္တိဇံပေးခဲ့သည့်နှစ်ကို အေဒီ ၂၇/၂၈ ဟု ဖော်ပြထားပါက၊ ၎င်းသည် ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ခေတ်ကာလခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုနှင့် ပြီးပြည့်စုံစွာ ကိုက်ညီသည်။ ထိုအမှုထမ်းခြင်းသည် ဘီစီ ၄၅၇ ၏ ဆောင်းဦးတွင် “အမိန့်ထုတ်ပြန်ခြင်း” မှ ၄၈၃ နှစ်အကြာ၊ အေဒီ ၂၇ ၏ ဆောင်းဦးတွင် တစ်ရှရီ ၁ ရက်မှ မကြာမီ စတင်ခဲ့သည် (အပိုင်း ၅ ကိုကြည့်ပါ)။

Date of Jesus’ Baptism.—If Luke 3:1 refers to a.d. 27/28 as the year in which John the Baptist came out of the wilderness and in which he baptized Jesus, this agrees perfectly with the interpretation of the chronology of Christ’s ministry that puts His baptism at some time soon after Tishri 1, in the autumn of a.d. 27 or 483 years after “the going forth of the commandment” in the autumn of 457 b.c. (see Sec. V).

 

 

၅. ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ကာလနှင့် ၇၀ ပတ်မြောက်ပတ်

ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ၃ နှစ်ခွဲကာလ

ဧဝံဂေလိလေးစောင်ရေးသားသူများသည် တစ်ညီတစ်ညွတ်ဖြစ်မှု သို့မဟုတ် တင်းကျပ်သော ခေတ်ကာလစဉ်ဆက်ကို မစဉ်းစားခဲ့သောကြောင့်၊ ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ဖြစ်ရပ်များ၏ စဉ်ဆက်နှင့် ကာလကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရာတွင် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုများ ကွဲပြားမှုများ အမြဲရှိခဲ့သည်။ ဧဝံဂေလိများ၏ သဟဇာတဖြစ်အောင်ပြုလုပ်ထားသည့် မည်သည့်စနစ်မဆိုသည် ၎င်း၏ ခေတ်ကာလခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုအတွက် ပြည့်စုံသော သက်သေများကို မပြနိုင်ပေ။ အချို့က ၁ နှစ်၊ အချို့က ၂ နှစ်ကျော်၊ အချို့က ၃ နှစ်ခွဲ၊ အချို့က ၇ နှစ်အထိ သတ်မှတ်ကြသည်။ ဤဝေဖန်ချက်သည် ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းကို ၃ နှစ်ခွဲကာလအဖြစ် ဂျွန်၏ ပသခါပွဲ ၃ ကြိမ် (ဂျွန် ၂:၁၃; ၆:၄; ၁၂:၁) နှင့် အမည်မဖော်ပြထားသော ပွဲတစ်ခု (ဂျွန် ၅:၁) ကို ပသခါပွဲဟုလည်း အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုပြီး၊ အေဒီ ၂၇ ၏ ဆောင်းဦးမှစတင်ကာ အေဒီ ၃၁ ၏ နွေဦးတွင် ပြီးဆုံးသည့် သမ္မာကျမ်းစာပုံပြင်များ၏ ယာယီခေတ်ကာလခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုကို တင်ပြထားသည် (စာမျက်နှာ ၁၉၃; ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ကာလကိုကြည့်ပါ)။

V. Length of Christ’s Ministry and the 70th Week

Three and a Half Years of Christ’s Ministry.—Since the writers of the four Gospels were not concerned with uniformity or with strict chronological order, there have always been differences of interpretation in reconstructing the sequence and duration of the events of Christ’s ministry. No one of the various harmonies of the Gospels can claim complete proof for its chronology. Some assign one year, others two and over, others three and a half, some even seven years to the period. This commentary presents a tentative chronological outline of the Bible narratives built on John’s three Passovers (John 2:13; 6:4; 12:1) and one other feast unnamed (John 5:1) but interpreted to be likewise a Passover, and thus it assigns 3 1/2 years to the ministry of Christ (see pp. 193; The Duration of Christ’s Ministry), beginning it in the autumn of a.d. 27 and ending it in the spring of a.d. 31.

 

ဒံယေလ၏ ၇၀ ပတ်များ

ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ တိကျသောစတင်ရက်စွဲအတွက် ပြီးပြည့်စုံသော သက်သေမရှိခြင်းသည် ဖြစ်ရပ်များနှင့်ပတ်သက်သည့် အမြင်ကွဲလွဲမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေရုံသာမက၊ ဆီနော့ပ်တစ်ဧဝံဂေလိများနှင့် ဂျွန်အကြား ကွဲလွဲမှုများကို ဝေဖန်သူများက စွပ်စွဲစေပြီး၊ ၇၀ ပတ်များ၏ ပရောဖက်ပြုချက် (ဒံယေလ ၉:၂၄–၂၇) ကို ယေရှု၏ဘဝအတွက် သမိုင်းဝင်အသုံးချမှုကို တိုက်ခိုက်စေသည်။ “ပရောဖက်ပြုချက်နှင့် ရူပါရုံကို တံဆိပ်ခတ်ရန်” ရည်ရွယ်ထားသည့် ကြီးမားသော ပရောဖက်ပြုချက်ကာလသည် “မယ်ရှိယမိဖုရာ” ၏ အချိန်ကို ညွှန်ပြရန်ဖြစ်ပြီး၊ ရာစုနှစ်များတစ်လျှောက် ဘာသာရေးစာရေးဆရာအများစုက ၎င်းကို ယေရှု၏ ပထမဆုံးကြွလာခြင်းကို ညွှန်ပြသည်ဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခဲ့ကြပြီး၊ ကားစားပင်ဖြတ်ခြင်းသည် ၇၀ ပတ်မြောက်ပတ်၏ အလယ်တွင် သို့မဟုတ် အဆုံးတွင် ဖြစ်ပေါ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကာလမှစ၍ စံသမိုင်းဝင်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်မှာ ၇၀ ပတ်မြောက်ပတ်သည် ၆၉ ပတ်မြောက်ပတ်နောက်တွင် ချက်ချင်းဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ပြီး၊ အချိန်ကွာဟမှုမရှိဘဲ၊ ၇၀ ပတ်မြောက်ပတ်တွင် ပရောဖက်ပြုချက်ထားသည့် ဖြစ်ရပ်များသည် ယေရှု၏ဘဝနှင့်ဆက်စပ်၍ ပြည့်စုံမှုရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ ဤဝေဖန်ချက်သည် ၁၉ ရာစုနှစ် အဒ်ဗင့်လှုပ်ရှားမှုအတွင်း အများစုအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ကို တင်ပြထားပြီး၊ ၎င်းမှာ ၇၀ ပတ်များသည် အာတဇာဇီးစ်၏ ၇ နှစ်မြောက်နှစ်မှ စတင်သည်ဟု ဆိုသည် (ဒံယေလ ၉:၂၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤဆောင်းပါးသည် ယေရှု၏ ဗတ္တိဇံခံခြင်းကို ၇၀ ပတ်မြောက်ပတ်၏ အစတွင် ထားပြီး၊ ကားစားပင်ဖြတ်ခြင်းကို “ပတ်၏အလယ်” တွင်ထားခြင်းဖြင့်၊ ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ ရက်စွဲသတ်မှတ်မှုအတွက် ရရှိနိုင်သော သက်သေများကို ထိုအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်နှင့် သဟဇာတဖြစ်အောင် ပြုလုပ်နိုင်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။

Daniel’s Seventy Weeks.—The lack of conclusive proof for the exact date of the beginning of the ministry of Christ has not only led to differences of opinion as to the events involved, but also caused critics to assert contradictions between the Synoptic Gospels and John, and to attack the historical application of the prophecy of the 70 weeks (Dan. 9:24–27) to the life of Christ. The great prophetic period that was to “seal up the vision and prophecy” by pointing out the time of “Messiah the Prince” has, through the centuries, been interpreted by most theological writers as pointing to Christ’s first advent, with the crucifixion occurring either in the midst or at the end of the 70th week. The standard historicist interpretation since the Reformation has been that the 70th weeks follows immediately the 69th week, with no time gap, and that the events prophesied to take place in the 70th week find their fulfillment in connection with the life of Christ. This commentary sets forth what was the majority interpretation during the 19th-century advent movement, namely, that the 70 weeks begin with the 7th year of Artaxerxes (see on Dan. 9:25). This article shows that, by placing the baptism of Christ at the beginning of the 70th week, and His crucifixion in the “midst of the week,” the available evidence for the dating of the ministry of Christ can be harmonized with that interpretation.

 

“အမိန့်ထုတ်ပြန်ခြင်း” ကို ၇၀ ပတ်များ၏ အစတွင် ဘီစီ ၄၅၇ ၏ ဆောင်းဦးတွင် ရှာဖွေရာတွင် အခက်အခဲမရှိပေ။ ၎င်းကို ယခင်စာစောင်များတွင် ဖုံးအုပ်ထားပြီးဖြစ်သည် (ဒံယေလ ၉:၂၅ ကိုကြည့်ပါ; ရက်စွဲသတ်မှတ်ခြင်းအတွက် စာစောင် ၃၊ စာမျက်နှာ ၁၀၀၊ ၁၀၃၊ ၁၀၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ထိုကာလ၏ အဆုံးတွင် ပရောဖက်ပြုချက်ထားသည့် ဖြစ်ရပ်များနှင့် ယေရှု၏ဘဝအတွက် သမိုင်းဝင်ဒေတာများအကြား သဟဇာတဖြစ်မှုကို တွေ့ရှိသူ စာဖတ်သူသည်၊ ယေရှု၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏ အစအတွက် အေဒီ ၂၇၊ ၂၈၊ သို့မဟုတ် ၂၉၊ နှင့် ကားစားပင်ဖြတ်ခြင်းအတွက် ၃၀၊ ၃၁၊ သို့မဟုတ် ၃၃ ကဲ့သို့သော ကွဲပြားသော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုနိုင်သည့် ရက်စွဲများတွင်၊ ပရောဖက်ပြုချက်ပြည့်စုံမှု၏ အလေးချိန်ဖြင့် ၎င်း၏ဦးစားပေးမှုကို ဆုံးဖြတ်နိုင်သည်။

There is no difficulty in locating “the going forth of the commandment” at the beginning of the 70 weeks in the autumn of 457 b.c. That has been covered in preceding volumes (see on Dan. 9:25; for the establishment of the date, see Vol. III, pp. 100, 103, 104). The reader who finds a possible harmony between the events prophetically foretold for the end of that period and the historical data for the life of Christ, can let the weight of prophetic fulfillment decide his preference in the case of dates that are open to varying interpretations such as a.d. 27, 28, or 29 for the beginning of Christ’s ministry, and 30, 31, or 33 for His crucifixion.

 

အနှစ်ချုပ်အားဖြင့်- ယခုအချိန်တွင် ယေရှုသည် ဘီစီ ၄၅၇ မှ ၆၉ ပတ်အကြာ အေဒီ ၂၇ ၏ ဆောင်းဦးတွင် ၎င်း၏ ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းကို စတင်ခဲ့ပြီး၊ ၃ နှစ်ခွဲကြာပြီးနောက် အေဒီ ၃၁ ၏ နွေဦးတွင် ကားစားပင်ဖြတ်ခြင်းဖြင့် ယဇ်ပူဇော်ခြင်းနှင့် ပူဇော်သက္ကာများ၏ သင်္ကေတကို အဆုံးသတ်ခဲ့ကာ၊ ၇၀ ပတ်မြောက်ပတ်၏ နောက်ထပ် ၃ နှစ်ခွဲသည် စတင်နှစ်မှ ၄၉၀ နှစ်အထိ ဆက်လက်ရှိသည်ဟု တိကျသော သမိုင်းနှင့် ခေတ်ကာလဆိုင်ရာ သက်သေမရှိပေ။ သို့သော် ဤရက်စွနှစ်များကို တိုက်ရိုက်သမိုင်းဝင်အရင်းအမြစ်သက်သေများဖြင့် ပြီးပြည့်စုံစွာ သက်သေပြမထားသော်လည်း၊ ၎င်းတို့ကို ပရောဖက်ပြုချက်မှ ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော ကောက်ချက်များအဖြစ် သတ်မှတ်နိုင်သည်—မည်သည့်သိရှိထားသော အချက်နှင့်မဆို မဆန့်ကျင်ဘဲ၊ မကြာသေးမီက သုတေသနမှ သိရှိထားသော အချက်များစွာနှင့် သဟဇာတဖြစ်သော ကောက်ချက်များအဖြစ် သတ်မှတ်နိုင်သည်။

To summarize: At present there is no conclusive historical and chronological proof, neither is there disproof, that Jesus began His ministry in the autumn of a.d. 27, at the end of 69 weeks of years after 457 b.c.; and that He ended the symbolism of the sacrifices and offerings at the cross 3 1/2 years later, in the spring of a.d. 31, with the latter half of the 70th week extending 3 1/2 years longer, to the end of 490 years from the starting point. But though one cannot hold these dates as definitely proved by direct historical source evidences, one can hold them as wholly reasonable deductions from the prophecy—as conclusions not incompatible with any known fact and in harmony with many facts that are known from recent research.

 

 

၆. ယေရှု၏ သေဆုံးခြင်းနှင့် ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း

ယေရှု၏ သေဆုံးခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ မေးခွန်း ၃ ခု ထွက်ပေါ်လာသည်- (၁) သူသည် တစ်ပတ်အတွင်း မည်သည့်နေ့တွင် သေဆုံးခဲ့သနည်း။ (၂) ထိုနေ့သည် ပသခါပွဲနှင့် မည်သို့ဆက်စပ်နေသနည်း။ (၃) ထိုနှစ်သည် မည်သည့်နှစ်ဖြစ်သနည်း။ ဤအပိုင်းသည် နံပါတ် ၁ ကို ဆွေးနွေးသည်။ နံပါတ် ၂ ကို မဿဲ ၂၆ အပိုဒ်မှတ်စု ၁ တွင် စစ်ဆေးထားသည်။ နံပါတ် ၃ ကို အပိုင်း ၇ တွင် စစ်ဆေးထားသည်။

VI. Death and Resurrection of Christ.

Three questions present themselves in connection with the death of Christ: (1) On what day of the week did He die? (2) What was the connection between that day and the Feast of the Passover? (3) What was the year? This section deals with No. 1. No. 2 is examined in Additional Notes on Matt. 26, Note 1. No. 3 is examined in Section VII.

 

ကားစားပင်ဖြတ်ခြင်းနှင့် ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းအကြား အချိန်

ရာစုနှစ်များတစ်လျှောက် ခရစ်ယာန်လောကသည် ယေရှုသည် သောကြာနေ့ညနေတွင် ကားစားပင်ဖြတ်သေဆုံးပြီး၊ နောက်တစ်ပတ် တနင်္ဂနွေနံနက်စောတွင် သင်္ချိုင်းမှ ရှင်ပြန်ထမြောက်ခဲ့သည်ဟု အလွန်သဘောတူထားသည်။ သို့သော် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း အချို့က ယေရှုက “မြေကြီးအလယ်၌ သုံးရက်သုံးည” ရှိမည်ဟု ဆိုခဲ့သည့်အခါ (မဿဲ ၁၂:၄၀)၊ သူသည် သင်္ချိုင်းတွင် ၇၂ နာရီ ရှိမည်ဟု ဆိုလိုသည်ဟု စောဒကတက်ကြသည်။ ဤယူဆချက်အပေါ် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ ကားစားပင်ဖြတ်ခြင်းသီအိုရီကို တည်ဆောက်ထားပြီး။ ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းကို ဥပုသ်နေ့ညနေတွင် ထားသည်။ (မကြာသေးမီက၊ တိကျမှုနည်းသော ကြာသပတေးနေ့အဆိုပြုချက်သည် ရိုးရှင်းစွာ တွက်ချက်သည်- “ကြာသပတေးနေ့မှ ၃ ရက်ထပ်ပေါင်းလျှင် တနင်္ဂနွေဖြစ်သည်”)။ ထို့ကြောင့် ယေရှု၏ ထုတ်ဖော်ပြောကြားချက်များကို စစ်ဆေးသင့်သည်။

Time Between Crucifixion and Resurrection.—Through the centuries Christendom has been quite agreed that Jesus died on the cross Friday afternoon and rose from the tomb early the next Sunday morning. However, in recent years some have contended that when Christ said He would be “three days and three nights in the heart of the earth” (Matt. 12:40), He meant He would be in the grave 72 hours. On this assumption is built the Wednesday crucifixion theory, which places the resurrection on Sabbath afternoon. (A more recent, less exact, Thursday proposal merely computes: “Thursday plus 3 days equals Sunday.”) Hence we should examine Christ’s statements regarding the matter.

 

ယေရှုသည် ၎င်း၏ သေဆုံးခြင်းနှင့် ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းကို ကြိုတင်ပြောကြားရာတွင် “သုံးရက်” နှင့်ပတ်သက်သော စကားစုများစွာကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ တစ်ကြိမ်တွင် “သုံးရက်သုံးည” ဟု ပြောခဲ့သည်။ ဟုတ်ပါသည်၊ ခေတ်သစ်အနောက်တိုင်းရေတွက်နည်းဖြင့်၊ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုနောက် သုံးရက်ဟု ပြောပါက သုံးရက်အပြည့် သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုသည်ဟု ဆိုလိုသည်။ ယခု သောကြာနေ့ညနေမှ သုံးရက်အပြည့် ၂၄ နာရီဆိုလျှင်၊ တင်းကျပ်စွာ ပြောရလျှင် တနင်္လာနေ့ညနေအထိ ဖြစ်သည်။ သို့သော် ကျွန်ုပ်တို့၏ပြဿနာမှာ ထိုစကားစုများသည် အနောက်တိုင်းသားများအတွက် မည်သည့်အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်မဟုတ်ဘဲ၊ ယေရှုက ၎င်းတို့ကို မည်သို့ဆိုလိုခဲ့သည်၊ နှင့် သူ၏ အရှေ့အနီးနားနေထိုင်သူများက ၎င်းတို့ကို မည်သို့နားလည်ခဲ့သည်ကို သိရှိရန်ဖြစ်သည်။

When Jesus spoke beforehand of His death and resurrection, He used several phrases concerning “three days,” and once “three days and three nights.” Of course, by modern Western reckoning, if we speak of three days after an event we mean three full days or more. Now three full 24-hour days after Friday afternoon would, strictly speaking, extend to Monday afternoon. But our problem is not what those phrases may mean to Westerners, but what Jesus meant by them and what His Near Eastern hearers understood by them.

 

“ရက်” ၏ အဓိပ္ပာယ်

ယေရှု၏ ခေတ်ကာလတွင် အသုံးပြုခဲ့သော စကားပုံစံများစွာသည် ယခုကျွန်ုပ်တို့အတွက် တူညီသော အဓိပ္ပာယ်မရှိပေ။ ၎င်းတို့ထဲမှ အချို့ကို ယခင်က ရှင်းပြထားပြီးဖြစ်သည် (“၆၀၀ နှစ်သက်တမ်း”၊ “သား” သို့မဟုတ် “ညီ”၊ စာစောင် ၁၊ စာမျက်နှာ ၁၈၁-၁၈၂; စာစောင် ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၃၆-၁၃၇; ၁ ရာဇဝင်ချက် ၂:၇ ကိုကြည့်ပါ)။

Meaning of “Day.”—There were various forms of speech used in Christ’s day that do not have the same meaning for us. Some examples of these have already been explained (“600 years old,” “son,” or “brother”; see Vol. I, pp. 181, 182; Vol. II, pp. 136, 137; see on 1 Chron. 2:7).

 

ယေရှုက “တစ်ရက်” ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို ဘာကိုဆိုလိုခဲ့သလဲ။ သူက တစ်ခါက “တစ်ရက်မှာ နာရီ ဆယ့်နှစ်နာရီရှိတယ်” (ယောဟန် ၁၁:၉-၁၀) လို့ ပြောခဲ့ပြီး ဒါက နေ့အချိန်ကို ညအချိန်နဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့ ရည်ညွှန်းတာဖြစ်တယ်။ ဒါဟာ ယေရှုရဲ့ အဓိပ္ပာယ်အရ စကားလုံးအတိုင်း မှန်ကန်ခဲ့တယ်၊ ဘာကြောင့်ဆိုရင် သူ လူသားတွေနဲ့ အတူနေထိုင်ခဲ့တဲ့အချိန်မှာ နေထွက်ချိန်ကနေ နေဝင်ချိန်အထိကို ဆယ့်နှစ်ပိုင်းညီတူခွဲထားပြီး “နာရီ” လို့ ခေါ်တယ်၊ ဒီ “နာရီ” တွေဟာ ရာသီအလိုက် အလျားပြောင်းလဲတယ်။ ဒီနေ့ခေတ်မှာ ကျွန်တော်တို့ တစ်နာရီမှာ မိနစ် ခြောက်ဆယ်ပါတဲ့ တူညီတဲ့ နာရီတွေကို သုံးနေပြီး နေထွက်ချိန်နဲ့ နေဝင်ချိန်ဟာ တစ်နှစ်ရဲ့ အချိန်အများစုမှာ နာရီ ဆယ့်နှစ်နာရီထက် ပိုများတာ ဒါမှမဟုတ် လျော့နည်းတာက ယေရှုရဲ့ စကားကို မမှန်ကန်စေဘူး။ အလားတူပဲ သူရဲ့ “သုံးရက်” ဆိုတဲ့ စကားစုကို ဒီနေ့ ကျွန်တော်တို့အတွက် ဘာကိုဆိုလိုတယ်ဆိုတာထက် အဲဒီအချိန်က လူတွေအတွက် ဘာကိုဆိုလိုတယ်ဆိုတာအတိုင်း အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရမယ်။

What did Jesus mean by a “day”? He once spoke of the day having 12 hours (John 11:9, 10), referring obviously to the daytime as opposed to the night. This was literally true as Jesus meant it, for when He lived among men the time between sunrise and sunset was divided into 12 equal parts, or “hours,” which “hours” varied in length according to the season. The fact that today we use clock hours of uniform length, in which sunrise and sunset are more or less than 12 sixty-minute hours apart most of the time, does not make Jesus’ statement incorrect. Similarly His phrase “three days” must be interpreted according to what those words meant then to those people, not what they mean to us today.

 

“တစ်ရက်” ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို တစ်ခါတစ်ရံ နေ့အချိန်ကိုဆိုလိုပြီး အခုလည်း အဲဒီလိုသုံးတယ်၊ ဒါပေမယ့် ရက်တွေကို ရေတွက်တဲ့အခါ “တစ်ရက်” ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ ရှေးခေတ်နဲ့ ခေတ်သစ်မှာပါ နေ့ရော ညပါ ပါဝင်တဲ့ ကာလတစ်ခုကို ဆိုလိုတယ်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းကို ရေးသားခဲ့တဲ့ ဂရိဘာသာစကားမှာ “ည-နေ့” ဆိုတဲ့ စကားလုံး “နုချထီမာရွန်” (၂ ကော ၁၁:၂၅ ကိုကြည့်ပါ) ရှိတယ်။ ထို့အပြင် ကမ္ဘာဦးကျမ်းမှာ ဖန်ဆင်းခြင်းရဲ့ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်တဲ့ ရက်တစ်ရက်ချင်းစီကို “ညဦးနဲ့ နံနက်” ပါဝင်တယ်လို့ ဖော်ပြထားတယ်။ ယေရှုရဲ့ “သုံးရက်နဲ့ သုံးည” ဆိုတာဟာ အဲဒီအချိန်က နားလည်ထားတဲ့အတိုင်း “သုံးရက် [ပြက္ခဒိန်အရ]” သာဖြစ်တယ်။

Although “day” was, and is, sometimes used to mean the daylight hours, nevertheless the word, when used in counting a series of days, means in both ancient and modern usage a period including a day and a night. The Greek language, in which the New Testament was written, had a word for “night-day,” nuchthēmeron (see 2 Cor. 11:25); and Genesis enumerated each successive day of creation as composed of “evening” and “morning.” Jesus’ “three days and three nights” are merely “three [calendar] days,” as then understood.

 

တူညီတဲ့ ကာလအတွက် မတူညီတဲ့ စကားစုများ။—ဒါကို သူရဲ့ သေခြင်းနဲ့ ထမြောက်ခြင်းကြားကာလကို—တစ်ခါတစ်ရံ “သုံးရက်အတွင်း”၊ “သုံးရက်ကျော်ပြီး”၊ “တတိယရက်မှာ” လို့ မတူညီတဲ့ အချိန်တွေမှာ ရည်ညွှန်းပြောဆိုခဲ့တယ်ဆိုတာကနေ ရှင်းလင်းတယ်။ တစ်ခါက သူက ယောနမှ (အခန်း ၁:၁၇) ကို ကိုးကားပြီး “သုံးရက်နဲ့ သုံးည” ဆိုတဲ့ စကားစုကို သုံးခဲ့တယ်။ ယေရှုက သူ့ကိုယ်သူ ဆန့်ကျင်ပြောဆိုတယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ စွပ်စွဲမထားရင်၊ ဒီစကားစုအားလုံးဟာ တူညီတဲ့ ကာလကို ဆိုလိုတယ်လို့ လက်ခံရမယ်။ ယေရှုက “သုံးရက်ကျော်ပြီး” ထမြောက်မယ်လို့ ခန့်မှန်းပြောဆိုခဲ့တဲ့ ယဇ်ပုရောဟိတ်တွေနဲ့ ဖာရိရှဲတွေတောင်မှ သင်္ချိုင်းကို “တတိယရက်အထိ” (တတိယရက်ကျော်ပြီးအထိ မဟုတ်ဘူး) စောင့်ကြပ်ဖို့ ပိလတ်ထံ တောင်းဆိုခဲ့တယ်။ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းပဲ “သုံးရက်ကျော်ပြီး” ဆိုတာဟာ “တတိယရက်” ကို ဆိုလိုတယ်။

Different Phrases for Same Period.—This is clear from the fact that He refers at different times to the same period—the interval between His death and His resurrection—as “in three days,” “after three days,” on “the third day.” Once, because He is quoting from Jonah (ch. 1:17), He uses the phrase “three days and three nights.” Unless we accuse Jesus of contradicting Himself, we must accept all these phrases as meaning the same period of time. Even the priests and Pharisees who quoted Jesus as predicting His resurrection “after three days,” asked Pilate to have the tomb guarded “until the third day” (not “until after the third day”). Obviously, “after three days” meant “the third day”:

The following texts mention this three-day period:

 

ဒီသုံးရက်ကာလကို ဖော်ပြထားတဲ့ ကျမ်းပိုဒ်တွေက အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်တယ်။ “သုံးရက်အတွင်း” “သုံးရက်ကျော်ပြီး” “တတိယရက်” မဿဲ ၂၆:၆၁; ၂၇:၄၀ ၂၇:၆၃; ၁၂:၄၀ (နဲ့ သုံးည) ၁၆:၂၁; ၁၇:၂၃; ၂၀:၁၉; ၂၇:၆၄ မာကု ၁၄:၅၈ (အတွင်း) ၈:၃၁ ၉:၃၁; ၁၀:၃၄ “In three days”	“After three days”	“The third day”
Matt. 26:61; 27:40	27:63; 12:40 (and 3 nights)	16:21; 17:23; 20:19; 27:64
Mark 14:58 (within)	8:31	9:31; 10:34
လုကာ ၉:၂၂; ၁၈:၃၃; ၂၄:၇, ၂၁, ၄၆ ယောဟန် ၂:၁၉-၂၁   Luke		9:22; 18:33; 24:7, 21, 46
John 2:19-21

 

 

 

ဒီသုံးရက်ဆိုတဲ့ စကားစုအမျိုးမျိုးက ဘာကိုဆိုလိုတာလဲ။ အခြားကျမ်းပိုဒ်တွေမှာ အလားတူ အချိန်ကာလတွေကို ရည်ညွှန်းပုံတွေနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် အလွယ်တကူ သိနိုင်တယ်။

What, then, did these various three-day expressions mean? We can find out easily by comparing other passages in the Bible that refer to time periods in similar ways.

 

သုံးရက်၊ အားလုံးပါဝင်ပြီး။—ယေရှုက သင်္ချိုင်းထဲမှာ ဘယ်လောက်ကြာရှိခဲ့သလဲဆိုတဲ့ မေးခွန်းဟာ ရှေးခေတ်ရဲ့ အားလုံးပါဝင်တဲ့ ရေတွက်နည်းကို ခေတ်သစ်မှာ နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းကနေ ပေါ်ပေါက်လာတာဖြစ်တယ်။ ဒီရေတွက်နည်းဟာ အချိန်ကာလတစ်ခု စတင်တဲ့ရက် (သို့မဟုတ် နှစ်) နဲ့ ပြီးဆုံးတဲ့ရက် (သို့မဟုတ် နှစ်) ကို ပါဝင်စေပြီး စတင်တဲ့ရက် ဒါမှမဟုတ် ပြီးဆုံးတဲ့ရက်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းဘယ်လောက်ပဲပါဝင်ပါစေ ရေတွက်တယ်။ ဒီရေတွက်နည်းရဲ့ ဥပမာတစ်ခုကတော့ ရှလမာဇာက ဆမာရိကို ဝိုင်းထားတဲ့ ကာလဖြစ်ပြီး ဟေဇကိယရဲ့ လေးနှစ်မြောက်နှစ်နဲ့ ဟိုရှယရဲ့ ခုနစ်နှစ်မြောက်နှစ်မှာ စတင်ပြီး ဟေဇကိယရဲ့ ခြောက်နှစ်မြောက်နှစ်နဲ့ ဟိုရှယရဲ့ ကိုးနှစ်မြောက်နှစ်မှာ ပြီးဆုံးခဲ့ပြီး “သုံးနှစ်ကုန်ဆုံးတဲ့အခါ” လို့ ဖော်ပြထားတယ် (၂ ဘုရင် ၁၈:၉, ၁၀; အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၃၆ ကိုကြည့်ပါ)။ ဒါကို ဟေဇကိယရဲ့ အုပ်ချုပ်မှု လေး၊ ငါး၊ ခြောက် ဆိုပြီး သုံးနှစ်အဖြစ် အားလုံးပါဝင်ရေတွက်ထားတာ ရှင်းတယ်။

Three Days, Inclusive.—The question of how long Jesus was in the tomb rose from a modern misunderstanding of inclusive reckoning, the common ancient method of counting. It included both the day (or year) on which any period of time began and also that on which it ended, no matter how small a fraction of the beginning or ending day (or year) was involved. One example of this method is a period (when Shalmaneser besieged Samaria) beginning in the 4th year of Hezekiah and the 7th year of Hoshea, and ending in the 6th year of Hezekiah and the 9th of Hoshea, “at the end of three years” (2 Kings 18:9, 10; see Vol. II, p. 136). It was evidently counted thus: 4, 5, 6 (of Hezekiah’s reign), three years, inclusive.

 

 

နောက်ထပ်ဥပမာတစ်ခုကြည့်ပါ။ ကလေးတစ်ဦးသည် သူမွေးဖွားသည့်နေ့မှ ဆယ့်နှစ်လပြည့်အောင် မနေထိုင်ရသေးသမျှ တစ်နှစ်ပြည့်သည်ဟု မဆိုပါ။ သူသည် ဒုတိယနှစ်သို့ဝင်ရောက်သောအခါ တစ်နှစ်ပြည့်သည်ဟု သတ်မှတ်ပြီး၊ ဒုတိယနှစ်ပြီးဆုံးပြီးနောက်မှ နှစ်နှစ်ပြည့်သည်ဟု သတ်မှတ်သည်။ ထို့ကြောင့် ကလေးတစ်ဦးသည် သူ၏ဆယ့်တစ်နှစ်မြောက်နှစ်တစ်နှစ်လုံးတွင် “ဆယ်နှစ်သား” ဟု ခေါ်ဆိုပြီး၊ ဆယ့်တစ်နှစ်ပြည့်သည့်အချိန်မှသာ ဆယ့်တစ်နှစ်ပြည့်သည်ဟု သတ်မှတ်သည်။ သို့သော် သမ္မာကျမ်းတွင် ဤသို့မဟုတ်ပါ။ နိုအာသည် “ခြောက်ရာနှစ်သား” ဖြစ်ပြီး၊ သူ၏ “ခြောက်ရာနှစ်မြောက်နှစ်” တွင် ဖြစ်သည် (ကမ္ဘာဦး ၇:၆, ၁၁)။ သူ၏ ခြောက်ရာနှစ်ကို အကျုံးဝင်စွာ တွက်ချက်ခြင်းမပြုသော်လည်း (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၁၈၁ နှင့် မှတ်ချက်ကို ကြည့်ပါ)၊ ဤကျမ်းပိုဒ်များအရ သူ၏ ခြောက်ရာနှစ်မြောက်နှစ်တွင် သူ၏အသက်ကို ခြောက်ရာနှစ်ဟု သတ်မှတ်သည်၊ ငါးရာကိုးဆယ်ကိုးနှစ်ဟု မသတ်မှတ်ပါ။ ဟေဗြဲကလေးတစ်ဦးကို “ရှစ်ရက်သား” ဖြစ်သည့်အခါ (ကမ္ဘာဦး ၁၇:၁၂)၊ “ရှစ်ရက်မြောက်နေ့” တွင် (ဝတ်ပြုရာ ၁၂:၃; လုကာ ၁:၅၉)၊ သို့မဟုတ် “ရှစ်ရက်ပြည့်မြောက်သောအခါ” (လုကာ ၂:၂၁) တွင် အရေဖျားလှီးပေးသည်။ သမ္မာကျမ်းတွင် “သုံးရက်” ကာလများစွာကို ဖော်ပြထားပြီး၊ ၎င်းတို့သည် တတိယရက်အတွင်း၌ ပြီးဆုံးကာ၊ သုံးရက်အပြည့် နာရီပေါင်း နှစ်ဆယ့်လေးနာရီမပြည့်မီပင် ပြီးဆုံးသည် (ကမ္ဘာဦး ၄၂:၁၇–၁၉; ၁ ဓမ္မရာဇဝင် ၁၂:၅, ၁၂ နှင့် ၂ ရာဇဝင် ၁၀:၅, ၁၂ တို့ကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ)။

Take another example. We say that a child is not one year old until after he has lived 12 full months from the date of his birth. He becomes one year old as he enters his second year of life, and becomes 2 years old after he completes his second year. Thus a child is called “10 years old” all through his 11th year, and becomes 11 only after he has reached the end of 11 full years. Not so in the Bible. Noah was, literally, “a son of 600 years” “in the six hundredth year” of his life (Gen. 7:6, 11); although his 600 years were not reckoned inclusively (see Vol. I, p. 181 and note), these verses show that in his 600th year his age was considered 600, not 599. A Hebrew baby was circumcised when he was “eight days old” (Gen. 17:12), “the eighth day” (Lev. 12:3; Luke 1:59), or “when eight days were accomplished” (Luke 2:21). The Bible lists several periods of “three days” that ended during, not after, the third day, and thus covered less than three full 24-hour days (see Gen. 42:17–19; cf. 1 Kings 12:5, 12 with 2 Chron. 10:5, 12).

 

ဟေဗြဲများတွင်သာမက အခြားရှေးခေတ်လူမျိုးများတွင်လည်း အကျုံးဝင်စွာ တွက်ချက်ခြင်း၏ ဥပမာများရှိသည်။ ၎င်းသည် အီဂျစ်၊ ဂရိနှင့် ရောမတို့တွင် သာမန်ဖြစ်သည် (အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၃၆ ကို ကြည့်ပါ)။ ယနေ့အထိ အရှေ့ဖျားဒေသတွင် ဤပုံစံကို တွေ့ရသေးသည်။ ဥရောပရှိ အချို့နိုင်ငံများတွင်ပင် တစ်ပတ်ကြာကာလကို “ရှစ်ရက်” ဟု ခေါ်ဆိုပြီး၊ ဥပမာ၊ တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ဝယ်ယူထားသော သုံးရက်သွားလာခရီးလက်မှတ်ကို အင်္ဂါနေ့တွင် အသုံးပြုရန် မျှော်လင့်သည်။ မကာသာ၏ အစိုးရအဖွဲ့က သန်းခေါင်စာရင်းများအတွက် စနစ်ပြောင်းလဲမပေးမီ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် ဒီဇင်ဘာလတွင် မွေးဖွားသည့်ကလေးသည် ထိုလ၏ ကျန်ရက်များအတွက် တစ်နှစ်ပြည့်သည်ဟု သတ်မှတ်ပြီး၊ ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် နှစ်နှစ်ပြည့်သည်ဟု သတ်မှတ်သည်။ “နှစ်နှစ်သား” ဟု ဆိုလိုသည်မှာ နှစ်ခုမြောက် ပြက္ခဒိန်နှစ်တွင် နေထိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ထိုနှစ်တစ်နှစ်လုံး၏ မည်သည့်အပိုင်းကို နေထိုင်ခဲ့သည်ဖြစ်စေ မသက်ဆိုင်ပါ။ အလားတူပင်၊ တရုတ်နည်းအရ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် မွေးဖွားသည့်ကလေးသည် ယခုနှစ်တွင် နှစ်နှစ်ပြည့်သည်ဟု သတ်မှတ်ပြီး၊ နောက်နှစ်စတင်သည်နှင့် သုံးနှစ်ပြည့်သည်ဟု သတ်မှတ်သည်။ ထင်ရှားသည်မှာ ၎င်းသည် တိကျသော တွက်ချက်မှုမဟုတ်ဘဲ၊ ရှည်လျားသော ယဉ်ကျေးမှုအသုံးပြုမှုမှ ဆင်းသက်လာသည့် အချိန်သဘောတရားပေါ်တွင် အခြေခံထားသည်။ အလားတူပင်၊ ယေရှု၏ခေတ်ကာလတွင် လူတို့ကိုင်စွဲထားသည့် အချိန်၏ ယဉ်ကျေးမှုသဘောတရားများကို ကျွန်ုပ်တို့ သတိထားရမည်။

Not only among the Hebrews, but also among other ancient peoples, we have examples of inclusive reckoning. This was common in Egypt, Greece, and Rome (see Vol. II, p. 136). It is still found in the Far East today. Even in some countries of Europe a week’s interval is referred to as “eight days,” and a three-day round trip ticket bought on Sunday, for instance, is expected to be used on Tuesday. In modern Japan, until MacArthur’s government changed the system for the convenience of the compilers of vital statistics, a child born in December was a year old for the remainder of the month and became two years old on January 1; “two years old” meant having lived in two calendar years, regardless of how small a fraction of either year was involved. Similarly, in Chinese reckoning a child born late last year is two years old this year (the second calendar year of his life) and will be three years old as soon as next year begins. Obviously, this is not a literal reckoning but is based on a concept of time that comes down from a long cultural usage. Similarly, we must bear in mind the cultural concepts of time that were held in Jesus’ time.

 

ဟေဗြဲများတွင်၊ အခြားရှေးခေတ်လူမျိုးများတွင်နှင့် ယနေ့အထိ အရှေ့ဒေသတွင် အကျုံးဝင်စွာ တွက်ချက်ခြင်း၏ သာမန်ထုံးတမ်းကို ကောင်းစွာ သက်သေပြထားသည်။ ထို့ကြောင့် ယေရှု၏ သုံးရက်ကာလအကြောင်းပြောသော စကားများကို ကျွန်ုပ်တို့၏ ခေတ်သစ်အနောက်တိုင်း သင်္ချာနည်းဖြင့် နားလည်ရန် လုံးဝမဖြစ်နိုင်ပေ။ သာမန်အသုံးပြုမှုအရ သူ၏ပရိသတ်များသည် သုံးရက်ကို ဆက်လက်အောက်ပါအတိုင်း ရေတွက်လိမ့်မည်။

Since the common custom of inclusive reckoning is well attested for the Hebrews, for other ancient nations, and in the East down to modern times, it seems wholly unreasonable to understand Jesus’ words about a three-day period in terms of our modern Western mathematical method of reckoning. By common usage His hearers would count the three days successively as:

 

၁. ကားစပို့တင်ခံရသောနေ့။

1. The day of the crucifixion.

 

၂. ထိုဖြစ်ရပ်နောက်တစ်နေ့။

2. The day after that event.

 

၃. “တတိယ” နေ့ (ခေတ်သစ်ရေတွက်နည်းအရ ဒုတိယနေ့)။

3. The “third” day after (by modern count, the second day after).

 

ယေရှုက “သုံးရက်အကြာတွင် ငါထမြောက်မည်” (မာကု ၈:၃၁) ဟုပြောသောအခါ၊ ၎င်းသည် တတိယရက်အပြည့် သို့မဟုတ် ၇၂ နာရီအကြာဟု အဓိပ္ပာယ်မရှိဟု ကျွန်ုပ်တို့မယူဆနိုင်ပါ။ ထိုသို့ဆိုပါက၊ သူသည် “စတုတ္ထရက်တွင်” ဟုပြောရမည်ဖြစ်သည်။ (“လေးရက်ကြာပြီးသော” ဟူသော စကားစုသည် သုံးရက်အပြည့် သို့မဟုတ် အနည်းဆုံး ၇၂ နာရီဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်၊ ထိုအချက်ကို တမန်တော်ဝတ္ထု ၁၀:၃၀ တွင်တွေ့ရသည်။)

We cannot insist that when Jesus once said that He would rise after three days (Mark 8:31) He meant after the end of the third full day, or 72 hours. For that He would have said “on the fourth day.” (For the phrase “four days ago” meaning three full days, or at least 72 hours, see on Acts 10:30.)

 

သို့သော် ယေရှုဆိုလိုသော “တတိယရက်” သည် ထင်ရှားသောကောက်နှုတ်ချက်တစ်ခုသာမဟုတ်ပါ။ ၎င်းကို သူ၏ပါးစပ်မှ ကျွန်ုပ်တို့ရရှိသည်။ ဟေရုဒ်အကြောင်းပြောရာတွင် တစ်ကြိမ်က သူကလည်း၊ “သင်တို့သွား၍ ထိုမြေခွေးအား ပြောလော့၊ ကြည့်ရှုလော့၊ ငါသည် ယနေ့နှင့် နက်ဖြန်တွင် နတ်ဆိုးများကို နှင်ထုတ်ပြီး ရောဂါများကို ပျောက်ကင်းစေမည်၊ တတိယရက်တွင် ငါသည် ပြီးပြည့်စုံလိမ့်မည်။ သို့သော် ငါသည် ယနေ့၊ နက်ဖြန်နှင့် နောက်တစ်နေ့တွင် လှည့်လည်ရမည်။ အကြောင်းမူကား၊ ယေရုဆလင်ပြင်ပတွင် ပရောဖက်တစ်ဦးသေဆုံးရန် မဖြစ်နိုင်ပေ” (လုကာ ၁၃:၃၂၊ ၃၃) ဟုဆိုသည်။ ထို့ကြောင့် သူသည် တတိယရက်ကို နက်ဖြန်နောက်တစ်နေ့ဟု ညွှန်းပြခဲ့သည်—တတိယရက်ကို ရေတွက်နည်းအရ ထည့်သွင်းရေတွက်သည်။

But we are not left with merely an obvious deduction as to what Jesus meant by “third day.” We have it from His own lips. In speaking of Herod on one occasion He said, “Go ye, and tell that fox, Behold, I cast out devils, and I do cures to day and to morrow, and the third day I shall be perfected. Nevertheless I must walk to day, and to morrow, and the day following: for it cannot be that a prophet perish out of Jerusalem” (Luke 13:32, 33). Thus He equated the third day with the day after tomorrow—the third day counted inclusively.

 

သောကြာနေ့တွင် ကားစပို့တင်ခံရခြင်း ဤသုံးရက်ပရောဖက်ပြုချက်ကို ယေရှုဖြည့်ဆည်းခဲ့သည့်နေ့သည် မည်သည့်နေ့ဖြစ်သည်နည်း။ အဖြေမှာ “အပတ်စဉ်ပထမနေ့” (မာကု ၁၆:၉၊ မဿဲ ၂၈:၁ တွင်လည်း ကြည့်ပါ) ဖြစ်သည်။ ထိုနေ့စွဲတွင် (လုကာ ၂၄:၁၊ ၁၃)၊ တပည့်နှစ်ဦးသည် ဧမောင်သို့လမ်းတွင် သူ့ကိုတွေ့ဆုံခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့၏သခင်ကားစပို့တင်ခံရခြင်းနှင့် ၎င်းတို့၏စိတ်ပျက်မှုအကြောင်းပြောရင်း၊ “ယနေ့သည် ဤအမှုများဖြစ်ပွားပြီးသောတတိယရက်ဖြစ်သည်” (လုကာ ၂၄:၂၁) ဟုဆိုသည်။ ယေရှုကိုယ်တိုင်က တကျိပ်နှစ်ပါးထံအခန်းထဲတွင်ပေါ်လာသောအခါ၊ “ဤသို့ဖြစ်ရန်လိုအပ်သည်မှာ ခရစ်တော်သည် ဆင်းရဲဒုက္ခခံရပြီး၊ တတိယရက်တွင် သေခြင်းမှထမြောက်ရမည်” (လုကာ ၂၄:၄၆) ဟုဆိုသည်။ ပေါလုကလည်း နောက်ပိုင်းတွင် “သူသည် ကျမ်းစာအတိုင်း တတိယရက်တွင် ထမြောက်ခဲ့သည်” (၁ ကောရိန္သု ၁၅:၄) ဟုဆိုသည်။ တနင်္ဂနွေသည် တတိယရက်ဖြစ်သည်မှာ ထင်ရှားသည်။

Crucifixion on Friday.—What day, we may inquire, was the day on which this three-day prophecy of Jesus was fulfilled? The answer is, “The first day of the week” (Mark 16:9; see on Matt. 28:1). Late “that same day” (Luke 24:1, 13), two disciples met Him on the road to Emmaus, and in talking of the crucifixion of their Master and their own deep disappointment, declared, “To day is the third day since these things were done” (Luke 24:21). Jesus Himself said, when He appeared to the Twelve in the upper room, “Thus it behoved Christ to suffer, and to rise from the dead the third day” (Luke 24:46). As Paul later said, “He rose again the third day according to the scriptures” (1 Cor. 15:4). Sunday, obviously, was the third day.

 

ထို့ကြောင့် တနင်္ဂနွေသည် တတိယရက် သို့မဟုတ် “နက်ဖြန်နောက်တစ်နေ့” ဖြစ်သည်ဆိုပါက၊ ကားစပို့တင်ခံရသောနေ့သည် မည်သည့်နေ့ဖြစ်သနည်း။ ထင်ရှားသည်မှာ ရှပ္ပတ်မတိုင်မီနေ့ဖြစ်သော သောကြာနေ့ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် လုကာ၏ဖော်ပြချက်နှင့် အတိအကျကိုက်ညီသည်။ ထိုဖော်ပြချက်တွင် အမျိုးသမီးများသည် ပြင်ဆင်ရေးနေ့တွင် ဆီနှင့်ဆေးဖက်ဝင်အရာများပြင်ဆင်ခြင်းကို မပြီးစီးဘဲထားခဲ့ပြီး၊ ရှပ္ပတ်နေ့သို့ရောက်လာသောအခါ ပညတ်တော်အတိုင်း အနားယူခဲ့ကြပြီး၊ အပတ်စဉ်ပထမနေ့တွင် ပြန်လာခဲ့သည် (လုကာ ၂၃:၅၄ မှ ၂၄:၁)။ ၎င်းတို့သည် ယေရှုသေဆုံးခြင်းကို ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင်ထားပြီး ဤရှပ္ပတ်ကို ပွဲတော်ရှပ္ပတ် သို့မဟုတ် အခမ်းအနားရှပ္ပတ်ဟု ယူဆသူများကဲ့သို့ ရက်ပေါင်းများစွာစောင့်ဆိုင်းမည်မဟုတ်ပါ။ ထို့ပြင် “ထူးခြားသောနေ့” ဟူသော စကားစုကို ထိုနှစ်တွင် ပွဲတော်ရှပ္ပတ်သည် အပတ်စဉ်ရှပ္ပတ်နှင့်တိုက်ဆိုင်နေသည်ဟု အချို့က ယူဆကြသည် (ယောဟန် ၁၉:၃၁ တွင်ကြည့်ပါ)။

What, then, was the day of the crucifixion, seeing that Sunday was the third day, or the “day after tomorrow”? Obviously, the preceding Friday, the day before the Sabbath. This is in exact accord with Luke’s statement that the women left the embalming unfinished on the day of preparation as the Sabbath drew on, and rested the Sabbath day according to the commandment before returning on the first day of the week (Luke 23:54 to Luke 24:1). They would not have waited several days, as is supposed by those who put Jesus’ death on Wednesday and make the Sabbath here mentioned merely a festival, or ceremonial, sabbath. Besides, the phrase “an high day” is taken by many to indicate that in that year the festival sabbath fell on the weekly Sabbath (see on John 19:31).

 

 

၇. ကားစပို့တင်ခံရသောနှစ်

VII. Year of the Crucifixion

 

ဆယ့်ခြောက်ကဏ္ဍတွင် ယေရှုသည် သောကြာနေ့တွင်သေဆုံးပြီး နောက်တနင်္ဂနွေတွင် ထမြောက်ခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ မဿဲ ၂၆ ရှိ ထပ်လောင်းမှတ်စုများ၊ မှတ်စု ၁ တွင်၊ ယေရှုသည် ပိလတ်ထံသို့ စွပ်စွဲခံရသော ဂျူးခေါင်းဆောင်များက နီစန်လဆယ့်လေးရက်နေ့ဟုခေါ်သောနေ့တွင် သေဆုံးခဲ့သည်ဟု အကြောင်းပြချက်များဖော်ပြထားသည်။ ဆွေးနွေးရန်ကျန်ရှိသောအကြောင်းအရာမှာ ကားစပို့တင်ခံရသောနှစ်ဖြစ်ပြီး၊ သမ္မာကျမ်းစာသစ်တွင် တီဘီရီးယပ်စ်၏ ဆယ့်ငါးနှစ်မြောက်နှစ်နှင့် ယေရှု၏ဓမ္မအမှုတော်ကာလမှလွဲ၍ အရိပ်အမြွက်မရှိပါ။ ခေတ်ပြိုင်သမ္မာကျမ်းမဟုတ်သောသမိုင်းတွင် လွတ်လပ်သောအထောက်အထားမရှိပါ။ အနီးစပ်ဆုံးရက်စွဲမှာ တာစီတပ်စ်၏ ရိုးရှင်းသောဖော်ပြချက်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် ခရစ်တော်သည် မုန်းတီးခံရသော ခရစ်ယာန်များ၏တည်ထောင်သူဖြစ်ပြီး၊ တီဘီရီးယပ်စ်လက်ထက်တွင် ပုန္တိပိလတ်မှ သေဒဏ်ပေးခံရသည်ဟု ဆိုသည် (အန်းနယ်လ် ၁၅:၄၄)။ အစောပိုင်းခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းသည် ယေရှုသည် နီစန်လဆယ့်လေးရက်နေ့တွင် ကားစပို့တင်ခံရသည်ဟု ယေဘုယျသဘောတူခဲ့သော်လည်း (အချို့က ဆယ့်ငါးရက်နေ့ဟုဆိုသည်)၊ ထိုဂျူးပြက္ခဒိန်ရက်စွဲကို တွက်ချက်ခြင်းကို မကြာမီဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ အစောဆုံးရေးသားချက်များမှစ၍ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ကျယ်ပြန့်သောသဘောထားကွဲလွဲမှုများရှိခဲ့သည်။ တစ်ခုသောအစဉ်အလာအရ၊ ရက်စွဲသည် ဂျမီနီများ၏ ကောင်စစ်ဝန်လက်ထက်တွင် မတ်လ ၂၅ ရက် (အေဒီ ၂၉) ဖြစ်သည်။ အခြားတစ်ခုက ကားစပို့တင်ခံရသောအမှောင်ကို ဖလီဂွန်အမည်ရှိ အယူမှားသမိုင်းဆရာတစ်ဦးက ဖော်ပြသော အိုအယ်လ် ၂၀၂.၄ (၂၀၂ ဒုတိယအိုလံပစ်နှစ်မြောက်နှစ်၊ အေဒီ ၃၂/၃၃) တွင်ဖြစ်ပွားသော နေကြတ်ခြင်းနှင့် ချိတ်ဆက်ထားသည်။ အချို့နေရာများတွင် အေဒီ ၃၁ သည် ကားစပို့တင်ခံရသောနှစ်ဖြစ်သည်ဟု အစဉ်အလာတစ်ခုလည်းရှိသည် (အိုဂျီဂျီ၊ ကိုးကားစာရင်း၊ စာမျက်နှာ ၂၆၅ တွင်ကြည့်ပါ)။

 

Section VI of this article has shown that Jesus died on Friday and rose on the following Sunday. In Additional Notes on Matt. 26, Note 1, reasons are set forth for holding that He died on the day that was called the 14th of Nisan by the Jewish leaders who accused Jesus to Pilate. The topic still to be discussed is the year of the crucifixion, to which the New Testament gives no clue except what can be derived from the statement about the 15th year of Tiberius and from the length of Jesus’ ministry. Contemporary non-Biblical history furnishes no independent evidence. The nearest approach to a date is the bare statement of Tacitus that Christus, founder of the hated Christians, was put to death in the reign of Tiberius by Pontius Pilate (Annals xv. 44). The early church generally agreed that Jesus was crucified on Nisan 14 (a few said the 15th), but soon lost track of computing that Jewish-calendar date. There was, from the earliest writings, a wide disagreement on the year. According to one tradition the date was March 25 in the consulship of the Gemini (a.d. 29); another identified the darkness of the cross with a solar eclipse mentioned by a pagan annalist, Phlegon, as occurring in Ol. 202.4 (the 4th year of the 202d Olympiad, a.d. 32/33); there was also a tradition in some quarters that a.d. 31 was the year of the crucifixion (see Ogg in the bibliography, p. 265).

 

အေဒီ ၂၉ ရက်စွဲသည် ယေရှု၏ဓမ္မအမှုတော်တစ်နှစ်သီအိုရီနှင့် ယေဘုယျဆက်စပ်နေပြီး၊ သောကြာနေ့ နီစန်လဆယ့်လေးရက်နေ့ဖြစ်နိုင်ခြင်းမရှိပါ။ ဆယ့်လေးရက်နေ့သည် စနေနေ့၊ တနင်္ဂနွေနေ့ သို့မဟုတ် ထို့ထက်ကျော်လွန်သွားမည်ဖြစ်သည်။ နေကြတ်ခြင်းသည် အမြဲလဆန်းတွင်ဖြစ်ပွားပြီး၊ ပသခါပွဲ (လပြည့်ပွဲ) တွင် ဖြစ်ပေါ်နိုင်ခြင်းမရှိသလို၊ ကြတ်ခြင်းသည် ထိုမျှကြာရှည်လည်း မဖြစ်နိုင်ပါ။ ခေတ်သစ်တွင် ကားစပို့တင်ခံရသောရက်စွဲကို ဖြစ်နိုင်ခြေအများဆုံး အေဒီ ၃၀ မှ ၃၃ အကြားတွင် သောကြာနေ့ နီစန်လဆယ့်လေးရက်နေ့ဖြစ်မည့်နှစ်ကို ခေတ်သစ်နက္ခတ္တဗေဒဇယားများဖြင့် နောက်ပြန်တွက်ချက်ခြင်းဖြင့် ဆုံးဖြတ်ရန် ကြိုးစားလာသည်။ ရက်စွဲသည် ပိလတ်၏ရာထူးသက်တမ်း (အေဒီ ၂၆–၃၆) အတွင်းနှင့် တီဘီရီးယပ်စ်၏ဆယ့်ငါးနှစ်မြောက်နှစ်ထက် အနည်းငယ်နောက်ကျပြီး၊ ပသခါသိုးသားကို သတ်ရသည့်နေ့သည် သောကြာနေ့ဖြစ်သည့် ဂျူးနှစ်တစ်နှစ်အတွင်း ကန့်သတ်ထားသည်။ ထို့ကြောင့် ပြဿနာသည် သောကြာနေ့ နီစန်လဆယ့်လေးရက်နေ့ကို ရှာဖွေရန်ဖြစ်လာသည်။ နီစန်လသည် လဆန်းတွင်စတင်သော လပြည့်လဖြစ်သည် (တစ်နှစ်တွင် မတ်လ သို့မဟုတ် ဧပြီလဖြစ်သည်) (တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၁၁၄-၁၁၆ တွင်ကြည့်ပါ)။ နက္ခတ္တဗေဒဆိုင်ရာအထောက်အထားများသည် မတူညီသောရက်စွဲများအတွက် အခိုင်အမာဆိုထားသောကြောင့်၊ ၎င်း၏တရားဝင်မှုကို ဤနေရာတွင် ဆွေးနွေးရမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် နည်းလမ်းများနှင့် ရလဒ်များ၏ကွဲပြားမှုသည် နက္ခတ္တဗေဒနှင့် ပြက္ခဒိန်တွက်ချက်မှုတစ်ခုတည်းကိုသာ အခြေခံ၍ ကောက်ချက်ချရာတွင် အလွန်သတိထားရမည်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့သောတွက်ချက်မှုသည် သတ်မှတ်ထားသော ကြတ်ခြင်းမှတ်တမ်းများ သို့မဟုတ် အခြားတိကျသောဒေတာများပေါ်တွင် ရက်စွဲများကို သတ်မှတ်နိုင်သည်။ သို့သော် လဆန်းတွက်ချက်မှုသည် လများ၏ဆက်နွယ်မှုကို လရဲ့အဆင့်များနှင့် ထင်ရှားစွာ မဖြစ်နိုင်သောဆက်နွယ်မှုတွင်ထားပါက ရက်စွဲတစ်ခုကို လုံးဝဖယ်ရှားနိုင်သည်။ ဖြစ်နိုင်သည်ဟု တွက်ချက်ထားသော လဆန်းရက်စွဲသည် ထို့ကြောင့်ပင် အမှန်တကယ်ရက်စွဲဖြစ်သည်ဟု သက်သေမပြပါ။ မသေချာမှုများမှာ အလွန်များပြီး ရှိလှသည် (ဤဆောင်းပါး၏ နောက်ဆက်တွဲ၊ စာမျက်နှာ ၂၅၅-၂၆၅ တွင်ကြည့်ပါ)။

The a.d. 29 date, generally connected with the theory of a one-year ministry, offers no possibility of a Friday Nisan 14; the 14th would fall on Saturday, Sunday, or beyond. A solar eclipse always occurring at new moon could not have occurred at a Passover (which was a full-moon feast), nor can an eclipse last so long. The modern tendency has been to attempt to settle the crucifixion date by computing the lunar date backward from modern astronomical tables for the most likely year between 30 and 33 that would allow a Friday 14th of Nisan. The date is limited to a time within Pilate’s term of office (a.d. 26–36) and somewhat after Tiberius’ 15th year, and to a Jewish year in which the day for slaying the Passover lamb fell on a Friday. Consequently the problem has come to be regarded as a search for a Friday 14th of the Jewish month Nisan, the lunar month beginning with the crescent moon (see Vol. II, pp. 114-116) of either March or April. Since astronomical evidence has been claimed for different dates, its validity must be discussed here, though the variation in methods and results indicates that extreme caution is to be observed in basing a conclusion on astronomical and calendrical calculation alone. Such computation can fix dates based on specific eclipse records or other exact data: but new-moon computation can merely exclude a date completely if it places a month in an obviously impossible relationship to the moon’s phases. A lunar date computed as possible is not thereby proved to be the actual date; there are too many uncertainties (see Appendix to this article, pp. 255-265).

 

သောကြာနေ့ကားစပို့တင်ခံရရန်ဖြစ်နိုင်သောနှစ်များ ခေတ်သစ်နည်းလမ်းများဖြင့် နက္ခတ္တဗေဒဆိုင်ရာ လဆန်းနှင့် လဆန်းမှပထမနေ့အထိ ကြားကာလကို ခန့်မှန်းတွက်ချက်ခြင်းဖြင့်၊ အေဒီ ၂၈ မှ ၃၃ အကြားတွင် သောကြာနေ့ ဆယ့်လေးရက်နေ့ဖြစ်နိုင်သည့် လဆန်းသုံးလရှိသည်ဟု ကောက်ချက်ချနိုင်သည်။

Possible Years for a Friday Crucifixion.—By modern methods of calculating the astronomical new moon and estimating the interval between that and the first day of the lunar month, it may be concluded that a Friday 14th could have occurred in three possible lunar months between a.d. 28 and 33:

 

က. အေဒီ ၃၀၊ မတ်လတွင် လဆန်းမှ တစ်ရက်နှင့် ၂၂ နာရီခန့်အကြာ စတင်သောလ (မတ်လ ၂၅ ခန့်)၊ လဆန်းသည် လမင်းဖြစ်ထွန်းမှုမှ ရေတွက်ပါက (ဆယ့်လေးရက်နေ့သည် သောကြာနေ့၊ ဧပြီလ ၇ ရက်ဖြစ်သည်)။

a. The month beginning one day and about 22 hours after the new moon of March, a.d. 30 (approximately March 25), if reckoned from the visibility of the crescent (the 14th being Friday, April 7).

 

ခ. အေဒီ ၃၁၊ ဧပြီလတွင် လဆန်းမှ သုံးရက်နှင့် ၄ နာရီခန့်အကြာ စတင်သောလ (ဧပြီလ ၁၄ ခန့်)၊ နက္ခတ္တဗေဒဆိုင်ရာ လဆန်းမှ အနည်းငယ်ပိုရှည်သော်လည်း ဖြစ်နိုင်သောကာလဖြင့် ရေတွက်ပါက (ဆယ့်လေးရက်နေ့သည် သောကြာနေ့၊ ဧပြီလ ၂၇ ရက်ဖြစ်သည်)။

b. The month beginning three days and about four hours after the new moon of April, a.d. 31 (approximately April 14), if reckoned by a somewhat longer but possible interval after the astronomical new moon (the 14th being Friday, April 27).

 

ဂ. အေဒီ ၃၃၊ မတ်လတွင် လဆန်းမှ တစ်ရက်နှင့် ၅ နာရီခန့်အကြာ စတင်သောလ (မတ်လ ၂၁ ခန့်၊ ဆယ့်လေးရက်နေ့သည် ဧပြီလ ၃ ရက်ဖြစ်သည်)၊ ဤအလွန်စောသောရက်စွဲသည် အာဒါလဒုတိယလမဟုတ်ဘဲ နီစန်လအဖြစ် စတင်နိုင်ခဲ့ပါက။

c. The month beginning one day and about five hours after the new moon of March, a.d. 33 (approximately March 21, with the 14th on April 3), if this unusually early date could introduce Nisan, rather than Adar II.

 

ဤကာလအတွင်း အခြားနှစ်များတွင် သောကြာနေ့ပသခါရက်ဖြစ်နိုင်ခြင်းမရှိပါ။

No other years in this period offer a possible Friday Passover day.

 

အေဒီ ၃၃ သည် လက်မခံနိုင်သောရက်စွဲဖြစ်သည် အတိတ်ကာလတွင် ကားစပို့တင်ခံရသောရက်စွဲအဖြစ် အေဒီ ၃၃ ကို ရှည်လျားစွာလက်ခံထားခဲ့သည် (ရော်ဂျာဘေကွန်မှ ၁၃ ရာစုတွင် ဖော်ပြခဲ့သည်)။ ၎င်းကို အက်စ်ရှာ-လွိုက်မှ ကျမ်းစာအနားသတ်များတွင် ဖော်ပြထားသည်။ သို့သော် ယနေ့တွင် ဤရက်စွဲကို ရှားရှားပါးပါးသာ ထောက်ခံသည်။ ၎င်းသည် ခရစ်ယာန်ပြီးနောက် ရာစုနှစ်အနည်းငယ်အကြာ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသော ဂျူးပြက္ခဒိန်ပုံစံကို အတိအကျအတိုင်း ပထမရာစုအေဒီတွင် တွက်ချက်ခဲ့သည်ဟု ယူဆချက်အပေါ် အခြေခံထားသည်။ ဤနောက်ပိုင်းဂျူးပြက္ခဒိန်သည် ပသခါပွဲကို မတ်လ ၁၅ ရက်အထိ စောစွာ ရောက်ရှိခွင့်ပြုသည်။ အေဒီ ၃၃ တွင် ဖြစ်နိုင်သော သောကြာနေ့ ဆယ့်လေးရက်နေ့သည် နီစန်လကို မတ်လ ၂၁ ရက်တွင် စတင်ရန်လိုအပ်သည်။ ၎င်းသည် ထိုကာလတွင် ဘေဘီလုံးပြည်စက်ဝိုင်း၏ အစောဆုံး နီစန်လပထမရက်ထက် လေးရက်စောသည် (စာမျက်နှာ ၂၃၆ တွင်ကြည့်ပါ)၊ ထို့ပြင် အီလီဖန်တင်းစာရွက်များ (ဘီစီ ပဉ္စမရာစု) မှ ဖော်ပြချက်အရ ဂျူးဓလေ့ဟောင်းများအတွက် ပိုစောသည်။ ထို့ကြောင့် အေဒီ ၃၃ တွင် မတ်လ ၂၁ ရက်တွင် စတင်သောလသည် အာဒါလဒုတိယလဖြစ်ရန် မျှော်လင့်ရသည်။ အကယ်၍ ထိုလသည် နီစန်လဖြစ်ခဲ့ပါက၊ နှစ်ခုအနက်တစ်ခုမှန်သည်။ ဂျူးစက်ဝိုင်းတစ်ခုလုံးသည် ဘေဘီလုံးထက် ပိုစောနေသည် သို့မဟုတ် ထိုနီစန်လသည် ပုံမှန်စက်ဝိုင်းနှင့် မကိုက်ညီသော ထူးခြားစွာစောသောလဖြစ်သည်။ ထိုသို့သော ထူးခြားသောစက်ဝိုင်းသည် နီစန်လကို မတ်လတွင် အများစုစတင်မည်ဖြစ်ပြီး၊ အချို့နှစ်များတွင် မျှော်လင့်ထားသော ကန့်သတ်ချက်ထက် လေးရက်စောရုံမျှမက၊ ထို့ထက်ပိုစောနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ထိုစက်ဝိုင်းသည် နီစန်လပွဲများတွင် ပါဝင်သော ဆွဲပင်လယ်ပြင်ပူဇော်ပွဲ (စာမျက်နှာ ၂၃၆ တွင်ကြည့်ပါ) နင်္ဂါရပ်နှင့် မကိုက်ညီပါ။ အကယ်၍ အေဒီ ၃၃ ၏ နီစန်လသည် ပုံမှန်မဟုတ်သောလဖြစ်ပြီး ပုံမှန်စက်ဝိုင်းထက် ပိုစောပါက၊ ခိုင်မာသောမှတ်တမ်းအထောက်အထားမရှိပါက ဤရက်စွဲသည် ကားစပို့တင်ခံရသောရက်စွဲအဖြစ် ယူဆချက်သာဖြစ်သည်။ ထိုသို့သောယူဆချက်ကို ထောက်ခံရန် အထောက်အထားမရှိသောကြောင့်၊ အေဒီ ၃၃ ကို လေးနက်စွာထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် အထောက်အထားများသည် အလွန်အားနည်းသည်။ ထို့ကြောင့် ရွေးချယ်မှုသည် အေဒီ ၃၀ သို့မဟုတ် ၃၁ သို့သာ ကျဆင်းသွားသည်။

A.D. 33 an Untenable Date.—In the past the long-accepted date of the crucifixion was a.d. 33 (set forth as early as the 13th century by Roger Bacon). This has appeared in the Ussher-Lloyd marginal dates in many KJV Bibles. However, this date is seldom advocated today. It was originally based on the assumption that the Jewish calendar of the 1st century a.d. was computed exactly the same as the revised form of that calendar that was introduced several centuries after Christ and has come down through the Middle Ages to modern times. This later Jewish calendar allows the Passover to come much earlier (at times as early as March 15). The possible Friday 14th in a.d. 33 would require Nisan to begin March 21, four days ahead of the earliest Nisan 1 of the Babylonian cycle in that period (see p. 236), and earlier than Elephantine papyri (5th century b.c.) would indicate for older Jewish practice. Hence the month beginning on March 21, a.d. 33, would be expected to be an Adar II.If that month was Nisan, one of two alternatives is true: either the whole Jewish cycle was then running earlier than the Babylonian, or that was an exceptionally early Nisan, out of line with the usual cycle. Such an unusual cycle would begin Nisan in March most of the time, and in some years not merely four days ahead of the expected limit, but much earlier than that; therefore such a cycle would be out of harmony with the offering of the wave sheaf (see p. 236), which was part of the Nisan festivals as long as the Temple stood. If the Nisan of a.d. 33 was an irregular month, earlier than normal for the fixed cycle, then in the absence of positive documentary evidence this date for the crucifixion becomes a mere conjecture. Since there is no evidence to support either premise, a.d. 33 should not be considered unless it offers the only possible Friday 14th in the whole period, and such is not the case. The lunar month beginning in March, a.d. 33, should, from all the evidence, be an Adar II. In that case Nisan came a month later, in which the 14th was not on Friday. Thus the evidence is so strong against a.d. 33 as to rule it out of serious consideration. This reduces the choice to a.d. 30 or 31.

 

၃၀ နှင့် ၃၁ အကြား ရွေးချယ်မှု—ဤရာစုနှစ်တွင် အေဒီ ၃၀ သည် ရေပန်းအစံရဆုံး ရွေးချယ်မှုဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှုတော် ကာလကို နှစ်နှစ် သို့မဟုတ် သုံးနှစ်ဟု တွက်ချက်သူအချို့က ဤနှစ်ကို လက်ခံခဲ့သော်လည်း၊ ၃ နှစ်ခွဲ ကာလသည် တိဘေရိယပ်၏ ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်ကို ပူးတွဲအုပ်ချုပ်မှု တွက်ချက်ပုံဖြင့် မသုံးဘဲ အေဒီ ၃၀ တွင် အဆုံးသတ်ရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။ ထို့ကြောင့် ဤနှစ်ကို ထောက်ခံသူများသည် မကြာသေးမီက တစ်နှစ် သို့မဟုတ် အနည်းငယ်ထက် ပိုသော ကာလကို ထောက်ခံလာကြသည်။ အခြေခံအားဖြင့် သောကြာနေ့၊ ဧပြီလ ၇ ရက်ကို နိစံ် ၁၄ ရက်အဖြစ် လမင်းတွက်ချက်မှုကို အသုံးပြုထားသည်။ ထို့ပြင်၊ ဤနှစ်သည် ဘီစီ ၄ ရာစုနှစ်တွင် ဖော်ထုတ်ခဲ့သော ဘေဘီလုံး ၁၉ နှစ်စက်ဝန်းနှင့် ကိုက်ညီပြီး၊ ၃၃ မကိုက်ညီကြောင်း အချို့နေရာများတွင် အေဒီ ၃၀ ကို ထောက်ခံရန် အဆုံးအဖြတ်ပေးသော သက်သေအဖြစ် ယူဆထားသည်။

Choice Between 30 and 31.—The most popular choice, in this century, has been a.d. 30. Though some who reckon two or even three years as the duration of Christ’s ministry have held this date, a 3 1/2-year duration cannot be reckoned as ending in a.d. 30 without supposing a coregency reckoning for the 15th year of Tiberius. Therefore the more recent exponents of this date have tended to advocate a duration of one year or little more. The basis has generally been the lunar computation of Friday, April 7, as the 14th of Nisan. Further, the fact that this date harmonizes with the Babylonian 19-year cycle (as developed in the 4th century b.c.), whereas 33 does not, has been taken in some quarters as decisive evidence in favor of 30.

 

ခေတ်သစ် သစ္စာချက်ပညာရှင်တစ်ဦးက ဤမသေချာမှုကို ထောက်ပြပြီး၊ ထိုနှစ်ကို ယုံကြည်စိတ်ချစွာ ထောက်ခံသူကို ကိုးကားကာ ဤသို့ဆိုသည်— “အေ.တီ. အိုလံစတက်က ယေရှု၏ လက်ဝါးကပ်တိုင်တင်ခံရသည့်နေ့ကို သောကြာနေ့၊ ဧပြီလ ၇ ရက်၊ အေဒီ ၃၀ ဟု ဖော်ထုတ်ခဲ့သည်—အကယ်၍ ယေရုဆလင်မြို့ရှိ ဂျူးများသည် ပသခါပွဲကို တွက်ချက်ရာတွင် ဘေဘီလုံးပြက္ခဒိန်ကို လိုက်နာခဲ့လျှင် ဖြစ်နိုင်သည်” (ရှာမန် အီး. ဂျွန်ဆင်၊ မဿဲ ၂၆:၁၇ အပေါ် အနက်ဖွင့်မှတ်ချက်၊ အင်တာပရက်တာ၏ သမ္မာကျမ်းစာ၊ စာလုံးစောင်းဖြင့် ဖော်ပြထားသည်)။ သို့သော် အေဒီ ၃၀ သည် ယူဆချက်နှစ်ခုပေါ်တွင် မူတည်သည်— (၁) ထိုနှစ်တွင် နိစံ်သည် ဧပြီလမဟုတ်ဘဲ မတ်လတွင် စတင်သော လမင်းလဖြစ်သည်၊ (၂) ထိုလသည် မတ်လ ၂၄ ရက် ညနေတွင် လမင်းသစ်ကို တွေ့မြင်ခြင်းဖြင့် စတင်သည်။ ဤယူဆချက်နှစ်ခုစလုံးကို သက်သေပြရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။

A modern New Testament scholar points out this uncertainty, citing the most confident modern exponent of that date: “A. T. Olmstead identified the day of Jesus’ crucifixion as Friday, April 7, a.d. 30—probably correctly if the Jerusalem Jews followed the Babylonian calendar in reckoning Passover” (Sherman E. Johnson, exegetical comment on Matt. 26:17 in The Interpreter’s Bible; italics supplied). However, the year 30 rests on two assumptions: (1) that Nisan in that year was the lunar month beginning in March, not in April; and (2) that the month began with the observation of the crescent on the evening of March 24. Neither of these assumptions can be proved.

 

အေဒီ ၃၀ နှစ်ပေါ်တွင် မူတည်သည့် အခြေခံယူဆချက်နှစ်ခုကို ပညာရှင်အားလုံးက လက်ခံထားခြင်း မရှိပေ။ အချို့ပညာရှင်များသည် ကွဲပြားသော်လည်း တူညီစွာ တရားဝင်သော အကြောင်းအချက်များကို အသုံးပြုပြီး၊ သူတို့အတွက် တူညီစွာ သို့မဟုတ် ပိုမိုကျိုးကြောင်းဆီလျှော်သော သက်သေများကို စုစည်းကာ အေဒီ ၃၀ ထက် အေဒီ ၃၁ သည် ပိုမိုဖြစ်နိုင်သည့ နှစ်ဟု ကောက်ချက်ချသည်။ ၁ ရာစုနှစ်အစောပိုင်းတွင် ဂျူးများ၏ ပြက္ခဒိန်တွက်ချက်နည်းကို မသိရှိသည့် မူရင်းမှတ်တမ်းမရှိခြင်းကြောင့်၊ အေဒီ ၃၀ တွင် ဂျူးနိစံ်သည် မတ်လတွင် စတင်သော လမင်းလဖြစ်သည်ဟု ယူဆရန် မလုံခြုံပေ။ အေဒီ ၃၀ တွင် ဂျူးပြက္ခဒိန်သည် မတ်လမင်းဖြင့် နိစံ်ကို စတင်သည့် ဘေဘီလုံးစက်ဝန်းကို လိုက်နာခြင်းမရှိဘဲ၊ ဧပြီလတွင် နိစံ်ကို စတင်ဖြစ်နိုင်သည့် တူညီသော သို့မဟုတ် ပိုမိုဖြစ်နိုင်သည့ အချက်ကို ဖော်ပြထားသည် (အင်္ဂါဇာတီ၊ စာမျက်နှာ ၂၅၈ ကို ကြည့်ပါ)။ ဤဧပြီလ နိစံ်တွင် သောကြာနေ့ပသခါပွဲ မရှိခဲ့ပေ။ ထို့ပြင် အေဒီ ၃၁ သည် နိစံ်ကို လမင်းသစ်မှ အနည်းဆုံးကာလထက် တစ်ရက် သို့မဟုတ် နှစ်ရက်နောက်ကျ၍ စတင်ခဲ့လျှင် နက္ခတ္တဗေဒအရ ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ထောက်ပြထားသည်။ ထို့အတူ ခရစ်တော်နှင့် တပည့်တော်များက ကြာသပတေးနေ့ညတွင် ပသခါညစာကို ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ ယေရှုကို ပိလတ်ထံ ခေါ်ဆောင်သွားသော ဂျူးခေါင်းဆောင်များက သောကြာနေ့ညတွင် ကျင်းပခဲ့သည့် ကွဲပြားမှုသည် စင်နော့ပ်တစ်ဧဝံဂေလိများနှင့် ယောဟန်ဧဝံဂေလိတို့၏ မှတ်တမ်းများအကြား ကွဲလွဲမှုဟု ဝေဖန်သူများက ယူဆသည့် အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် တစ်ရက်နောက်ကျမှု ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ဖွယ်ရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားသည် (မဿဲ ၂၆ အပေါ် ထပ်လောင်းမှတ်စုများ၊ မှတ်စု ၁ ကို ကြည့်ပါ၊ အေဒီ ၃၀ နှင့် ၃၁ အတွက် နက္ခတ္တဗေဒ နှင့် ပြက္ခဒိန်ဆိုင်ရာ အငြင်းအခုံများအတွက် အင်္ဂါဇာတီ၊ စာမျက်နှာ ၂၅၅-၂၅၈ ကို ကြည့်ပါ)။

 

Not all scholars accept the two basic assumptions on which the date a.d. 30 depends. Some of them, employing different but equally valid premises and marshaling evidence that seems to them equally, if not more, reasonable, reach the conclusion that a.d. 31, rather than a.d. 30, is the more probable year. In the absence of actual documentary evidence as to the Jewish method of computing the calendar in the early 1st century, it seems unsafe to assume that the Jewish Nisan in a.d. 30 was necessarily the lunar month beginning in March. It is pointed out (see Appendix, p. 258) that in a.d. 30 the Jewish calendar in all probability did not follow the Babylonian cycle, which would begin Nisan with the March moon, but that there is equal if not greater probability that the Jews began that Nisan in April. This April Nisan would not have had a Friday Passover. It is further pointed out that a.d. 31 is astronomically possible if Nisan in that year began after more than the minimum interval from the astronomical new moon—a day or two later than some have calculated. Likewise it is noted that an intentional delay of one day for partisan reasons may be implied in the difference between the Thursday night observance of the Passover supper by Christ and His disciples and the Friday evening observance by the Jewish leaders who took Jesus before Pilate—a difference ascribed by critics to a discrepancy between the accounts of the Synoptic Gospels and John (see Additional Notes on Matt. 26, Note 1; for a discussion of the astronomical and calendrical arguments for 30 and 31 see Appendix, pp. 255-258).

 

အေဒီ ၃၁ ကို ထောက်ခံသော သက်သေများကို တင်ပြသူများသည် လက်ရှိဗဟုသုတအခြေအနေတွင် ထိုနှစ်ကို နက္ခတ္တဗေဒနှင့် ပြက္ခဒိန်ဆိုင်ရာ သက်သေဖြင့် အတည်မပြုနိုင်ကြောင်း ပွင့်လင်းစွာ ဝန်ခံသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် အေဒီ ၃၀ အတွက်လည်း တူညီစွာ မသေချာမှုရှိကြောင်း ဖော်ပြပြီး၊ နှစ်ခုစလုံးအတွက် အာဏာသုံးဖော်ပြမှုမှ ရှောင်ကြဉ်ရန် အကြံပြုသည်။ အေဒီ ၃၁ သို့မဟုတ် အခြားနှစ်တစ်နှစ်သည် အချို့သော အခြေအနေများကို ယူဆပါက နက္ခတ္တဗေဒအရ ဖြစ်နိုင်သည် သို့မဟုတ် ဖြစ်နိုင်ချေရှိသည်ဟု ကောက်ချက်ချနိုင်သည်။ သို့သော် ယခုအခါ မသိရှိရသော အခြေအနေများကို အတည်ပြုသည့် မူရင်းအချက်အလက်များ မရှိသဖြင့်၊ ပြက္ခဒိန်တွက်ချက်မှုသည် ပိုမိုဖြစ်နိုင်ချေရှိသော နှစ်ကို ဆုံးဖြတ်ရာတွင် အခြားအကြောင်းအမျိုးမျိုးကို လိုက်နာရမည်။ အေဒီ ၃၁ ၏ ထောက်ခံသူများသည် ယေရှု၏ ဗတ္တိဇံမှ ၃ နှစ်ခွဲအကြာ အေဒီ ၂၇ နှစ်နှောင်းပိုင်းမှ စတင်သည့် ဓမ္မအမှုတော်ကို တွက်ချက်ပြီး၊ ဒံယေလ၏ “ရက်သတ္တပတ်၏အလယ်” ပရောဖက်ပြုချက် (ဒံယေလ ၉:၂၇) ၏ ပြည့်စုံမှုကိုလည်း ထည့်သွင်းစဉ်းစားသည်။

Those who present evidence that may point to a.d. 31 frankly admit that, in the present state of knowledge, the case for that year cannot be established by astronomical and calendrical proof. But they consider it proper to call attention to facts that indicate an equal lack of certainty for a.d. 30, and the advisability of refraining from any dogmatic assertion in behalf of either year. The conclusion may be reached that 31, or some other year, can be considered astronomically possible or probable if certain conditions are assumed. But in the absence of source data establishing the now unknown conditions, calendar computation must be subordinated to other factors in making a decision as to the more probable year. The advocates of 31 have generally reckoned a 3 1/2-year ministry from late a.d. 27, and have taken also into account the fulfillment of Daniel’s prophecy of “the midst of the week” (Dan. 9:27).

 

ပြက္ခဒိန်အချက်အလက်များမှသာ ကောက်ချက်ချရန် မဖြစ်နိုင်ခြင်း—လက်ရှိအချိန်တွင် ၁ ရာစုနှစ်ရှိ ဂျူးများ၏ လမင်းပြက္ခဒိန်စနစ်ကို ကျွန်ုပ်တို့ မသေချာနိုင်ပေ။ ထို့ကြောင့် “ဤသည်မှာ လမင်းနက္ခတ္တဗေဒအရ လက်ဝါးကပ်တိုင်တင်ခံရသည့်နှစ်ဖြစ်သည်” ဟု သေချာစွာ မပြောနိုင်ပေ။ ဘေဘီလုံးမှတ်တမ်းများ၊ ဂျူးစာရွက်များ၊ နောက်ပိုင်းဂျူးရိုးရာများမှ ရရှိသော အထွေထွေမူများကို အသုံးပြုပြီး၊ လက်ဝါးကပ်တိုင်တင်ခံရသည့်ကာလအတွင်း သောကြာနေ့ နိစံ် ၁၄ ရက်ကို လမင်းအချက်အလက်များမှ တွက်ချက်နိုင်သည့် အကြိမ်သုံးကြိမ်သာ ရှိသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ ၎င်းတို့အနက် အေဒီ ၃၃ သည် မဖြစ်နိုင်ပုံရသဖြင့်၊ ရွေးချယ်စရာများမှာ အေဒီ ၃၀ သို့မဟုတ် ၃၁ ဖြစ်သည်။ အေဒီ ၃၁ ကို ထောက်ခံရန်အတွက် ယေရှု၏ ဗတ္တိဇံမှ ၃ နှစ်ခွဲအကြာ “အနှစ် ၇၀ မြောက်ရက်သတ္တပတ်၏ အလယ်” (စာမျက်နှာ ၂၄၇ ကို ကြည့်ပါ) ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားနိုင်သည်။ သို့သော် လမင်းပြက္ခဒိန်သက်သေအရ၊ တစ်စနစ်ဖြင့် အေဒီ ၃၁ (“ရက်သတ္တပတ်” ၏ သင်္ချာအရ အတိအကျအလယ်) သို့ ရောက်ရှိသူများနှင့် အခြားနည်းဖြင့် အေဒီ ၃၀ (အချို့က “ရက်သတ္တပတ်” ၏ အနီးစပ်ဆုံးအလယ်ဟု လက်ခံသည်) သို့ ရောက်ရှိသူများအတွက် နယ်ပယ်သည် ဖွင့်လှစ်ထားဆဲဖြစ်သည်။ လမင်းတွက်ချက်မှုထက် အခြားအကြောင်းအမျိုးမျိုးက ရွေးချယ်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရမည်။

Conclusion Impossible From Calendar Data Alone.—The fact remains that at the present time we cannot be sure of the lunar-calendar system of the Jews in the 1st century. Therefore we cannot say with certainty, “This, according to lunar astronomy, was the year of the crucifixion.” With our knowledge of general principles derived from Babylonian records, from earlier Jewish papyri, and from later Jewish tradition, we can say that only three times during the period allowable for the crucifixion can a possible Friday 14th of Nisan be computed from lunar data. Since one of these, a.d. 33, seems untenable, the alternatives are a.d. 30 or 31. We may add, in favor of 31, the consideration of the “midst” of the 70th week (see p. 247), 3 1/2 years after the baptism of Jesus. But so far as the lunar-calendar evidence goes, the field remains open for those who by one system arrive at a.d. 31 (in the mathematically exact “midst” of the “week”), and those who by another method arrive at a.d. 30 (which some accept as the approximate midst of the week). Other considerations than lunar calculation must decide the choice.

 

ဤမှတ်ချက်တွင် လက်ခံထားသော ရက်စွဲ—ခရစ်တော်၏ သေဆုံးမှုနှင့်ဆက်စပ်သော ပသခါပွဲရက်စွဲဆိုင်ရာ မေးခွန်းတစ်ခုလုံးသည် ရှုပ်ထွေးလှသဖြင့်၊ မည်သည့်အမြင်မျှ နက္ခတ္တဗေဒသို့မဟုတ် ပြက္ခဒိန်ဆိုင်ရာ အချက်အလက်များမှ ပြည့်စုံသော သက်သေဖြင့် ဖော်ပြခံရခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ သို့သော် တစ်ဦးတစ်ယောက်သည် တင်ပြထားသော သက်သေများမှ အကျိုးဆီလျှော်ဆုံး အခြေခံကို ရွေးချယ်ရန် အခွင့်ရှိသည်။ ဤဆောင်းပါးသည် အေဒီ ၃၁ ကို ညွှန်ပြသည့် သမ္မာကျမ်းနှင့် သမ္မာကျမ်းမဟုတ်သော သက်သေများကို တင်ပြထားသော်လည်း၊ လမင်းသက်သေ၏ မသေချာမှုကြောင့် သမ္မာကျမ်းစာသာဓက၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုနှင့် သမိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကို အားကိုးရန် လိုအပ်သည်။ ဤမှတ်ချက်သည် ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှုတော်တစ်ခုလုံးအတွက် သက်သေများအရ အေဒီ ၃၁ ကို ဖော်ပြထားသည်။ ယေရှု၏ ဗတ္တိဇံခံယူမှု၏ အစောဆုံးဖြစ်နိုင်သည့်ရက်စွဲမှာ တိဘေရိယပ်၏ ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်တွင်၊ အေဒီ ၂၇ ၏ ဆောင်းဦးရာသီဖြစ်သည် (စာမျက်နှာ ၂၄၇ ကို ကြည့်ပါ)။ ဤမှတ်ချက်သည် ယေရှု၏ ဗတ္တိဇံမှ ၃ နှစ်ခွဲအကြာ ဓမ္မအမှုတော်ကို ပေးသည့် ဧဝံဂေလိများ၏ သဟဇာတဖြစ်မှုကို အသုံးပြုထားသဖြင့်၊ အေဒီ ၂၇ ဆောင်းဦးမှ ၃ နှစ်ခွဲအကြာ လက်ဝါးကပ်တိုင်တင်ခံရမှုအတွက် အေဒီ ၃၁ ကို သဘာဝအတိုင်း ရွေးချယ်သည်။ ၎င်းသည် ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်နှင့် ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှုတော်ကာလ နှစ်ခုစလုံးနှင့် ကိုက်ညီသည့် အစောဆုံးရက်စွဲဖြစ်ပြီး၊ အနှစ် ၇၀ မြောက်ရက်သတ္တပတ်၏ အလယ်နှင့် လမင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းအမျိုးမျိုးနှင့် ကိုက်ညီသည့် နောက်ဆုံးနှစ်ဖြစ်သည်။ အေဒီ ၃၀ သို့မဟုတ် ၃၁ အတွက် လုံလောက်သော သက်သေမရှိခြင်းကြောင့်၊ အေဒီ ၃၁ ကို ရွေးချယ်ခြင်းသည် လက်ရှိတွင် အများစုလက်ခံမှု မရရှိသော်လည်း အပြစ်တင်စရာ မရှိပေ။

Date Adopted in This Commentary.—The whole question of the Passover date in connection with the death of Christ is so complex that, as has been stated, no one view has ever been set forth with complete proof from unequivocal astronomical or calendrical data. However, one has a right to seek, from the evidence offered, what seems the most reasonable basis for a choice. This article has presented Biblical and non-Biblical evidences that may be taken as pointing to a.d. 31, but the uncertainty of the lunar evidence necessitates reliance on the interpretation of the Biblical text and the historical factors. This commentary has set forth the date a.d. 31 in terms of the evidence for Christ’s ministry as a whole. It has been shown that the earliest possible date of Jesus’ baptism at the age of about 30, in the 15th year of Tiberius, is the autumn of a.d. 27 (see p. 247). Since this commentary employs a harmony of the Gospels that gives Jesus a ministry of 3 1/2 years, following His baptism, it naturally selects the year 31 for the crucifixion, which is 3 1/2 years after the autumn of a.d. 27. That is the earliest date compatible with both the 15th year and the duration of Christ’s ministry, and it is the latest year compatible with both the midst of the 70th week and the lunar factors. In the face of the absence of adequate proof for either 30 or 31, no one can find fault with the selection of 31, even though it does not at present command majority acceptance.

 

ခုနစ်။ နိဂုံးချုပ် ဤဆောင်းပါးတွင် တင်ပြထားသော အချက်အလက်များမှ အောက်ပါအတိုင်း နိဂုံးချုပ်နိုင်သည်—သက်သေများသည် ဧဝံဂေလိများနှင့် ဘယ်နေရာတွင်မျှ ဆန့်ကျင်မှုမရှိပါ။ ထို့အပြင်၊ သက်သေများသည် ဧဝံဂေလိများနှင့် အကျိုးဆီဆံ့သော ဖြစ်နိုင်ခြေအတွင်း သဟဇာတဖြစ်နိုင်သည်။ လုံလောက်သော တိကျသော အချက်အလက်မရှိခြင်းသည် ဧဝံဂေလိများကို သံသယမဖြစ်စေပါ၊ ၎င်းတို့တွင် သမိုင်းဆိုင်ရာ တိကျမှု၏ သက်သေများစွာပါရှိပြီး ၎င်းတို့၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို ယုံကြည်မှုပေးသည်။ ခရစ်တော်၏ မွေးဖွားမှုရက်စွဲသည် ခရစ်နှစ်မတိုင်မီ ၄ ၏ အစပိုင်းတွင်၊ ဖြစ်နိုင်ချေအနည်းငယ်စောပြီး ရှိသည်ဟု သိရှိထားသည်။ သူ၏ နှစ်သက်ခြင်းခံယူမှုသည်၊ အလားအလာအကောင်းဆုံး တွက်ချက်နည်းအရ၊ ၂၇/၂၈ တွင်ဖြစ်သည်။ ယာယီသေဆုံးမှုသည်၊ နက္ခတ္တဗေဒအရ ခရစ်နှစ် ၃၀ နှင့် ၃၁ အကြား မဆုံးဖြတ်နိုင်သော်လည်း၊ ၇၀ ပတ်မြောက်နှစ်၏ အတိအကျဆုံး အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုအရ (စာမျက်နှာ ၂၄၈ ကိုကြည့်ပါ)၊ ခရစ်နှစ် ၃၁ တွင် ဖြစ်သည်။

VII. Conclusion

This much can be concluded from the data presented in this article—the evidence nowhere contradicts the Gospel narratives. Further, the evidence can be harmonized with the Gospels within reasonable possibility. The lack of sufficient exact data does not in any way throw doubt on the Gospels, which contain so many evidences of historical accuracy as to give us confidence in their trustworthiness. The date for the birth of Christ is known to be as early as somewhere near the beginning of 4 b.c., perhaps a few months earlier. His baptism was, according to the most likely method of reckoning, in 27/28; the crucifixion, while undetermined astronomically as between a.d. 30 and 31, is, by the most exact interpretation of the 70th week (see p. 248), placed in a.d. 31.

 

 

ဖြည့်စွမ်းချက် ယာယီသေဆုံးမှု၏ ရက်စွဲကို နက္ခတ္တဗေဒဇယားများဖြင့် လဆန်းသို့မဟုတ် လပြည့်ရက်ကို တွက်ချက်ခြင်းဖြင့် အလွယ်တကူ ဆုံးဖြတ်နိုင်သည်ဟု လူများစွာက ယူဆထားသည်။ ဤဖြည့်စွမ်းချက်သည် ထိုတွက်ချက်မှု၏ ရှုပ်ထွေးမှုနှင့် မရေရာမှုကို ပြသရန် ထည့်သွင်းထားသည်။ ၎င်းသည် အောက်ပါအချက်နှစ်ချက်ကို ဆွေးနွေးရန် လိုအပ်သည်။

appendix

Many have thought that the date of the crucifixion can be determined very easily by computing the date of a new moon or a full moon by means of astronomical tables. This appendix is inserted to show the complexity and uncertainty of such computation. This calls for a discussion of two points:

 

၁. ခရစ်နှစ် ၃၀ သို့မဟုတ် ၃၁ တွင် သောကြာနေ့ နိသံလ ၁၄ ရက်နေ့၏ ဖြစ်နိုင်ခြေ သို့မဟုတ် အလားအလာကို သက်သေပြရန် ကြိုးစားမှုများတွင် ပါဝင်သော နည်းလမ်းများနှင့် အကြောင်းအမျိုးမျိုး။

1. The methods and factors involved in the attempts made to prove the possibility or probability of a Friday Nisan 14 in either a.d. 30 or a.d. 31.

 

၂. ထိုနည်းလမ်းများ၏ ကန့်သတ်ချက်များ၊ ဆိုလိုသည်မှာ၊ ထိုအချိန်က ဂျူးပြက္ခဒိန်ကို အလင်းပေးသော မူရင်းစာရွက်စာတမ်းများ မရှိခြင်းကြောင့် ခရစ်တော်အချိန်တွင် တိကျသောရက်စွဲကို သတ်မှတ်ရန် ခေတ်သစ်လမင်းတွက်ချက်မှုအပေါ် မှီခိုရန် မဖြစ်နိုင်ခြင်း။

2. The limitations of these methods, that is, the impossibility of depending on modern lunar computation to establish any precise date in the time of Christ in the absence of source documents throwing light on the Jewish calendar at that time.

 

သစ်ထူးကျမ်းစာအချိန်များတွင် ပသခါပွဲရက်စွဲကို ရှာဖွေရန် လမင်းဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို အသုံးချခြင်းသည် ပြောင်းလဲနိုင်သော အကြောင်းအမျိုးမျိုးနှစ်ခုပါဝင်သည်။ နိသံလလအဖြစ် သတ်မှတ်ရန် မတ်လဆန်းနှင့် ဧပြီလဆန်းအကြား ရွေးချယ်ရမည်။ ထို့နောက် ခေတ်သစ်လမင်းဇယားများမှ နောက်ပြန်တွက်ချက်ရန် နက္ခတ္တဗေဒဆိုင်ရာ လဆန်း (လမင်းနှင့်နေ၏တွဲဖက်မှု) ကို အနည်းငယ်သော်လည်းတစ်ခါတစ်ရံ သိသာထင်ရှားသော အမှားအယွင်းဖြစ်နိုင်ချေဖြင့် တွက်ချက်ရမည်။ နောက်ဆုံးတွင်၊ လဆန်းမှ မြင်ရသော လခြမ်းကို တွက်ချက်ရန်၊ နက္ခတ္တဗေဒဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် ပြက္ခဒိန်ဆိုင်ရာ သီအိုရီအရ၊ လဆန်းတစ်ရက်နေ့စတင်ရန် ဖြစ်နိုင်ချေအများဆုံး နေဝင်ချိန်ကို ရောက်ရှိရန် လိုအပ်သည်။ ထိုအချိန်က အမှန်တကယ် အလေ့အကျင့်များအကြောင်း တိကျသော အသိပညာမရှိခြင်းသည် မမှန်ကန်သော လသို့မဟုတ် မမှန်ကန်သော ရက်ကို ရွေးချယ်စေနိုင်သည်ကို သတိရရမည်။ ထို့ကြောင့် မည်သည့်ရလဒ်မျှ ဖြစ်နိုင်ခြေထက် မပိုပါ။ ဤမရေရာမှုအချက်ကို ဤဖြည့်စွမ်းချက်၏ အဆုံးတွင် ထပ်မံဖော်ပြထားသော နက္ခတ္တဗေဒပညာရှင်များ၏ စာများတွင် ရှင်းလင်းထားသည်။

The application of lunar data to the problem of finding any Passover date in New Testament times involves two variable factors. The choice must be made between the March new moon and the April new moon in any given year as the basis for identifying the month of Nisan. Then the astronomical new moon (conjunction) must be calculated backward from modern lunar tables with a small but sometimes significant margin of error. Finally the interval between that point and the visible crescent must be calculated, according to astronomical or calendrical theory, in order to arrive at the most probable sunset for the beginning of the first day of the month. It must be remembered that our lack of exact knowledge of the actual practices of those times may lead us to choose the wrong month or the wrong day; consequently no result is more than a probability. This element of uncertainty is made clear in the letters from astronomers reproduced at the end of this appendix.

 

 

ခရစ်နှစ် ၃၀ နှင့် ၃၁ ဆိုင်ရာ ပြက္ခဒိန်ဆိုင်ရာ အငြင်းအခုံများ

Calendrical Arguments on

 

ခရစ်နှစ် ၃၀ နှင့် ၃၁ ၏ အခြေခံ။—ခရစ်နှစ် ၃၁ တွင် ဧပြီလတွင်စတင်သော လမင်းလသည် နိသံလဖြစ်ရမည်၊ အကြောင်းမှာ မတ်လဆန်းသည် ထိုနှစ်တွင် နိသံလအလယ်တွင် ပသခါပွဲရာသီ၊ မုယောပင်အသစ်ဖြတ်လှယ်ခြင်းနှင့်အတူ၊ မုယောရိတ်သိမ်းမှုနှင့် ကိုက်ညီရန် စောလွန်းသည်။ သို့သော် ခရစ်နှစ် ၃၀ တွင် မတ်လ ၂၅ ရက်တွင် ယူဆရသည့် လမင်းလသည် နိသံလအတွက် လုံလောက်စွာ နောက်ကျပြီး ဖြစ်နိုင်သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်၊ ၎င်းသည် ၁၃ လမြောက်လဖြစ်သည့် အဒါလီ အဖြစ် သတ်မှတ်ရန် လုံလောက်စွာ စောနိုင်သည် (စာမျက်နှာ ၂၃၆ ကိုကြည့်ပါ)။ မတ်လ ၂၅ ရက်သည် ဤအချက်အပေါ် တိကျသော သက်သေမရှိဘဲ ဆုံးဖြတ်ရန် နယ်နိမိတ်နှင့် နီးကပ်လွန်းသည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။

A.D. 30 and 31

The Basis for the Dates A.D. 30 and 31.—Obviously in a.d. 31 the lunar month beginning in April must have been Nisan, for the March new moon would have been too early that year to allow the mid-Nisan Passover season, with the offering of the wave sheaf of new barley, to coincide with the barley harvest. But in a.d. 30 the lunar month beginning presumably on March 25 was possibly late enough for Nisan. On the other hand it was possibly early enough to have been designated Adar II, the 13th month (see p. 236). March 25 may be considered too near the borderline to allow a definite decision on this point without specific evidence.

 

ထိုအချိန်က ဂျူးပြက္ခဒိန်သည် ဘာဘီလုံးနီးယားပြက္ခဒိန်နှင့် ကိုက်ညီသည်ဟု ယုံကြည်သူများသည် ခရစ်နှစ် ၃၀ သည် ယာယီသေဆုံးမှုနှစ်ဖြစ်သည်ဟု သေချာသည်၊ အကြောင်းမှာ ထိုနှစ်တွင် ဘာဘီလုံးနီးယား၏ နိသံလီ (ဂျူးနိသံလနှင့် သက်ဆိုင်သော ပထမလ) သည် မတ်လတွင် စတင်သော လမင်းလဖြစ်ပြီး၊ ၁၄ ရက်မြောက်နေ့သည် သောကြာနေ့ဖြစ်နိုင်သည့် လမင်းလသုံးလအနက်မှ တစ်လဖြစ်သည် (စာမျက်နှာ ၂၅၂ ကိုကြည့်ပါ)။ နိသံလီသည် ထိုနှစ်တွင် ဧပြီလတွင် စတင်ခြင်းမရှိခဲ့ပါ။ ခရစ်နှစ် ၃၀/၃၁ သည် ဘာဘီလုံးနီးယားပြက္ခဒိန်တွင် ၁၃ လပါသောနှစ်ဖြစ်ပြီး၊ ခရစ်မတိုင်မီ ၁၄ ရာစုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့သော ပုံသေသံသရာအရ ယေရှုခေတ်အထိ နက္ခတ္တဗေဒစာသားများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၁၃ လပါသောနှစ်သည် မတ်လတွင် အမြဲစတင်သည်။ အကယ်၍ ဂျူးများသည် ထိုမတ်လဆန်းနှင့်အတူ နိသံလကို စတင်ခဲ့လျှင်၊ သောကြာနေ့၊ ဧပြီလ ၇ ရက်၊ ခရစ်နှစ် ၃၀ သည် နိသံလ ၁၄ ရက်နေ့၊ ပသခါပွဲနေ့ဖြစ်နိုင်သည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်၊ အကယ်၍ ဂျူးများသည် ခရစ်နှစ် ၃၀ တွင် အဒါလီကို ထပ်မံထည့်သွင်းခဲ့လျှင်၊ သောကြာနေ့၊ ဧပြီလ ၇ ရက်သည် နိသံလမဟုတ်ဘဲ အဒါလီ ၁၄ ရက်နေ့ဖြစ်လိမ့်မည်။ ထိုသို့ဆိုလျှင်၊ ခရစ်နှစ် ၃၀ ၏ ပသခါပွဲနေ့သည် တစ်လနောက်ကျလိမ့်မည်၊ ထို့ကြောင့် သောကြာနေ့တွင် မဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါ။ ထိုကိစ္စတွင် ခရစ်နှစ် ၃၀ သည် ယာယီသေဆုံးမှုနှစ်ဖြစ်နိုင်မည်မဟုတ်ပါ။ ၎င်းသည် ၃၁ ကို အကောင်းဆုံး ဖြစ်နိုင်ချေအဖြစ် ထားရစ်မည်။

Those who believe that the Jewish calendar of that time coincided with the Babylonian are sure that a.d. 30 was the year of the crucifixion because of their certainty that in that year the Babylonian Nisanu, the 1st month (corresponding to the Jewish Nisan), was the lunar month beginning in March—one of the three possible lunar months in which the 14th could be on Friday (see p. 252). Nisanu would not have begun in April that year; a.d. 30/31 was a 13-month year in the Babylonian calendar, according to the fixed cycle that was developed in the 14th century b.c. and still used in astronomical texts through Jesus’ day; and a 13-month year always began in March. If the Jews likewise began Nisan with that same March new moon, then Friday, April 7, a.d. 30, could have been the 14th of Nisan, the Passover day. If, on the other hand, the Jews repeated Adar in a.d. 30, then Friday, April 7, would have been the 14th of Adar II, not of Nisan. If so, the Passover day of a.d. 30 would have come a month later, and so not on Friday. In that case a.d. 30 could not have been the year of the crucifixion; this would leave 31 as the best possibility.

 

ထို့ကြောင့်၊ ယေရှု၏ သေဆုံးမှုနှစ်ကို လမင်းပြက္ခဒိန်ဖြင့် ဆုံးဖြတ်ရန် အခြားရွေးချယ်စရာအခြေအနေများကို အောက်ပါအတိုင်း ဖော်ပြနိုင်သည်။

Accordingly, the alternative conditions for determining the year of the death of Jesus by the lunar calendar may be stated as follows:

 

အကယ်၍ ဂျူးများသည် ခရစ်နှစ် ၃၀ တွင် အဒါလီကို ထည့်သွင်းခဲ့လျှင်၊ ယာယီသေဆုံးမှုသည် ထိုနှစ်တွင် ဖြစ်ပေါ်နိုင်မည်မဟုတ်ပါ။

If the Jews had an Adar II in A.D. 30, the crucifixion could not have occurred in that year.

 

အကယ်၍ ဂျူးများသည် ခရစ်နှစ် ၃၁ တွင် အဒါလီကို ထည့်သွင်းခဲ့လျှင်၊ ယာယီသေဆုံးမှုသည် လဆန်းမှ လတစ်လရေတွက်မှု၏ ကွဲပြားသော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှု နှစ်မျိုးအရ ၃၀ သို့မဟုတ် ၃၁ တွင် ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။

If the Jews had an Adar II in A.D. 31, then the crucifixion might have occurred in either 30 or 31, according to one of two differing interpretations of the reckoning of the month from the new moon.

 

ယခုအခါ ပညာရှင်ကမ္ဘာတွင် ယေဘုယျလက်ခံထားသော ရက်စွဲသည် ခရစ်နှစ် ၃၀ ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ကိုးကားစာအုပ်အများစုနှင့် မကြာသေးမီက အောက်စဖို့ဒ်ကျမ်းစာများတွင် လေ့လာမှုအကူအညီအသစ်များတွင် ပေါ်လွင်သည်။ ဤရက်စွဲသည် ခရစ်တော်အချိန်က ဂျူးပြက္ခဒိန်သည် ဘာဘီလုံးနီးယားပြက္ခဒိန်နှင့်တူညီပြီး၊ လခြမ်းကို လစဉ်လည်း စောင့်ကြည့်ခြင်းအပေါ် အခြေခံထားသည်ဟူသော ယူဆချက်နှင့်၊ နှစ်စဉ်ထည့်သွင်းသော ၁၃ လမြောက်လကို ဘာဘီလုံးနီးယား၏ ၁၉ နှစ်သံသရာအရ တူညီသောနှစ်များတွင် ထည့်သွင်းသည်ဟူသော ယူဆချက်အပေါ် အခြေခံထားသည်။ ထိုယူဆချက်သည် မည်မျှမှန်ကန်သနည်း။

The date generally accepted in the scholarly world today is a.d. 30. It appears in most reference books and in the new study helps in recent Oxford Bibles. This date is based on the assumption that the Jewish calendar of Christ’s time, like the Babylonian calendar, was based on the observation of the crescent moon each month, and that both calendars inserted the 13th months in the same years, according to the Babylonian 19-year cycle as fixed in the 4th century b.c. How valid is that assumption?

 

အောက်ပါစာပိုဒ်များသည် ခရစ်နှစ် ၃၀ အတွက် နက္ခတ္တဗေဒနှင့် ပြက္ခဒိန်ဆိုင်ရာ သက်သေများကို၊ ယူဆချက်တစ်ခုပေါ်တွင် အခြေခံထားပြီး၊ အခြားယူဆချက်များပေါ်တွင် အခြေခံထားသော ၃၁ အတွက် အခြားရွေးချယ်စရာ ရက်စွဲကို ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်ပြီး၊ နှစ်ခုလုံးအတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ သက်သေများ၏ မလုံလောက်မှုကို ညွှန်ပြမည်ဖြစ်သည်။ အပိုင်း ခုနစ် ၏ နောက်ဆုံးစာပိုဒ်နှစ်ပိုဒ်သည် ဤမှတ်ချက်တွင် ခရစ်နှစ် ၃၁ ၏ ရက်စွဲကို လက်ခံရသည့် အကြောင်းအမျိုးမျိုးကို ပေးထားသည်။

The following paragraphs will discuss the astronomical and calendrical evidence for a.d. 30, which is built on one set of assumptions, and for the alternative date of 31, which is based on other assumptions; and they will indicate the inadequacy of technical proofs for either. The last two paragraphs of Sec. VII give reasons for the adoption of the date a.d. 31 in this commentary.

 

ခရစ်နှစ် ၃၀ အတွက် အကြောင်းအရာ။—ခရစ်နှစ် ၃၀ သည် ယာယီသေဆုံးမှုနှစ်ဖြစ်သည်ဟူသော လက်ရှိသီအိုရီကို တည်ဆောက်ထားသော အဓိကအုတ်မြစ်နှစ်ခုမှာ (စာမျက်နှာ ၂၅၃ ကိုကြည့်ပါ)။ (၁) နိသံလသည် ဧပြီလမဟုတ်ဘဲ မတ်လတွင် စတင်သည်ဟု သေချာနိုင်သည်ဟူသော ယူဆချက်၊ အကြောင်းမှာ ပထမရာစုနှစ်က ဂျူးများသည် ဘာဘီလုံးနီးယားများက ခရစ်မတိုင်မီ ၄ ရာစုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့သော ပုံသေသံသရာ ၁၉ နှစ်ကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ (၂) နိသံလ ၁ ရက်သည် မတ်လ ၂၄ ရက်ဖြစ်သည်ဟု သိနိုင်သည်ဟူသော ယူဆချက်၊ အကြောင်းမှာ ရှေးဂျူးလမင်းရက်စွဲများကို ခေတ်သစ်လမင်းဇယားများနှင့် တွဲဖက်မှုနှင့် မြင်နိုင်မှုအကြား သီအိုရီအရ တွက်ချက်မှုမှ တစ်ရက်အထိ တွက်ချက်နိုင်သည်။ သို့သော် ဤယူဆချက်များကို သက်သေပြနိုင်ခြင်းမရှိပါ။ ဘာဘီလုံးနီးယားပြက္ခဒိန်၏ ခေတ်သစ်ဇယားများတွင် (စာရင်းကိုးကားစာအုပ်များတွင် ပါကာ နှင့် ဒါဘါစတိန်ကို ကြည့်ပါ၊ စာမျက်နှာ ၂၆၆)၊ ဘာဘီလုံးနီးယား သို့မဟုတ် ဂျူးရက်စွဲကို တိကျသောရက်တစ်ရက်အထိ သတ်မှတ်ရန် ကြိုးစားမှုတွင် ပါဝင်သော မရေရာမှုအချက်ကို စာရေးသူများ၏ ရေတွက်နည်းကို ဖော်ပြချက်တွင် ရှင်းလင်းထားသည်။

The Case for A.D. 30.—The twin foundations on which is built the current theory that a.d. 30 was the crucifixion year (see p. 253) are: (1) The assumption that we can be certain that Nisan began in March, not April, in a.d. 30, because the 1st-century Jews used the same fixed 19-year cycle the Babylonians had developed in the 4th century b.c.; and (2) the assumption that we can know that Nisan 1 was March 24, because ancient Jewish lunar dates can be computed to the day from modern lunar tables and from a theoretical calculation of the interval between conjunction and visibility. But neither assumption can be proved. In the most modern tables of the Babylonian calendar (see Parker and Dubberstein in the bibliography, p. 266), the element of uncertainty involved in attempts to fix a Babylonian or Jewish date to the exact day is made clear in the authors’ statement of their method of reckoning.

 

ဤဇယားများသည် ဘာဘီလုံးနီးယားပြက္ခဒိန်၏ တဖြည်းဖြည်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ခြေရာခံထားသည်။ ဘာဘီလုံးနီးယားမှ ရှေးဟောင်းရွှံ့ပြားစာရွက်စာတမ်းများတွင်၊ သတ်မှတ်ထားသော ဘုရင်နှစ်များတွင် အဒါလီ သို့မဟုတ် အုလူလီကို ဖော်ပြထားသော ရက်စွဲများသည် ဘာဘီလုံးနီးယား၏ ၁၃ လပါသောနှစ်များ၏ တည်နေရာကို ညွှန်ပြသည်။ ထိုနှစ်များ၏ အစီအစဉ်သည် ခရစ်မတိုင်မီ ၃၆၇ တွင် ပုံသေသံသရာ ၁၉ နှစ်တွင် ပုံသေဖြစ်လာပုံရပြီး၊ သံသရာ၏ ၃၊ ၆၊ ၈၊ ၁၁၊ ၁၄၊ နှင့် ၁၉ နှစ်မြောက်နှစ်များတွင် အဒါလီကို ထည့်သွင်းပြီး၊ ၁၇ နှစ်မြောက်နှစ်တွင် အုလူလီကို ထည့်သွင်းသည်။ ထိုအချက်အလက်များမှ ပါကာ နှင့် ဒါဘါစတိန်သည် ဤသံသရာကို ခရစ်နှစ် ၇၅ အထိ ဆက်လက်ထားရှိခဲ့ပြီး၊ ဘာဘီလုံးနီးယားလတစ်လစီ၏ ပထမရက်များကို ဂျူလီယန်ရက်စွဲများအဖြစ် (စာမျက်နှာ ၂၃၆ ကိုကြည့်ပါ) ဇယားဆွဲထားပြီး၊ ရာစုနှစ်များစွာအတွက် ဘာဘီလုံးနီးယားပြက္ခဒိန်ကို အနီးစပ်ဆုံး ပြန်လည်တည်ဆောက်ထားသည်။ အချို့လများတွင် တစ်ရက်အမှားဖြစ်နိုင်ချေကို ခွင့်ပြုရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ၁၃ လမြောက်လတွင် ရက်စွဲမထားရှိသော မူရင်းစာရွက်စာတမ်းမရှိသည့်အခါ၊ ထပ်လောင်းလကို မမှန်ကန်သောနှစ်တွင် ဇယားဆွဲထားနိုင်သည့် တစ်လအမှားကိုလည်း ခွင့်ပြုရမည်။ ဤဘာဘီလုံးနီးယားလမင်းပြက္ခဒိန်ဇယားများကို သမ္မာကျမ်းစာရက်စွဲများသို့ အသုံးချရာတွင်၊ ဘာဘီလုံးနှင့် ဂျေရုဆလင်အကြား လောင်ဂျီတွဒ်ကွဲပြားမှုကြောင့် လများထဲမှ ပိုမိုမြင့်မားသော အချိုးအစားတစ်ရက်အထိ ကွဲပြားနိုင်သည်ဟု စာရေးသူများက ခွင့်ပြုထားသည်။ ထို့အပြင်၊ ဂျူးများသည် ဘာဘီလုံးနီးယားပြက္ခဒိန်နှင့် ကွဲပြားသောအချိန်တွင် ထပ်လောင်းလကို ထည့်သွင်းခဲ့လျှင် တစ်လအမှားဖြစ်နိုင်သည်။

These tables trace the gradual development of the Babylonian calendar. On ancient clay-tablet documents from Babylonia, date lines mentioning Addaru II or Ululu II in specific regnal years indicate the location of many Babylonian 13-month years. The sequence of such years appears to have become fixed about 367 b.c. in a regular 19-year cycle, with an Addaru II added in the 3d, 6th, 8th, 11th, 14th, and 19th year of each cycle, and an Ululu II in the 17th. From such data Parker and Dubberstein have continued this cycle on through a.d. 75, and have tabulated the Julian dates (see p. 236) of the first of each Babylonian month, thus reconstructing a relatively complete approximation of the Babylonian calendar for several centuries. We must allow a possible error of a day in some of the months, also that of a month occasionally when, in the absence of a source document dated in a 13th month, the extra month may have been tabulated in the wrong year. In applying these Babylonian lunar-calendar tables to Biblical dates, the authors allow the possibility of a still higher proportion of the months being a day off because of the difference in longitude between Babylon and Jerusalem; and of course a discrepancy of a month would occur whenever the Jews inserted the extra month at a different time from the Babylonian calendar.

 

ပါကာ-ဒါဘါစတိန်ဇယားများသည် ရှေးဟောင်းဘာဘီလုံးနီးယားပြက္ခဒိန်ကို အကျိုးဆီဆံ့သော တိကျမှုဖြင့် အနီးစပ်ဆုံးဖြစ်စေရန် တန်ဖိုးရှိသော ကိရိယာတစ်ခုဖြစ်သည်၊ အထူးသဖြင့် ခရစ်မတိုင်မီ ၄ ရာစုနှစ်တွင် လများသံသရာကို ပုံသေသတ်မှတ်ပြီးနောက် ကာလအတွက်ဖြစ်သည်။ သမိုင်းဆိုင်ရာ ရည်ရွယ်ချက်များအတွက် တစ်ရက်အမှားဖြစ်နိုင်ချေသည် အနုစိတ်သော အမှားဖြစ်ပြီး၊ တစ်လအမှားပင်လျှင် များသောအားဖြင့် အနည်းငယ်သာဖြစ်သည်။ သမ္မာကျမ်းစာပညာရှင်များသည် ဤဇယားများကို ဂျူးရက်စွဲများကို အနီးစပ်ဆုံးဖြစ်စေရန် သင့်လျော်သော သတိထားမှုဖြင့် အသုံးချရန် တရားမျှတသည်။ သို့သော် ဂျူးပြက္ခဒိန်အတွက် အနီးစပ်ဆုံးဖြစ်စေရုံသာ ဖြစ်သည်ဟု ဝန်ခံထားသော ခေတ်သစ်ပြန်လည်တည်ဆောက်မှုပေါ်တွင် တိကျသောရက်စွဲ၊ တစ်ပတ်အတွင်း သတ်မှတ်ထားသောနေ့တစ်နေ့ကို အခြေခံရန်မှာ လုံးဝခြားနားသော ကိစ္စဖြစ်သည်။ ယာယီသေဆုံးမှုနေ့အတွက် သောကြာနေ့၊ ဧပြီလ ၇ ရက်၊ ခရစ်နှစ် ၃၀ ကဲ့သို့သော ရက်စွဲသည် အများဆုံးအားဖြင့် မြင့်မားသော ဖြစ်နိုင်ခြေအဖြစ်သာ တင်ပြသင့်ပြီး၊ သတ်မှတ်ထားသော အချက်အဖြစ် မဟုတ်ပါ။

The Parker-Dubberstein tables are a valuable tool for approximating with reasonable accuracy the actual ancient Babylonian calendar, especially for the period following the fixing of the cycle of months in the 4th century b.c. For historical purposes a one-day margin of error is microscopically small, and even that of a month is most often negligible. Biblical scholars may be justified in applying these tables, with proper caution, to the approximation of Jewish dates as well. But it is another matter entirely to base a precise date, a specific day of the week, on a modern reconstruction that is admittedly only a variable approximation to the Jewish calendar. Such a date as Friday, April 7, a.d. 30, for the day of the crucifixion should, at most, be offered only as a high probability, not as an established fact.

 

ရှရမ်၏ နက္ခတ္တဗေဒဇယားများသည် ခရစ်နှစ် ၃၀ တွင် မတ်လတွဲဖက်မှုကို မတ်လ ၂၂ ရက်တွင် သတ်မှတ်ထားသည်။ တွဲဖက်မှု (နက္ခတ္တဗေဒဆိုင်ရာ “လဆန်း”) သည် လမင်းသည် ကမ္ဘာနှင့်နေအကြား ဖြတ်သန်းသွားပြီး ၎င်း၏ အလင်းမထွန်းသော မျက်နှာသည် ကမ္ဘာဆီသို့ မျက်နှာမူထားသောအခါ ဖြစ်ပေါ်သည် (အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၁၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် မမြင်ရသော ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သော်လည်း၊ ၎င်း၏ တိကျသောအချိန်ကို ပထမရာစုနှစ်အတွက်ပင် နာရီနှစ်နာရီသို့မဟုတ် သုံးနာရီအတွင်း အမှားဖြစ်နိုင်ချေဖြင့် တွက်ချက်နိုင်သည်။ သို့သော်၊ ဘာဘီလုံးနီးယားပြက္ခဒိန်တွင် နိသံလီ ၁ ရက်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသော အမှန်တကယ်ရက်သည် ပြောင်းလဲနိုင်သော အကြောင်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ဆုံးဖြတ်သည်—ပထမလခြမ်း၏ အရွယ်အစားနှင့် တောက်ပမှု၊ ဒေသဆိုင်ရာ မိုးကုပ်စက်ဝိုင်းအထက်ရှိ ၎င်း၏ အကွာအဝေးနှင့် လေထုအခြေအနေများ (အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၁၅၊ ၁၁၆ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရစ်နှစ် ၃၀ တွင် နိသံလ ၁ ရက်အတွက် မတ်လ ၂၅ ရက်သည် ခေတ်သစ်ခန့်မှန်းချက်ဖြစ်ပြီး၊ ကွဲပြားသော ထင်မြင်ချက်များကို ခံရနိုင်ပြီး၊ စစ်ဆေးအတည်ပြုရန် မဖြစ်နိုင်ပါ။

Schram’s astronomical tables locate the March conjunction on March 22 in a.d. 30. Conjunction (the astronomical “new moon”) occurs when the moon passes directly between the earth and the sun, with its unlighted face turned toward the earth (see Vol. II, p. 115). It is an invisible phenomenon, but its specific point of time can be computed, even for the 1st century, within a margin of two or three hours. However, the actual day designated as Nisan 1 in the Babylonian calendar was determined by variable factors—by the size and brightness of the first crescent, by its distance above the local horizon, and by atmospheric conditions (see Vol. II, pp. 115, 116). The date of March 25 for Nisan 1 in a.d. 30 on the reconstructed Babylonian table is a modern estimate, subject to differences of opinion, and impossible to verify.

 

လခြမ်းသည် မတ်လ ၂၄ ရက် နေဝင်ချိန်ပြီးနောက် မြင်ရပါသလား။ သို့မဟုတ် ကောင်းကင်သည် မှုန်ဝါးနေပြီး၊ နောက်တစ်ညတွင်သာ လမင်းကို မြင်ရသဖြင့်၊ လသည် ၂၉ ရက်လဖြစ်ပါက တစ်ရက်နောက်ကျသွားသလား။ ဘာဘီလုံးနီးယား၏ နိသံလီ ၁ ရက်သည် မတ်လ ၂၅ ရက်ဖြစ်ပြီး၊ ၁၄ ရက်မြောက်နေ့သည် သောကြာနေ့၊ ဧပြီလ ၇ ရက်ဖြစ်သည်ဆိုလျှင်ပင်၊ ၎င်းသည် ဂျူးပြက္ခဒိန်တွင် ထိုလမင်းလ၏ ၁၄ ရက်မြောက်နေ့သည် သောကြာနေ့၊ ဧပြီလ ၇ ရက်တွင်လည်း ကျရောက်သည်ဟု သေချာစွာ သက်သေပြပါသလား။ ဘာဘီလုံးနှင့် ဂျေရုဆလင်တွင် လမင်းကို တူညီသောနေ့တွင် မြင်ရခြင်းမရှိသည့် အကြောင်းတစ်ခုခုကြောင့် ဖြစ်နိုင်သလား။ သို့မဟုတ် ဂျူးပြက္ခဒိန်အရာရှိများသည် ဘာဘီလုံးနီးယားနည်းလမ်းနှင့် ကွဲပြားသော လရေတွက်နည်းကို အသုံးပြုခဲ့လျှင်ရော။ ထို့အပြင်၊ နှစ်ခုလုံးသော ပြက္ခဒိန်များသည် မတ်လ ၂၅ ရက်တွင် လတစ်လကို စတင်ခဲ့လျှင်ပင်၊ ဂျူးများသည် ထိုလကို နိသံလဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်မှာ မသေချာပါ။ အကယ်၍ ၎င်းတို့တွင် ကွဲပြားသော သံသရာရှိခဲ့လျှင်၊ သို့မဟုတ် ထိုနွေဦးတွင် မုယောရိတ်သိမ်းမှုသည် နောက်ကျလွန်းသည်ဟု ယူဆခဲ့လျှင်၊ မတ်လ ၂၅ ရက်သည် အဒါလီ၏ ပထမရက်ဖြစ်နိုင်သည်၊ ထိုကိစ္စတွင် နိသံလ ၁၄ ရက်သည် တစ်လနောက်ကျပြီး၊ သောကြာနေ့တွင် မဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါ။

Was the crescent visible after sunset of March 24? Or was the sky obscured, and the moon not seen until the next night, with the result that the month was delayed one day if it followed a 29-day month? Even if the Babylonian Nisanu 1 was March 25, with the 14th of the month consequently on Friday, April 7, does that prove conclusively that the 14th of that lunar month also fell on Friday, April 7, in the Jewish calendar? What if for any reason the moon was not visible in Jerusalem on the same day as in Babylon; or if possibly the Jewish calendar officials used any system of reckoning the month that was different from the Babylonian method? Further, even if both calendars began a month on March 25, it is not necessarily certain that the Jews called that month Nisan. If they had a differing cycle, or if in that spring the barley harvest was considered too late, that borderline date of March 25 could easily have been the first of Adar II, and in that case Nisan 14, a month later, was not on Friday.

 

နည်းပညာဆိုင်ရာ သက်သေများသည် သက်သေပြရန် မလုံလောက်ပါ။—ခရစ်နှစ် ၃၀ ကို ယာယီသေဆုံးမှု၏ သတ်မှတ်ထားသော ရက်စွဲအဖြစ် လက်ရှိလက်ခံမှုသည် ဖမ်းဆီးခံရပြီးနောက် ဂျူးများသည် ဘာဘီလုံးနီးယားပြက္ခဒိန်ကို အပြည့်အဝနှင့် အသေးစိတ်လက်ခံခဲ့သည်ဟူသော ယူဆချက်ပေါ်တွင် အချို့က အခြေခံထားသည်။ အနည်းဆုံး ၎င်းသည် သက်သေပြနိုင်ခြင်းမရှိသော ယူဆချက်များပေါ်တွင် အခြေခံထားပြီး၊ ၎င်းတို့ထဲမှ အချို့ကို ဆန့်ကျင်သော သက်သေအနည်းငယ်ရှိသည်။ (၁) ဂျူးများနှင့် ဘာဘီလုံးနီးယားများသည် လတစ်လ၏ ပထမရက်ကို လခြမ်းပေါ်လွင်မှုမှသာ ရေတွက်ခဲ့သည်။ (၂) မတ်လ ၂၅ ရက်၊ ခရစ်နှစ် ၃၀ သည် ပြောင်းလဲနိုင်သော အကြောင်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ခေတ်သစ်တွက်ချက်မှုဖြင့် ခန့်မှန်းထားသော ရက်စွဲဖြစ်ပြီး၊ ဘာဘီလုံးနှင့် ဂျေရုဆလင်တွင် အမှန်တကယ် နိသံလ ၁ ရက်ဖြစ်သည်။ (၃) တိမ်ထူသော ရာသီဥတု သို့မဟုတ် တွက်ချက်မှု၏ မည်သည့်အချက်မျှ ဂျူးနိသံလနှင့် ယခင်လကို တစ်ရက်မျှပင် နောက်ကျစေခြင်းမရှိခဲ့ပါ။ (၄) ဂျူးများသည် လတစ်လ၏ ပထမရက်အတွက် ဒေသဆိုင်ရာ စောင့်ကြည့်မှုကို ချည်နှောင်ထားသော်လည်း၊ ပါလက်စတိုင်း၏ မုယောရိတ်သိမ်းမှု သို့မဟုတ် အခြားဒေသဆိုင်ရာ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကို ဂရုမစိုက်ဘဲ၊ ၎င်းတို့၏ ၁၃ လမြောက်လထည့်သွင်းမှုအတွက် ဘာဘီလုံးနီးယား၏ ပုံသေသံသရာကို လိုက်နာခဲ့သည်။

Technical Evidence Inadequate for Proof.—The current acceptance of a.d. 30 as the established date of the crucifixion is based by some on the premise that the Jews after the Captivity adopted the Babylonian calendar entire and in detail. At least it is based on certain assumptions, none of which can be proved, and against several of which there is at least some evidence: (1) that both Jews and Babylonians reckoned the first of the month solely from the appearance of the crescent moon; (2) that March 25, a.d. 30, a date estimated from variable factors by modern calculation, was the actual Nisan 1 in both Babylonia and Jerusalem; (3) that neither cloudy weather nor any element of calculation delayed the Jewish Nisan and the preceding month by so much as one day; (4) that the Jews, though bound to local observation for the first of each month, followed a fixed Babylonian cycle for the insertion of their 13th months, regardless of the Palestinian barley harvest or any other local factors.

 

 

အေဒီ ၃၁ ၏ အခြားရွေးချယ်စရာ—အေဒီ ၃၁ သို့ရောက်ရှိရန် နည်းလမ်းများစွာရှိသော်လည်း၊ နည်းပညာဆိုင်ရာ ကုသမှုနည်းပါးသာ ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထိုအမြင်တစ်ခု၏ တင်ပြချက်တစ်ခုမှာ၊ ယေရှုခရစ်တော်၏ ခေတ်ကာလတွင် ဂျူးလူမျိုးများသည် အနည်းဆုံး တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း တွက်ချက်ထားသော လကို အသုံးပြုနေပြီး၊ နီစံ ၁၄ (ပသခါသိုးသငယ်ကို သတ်သောနေ့) ကို လပြည့်နေ့ပြီးနောက်တွင် ထားရှိရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့်၊ တစ်ခါတစ်ရံ လဆုံးမှ နီစံ ၁ ရက်အထိ တစ်ရက်ပိုကြာအောင် ခွင့်ပြုခဲ့သည်ဟူသော ယူဆချက်ဖြစ်သည်။ အချို့ကမူ၊ ယောဟန်နှင့် ဆင်နော့ပ်တစ်ခုတည်းသော ပသခါညစာနှင့်ပတ်သက်သော ရှင်းလင်းချက်တစ်ခုတွင် အကြံပြုထားသည့် ဖြစ်နိုင်သော ချိန်ညှိမှုတစ်ခုမှ ထိုနေ့ရက်တူညီမည်ဟု အဆိုပြုသည်—ယေရှုခရစ်တော်အား ကားစပတ်သတ်မှုနှင့် ဆက်စပ်သော နီစံ ၁၄ ရက် သောကြာနေ့သည်၊ လရောင်ထက် နောက်ကျစေရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် နီစံ ၁ ရက်ကို နှောင့်နှေးစေခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ ထိုသို့ နှောင့်နှေးမှုသည်၊ နီစံ ၁၆ ရက်တွင် လှိုင်းတံပိုးပူဇော်ခြင်းကို ဒီကလို့ဂ်ဆဗ္ဗတ်နောက်တစ်ရက်တွင် ကျရောက်စေရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် စီစဉ်ထားနိုင်သည်။ ထိပ်တန်းယဇ်ပုရောဟိတ်များ၏ ကိုယ်စားလှယ်များဖြစ်သော ဆဒ္ဒယူးဆီးများအနက်တွင်၊ အချို့က “ဆဗ္ဗတ်နောက်တစ်ရက်” (ဝတ် ၂၃:၁၅၊ ၁၆) ဟူသည်မှာ ပွဲတော်ဆဗ္ဗတ်မဟုတ်ဘဲ အပတ်စဉ်ဆဗ္ဗတ်နောက်တစ်ရက်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ထို့ကြောင့် ကြာသပတေးနေ့သည် လရောင်အရ နီစံ ၁၄ ရက်ဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ သောကြာနေ့သည် တရားဝင်ပြက္ခဒိန်အရ၊ သို့မဟုတ် အနည်းဆုံး ယဇ်ပုရောဟိတ်အရာရှိများအရ နီစံ ၁၄ ရက်ဖြစ်သည်။ ထိုအရာရှိများသည် ယေရှုအား ပိလတ်ထံသို့ ခေါ်ဆောင်သွားသော်လည်း၊ သောကြာနေ့ညတွင် ပသခါကိုကျင်းပရန် ပြင်ဆင်နေသောကြောင့် သူ၏အိမ်တော်အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခြင်းမပြုခဲ့ပေ။ ဂျူးစာပေများတွင် ထိုကဲ့သို့သော ကွဲပြားမှုများကို မှတ်တမ်းတင်ထားခြင်းမရှိသော်လည်း၊ ထိုကဲ့သို့သော ပြက္ခဒိန်ကို ထိန်းချုပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများကို အချို့ပါတီများမှ ရည်ညွှန်းထားသည် (တလ်မွဒ် ရို့စ်ဟါရှာနာ ၂၂ဘီ နှင့် ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၉၅၊ မှတ်ချက် ၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ဆဒ္ဒယူးဆီးများနှင့် ဖာရီ ဆီးများအကြား၊ လှိုင်းတံပိုးနေ့သည် ပထမပသခါဆဗ္ဗတ်နောက်တစ်ရက် သို့မဟုတ် အပတ်စဉ်ဆဗ္ဗတ်နောက်တစ်ရက်ဖြစ်သင့်သလားဟူသော အငြင်းပွားမှုပြင်းထန်ခဲ့ပြီး၊ ဖာရီ ဆီးများအကြားတွင်လည်း၊ ဆဗ္ဗတ်ဥပဒေသည် ပွဲတော်ဥပဒေထက် ဦးစားပေးသင့်သလားဟူသော အယူအဆနှစ်မျိုးရှိခဲ့သည်။

The Alternative of A.D. 31.—There is more than one method of arriving at a.d. 31, but little has been published in the way of technical treatment. One exposition of the view is the hypothesis that the Jews in Christ’s day were using at least a partly calculated rather than a purely observed month, and that they probably put Nisan 14 (when the Passover lamb was slain) after the full moon by intentionally allowing, at times, a day longer between conjunction and the first of Nisan.² Others propose that the same date would result from a possible adjustment, suggested in one explanation of the Johannine-Synoptic question of the Passover supper: The Friday 14th of Nisan in the year of the crucifixion may have been the result of an intentional delaying of Nisan 1 later than the moon would seem to have required, by the priests who were in charge of the calendar. Such a delay might conceivably have been planned in order to make the offering of the wave sheaf on the 16th of Nisan fall on the day following the Decalogue Sabbath. Among the Sadducees, of whom the leading priests were the chief representatives, some believed that “the morrow after the sabbath” (Lev. 23:15, 16) meant the morrow after the weekly Sabbath, not the festival sabbath. In that case Thursday could have been the 14th day according to the moon, but Friday the 14th according to the official calendar, or at least according to the priestly officials who took Jesus to Pilate but would not enter his palace because they were observing the Passover on Friday evening. There is no record in Jewish literature of such a difference in observance, though there is reference to attempts to manipulate the calendar by such parties (see Talmud Ross Hashanah 22b and Note 7 in Soncino ed., p. 95). Certain Sadducees and Pharisees engaged in bitter controversy over whether the day of the wave sheaf should follow the first Passover sabbath or the weekly Sabbath, and that two schools of thought among the Pharisees contended over whether the law of the Sabbath took precedence over the law of the festival.

 

အေဒီ ၃၀/၃၁ တွင် ဂျူးပြက္ခဒိန်တွင် လ ၁၃ လရှိမရှိ မသေချာမှုကို ဖော်ပြခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် စံဘေဘီလုံးစက်ဝိုင်း၏ ၁၇ နှစ်မြောက်နှစ်ဖြစ်သည်။ ဤအချက်နှင့်ပတ်သက်၍ မူလစာရွက်စာတမ်းအထောက်အထားများမှာ၊ အီလီဖန်တိုင်မှ အစောပိုင်းကာလမှ ၁၇ နှစ်မြောက်စာရွက်စာတမ်း ၃ ခုမှသာ ရရှိသည်။ ဤစာရွက်စာတမ်းများသည် ဂျူးလူမျိုးများ၏ အလေ့အကျင့်သည် တသမတ်တည်းမဟုတ်ကြောင်း ပြသသည်—အဒါရ် ၂ သည် ၁၆ နှစ်မြောက်နှစ်တွင်လည်း ဖြစ်နိုင်သလို ၁၇ နှစ်မြောက်နှစ်တွင်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ အကယ်၍ ဂျူးလူမျိုးများသည် ခရစ်တော်၏ ခေတ်ကာလတွင် ပုံသေစက်ဝိုင်းတစ်ခုရှိခဲ့ပါက၊ ဘေဘီလုံးနီးယန်း၏ ၁၇ နှစ်မြောက်နှစ်တွင် အူလူလူ ၂ နှင့် သက်ဆိုင်သော ၎င်းတို့၏ အဒါရ် ၂ သည် ယခင်နှစ်အကုန်တွင်ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ထောက်ပြထားသည်။ အကယ်၍ ဂျူးနှစ် အေဒီ ၃၀/၃၁ သည် လ ၁၂ လရှိသော သာမန်နှစ်ဖြစ်ခဲ့ပါက၊ အေဒီ ၃၀ တွင် နီစံသည် ကားစပတ်သတ်မှုအတွက် ဖြစ်နိုင်သောနေ့ရက်အဖြစ် လုံးဝဖယ်ရှားခံရသည် (စာမျက်နှာ ၂၅၅ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော်၊ အဒါရ် ၂ သည် အေဒီ ၃၀ သို့မဟုတ် ၃၁ တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဖြစ်စေ၊ အကယ်၍ နီစံ ၁ သည် လဆုံးမှ ကြာရှည်ကြာသည့်ကာလပြီးနောက် စတင်ခဲ့လျှင် သို့မဟုတ် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် နှောင့်နှေးခဲ့လျှင်၊ အေဒီ ၃၁ သည် ဖြစ်နိုင်သည်။

Mention has been made of the uncertainty as to whether the Jewish calendar had 13 months in a.d. 30/31, which was a 17th year in the standard Babylonian cycle. On this point the only documentary evidence comes from three 17th-year papyri of an earlier period. These papyri from Elephantine (see Vol. III, pp. 79-83, 103-107) show that Jewish practice was certainly not consistent—that an Adar II was just as possible in the 16th year as in the 17th.⁴ It is also pointed out that if the Jews had a fixed cycle by the time of Christ, it was not unlikely that their counterpart of the Babylonian Ululu II in the 17th year was an Adar II at the end of the preceding year. It has been explained that if the Jewish year a.d. 30/31 was a common year of 12 months, then Nisan in a.d. 30 is completely eliminated (see p. 255) as a possible date for the crucifixion. However, a.d. 31 is possible, regardless of whether Adar II came in 30 or 31, if Nisan 1 in 31 began after a long interval from conjunction, or if it was delayed by design.

 

ဂျူးပြက္ခဒိန်တွင် တွက်ချက်မှု—ဂျူးလတွင် တွက်ချက်မှုဆိုင်ရာ အချက်နှင့် ပုံသေနှစ်စက်ဝိုင်းဆိုင်ရာ မေးခွန်းသည် အလွန်အရေးကြီးသောကြောင့်၊ ဤအချက်နှစ်ခုနှင့်ပတ်သက်သော အထောက်အထားများကို စစ်ဆေးရန် သင့်လျော်ပေမည်။ ဂျူးပြက္ခဒိန်တွက်ချက်မှုသည်၊ တလ်မွဒ်အရ၊ အမြဲတမ်း အနည်းဆုံး လက်တွေ့စမ်းသပ်မှုအပေါ် အခြေခံထားသည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ လဆန်းကို ကြည့်ရှုစစ်ဆေးခြင်းနှင့် ရာသီများအပေါ် အခြေခံ၍ ဆန်ဟီဒရင်ကော်မတီမှ သတ်မှတ်သည်။ သို့သော် တလ်မွဒ်တွင် ပြက္ခဒိန်အရာရှိများအတွက် ၎င်းတို့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အသုံးပြုရန် အခွင့်အလမ်းတစ်ခုရှိကြောင်း ညွှန်ပြချက်များပါရှိသည်။ တလ်မွဒ်သည် ခရစ်တော်၏ ခေတ်ကာလထက် ရာစုနှစ်များစွာ နောက်ကျသည်ကို အမြဲသတိရရန်—သို့သော် ၎င်းသည် အစောပိုင်းအချိန်များ၏ အသုံးပြုမှုကို ထင်ဟပ်သည်ဟု ယူဆထားသည်—ပြီးနောက် ၎င်းသည် တစ်ခါတစ်ရံ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်နေသည်၊ တလ်မွဒ်တွင်ပါရှိသော ပြက္ခဒိန်ဆိုင်ရာ အထောက်အထားအချို့ကို ၎င်း၏တန်ဖိုးအတိုင်း ပြန်လည်သုံးသပ်နိုင်သည်။

Computation in the Jewish Calendar.—Since so much depends on the question of the element of calculation in the Jewish month, and on a possible fixed cycle of years, it may be well to examine the evidence on these two factors. The Jewish calendar reckoning was, according to the Talmud, always at least professedly empirical, that is, based on observation of the crescent and of the seasons, fixed by a committee of the Sanhedrin. Yet the Talmud contains indications that there was some leeway for the calendar officials to use their discretion. Remembering always that the Talmud is several centuries later than the time of Christ—though it is thought to reflect usage of earlier times—and that it is sometimes contradictory, we may review, for what it is worth, some of the evidence on the calendar that it contains.

 

တလ်မွဒ်တွင် နီစံကို နောက်လဆန်းသို့ နှောင့်နှေးရန် လ ၁၃ လထည့်သွင်းရန် လိုအပ်ကြောင်း ညွှန်ပြသည့် အခြေအနေသုံးခုကို ဖော်ပြထားသည်—အနည်းဆုံး အခြေအနေနှစ်ခုရှိရမည်—(၁) အဒါရ်၏ အဆုံးတွင် နွေဦးရာသီညီမျှမှုသည် နောက်ကျနေပါက၊ ဆိုလိုသည်မှာ ၁၂ လမြောက်လသည် မတ်လအစောပိုင်းတွင် အဆုံးသတ်ပါက၊ (၂) လှိုင်းတံပိုးအခမ်းအနားအတွက် မုယောစပါးသည် အချိန်မီမရင့်မှည့်ပါက၊ (၃) သစ်သီးပင်များ၏ မရင့်မှည့်မှုသည် နောက်ကျနေဆဲဖြစ်ကြောင်း ပြသပါက၊ နောက်ထပ်ဖော်ပြထားသော အခြေအနေတစ်ခုမှာ ပသခါအတွက် လိုအပ်သော နွေဦးသိုးသငယ်များ အသက်ငယ်လွန်းနေပါက ဖြစ်သည်။ လ ၁၃ လထည့်သွင်းမှုကို ရာသီအခြေအနေများဖြင့်သာ ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်ဆိုလျှင်ပင်၊ နှောင့်နှေးရန် လိုအပ်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရန် ထိုအခြေအနေနှစ်ခု လိုအပ်သည်။ ၎င်းသည် အာဏာပိုင်များအတွက် ဆုံးဖြတ်ချက်ချရန် နေရာလွတ်ပေးထားသည် (တလ်မွဒ် ဆန်ဟီဒရင် ၁၁ဘီ၊ ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၄၉ ကိုကြည့်ပါ)။ မုယောစပါးရိတ်သိမ်းမှုနှင့်ပတ်သက်၍၊ ပါလက်စတိုင်း၏ အဓိကဒေသသုံးခုသည် ရင့်မှည့်မှုအချိန်တွင် ကွဲပြားသည်၊ ဒုတိယအဒါရ်ထည့်သွင်းရန် လိုအပ်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရာတွင်၊ ထိုဒေသသုံးခုအနက် နှစ်ခုတွင် သီးနှံသည် မရင့်မှည့်ဟု ယူဆရမည်။ လပိုတစ်လကို တစ်ရှီ ၁ ရက် (ခြောက်လအလိုတွင်) မတိုင်မီ ကြေငြာမပြုရဟူသော စည်းမျဉ်းသည်၊ ကျွမ်းကျင်သူများသည် ၎င်းကို သီအိုရီအရ ကြိုတင်တွက်ချက်နိုင်သည့် နည်းလမ်းများရှိကြောင်း သက်သေပြသည်။ တလ်မွဒ်တွင် လပိုတစ်လထည့်သွင်းရန် စည်းမျဉ်းများအတွက်၊ ဆန်ဟီဒရင် ၁၁အေ–၁၃ဘီ၊ ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၄၄၊ ၄၉–၆၁ ကိုကြည့်ပါ။ ရာဗီ အခီဘာ (အေဒီ ၅၀–၁၃၂ ခန့်) သည် ထောင်ကျနေစဉ် ဆက်လက်၍ လ ၁၃ လရှိသော နှစ်သုံးနှစ်ကို ကြိုတင်တွက်ချက်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ သူသည် စက်ဝိုင်းတစ်မျိုးမျိုးကို မသိဘဲ ဤသို့ပြုလုပ်ရန် ခဲယဉ်းပေလိမ့်မည်။

The Talmud mentions three conditions, any two of which would indicate the need for inserting a 13th month to delay Nisan until the next moon: (1) if the equinox was late in relation to the end of Adar, that is, if the 12th month ended too early in March; (2) if the barley crop would not be ripe in time for the wave sheaf ceremony; (3) if the immaturity of the fruit trees showed that it was still too early; another condition mentioned was if the spring lambs, necessary for the Passover, were still too young. Even if the intercalation of the extra month was determined by seasonal conditions alone, two of those conditions were necessary to determine the need for the delay. This left room for decision by the authorities (see Talmud Sanhedrin 11b, Soncino ed., p. 49). As for the barley harvest, the three principal areas of Palestine differed in the time of ripening; in deciding the necessity of inserting the second Adar, the crop must be judged too immature in two out of the three areas. The rule that the extra month must not be announced before Tishri 1 (six months ahead of time) proves that the experts had ways of computing it in advance by theoretical methods. On the rules in the Talmud for inserting the extra month, see Sanhedrin 11a–13b, Soncino ed., pp. 44, 49–61. Rabbi Akiba (c. a.d. 50–132), when he was imprisoned, is said to have calculated three successive 13-month years in advance. He could hardly have done this without knowledge of some kind of cycle.

 

အကျဉ်းချုပ်—ဤပုံစံတစ်ခုလုံးသည် ပြက္ခဒိန်ချိန်ညှိမှုအတွက် တာဝန်ရှိသူများသည် လရောင်နှင့် ရာသီများကို ကြည့်ရှုစစ်ဆေးသည့် လက်တွေ့စမ်းသပ်နည်းများနောက်တွင် သီအိုရီဆိုင်ရာ တွက်ချက်မှုများစွာရှိခဲ့ပြီး၊ မလိုအပ်သော်လည်း အဟောင်းလက်တွေ့စမ်းသပ်နည်းများကို ထုံးတမ်းအရ ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသည်ဟု ထင်ရသည် (ရို့စ်ဟါရှာနာ ထုတ်ဝေမှု၊ ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၁၇၈ ရှိ နောက်ဆက်တွဲကိုကြည့်ပါ)။ အရာရှိများသည် လဆန်းတစ်ခုစီတွင် သက်သေများကို ဂရုတစိုက်လက်ခံရင်း (တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၁၁၃၊ ၁၂၂ ကိုကြည့်ပါ)၊ တစ်ခါတစ်ရံ လကို နှောင့်နှေးရန် စည်းမျဉ်းများကို အသုံးပြုနိုင်သည်ဟု ထင်ရသည်၊ လပိုတစ်လဆုံးဖြတ်ရန် အခြေအနေများစွာတွင် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အသုံးပြုရန် အခွင့်အလမ်းများစွာရှိခဲ့ရမည် (တလ်မွဒ် ရို့စ်ဟါရှာနာ ၂၂အေ–၂၅ဘီ၊ နှင့် နောက်ဆက်တွဲ၊ ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၉၁–၁၁၅၊ ၁၈၁ ကိုကြည့်ပါ)။ တလ်မွဒ်သည် ၎င်းတို့သည် ရွေးချယ်ထားသော အနည်းငယ်သာသိသော ပြက္ခဒိန်တွက်ချက်မှုအချို့ကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း ညွှန်ပြသည်။ ၎င်းတို့သည် နွေဦးရာသီညီမျှမှုကို ခန့်မှန်းတွက်ချက်နိုင်ပြီး၊ ဘေဘီလုံးနီးယန်းများနှင့် ဂရိလူမျိုးများမှ သိထားပြီးဖြစ်သော လပြက္ခဒိန်သီအိုရီ၊ ဥပမာ ၁၉ နှစ်စက်ဝိုင်းကို လုံးဝမသိခဲ့ဖူးဟု မဖြစ်နိုင်ပေ။ ဂျူးပြက္ခဒိန်အတွက် စည်းမျဉ်းများကို နောက်ဆုံးတွင် စနစ်တကျထုတ်ဝေခဲ့သောအခါ၊ ယေရုဆလင်ပေါ်မှီခိုမှုမှ ဝေးလံသော ဂျူးလူမျိုးများကို လွတ်မြောက်စေရန်၊ ဤစည်းမျဉ်းများသည် အသစ်တီထွင်မှုမဟုတ်ဘဲ၊ ယဇ်ပုရောဟိတ်အသိုင်းအဝိုင်းများတွင် ကာလရှည်ထိန်းသိမ်းထားသော နည်းလမ်းများကို ထုတ်ဖော်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ၁ ရာစုနှစ်တွင် ယဇ်ပုရောဟိတ်များသည် ပသခါနေ့ကို လပြည့်နေ့နှင့် ဆက်စပ်ရန် သို့မဟုတ် သတ်မှတ်ထားသော တစ်ပတ်တစ်ရက်တွင် ထားရှိရန် နီစံလကို ထိန်းချုပ်ခဲ့ဖူးသည်မှာ သက်သေမပြနိုင်သော်လည်း ဖြစ်နိုင်သည် (တလ်မွဒ် ရို့စ်ဟါရှာနာ ၂၀အေ၊ ၂၂ဘီ၊ ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၉၁–၁၁၅ ကိုကြည့်ပါ)၊ သို့မဟုတ် ၎င်းတို့သည် ပုံသေပြန်လည်ဖြစ်ပေါ်သော စက်ဝိုင်းဖြင့် လ ၁၃ လထည့်သွင်းမှုကို ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပြီး၊ ထုံးတမ်းစဉ်လာအရ အဟောင်းလက်တွေ့စမ်းသပ်နည်းများကို ဆက်လက်လိုက်နာခဲ့သည်။

To summarize: The whole picture gives the impression that those responsible for the adjustment of the calendar had considerable theoretical computation back of their apparently empirical methods—observation of the moon and the seasons—and that the old empirical methods, though unnecessary, were perpetuated ceremonially (see appendix to the tractate Rosh Hashanah, Soncino ed., p. 178). It would seem that the officials, while scrupulously receiving witnesses each new moon (see Vol. II, pp. 113, 122), could have made use of certain regulations to delay the month at times; and in the multiple conditions for determining the 13th month they must have had considerable opportunity for using their own judgment (see Talmud Rosh Hashanah 22a–25b, and appendix, Soncino ed., pp. 91–115, 181). The Talmud indicates that they made calendar calculations of some sort known only to the select few. They could calculate the equinox approximately, and could hardly have been completely ignorant of the lunar-calendar theory that was already long known to the Babylonians and the Greeks, such as the 19-year cycle. When the rules for the Jewish calendar were finally published in a systematic form, so as to free the distant Jews from dependence on Jerusalem, these rules were not claimed to be a new invention, but the promulgation of methods long preserved in priestly circles. It is entirely possible, though not provable, that as early as the 1st century the priests may have regulated the month of Nisan in order to locate the day of the Passover in relation to the full moon or to place it on a certain day of the week (cf. Talmud Rosh Hashanah 20a, 22b, Soncino ed., pp. 91–115), or that they determined the insertion of the 13th months by a fixed, repeating cycle, while following, in a formal sense, the old empirical practices out of pure conservatism.

 

ပုံသေစက်ဝိုင်း၏ ဖြစ်နိုင်ခြင်း—အနည်းဆုံး ၃ ရာစုနှစ်တွင်၊ ခရစ်ယာန်များသည် ဂျူး၏ ၁၉ နှစ်စက်ဝိုင်းကို သိခဲ့ကြသည် (အန်တိုလီယပ်စ်မှ ကောက်နုတ်ချက်ကို ယူဆီဘီးယပ်စ်၊ ဧက္ကလေးစီယတ်စီ ဟစ်စတိုရီ vii. ၃၂ တွင်ကြည့်ပါ)။ အကယ်၍ ၁ ရာစုနှစ်တွင် ထိုသို့သော ဂျူးစက်ဝိုင်းရှိခဲ့ပါက၊ ၎င်း၏ အစီအစဉ်သည် မည်သို့ဖြစ်နိုင်သနည်း။ ၎င်း၏ လ ၁၃ လများ၊ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်သော နှစ်များတွင်၊ ဘီစီ ၄ ရာစုနှစ်အစောပိုင်းတွင် စံသတ်မှတ်ခဲ့သော ဘေဘီလုံးစက်ဝိုင်းနှင့် ကိုက်ညီပါသလား။ ဘီစီ ၅ ရာစုနှစ်တွင် ဘေဘီလုံးနှင့် ဂျူးလများ၏ အနီးကပ်ကိုက်ညီမှုကို အီလီဖန်တိုင်စာရွက်စာတမ်းအချို့မှ ညွှန်ပြသည် (တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၁၀၈၊ ၁၀၉ ရှိ ဇယားများကိုကြည့်ပါ)။ ဤဆင်တူမှုသည် လက်တွေ့စမ်းသပ်နည်းများနှင့် ဆင်တူခြင်းမှ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော်လည်း၊ ခရစ်တော်၏ ခေတ်ကာလအထိ ၎င်းသည် ဂျူးလူမျိုးများသည် ၁၉ နှစ်စက်ဝိုင်း၏ ဆင်တူပုံစံကို အသုံးပြုခြင်းမှ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်၊ ၎င်းကို ၁ ရာစုနှစ် ဂျူးအရာရှိများသည် မသိခဲ့ဖူးဟု မဖြစ်နိုင်ပေ။

The Possibility of a Fixed Cycle.—By the 3d century, at least, the Christians knew of the Jewish 19-year cycle (see an extract from Anatolius in Eusebius, Ecclesiastical History vii. 32). If there was such a Jewish cycle in the 1st century, what might have been its scheme? Did its 13th months, recurring in the same years in each successive cycle, agree with the 13th months in the Babylonian cycle that had been standardized in the early 4th century b.c. A rather close alignment of the Babylonian and Jewish months is indicated for the 5th century b.c. by certain of the Elephantine papyri (see tables in Vol. III, pp. 108, 109). This similarity may have resulted from similar empirical methods, but as late as the time of Christ it may also have been the result of the Jews using a similar form of the 19-year cycle, a cycle of which the 1st-century Jewish officials could hardly have been ignorant.

 

အကယ်၍ ၁ ရာစုနှစ်တွင် ဘေဘီလုံးနှင့် အနီးစပ်ဆုံး ပုံသေဂျူးစက်ဝိုင်းတစ်ခုရှိခဲ့ပါက၊ ဂျူးလူမျိုးများသည် ဘေဘီလုံးနီးယန်း၏ ၁၇ နှစ်မြောက်နှစ်တွင် အယ်လူလူ ၂ ထက် ခြောက်လစောပြီး သို့မဟုတ် ခြောက်လနောက်ကျ၍ အဒါရ် ၂ ကို ထည့်သွင်းရန် မျှော်လင့်ရမည် (စာမျက်နှာ ၂၃၆ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် မည်သည့်အရာဖြစ်မည်ကို သေချာမပြောနိုင်ပေ။ သို့သော်၊ ဂျူးစက်ဝိုင်းနှစ်များ၏ နောက်ပိုင်းနံပါတ်သတ်မှတ်မှုကို ၁ ရာစုနှစ်သို့ ပြန်လည်တိုးချဲ့၍ ဘေဘီလုံးစီးရီးနှင့် အနီးစပ်ဆုံးပုံစံတစ်ခုအဖြစ် ယူဆပါက၊ ဂျူး၏ ၈ နှစ်မြောက်နှစ်တွင် အဒါရ် ၂ သည် ဘေဘီလုံးနီးယန်း၏ ၁၇ နှစ်မြောက်နှစ်တွင် အယ်လူလူ ၂ ထက် ခြောက်လစောပြီး ကျရောက်မည်ဖြစ်သည်၊ ထို့ကြောင့် အဒါရ် ၂ သည် အေဒီ ၃၀ နှင့် ၃၃ တွင် ကျရောက်မည်ဖြစ်ပြီး၊ ဤနှစ်နှစ်စလုံးကို ကားစပတ်သတ်မှုနေ့ရက်အဖြစ် ဖယ်ရှားပြီး၊ အေဒီ ၃၁ ကို အကောင်းဆုံးဖြစ်နိုင်ခြေအဖြစ် ထားရှိမည်။ သို့သော် ၎င်းသည် လက်ရှိတွင် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ယူဆချက်တစ်ခုသာဖြစ်သည်၊ အကြောင်းမှာ ၁ ရာစုနှစ်တွင် ဂျူးအလေ့အကျင့်အတွက် တိုက်ရိုက်အထောက်အထားမရှိပေ။ ၎င်းတို့၏ စက်ဝိုင်း၊ ရှိခဲ့လျှင်၊ မသိရှိရဘဲ၊ ၎င်းတို့သည် စနစ်မရှိဘဲ အဒါရ် ၂ ကို မတူညီသောနှစ်များတွင် ထားရှိရန် လက်တွေ့စမ်းသပ်နည်းများကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ဥပမာ၊ ၎င်းသည် ၃၀ သို့မဟုတ် ၃၁ တွင် ကျရောက်နိုင်သည်။ လက်ရှိသမိုင်းဆိုင်ရာ အထောက်အထားများသည် နှစ်တစ်နှစ်တွင် လ ၁၃ လအတွက် သေချာသောအခြေခံမပေးပေ။

If a regular Jewish cycle, approximating the Babylonian, existed already in the 1st century, the Jews would be expected to insert a second Adar either six months earlier or six months later than the Babylonian Elul II in the 17th year (see p. 236). Which would it be? It cannot be said with certainty. However, it is interesting to note that if the later numbering of the Jewish cycle years can be extended backward into a 1st-century form of the cycle that approximates the Babylonian series, an Adar II of the Jewish 8th year would fall six months earlier than an Elul II in the Babylonian 17th year;⁵ and that in such a case an Adar II would fall in both a.d. 30 and a.d. 33, and would eliminate both these years as possible crucifixion dates, leaving a.d. 31 as the best possibility. But that is at present no more than an interesting conjecture, since we have no direct evidence for Jewish practice in the 1st century. Their cycle, if any, is not known, and they may have used purely empirical methods that put Adar II in differing years without a system, so that it might have fallen in either 30 or 31, for example. Historical evidence at present provides no basis for being certain of the 13th month in either year.

 

ဖြစ်နိုင်ခြေဆိုင်ရာ ကိစ္စ—အကယ်၍ နက္ခတ်ဗေဒနှင့် ပြက္ခဒိန်ဆိုင်ရာ အထောက်အထားများမှ အမှန်တကယ်သက်သေပြချက်အရ၊ အေဒီ ၃၀ နှင့် ၃၁ အကြား မေးခွန်းကို ဖြစ်နိုင်ခြေဆိုင်ရာ အဆင့်ဖြင့်သာ ဖြေရှင်းနိုင်သည်။ ၁ ရာစုနှစ်တွင်၊ ဂျူးလူမျိုးများသည် ပုံသေလ ၁၃ လရှိသော နှစ်များ၏ စဉ်ဆက်မပြတ်စက်ဝိုင်းကို အသုံးပြုခဲ့သည်ဖြစ်စေ၊ မပြုခဲ့သည်ဖြစ်စေ။ ၎င်းတို့တွင် ပုံသေစဉ်ဆက်မရှိခဲ့ပါက၊ အများစုထင်သည့်အတိုင်း၊ အေဒီ ၃၀ တွင် နီစံ ၁၄ ရက် သောကြာနေ့သည် ဂျူးလ ၁၃ လရှိသော နှစ်တစ်နှစ်နှင့် ဘေဘီလုံးစက်ဝိုင်း၏ ၁၇ နှစ်မြောက်နှစ်နှင့် တူညီမှုအပေါ် မူတည်သည် (စာမျက်နှာ ၂၅၅ နှင့် မှတ်ချက်ကိုကြည့်ပါ)၊ ၎င်းသည် သက်သက်မသေချာသော ခန့်မှန်းချက်တစ်ခုသာဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့တွင် ပုံသေစဉ်ဆက်ရှိခဲ့ပါက၊ ၎င်းသည် ဘေဘီလုံးစက်ဝိုင်းနှင့် တူညီသည်ဟု သက်သေမရှိပြီး၊ ၎င်းသည် နောက်ပိုင်းတွင် ဂျူးစက်ဝိုင်း၏ ပုံစံနှင့် တူညီမည်မဟုတ်ပေ၊ ၎င်းသည် မုယောစပါးရိတ်သိမ်းမှုအတွက် စောလွန်းသည်။ ၎င်းတို့၏ အစောဆုံး ပုံသေလ ၁၃ လရှိသော နှစ်များ၏ စဉ်ဆက်သည် ၎င်းတို့သည် နောက်ပိုင်းတွင် ပြက္ခဒိန်ကို စံသတ်မှတ်ခဲ့စဉ်ကဲ့သို့ တူညီခဲ့ပါက၊ ဂျူးနှစ် အေဒီ ၃၀/၃၁၊ ဘေဘီလုံး၏ ၁၇ နှစ်မြောက်နှစ်နှင့် သက်ဆိုင်သော နှစ်သည်၊ နီစံ ၁၄ ရက်သည် သောကြာနေ့တွင်ရှိသော လ ၁၃ လရှိသော နှစ်တစ်နှစ်မဟုတ်ကြောင်း သေချာသည်။ အကယ်၍ အေဒီ ၃၁ တွင် တွက်ချက်ထားသော အချက်များသည် နီစံ ၁ ရက်ကို ထိခိုက်ခဲ့ပါက၊ ထိုနှစ်ကို ကားစပတ်သတ်မှုနှစ်အဖြစ် ဖြစ်နိုင်ရုံသာမက၊ နှစ်နှစ်အနက် ပိုမိုဖြစ်နိုင်သည်ဟု ယူဆရန် အကြောင်းအမျိုးမျိုးရှိကြောင်း ပြသခဲ့သည်။

A Matter of Probability.—So far as actual proof from astronomical and calendrical evidence goes, the question of a.d. 30 versus 31 can be settled only in terms of relative probability. In the 1st century, either the Jews employed a regular 19-year cycle, with a fixed sequence of 13-month years, or they did not. If they had no regular sequence, as many think, a date such as Friday, Nisan 14 in a.d. 30, which depends on the identity of a Jewish 13-month year with a 17th year of the Babylonian cycle (see p. 255 and note), is a mere guess. If they had a fixed sequence, there is no proof that it was identical with the Babylonian cycle, and it could not be the same as the later form of the Jewish cycle, which runs too early for the barley harvest. If their earliest fixed sequence of 13-month years was the same as they had later, when they standardized their calendar, then the Jewish year a.d. 30/31, the year corresponding to the Babylonian 17th, was certainly not a 13-month year, with Nisan 14 on Friday. It has been shown that if calculated factors affected Nisan 1 in a.d. 31, there are several possible reasons for considering that year not only possible as the crucifixion year, but the more probable of the two.

 

 

လမင်းတွက်ချက်မှုဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ သက်သေ ထွက်ဆိုချက်

Expert Testimony on Lunar Calculation

 

ဤ မှတ်ချက်စာအုပ်ရည်ရွယ်ချက်အတွက် ခရစ်တော်ကားစင်တင်ခံရသည့်နှစ်ကို အေဒီ သုံးဆယ့်တစ်အဖြစ် ရွေးချယ်ရခြင်း အကြောင်းရင်းများကို ရှင်းပြခဲ့ပြီး ဖြစ်သည် (စာမျက်နှာ နှစ်ရာငါးဆယ့်လေး ကိုကြည့်ပါ)။ ရှေးခေတ်မူရင်းစာရွက်စာတမ်းများ မရရှိနိုင်သည့်အခါ ရှေးခေတ်ပြက္ခဒိန်ရက်စွဲကို ခေတ်သစ်ကြိုးပမ်းမှုများဖြင့် တွက်ချက်ရာတွင် မွေးရာပါ မသေချာမရေရာမှုများ ပါဝင်နေသောကြောင့် နက္ခတ္တဗေဒ မဟုတ်သော အကြောင်းရင်းများကို အထူးအာရုံစိုက်ခဲ့သည်။ လမင်းတွက်ချက်မှုမှ ကမ်းလှမ်းထားသော သက်သေအထောက်အထားများကို အကဲဖြတ်ရာတွင် ဤ မှတ်ချက်စာအုပ်၏ တည်းဖြတ်သူများသည် ထိုသို့သော သက်သေ၏ ယုံကြည်နိုင်မှုအတိုင်းအတာ ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူ အချက်အလက်များကို လိုအပ်ခဲ့သည်ဟု ခံစားခဲ့ရသည်။ ထို့ကြောင့် တည်းဖြတ်သူသည် ထင်ရှားသော နက္ခတ္တပညာရှင်များစွာထံ စာရေးခဲ့ပြီး ခရစ်တော်ခေတ်က မည်သည့် လသစ်မည်မည်ကို မည်သည့်ရက်စွဲကို ဂျူလီယန်ရက်စွဲအဖြစ် ခေတ်သစ်လမင်းဇယားများအခြေခံ၍ တွက်ချက်ရန်အတွက် ဖြစ်နိုင်သော တိကျမှုအတိုင်းအတာ ဆိုင်ရာ သူတို့၏ ထင်မြင်ချက်ကို မေးမြန်းခဲ့သည်။ ပထမမေးခွန်းအတွက် သူတို့၏ အဖြေများတွင် ပြန်ကြားခဲ့သော နက္ခတ္တပညာရှင် လေးဦးသည် ရှေးခေတ်လ၏ အဆင့်တစ်ခုကို တွက်ချက်ရာတွင် ခွင့်ပြုရမည့် အမှားအတိုင်းအတာ အတိုင်းအတာ ကွဲပြားခဲ့သည်၊ ဤ အမှားအနားကွပ်ကို အဓိကအားဖြင့် ကမ္ဘာ၏ ဝင်ရိုးစွန်းတွင် လည်ပတ်မှု ကွဲပြားမှုကြောင့် ရည်ညွှန်းခဲ့သည်။ (ဤ လည်ပတ်မှု ကွဲပြားမှုကို ကြိုတင်မှန်းဆ၍ မရပါ၊ ကောင်းကင်ခန္ဓာ ရွေ့လျားမှုများ၏ ဆက်စပ်ရွေ့လျားမှုများတွင် မသေချာမှုကြောင့် မဟုတ်ပါ။ လသစ်ဖြစ်ပွားချိန်ကို ထိခိုက်မှုရှိသော နေ့၏ အချိန်ကိုသာ ထိခိုက်မှုရှိသည်။ ဤ အမှားကို ရှေးခေတ်မူရင်းစာရွက်စာတမ်းများရှိသည့် ဥပမာ လကြတ်မှတ်တမ်းများကဲ့သို့ ဖြစ်ပွားချိန်ကို နာရီပေးသည့် အချက်များတွင်သာ ဖယ်ရှားနိုင်သည်။) ရံဖန်ရံခါ ဤ အမှားအနားကွပ်ငယ်သည် ဒေသတစ်ခုတွင် လကြတ်မှုအချိန်မတိုင်မီ သို့မဟုတ် နောက်မှ မြင်နိုင်သော ထောင့်တစ်ခုသို့ လရောက်ရှိမှုရှိ မရှိ မသေချာမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ ထိုသို့သော ကိစ္စများတွင် မိနစ်အနည်းငယ် ကွဲပြားမှုသည် ဂျူးပြက္ခဒိန်တွင် တစ်ရက်လုံး ကွဲပြားမှုကို ဖန်တီးနိုင်သည်၊ အကြောင်းမှာ တစ်ညနေခင်းတွင် မြင်နိုင်ရန် နေ၏ အလွန်ဝေးကွာ၍ မရသော လလက်ကွင်းသည် နောက်ညနေမှ မြင်နိုင်မည်မဟုတ်ပါ။

The reasons for the choice of a.d. 31 as the crucifixion year, for the purposes of this commentary, have been explained (see p. 254). Because of the inherent uncertainties involved in modern attempts to reckon an ancient calendar date when ancient source documents are not available, particular attention has been given to nonastronomical factors. In evaluating the evidence offered from lunar calculation, the editors of this commentary felt the need of expert information on the degree of reliability of such evidence. Accordingly, the editor wrote to several leading astronomers asking their opinion (1) concerning the degree of accuracy possible in reckoning back to the Julian date of any new moon or full moon in Christ’s time on the basis of modern lunar tables; and (2) concerning the elements of uncertainty in converting such an ancient date from astronomical terms to a specific day in the Jewish calendar, as would be necessary in order to assign a Julian date to the crucifixion.

In their answers to the first question the four astronomers who replied differ as to the degree of error that must be allowed for in calculating an ancient phase of the moon, this margin of error being attributed chiefly to the variation in the rotation of the earth on its axis. (This rotational variability, which cannot be predicted, is not due to uncertainty in calculating the relative motions of the heavenly bodies; it affects only the time of day at which a new moon, for example, occurred. This error can be eliminated only in instances where ancient source documents, such as eclipse records, give the hour of the occurrence.) Occasionally this small margin of error would result in uncertainty as to whether the moon reached an angle of possible visibility in a given locality before or after moonset. In such cases a few minutes’ difference could make the difference of a whole day in the Jewish calendar, since a crescent not quite far enough from the sun to be seen on one evening cannot be seen until the next evening.

 

သူတို့၏ အဖြေများတွင် ဒုတိယ မေးခွန်းအတွက် နက္ခတ္တပညာရှင်များသည် ရှေးခေတ်လမင်းပြက္ခဒိန်ရက်စွဲ တိုင်းတွင် အရေးကြီးပြီး ရှောင်လွှဲ၍ မရသော မသေချာမှုတစ်ခုကို တညီတညွတ်တည်း ညွှန်ပြခဲ့သည်။ လသစ်ကို စက္ကန့်အပိုင်းအစ အထိ တိကျစွာ တွက်ချက်နိုင်ခဲ့လျှင်ပင် ဆက်ဆပ်မှုနှင့် နေဝင်ချိန်နောက် ပထမမြင်နိုင်မှုကြား ကြားချိန်ကို ထိခိုက်မှုရှိသော ကွဲပြားမှုနှင့် မစစ်ဆေး၍ မရသော အစိတ်အပိုင်းများ ကျန်ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည် (စာမျက်နှာ နှစ်ရာငါးဆယ့်ခြောက် ကိုကြည့်ပါ)။ ဤ မေးခွန်းတွင် အဖြေများသည် ရှေးခေတ်မူရင်းအချက်အလက်များ မရရှိနိုင်သည့်အခါ နက္ခတ္တအချက်အလက်များမှ ဂျူးလ၏ တိကျသောရက်တစ်ခုသို့ တွက်ချက်ရန် နည်းလမ်းတစ်ခုခုတွင် ပါဝင်သော မသေချာမှုကို ညွှန်ပြရာတွင် သဘောတူခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် သူတို့သည် မည်သည့် ဂျူးပသခါ ပွဲကိုမဆို ဂျူလီယန်ရက်စွဲ ချိန်းဆိုရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သော ခရစ်တော်ကားစင်တင်ခံရသော ရက်စွဲကို ချိန်းဆိုရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သော လုံးဝ သေချာမှုရှိ ခွင့်မပြုနိုင်မှုကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြခဲ့သည်။

In their answers to the second question, however, the astronomers unanimously point to an important and unavoidable uncertainty in every ancient lunar calendar date. Even if a new moon could be reckoned accurately to the fraction of a second, there would still remain the variable and unverifiable elements affecting the interval between conjunction and the first visibility after sunset (see p. 256). On this question the replies agree in pointing out the uncertainty involved in any method of reckoning from the astronomical data to a specific day of a Jewish month whenever ancient source data are not available. Thus they make clear the impossibility of identifying the Julian equivalent of any Jewish Passover with absolute certainty.

 

မှတ်ချက်စာအုပ် တည်းဖြတ်သူ၏ စုံစမ်းစာနှင့် နက္ခတ္တပညာရှင်များမှ အဖြေများကို ဤနေရာတွင် အပြည့်အစုံ ပြန်လည်ထုတ်ဝေခဲ့သည်။

The commentary editor’s letter of inquiry and the replies from astronomers are here reproduced in full:

 

[ဤ စာကို နက္ခတ္တပညာရှင်များစွာထံ လိပ်မူခဲ့သည်။]

[This letter was addressed to several astronomers.]

“ဂျန်နဝါရီ ဆယ့်ငါး၊ တစ်ထောင့်ကိုးရာငါးဆယ့်ငါး

“January 15, 1956

 

“လေးစားရပါသော ဆရာ၊

“Dear Sir:

 

“ကျွန်ုပ်သည် ရှေးဟောင်းကျမ်းပိုင်း အတွဲများ ထုတ်ဝေပြီး ဖြစ်သော အတွဲ ခုနစ်တွဲ ရှိ ကျမ်းစာမှတ်ချက်စာအုပ်တစ်အုပ်၏ တည်းဖြတ်သူ အဖြစ် စာရေးနေပါသည်။ ကျမ်းစာ ခရစ်တော်ခေတ်နှင့် ရှေးဟောင်းသမိုင်း၏ လူသိများသော အချက်များနှင့် ဆက်စပ်မှုကို ဂျူလီယန်ရက်စွဲ အရ ကိုင်တွယ်ရာတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏ တည်းဖြတ်ဝန်ထမ်း အဖွဲ့သည် မလိုလားအပ်သော ကြေညာချက်များကို ရှောင်ရှားလိုပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ရှေးဟောင်း ခရစ်တော်မပေါ်မီ ကာလ ရှိ ရက်စွဲအချို့ကို ခေတ်သစ် နက္ခတ္တတွက်ချက်မှုများမှ ဖြတ်၍ ရှေးဟောင်း မူရင်းစာရွက်စာတမ်းများကို ဥပမာ တိကျသော လကြတ်မှတ်တမ်းများ၊ ဗာဗုလုန် နက္ခတ္တပြက္ခဒိန်ကျောက်ပြားများ သို့မဟုတ် ဆိုလာ နှင့် လမင်း ရက်စွဲ ညီမျှမှုများ ပေးသော ပါပီရုစ်များကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခြင်းဖြင့် သေချာမှုအတိုင်းအတာ မြင့်မားစွာ တည်ဆောက်နိုင်သည်ဟု အခြေခံ၍ ဆက်လက်ခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုသို့သော အရင်းအမြစ်များ ရရှိနိုင်ချိန်တွင် ရရှိနိုင်သော ရလဒ်များ၏ ဆက်စပ်သေချာမှု နှင့် ရှေးဟောင်း ရက်စွဲဂျူးစာရွက်စာတမ်း မရှိခြင်း တွင် ခေတ်သစ် နက္ခတ္တဇယားများမှ တွက်ချက်ခြင်းဖြင့် ခရစ်တော်ခေတ်က ပသခါ ရက်စွဲ ကဲ့သို့ တိကျသော အသစ်ကျမ်း လမင်း ရက်စွဲ များကို တွက်ချက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများကြား ဆန့်ကျင်ဘက် ရှိနေပုံ ရသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ လေ့လာမှုသည် ဤသို့ တွက်ချက်ထားသော ဂျူးလမင်း ရက်စွဲ များ၏ ယုံကြည်နိုင်မှုကို သံသယ ရှိစေခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်သည် မေးခွန်း နှစ်ခု မေးမြန်းနိုင်ပါသလား။

“I am writing as editor of a 7-volume Bible Commentary, of which the Old Testament volumes have already been issued. In dealing with the correlation of Bible chronology with the known facts of ancient history in terms of Julian dating, our editorial staff naturally wish to avoid unwarranted statements. We have proceeded on the basis that certain dates in the Old Testament period can be established with a high degree of certainty by interpreting, through modern astronomical calculations, ancient source documents such as specific eclipse records, Babylonian astronomical tablets, or papyri giving equivalent solar and lunar dates. There seems, however, to be a contrast between the relative certainty of the results obtainable when such sources are available, and the attempts to compute specific New Testament lunar dates, such as a Passover date in the time of Christ, by calculation from modern astronomical tables, in the absence of ancient dated Jewish documents. Our study has led us to doubt the reliability of Jewish lunar dates thus computed. Accordingly, may I ask you two questions?

 

“၁။ ပါကာ နှင့် ဒပ်ဘားစတိုင်း၏ ဗာဗုလုန် ခရစ်တော်ခေတ် (ချီကာဂို တက္ကသိုလ်၊ တစ်ထောင့်ကိုးရာလေးဆယ့်နှစ်) သည် ၎င်း၏ ဗာဗုလုန် ပြက္ခဒိန်အတွက် ရက်စွဲ အရ မှန်ကန်မှု ရာခိုင်နှုန်း ခုနစ်ဆယ်ကိုသာ တောင်းဆိုပြီး ဆက်စပ် ဂျူး ရက်စွဲ များအတွက် ပိုမို နည်းပါးသော ရာခိုင်နှုန်း ကို ခွင့်ပြုသည်။ ခရစ်တော်မပေါ်မီ ပထမ ရာစုသို့ ပြန်တွက်ချက်ရန် လ၏ အဆင့်များကို ရက်စွဲ တွက်ချက်ရာတွင် နာရီ နှစ်နာရီ ခန့် အမှားဖြစ်နိုင်ချေ ရှိရန် ခွင့်ပြုရမည်ဟု ကျွန်ုပ်ကို ပြောခဲ့သည်။ သို့သော် ရှေးခေတ်အချိန်များအတွက် အထူးတွက်ချက်ထားသော ရှို့ နှင့် နယူဂျ်ဘောင်ဂါ ကဲ့သို့ ဇယားများသည် မိနစ်များဖြင့် တိုင်းတာသော အမှားရှိသည်ဟု ကျွန်ုပ်ကို ပြောခဲ့သည်။ ဤ ဇယားများသည် ရှေးခေတ်များအတွက် အထူးတွက်ချက်ထားသော အချက်များဖြစ်ပြီး ပုံမှန်အမှားကို လျှော့ချမည့် တွက်ချက်မှု ပိုမို နက်ရှိုင်းသော အဆင့်များသို့ ဝင်ရောက်သလား၊ သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ အမှားအနားကွပ်ကို နာရီ နှစ်နာရီ ထည့်ရမည်လား။

“1. Parker and Dubberstein’s Babylonian Chronology (Univ. of Chicago, 1942) based on Schoch’s Table M and Sidersky’s work, claims only 70 per cent accuracy, to the day, for its Babylonian calendar, and allows an even smaller percentage for corresponding Jewish dates. I have been told that in dating the phases of the moon as far back as the 1st century a.d. a possible error of about two hours must be allowed for. Yet I have also been told that certain tables such as those of Schoch and Neugebauer,⁶ designed for computing lunar-calendar dates from lunar tables, have an error measured in minutes. Do these tables, calculated especially for ancient times, go into further refinements of computation that would decrease the usual error, or must their margin of error be added to the two hours?

 

“၂။ အထက်ပါ အမှားအနားကွပ်ကို ချန်ထားခဲ့ရုံမှ တစ်ပါး ကွဲပြားသော ပြက္ခဒိန် အကြောင်းရင်းများ အများအပြား ရှိနေသောကြောင့် လမင်း ဇယားများမှ ခရစ်တော်ကားစင်တင်ခံရသော ရက်စွဲကို ရက်စွဲ တွက်ချက်ရန် လက်ရှိ ကြိုးပမ်းမှုများတွင် မည်မျှ တရားဝင်မှု ရှိသလဲ ဟု ကျွန်ုပ် တွေးမိပါသည်၊ အကြောင်းမှာ ဤ ကြိုးပမ်းမှုများသည် အဆိုပါ ဇယားများက ပထမ ရာစုရှိ မည်သည့်နှစ်တွင် ဂျူး လမင်း လ နီစန်၏ ဆယ့်လေး သည် သောကြာ ရက်တွင် ရောက်ရှိခဲ့ကြောင်း အတိအကျ သိနိုင်ရန် ဖြစ်နိုင်မည်ဟု ယူဆချက်အပေါ် အခြေခံ၍ ရှိနေသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဤ ကြိုးပမ်းမှုများ၏ တရားဝင်မှုကို သံသယ ရှိရခြင်း အကြောင်းရင်းမှာ နီစန် ဆယ့်လေး ကဲ့သို့ ရက်စွဲ တစ်ခု ဆုံးဖြတ်မှုသည် (၁) ခေတ်သစ် ဇယားများမှ လမင်း ဆက်ဆပ်မှုသို့ နောက်ပြန်တွက်ချက်မှု အပေါ် မှီခိုနေပုံ ရပြီး ကျွန်ုပ် ထင်ခဲ့သည်ထက် ပိုကျယ်ပြန့်သော အမှားဖြစ်နိုင်ချေ ရှိမှု အပေါ် မှီခိုနေခြင်း၊ (၂) လ စတင်ရန် မြင်နိုင်သော လက်ကွင်း အတွက် ဆက်ဆပ်မှုနှင့် ကြားချိန်ကို သီအိုရီ အရ ခန့်မှန်း မှု နှင့် ဂျူး လေ့ကျင့်မှု နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ ရာသီ မသေချာ မှု အပေါ် မှီခိုနေခြင်း နှင့် (၃) ရှေးခေတ် မူရင်း ရက်စွဲ စာရွက်စာတမ်း မရှိ ခြင်း နှင့် ပါလက်စတိုင်း တွင် ထို ပုံစံ အသုံးပြု မှု မသေချာ မှု ရှိ ခြင်း ဖြင့် ရှေးခေတ် ဗာဗုလုန် ဆယ့်ကိုး နှစ် စက်ဝန်း ကို ပထမ ရာစု သို့ ချဲ့ထွင် ခြင်း ဖြင့် ထို လမင်း လ ကို နီစန် (အဒါ နှစ် မဟုတ်) အဖြစ် ခွဲခြား ခြင်း အပေါ် မှီခိုနေ ပုံ ရ သည်။ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ် မေး လို သည် မှာ၊ ပထမ ရာစု အေဒီ ရှိ မည်သည့် နှစ် တွင် မဆို နီစန် ဆယ့်လေး သို့ ရောက်ရှိ ရန် နည်း လမ်း အဖြစ် လမင်း တွက်ချက် မှု တွင် မည်မျှ တရားဝင် မှု ရှိ ပါ သလဲ။

“2. Apart from the foregoing margin of error, there seem to be so many variable calendrical factors, that I wonder how much validity there is in present-day attempts to date Christ’s crucifixion from lunar tables, seeing that these attempts rest on the assumption that such tables as the aforementioned make it possible for us to know exactly in what years the 14th of the Jewish lunar month of Nisan came on Friday. My reason for doubting the validity of these attempts is that the determination of such a date as Nisan 14 seems to be dependent on (1) reckoning backward from modern tables to lunar conjunction, with apparently the possibility of a wider margin of error than I had thought; (2) estimating theoretically the interval between conjunction and the visible crescent for the beginning of the month, with the further uncertainty of Jewish practice and local weather, and (3) identifying that lunar month as Nisan (rather than Adar II) by extending the earlier Babylonian 19-year cycle into the 1st century without dated source documents, and without any assurance that it was in use in that form in Palestine. Therefore I would ask: What validity, if any, is there in lunar calculation as a method for arriving at Nisan 14 in any year of the 1st century a.d.

 

“ကျွန်ုပ် သင်၏ တန်ဖိုး ရှိ သော အချိန် ကို ကျူး ကျော် ခဲ့ မိ ပါ က ခွင့် လွှတ် ပါ။ သင်၏ စောစော အဖြေ ကို အလွန် ကျေးဇူး တင် ရှိ ပါ မည်။ သင် အခြား မပြော ခဲ့ ပါ က သင်၏ အဖြေ ကို ကိုး ကား နိုင် သည် ဟု ကျွန်ုပ် နားလည် ပါ မည်။

“Pardon my encroaching on your valuable time. Your early reply will be greatly appreciated. Unless you state otherwise I shall understand that your answer may be quoted

 (လက်မှတ် ထိုး) အက်ဖ် ဒီ နီကိုး” “နေဗီ ဌာန ယူအက်စ် နေဗယ် နက္ခတ္တလေ့လာရေး ရုံး ဝါရှင်တန် နှစ်ဆယ့်ငါး၊ ဒီစီ။ “ပြန်ကြားရန် ရည်ညွှန်း ရန် နေဗိုဘစီ/ဂျီ အိပ်ချ်ငါး(ဆယ့်လေး) ဆာ တစ်ရာ နှစ်ဆယ့်ခုနစ် ဂျန်နဝါရီ နှစ်ဆယ့်လေး၊ တစ်ထောင့်ကိုးရာငါးဆယ့်ငါး “မစ္စတာ ဖရန်စစ် ဒီ နီကိုး၊ တည်းဖြတ်သူ ပြန်လည်သုံးသပ်ရေး နှင့် ဟဲရိုး တာကိုမာ ပါ့ခ် ဝါရှင်တန် ဆယ့်နှစ်၊ ဒီစီ။

 

“Sincerely,

(Signed) F. D. Nichol”

“department of the navy

u.s. naval observatory

Washington 25, D.C.

“In Reply Refer to

NavObsy/G

H5(14)

Ser 127

January 24, 1956

“Mr. Francis D. Nichol, Editor

Review and Herald

Takoma Park

Washington 12, D.C.

 

“လေးစားရပါသော မစ္စတာ နီကိုး၊ “သင်၏ ဂျန်နဝါရီ ဆယ့်ငါး၊ တစ်ထောင့်ကိုးရာငါးဆယ့်ငါး စာ ကို လက်ခံ ရရှိ ခဲ့ ပါ သည်။ ပါကာ နှင့် ဒပ်ဘားစတိုင်း ခန့်မှန်း ခဲ့ သော မှန်ကန် မှု ရာ ခိုင် နှုန်း ခု နစ် ဆယ် သည် ဇယား မှ ယူ ဆ ခဲ့ သော ရက်စွဲ တစ်ခု သည် လ စ တင် မှု အတွက် နက္ခတ္တ တွက်ချက် ခဲ့ သော ရက်စွဲ နှင့် သဘော တူ မည့် ကိစ္စ များ ၏ ရာ ခိုင် နှုန်း ကို ရည်ညွှန်း ပါ သည်။ တစ် ရက် ၏ မသေ ချာ မှု ကို ရှို့ ၏ ဇယား အမ် ကို အသုံး ပြု မည့် အစား လ တိုင်း ၏ စ တင် မှု ကို တွက်ချက် ခြင်း ဖြင့် ရှောင် ရှား နိုင် ပါ သည်၊ သို့ သော် ဤ လုပ်ဆောင် ချက် ကို လိုအပ် မည့် အလုပ် အ ကိုင် သည် မမှန် ကန် ပါ။ တိကျ သော ရက်စွဲ အရ အရေ းကြီး သော ကိစ္စ တစ်ခု ဖြစ် ပွား ခဲ့ ပါ က လိုချင် ခဲ့ ပါ က တွက်ချက် မှု တစ်ခု ပြု လုပ် နိုင် ပါ သည်၊ သို့ သော် နက္ခတ္တ တွက်ချက် ခဲ့ သော ရက်စွဲ သည် လ သစ် ၏ တွက်ချက် ချိန် တွင် ရှောင် လွှဲ မရ သော မသေ ချာ မှု များ ကြောင့် တစ်စိတ် တစ်ပိုင်း ဖြစ် သော လ သစ် မှ လက်ကွင်း တကယ် လေ့ လာ ခဲ့ ချိန် သို့ ကြား ချိန် တွင် မသေ ချာ မှု ကြောင့် အဓိက အားဖြင့် တစ် ရက် အနည်း ဆုံး အမှား ရှိ နေ ဆဲ ဖြစ် သည်။

“Dear Mr. Nichol:

“Your letter of 15 January 1956 has been received. The 70 per cent accuracy which Parker and Dubberstein estimate for their table of chronology refers to the percentage of cases in which a date taken from the table will agree with the astronomically computed date for the beginning of the month. The uncertainty of one day could be avoided by computing the beginning of every month, instead of using Schoch’s Table M, but the labor that this would require would not be justified. When a case arises in which the exact day is important, a computation may be made if desired; however, the astronomically computed date still is liable to an error of at least one day, partly because of unavoidable uncertainties in the computed time of new moon, but principally because of the uncertainty in the interval from new moon to the time when the crescent was actually observed.

 

“သင်၏ ပထမ မေး ခွန်း အတွက် အဖြေ တွင် လ သစ် ၏ တွက်ချက် ချိန် တွင် အမှား သည် အချို့ တွင် အသုံး ပြု ခဲ့ သော ဇယား များ တွင် ချဉ်း ကပ် မှု များ မှ တွက်ချက် အမှား ကြောင့် တစ်စိတ် တစ်ပိုင်း ဖြစ် ပြီး နေ နှင့် လ ၏ ပတ်လမ်း အစိတ် အပိုင်း များ တွင် မသေ ချာ မှု များ နှင့် ကမ္ဘာ ၏ လည် ပတ် နှုန်း တွင် ဖြစ်ပွား ခဲ့ သော ကွဲ ပြား မှု များ ကြောင့် တစ်စိတ် တစ်ပိုင်း ဖြစ် သည်။ ပါကာ နှင့် ဒပ်ဘားစတိုင်း မှ ၎င်း တို့ ၏ ဇယား ၏ နက္ခတ္တ အခြေ ခံ အဖြစ် အသုံး ပြု ခဲ့ သော ရှို့ ၏ ဇယား များ အတွက် လ သစ် အတွက် တွက်ချက် အမှား သည် မိနစ် ငါး ထက် နည်း သည်။ ရှို့ မှ လက်ခံ ခဲ့ သော ပတ်လမ်း အစိတ် အပိုင်း များ တွင် အမှား များ မှ အပို အမှား ဖြစ်နိုင် ချေ နှင့် ကမ္ဘာ ၏ လည် ပတ် နှုန်း တွင် ကွဲ ပြား မှု များ မှ အမှား သည် ခန့်မှန်း ရန် အလွန် ခက်ခဲ ပါ သည်၊ သို့ သော် ပထမ ရာစု အေဒီ တွင် မသေ ချာ မှု သည် နာ ရီ နှစ် သို့မဟုတ် သုံး အနည်း ဆုံး ဖြစ် သည်။

“In answer to your first question, the error in the calculated time of new moon is due partly to the computational errors from the approximations in the particular tables used, and partly to the uncertainties in the orbital elements of the sun and the moon, and the variations which have occurred in the rate of rotation of the earth. The computational error of Schoch’s tables for new moon, which were used by Parker and Dubberstein as the astronomical basis of their table, is less than 5 minutes. The possible additional error from errors in the orbital elements adopted by Schoch, and from variations in the rate of rotation of the earth, is very difficult to estimate, but the uncertainty is at least 2 or 3 hours in the first century a.d.

 

“လ သစ် မှ လက်ကွင်း ၏ ပေါ်ထွက် မှု သို့ ကြား ချိန် ကို သီအိုရီ တစ်ခု တည်း မှ တွက်ချက် မရ ပါ။ ခရီး တွက်ချက် မှု များ ကို တစ် ဦး ချင်း ပထဝီ ဒေသ တိုင်း အတွက် အတွေ့ အကြုံ အရ တည်ဆောက် ရမည် ဖြစ် သည်။ မတူ ညီ သော စာ ရေး သူ များ သည် ဤ ခရီး တွက်ချက် မှု များ အပေါ် အမြဲ တမ်း လုံး ဝ သဘော မတူ ခဲ့ ပါ၊ ထို့ အပြင် တစ် ချက် ချင်း လေ့ လာ မှု ချိန် တွင် ဒေ သ လေ့ ကျင့် မှု နှင့် အခြေ အ နေ များ ကြောင့် ကွဲ ပြား မှု များ အတွက် ခွင့် ပြု မှု အချို့ ကို ယူ ဆ ရမည် ဖြစ် သည်။

“The interval from new moon to the appearance of the crescent cannot be calculated from theory alone. Criteria must be established empirically for each individual geographical locality. Different writers have not always agreed completely on these criteria; and moreover, some allowance presumably must be made for variations due to local practices and circumstances at the time of each observation.

 

“ထို့ အပြင် ရှေးခေတ် လမင်း ပြက္ခဒိန် များ တွင် ရက်စွဲ များ နှင့် ဂျူ လီ ယန် ပြက္ခဒိန် တွင် ရက်စွဲ များ နှင့် ဆက်စပ် မှု ၏ ယုံ ကြည် နိုင် မှု သည် ပြက္ခဒိန် ကို ပြန် လည် တည် ဆောက် ခဲ့ မှု နှင့် ခရစ်တော် ခေ တ် ကို တည် ဆောက် ခဲ့ မှု ၏ မှန် ကန် မှု အပေါ် မှီ ခို နေ ပါ သည်။ ကျွန်ုပ် တို့ သည် ဤ ပြဿနာ ၏ ဤ အဆင့် အပေါ် မှတ်ချက် ပေး ရန် အရည် အချင်း မရှိ ပါ၊ ပါကာ နှင့် ဒပ်ဘားစတိုင်း ၏ ဒု တိ ယ ထုတ်ဝေ မှု၊ တစ်ထောင့်ကိုးရာလေးဆယ့်ခြောက် တွင် ထုတ်ဝေ ခဲ့ သော ထို အချိန် တွင် ရရှိ နိုင် ခဲ့ သော အ ကောင်း ဆုံး ဖြစ် မှု ကို မလွဲ မသွေ ဖြစ် ခဲ့ ပါ သည်၊ နောက် ထပ် တိုး တက် မှု အတွက် ချက်ချင်း ခွင့် ပြု ခဲ့ သော ကြော င့် ဖြစ် သည်။ ထို့ကြောင့် သင်၏ ဒု တိ ယ မေး ခွန်း အတွက် အဖြေ တွင် သင် ဖော်ပြ ခဲ့ သော အကြောင်း ရင်း သုံး ချက် ကြော င့် ရှေး ဂျူး ပြက္ခဒိန် တွင် နီစန် ဆယ့်လေး ၏ ရက်စွဲ များ ကို ပြင် ဆင် ရန် ကြိုး ပမ်း မှု များ သည် သံ သယ ရှိ သော တရား ဝင် မှု ရှိ ကြော င်း သင်၏ ကောက် ချက် ချ မှု သည် မှန် ကန် ပါ သည်။ ခရစ်တော် ခေ တ် ပထမ ရာ စု ရှိ နှစ် များ တွင် နီစန် ဆယ့်လေး ၏ ရက်စွဲ များ ကို မည် သည့် နက္ခတ္တ တွက်ချက် မှု ဖြင့် မဆို ဆုံး ဖြတ် ရန် မဖြစ် နိုင် ပါ၊ မည် သည့် နည်း လမ်း ဖြင့် မဆို ဆုံး ဖြတ် နိုင် ပါ က တစ် ချိန် တည်း မှတ် တမ်း များ ကို လေ့ လာ မှု နှင့် အဓိ ပ္ပာ ယ် ဖွင့် ဆို မှု ဖြင့် သာ ဆုံး ဖြတ် နိုင် ပါ သည်။

“In addition, the reliability of the correlation of dates in the ancient lunar calendars with dates in the Julian calendar depends upon the accuracy with which the calendar has been restored and the chronology established. We are not qualified to comment on this phase of the problem; the second edition of Parker and Dubberstein, published in 1946, undoubtedly is the best that was then attainable, though admittedly subject to further improvement. In answer to your second question, therefore, your conclusion that because of the three factors you mention, attempts to fix the dates of Nisan 14 in the early Jewish calendar are of doubtful validity, is correct. The dates of Nisan 14 in the years of the first century of the Christian era cannot possibly be determined by any astronomical calculation; they can be fixed, if by any means at all, only by the study and interpretation of contemporary records.

 

“သင်ဤစာကို ကိုးကားလိုပါက ကိုးကားနိုင်ပါသည်၊ သို့သော် စာတစ်စောင်လုံးကို ကိုးကားရန် ကျွန်ုပ်တို့ ပိုမိုနှစ်သက်ပါသည်၊ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းသာ မဟုတ်ပါ။ “လေးစားစွာဖြင့်၊ (လက်မှတ်ထိုး) ဂျီ။ အမ်။ ကလီမန့်စ် ညွှန်ကြားရေးမှူး၊ နောက်တီကယ် အယ်လ်မနက် ယူအက်စ် နေဗယ် အော့ဘ်ဆာဗေတိုရီ”

“အိပ်ချ်။ အမ်။ နောက်တီကယ် အယ်လ်မနက် ရုံး၊ တော်ဝင်ဂရင်းဝစ်ချ် အော့ဘ်ဆာဗေတိုရီ၊ ဟာ့စမွန်စီးယား ရဲတိုက်၊ နီယား ဟေးလ်ရှမ်၊ ဆပ်ဆတ်ခ်ျ၊ အင်္ဂလန်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၄ ရက်။ ရက်ဖ်။ ၇၉/၄ မစ္စတာ ဖရန်စစ် ဒီ။ နီကိုးလ်၊ အယ်ဒီတာ၊ ရီဗျူးအန်း ဟဲရား၊ တာကိုမာ ပါ့ခ်၊ ဝါရှင်တန် ၁၂၊ ဒီစီ၊ ယူအက်စ်အေ လေးစားအပ်သော ဆရာ၊

“You are welcome to quote this letter if you wish to do so, but we prefer that it be quoted in full and not in part.

“Sincerely yours,

(Signed) G. M. Clemence

Director Nautical Almanac

U.S. Naval Observatory”

“H.M. Nautical Almanac Office,

Royal Greenwich Observatory,

Herstmonceux Castle,

Nr. Hailsham, Sussex,

England.

“24th January, 1956.

“Ref. 79/4

“Mr. Francis D. Nichol,

Editor, Review and Herald,

Takoma Park,

Washington 12, D.C.,

U.S.A

“Dear Sir,

 

သင်၏ ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၅ ရက်စွဲပါ စိတ်ဝင်စားဖွယ်စာကို ဖြေကြားရာတွင်၊ သင်၏မေးခွန်းများနှင့်ပတ်သက်၍ တရားဝင်သတင်းအချက်အလက် သို့မဟုတ် အကူအညီများစွာ ပေးနိုင်ခြင်းမရှိသည့်အတွက် စိတ်မကောင်းပါ။ ပြည့်စုံသောအဖြေများကို ရှေးဟောင်းသက္ကရာဇ်ပညာရှင်တစ်ဦးမှသာ ပေးနိုင်ပြီး၊ ကျွန်ုပ်သည် ထိုသို့သော ပညာရှင်ဖြစ်ကြောင်း မပြောနိုင်ပါ။

“In reply to your interesting letter of 15 January 1956, I regret that I am not able to give you much authoritative information or assistance in connection with your questions. Full answers can only be given by an authority on ancient chronology, and I can make no claim to be that.

 

လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်က လ၏အဆင့်ကို တွက်ချက်ရာတွင် အဓိကအခက်အခဲမှာ ယင်းကာလအတွင်း ကမ္ဘာ၏လည်ပတ်မှု မမှန်ကန်မှုများကို ခန့်မှန်းရန် မဖြစ်နိုင်ခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ၏လည်ပတ်မှုအမြန်နှုန်းသည် ဒီရေပွတ်တိုက်မှုကြောင့် တဖြည်းဖြည်း နှေးကွေးလာသည်ကို သိရှိထားပြီး၊ ဤအကျိုးသက်ရောက်မှုအတွက် ပျမ်းမျှတန်ဖိုးတစ်ခုကို လ၏လောင်ဂျီတွဒ်၏ ဆီကူလာ အပ်ဆလရေးရှင်တွင် ထည့်သွင်းထားသည်။ ဤတန်ဖိုးသည် သူ့အလိုလို မသေချာပါ။ ထို့ပြင်၊ ကမ္ဘာ၏လည်ပတ်မှုအမြန်နှုန်း၏ မမှန်ကန်သောပြောင်းလဲမှုများကြောင့် လ၏လောင်ဂျီတွဒ်တွင် ဖြစ်ပေါ်သော အပြောင်းအလဲများကိုလည်း ထည့်သွင်းရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းများကို ခန့်မှန်းရန်မဖြစ်နိုင်ပါ။ ဤပြောင်းလဲမှုများသည် ခေတ်သစ်လေ့လာမှုများသာမက ရှေးဟောင်းလက္ခဏာများကိုပါ လေ့လာခြင်းဖြင့် ဆီကူလာ အပ်ဆလရေးရှင်အတွက် တန်ဖိုးများကို ရယူထားခြင်းကြောင့် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ချောမွေ့သွားပါသည်။ ဤအရာအားလုံးကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါက၊ ခရစ်ယာန်ခေတ်စတင်ချိန်တွင် လ၏အဆင့်သည် မိနစ်အနည်းငယ်ထက်ပို၍ အမှားဖြစ်နိုင်ဖွယ်မရှိဟု ကျွန်ုပ်ထင်ပါသည်။

“The chief difficulty in calculating the phase of the Moon two thousand years ago is the impossibility of predicting the irregularities of rotation of the Earth in the last two thousand years. It is known that the speed of rotation has been gradually slowing down owing to tidal friction, and a mean value for the effect of this is included in the secular acceleration of the Moon’s longitude; this value is itself uncertain and there must be added to this the fluctuations in the Moon’s longitude due to irregular changes in the speed of rotation of the Earth, which cannot be predicted. To some extent all of these changes are smoothed out by the fact that the values for the secular acceleration have been deduced from a study not only of modern observations but also of the records of ancient eclipses. Taking all things into consideration, I think it unlikely that the phase of the Moon will be in error by more than a few minutes of time at the beginning of the Christian era.

 

နာရီပေါင်း နှစ်နာရီခန့် အမှားဖြစ်နိုင်သည့်အကြောင်းကို ရှင်းပြရလျှင်၊ အချို့ဇယားများသည် လ၏လှုပ်ရှားမှုတွင် အချို့သော ပီရီယိုဒစ် ပါတူဘေးရှင်းများကို ချန်လှပ်ထားသည်။ ဤချန်လှပ်မှုများသည် တွက်ချက်မှုများကို များစွာရိုးရှင်းစေသော်လည်း၊ ဤအဆင့်အတန်းအမှားများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ သင်၏ဒုတိယမေးခွန်းကို တရားဝင်ဖြေကြားနိုင်ခြင်းမရှိပါ၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းသည် နယူးမွန်းမှ မြင်နိုင်သော လကွယ်လဆန်းကို ပထမဆုံးအကြိမ်မြင်ရသည့်အချိန်ကြားကာလအတွက် သီအိုရီတစ်ကယ်ခန့်မှန်းချက်ပေါ်တွင် မူတည်နေသည်။ ဖိုသာရင်ဂမ်၊ ရှော့ခ်ျ နှင့် နယူးဂျဘောင်ယာကဲ့သို့သော အာဏာပိုင်များက ဤအကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်၍ များစွာလုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသော်လည်း၊ ဒေသဆိုင်ရာအခြေအနေများသည် လကွယ်လဆန်းတစ်ခုချင်းစီ၏ လေ့လာမှုနှင့်ပတ်သက်၍ အလွန်ဂရုတစိုက်လုပ်ဆောင်ထားသည့်အလုပ်ကိုပင် မမှန်ကန်စေနိုင်သည့်အချက်မှာ တည်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။

“An explanation of the possible error of two hours is that certain tables omit some of the periodic perturbations in the Moon’s motion; while greatly simplifying the calculations, these omissions can give rise to errors of about this order.

“I cannot answer authoritatively your second question, since this depends upon the theoretical estimate for the interval between new Moon and the first observation of the visible lunar crescent. A considerable amount of work has been done on this subject by such authorities as Fotheringham, Schoch, and Neugebauer, but the fact remains that purely local conditions can invalidate even the most careful work in respect of a particular observation of the lunar crescent.

 

လေးစားစွာဖြင့်၊ (လက်မှတ်ထိုး) ဒီ။ အိပ်ချ်။ ဆဒ်လာ စူပါအင်တင်ဒန့်”

“ဘရောင်းယူနီဗာဆီတီ ပရိုဗီဒင့် ၁၂၊ ရို့ဒ်အိုင်းလန်း ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၉ ရက် မစ္စတာ ဖရန်စစ် ဒီ။ နီကိုးလ်၊ အယ်ဒီတာ ရီဗျူးအန်း ဟဲရား တာကိုမာ ပါ့ခ် ဝါရှင်တန် ၁၂၊ ဒီစီ။ လေးစားအပ်သော မစ္စတာ နီကိုးလ်၊

“Yours faithfully,

(Signed) D. H. Sadler

Superintendent”

“brown university

Providence 12, Rhode Island

January 19, 1956

“Mr. Francis D. Nichol, Editor

Review and Herald

Takoma Park

Washington 12, D.C.

“Dear Mr. Nichol:

 

သင်၏ ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၁၅ ရက်စွဲပါစာကို လက်ခံရရှိထားပြီး၊ အောက်ပါမှတ်ချက်များသည် သင်၏မေးခွန်းများကို ရှင်းလင်းပေးမည်ဟု မျှော်လင့်ပါသည်။ ၁။ နယူးမွန်း သို့မဟုတ် အော့ပိုးဇစ်ရှင်များ၏ အချိန်ကို ဆုံးဖြတ်ရန်နှင့် နယူးမွန်း၏ ပထမဆုံးမြင်နိုင်မှုပြဿနာကို ပြတ်သားစွာ ခွဲခြားရန် လိုအပ်သည်။ သင်ဖော်ပြထားသော ခေတ်သစ်ဇယားများအားလုံးသည် နယူးမွန်း သို့မဟုတ် အော့ပိုးဇစ်ရှင်များကို အလွန်တိကျစွာ ပေးနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့်၊ လက္ခဏာများနှင့်ဆက်စပ်သော ဒေတာအားလုံးသည် လုံးဝယုံကြည်စိတ်ချရသည်။

“I have your letter of January 15, and I hope the following remarks will clarify your questions:

“1. It is necessary sharply to distinguish between the problem of determining the moments of conjunctions or oppositions and the problem of first visibility of the new moon. All modern tables which you mention will give conjunctions or oppositions with extremely high accuracy. Consequently, all data which are connected with eclipses are fully trustworthy.

 

သို့သော်၊ ပထမဆုံးမြင်နိုင်မှုပြဿနာတွင်မူ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။ ခေတ်သစ်ဇယားများအားလုံးသည် ရှေးခေတ်တွင် ယေဘုယျအားဖြင့် သို့မဟုတ် သတ်မှတ်ထားသောနေရာများတွင် မြင်နိုင်မှုအခြေအနေများနှင့်ပတ်သက်၍ အာဘီထရီယံ အဆူးဇမ့်ရှင်များကို ပြုလုပ်ရမည်။ ဤအဆူးဇမ့်ရှင်များသည် အလွန်အာဘီထရီယံဖြစ်ပြီး၊ ခေတ်သစ်တွင်ပင် အလွန်မယုံကြည်စိတ်ချရပါ။ ပထမဆုံးမြင်နိုင်မှုဖြစ်စဉ်သည် နေဝင်ချိန်နှင့် ဆက်စပ်နေသောကြောင့်၊ ထိုသို့သောဇယားများအားလုံးတွင် တစ်ရက်လုံး၏ မတိကျမှုများပါဝင်သည်။ ပထမဆုံးမြင်နိုင်မှုကို ကြီးမားသောဖြစ်နိုင်ခြေဖြင့် ဆုံးဖြတ်နိုင်သည့်ကိစ္စများစွာရှိသည်မှာ မှန်သော်လည်း၊ အရေးကြီးသောကိစ္စများစွာသည် အမြဲတမ်း မဆုံးဖြတ်နိုင်ဖြစ်နေမည်။ ကျွန်ုပ်သည် ဘေဘီလုံးနီးယန်းခန့်မှန်းတွက်ချက်မှုများကို ရည်ညွှန်းနိုင်သည်၊ ၎င်းတို့သည် မကြာခဏ ရလဒ်ကို သံသယဖြစ်စေသည်။ ခေတ်သစ်ဇယားများသည် ဖြစ်နိုင်ချေမှာ ပိုမိုမကောင်းပါ၊ မကြာခဏ ပိုဆိုးသည်။ ရည်ညွှန်းအတွက်၊ ကျွန်ုပ်၏ဆောင်းပါး ‘ဘေဘီလုံးနီးယန်းနည်းလမ်းဖြင့် မာကျူရီ၏ နောက်ဆုံးမြင်နိုင်မှုများကို တွက်ချက်ခြင်း’၊ ပရိုဆီဒင်းအော့ဖ် ဒီအမေရိကန်ဖိုလော့ဆဖီကယ် ဆိုက်တီ၊ အတွဲ ၉၅၊ အမှတ် ၂၊ ၁၉၅၁၊ နှင့် အာ့စထရိုနိုမီကယ် ကျူနီဖောမ် တက်စထ်၊ လန်ဒန်၊ ၁၉၅၅၊ အတွဲ ၃၊ ပြားများ ၁၄၀ မှစတင်သည်။

“Exactly the opposite, however, is the case in the problem of first visibility. All modern tables have to make arbitrary assumptions as to the visibility conditions in antiquity in general or in specific localities. These assumptions are highly arbitrary, and even for modern times, extremely unreliable. Since the phenomenon of first visibility is connected with sunset, all such tables involve inaccuracies of one full day. There are, of course, many cases where the question of first visibility might be decided with a great probability, but many critical cases will always remain undecided. I can refer you to contemporary Babylonian computations of first visibilities, which often leave the result in doubt. Modern tables are probably no better, and often worse. For reference I may quote my article, ‘The Babylonian Method for the Computation of the Last Visibilities of Mercury,’ Proceedings of the American Philosophical Society, Vol. 95, No. 2, 1951; and Astronomical Cuneiform Texts, London, 1955, Vol. 3, Plates 140 ff.

 

၂။ နီစန် ၁၄ ကို ရက်ချိန်းသတ်မှတ်ရာတွင် ယုံမှားသံသယဖြစ်နေသည့် သင်၏အကြောင်းပြချက်များသည် လုံးဝမှန်ကန်သည်။ သင်ဖော်ပြထားသော အကြောင်းပြချက်တစ်ခုစီသည် ရလဒ်များကို အမှန်တကယ်သံသယဖြစ်စေရန် လုံလောက်သည်။

“2. Your reasons for doubting the validity of dating a Nisan 14 are fully justified. Every single argument mentioned by you would suffice to make the results truly doubtful.

 

အလွန်လေးစားစွာဖြင့်၊ (လက်မှတ်ထိုး) အိုး။ နယူးဂျဘောင်ယာ”

“အာ့စထရိုနိုမီကယ် ရီချင်အင်စတီကျူး အင် ဟိုက်ဒယ်ဘာ့ဂ် ဟိုက်ဒယ်ဘာ့ဂ်၊ ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၁ ရက် ဂရေဘင်ဂတ်စီ ၁၄ တယ်လီဖုန်း ၇၁၂၃၁/၃၃၀ ၇၁၆၆၆ မစ္စတာ ဖရန်စစ် ဒီ။ နီကိုးလ် အယ်ဒီတာ၊ ရီဗျူးအန်း ဟဲရား တာကိုမာ ပါ့ခ် ဝါရှင်တန် ၁၂၊ ဒီစီ၊ ယူအက်စ်အေ လေးစားအပ်သော မစ္စတာ နီကိုးလ်၊ ပရော်ဖက်ဆာ ဖရစ်ကီသည် သင်၏စာတွင် မေးမြန်းထားသော မေးခွန်းများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့ပြီး၊ ကျွန်ုပ်အား ဖြေကြားရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

“Very sincerely yours,

(Signed) O. Neugebauer”

astronimisches rechen-institut in heidelberg

“Heidelberg, 21.2.1956

Grabengasse 14

Telefon 71231/330

71666

“Mr. F. D. Nichol

Editor of Review and Herald

Takoma Park

Washington 12, D.C., U.S.A.

“Dear Mr. Nichol:

 

သင်၏ပထမမေးခွန်းနှင့်ပတ်သက်၍ အောက်ပါအတိုင်းပြောစရာရှိသည်။ လ၏အဆင့်များကို တွက်ချက်ခြင်းသည် နယူးမွန်းကို ဆုံးဖြတ်ခြင်းပေါ်တွင် အခြေခံသည်။ ဤရည်ရွယ်ချက်အတွက်၊ ရလဒ်များ၏ တိကျမှုအလိုက် ကွဲပြားသော ဇယားများစွာကို အသုံးပြုနိုင်သည်။ တကယ်ပါ၊ နာရီတစ်နာရီခန့် အမှားဖြစ်နိုင်သော ရလဒ်များကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် ဇယားများရှိသည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်၊ စီ။ ရှော့ခ်ျ၏ ဇယားများ (အာ့စထရိုနိုမီကယ် စသည်) ကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် နယူးမွန်း၏အချိန်ကို မိနစ်အနည်းငယ်အတွင်း တိကျမှုဖြင့် ရရှိနိုင်သည်။ သက္ကရာဇ်ဆိုင်ရာပြဿနာများတွင်၊ လကွယ်လဆန်း၏ မြင်နိုင်မှုကို ဆုံးဖြတ်ရန် မကြာခဏလိုအပ်ပြီး၊ ၎င်းသည် ရှေးဂျူးသက္ကရာဇ်တွင် ထင်ရှားသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်သည်ကို သိရှိထားသည်။ ဥပမာ၊ နယူးဂျဘောင်ယာ၏ ဇယားများဖြင့် ၎င်း၏တွက်ချက်မှု၏ တိကျမှုသည် သက္ကရာဇ်လိုအပ်ချက်များအတွက် လုံလောက်သည်။

“Professor Fricke has turned over to me the task of investigating the questions that you asked in your letter to him, and has requested that I answer you.

“Concerning your first question, there is this to say: the computation of the phases of the moon is based on the determination of New Moon. For this purpose one may use one of several tables which differ from each other however by the accuracy of the results to which they lead. There are in fact tables that yield results which may be in error by as much as an hour. On the other hand, by using C. Schoch’s tables (Astronomical etc. …) one obtains the time of New Moon with an accuracy of a few minutes. In chronological problems one has to deal often with the determination of the new crescent, the visibility of which—as is well known—plays a distinctive role in the course of the old Jewish calendar. The accuracy of its computation by means, for example, of Neugebauer’s tables, is fully adequate for chronological requirements.

 

ယခုသင်၏ဒုတိယမေးခွန်းဖြစ်သော နီစန် ၁၄ ကို မည်သည့်တိကျမှုဖြင့် တွက်ချက်နိုင်သည်ကို ဆက်လက်ပြောကြပါစို့။ နီစန် ၁၄ ကို ဆုံးဖြတ်ရာတွင် လကွယ်လဆန်း၏ ပေါ်ထွက်မှုပေါ်တွင် အခြေခံထားသရွေ့—ဤသည်မှာ သက်သက်အာ့စထရိုနိုမီကယ်ပြဿနာဖြစ်သည်—ကျွန်ုပ်တို့သည် မည်သည့်အခက်အခဲကိုမျှ မကြုံတွေ့ရပါ။ နေ နှင့် လ၏လှုပ်ရှားမှုသည် ရှေးခေတ်သို့ပြန်သွားရာတွင် လက္ခဏာဒေတာများမှ လုံလောက်စွာသိရှိထားပြီး၊ နယူးမွန်းနှင့် လကွယ်လဆန်းကို အထက်ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း လုံလောက်သောတိကျမှုဖြင့် တွက်ချက်နိုင်သည်�। သို့သော် မေးခွန်းမှာ၊ ခရစ်တော်၏ခေတ်တွင် လဆန်းကို လကွယ်လဆန်း၏ လေ့လာမှုဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သလား၊ သို့မဟုတ် ထိုအချိန်တွင် အခြားသက္ကရာဇ်ပုံစံများ တွင်ကျယ်စွာ အသုံးပြုခဲ့သလားဆိုသည့်အချက်ဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ ရှေးဟောင်းပညာရှင်များက ဖြေရှင်းရမည့် အရေးကြီးသောကိစ္စဖြစ်သည်။

“I shall come now to your second question, namely with what accuracy may a 14 Nisan be computed. As long as the determination of 14 Nisan is based on the appearance of the new crescent—thus a purely astronomical problem—we encounter no difficulties whatever. The motion of the sun and moon back to ancient times is known well enough from eclipse data to compute the New Moon and the new crescent with sufficient accuracy, as stated above. The question is, however, whether at the time of Christ the beginning of the month was determined by the observation of the new crescent, or whether at that time other calendar forms were in widespread usage. This is an important matter that students of Antiquity must settle.

 

တစ်ခါတစ်ရံ လဆန်းကို လကွယ်လဆန်း၏ လေ့လာမှုဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆပါက၊ တွက်ချက်ထားသော နီစန် ၁၄ သည် လကွယ်လဆန်း၏ တကယ့်လေ့လာမှုများမှရရှိသော ရလဒ်နှင့် လုံးဝတိုက်ဆိုင်ကြောင်း အပြည့်အဝမပြောနိုင်သလို ငြင်းဆိုလည်း မရပါ။ အချို့သောအခြေအနေများတွင်၊ လေ့လာမှုအခြေအနေများ ညံ့ဖျင်းပါက၊ လ၏အလျားကို ဆိုက်ကလစ်ကယ်လီ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါက၊ တွက်ချက်မှုရလဒ်များမှ သွေဖည်မှုဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။ ထိုနည်းတူ၊ အင်တာကလေးရှင်း [ဥပမာ၊ ဒုတိယ အဒါရ်ထည့်သွင်းခြင်းကဲ့သို့ ပြုပြင်မှုတစ်ခု] ၏ အင်ပါရီကယ် အသုံးပြုမှုသည် ကွဲလွဲမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ဤပြဿနာကို ကိုင်တွယ်ရာတွင် ကိစ္စတစ်ခုချင်းစီကို သီးခြားစဉ်းစားရမည်ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ အချို့သောကိစ္စတစ်ခု၏ အဆင်ပြေသောအခြေအနေများကြောင့် ယုံကြည်စိတ်ချရသော တွက်ချက်မှုတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော်လည်း၊ မဖြစ်ပေါ်နိုင်သောအခြေအနေများတွင် တစ်ဖက်တစ်လမ်းမှ မပြတ်သားသောအဖြေကို ရရှိနိုင်သည်။

“If one assumes, for once, that the beginning of the month was based on the observation of the new crescent, one cannot affirm nor deny with complete certainty that a computed determination of a 14 Nisan would coincide with that obtained from actual observations of the new crescent. A departure from computational results may occur under certain circumstances if, in case of poor observing conditions, the length of the month was determined cyclically. In the same fashion, the empirical use of the intercalation [i.e. the insertion of a correction, such as a second Adar] may lead to discrepancies. Therefore each case must be considered separately in the handling of this problem, because it is always possible that, through the favorable situation of a particular case, a reliable computation may ensue, whereas, on the other hand, no unequivocal answer may be obtained in unfavorable circumstances.

 

ဂရုတစိုက်ဖြင့်၊ (လက်မှတ်ထိုး) ဒေါက်တာ အူလရစ် ဘေးယာ။” [ဂျာမန်ဘာသာမှ ယူအက်စ် နေဗယ် အော့ဘ်ဆာဗေတိုရီ၏ ဆီမုန်း ဒါရို ဂေါ့စနာမှ ဘာသာပြန်ဆိုသည်။—အယ်ဒီတာများ။] [၁၉၇၄ ခုနှစ်တွင် အထက်ဖော်ပြပါစာများတွင် ဖော်ပြထားသော အမြင်များ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုသည် ၁၈ နှစ်အကြာတွင် ပြောင်းလဲမှုရှိမရှိကို ဤအာ့စထရိုနိုမာလေးဦးအနက် သုံးဦးထံ မေးမြန်းခဲ့သည်။ ဒေါက်တာ ဒီ။ အိပ်ချ်။ ဆဒ်လာက ကမ္ဘာ၏လည်ပတ်မှုနှင့် လ၏ဆီကူလာ အပ်ဆလရေးရှင်နှင့်ပတ်သက်သည့် မကြာသေးမီက သုတေသနများအရ၊ သူ၏ ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၂၄ ရက်စွဲပါစာတွင် လ၏အဆင့်များ၏အချိန်များတွင် ဖြစ်နိုင်သောအမှားများအတွက် ခန့်မှန်းချက်သည် အလွန်အကောင်းမြင်လွန်းသည်ဟု ထောက်ပြခဲ့သည်။ အခြားနှစ်ဦးမှ တုံ့ပြန်မှုများ—ဒေါက်တာ အိုး။ နယူးဂျဘောင်ယာနှင့် ဒေါက်တာ အာ့လ်။ အယ်လ်။ ဒန်းစကုမ်ဘီ (၁၉၅၆ တွင် ဒေါက်တာ ကလီမန့်စ်ရာထူးတွင် ဆက်ခံသူအဖြစ် ဖြေကြားသူ)—သည် ဆင်တူသည်။ နှစ်ဦးစလုံးက ယခင်စာများသည် မပြောင်းလဲဘဲ ဆက်လက်တည်ရှိနိုင်သည်ဟု သဘောတူခဲ့ပြီး၊ ခေတ်သစ်လဇယားများ (အခြားခေတ်သစ်ဇယားများအားလုံးနှင့် မိနစ်အနည်းငယ်အတွင်း သဘောတူညီသည်) သည် ရှေးဟောင်းလသက္ကရာဇ်များတွင် ရက်ချိန်းများကို တွက်ချက်ရာတွင် မသေချာမှုများကို လျှော့ချပေးခြင်းမရှိခဲ့ပါ။ ထိုသို့သောပြန်လည်တည်ဆောက်မှုသည် အာ့စထရိုနိုမီကယ်နယူးမွန်းမှ မြင်နိုင်သောလကွယ်လဆန်းသို့ ပြောင်းလဲမှုကာလကို ခန့်မှန်းရာတွင် မူတည်သည်။—အယ်ဒီတာများ။]

“With kind regards,

(Signed) Dr. Ulrich Baehr.”[Translation from the German by Simone Daro Gossner of the U.S. Naval Observatory.—Editors.][In 1974 an inquiry as to any change, after 18 years, in the validity of the views expressed in the above letters was addressed to three of these four astronomers. Dr. D. H. Sadler pointed out that recent researches into the rotation of the earth and the secular acceleration of the moon indicate that the estimate, in his letter of January 24, 1956, of the possible errors in the times of the phases of the moon was overoptimistic. The other two responses—from Drs. O. Neugebauer and R. L. Dunscombe (who replied as the incumbent in the position held by Dr. Clemence in 1956)—were similar. Both agreed that the earlier letters could stand unaltered, and that newer lunar tables (which agree within minutes of time with all other modern tables) have not lessened the uncertainty inherent in the calculation of ancient dates in lunar calendars. Such a reconstruction depends on estimating the variable interval from the astronomical new moon to the visible crescent.—Editors.]

 

 

ကိုးကားစာအုပ်စာရင်း

Bibliography

 

အာမာဒွန်၊ ဂရေ့စ်။ “ရှေးဂျူးသက္ကရာဇ်”၊ ဂျာနယ်အော့ဖ် ဘိုင်ဘလီကယ် လီထရချာ၊ အတွဲ ၆၁၊ စာမျက်နှာ ၂၂၇–၂၈၀။ ခရစ်တော်၏ခေတ်တွင် ဂျူးလူမျိုးများသည် နီစန် ၁ ကို နီစန် ၁၃ သည် လပြည့်ဝန်းနှင့် တိုက်ဆိုင်ရန် စီမံခဲ့သည်ဟူသော စိတ်ဝင်စားဖွယ်အယူအဆပေါ်တွင် အခြေခံ၍ အေဒီ ၃၁ ကို ခရစ်တော်ကျဆုံးခြင်းနှစ်အဖြစ် အဆိုပြုထားသည့် နည်းပညာဆိုင်ရာ လေ့လာမှုတစ်ခု။ ၎င်းသည် လဒေတာကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာအသုံးပြုနိုင်သူအတွက် တန်ဖိုးရှိသည်။ သို့သော် ၎င်း၏ နီစန် ၁၃ ၏ သက္ကရာဇ်သီအိုရီသည် လက်ခံမှုမရရှိခဲ့ပါ။ ထို့ပြင်၊ ရှိပြီးသော အထောက်အထားများသည် နီစန် ၁၄ ရက်ညတွင် ထုံးစံအတိုင်း ပသခါညစာကို ထားရှိသည်ဟူသော ၎င်း၏အဆိုကို မထောက်ခံပါ။ ဤဆောင်းပါးကို ရစ်ချဒ် အေ။ ပါကာ (“ရှေးဂျူးသက္ကရာဇ်၊ ဝေဖန်မှုတစ်ခု”) မှ ဝေဖန်ထောက်ပြထားသည်၊ ဂျာနယ်တွင်၊ အတွဲ ၆၃ (၁၉၄၄)၊ စာမျက်နှာ ၁၇၃–၁၇၆၊ နှင့် မစ္စအာမာဒွန်၏ တုံ့ပြန်မှု (“ခရစ်တော်ကျဆုံးခြင်းသက္ကရာဇ်”) ကို ထိုနှစ်ထဲတွင်၊ စာမျက်နှာ ၁၇၇–၁၉၀။

Amadon, Grace. “Ancient Jewish Calendation,” Journal of Biblical Literature, LXI 227–280. A technical study proposing a.d. 31 as the crucifixion year, based on the interesting hypothesis that the Jews in Christ’s time regulated Nisan 1 so as to make the 13th coincide with the full moon. It is valuable for one who can use the lunar data discriminatingly; though its calendrical theory of Nisan 13 has not gained acceptance; and extant evidence does not substantiate its placing the customary Passover supper on the evening that begins Nisan 14. See the criticism of this article by Richard A. Parker (“Ancient Jewish Calendation: A Criticism”) in the same journal, LXIII (1944), 173–176, and Miss Amadon’s reply (“The Crucifixion Calendar”) in the same issue, pp. 177–190.

 

ဘို့ခ်၊ အာသာ အီအာ့ရ်။ အေ ဟစ်စထရီအော့ဖ် ရုမ်းတို ၅၆၅ အေဒီ။ စတုတ္ထထုတ်ဝေမှု။ နယူးယော့ခ်၊ ဒီမက်မီလန်ကုမ္ပဏီ၊ ၁၉၅၅။ စာမျက်နှာ ၅၆၉။ ရုမ်းမြို့၏ အကျဉ်းချုံးသမိုင်းတစ်ခု၊ အကျဉ်းချုပ်၊ ဖတ်ရှုရလွယ်ကူပြီး တရားဝင်ဖြစ်သည်။ အခန်း ၁၆ နှင့် ၁၇ သည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းကာလ၏ ဖြစ်ရပ်များကို ဖော်ပြသည်။

Boak, Arthur E. R. A History of Rome to 565 A.D. 4th ed. New York: The Macmillan Company, 1955. 569 pp. A good short history of Rome, concise, readable, and authoritative. Chapters 16 and 17 deal with the events of the New Testament period.

 

ကဲရ်ဒ်၊ ဂျီ။ ဘီ။ “ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ သက္ကရာဇ်”၊ ဒီအင်တာပရီတာ့စ် ဒိက်ရှင်နရီအော့ဖ် ဒီဘိုင်ဘယ်၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၅၉၉–၆၀၇။ အပိုင်း အေ။၁။ဘီ၊ စာမျက်နှာ ၆၀၀၊ ၆၀၁ တွင်၊ ခရစ်တော်မွေးဖွားချိန်တွင် သန်းခေါင်စာရင်းတစ်ခုနှင့်ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးထားပြီး၊ ကွီရင်းနီးယပ်စ်နှင့် ထိုကာလ၏ အခြားသန်းခေါင်စာရင်းတစ်ခုကို ရည်ညွှန်းထားသည်၊ ၎င်းတွင် မှတ်ပုံတင်ရန်အတွက် မိသားစုအိမ်သို့ ပြန်လာရန် လိုအပ်သည်။

Caird, G. B. “The Chronology of the NT,” in The Interpreter’s Dictionary of the Bible, vol. 1, pp. 599-607. In sec. A.1.b, pp. 600, 601, is a discussion of a census at the time of the birth of Christ, referring to Quirinius and to another census of that period in which a return to the family home was required for the enrollment.

 

ဒီကိမ်းဘရစ်ဂျ် အိန်းရှင့် ဟစ်စထရီ (စာမျက်နှာ ၄၃ ရှိ ထည့်သွင်းမှုကို ကြည့်ပါ)။ အတွဲ ၁၀၊ ဒီအော့ဂတ်စတန်အင်ပိုင်ယာ၊ ဘီစီ ၄၄ မှ အေဒီ ၇၀ အထိ ကာလကို ဖုံးအုပ်ထားပြီး၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းခေတ်တွင် အင်ပိုင်ယာ၏ အဖွဲ့အစည်းနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးနောက်ခံကို ပေးထားသည်။ ဤလေ့လာမှုအတွက် အထူးစိတ်ဝင်စားဖွယ်မှာ အခန်း ၅၊ ၁၁၊ နှင့် ၁၉ တို့ဖြစ်ပြီး၊ အော့ဂတ်စတပ်၊ ဟီရော့ဒ်၊ နှင့် တိုင်ဘီရီးယပ်စ်တို့နှင့် ပတ်သက်သည်။

The Cambridge Ancient History (see entry on page 43). Vol. X, The Augustan Empire, covering the period from 44 b.c. to a.d. 70, gives the background of the organization and administration of the empire in New Testament times. Of special interest for this study are chapters 5, 11, and 19, on Augustus, Herod, and Tiberius.

 

ဟွန်း၊ ဆီးဂဖရီဒ် အိပ်ချ်၊ နှင့် ဝုဒ်၊ လင်း အိပ်ချ်။ ဒီခရိုနောလဂျီအော့ဖ် အိဇရာ ၇၊ ဒုတိယထုတ်ဝေမှု၊ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ထားသည်။ ဝါရှင်တန်၊ ရီဗျူးအန်း ဟဲရား၊ ၁၉၇၀။ စာမျက်နှာ ၁၉၂။ ဘီစီ ၄၅၇ ကို အရင်းအမြစ်အထောက်အထားများမှ တည်ထောင်ထားသော ဆီမီတက်နီကယ်လက်ရာတစ်ခု။ ၎င်း၏အစောပိုင်းအခန်းများသည် ရှေးဟောင်းသက္ကရာဇ်များနှင့် နှစ်ရေတွက်မှုများအကြောင်း၊ စာရွက်စာတမ်းများနှင့်အတူ အခြေခံအချက်အလက်များကို ပေးထားသည်။ ဤမှတ်ချက်တွင်၊ ဤစာရေးဆရာများမှ ဂျူးသက္ကရာဇ်၏ ယာယီဇယားတစ်ခုကို အတွဲ ၃၊ စာမျက်နှာ ၁၀၈၊ ၁၀၉ တွင် ကြည့်ပါ။ သက္ကရာဇ်ပြဿနာများနှင့်ပတ်သက်၍၊ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၂၃ ရှိ ဂျူးသက္ကရာဇ်ဆောင်းပါး၏ ကိုးကားစာအုပ်စာရင်းတွင် ဖော်ပြထားသော အခြားစာအုပ်များကိုလည်း ကြည့်ပါ။

Horn, Siegfried H., and Wood, Lynn H. The Chronology of Ezra 7 2d ed., rev. Washington: Review and Herald, 1970. 192 pp. A semitechnical work establishing the date 457 b.c. from source evidence. Its earlier chapters give the basic facts, with documentation, on ancient calendars and year reckonings. See the tentative tabulation of a Jewish calendar by these authors in this commentary, Vol. III, pp. 108, 109; see also, on calendrical problems, other books listed in the bibliography of the article on the Jewish calendar in Vol. II, p. 123.

 

ဂျိုးဆီဖပ်စ်၊ ဖလေဗီးယပ်စ်။ စာမျက်နှာ ၈၁ ရှိ ထည့်သွင်းမှုကို ကြည့်ပါ။

Josephus, Flavius. See entry on p. 81.

 

အိုဂျီ၊ ဂျော့ဂျ်။ ဒီခရိုနောလဂျီအော့ဖ် ဒီပတ်ဘလစ် မင်းနစထရီအော့ဖ် ဂျီးဇပ်စ်။ ကိမ်းဘရစ်ဂျ်၊ ဒီယူနီဗာဆီတီပရက်စ်၊ ၁၉၄၀။ စာမျက်နှာ ၃၃၉။ စာရေးဆရာအမျိုးမျိုးမှ ဖော်ပြထားသော ရက်စွဲများကို စစ်တမ်းကောက်ယူထားပြီး၊ ဂျီးဇပ်စ်၏ ဓမ္မအမှုတော်အတွက် ၂၈/၂၉ မှ ၃၃ အထိ ရက်စွဲများကို ရောက်ရှိသည်။ အကြောင်းအမျိုးမျိုးကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာပြီး အထောက်အထားများကို ချိန်ဆ၍ ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင်နိဂုံးများသို့ ရောက်ရှိနိုင်သော ဤအကြောင်းအရာကို လေ့လာသူသည် ဤစာအုပ်တွင် အထောက်အကူဖြစ်စေမည့် အကြောင်းအရာများကို တွေ့ရှိမည်ဖြစ်သည်၊ သို့သော် ၎င်း၏နိဂုံးများကို လက်ခံနိုင်ဖွယ်မရှိပါ။ ဥပမာ၊ ၎င်းသည် တိုင်ဘီရီးယပ်စ်၏ ၁၅ နှစ်မြောက်နှစ်၏ ကိုးရီဂျင်စီသီအိုရီကို ရှင်းပြပြီး ဖြုတ်ချသည် (စာမျက်နှာ ၁၇၃–၁၈၃)၊ ၎င်းသည် နောက်ဆုံးညစာနှင့် ဂျူးသက္ကရာဇ်ပြဿနာများ၏ ကွဲပြားသော ဖြေရှင်းနည်းများကို ဆွေးနွေးသည် (အခန်း ၉)၊ ၎င်းသည် ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှုတော်၏ ကြာချိန်နှင့်ပတ်သက်သော အမြင်များစွာကို တင်ပြသည် (အခန်း ၄–၆)၊ ထို့ပြင် ခရစ်တော်ကျဆုံးခြင်းရက်စွဲနှင့် လတွက်ချက်မှုနည်းလမ်းများကို ထုံးစံအတိုင်း အသုံးပြုသည် (အခန်း ၁၀)။

Ogg, George. The Chronology of the Public Ministry of Jesus. Cambridge: The University Press, 1940. 339 pp. A survey of the dates set forth by various writers, arriving at the dates 28/29 to 33 for the ministry of Jesus. The student of the subject who can sift out the various opinions and weigh the evidence to reach his own conclusions will find helpful material in this book, even though its conclusions are not acceptable. For example, it explains and refutes the coregency theory of the 15th year of Tiberius (pp. 173–183); it discusses the differing solutions of the problem of the Last Supper and the Jewish calendar (ch. 9); it presents numerous views of the length of Christ’s ministry (chs. 4–6), also of the date of the crucifixion and the methods of lunar computation commonly used (ch. 10).

 

အိုလမ်စတက်၊ အေ. တီ. “ယေရှု၏ဘဝ၏အချိန်ကာလဇယား”၊ အင်ဂလီကန်ဓမ္မပညာပြန်လည်သုံးသပ်မှု၊ နှစ်ဆယ့်လေး (၁၉၄၂)၊ ၁–၂၆။ ယေရှု၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်း၏အကျိုးအကြောင်းကိုတိကျစွာသတ်မှတ်ထားသည်ဟုယူဆသောအဆိုကိုအလွန်အမင်းခိုင်လုံစွာဖော်ပြထားသည်။ ယောဟန်ခရစ်ဝင်ကျမ်းမှပသခါပွဲဆိုင်ရာစာသားတစ်ခုကိုဖယ်ရှားပြီး “ဂျူးလူမျိုးတို့၏ပွဲတော်” ကို တဲတော်များပွဲတော်သို့သက်ဆိုင်စေခြင်းဖြင့်၊ ဤဆောင်းပါးသည် ခရစ်တော်၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းကို တစ်နှစ်အနည်းငယ်ကျော်သာကြာမြင့်သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ ဧပြီလ ၇ ရက်၊ အေဒီ ၃၀ တွင် ယေရှုကိုလက်ဝါးကပ်တိုင်တင်သတ်ဖြတ်ခြင်းအကြောင်းကို ဖော်ပြထားသည်မှာ ထူးသစ်လှသည်မဟုတ်သော်လည်း၊ (သီအိုရီအရ) ပြန်လည်တည်ဆောက်ထားသော ဗာဗုလုန်ပြက္ခဒိန်မှ ပြတ်သားသောသက်သေအဖြစ် အခြားသူများထက်ကျော်လွန်သည်ဟု ဆိုထားသည် (ဤကျမ်းကိုးစာရင်းတွင် ပါကာနှင့် ဒပ်ဘာစတိန်းကိုကြည့်ပါ)။ ဤဆောင်းပါးထွက်ရှိပြီးမကြာမီတွင်၊ စာရေးသူသည် ရှေးဂျူးဘုရားကျောင်းများတွင် ကျမ်းစာဖတ်ရှုခြင်းဆိုင်ရာ စာအုပ်သစ်တစ်အုပ်ကို အလျင်အမြန်သုံးသပ်ရာတွင် မလိုအပ်သောနိဂုံးတစ်ခုကို ထပ်မံထုတ်ဝေခဲ့သည်။ သူသည် သူ၏စာအုပ် “ယေရှုကို သမိုင်းအလင်းတွင်” (စခရစ်ဘ်နာ၊ ၁၉၄၂) ၏ နောက်ဆက်တွဲတွင်၊ ယေရှု၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းသည် နာဇရက်ရှိ ဂျူးဘုရားကျောင်းတွင် ဟေရှာယမှ တရားဒေသနာဖြင့် အေဒီ ၂၈၊ ဒီဇင်ဘာလ ၁၈ ရက်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး၊ ထို့ကြောင့် အတိအကျ ၄၇၅ ရက်ကြာမြင့်ခဲ့သည်ဟု အခိုင်အမာဆိုထားသည်။ အိုလမ်စတက်၏ တိကျသောရက်စွဲများနှင့်ပတ်သက်သော ခိုင်မာသောအဆိုများကို ချေပရန်အတွက် ကားလ် အိပ်ချ် ကရဲလင်း၏ “အိုလမ်စတက်၏ ယေရှု၏ဘဝ၏အချိန်ကာလဇယား” ကို တူညီသောဂျာနယ်၏ တူညီသောတွဲတွင်၊ စာမျက်နှာ ၃၃၄–၃၅၄ တွင် ကြည့်ပါ။

Olmstead, A. T. “The Chronology of Jesus’ Life,” Anglican Theological Review, XXIV (1942), 1–26. An unduly dogmatic assertion of the supposedly fixed dating of the ministry of Jesus. By eliminating one Passover text from the Gospel of John and applying the “feast of the Jews” to Tabernacles, this article gives Christ’s ministry as a little over one year. Its exposition of April 7, a.d. 30, as the crucifixion date is not new, but it goes beyond others in claiming absolute proof from a (theoretical) reconstruction of the Babylonian calendar (see Parker and Dubberstein in this bibliography). The same author, soon after his article came out, was betrayed into publishing a further unwarranted conclusion by his too-cursory examination of a new book on ancient synagogue readings from Scripture. He inserted into an appendix to his book Jesus in the Light of History (Scribner’s, 1942) the assertion that the ministry of Jesus began with His sermon from Isaiah in the synagogue at Nazareth on Dec. 18, a.d. 28, and therefore lasted exactly 475 days! For a refutation of Olmstead’s dogmatic assertions concerning supposedly fixed dates see Carl H. Kraeling, “Olmstead’s Chronology of the Life of Jesus,” in the same volume of the same journal, pp. 334–354.

 

ပါကာ၊ ရစ်ချတ် အေ.၊ နှင့် ဒပ်ဘာစတိန်း၊ ဝါလ်ဒို အိပ်ချ်. ဗာဗုလုန်ပြက္ခဒိန်၊ ဘီစီ ၆၂၆–အေဒီ ၇၅။ ပရိုဗီးဒင့်၊ အာအိုင်: ဘရောင်းတက္ကသိုလ်ထုတ်ဝေရေး၊ ၁၉၅၇။ ၄၇ မျက်နှာ။ ဗာဗုလုန်လရာပြက္ခဒိန်၏ လစဉ်ပထမရက်မြန်မာရက်စွဲများကို ဇယားများဖြင့်ဖော်ပြထားပြီး၊ ရှော့ချနှင့် ဆိုဒါစကီတို့၏ဇယားများမှ ပြန်လည်တည်ဆောက်ထားကာ၊ ဗာဗုလုန်အရင်းအမြစ်များမှ ဆယ့်သုံးလျှင်တစ်လဆိုင်ရာ အချက်အလက်များကို ထည့်သွင်းထားသည်။ ၎င်း၏သတိပေးချက် (စာမျက်နှာ ၂၅) တွင် အချို့လများတွင် တစ်ရက်အမှားဖြစ်နိုင်သည်ဟု၊ ဂျူးရက်စွဲများအတွက် ထို့ထက်ပိုနိုင်သည်ဟု သတိပေးထားသည်။

Parker, Richard A., and Dubberstein, Waldo H. Babylonian Chronology, 626 B.C.-A.D. 75. Providence, R.I.: Brown University Press, 1957. 47 pp. Contains tables giving the Julian date of the 1st of each month of the Babylonian lunar calendar, reconstructed from tables of Schoch and Sidersky, and incorporating information concerning certain 13th months from Babylonian sources. Its warning (p. 25) of a possible day’s error in some of the months, and more for Jewish dates, should be heeded.

 

တာလမတ်။ စာမျက်နှာ ၁၀၁ တွင် ဗာဗုလုန်တာလမတ်ဆိုင်ရာ ထည့်သွင်းမှုကို ကြည့်ပါ။

Talmud. See entry The Babylonian Talmud on p. 101.

 

 

မဿဲအကြောင်းရင်းကျမ်း

The Gospel According to st. matthew

 

 

နိဒါန်း

introduction

 

၁. ခေါင်းစဉ်။ ရှိပြီးသား ဂရိဘာသာ သစ်ကျမ်းမူရင်းများတွင် ရှေးအကျဆုံးအမည်မှာ “မဿဲအရ” ဖြစ်သည်။ KJV တွင်ပေါ်လာသော ခေါင်းစဉ် “စိန့်မဿဲအရ ဧဝံဂေလိတရားတော်” သည် နောက်ပိုင်းမူရင်းများတွင် “စိန့်” မပါဘဲ တွေ့ရသည်။ Textus Receptus (စာမျက်နှာ ၁၄၂ ကိုကြည့်ပါ) တွင် “မဿဲအရ သန့်ရှင်းသော ဧဝံဂေလိတရားတော်” ဟူသော ခေါင်းစဉ်သည် နောက်ပိုင်းမူရင်းများတွင်သာ တွေ့ရသည်။ ကျမ်းစာများတွင် “ဧဝံဂေလိ” (ဂရိလို euaggelion) ဟူသော ဝေါဟာရသည် “သတင်းကောင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး၊ ယင်းသည် ယေရှု၏ဘဝနှင့် သွန်သင်ချက်များတွင် ဖော်ပြထားသော ကယ်တင်ခြင်းဆိုင်ရာ သတင်းကောင်းကို ဆိုလိုသည်။ ၎င်းကို ရေးထားသော မှတ်တမ်းအဖြစ် မသတ်မှတ်ပါ။ သို့သော် သစ်ကျမ်းကာလပြီးနောက်၊ ဤဝေါဟာရသည် ရေးသားထားသော မှတ်တမ်းများကို တစ်ခုချင်း သို့မဟုတ် စုပေါင်းအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။

1. Title. The most ancient of the extant Greek NT manuscripts entitle the book “According to Matthew.” The title appearing in the KJV, “The Gospel According to St. Matthew,” is found in the majority of the later manuscripts, but without the “Saint.” The title in the Textus Receptus (see p. 142), “The Holy Gospel According to Matthew,” is found only in late manuscripts. In the Scriptures the term “gospel” (Gr. euaggelion) means “good tidings”; that is, the good tidings of salvation as set forth in the life and teachings of Jesus. It is not applied to the written record itself. However, after the period of the NT the term was applied also to the writings themselves, either singly or collectively.

 

၂. ရေးသားသူ။ ရှေးခရစ်ယာန်စာရေးဆရာများသည် ဧဝံဂေလိလေးခုအနက် ပထမဆုံးကို တပည့်တော် မဿဲရေးသားသည်ဟု တသမတ်တည်း ထောက်ခံခဲ့ကြသည်။ အတွင်းပိုင်းသက်သေများအရ ဤစာအုပ်ကို ခရစ်ယာန်ဘာသာသို့ ကူးပြောင်းလာသော ဂျူးလူမျိုးတစ်ဦးက ရေးသားခဲ့ပုံရသည်။ ထိုသို့သောသူမှာ မဿဲဖြစ်သည် (မဿဲ ၉:၉; မာကု ၂:၁၄ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ တပည့်တော်ဖြစ်ရန် မခေါ်မီ အခွန်ခံအရာရှိအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သူဖြစ်သဖြင့်၊ သမိုင်းဆိုင်ရာ မှတ်တမ်းရေးသားရာတွင် အသုံးဝင်သော စာရင်းများထိန်းသိမ်းရာတွင် ကျွမ်းကျင်သူဖြစ်ခဲ့ပေလိမ့်မည်။ ပွဲလမ်းတွင် သူ့ကိုယ်သူ ရိုးရှင်းစွာ ဖော်ပြထားပုံ (မဿဲ ၉:၁၀; လုကာ ၅:၂၉ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ) သည် ယောဟန် (ယောဟန် ၂၁:၂၄) နှင့် မာကု (မာကု ၁၄:၅၁, ၅၂) တို့က သူတို့ကိုယ်သူတို့ ဖော်ပြပုံနှင့် နှိုင်းယှဉ်နိုင်ပြီး၊ ထို့ကြောင့် သူ၏ရေးသားမှုကို သွယ်ဝိုက်သက်သေအဖြစ် ယူဆနိုင်သည်။

2. Authorship. Ancient Christian writers unanimously and consistently attribute the first of the four Gospels to Matthew the disciple. Internal evidence indicates that the book was obviously written by a Jew converted to Christianity. Such was Matthew (Matt. 9:9; cf. Mark 2:14). Being a publican prior to his call to discipleship, he was presumably accustomed to preserving written records, a qualification doubtless of great value to one composing a historical narrative. The modest reference to himself at the feast (Matt. 9:10; cf. Luke 5:29) is comparable to the manner in which John (John 21:24) and possibly Mark (Mark 14:51, 52) refer to themselves, and hence may be an indirect testimony to his authorship.

 

အေဒီ ၁၄၀ ခန့်တွင် ဟီရာပိုလစ်မြို့မှ ပိုးပီးယပ်စ်က Eusebius (ချာ့ချ်သမိုင်း iii. ၃၉, Nicene နှင့် Post-Nicene Fathers, ၂ခုမြောက်စီးရီး၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၁၇၃) မှ ကိုးကားခဲ့သည်မှာ “‘မဿဲသည် ဟီဘရူးဘာသာဖြင့် ဗျာဒိတ်စကားများ [ဆိုရိုးစကားများ] ကို ရေးသားခဲ့ပြီး၊ လူတိုင်းသည် ၎င်းတို့ကို မိမိတတ်နိုင်သလို ဘာသာပြန်ခဲ့သည်’” ဟူ၍ဖြစ်သည်။ နောက်ထပ်နှစ်ပင်လယ်ခုနှစ်အကြာတွင် အိုင်ရနီးယပ်စ်က Eusebius (ချာ့ချ်သမိုင်း v. ၈, Nicene နှင့် Post-Nicene Fathers, ၂ခုမြောက်စီးရီး၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၂၂၂) မှ ကိုးကားခဲ့သည်မှာ “‘မဿဲသည် ဟီဘရူးလူမျိုးများအကြား ၎င်းတို့၏ဘာသာစကားဖြင့် ဧဝံဂေလိကို ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး၊ ထိုအချိန်တွင် ပေတရုနှင့် ပေါလုတို့သည် ရောမမြို့တွင် တရားဟောပြီး ချာ့ချ်ကို တည်ထောင်နေကြသည်’” ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ဤထုတ်ပြန်ချက်များနှင့် နောက်ပိုင်းစာရေးဆရာများ၏ အလားတူထုတ်ပြန်ချက်များကို အခြေခံ၍ အချို့က မဿဲဧဝံဂေလိကို မူလက အာရမိတ်ဘာသာ (ပိုးပီးယပ်စ်နှင့် အိုင်ရနီးယပ်စ်တို့၏ “ဟီဘရူး”) ဖြင့် ရေးသားခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ဂရိဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။ သို့သော် ဤသီအိုရီသည် အားလုံးလက်ခံမှုမရခဲ့ပါ။ ယခုအချိန်အထိ တင်ပြထားသော သက်သေများသည် ပြတ်သားမှုမရှိပါ။ ဂျူးလူမျိုးများအကြား “လက်ရာများ” များစွာသည် စကားဖြင့်သာ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်ကို သိရှိထားသောကြောင့်၊ ပိုးပီးယပ်စ်က မဿဲရေးသားသော ယေရှု၏ “ဗျာဒိတ်စကားများ” ကို ရေးသားထားသော မှတ်တမ်းထက် စကားဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားသည်ဟု ရည်ညွှန်းသည်ဟု ယူဆရသည်။ အိုင်ရနီးယပ်စ်ထံမှ “ဧဝံဂေလိ” သည်လည်း စကားဖြင့်ဖြစ်နိုင်သည်။ ပိုးပီးယပ်စ်နှင့် အိုင်ရနီးယပ်စ်တို့သည် ယနေ့ကျွန်ုပ်တို့သိထားသော မဿဲဧဝံဂေလိကို ရည်ညွှန်းသည်ဟူသော သက်သေမရှိပါ။ ယနေ့ကျွန်ုပ်တို့သိထားသော မဿဲဧဝံဂေလိကို မူလက ဂရိဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည့် အကြောင်းအမျိုးမျိုးမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။

About a.d. 140 Papias of Hierapolis, as quoted by Eusebius (Church History iii. 39, in Nicene and Post-Nicene Fathers, 2d series, vol. 1, p. 173), stated that “‘Matthew wrote the oracles [sayings] in the Hebrew language, and every one interpreted them as he was able.’” According to Irenaeus half a century later, as quoted by Eusebius (Church History v. 8, in Nicene and Post-Nicene Fathers, 2d series, vol. 1, p. 222), “‘Matthew published his Gospel among the Hebrews in their own language, while Peter and Paul were preaching and founding the church in Rome.’” On the basis of these and similar statements by later writers some have concluded that the Gospel of Matthew was originally written in Aramaic (the “Hebrew” of Papias and Irenaeus) and later translated into Greek. This theory, however, has not met with general acceptance. The evidence submitted to date is far from conclusive. In view of the fact that numerous “works” are known to have circulated among the Jews in oral form only, it is thought that Papias’ reference to Matthew’s writing of the “oracles” of Jesus designates an oral rather than a written composition, and that the “gospel” of Irenaeus may also have been an oral account. There is no evidence that Papias and Irenaeus refer to what we know today as the Gospel of Matthew. The reasons for concluding that the Gospel of Matthew as we have it today was originally written in Greek are as follows:

 

၁. မဿဲ၏ ဂရိဘာသာစာသားသည် ဘာသာပြန်လက်ရာတစ်ခု၏ လက္ခဏာများကို မပြသပါ။ အာရမိတ်ဘာသာစကားဟန်များသည် အခြားဧဝံဂေလိများတွင်လည်း တွေ့ရပြီး၊ ၎င်းတို့သည် စာရေးဆရာသည် ဂရိဘာသာဖြင့် ရေးနေစဉ် အာရမိတ်ဘာသာဖြင့် တွေးတောခဲ့သည်ကိုသာ ထင်ဟပ်စေနိုင်သည်။ ဗျာဒိတ်ကျမ်းတွင် အာရမိတ်ဘာသာစကားဖွဲ့စည်းမှုများစွာ ပြည့်နှက်နေသည်။

1. The Greek text of Matthew does not reveal the characteristics of a translated work. Supposed Aramaisms occur in the other Gospels also, and may reflect nothing more than that the writer thought in Aramaic as he wrote in Greek. The book of Revelation is replete with Aramaic idiomatic expressions.

 

၂. ဘာသာစကားနှင့် စတိုင်လ်၏ တူညီမှုသည် စာအုပ်ကို မူလက ဂရိဘာသာဖြင့် ရေးသားခဲ့သည်ဟူသော ထင်ရှားသော အထင်ကို ပေးသည်။

2. The uniformity of language and style convey the distinct impression that the book was originally written in Greek.

 

၃. မာကု၏ ဂရိဘာသာနှင့် အထူးသဖြင့်၊ လုကာ၏ ဂရိဘာသာနှင့် တူညီသော ဘာသာစကားဆိုင်ရာ တူညီမှုများသည် ဂရိဘာသာသည် ဘာသာပြန်ဖြစ်နိုင်ခြင်းကို ဖယ်ထုတ်ပြီး ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

3. The great linguistic similarities to the Greek of Mark, in particular, and to a less extent of Luke, seem to preclude the possibility of the Greek being a translation.

 

ဧဝံဂေလိလေးခု၏ မူလအစအကြောင်းကို စာမျက်နှာ ၁၇၅-၁၈၁ ကိုကြည့်ပါ။

Concerning the origin of the four Gospels see pp. 175-181.

 

၃. သမိုင်းဆိုင်ရာ နောက်ခံ။ ခရစ်တော်၏ တစ်သက်တာလုံးတွင် ပါလတ်စတိုင်းနယ်သည် ရောမအုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိခဲ့ပြီး၊ ပုံပေးမှူးရောမ၏ တပ်ဖွဲ့များသည် အေဒီဘီစီ ၆၄-၆၃ တွင် ထိုဒေသကို သိမ်းပိုက်ကာ ဆီးရီးယားပြည်နယ်သို့ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ရောမလူမျိုးများမလာမီ နှစ်ပေါင်း ၈၀ ခန့် နိုင်ငံရေးလွတ်လပ်ခွင့်ကို ခံစားခဲ့ရသော ဂျူးလူမျိုးများသည် နိုင်ငံခြားသား အရပ်သားနှင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်များ၏ ရှိနေမှုနှင့် အာဏာကို ပြင်းထန်စွာ မကျေမနပ်ဖြစ်ခဲ့ကြသည်။ ရောမဆီးနိတ်မှ ဟေရုဒ်မင်းကြီး (အေဒီဘီစီ ၃၇-၄) ကို ပါလတ်စတိုင်းနယ်၏ အကြီးစားအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအတွက် ဘုရင်အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့ခြင်းသည် ဂျူးလူမျိုးများ၏ ဘဝကို ပို၍ပင် ခါးသီးစေခဲ့သည်။ စာမျက်နှာ ၃၉-၄၂ ကိုကြည့်ပါ။

3. Historical Setting. Throughout the lifetime of Christ the land of Palestine was under the jurisdiction of Rome, whose legions, led by Pompey, subjugated the region and annexed it to the Roman province of Syria in 64–63 b.c. Having enjoyed political independence for some 80 years before the coming of the Romans, the Jews profoundly resented the presence and authority of foreign civil and military representatives. The appointment by the Roman Senate of Herod the Great (37–4 b.c.) as king over a large part of Palestine, made the lot of the Jews even more bitter. See pp. 39-42.

 

လွတ်လပ်ရေးလိုလားမှုသည် နိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ စွဲလမ်းမှုတစ်ခုဖြစ်လာပြီး နိုင်ငံတော်၏ ဘဝအလွှာတိုင်းနီးပါးကို ထိခိုက်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့်၊ ဤလိုလားမှုသည် ထိုခေတ်ကာလ၏ ဘာသာရေးတွေးခေါ်မှုနှင့် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ မစ္ဆယ်ယဆိုင်ရာ အပိုဒ်များကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုကို အရောင်တင်ဆီးပေးခဲ့သည်။ ရောမလူမျိုးများက ဂျူးလူမျိုးများကို သိမ်းပိုက်ခြင်းသည် ဘုရားသခင်၏ ပညတ်များကို မနာခံခြင်း၏ တိုက်ရိုက်ရလဒ်ဖြစ်သည် (အတွဲ ၄၊ စာမျက်နှာ ၃၀-၃၃ ကိုကြည့်ပါ)။ မောရှေနှင့် ပရောဖက်များမှတစ်ဆင့် ဘုရားသခင်သည် မနာခံမှုနောက်တွင် လိုက်လာမည့် ဆင်းရဲဒုက္ခများကို သတိပေးခဲ့သည်။

Understandably, the desire for independence became a national obsession and affected practically every phase of national life. Above all else, this desire colored the religious thinking of the day and the interpretation of the Messianic passages of the OT. The subjugation of the Jews by Rome was the direct result of disobedience to the divine requirements (see Vol. IV, pp. 30-33). Through Moses and the prophets God had warned His people of the sufferings that would follow disobedience.

 

သဘာဝအလျောက် ဂျူးလူမျိုးများသည် ဆီဇာနှင့် ဟေရုဒ်တို့က ချမှတ်ထားသော နှစ်ထပ်ကွမ်းကို လွတ်မြောက်ရန် မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။ မစ္ဆယ်ယဟု ထင်ယောင်ထင်မှားဖြစ်သူများသည် ၎င်းတို့၏လူမျိုးများ၏ အခွင့်အရေးကို ထောက်ခံကာကွယ်ရန်နှင့် အမှားများကို ပြုပြင်ရန် ဓားရှည်ဖြင့် ထပ်ကျပ်ထမြှောက်ပြုခဲ့ကြသည်။ ဂျူးလူမျိုးများသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ မစ္ဆယ်ယဆိုင်ရာ ဗျာဒိတ်များသည် နိုင်ငံခြားဖိနှိပ်မှုမှ ဣသရေလကို ကယ်တင်ပြီး နိုင်ငံအားလုံးကို အောင်နိုင်မည့် နိုင်ငံရေးမစ္ဆယ်ယကို ကတိပြုထားသည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံရေးဆန္ဒများသည် မစ္ဆယ်ယမျှော်လင့်ချက်ကို ပုံပျက်စေခဲ့ပြီး၊ နာဇရက်ယေရှုသည် ဤမမှန်ကန်သော မျှော်လင့်ချက်များကို မဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ခဲ့သဖြင့်၊ နိုင်ငံတော်၏ မာနသည် ပရောဖက်များက သက်သေခံထားသော သူအား အသိအမှတ်ပြုခြင်းနှင့် လက်ခံခြင်းကို ထိရောက်စွာ တားဆီးခဲ့သည်။

Quite naturally the Jews looked for deliverance from the twofold yoke imposed upon them by Caesar and Herod. Repeatedly, would-be messiahs arose to champion the rights and redress the wrongs of their people—by the sword. The Jews fondly believed that the Messianic prophecies of the OT promised a political messiah who would both deliver Israel from foreign oppression and subdue all nations. The political aspirations thus distorted the Messianic hope, and since Jesus of Nazareth did not fulfill these false expectations, national pride effectively prevented the recognition and acknowledgment of Him as the One to whom the prophets had borne witness.

 

ဧဝံဂေလိများ၏ သမိုင်းဆိုင်ရာ နောက်ခံအကြောင်းကို ပိုမိုပြည့်စုံစွာ ဆွေးနွေးရန် စာမျက်နှာ ၄၁-၆၇ ကိုကြည့်ပါ။

For a more complete discussion of the historical background of the Gospels see pp. 41-67.

 

၄. အကြောင်းအရာ။ ဧဝံဂေလိလေးခုစီတိုင်း၏ အကြောင်းအရာမှာ ကျွန်ုပ်တို့၏ သခင်နှင့် ကယ်တင်ရှင် ယေရှုခရစ်၏ လူသားအဖြစ်ပေါ်ထွက်လာမှု၊ ပုံသာနဖြစ်သော ဘဝ၊ လူထုဝန်ဆောင်မှု၊ အစားထိုးသေဆုံးမှု၊ ရှင်ပြန်ထမြောက်မှု၊ နှင့် ကောင်းကင်သို့ တက်လှမ်းမှုတို့ဖြစ်သည်။ ဧဝံဂေလိလေးခုစလုံးသည် သစ်ကျမ်း၏ သန့်ရှင်းသော ကျမ်းစာစုစည်းမှု၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်လာခြင်းသည် မတော်မတရားမဟုတ်ပါ။ တစ်ခုချင်းစီတိုင်းသည် ဧဝံဂေလိဇာတ်ကြောင်းအတွက် ၎င်း၏ ထူးခြားသော ပံ့ပိုးမှုကို ပေးအပ်သည်။ ဘုရားသခင်၏သားတော်၏ ဤကမ္ဘာမြေသို့ တာဝန်ထမ်းဆောင်မှုတွင် ပါဝင်သည့်အရာများသည် ယေရှုနှင့် အနီးကပ်ဆုံးဆက်နွယ်နေသူတစ်ဦးပင်လျှင် ထိုအံ့ဖွယ်ဘဝ၏ အသေးစိတ်အချက်အလက်များ၏ အရေးပါမှုကို နားလည်ရန် ခက်ခဲလှသည်။ ယေရှု၏ဘဝနှင့် ဝန်ဆောင်မှု၏ ပြည့်စုံသော ပုံရိပ်ကို အနာဂတ်မျိုးဆက်များအတွက် ထိန်းသိမ်းရန်၊ ဝိညာဉ်ရေးရာလှုံ့ဆော်မှုသည် လူလေးဦးကို ဧဝံဂေလိဇာတ်ကြောင်းကို မှတ်တမ်းတင်ရန် ဦးဆောင်ပြီး အရည်အချင်းပေးခဲ့သည်၊ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ တစ်ဦးချင်းစီသည် ၎င်းတို့၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆွဲဆောင်မှုအရ ရှုထောင့်တစ်ခုစီကို ရေးသားခဲ့သည်။ ဧဝံဂေလိရေးသားသူတစ်ဦးစီသည် ၎င်းရေးသားရာတွင် ထူးခြားသော ရည်မှန်းချက်ဖြင့် လမ်းညွှန်ခံခဲ့ရသည်။ တစ်ဦးစီသည် အခြားသူများဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ်များကို ချန်လှပ်ထားပြီး ၎င်း၏ထူးခြားသော အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ စာမျက်နှာ ၁၉၁, ၁၉၂ ကိုကြည့်ပါ။

4. Theme. The theme of each of the four Gospels is the incarnation, exemplary life, public ministry, vicarious death, resurrection, and ascension of our Lord and Saviour Jesus Christ. It was not by accident that all four Gospels became part of the sacred canon of the NT. Each has its own distinctive contribution to make to the Gospel narrative. So much was involved in the mission of the Son of God to this earth that it would have been difficult, if not impossible, even for one most closely associated with Jesus, to grasp the significance of every detail of that wonderful life. In order that there might be preserved for future generations as complete a picture as necessary of the life and ministry of Jesus, Inspiration led and qualified four men to preserve a record of the Gospel narrative, perhaps each from the point of view that appealed to him personally. Each of the four evangelists was guided by a distinct objective as he wrote. Each omitted certain incidents mentioned by the others and added details of his own. See pp. 191, 192.

 

ယေရှုမွေးဖွားချိန်တွင် ရောမကမ္ဘာ။

The Roman World at the Birth of Jesus.

 

 

 

ပန်းချီဆရာလေးဦးသည် ယေရှု၏ ပုံတူကို ထုတ်လုပ်ရန် ထိုင်နေသည့်အလား၊ တစ်ဦးစီသည် ရှုထောင့်အမျိုးမျိုးမှ ဖြစ်သည်။ တစ်ဦးစီအတွက် အကြောင်းအရာသည် တူညီသော်လည်း ရှုထောင့်သည် ကွဲပြားသည်။ ပုံတူလေးခုကို ပေါင်းစည်းလိုက်သောအခါ၊ ယေရှုအကြောင်း ပိုမိုပြည့်စုံပြီး ပြီးပြည့်စုံသော အယူအဆကို ပေးသည်။ ဧဝံဂေလိရေးသားသူလေးဦးမှ တင်ပြထားသော ပေါင်းစပ်ပုံရိပ်သည် ခရစ်တော်၏ဘဝကို မှန်ကန်သော ရှုထောင့်ဖြင့် မြင်နိုင်စေသည်။ ကယ်တင်ရှင်အကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့သိရန်လိုအပ်သမျှကို ဖော်ပြပြီးဖြစ်သည် (CW ၁၅၈ ကိုကြည့်ပါ)။

It is as if four painters sat down to produce a portrait of Jesus, each one from a different point of view. With each the subject is the same but the aspect is different. Taken together, all four portraits provide a more complete and perfect concept of Jesus than any single picture. The composite picture presented by the four evangelists enables us to see the life of Christ in true perspective. All we need to know about the Saviour has been revealed (see CW 158).

 

ဝိညာဉ်ရေးရာလှုံ့ဆော်မှုဖြင့် လမ်းညွှန်ခံရသော ဧဝံဂေလိရေးသားသူတစ်ဦးစီသည် ၎င်း၏ရှုထောင့်အရ ရည်မှန်းချက်အတွက် သင့်လျော်ဆုံးဟု ထင်ရသော ပုံစံဖြင့် ဖြစ်ရပ်များကို ရွေးချယ်ပြီး စီစဉ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ၎င်းတို့သည် အခြားသူများဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ်များကို မကြာခဏ ချန်လှပ်ထားသဖြင့်၊ ဧဝံဂေလိဇာတ်ကြောင်း၏ အစိတ်အပိုင်းအမျိုးမျိုးကို ဆက်စပ်ပြီး ဖြစ်ရပ်များ၏ မှန်ကန်သော အစီအစဉ်တွင် တစ်ခုစီကို သတ်မှတ်ရန် တစ်ခါတစ်ရံ ခက်ခဲသည်။ “ကျမ်းစာများတွင် အမြဲတမ်း ပြည့်စုံသောအစီအစဉ် သို့မဟုတ် ထင်ရှားသော စည်းလုံးမှုမရှိပါ။ ခရစ်တော်၏ အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်များကို အတိအကျအစီအစဉ်အတိုင်း မပေးထားပါ” (EGW MS ၂၄, ၁၈၈၆)။ ခရစ်တော်၏ဘဝတွင် ဖြစ်ရပ်များ၏ အကြံပြုထားသော စီစဉ်မှုအတွက် စာမျက်နှာ ၁၉၆-၂၀၁ ကိုကြည့်ပါ။

Guided by Inspiration, each evangelist selected incidents and arranged them in the pattern that seemed most appropriate to the objective from his point of view. Thus, he often omitted incidents narrated by the others, with the result that it is at times difficult to correlate the various parts of the Gospel narrative and assign each its correct place in the sequence of events. “There is not always perfect order or apparent unity in the Scriptures. The miracles of Christ are not given in exact order” (EGW MS 24, 1886). For a suggestive arrangement of events in the life of Christ, see pp. 196-201.

 

ဧဝံဂေလိရေးသားသူတစ်ဦးစီသည် ၎င်း၏ ဧဝံဂေလိဇာတ်ကြောင်း၏ ရည်မှန်းချက်များနှင့်အညီ ယေရှုကို ၎င်း၏စာဖတ်သူများထံ ထူးခြားသောပုံစံဖြင့် မိတ်ဆက်ပေးသည်။ မဿဲနှင့် လုကာတို့သည် လူသားသားတော်အဖြစ် ၎င်း၏အခန်းကဏ္ဍကို အလေးထားဖော်ပြသည်။ မာကုနှင့် ယောဟန်တို့သည် ၎င်း၏ စစ်မှန်သော ဘုရားသခင်ဖြစ်မှုကို အလေးထားပြီး ဘုရားသခင်၏သားတော်အဖြစ် ညွှန်ပြသည်။ မဿဲသည် ယေရှုကို အာဗြဟံ၏သားတော်၊ ဂျူးလူမျိုး၊ ဘိုးဘေးများထံ ကတိပြုထားသော ကတိများကို ဖြည့်ဆည်းရန် လာရောက်သူအဖြစ် တင်ပြသည်။ လုကာသည် ၎င်း၏ အာဒံ၏သားတော် (လုကာ ၃:၃၈) အဖြစ်နှင့် ထို့ကြောင့် လူသားအားလုံး၏ ကယ်တင်ရှင်အဖြစ် ညွှန်ပြသည်။ ၎င်း၏ ဘုရားသခင်ဖြစ်မှုကို သဘောပေါက်ထားပြီး၊ မာကုသည် ၎င်း၏ ဘုရားသခင်၏သားတော်ဖြစ်ကြောင်း (မာကု ၁:၁) ရိုးရှင်းစွာ ဖော်ပြသည်။ ယောဟန်သည် ယေရှု၏ စစ်မှန်သော လူသားဖြစ်မှု (ယောဟန် ၁:၁၄) သည် ၎င်း၏ အကြွင်းမဲ့အဓိပ္ပာယ်ဖြင့် ဘုရားသခင်ဖြစ်မှုကို မထိခိုက်စေကြောင်း အတည်ပြုသည် (ယောဟန် ၁:၁-၃)။

Each of the four evangelists introduces Jesus to his readers in a characteristic manner, in keeping with the objectives of his Gospel narrative. Matthew and Luke both present Him with emphasis upon His role as the Son of man; Mark and John place emphasis upon His true divinity and point to Him as the Son of God. Matthew presents Jesus as the Son of Abraham, a Jew, the One who came in fulfillment of promises made to the fathers. Luke points to Him as the Son of Adam (Luke 3:38), and thus the Saviour of all mankind. Taking His divinity for granted, Mark simply states that He is the Son of God (Mark 1:1). John affirms that the true humanity of Jesus (John 1:14) in no way depreciates the fact that He is divine in the absolute sense of the word (John 1:1–3).

 

မဿဲဧဝံဂေလိ၏ ထူးခြားသော လက္ခဏာတစ်ခုမှာ ကယ်တင်ရှင်၏ တရားဒေသနာများနှင့် အခြားဟောပြောချက်များကို စာရေးဆရာက ပြည့်စုံစွာ ဖော်ပြထားပုံဖြစ်သည်။ သူသည် ခရစ်တော်ကို ကြီးမြတ်သော ဆရာအဖြစ် တင်ပြသည်။ ၎င်း၏ ဧဝံဂေလိတွင် အခြားဧဝံဂေလိများတွင် အကျဉ်းချုံးဖော်ပြထားသည် သို့မဟုတ် လုံးဝမဖော်ပြထားသော အဓိကဟောပြောချက်ခြောက်ခုကို အတော်အတန်အသေးစိတ်ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းတို့မှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။ (၁) တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ၊ အခန်း ၅-၇၊ (၂) တပည့်တော်ဖြစ်မှုဆိုင်ရာ ဟောပြောချက်၊ အခန်း ၁၀၊ (၃) ပင်လယ်ကမ်းစပ်တရားဒေသနာ၊ ဥပမာများဖြင့်သာ ဖွဲ့စည်းထားသည်၊ အခန်း ၁၃၊ (၄) နှိမ့်ချမှုနှင့် လူသားဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ဟောပြောချက်၊ အခန်း ၁၈၊ (၅) လူယုံတရားဖောက်ပြန်မှုဆိုင်ရာ ဟောပြောချက်၊ အခန်း ၂၃၊ (၆) ခရစ်တော်၏ ပြန်လည်ကြွလာမှုဆိုင်ရာ ဟောပြောချက်၊ အခန်း ၂၄, ၂၅။

One distinctive characteristic of the Gospel of Matthew is the completeness with which the author reports the sermons and other discourses of the Saviour. He presents Christ as the great Teacher. His Gospel contains six major discourses, reported at considerable length, which the other Gospels record either briefly or not at all. These are as follows: (1) the Sermon on the Mount, chs. 5–7, (2) the discourse on discipleship, ch. 10, (3) the Sermon by the Sea, consisting entirely of parables, ch. 13, (4) the discourse on humility and human relations, ch. 18, (5) the discourse on hypocrisy, ch. 23, (6) the discourse on Christ’s return, chs. 24, 25.

 

ဒုတိယအရေးကြီးသော လက္ခဏာတစ်ခုမှာ မဿဲရေးသားရာတွင် အဓိကအားဖြင့် စိတ်ထဲထားခဲ့သော စာဖတ်သူအုပ်စုနှင့် သက်ဆိုင်သည့် ဧဝံဂေလိ၏ အသွင်အပြင်များဖြစ်သည်။ ဤစာဖတ်သူအုပ်စုသည် ဂျူးခရစ်ယာန်များနှင့် မယုံကြည်သော ဂျူးလူမျိုးများဖြင့် အဓိကဖွဲ့စည်းထားပုံရသည်။ ၎င်း၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ နောက်ပိုင်းသူများကို ယေရှုသည် ဗျာဒိတ်များ၏ မစ္ဆယ်ယအဖြစ် ယုံကြည်ရန် ပြောင်းလဲစေရန်နှင့် ရှေ့သူများ၏ ယုံကြည်ခြင်းကို အတည်ပြုရန်ဖြစ်ပုံရသည်။ အခြားဧဝံဂေလိရေးသားသူများအားလုံးထက် ပေါင်းစပ်ထက်၊ မဿဲသည် ယေရှုကို ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ ပုံသက်သေများက ညွှန်ပြထားသော သူဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ကို ဖြည့်ဆည်းပေးသူအဖြစ် တင်ပြသည်။ သူသည် ယေရှုကို “ပညတ်တရား” ကို ဖယ်ရှားရန်မဟုတ်ဘဲ ၎င်းကို ဖြည့်ဆည်းရန်လာသူအဖြစ် တင်ပြသည် (အခန်း ၅:၁၇)။ သူသည် ယေရှုကို အာဗြဟံ၏သားတော်နှင့် ဒါဝိဒ်၏သားတော်၊ နိုင်ငံတော်၏ဖခင်နှင့် အထင်ရှားဆုံးဘုရင်အဖြစ် တင်ပြသည်။

A second important characteristic has to do with those aspects of the Gospel that clearly reveal the kind of reading audience Matthew primarily had in mind as he wrote. This audience seems to have consisted largely of Jewish Christians and unbelieving Jews. It was evidently his purpose to convert the latter to faith in Jesus as the Messiah of prophecy, and to confirm the faith of the former. More than all the other Gospel writers combined, Matthew presents Jesus as the One to whom the types of the OT pointed forward and the One in whom they were fulfilled. He presents Jesus as coming, not to set aside “the law,” but to fulfill it (ch. 5:17). He presents Jesus as the Son of Abraham and the Son of David, the father of the nation and its most illustrious king.

 

မစ္ဆယ်ယ၏ ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် ၎င်း၏နိုင်ငံတော်၏ သဘောသဘာဝဆိုင်ရာ မမှန်ကန်သော အယူအဆသည် ဂျူးလူမျိုးများကို သူ့ကို ပယ်ချရန် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ အိပ်မက်ထဲမှ မစ္ဆယ်ယသည် နိုင်ငံတော်ကို လွတ်လပ်ရေးနှင့် ကမ္ဘာ့အုပ်ချုပ်မှုသို့ ဦးဆောင်မည့် ကြီးမြတ်သော ဘုရင်ဖြစ်သည်။ သို့သော် မစ္ဆယ်ယသည် ဖြောင့်မတ်ခြင်း၏ဘုရင်၊ ၎င်းတို့၏ဘဝတွင် အပြစ်ကို အောင်နိုင်ရန်နှင့် စစ်မှန်သော ဝိညာဉ်ရေးလွတ်လပ်မှုကို ရရှိရန် ဦးဆောင်မည့်သူအဖြစ်၊ ၎င်းတို့သည် နားမလည်ခဲ့ကြပါ။ ဂျူးလူမျိုးများသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင် ဆင်းရဲဒုက္ခခံရမည့် မစ္ဆယ်ယကို ဖော်ပြထားသော အပိုဒ်များကို ၎င်း၏ ဘုန်းတန်ခိုးကြီးသော အုပ်ချုပ်မှုကို ဟောကိန်းထုတ်ထားသော အခြားအပိုဒ်များနှင့် ပေါင်းစပ်ရန် မစွမ်းနိုင်ခဲ့သဖြင့်၊ ရှေ့သူများကို လျစ်လျူရှုပြီး နောက်သူများကို မမှန်ကန်စွာ အသုံးပြုခဲ့ကြသည် (DA ၃၀, ၂၁၂, ၂၅၇, ၇၇၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ဂျူးလူမျိုးများအတွက် ဤဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပုံရသော အပိုဒ်များသည် ဖြေရှင်းမရသော ဝိရောဓိတစ်ခုဖြစ်ပုံရသည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့ယူဆသော ၎င်း၏ ဘုန်းတန်ခိုးနိုင်ငံတော်ကို သီးသန့်မျှော်လင့်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံတော်အတွက် ၎င်းတို့၏ အစီအစဉ်များတွင် နေရာမရှိခဲ့ပါ၊ ၎င်းသည် ဘုန်းတန်ခိုးနိုင်ငံတော်အတွက် လိုအပ်သော မရှိမဖြစ်လိုအပ်ချက်ဖြစ်သည် (အခန်း ၄:၁၇; ၅:၂, ၃ ကိုကြည့်ပါ)။ မဿဲသည် အောင်နိုင်သော မစ္ဆယ်ယသည် ဆင်းရဲဒုက္ခခံရသော မစ္ဆယ်ယလည်းဖြစ်သည်ဟူသော အကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းရန် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးရှိခဲ့ပုံရသည်။ သူသည် ယေရှုသည် ဣသရေလ၏ဘုရင်နှင့် ဒါဝိဒ်ထံ ကတိပြုထားသော “အမျိုးအနွယ်” ဖြစ်ပြီး၊ ဆင်းရဲဒုက္ခခံရသော မစ္ဆယ်ယလည်းဖြစ်ကြောင်း ပြသခြင်းဖြင့် ဤပြဿနာကို ဖြေရှင်းသည်။ မဿဲ ၂:၁ ကိုကြည့်ပါ။

It was their false concept of the person of Messiah and of the nature of His kingdom that led the Jews to reject Him. The Messiah of their dreams was a great king who would lead the nation to independence and world supremacy. But of Messiah as the King of righteousness, the One who would lead them to conquer sin in their own lives and to realize true spiritual freedom, they had no understanding. The Jews were unable to reconcile those passages of the OT that envision a suffering Messiah with others that foretell His glorious reign, with the result that they ignored the former and misapplied the latter (see DA 30,  212,  257, 777). For the Jews these seemingly contradictory passages were apparently an insoluble paradox. They looked exclusively for what they took to be the kingdom of His glory—and found no place in their plans for the kingdom of His grace, the necessary prerequisite to the kingdom of glory (see on chs. 4:17; 5:2, 3). Matthew seems to have had a burden to resolve the dilemma that the conquering Messiah was also a suffering Messiah. He solves this problem by showing that Jesus was indeed the King of Israel and the “Seed” promised to David, yet also a suffering Messiah. See on Matt. 2:1.

 

မဿဲစာအုပ်ကို လေ့လာရာတွင် မှတ်သားရမည့် နောက်ထပ်အရေးကြီးသော အချက်တစ်ခုမှာ ဤဧဝံဂေလိသည် ခရစ်တော်၏ဘဝကို အချိန်စီစဉ်အစီအစဉ်အတိုင်းမဟုတ်ဘဲ ယုတ္တိဗေဒအရ၊ အကြောင်းအရာအလိုက် တင်ပြထားခြင်းဖြစ်သည်။ သေချာသည်မှာ၊ ယေရှု၏ဘဝနှင့် ဝန်ဆောင်မှု၏ အဓိကအဆင့်များကို စီစဉ်ရာတွင် ယေဘုယျအားဖြင့် အချိန်စီစဉ်အစီအစဉ်ရှိသည်။ သို့သော် သတ်မှတ်ထားသော ကာလတစ်ခုအတွင်း ဖြစ်ရပ်များ၏ အစီအစဉ်သည် မဖြစ်မနေ မှန်ကန်သော အချိန်စီစဉ်အစီအစဉ်ကို လိုက်နာရန်မလိုအပ်ပါ။ တကယ်တော့، မဿဲသည် အခြားဧဝံဂေလိရေးသားသူများထက် မှန်ကန်သော အချိန်စီစဉ်အစီအစဉ်မှ ပိုမိုသွေဖည်သည်၊ ၎င်း၏အဓိကရည်မှန်းချက်မှာ ယေရှု၏ဘဝနှင့် တာဝန်ကို သူရေးသားရန် ရည်ရွယ်ချက်အတွက် ပံ့ပိုးပေးမည့် အယူအဆတစ်ခုကို ဖွံ့ဖြိုးစေရန်ဖြစ်သည်။ သူသည် ဖြစ်ရပ်များဖြစ်ပေါ်လာသည်နှင့် မှတ်တမ်းတင်သည့် မှတ်တမ်းရေးသူမဟုတ်ဘဲ၊ ရွေးချယ်ထားသော နိုင်ငံတော်၏ သမိုင်းတွင် ၎င်းတို့၏ နောက်ခံပိုင်း၌ ထိုဖြစ်ရပ်များ၏ အရေးပါမှုကို ရောင်ပြန်ဟပ်သည့် သမိုင်းပညာရှင်ဖြစ်သည်။ စာမျက်နှာ ၁၉၁, ၁၉၂ ကိုကြည့်ပါ။

Another important fact to remember in studying the book of Matthew is that this Gospel presents the life of Christ in essentially a logical, topical order, rather than a chronological one. To be sure, there is general chronological sequence in the arrangement of the major phases of Jesus’ life and ministry. But the sequence of events within any given period does not necessarily follow the true chronological order. In fact, Matthew deviates from strict chronological sequence to a greater degree than any of the other Gospel writers, his major objective being to develop a concept of the life and mission of Jesus that will contribute to his primary purpose in writing. He is not the chronicler, recording events as they transpire, but the historian, reflecting upon the significance of those events against the larger background of their setting in the history of the chosen nation. See pp. 191, 192.

 

၅. အကျဉ်းချုပ်။ အောက်ပါ အကျဉ်းချုံးအကျဉ်းချုပ်သည် ဧဝံဂေလိဇာတ်ကြောင်းကို မဿဲ၏ စီစဉ်မှုရည်ရွယ်ချက်ကို ထင်ဟပ်စေသည်။ ပိုမိုအသေးစိတ်သော၊ အချိန်စီစဉ်အစီအစဉ်အကျဉ်းချုပ်အတွက် စာမျက်နှာ ၁၉၆-၂၀၁ ကိုကြည့်ပါ။

I. မွေးဖွားခြင်း၊ နို့စို့ကလေးဘဝ၊ နှင့် ငယ်ရွယ်ဘဝ၊ ၁:၁ မှ ၂:၂၃။

 A. ယေရှုမွေးဖွားမှုမတိုင်မီ၊ ၁:၁-၂၅။

B. ယေရှု၏ ငယ်ရွယ်ဘဝ၊ ၂:၁-၂၃။

II. ဝန်ဆောင်မှုအတွက် ပြင်ဆင်ခြင်း၊ အေဒီ ၂၇၊ ဆောင်းဦးရာသီ၊ ၃:၁ မှ ၄:၁၁။

 A. ဗတ္တိဇံယောဟန်၏ ဝန်ဆောင်မှု၊ ၃:၁-၁၂။

 B. ဗတ္တိဇံခံယူခြင်း၊ ၃:၁၃-၁၇။

C. စုံစမ်းနှောင့်ယှက်ခြင်း၊ ၄:၁-၁၁။

5. Outline. The following brief outline reflects Matthew’s purpose in his arrangement of the Gospel story. For a more detailed, chronological outline see pp. 196-201.

I. Birth, Infancy, and Childhood, 1:1 to 2:23.

A. Before the birth of Jesus, 1:1–25.

B. The childhood of Jesus, 2:1–23.

II. Preparation for Ministry, Autumn, a.d. 27, 3:1 to 4:11.

A. Ministry of John the Baptist, 3:1–12.

B. The baptism, 3:13–17.

C. The temptation, 4:1–11.

 

III. ဂါလီလဲဧဝံဂေလိလုပ်ငန်း၊ ပသခါမှပသခါထိ၊ အေဒီ ၂၉-၃၀၊ ၄:၁၂ မှ ၁၅:၂၀။ A. ဂါလီလဲအစောပိုင်းလုပ်ငန်း၊ ၄:၁၂-၂၅။ B. တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ၊ ၅:၁ မှ ၈:၁။ C. ယေရှု၏ရောဂါ၊ သဘာဝနှင့်နတ်ဆိုးများအပေါ်တန်ခိုးအာဏာ၊ ၈:၂ မှ ၉:၃၄။ D. ဧဝံဂေလိဟောပြောနည်းနှင့်ပတ်သက်သောညွှန်ကြားချက်၊ ၉:၃၅ မှ ၁၁:၁။

 E. ဗတ္တိဇံယောဟန်ထံမှတမန်အဖွဲ့၊ ၁၁:၂-၃၀။

 F. ဖာရိရှဲများနှင့်ပဋိပက္ခ၊ ၁၂:၁-၅၀။

G. ပင်လယ်ကမ်းဘေးတရားဒေသနာ၊ နိုင်ငံတော်ဆိုင်ရာဥပမာများ၊ ၁၃:၁-၅၂။

 H. ဂါလီလဲတွင်လူထုလုပ်ငန်းပိတ်သိမ်းခြင်း၊ ၁၃:၅၃ မှ ၁၅:၂၀။

IV. လူထုလုပ်ငန်းမှအနားယူခြင်း၊ နွေဦးမှဆောင်းဦးထိ၊ အေဒီ ၃၀၊ ၁၅:၂၁ မှ ၁၈:၃၅။

 A. ဂါလီလဲအနီးဝန်းကျင်ဒေသများတွင်လုပ်ငန်း၊ ၁၅:၂၁-၃၉။

 B. ဖာရိရှဲများနှင့်ထပ်မံပဋိပက္ခ၊ ၁၆:၁-၁၂။

C. လက်ဝါးကပ်တိုင်သို့မျှော်လင့်ခြင်း၊ ၁၆:၁၃ မှ ၁၇:၂၇။

D. လူ့ဆက်ဆံရေးတွင်နှိမ့်ချမှုပြဿနာ၊ ၁၈:၁-၃၅။

V. ပီရဲဧဝံဂေလိလုပ်ငန်း၊ ဆောင်းဦးမှနွေဦးထိ၊ အေဒီ ၁၉:၁ မှ ၂၀:၃၄။

 A. ပီရဲတွင်သင်ကြားခြင်းနှင့်ကုသခြင်း၊ ၁၉:၁ မှ ၂၀:၁၆။

B. ယေရုဆလင်သို့နောက်ဆုံးခရီး၊ ၂၀:၁၇-၃၄။

VI. ယေရုဆလင်တွင်နောက်ဆုံးလုပ်ငန်း၊ ပသခါ၊ အေဒီ ၃၁၊ ၂၁:၁ မှ ၂၇:၆၆။

 A. ကျမ်းပြုဆရာများနှင့်ဖာရိရှဲများနှင့်ပဋိပက္ခ၊ ၂၁:၁ မှ ၂၃:၃၉။

B. ခရစ်တော်ဒုတိယအကြိမ်ကြွလာခြင်းနှင့်ပတ်သက်သောညွှန်ကြားချက်၊ ၂၄:၁ မှ ၂၅:၄၆။

C. ဖမ်းဆီးခြင်းနှင့်တရားစီရင်ခြင်း၊ ၂၆:၁ မှ ၂၇:၃၁။

 D. လက်ဝါးကပ်တိုင်တင်သတ်ခြင်းနှင့်သင်္ဂြိုဟ်ခြင်း၊ ၂၇:၃၂-၆၆။

VII. ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်း၊ ရှင်ပြန်ထမြောက်ပြီးနောက်ပေါ်ထွန်းခြင်းများ၊ ၂၈:၁-၂၀။

III. Galilean Ministry, Passover to Passover, a.d. 29–30, 4:12 to 15:20.

A. Early Galilean ministry, 4:12–25.

B. The Sermon on the Mount, 5:1 to 8:1.

C. Jesus’ power over disease, nature, and demons, 8:2 to 9:34.

D. Instruction on methods of evangelism, 9:35 to 11:1.

E. The delegation from John the Baptist, 11:2–30.

F. Conflict with the Pharisees, 12:1–50.

G. The Sermon by the Sea: parables of the kingdom, 13:1–52.

H. The close of public ministry in Galilee, 13:53 to 15:20.

IV. Retirement From Public Ministry, Spring to Autumn, a.d. 30, 15:21 to 18:35.

A. Ministry in regions bordering on Galilee, 15:21–39.

B. Further conflict with the Pharisees, 16:1–12.

C. Looking forward to the cross, 16:13 to 17:27.

D. The problem of humility in human relations, 18:1–35.

V. Peraean Ministry, Autumn to Spring, a.d.. 19:1 to 20:34.

A. Teaching and healing in Peraea, 19:1 to 20:16.

B. The last journey to Jerusalem, 20:17–34.

VI. Closing Ministry at Jerusalem, Passover, a.d. 31, 21:1 to 27:66.

A. Conflict with the scribes and Pharisees, 21:1 to 23:39.

B. Instruction regarding the second coming of Christ, 24:1 to 25:46.

C. The arrest and trial, 26:1 to 27:31.

D. The crucifixion and burial, 27:32–66.

VII. The Resurrection; Postresurrection Appearances, 28:1–20.

 

 

အခန်းကြီး - ၁

^{chapter 1}

 

၁ အာဗြဟံမှယောသပ်သို့ ခရစ်တော်၏ဆွေစဉ်မျိုးဆက်။ ၁၈ သူသည် ယောသပ်နှင့်စေ့စပ်ထားစဉ် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်အားဖြင့် ကိုယ်ဝန်ရရှိခဲ့ပြီး၊ အပျိုမစင်မာရီမှဖွားမြင်ခဲ့သည်။ ၁၉ ကောင်းကင်တမန်သည် ယောသပ်၏မမှန်ကန်သောထင်မြင်ချက်များကို ဖြေရှင်းပေးပြီး၊ ခရစ်တော်၏နာမများကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုပေးသည်။

^{1 The genealogy of Christ from Abraham to Joseph. 18 He was conceived by the Holy Ghost, and born of the Virgin Mary when she was espoused to Joseph. 191 The angel satisfieth the misdeeming thoughts of Joseph, and interpreteth the names of Christ.}

 

၁. မျိုးဆက်စာအုပ်။ [ယေရှု၏လူသားဆွေစဉ်မျိုးဆက်၊ မဿဲ ၁:၁–၁၇ = လုကာ ၃:၂၃ခ–၃၈။] ဤသည်မှာ မဿဲ၏ ယေရှု၏မိသားစုမှတ်တမ်း၏ခေါင်းစဉ်ဖြစ်ပြီး၊ အငယ် ၁–၁၇ တွင်ပါရှိသည်။ ၎င်းကို “မျိုးရိုးစဉ်ဆက်”၊ “မျိုးရိုးစာအုပ်”၊ “မွေးဖွားမှုစာအုပ်”၊ “ဆွေစဉ်မျိုးဆက်” သို့မဟုတ် “မွေးဖွားမှတ်တမ်း” ဟု အမျိုးမျိုးဘာသာပြန်ဆိုထားသည်။ အခန်း ၂:၁ ၏အဖွင့်စကားများသည် မဿဲသည် ယေရှု၏မွေးဖွားမှုဆီသို့ဦးတည်သည့်အခြေအနေများ (အခန်း ၁:၁၈–၂၅) ကိုလည်း ဤခေါင်းစဉ်ဖြင့်ဖုံးအုပ်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ပေမည်ဟု အထောက်အထားပြသည်။ ယေရှု၏ဘဝအကြောင်းကို အဓိကအားဖြင့် ယုဒလူမျိုးများအတွက် ရေးသားရာတွင်၊ မဿဲသည် ယုဒလူမျိုးပုံစံအတိုင်း ယေရှု၏မိသားစုမျိုးရိုးကို ဦးစွာဖော်ပြခြင်းဖြင့် စတင်သည်။ မေရှိယသည် ပရောဖက်ပြုချက်တစ်ခုဖြစ်သောကြောင့်၊ နာဇရက်မြို့မှယေရှုသည် မောရှေနှင့်ပရောဖက်များက သက်သေခံခဲ့သူဖြစ်ကြောင်း ပြသသည်။ မေရှိယသည် ယုဒလူမျိုးတို့၏ဖခင်ဖြစ်သူ အာဗြဟံ၏သားစဉ်မြေးဆက် (ကမ္ဘာဦး ၂၂:၁၈၊ ဂလာတိ ၃:၁၆) နှင့် တော်ဝင်မျိုးဆက်တည်ထောင်သူ ဒါဝိဒ် (ဟေရှာယ ၉:၆, ၇၊ ၁၁:၁၊ တမန်တော် ၂:၂၉, ၃၀) တို့မှဆင်းသက်လာရမည်ဖြစ်သောကြောင့်၊ မဿဲသည် ယေရှုသည် ဤထူးချွန်သူနှစ်ဦး၏သားစဉ်မြေးဆက်အဖြစ် အရည်အချင်းပြည့်မီသူဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြသည်။ ဤသက်သေမရှိလျှင်၊ သူ၏မေရှိယဖြစ်မှုဆိုင်ရာအဆိုကို မမှန်ကန်ဟု ယူဆပြီး၊ နောက်ထပ်သက်သေများကို ထပ်မံစစ်ဆေးခြင်းမပြုဘဲ ပယ်ချနိုင်သည် (ဧဇရာ ၂:၆၂၊ နေဟမိ ၇:၆၄ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ မဿဲရေးသားချိန်တွင်၊ ယေရှု၏မျိုးရိုးစဉ်ဆက်ကို ရရှိနိုင်သည့်ပြည်သူ့မှတ်တမ်းများနှင့် နှိုင်းယှဉ်၍ စစ်ဆေးနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ ၎င်း၏အများစုကို (အငယ် ၂–၁၂) ဓမ္မဟောင်းစာရင်းများ (၁ ရာဇဝင် ၁:၃၄၊ ၂:၁–၁၅၊ ၃:၅, ၁၀–၁၉) နှင့်နှိုင်းယှဉ်စစ်ဆေးနိုင်သည်။ မဿဲ၏အချိန်ကာလတွင်၊ ခရစ်ယာန်ယုံကြည်ခြင်း၏ရန်သူများပင်လျှင် ဤမိသားစုမျိုးရိုးစဉ်ဆက်၏မှန်ကန်မှုကို စိန်ခေါ်ခဲ့ခြင်းမရှိသည်မှာ ဤမျိုးရိုးစာရင်း၏စစ်မှန်မှုကို ထောက်ခံသည့်သက်သေကောင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

^{1. The book of the generation. [The Human Ancestry of Jesus, Matt. 1:1–17=Luke 3:23b–38. Major comment: Matthew and Luke.] This is Matthew’s title for the family record of Jesus appearing in vs. 1–17, and has been rendered variously as “genealogy,” “book of the genealogy,” “book of the nativity,” “ancestry,” or “birth roll.” The opening words of ch. 2:1 favor the view that Matthew may also have intended this title to cover his narrative of the circumstances leading up to the birth of Jesus (ch. 1:18–25).}

^{In composing an account of the life of Jesus designed primarily for readers of Jewish birth (see p. 273), Matthew begins in typical Jewish style by giving Jesus’ family pedigree. Because the coming of Messiah is a matter of prophecy, he shows that Jesus of Nazareth is indeed the One to whom Moses and the prophets bore witness. Inasmuch as Messiah was to be the seed of Abraham (Gen. 22:18; Gal. 3:16), the father of the Jewish nation, and of David, founder of the royal line (Isa. 9:6, 7; 11:1; Acts 2:29, 30), Matthew presents evidence that Jesus qualifies as a descendant of these two illustrious men. Without such evidence, His claim to Messiahship would be held invalid, and additional proofs could be dismissed without further examination of His claim (cf. Ezra 2:62; Neh. 7:64).}

^{At the time Matthew wrote, it was probably possible to verify his genealogy of Jesus by comparing it with accessible public records. A large part of it (vs. 2–12) could be checked against OT lists (1 Chron. 1:34; 2:1–15; 3:5, 10–19). The fact that, so far as we know, no contemporaries of Matthew, even the avowed enemies of the Christian faith, ever challenged the validity of this family pedigree is excellent testimony favoring the genuineness of the genealogical list.}

 

ယေရှု။ ဂရိလို “အီယေဆူး” သည် ဟေဗြဲလို “ယေဟိုရှုအာ” သို့မဟုတ် “ယောရှုအာ” (တမန်တော် ၇:၄၅ နှင့် ဟေဗြဲ ၄:၈ တွင် လုကာနှင့်ပေါလုက ယောရှုအာကို “ယေရှု” ဟုရည်ညွှန်းသည်ကို ကြည့်ပါ) နှင့်ညီမျှသည်။ ဤနာမသည် ယေဟောဝါသည်ကယ်တင်ခြင်းဖြစ်သည်” ဟု ယေဘုယျအားဖြင့် အဓိပ္ပာယ်ရသည် (မဿဲ ၁:၂၁ ကိုကြည့်ပါ)။ အချို့ပညာရှင်များက “ယေဟောဝါသည်ရက်ရောမှု” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုရန်အကြံပြုသည်။ ယောရှုအာ၏မူလနာမမှာ ဩရှေအာ ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းကို ယေဟိုရှုအာဟု ပြောင်းလဲခဲ့သည် (ဂဏန်း ၁၃:၁၆ ကိုကြည့်ပါ)။ ယောရှုအာသည် ယေဟိုရှုအာ၏အတိုကောက်ဖြစ်သည်။ ဗာဗုလုန်အကျဉ်းကျပြီးနောက် အာရမိတ်လူသည် ယုဒလူမျိုးတို့၏ဘုံဘာသာစကားဖြစ်လာသောအခါ၊ ဤနာမသည် ယေရှုအာဟု ဖြစ်လာပြီး၊ ၎င်းကို ဂရိလို “အီယေဆူး” ဟု အသံထွက်ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ယေရှုအာသည် ဓမ္မသစ်ခေတ်တွင် ယုဒလူမျိုးယောက်ျားလေးများအား ပေးလေ့ရှိသည့် ဘုံနာမတစ်ခုဖြစ်သည် (တမန်တော် ၁၃:၆၊ ကောလောသဲ ၄:၁၁ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဘာသာရေးဆိုင်ရာအဓိပ္ပာယ်ရှိသည့်နာမများကို ရွေးချယ်သည့် ဟေဗြဲဓလေ့ထုံးတမ်းနှင့်အညီ (မဿဲ ၁:၂၁ ကိုလည်းကြည့်ပါ)။

^{Jesus. Gr. Iēsous, equivalent to the Heb. Yehoshua‘, “Joshua” (see Acts 7:45 and Heb. 4:8, where Luke and Paul refer to Joshua as “Jesus”). The name has generally been taken to mean “Jehovah is salvation” (see Matt. 1:21). Some scholars suggest the translation, “Jehovah is generosity.” Joshua’s original name (see Vol. II, p. 169), Oshea, was changed to Jehoshua (see on Num. 13:16). Joshua is an abbreviation of Jehoshua. When Aramaic replaced Hebrew as the common language of the Jews, after the Babylonian captivity, the name became Yeshua‘, the form transliterated into Greek as Iēsous. Yeshua‘ was a common name given Jewish boys in NT times (see Acts 13:6; Col. 4:11), in harmony with the Hebrew custom of selecting names having religious connotations (see also on Matt. 1:21).}

 

ယနေ့ခေတ်တွင် နာမများသည် သက်သက်မျှသာ သက်သေခံအမှတ်အသားများဖြစ်သည်။ သို့သော် သမ္မာကျမ်းခေတ်တွင် နာမတစ်ခုကို မိဘများ၏ယုံကြည်ခြင်းနှင့်မျှော်လင့်ချက်၊ ကလေး၏မွေးဖွားမှုအခြေအနေ၊ သူ၏ပုဂ္ဂိုလိကဝိသေသလက္ခဏာများ၊ သို့မဟုတ် သူ၏ဘဝတာဝန်နှင့်ဆက်စပ်နေသည့် အထူးဂရုပြုဖြင့် ရွေးချယ်ခဲ့သည်—အထူးသဖြင့် နာမသည် ဘုရားသခင်ကိုယ်တိုင်သတ်မှတ်ပေးထားသည့်အခါ။

^{Today, names are but little more than identification tags. But in Bible times a name was chosen with the greatest of care because it signified the faith and hope of the parents (see PK 481), the circumstances of the child’s birth, his own personal characteristics, or was related to his life mission—particularly when the name was divinely appointed.}

 

ယေရှုနာမသည် သမိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ပရောဖက်ပြုချက်ဆိုင်ရာအမှတ်တရများနှင့် ပြည့်နှက်နေသည်။ ယောရှုအာသည် ဣသရေလလူမျိုးကို ကမ္ဘာမြေပေါ်ရှိ ကတိထားရာပြည်သို့ အောင်မြင်စွာဦးဆောင်ခဲ့သကဲ့သို့၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ကယ်တင်ခြင်းဗိုလ်ခြယ်မှူး ယေရှုသည် ကောင်းကင်ကာနာန်ပြည်၏တံခါးများကို ကျွန်ုပ်တို့အတွက် ဖွင့်လှစ်ပေးရန်လာခဲ့သည်။ သို့သော် ယေရှုသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ကယ်တင်ခြင်းဗိုလ်ခြယ်မှူး (ဟေဗြဲ ၂:၁၀) သာမက၊ “ကျွန်ုပ်တို့၏ယုံကြည်ခြင်း၏တမန်တော်နှင့်ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်း” (ဟေဗြဲ ၃:၁) လည်းဖြစ်သည်။ ဗာဗုလုန်မှပြန်လာပြီးနောက် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းသည် ယောရှုအာဟူသောနာမကို ဆောင်ခဲ့သည် (ဇာခရိ ၃:၈၊ ၆:၁၁–၁၅)။ ဟောရှေယ (ဤနာမသည် ဂဏန်း ၁၃:၁၆ ၏ဩရှေအာနှင့် ဟေဗြဲလိုတူညီသည်) သည် မထိုက်တန်သည့်ဇနီးကို ချစ်ခဲ့ပြီး၊ တစ်ချိန်က သူမ၏ချစ်ခင်မှုကို ရယူရန် အချည်းနှီးကြိုးစားခဲ့ကာ၊ နောက်ဆုံးတွင် ကျွန်ဈေးကွက်တွင် သူမကို ပြန်လည်ဝယ်ယူခဲ့သည် (ဟောရှေယ ၁:၂၊ ၃:၁, ၂)၊ ထိုနည်းတူ ယေရှုသည် လူသားမျိုးနွယ်ကို အပြစ်၏ကျွန်ခံမှုမှ လွတ်မြောက်စေရန်လာခဲ့သည် (လုကာ ၄:၁၈၊ ယောဟန် ၈:၃၆)။

^{The name Jesus is fraught with historic and prophetic memories. As Joshua led Israel to victory in the earthly promised land, so Jesus, the Captain of our salvation, came to open for us the gates of the heavenly Canaan. But not only is Jesus the Captain of our salvation (Heb. 2:10), He is also “the Apostle and High Priest of our profession” (Heb. 3:1). The high priest, upon the return from Babylonian captivity (see on Ezra 2:2), bore the name Joshua (Zech. 3:8; 6:11–15). As Hosea (the name is identical in the Hebrew with the Oshea of Num. 13:16) loved an undeserving wife, sought in vain, for a time, to win her affections, and finally bought her back at the slave market (Hosea 1:2; 3:1, 2), so Jesus came to set the human race free from the slavery of sin (Luke 4:18; John 8:36).}

 

ခရစ်။ ဂရိလို “ခရစ္စတို့စ်” သည် ဟေဗြဲလို “မာရှိယခ်” (ဆာလံ ၂:၂ ကိုကြည့်ပါ) ဟူသော “မေရှိယ” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထားပြီး၊ “ဘိသိက်ခံထားသူ” သို့မဟုတ် “ဘိသိက်ခံထားသူတစ်ဦး” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းမတိုင်မီ၊ နှင့် ဧဝံဂေလိလေးစောင်တွင် ပုံမှန်အားဖြင့်၊ ယေရှုကို “ခရစ်” ဟုရည်ညွှန်းပြီး၊ ဤအသုံးအနှုန်းသည် ပုဂ္ဂိုလ်နာမထက် ဘွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည်။ ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းပြီးနောက်၊ ယေဘုယျအားဖြင့် သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းထားသည့်ဆောင်းပါးကို ဖယ်ရှားခဲ့ပြီး “ခရစ်” သည် ဘွဲ့တစ်ခုသာမက နာမတစ်ခုလည်းဖြစ်လာသည်။

^{Christ. Gr. Christos, a translation of the Heb. Mashiach (see on Ps. 2:2), “Messiah,” meaning “Anointed,” or “Anointed One.” Before the resurrection, and commonly so in the four Gospels, Jesus is generally referred to as the Christ, making the term a title rather than a personal name. After the resurrection the definite article was generally dropped from common usage and “Christ” became a name as well as a title.}

 

ဓမ္မဟောင်းခေတ်တွင် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်း (ထွက်မြောက်ရာ ၃၀:၃၀)၊ ဘုရင် (၂ ရာမု ၅:၃၊ ၁ ရာမု ၂၄:၆ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)၊ နှင့် တစ်ခါတစ်ရံ ပရောဖက်များ (၁ ရာဇတ် ၁၉:၁၆) တို့သည် သန့်ရှင်းသောဝန်ဆောင်မှုအတွက် ဘိသိက်ခံခဲ့ပြီး၊ ထို့ကြောင့် “မာရှိယခ်” ဖြစ်သည် (ဝတ်ပြုရာ ၄:၃၊ ၁ ရာမု ၂၄:၆၊ ၁ ရာဇဝင် ၁၆:၂၁, ၂၂)။ မေရှိယပရောဖက်ပြုချက်တွင် ဤအသုံးအနှုန်းသည် မေရှိယအား အထူးသဖြင့် ပရောဖက် (တရားဟောရာ ၁၈:၁၅)၊ ယဇ်ပုရောဟိတ် (ဇာခရိ ၆:၁၁–၁၄)၊ နှင့် ဘုရင် (ဟေရှာယ ၉:၆, ၇) အဖြစ် ကျွန်ုပ်တို့၏ရွေးနှုတ်သူအဖြစ် ဘိသိက်ခံရမည့်သူအဖြစ် သက်ရောက်ခဲ့သည် (ဟေရှာယ ၆၁:၁၊ ဒံယေလ ၉:၂၅, ၂၆)။ ပရောဖက်အဖြစ် သူသည် လူသားများရှေ့တွင် ခမည်းတော်ကို ကိုယ်စားပြုရန်လာခဲ့ပြီး၊ ယဇ်ပုရောဟိတ်အဖြစ် လူသားများကို ခမည်းတော်ရှေ့တွင် ကိုယ်စားပြုရန် ကောင်းကင်သို့တက်သွားခဲ့ပြီးဘုရင်အဖြစ် သူ့ကိုယုံကြည်သူများကို ဤဘဝတွင် အပြစ်၏တန်ခိုးမှသာမက၊ အပြစ်၏နိုင်ငံမှလည်း လွတ်မြောက်စေပြီး၊ ဘုန်းတန်ခိုးနိုင်ငံတွင် ၎င်းတို့အပေါ် အုပ်စိုးသည်။

^{In OT times the high priest (Ex. 30:30), the king (2 Sam. 5:3; cf. 1 Sam. 24:6), and sometimes prophets (1 Kings 19:16) were “anointed” upon consecration to holy service, and were therefore mashiach, “anointed” (Lev. 4:3; 1 Sam. 24:6; 1 Chron. 16:21, 22). In Messianic prophecy the term came to be applied specifically to the Messiah, who, as Prophet (Deut. 18:15), Priest (Zech. 6:11–14), and King (Isa. 9:6, 7), was the One ordained to be our Redeemer (Isa. 61:1; Dan. 9:25, 26). As Prophet He came to represent the Father before men, as Priest He ascended to represent men before the Father, and as King He liberates those who believe in Him, not only from the power of sin in this life, but also from the kingdom of sin—and reigns over them in the kingdom of glory.}

 

“ခရစ္စတို့စ်” သည် “ပွတ်သပ်ရန်”၊ “အနှိပ်ခံရန်”၊ “ဘိသိက်ပေးရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည့် “ခရီအို” ကြိယာမှ ဆင်းသက်လာသည်။ ဓမ္မသစ်တွင်၊ ခရစ်သည် “ဘိသိက်ခံသူ” ဖြစ်သည်ဟု ဆိုထားသည် (လုကာ ၄:၁၈၊ တမန်တော် ၄:၂၇၊ ၁၀:၃၈၊ ဟေဗြဲ ၁:၉)။

^{Christos is from chriō, a verb which means, “to rub,” “to massage,” “to anoint.” In the NT, Christ is said to be “anointed” (Luke 4:18; Acts 4:27; 10:38; Heb. 1:9).}

 

မဿဲ ၁:၁၈၊ ၁၆:၂၀၊ မာကု ၁:၁ စသည်တို့တွင် အတူတကွသုံးထားသည့် “ယေရှု” နှင့် “ခရစ်” ဟူသောနာမနှစ်ခုသည် တစ်ဦးတည်းတွင် ဘုရားနှင့်လူသားသဘာဝများ ပေါင်းစည်းထားသည်ဟူသော ယုံကြည်ခြင်း၊ နာဇရက်မြို့မှ ယေရှု၊ မာရီ၏သား၊ လူသားသားတော်သည် အမှန်တကယ်ခရစ်၊ မေရှိယ၊ ဘုရားသခင်၏သားတော်ဖြစ်သည်ဟူသော ယုံကြည်ခြင်း၏ဝန်ခံချက်တစ်ခုဖြစ်သည် (တမန်တော် ၂:၃၈ စသည်ကိုကြည့်ပါ)။ ယောဟန် ၁ ၏ထပ်ဆောင်းမှတ်ချက်၊ မဿဲ ၁:၂၃၊ ယောဟန် ၁:၁–၃, ၁၄၊ ဖိလိပ္ပိ ၂:၆–၈၊ ကောလောသဲ ၂:၉ ကိုကြည့်ပါ။

^{Used together, as in Matt. 1:18; 16:20; Mark 1:1; etc., the two names “Jesus” and “Christ” constitute a confession of faith in the union of the divine and human natures in one Person, of belief that Jesus of Nazareth, Son of Mary, Son of man, is indeed the Christ, the Messiah, the Son of God (see Acts 2:38; etc.). See Additional Note on John 1; see on Matt. 1:23; John 1:1–3, 14; Phil. 2:6–8; Col. 2:9.}

 

ဒါဝိဒ်၏သားတော်။ ၎င်းသည် အုပ်စိုးသူများ (မဿဲ ၂၂:၄၂၊ မာကု ၁၂:၃၅၊ လုကာ ၂၀:၄၁) နှင့် သာမန်လူထု (မဿဲ ၉:၂၇၊ ၁၂:၂၃၊ ၁၅:၂၂၊ ၂၀:၃၀, ၃၁၊ ၂၁:၉၊ မာကု ၁၀:၄၇, ၄၈၊ လုကာ ၁၈:၃၈, ၃၉၊ ယောဟန် ၇:၄၂ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ) တို့က မျှော်လင့်ထားသည့်မေရှိယကို ရည်ညွှန်းသည့် လူကြိုက်များသောဘွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည်။ မေရှိယ၏ဒါဝိဒ်မျိုးရိုးဆင်းသက်မှုကို ပရောဖက်ပြုထားသည့်ကျမ်းများကို နားလည်မှုကို ဤဘွဲ့အသုံးပြုမှုက ညွှန်ပြသည်။ ရောမအုပ်ချုပ်မှု၏ထမ်းပိုးကို ငြီးငွေ့နေသည့်လူမျိုးအတွက်၊ ၎င်းသည် ၎င်းတို့၏နိုင်ငံကို ဒါဝိဒ်၏ထူးချွန်သောအုပ်ချုပ်မှု၏ လွတ်လပ်မှုနှင့်သာယာဝပြောမှုသို့ ပြန်လည်ထူထောင်မှုကိုလည်း ဆိုလိုသည်။ ဒါဝိဒ်ကိုယ်တိုင်က ၎င်း၏ရာဇပလ္လင်ပေါ်တွင်ထိုင်မည့်သားတစ်ဦး၏ကတိ (၂ ရာမု ၇:၁၂, ၁၃၊ ဆာလံ ၁၃၂:၁၁) သည် ဣသရေလကိုရွေးနှုတ်မည့်သူဖြင့် ပြည့်စုံမည်ဟု နားလည်ခဲ့သည် (တမန်တော် ၂:၂၉, ၃၀၊ တရားဟောရာ ၁၈:၁၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ဓမ္မဟောင်းပရောဖက်များသည် မေရှိယကို ထပ်ခါတလဲလဲ ဤသို့ပြောဆိုခဲ့သည် (ဟေရှာယ ၉:၆, ၇၊ ၁၁:၁၊ ယေရမိ ၂၃:၅, ၆ စသည်)။ ဓမ္မသစ်စာရေးသူများသည် “ဒါဝိဒ်၏သားစဉ်မြေးဆက်” ဟူသောဘွဲ့ကို ခရစ်အား ထပ်ခါတလဲလဲအသုံးပြုသည် (ရောမ ၁:၃၊ ၂ တိမောသေ ၂:၈ စသည်)။ ဒါဝိဒ်၏သားတော်အဖြစ်၊ ယေရှုသည် ဒါဝိဒ်၏ရာဇပလ္လင်နှင့် ဒါဝိဒ်အားပေးထားသည့် မေရှိယဆိုင်ရာကတိများ၏အမွေဆက်ခံသူဖြစ်လာသည်။

^{Son of David. This was the popular designation by which rulers (Matt. 22:42; Mark 12:35; Luke 20:41) and common people (Matt. 9:27; 12:23; 15:22; 20:30, 31; 21:9; Mark 10:47, 48; Luke 18:38, 39; cf. John 7:42) alike referred to the expected Messiah. Its use as a Messianic title points to an understanding of the prophecies predicting the Davidic descent of the Messiah. To a people weary of the Roman yoke it implied also the restoration of their kingdom to the independence and prosperity of David’s illustrious reign. David himself had understood that the promise of a son to sit upon his throne (2 Sam. 7:12, 13; Ps. 132:11) would be fulfilled by the one who was to redeem Israel (Acts 2:29, 30; see on Deut. 18:15). Again and again the prophets of old spoke thus of the Messiah (Isa. 9:6, 7; 11:1; Jer. 23:5, 6; etc.). NT writers repeatedly apply the title “seed of David” to Christ (Rom. 1:3; 2 Tim. 2:8; etc.). As the Son of David, Jesus became heir both to David’s throne and to the Messianic promises given to David.}

 

အာဗြဟံ၏သားတော်။ ယုံကြည်ခြင်း၏သူရဲကောင်းများထဲတွင်၊ အာဗြဟံသည် “ဘုရားသခင်၏မိတ်ဆွေ” ဟု ခေါ်တွင်ခံရသည့်ဂုဏ်ပြုမှုရှိသည် (ယာကုပ် ၂:၂၃၊ ၂ ရာဇဝင် ၂၀:၇၊ ဟေရှာယ ၄၁:၈ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ၎င်း၏သစ္စာစောင့်သိမှုကြောင့် (ဂလာတိ ၃:၇, ၉ ကိုကြည့်ပါ) အာဗြဟံသည် ဘုရားသခင်၏ရွေးချယ်ထားသည့်လူမျိုးတို့၏ဖခင်ဖြစ်ရန် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်။ ၎င်း၏သားစဉ်မြေးဆက်တွင် ကမ္ဘာ့လူမျိုးအားလုံးကို ကောင်းကြီးပေးမည်ဟူသောကတိသည်၊ ပေါလုအဆိုအရ၊ မေရှိယဆိုင်ရာပရောဖက်ပြုချက်တစ်ခုဖြစ်သည် (ကမ္ဘာဦး ၂၂:၁၈၊ ဂလာတိ ၃:၁၆ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ယေရှု၏မေရှိယဖြစ်မှုကို ယုဒလူမျိုးများအား ယုံကြည်စေရန် ကြိုးစားမှုနှင့်အညီ၊ မဿဲသည် ခရစ်၏မျိုးရိုးကို အာဗြဟံထံသို့ ပြန်လည်ခြေရာခံပြီး၊ လုကာသည် တစ်ပါးအမျိုးသားခရစ်ယာန်များအတွက် ရေးသားရာတွင်၊ ခရစ်၏ဆွေစဉ်မျိုးဆက်မှတ်တမ်းကို လူသားမျိုးနွယ်၏ဖခင်ထံသို့ ခြေရာခံရန် လိုအပ်သည်ဟု ယူဆသည်။ ယေရှုသည် အာဗြဟံမှဆင်းသက်လာပြီး၊ ၎င်းအားပေးထားသည့်ကတိများ၏အမွေဆက်ခံသူအဖြစ် ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် အရည်အချင်းပြည့်မီသည်ကို ပြသရန်သည် မဿဲ၏ရည်ရွယ်ချက်အတွက် လုံလောက်သည်။ ယောဟန် ၈:၃၅, ၃၉ ကိုကြည့်ပါ။

^{Son of Abraham.Among the heroes of faith, Abraham had the distinction of being called the “Friend” of God (James 2:23; cf. 2 Chron. 20:7; Isa. 41:8). Because of his faithfulness (see Gal. 3:7, 9) Abraham was selected to become the father of God’s chosen people. The promise that in his seed all nations of the earth should be blessed was, according to Paul, a definite Messianic prediction (Gen. 22:18; cf. Gal. 3:16). In harmony with his endeavor to convince the Jews of the Messiahship of Jesus, Matthew appropriately and purposefully carries Christ’s genealogy back to Abraham, whereas Luke, writing for Gentile Christians, considered it essential to trace Christ’s ancestral record back to the father of our race. To show that Jesus descended from Abraham, and was thus eligible for consideration as heir to the promises made to him, was sufficient for Matthew’s purpose. See on John 8:35, 39.}

 

မဿဲနှင့်လုကာ၏စာရင်းများအကြား ကွဲပြားမှုများကို လုကာ ၃:၂၃ တွင်ဆွေးနွေးထားသည်။

^{For a discussion of differences between the lists of Matthew and Luke see on Luke 3:23.}

 

၂. အာဗြဟံသည် ဣဇာက်ကိုမွေးဖွားခဲ့သည်။ ဂရိလိုအသံထွက်ပြောင်းလဲမှုကြောင့် ကွဲပြားမှုများနှင့် ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိချန်လှပ်မှုများ (အငယ် ၈, ၁၁, ၁၇ ကိုကြည့်ပါ) မှလွဲ၍၊ အာဗြဟံမှဇောရောဗါဗယ်လထိ မဿဲ၏မျိုးရိုးစဉ်ဆက်သည် ဓမ္မဟောင်းစာရင်းများ (၁ ရာဇဝင် ၁:၂၈, ၃၄၊ ၂:၁, ၄, ၅, ၉–၁၂, ၁၅၊ ၃:၁၅–၁၉၊ ရုသ ၄:၁၈–၂၂ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ) နှင့်ကိုက်ညီသည်။ ဇောရောဗါဗယ်လမှခရစ်ထိ ကြားကာလအတွက် နှိုင်းယှဉ်ရန်မှတ်တမ်းများမရှိပါ။

^{2. Abraham begat Isaac. Except for variations owing to the Greek transliteration of Hebrew names, and for certain intentional omissions (see on vs. 8, 11, 17), Matthew’s genealogy from Abraham to Zorobabel agrees with similar lists in the OT (see 1 Chron. 1:28, 34; 1 Chron. 2:1, 4, 5, 9-12, 15; 3:15–19; cf. Ruth 4:18–22). There are no records with which to compare the names of the intertestamental period from Zorobabel to Christ.}

 

ယုဒ။ ၎င်းသည် ယုဒဟုခေါ်သည် (ကမ္ဘာဦး ၂၉:၃၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ပေါလုက “ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်သည် ယုဒမှဆင်းသက်လာသည်” ဟု ထင်ရှားစွာဖော်ပြသည် (ဟေဗြဲ ၇:၁၄)။

^{Judas. That is, Judah (see on Gen. 29:35). Paul states that it was “evident that our Lord sprang out of Juda” (Heb. 7:14).}

 

သူ၏ညီအစ်ကိုများ။ မဿဲသည် ယာကုပ်၏အခြားသားများကို ဤနေရာတွင် ရည်ညွှန်းပြီး၊ ယုဒမျိုးနွယ်မှယေရှုသည် အခြားမျိုးနွယ်များအတွက်လည်း ကယ်တင်သူဖြစ်ကြောင်း အခြားမျိုးနွယ်များမှယုဒလူမျိုးများကို သတိပေးရန် ရည်ရွယ်ပေမည်။

^{His brethren. Matthew here alludes to the other sons of Jacob, perhaps with the intention of reminding Jews of other tribes that Jesus of the tribe of Judah was their Saviour too.}

 

၃. ဖာရှည်နှင့်ဇာရာ။ ၎င်းတို့သည် ယုဒမှသာမာ (တာမာ) မှမွေးဖွားခဲ့သည့်သားများဖြစ်သည် (ကမ္ဘာဦး ၃၈:၆–၃၀ ကိုကြည့်ပါ)။ သာမာသည် ဖြစ်နိုင်ချေများစွာ ခါနာန်လူမျိုးဖြစ်ပြီး (ကမ္ဘာဦး ၃၈:၂, ၆ ကိုကြည့်ပါ) ယုဒ၏ချွေးမဖြစ်သည်။

^{3. Phares and Zara. These were children of Thamar (Tamar) by Judah (see on Gen. 38:6-30). Thamar, probably a Canaanites (see Gen. 38:2, 6), was Judah’s daughter-in-law.}

 

သာမာ။ ဟေဗြဲမျိုးရိုးစဉ်ဆက်စာရင်းများတွင် အမျိုးသမီးများကို ဖော်ပြခြင်းသည် စည်းမျဉ်းထက် ခြွင်းချက်ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း၊ မဿဲသည် ၎င်းတို့ကို မျိုးရိုးစဉ်ဆက်ဆက်စပ်မှုများအဖြစ် တိကျစွာမဟုတ်ဘဲ ဖြစ်ရပ်ဆန်းအားဖြင့် ရည်ညွှန်းသည်။ သာရာနှင့်ရာခေလကဲ့သို့ ဂုဏ်ပြုခံရသည့်အမျိုးသမီးများ၏နာမများကို ချန်လှပ်ထားခြင်းသည် ဖော်ပြထားသည့်အမျိုးသမီးလေးဦး—သာမာ၊ ရာဟပ်၊ ရုသ၊ နှင့် ဗက်ရှဗာ—တို့သည် ထူးခြားသည့်အခြေအနေများကြောင့် ထည့်သွင်းခံခဲ့ရဖွယ်ရှိသည်ဟု အကြံပြုသည်။ ၎င်းတို့လေးဦးစလုံးသည် ဖြစ်နိုင်ချေများစွာ တစ်ပါးအမျိုးသားများဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် ယုဒလူမျိုးတို့၏သီးသန့်ဝါဒကို သွယ်ဝိုက်သောဆုံးမမှုတစ်ခုရှိပြီး၊ ယေရှုသည် ယုဒလူမျိုးများသာမက တစ်ပါးအမျိုးသားများနှင့်လည်း သက်ဆိုင်သည်ဟူသော အသိအမှတ်ပြုမှုတစ်ခုပါရှိသည်။

^{Thamar. It is the exception, rather than the rule, to find women named in Hebrew genealogical lists. Even so, Matthew refers to them incidentally rather than specifically as genealogical links. The fact that the names of such honored women as Sarah and Rachel are omitted suggests that the four women mentioned were probably in each case included because of unusual circumstances. It is likely that all four—Thamar, Rahab, Ruth, and Bath-sheba—were of Gentile origin. Herein lies an implied rebuke to Jewish exclusiveness, and a tacit recognition of the fact that Jesus belongs to the Gentiles as well as to the Jews.}

 

ရုသမှလွဲ၍ ဤအမျိုးသမီးများ၏နာမများအားလုံးတွင် အရှုပ်အထွေးများပါရှိသည်။ သာမန်လူသားသမိုင်းပညာရှင်တစ်ဦးသည် မေရှိယ၏ဂုဏ်သတင်းကို ထိခိုက်မည်စိုးရိမ်သဖြင့် ၎င်းတို့၏နာမများကို တိတ်ဆိတ်စွာဖြတ်ကျော်ရန် ရွေးချယ်ပေမည်။ သို့သော် မဿဲသည် ဖာရိရှဲများအား သခင်က “ဖြောင့်မတ်သူများကို ခေါ်ရန်မဟုတ်ဘဲ၊ အပြစ်ရှိသူများကို နောင်တရရန် ခေါ်ရန်လာသည်” ဟု တိကျစွာကိုးကားခဲ့သည် (အခန်း ၉:၁၃)။ မဿဲသည်၊ သူကိုယ်တိုင်အခွန်ခံတစ်ဦးဖြစ်ပြီး တစ်ခါတစ်ရံ ပြည့်တန်ဆာများနှင့်အတူတွဲဖက်ခံရသူ (အခန်း ၂၁:၃၁, ၃၂ ကိုကြည့်ပါ) ဖြစ်သောကြောင့်၊ ယေဘုယျအားဖြင့် လူအများက ရှောင်ရှားသည့် လူတန်းစား၏အပြင်ဘက်တွင်နေထိုင်သူများအတွက် ၎င်း၏နှလုံးသားတွင် နူးညံ့သောနေရာတစ်ခုကို တွေ့ရှိခဲ့ပေမည်။

^{With the exception of Ruth, scandals were attached to the names of all these women. A merely human historian might have chosen to pass over their names in silence for fear that the honor of the Messiah be tarnished. But Matthew specifically quotes the Master as saying to the Pharisees that He came not “to call the righteous, but sinners to repentance” (ch. 9:13). It may be that Matthew, himself a publican and therefore sometimes classed with harlots (see ch. 21:31, 32), found in his heart a tender place for others who were generally shunned as living beyond the pale of respectability.}

 

၅. ရှလမုန်။ ရုသ ၄:၂၀၊ ၁ ရာဇဝင် ၂:၁၁ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ။ ရှလမုန်သည် ကာလပ်နှင့်ဧဖရတ် (၁ ရာဇဝင် ၂:၉–၁၁, ၁၉, ၂၄) နှင့် ဗက်လေဟင်မ် (ဖခင်မှာ နောက်ထပ် “ရှလမာ” တစ်ဦးဖြစ်သည်၊ ၁ ရာဇဝင် ၂:၅၀, ၅၁, ၅၄ ကိုကြည့်ပါ) ၏ဆွေနီးသူဖြစ်ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ဗက်လေဟင်ဧဖရတ်တွင်အခြေချသည့်မိသားစုတစ်ခုမှဖြစ်သည် (၁ ရာဇဝင် ၂:၂၄, ၅၁၊ မိက္ခာ ၅:၂၊ ကမ္ဘာဦး ၃၅:၁၉ ကိုကြည့်ပါ)။ အချို့သုံးသပ်သူများက ရှလမုန်သည် ယောရှုအာက ဣသရေလလူမျိုးကို ယော်ဒန်မြစ်ကိုဖြတ်ကူးမတိုင်မီ ယေရိခေါမြို့သို့ စေလွှတ်ခဲ့သည့်သူလျှိုများထဲမှတစ်ဦးဖြစ်နိုင်သည်ဟု အကြံပြုသည် (ယောရှုအာ ၂:၁)။

^{5. Salmon. See Ruth 4:20; cf. 1 Chron. 2:11. Salmon was a near relative of Caleb and Ephrath (1 Chron. 2:9–11, 19, 24) and of Bethlehem (whose father is another “Salma,” see 1 Chron. 2:50, 51, 54), and hence of a family known to have settled Bethlehem Ephratah (see 1 Chron. 2:24, 51, Moffatt; Micah 5:2; see on Gen. 35:19). Some commentators suggest that Salmon may have been one of the spies sent by Joshua into the city of Jericho before Israel crossed the Jordan (Joshua 2:1).}

 

ရာဟပ်သည် ရှလမုန်၏ဇနီးဖြစ်သည့် ယေရိခေါမှရာဟပ်မဟုတ်နိုင်ဟု တစ်ခါတစ်ရံ ကန့်ကွက်ခံရသည်၊ အကြောင်းမှာ ရှလမုန်မှဒါဝိဒ်ထိ မဿဲစာရင်းတွင်ဖော်ပြထားသည့်မျိုးဆက်များသည် ယေရိခေါမှရာဟပ်နှင့်ဒါဝိဒ်အကြားကာလကို ဖုံးအုပ်ရန် နည်းလွန်းသည်ဟူသောအချက်ကြောင့်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဤကန့်ကွက်မှုသည် အောက်ပါအကြောင်းများကြောင့် မမှန်ကန်ပေ။ (၁) မဿဲသည် အခြားနေရာများတွင် ယေရှု၏ဘိုးဘေးများကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိချန်လှပ်ထားသည် (အငယ် ၈, ၁၁, ၁၇ ကိုကြည့်ပါ)၊ ရုသစာရေးဆရာ၏ပုံစံအတိုင်း ဤနေရာတွင်လည်း ထိုသို့ပြုခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ (၂) ရာဟပ်သည် ၎င်း၏အိမ်ထောင်ရေးအချိန်တွင် ငယ်ရွယ်နေဖွယ်ရှိသည် (ယောရှုအာ ၆:၂၃ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဗောဇသည် ရုသနှင့်လက်ထပ်ချိန်တွင် ငယ်ရွယ်သူမဟုတ်တော့ပုံရသည် (ရုသ ၃:၁၀)၊ နှင့် ယေရှသည် ဒါဝိဒ်မွေးဖွားချိန်တွင် အသက်ကြီးနေပြီဖြစ်သည် (၁ ရာမု ၁၇:၁၂–၁၄)။

^{It is sometimes objected that Rahab of Jericho cannot be Rahab the wife of Salmon because the generations Matthew lists between Salmon and David are too few to span the time interval between Rahab of Jericho and David. But this objection is not necessarily valid because: (1) Matthew elsewhere intentionally omits certain of the ancestors of Jesus (see on vs. 8, 11, 17), and following the author of Ruth, may possibly have done so here as well. (2) Rahab was probably young at the time of her marriage (see Joshua 6:23), Booz (Boaz) was evidently no longer young when he married Ruth (Ruth 3:10), and Jesse was along in years when David was born (1 Sam. 17:12–14).}

 

ရာဟပ်။ ရုသ ၁:၁၊ ၂:၁ ကိုကြည့်ပါ။ ၎င်းသည် ယေရိခေါမြို့၏ပြည့်တန်ဆာ၊ ခါနာန်လူမျိုးရာဟပ်ဖြစ်သည်ဟု သံသယဖြစ်စရာအနည်းငယ်သာရှိပြီး၊ ၎င်းသည် ထိုမြို့ကိုသိမ်းပိုက်မတိုင်မီ သူလျှိုပို့လွှတ်ခဲ့သည့်ဟေဗြဲလူများကို ကာကွယ်ပေးခဲ့သူဖြစ်သည် (ယောရှုအာ ၂၊ အခန်း ၆:၂၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် သမ္မာကျမ်းတွင်ဖော်ပြထားသည့် ထိုနာမရှိသူတစ်ဦးတည်းဖြစ်ပြီး၊ မဿဲ၏ဂရိလို “ရာခပ်” သည် ဟေဗြဲလို “ရာခပ်” ၏တိကျသောအသံထွက်ပြောင်းလဲမှုဖြစ်သည်။ သို့သော် ဟေဗြဲ ၁၁:၃၁ နှင့် ယာကုပ် ၂:၂၅ တွင် ၎င်းကို “ရာအပ်” ဟု စာလုံးပေါင်းထားသည်။ (ဆာလံ ၈၇:၄၊ ၈၉:၁၀၊ ဟေရှာယ ၅၁:၉ ၏ “ရာဟပ်” သည် ဟေဗြဲလို “ရာဟပ်” မှဖြစ်ပြီး၊ အီဂျစ်အတွက် သင်္ကေတနာမဖြစ်သည်။) ထို့ပြင်၊ ရာဟပ်ကို မျိုးရိုးစဉ်ဆက်စာရင်းများတွင် အမျိုးသမီးများကို ဖော်ပြခြင်းမပြုသည့်စည်းမျဉ်းနှင့်ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် နာမဖြင့်ဖော်ပြထားခြင်းသည် မဿဲသည် ၎င်းကိုထည့်သွင်းရန် အထူးအကြောင်းပြချက်ရှိသည်ဟု အကြံပြုသည်။ မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ၊ ယောရှုအာ ၂ ၏ရာဟပ်သည် ယုံကြည်ခြင်း၏သူရဲကောင်းများခန်းမတွင် ဂုဏ်ပြုရာနေရာတစ်ခုရရှိထားပြီး (ဟေဗြဲ ၁၁:၃၁)၊ ယာကုပ်က ၎င်းကို ယုံကြည်ခြင်း၏လုပ်ဆောင်မှုဥပမာအဖြစ် ရည်ညွှန်းသည် (ယာကုပ် ၂:၂၅)။

^{Rachab. See Vol. II, p. 424; see on Ruth 1:1; 2:1. There appears to be little reason to doubt that this is Rahab the Canaanitess, the harlot of Jericho who protected the Hebrews sent to spy out that city prior to its capture (Joshua 2; see on ch. 6:23). She is the only person by that name mentioned in the Bible, and the Gr. Rhachab of Matthew is an accurate transliteration of the Heb. Rachab. However, in Heb. 11:31 and James 2:25 the spelling is Raab. (The “Rahab” of Ps. 87:4; 89:10; and Isa. 51:9 is from the Heb. rahab, and is a symbolic name for Egypt.) Also, the fact that Rahab is mentioned by name, contrary to the usual rule of not mentioning women in genealogical lists, suggests that Matthew had some special reason for including her. Whatever the case, the Rahab of Joshua 2 holds an honored place in the hall of heroes of faith (Heb. 11:31), and James refers to her as an example of faith in action (James 2:25).}

 

ရုသ။ မောဘလူမျိုးဖြစ်သူ ရုသသည် မောဘမှဗက်လေဟင်သို့ နောမိနှင့်အတူပြန်လာခဲ့သူဖြစ်သည် (ရုသ ၄:၁၈–၂၂၊ ၁ ရာဇဝင် ၂:၃–၁၅ ကိုကြည့်ပါ)။ နောမိအား ၎င်း၏ဆက်ကပ်အပ်နှံမှု၏အလှတရား (ရုသ ၁:၁၆) နှင့် ၎င်း၏သိမ်မွေ့သည့်ဆွဲဆောင်မှုသည် မည်သည့်ခေတ်ကာလ၏သမိုင်းမှတ်တမ်းများတွင်မဆို ထူးချွန်သည်။

^{Ruth. The Moabitess who accompanied Naomi upon her return from Moab to Bethlehem (see Ruth 4:18–22; 1 Chron. 2:3–15). The beauty of her devotion to Naomi (Ruth 1:16) and her unobtrusive winsomeness are unsurpassed in the annals of any age.}

 

၆. ဒါဝိဒ်ဘုရင်။ ဟေဗြဲဘုရင်စနစ်အောက်တွင်ပင် ဣသရေလအစိုးရသည် နိယာမအားဖြင့် ဘုရားအုပ်ချုပ်ရေးဖြစ်သည် (DA 737, 738; တတိယတွဲ၊ စာမျက်နှာ ၂၇ ကိုကြည့်ပါ)။ အဆီးအမြစ်အုပ်ချုပ်သူအဖြစ် ဘုရားသခင်သည် သူ၏တမန်တော်များဖြစ်သော ပရောဖက်များမှတစ်ဆင့် နိုင်ငံတော်မူဝါဒကို ညွှန်ကြားရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ဒါဝိဒ်သည် ဘုရားသခင်၏ခေါင်းဆောင်မှုကို တုံ့ပြန်ပြီး သခင်ဘုရားရှေ့တွင် စစ်မှန်သော နှိမ့်ချမှုစိတ်ဓာတ်ကို ထိန်းသိမ်းရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ မကောင်းသောလုပ်ရပ်တစ်ခုအတွက် ဆုံးမခံရသောအခါ သူသည် စစ်မှန်သောနောင်တရမှုစိတ်ထားကို ပြသခဲ့သည်။ သူသည် မိမိ၏အပြစ်ကို ဝန်ခံ၍ ခွင့်လွှတ်မှုကို တောင်းခံပြီး သခင်ဘုရား၏အသံကို နာခံရန် ပြန်လည်စတင်ခဲ့သည် (၂ရာၤ ၁၂:၁–၁၃; ၂၄:၁၀, ၁၇; ဆာၤ ၅၁:၄, ၁၀, ၁၁; စသည်)။ ဒါဝိဒ်၏နှလုံးသားနောင်တရမှုသည် ဘုရားသခင်က သူ့ကို ချီးမြှောက်ပြီး သာယာဝပြောစေရန် ဖြစ်နိုင်ခဲ့သည် (၁ရာၤ ၃:၆; ၈:၂၅; ဟေရှာၤ ၅၇:၁၅; မိက္ခာၤ ၆:၈ ကိုကြည့်ပါ)။

^{6. David the king. Even under the Hebrew monarchy the government of Israel was, in principle at least, a theocracy (DA 737, 738; see Vol. IV, p. 27). As supreme Ruler, God sought to direct national policy through His ambassadors, the prophets. David was responsive to divine leadership and sought to maintain a spirit of true humility before the Lord. When reproved for an evil course of action, he manifested an attitude of genuine repentance. He acknowledged his guilt, sought forgiveness, and set out anew to obey the voice of the Lord (2 Sam. 12:1–13; 24:10, 17; Ps. 51:4, 10, 11; etc.). It was David’s contrition of heart that made it possible for God to exalt and prosper him (see 1 Kings 3:6; 8:25; Isa. 57:15; Micah 6:8).}

 

ရှောလမုန်။ ဒါဝိဒ်၏ စစ်မှန်သောနောင်တရမှုနှင့် ခွင့်လွှတ်မှုအပြီး ဗာသရှေဘမှမွေးဖွားသော ဒုတိယသားဖြစ်သည် (၂ရာၤ ၁၂:၁၃–၂၄; ၁ရာၤ ၁:၁၁–၄၀)။

^{Solomon. The second son of Bath-sheba, born after David’s sincere repentance and forgiveness (2 Sam. 12:13–24; 1 Kings 1:11–40).}

 

၈. ယောသဖတ်။ ဆိုလိုသည်မှာ ယေဟောရှဖတ်ဖြစ်သည် (၁ရာၤ ၂၂:၄၁–၄၃)။ ကျမ်းစာတွင် နာမည်များ၏ရေးသားပုံအမျိုးမျိုးရှိသည်မှာ သာမန်ဖြစ်သည်။ မဿီ၏ဂရိစာသားတွင်ပါသော နာမည်များသည် အများအားဖြင့် LXX တွင်ပါသကဲ့သို့ ပေါ်လွင်သောကြောင့် မျိုးရိုးစဉ်ဆက်စာရင်း၌ ကွဲပြားမှုများရှိသည်။ KJV ၏ဘာသာပြန်သူများသည် ဂရိနာမည်များကို ဟေဗြဲနာမည်များသို့ ပြန်မသွားဘဲ ရိုးရိုးဘာသာပြန်ခဲ့သည်။ တစ်ခါတစ်ရံ ပုဂ္ဂိုလ်များသည် မတူညီသောနာမည်များဖြင့်လည်း လူသိများသည်။ သို့ဖြစ်၍ ယေဟောယချင်း (၂ရာၤ ၂၄:၆) သည် ယေကောနိယ (၁ရာၤ ၃:၁၆) သို့မဟုတ် ယေခောနိယသ် (မဿီ ၁:၁၁) ဟုလည်း ခေါ်ဝေါ်ခံရသည်၊ ထိုသို့ခေါ်ဝေါ်ခြင်းသည် ဂရိစာသားအပေါ်အခြေခံသည်။

^{8. Josaphat. That is, Jehoshaphat (1 Kings 22:41–43). Variations in the spelling of names is common in the Bible. Most of the variations in the genealogical list are due to the fact that the names in Matthew’s Greek text appear in the main as they do in the LXX. The translators of the KJV simply transliterated the Greek names instead of going back to the Hebrew names of which these Greek names were a transliteration. Sometimes individuals were also known by different names. Thus Jehoiachin (2 Kings 24:6) was also called Jeconiah (1 Chron. 3:16) or Jechonias (Matt. 1:11), on the basis of the Greek text.}

 

ယောရံသည် ဩဇိယကိုမွေးဖွားခဲ့သည်။ ဤနေရာတွင် မဿီသည် ယောရံ (ယေဟောရံ) နှင့် ဩဇိယ (ဩဇိယသို့မဟုတ် အဇာရိယ; ၁ရာၤ ၃:၁၁, ၁၂ ကိုကြည့်ပါ) အကြားရှိ ယုဒဘုရင်သုံးဦးဆက်လှယ်ဖြစ်သော အဟာဇိယ၊ ယောရှနှင့် အမာဇိယတို့၏နာမည်များကို ချန်လှပ်ထားသည်။ ဤချန်လှပ်မှုသည် မတော်တဆဖြစ်မည်မဟုတ်ပေ၊ အကြောင်းမှာ ဓမ္မဟောင်းတွင် ထပ်ခါတလဲလဲပေါ်လွင်သော ဘုရင်မျိုးရိုးစဉ်ဆက်သည် သာမန်ဗဟုသုတဖြစ်သည်။ ကူးယူသူ၏အမှားလည်း ဖြစ်မည်မဟုတ်ပေ (မဿီ ၁:၁၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ရှောလမုန်မှ ယေဟောယချင်းအထိ နာမည် ၁၉ ခုကို ၁၄ ခုသို့ လျှော့ချရန် မဿီ၏ရည်ရွယ်ချက်ဖြစ်နိုင်သည်ဟု အကြံပြုထားသည်၊ အာဗြဟံမှ ဒါဝိဒ်အထိ မျိုးဆက်အရေအတွက်နှင့် ကိုက်ညီစေရန် (အခန်း ၁၇)။

^{Joram begat Ozias. Here Matthew omits the names of three successive kings of Judah between Joram (Jehoram) and Ozias (Uzziah or Azariah; see 1 Chron. 3:11, 12), namely, Ahaziah, Joash, and Amaziah. This omission could hardly have been accidental, for the royal genealogy, which appears repeatedly in the OT, was a matter of common knowledge; nor could it have been a copyist’s error (see on Matt. 1:17). It has been suggested that it may have been Matthew’s purpose to reduce the 19 names from Solomon to Jehoiachin to 14, to correspond to the number of generations from Abraham to David (v. 17).}

 

မဿီသည် ဤသုံးဦးကို ယေရှု၏မျိုးရိုးစဉ်ဆက်တွင် နေရာထိုက်တန်သူများအဖြစ် မယူဆခဲ့ဟုလည်း အကြံပြုထားသည်။ အဟာဇိယ၊ ယောရှနှင့် အမာဇိယတို့သည် အဟါဘနှင့် ယေဇဗေလ၏သမီးဖြစ်သော အသလိယပြီးနောက် ချက်ချင်းဆက်ခံသူများဖြစ်သည်၊ သူမသည် ယောရံ၏ဇနီးဖြစ်သည် (၂ရာၤ ၂၂–၂၅)။ အသလိယသည် တောင်ပိုင်းနိုင်ငံတွင် ဗာလဝတ်ပြုမှုကို မိတ်ဆက်ခဲ့သူဖြစ်သည် (၂ရာၤ ၁၁:၁၈ ကိုကြည့်ပါ)၊ သူမ၏မိခင်က မြောက်ပိုင်းနိုင်ငံတွင် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့်အတိုင်း (၁ရာၤ ၁၆:၃၁, ၃၂ ကိုကြည့်ပါ)။ အဟာဇိယ၊ ယောရှနှင့် အမာဇိယတို့သည် အနည်းဆုံး သူတို့၏အုပ်ချုပ်မှုနောက်ပိုင်းတွင် သခင်ဘုရားရှေ့တွင် မကောင်းမှုပြုခဲ့ကြသည် (၂ရာၤ ၂၂:၃, ၄; ၂ရာၤ ၂၄:၁၇, ၁၈; ၂ရာၤ ၂၅:၁၄)။

^{It has also been suggested that Matthew considered these three least worthy of a place in the genealogy of Jesus. Ahaziah, Joash, and Amaziah were the immediate successors of Athaliah, daughter of Ahab and Jezebel, and wife of Joram (2 Chron. 22–25). It was Athaliah who introduced Baal worship into the southern kingdom (see on 2 Kings 11:18), as her mother had into the northern kingdom (see 1 Kings 16:31, 32). Ahaziah, Joash, and Amaziah all did evil in the sight of the Lord (2 Chron. 22:3, 4; 2 Chron. 24:17, 18; 2 Chron. 25:14), at least in the latter part of their reigns.}

 

၉. အခာဇ်။ ၂ရာၤ ၁၆ ကိုကြည့်ပါ။

^{9. Achaz. See 2 Kings 16.}

 

ဧဇကိယ။ ဆိုလိုသည်မှာ ဟေဇကိယဖြစ်သည် (၂ရာၤ ၁၈–၂၀)။ ယုဒပြည်၏ကောင်းသောဘုရင်များထဲမှတစ်ဦးဖြစ်သည်။ သို့သော် သူ၏သားမနာဇိ (မနာရှဲ) သည် သူ၏မကောင်းမှုများကို နောင်တရခဲ့သော်လည်း၊ သူ၏ဖခင်၏ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို ဖျက်ဆီးရန် ရှည်လျားပြီး မကောင်းသောအုပ်ချုပ်မှုကို အပ်နှံခဲ့သည်။

^{Ezekias. That is, Hezekiah (2 Kings 18–20). One of the good kings of Judah; but his son Manasses (Manasseh), though he lived to repent of his evil ways, devoted a long and wicked reign to the task of obliterating the reforms of his father.}

 

၁၀. အမုန်သည် ယောရှိယကိုမွေးဖွားခဲ့သည်။ မနာဇိ (၂ရာၤ ၂၁:၁–၁၈) နှင့် အမုန် (၂ရာၤ ၂၁:၁၉–၂၆) ၏မကောင်းသောအုပ်ချုပ်မှုများပြီးနောက်၊ ဧဇကိယ၏မြစ်ဖြစ်သော ယောရှိယ (ယောရှိယဟုၤ၊ ၂ရာၤ ၂၂:၁ မှ ၂၃:၂၈) သည် ယုဒပြည်၏နောက်ဆုံးကောင်းသောဘုရင်အဖြစ် ထီးနန်းတက်ခဲ့သည်။ တောင်ပိုင်းနိုင်ငံတွင် ၃၄၅ နှစ်အတွင်း အုပ်ချုပ်သော အုပ်စိုးသူ ၂၀ ဦးအနက် အနည်းငယ်သာ သခင်ဘုရားကို ဝတ်ပြုခဲ့သည်။ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့်၊ မြောက်ပိုင်းနိုင်ငံတွင် ၂၀၉ နှစ်အတွင်း မျိုးဆက်ဆယ်ခုကိုကိုယ်စားပြုသော ဘုရင် ၂၀ ဦးအုပ်ချုပ်ခဲ့သော်လည်း၊ သခင်ဘုရားကို သစ္စာရှိသူ တစ်ဦးမျှမရှိခဲ့ပေ။

^{10. Amon begat Josias. Following the wicked reigns of Manasses (2 Kings 21:1–18) and Amon (2 Kings 21:19–26), Josias (Josiah, 2 Kings 22:1 to 23:28), greatgrandson of Ezekias, and last of the good kings of Judah, ascended the throne. Of the 20 rulers in the ruling house of the southern kingdom over a period of 345 years, a minority served the Lord. In striking contrast, 20 kings representing ten dynasties reigned in the northern kingdom over a period of 209 years, but there was not one among them who remained faithful to the Lord.}

 

၁၁. ယေခောနိယသ်။ ဤနေရာတွင် မဿီ၏စာရင်းတွင် ဒုတိယသေချာသောချန်လှပ်မှုဖြစ်ပေါ်သည် (အခန်း ၈ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေခောနိယသ် (ယေဟောယချင်း၊ ၂ရာၤ ၂၄:၆၊ ယေကောနိယ၊ ၁ရာၤ ၃:၁၆၊ သို့မဟုတ် ကောနိယ၊ ယေရမိ ၂၂:၂၄) သည် ယေဟောယကိမ်၏သားဖြစ်ပြီး ထို့ကြောင့် ယောရှိယ၏သားမဟုတ်ဘဲ မြစ်ဖြစ်သည် (၁ရာၤ ၃:၁၅, ၁၆)။ ယေဟောယကိမ်ကို စာရင်းတွင်ထည့်သွင်းခြင်းသည် မဿီ ၁:၁၇ တွင်ဖော်ပြထားသော မျိုးဆက်များ၏ပိုမိုညီညာသောခွဲဝေမှုကို ဖြစ်စေနိုင်သည်ဟု အချို့ကအကြံပြုထားပြီး၊ မဿီသည် မူလက ယေဟောယကိမ်၏နာမည်ကို ထည့်သွင်းခဲ့သော်လည်း ၎င်းသည် ယေဟောယချင်းနှင့်ဆင်တူမှုကြောင့် နောက်ပိုင်းတွင် မတော်တဆဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်ဟု ဆိုသည်။ ယောရှိယနှင့် ယေခောနိယသ်အကြားတွင် ယေဟောယကိမ်၏နာမည်ကို ထည့်သွင်းရန် စာသားဆိုင်ရာသက်သေအချို့ရှိသည် (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ)။

^{11. Jechonias. Here occurs the the second certain omission in Matthew’s list (see on v. 8). Jechonias (Jehoiachin, 2 Kings 24:6, Jeconiah, 1 Chron. 3:16, or Coniah, Jer. 22:24) was actually the son of Jehoiakim and thus literally the grandson, not the son, of Josias (1 Chron. 3:15, 16). Some have suggested that the addition of Jehoiakim to the list would make a more symmetrical division of the generations mentioned in Matt. 1:17 (see comments there), and that Matthew may have originally included the name of Jehoiakim but that it was accidentally lost at a later time, owing to its similarity to Jehoiachin. There is some textual evidence (see p. 146) for inserting the name Jehoiakim between Josias and Jechonias.}

 

သူ၏ညီအစ်ကိုများ။ ယေဟောယကိမ်ကို ထည့်သွင်းခဲ့လျှင် (ယေခောနိယသ်အောက်တွင် အထက်ဖော်ပြချက်ကိုကြည့်ပါ)၊ “ညီအစ်ကိုများ” ဟူသောအသုံးအနှုန်းသည် အမှန်တကယ်ညီအစ်ကိုများဖြစ်သော ယေဟောဟာဇ်နှင့် ဇိဒကိယတို့ကို ရည်ညွှန်းမည်ဖြစ်သည် (၁ရာၤ ၃:၁၅ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့မဟုတ်လျှင် “သူ၏ညီအစ်ကိုများ” ဟူသောအသုံးအနှုန်းသည် လျော့ရဲသောသဘောဖြင့်သာ မှန်ကန်မည်ဖြစ်သည်။ ယောရှိယ၏သားသုံးဦးဖြစ်သော ယေဟောဟာဇ်၊ ယေဟောယကိမ်နှင့် ဇိဒကိယတို့သည် ယုဒပြည်၏ထီးနန်းပေါ်တွင် အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသော်လည်း၊ တစ်ဦးမှာ ယေခောနိယသ်၏ဖခင်ဖြစ်ပြီး ကျန်နှစ်ဦးမှာ ဦးလေးများဖြစ်သည်။

^{His brethren. If Jehoiakim were included (see the foregoing under “Jechonias”), then the “brethren” would refer to actual blood brothers—Jehoahaz and Zedekiah (see on 1 Chron. 3:15). Otherwise, the expression “his brethren” would be true only in a loose sense. Three of the sons of Josias—Jehoahaz, Jehoiakim, and Zedekiah—reigned on the throne of Judah, but one was actually the father and the other two were uncles of Jechonias.}

 

ဗာဗုလုန်သို့ပို့ဆောင်ခံရသည်။ ဤသို့ဖြင့် မဿီ၏ယေရှု၏မျိုးရိုးစဉ်ဆက်၏ဒုတိယပိုင်းသည် ပြီးဆုံးသည် (အခန်း ၁၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ဖုံးအုပ်ထားသောကာလသည် ဒါဝိဒ်နှင့် ရှောလမုန်လက်ထက်ရွှေခေတ်မှ ဖျက်ဆီးခံရပြီး ဗာဗုလုန်ဖမ်းဆီးခံရမှုဆီသို့ ဂျူးသမိုင်း၏အမှောင်ခေတ်အထိဖြစ်သည်။

^{Carried away to Babylon. Thus closes the second division of Matthew’s genealogy of Jesus (see on v. 17). The period covered deals with the monarchy from its golden age under David and Solomon down to its dissolution and the dark age of Jewish history—the Babylonian captivity.}

 

ဒါဝိဒ်နှင့် ရှလသီလအကြားတွင် လုကာသည် မဿီဖော်ပြထားသည်ထက် မျိုးရိုးဆက်လျှပ်ခြောက်ခုပို၍ဖော်ပြထားသည် (လုကာ ၃:၂၇–၃၁ ကိုကြည့်ပါ)။ မဿီ၏ချန်လှပ်မှုလေးခုကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းဖြင့် (အခန်း ၈ နှင့် ယေခောနိယသ်အောက်တွင် အထက်ဖော်ပြချက်ကိုကြည့်ပါ) ကွဲပြားမှုနှစ်ခုသာကျန်ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် လုကာလိုက်နာသော ဘိုးဘွားလမ်းကြောင်းတွင် မဿီလိုက်နာသော ဘုရင်လမ်းကြောင်းထက် မျိုးဆက်နှစ်ခုပိုပါဝင်သည်ဟု ရိုးရှင်းစွာဖော်ပြပေမည်။ ထိုသို့သောကွဲပြားမှုသည် ရာစုနှစ်ငါးခုကာလအတွင်း လွယ်ကူစွာဖြစ်နိုင်သည်။ ဒါဝိဒ်နှင့် ယေရှုအကြား—အနှစ် ၁၀၀၀ ခန့်ကာလတွင်—လုကာသည် မဿီထက် မျိုးဆက် ၁၅ ခုပိုမိုဖော်ပြထားပြီး၊ မဿီ၏ထပ်ဆောင်းချန်လှပ်မှုကို ညွှန်ပြသည်။

^{Between David and Salathiel, Luke lists six more genealogical links than Matthew gives (see Luke 3:27–31). The taking into account of the four omissions by Matthew (see on v. 8 and the foregoing under “Jechonias”) leaves a difference of only two. These may simply indicate that the ancestral line followed by Luke contained two more generations than the royal line followed by Matthew. Such a difference is easily possible in a period of five centuries. Between David and Jesus—a period of about 1,000 years—Luke lists 15 more generations than does Matthew, implying further omission on the part of Matthew.}

 

၁၂. ယေခောနိယသ်သည် ရှလသီလကိုမွေးဖွားခဲ့သည်။ ယေရမိ၏ပရောဖက်ပြုချက်အရ (အခန်း ၂၂:၃၀)၊ ယေခောနိယသ်သည် “သားမရှိ” သေရမည်ဖြစ်သော်လည်း၊ ၎င်းသည် “သူ၏အမျိုးအနွယ်မှတစ်ဦးတစ်ယောက်မျှ ဒါဝိဒ်၏ထီးနန်းပေါ်တွင် အောင်မြင်စွာထိုင်နိုင်မည်မဟုတ်” ဟု ချက်ချင်းရှင်းပြထားသည်။ ယေခောနိယသ်၏သားများစွာ၊ ရှလသီလ (ရှယ်လသီလ) အပါအဝင်ကို ၁ရာၤ ၃:၁၇, ၁၈ တွင်ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းတို့ထဲမှ တစ်ဦးသို့မဟုတ် တစ်ဦးထက်ပိုသူများသည် သူနှင့်အတူ ဗာဗုလုန်သို့လိုက်ပါသွားဖြစ်နိုင်သည် (ယေရမိ ၂၂:၂၈ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေခောနိယသ်သည် ဖမ်းဆီးခံရစဉ်က အသက် ၁၈ နှစ်ရှိသော လူငယ်ဖြစ်သည် (၂ရာၤ ၂၄:၈)။ နေဗုခဒ်နေဇာသေဆုံးပြီး ၃၇ နှစ်အကြာတွင် သူသည် ထောင်မှလွတ်မြောက်ခဲ့ပြီး၊ “ဘုရင်၏စားပွဲတွင် ပုံမှန်စားသောက်ခဲ့သည်” (၂ရာၤ ၂၅:၂၉, RSV)၊ တော်ဝင်ဘဏ္ဍာမှ ပုံမှန်ထောက်ပံ့ကြေးရရှိခဲ့ပြီး၊ သူ၏ဘဝတစ်လျှောက်လုံး တော်ဝင်မျက်နှာသာရရှိခဲ့ပုံရသည် (၂ရာၤ ၂၅:၂၇–၂၉ ကိုကြည့်ပါ)။

^{12. Jechonias begat Salathiel. According to the prophecy of Jeremiah (ch. 22:30), Jechonias was to die “childless,” but this is immediately explained as meaning that “no man of his seed shall prosper, sitting upon the throne of David.” Several sons of Jechonias, including Salathiel (Shealtiel), are listed in 1 Chron. 3:17, 18. It is possible that one or more of these accompanied him to Babylon (see on Jer. 22:28). Jechonias was a young man of 18 at the time of his captivity (see 2 Kings 24:8). Upon the death of Nebuchadnezzar, 37 years later, he was released from prison, “dined regularly at the king’s table” (2 Kings 25:29, RSV), received a regular allowance from the royal treasury, and enjoyed royal favor, apparently, during the remainder of his life (see on 2 Kings 25:27–29).}

 

ရှလသီလသည် ဇောရောဗဗလကိုမွေးဖွားခဲ့သည်။ လုကာ ၃:၂၇ ကိုကြည့်ပါ။ ကိုရုသ်၏အမိန့်ကို လိုက်နာရင်း၊ ဖမ်းဆီးခံရမှု ၇၀ နှစ်ကို ပြီးဆုံးစေသော ဇောရောဗဗလသည် ဂျူးလူမျိုး ၅၀,၀၀၀ ခန့်ကို ယေရုရှလင်သို့ပြန်လည်ခေါ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဧဇရာ ၂:၂ ကိုကြည့်ပါ။

^{Salathiel begat Zorobabel. See on Luke 3:27. In compliance with the decree of Cyrus, which brought the 70 years of captivity to a close, Zorobabel led some 50,000 Jews back to Jerusalem. See on Ezra 2:2.}

 

၁၅. မဿန်သည် ယာကုပ်ကိုမွေးဖွားခဲ့သည်။ အဘိအုဒ်မှ မဿန်အထိ ဖော်ပြထားသော လူရှစ်ဦးအကြောင်း ၎င်းတို့၏နာမည်များမှလွဲ၍ အခြားမည်သည့်နေရာတွင်မျှ ဖော်ပြထားခြင်းမရှိပေ။ ဤမျိုးဆက်ရှစ်ခုသည် ရာစုနှစ်ငါးခုကို ဖုံးအုပ်ထားသည်။ မဿီသည် ၎င်း၏မျိုးရိုးစဉ်ဆက်၏တတိယပိုင်းသည် ပထမနှင့်ဒုတိယပိုင်းများနှင့် ကိုက်ညီစေရန် ဤနေရာတွင် နာမည်အချို့ကို ချန်လှပ်ထားဖြစ်နိုင်သည် (မဿီ ၁:၁၇; ဧဇရာ ၇:၅ ကိုကြည့်ပါ)။ (၁) ဖော်ပြထားသော မျိုးဆက်အရေအတွက်သည် ကာလရှည်ကြာမှုနှင့် အချိုးမကိုက်ညီဟုထင်ရပြီး၊ (၂) လုကာသည် ဤကာလအတွက် မဿီထက် မျိုးဆက်ကိုးခုပိုဖော်ပြထားပြီး၊ (၃) မဿီသည် ၎င်း၏မျိုးရိုးစဉ်ဆက်၏ဒုတိယပိုင်းမှ နာမည်လေးခုကို ချန်လှပ်ထားသည် (အခန်း ၈, ၁၁ ကိုကြည့်ပါ) ဆိုသည့်အချက်များသည် ထိုသို့ဖြစ်နိုင်ချေကို အနည်းဆုံးညွှန်ပြသည်။

^{15. Matthan begat Jacob. Nothing more is known of the eight persons listed from Abiud to Matthan (vs. 13–15) than their names, none of them being mentioned elsewhere. These eight generations span five centuries. Matthew may have omitted certain names here in order that the third section of his genealogy might correspond to the first two sections (see on Matt. 1:17; Ezra 7:5). The facts that (1) the number of generations listed hardly seems proportionate to the length of time, that (2) Luke lists, for this period, nine more generations than Matthew, and that (3) Matthew omitted four names from the second section of his genealogy (see on vs. 8, 11) at least hint at such a possibility.}

 

မဿီရှိ “မဿန်” နှင့် လုကာရှိ “မဿတ်” (အခန်း ၃:၂၄) တို့သည် မဿဲ (ဧဝံဂေလဆရာမဟုတ်) အတွက် ရေးသားပုံအမျိုးမျိုးဖြစ်ပြီး၊ ထို့ကြောင့် “မဿန်” နှင့် “မဿတ်” ဟူသော နာမည်နှစ်ခုသည် တကယ်တမ်းတွင် တစ်ဦးတည်းကို ညွှန်ပြသည်ဟု အကြံပြုထားသည်။ အကယ်၍ ထိုသို့ဖြစ်ပါက ယာကုပ်နှင့် ဟေလိ (လုကာ ၃:၂၃) တို့သည် ညီအစ်ကိုများဖြစ်မည်။ ဟေလိသည် ယောက်ျားသားမရှိခဲ့ဘဲ၊ ၎င်း၏တူဖြစ်သော ယောသပ်ကို ၎င်း၏တရားဝင်သားနှင့်ဆက်ခံသူအဖြစ် မွေးစားခဲ့သည်ဟု ယူဆသည် (လုကာ ၃:၂၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤအကြံပြုချက်၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ ယောသပ်သည် လုကာတွင် (အခန်း ၃:၂၃) “ဟေလိ၏သား” အဖြစ်သာမက မဿီတွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ယာကုပ်၏သားအဖြစ်လည်း သင့်လျော်စွာဖြစ်စေရန်ဖြစ်သည်။ အခြားသီအိုရီတစ်ခုအရ၊ ယာကုပ်သည် သူ၏ညီဖြစ်သူ ဟေလိ၏သားမရှိသောမုဆိုးမကို လက်ထပ်ခဲ့ပြီး၊ လေဝိအိမ်ထောင်ဥပဒေနှင့်အညီ (ဒုတိ ၂၅:၅–၁၀)၊ ဤအိမ်ထောင်မှမွေးဖွားသော ပထမသားဖြစ်သူ ယောသပ်သည် ယာကုပ်၏သားဖြစ်သော်လည်း တရားဝင်အားဖြင့် ဟေလိ၏သားနှင့်ဆက်ခံသူဖြစ်မည်။ ဤအကြံပြုချက်နှစ်ခုစလုံးကို အစောပိုင်းခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းဆရာအချို့က စတင်တင်ပြခဲ့ပြီး၊ ယူဆချက်များအပေါ်အခြေခံထားသောကြောင့် ဆိုးရွားသောမေးခွန်းများကို ဖွင့်ထားသည်။ ဤပြဿနာနှင့်ပတ်သက်သော ထပ်ဆောင်းဆွေးနွေးမှုအတွက် လုကာ ၃:၂၃ ကိုကြည့်ပါ။

^{It has been suggested that the names Matthan, in Matthew, and Matthat, in Luke (ch. 3:24), are both variant spellings for Matthew (not the evangelist), and that therefore the two names “Matthan” and “Matthat” in reality indicate one and the same person. If so, Jacob and Heli (Luke 3:23) would be brothers. Heli is thus presumed to have had no male heir and to have adopted Joseph, his nephew, as his own legal son and heir (cf. on Luke 3:27). The objective of this suggestion is to make Joseph properly the “son of Heli,” as in Luke (ch. 3:23), as well as the son of Jacob, as in Matthew. According to another theory, Jacob married the childless widow of his brother Heli, in harmony with the levirate marriage law (Deut. 25:5–10). Joseph, the first son born to this union, would actually be the son of Jacob but legally the son and heir of Heli. Both of these suggestions, originally advanced by certain early Church Fathers, are based upon supposition and therefore open to serious question. For a further discussion of the problem see on Luke 3:23.}

 

၁၆. ယောသပ်သည် ခင်ပွန်းဖြစ်သည်။ မဿီသည် ယောသပ်သည် ယေရှုကို “မွေးဖွားခဲ့သည်” ဟု ဖော်ပြခြင်းမှ ဂရုတစိုက်ရှောင်ရှားထားသည်။ ယောသပ်သည် ယေရှု၏ဖခင်မဟုတ်ဘဲ၊ ၎င်း၏မိခင်၏ခင်ပွန်းအဖြစ် ယေရှုနှင့်ဆက်နွယ်သည်ဟု မဿီဖော်ပြသည်။ ဤအချက်အထိအသုံးပြုခဲ့သော “မွေးဖွားခဲ့သည်” ဟူသော ယေဘုယျဆက်နွယ်မှုကို ဖယ်ရှားလိုက်ပြီး၊ မဿီသည် အပျိုမဖွားမွေးခြင်း၏အချက်ကို အလေးပေးဖော်ပြသည်။

^{16. Joseph the husband. Matthew carefully avoids stating that Joseph “begat” Jesus. Joseph was related to Jesus, says Matthew, not as His father, but as the husband of His mother. The generic link “begat,” employed up to this point, is dropped, Matthew thereby emphasizing the fact of the virgin birth.}

 

မာရိ။ ဂရိစကားတွင် မာရီယာ၊ LXX တွင် မာရီယမ်၊ ဟေဗြဲစကားတွင် မိရိယံမှဖြစ်သည်။ ယောသပ်ကဲ့သို့ပင်၊ မာရိသည် ဒါဝိဒ်၏အိမ်တော်မှဖြစ်သည် (DA 44; တ ၂:၃၀; ၃:၂၃; ရောမ ၁:၃; ၂တိ ၂:၈ ကိုကြည့်ပါ)၊ အကြောင်းမှာ မာရိမှတစ်ဆင့်သာ ယေရှုသည် “ဇာတိပကတိအားဖြင့် ဒါဝိဒ်၏အမျိုးအနွယ်” (ရောမ ၁:၃; ဆာၤ ၁၃၂:၁၁ ကိုကြည့်ပါ) ဖြစ်နိုင်သည်။ မာရိ၏ “ဝမ်းကွဲ” (လုကာ ၁:၃၆) သည် “အာရုန်၏သမီးများထဲမှ” (လုကာ ၁:၅) ဖြစ်သည်ဆိုသည့်အချက်သည် မာရိသည် ယုဒအမျိုးအနွယ်မဟုတ်ဘဲ လေဝိအမျိုးအနွယ်မှဖြစ်ရမည်ဟု လိုအပ်ခြင်းမရှိပေ။ “ဝမ်းကွဲ” ဟူသောစကားလုံးအတွက် လုကာ ၁:၃၆ ကိုကြည့်ပါ။

^{Mary. Gr. Maria, Mariam in the LXX, from the Heb. Miryam. Like Joseph, Mary was of the house of David (DA 44; cf. Acts 2:30; 3:23; Rom. 1:3; 2 Tim. 2:8), for it was through her alone that Jesus could literally be “the seed of David according to the flesh” (Rom. 1:3; cf. Ps. 132:11). The fact that Mary’s “cousin” (Luke 1:36) was “of the daughters of Aaron” (Luke 1:5) in no way requires that Mary be of the tribe of Levi instead of the tribe of Judah. For the word translated “cousin” see on Luke 1:36.}

 

မာရိသည် ၎င်း၏ဘဝအစောပိုင်းကို နာဇရက်တွင် ဖြတ်သန်းခဲ့ပုံရသည် (လုကာ ၁:၂၆)။ ၎င်းတွင် ဇာခရီယ၏ဇနီးဖြစ်သော ဧလိသံဗက်ဆိုသည့် ဆွေမျိုးတစ်ဦးရှိခဲ့သည် (လုကာ ၁:၃၆)။ ထို့ပြင်၊ နာဇရက်အနီးရှိ ကာနမြို့တွင် ဆွေမျိုးများရှိခဲ့သည် (ယောဟန် ၂:၁, ၅; DA 144, 146 ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်း၏မိခင်နာမည်မှာ အာနာဖြစ်သည်ဟူသောအယူအဆသည် ရိုးရာဓလေ့ပေါ်တွင်သာ အခြေခံထားသည်။ မာရိသည် သခင်ဘုရား၏မျက်နှာသာရရှိခဲ့ပြီး မိန်းမများထဲတွင် ကောင်းကြီးမင်္ဂလာရရှိသူဖြစ်သည် (လုကာ ၁:၂၈, ၄၂)။ ကယ်တင်ရှင်တစ်ဦးအား ပထမဆုံးကတိပြုခဲ့ပြီးနောက်၊ ၎င်းသည် မိန်းမ၏ “အမျိုးအနွယ်” မှဖြစ်ရမည် (ကမ္ဘာ ၃:၁၅; ဗျာ ၁၂:၅)၊ ဣသရေလရှိ မိခင်များသည် ၎င်းတို့၏သားဦးသည် ကတိပြုထားသော မေရှိယဖြစ်ရန် မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည် (DA 31)။ မာရိအား ဤထူးကဲပြီး ထူးခြားသောဂုဏ်ပြုမှုကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။

^{It seems that Mary spent her early life in Nazareth (Luke 1:26). She had a kinswoman, Elisabeth, the wife of Zacharias (Luke 1:36). Also, she had relatives in Cana, a village near Nazareth (see John 2:1, 5; DA 144, 146). The idea that her mother’s name was Anna is based exclusively on tradition. Mary was highly favored of the Lord and blessed among women (Luke 1:28, 42). From the first promise of a deliverer, who was to be of the “seed” of the woman (Gen. 3:15; Rev. 12:5), devout mothers in Israel hoped that their first-born might be the promised Messiah (DA 31). To Mary this great and unique honor was given.}

 

မာရိသည် သတ်မှတ်ထားသောအချိန်၌ (ဒံၤ ၉:၂၄–၂၇; မာကု ၁:၁၅; ဂလာတိ ၄:၄) ၎င်း၏စရိုက်သည် ဒါဝိဒ်၏သမီးများထဲတွင် မိခင်ဖြစ်မှု၏ဘုရားသခင်၏စံနှုန်းများကို အခြားသူများထက် ပိုမိုထင်ဟပ်စေသောကြောင့် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်ဟု ထင်ရသည်။ ၎င်းသည် “ဣသရေလ၏သက်သာချမ်းသာမှု” ကို စောင့်မျှော်နေသော ရွေးချယ်ထားသည့်အနည်းငယ်ထဲမှ တစ်ဦးဖြစ်သည် (လုကာ ၂:၂၅, ၃၈; မာကု ၁၅:၄၃; ဟံခါ ၉:၂၈ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် ၎င်း၏ဘဝကို သန့်စင်စေသော ဤမျှော်လင့်ချက်ဖြစ်ပြီး (၁ယောဟန် ၃:၃ ကိုကြည့်ပါ) ၎င်း၏မြင့်မြတ်သောအခန်းကဏ္ဍအတွက် ၎င်းအား အရည်အချင်းပြည့်မီစေခဲ့သည် (PP 308; PK 245; DA 69)။ ယနေ့ဣသရေလရှိ မိခင်တိုင်းသည် မာရိကဲ့သို့ ကောင်းကင်နှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ပြီး (DA 512)၊ ၎င်းတို့၏ကလေးများကို ဘုရားသခင်၏သားသမီးများအဖြစ် ဖြစ်စေနိုင်သည်။ လုကာ ၂:၅၂ ကိုကြည့်ပါ။

^{Mary was no doubt chosen primarily because at the appointed time (Dan. 9:24–27; Mark 1:15; Gal. 4:4) her character more closely reflected the divine ideals of motherhood than that of any other daughter of David. She was one of that select minority who were “waiting for the consolation of Israel” (Luke 2:25, 38; Mark 15:43; cf. Heb. 9:28). It was this hope that purified her life (cf. 1 John 3:3) and qualified her for her sacred role (PP 308; PK 245; DA 69). Every mother in Israel today may cooperate with Heaven as Mary did (DA 512), and may, in a sense, make of her children sons and daughters of God. See on Luke 2:52.}

 

၎င်းတို့မှ။ ဂရိစကားတွင် ဤအသုံးအနှုန်းသည် မိန်းမအထီးကျန်ဖြစ်ပြီး၊ “မာရိ” ကို ရှေ့ဆက်သူအဖြစ်ဖြစ်စေပြီး ယောသပ်ကို ယေရှု၏သဘာဝဖခင်အဖြစ် ဖယ်ထုတ်ထားသည်။ သို့သော် မာရိနှင့်လက်ထပ်ခြင်းဖြင့် ယောသပ်သည် ယေရှု၏တရားဝင်ဖခင်ဖြစ်လာသော်လည်း၊ စာသားအရ ဖခင်မဟုတ်ပေ (အခန်း ၁၃:၅၅ ကိုကြည့်ပါ)။

^{Of whom. In Greek this expression is in the feminine singular, thus making “Mary” the antecedent and expressly excluding Joseph as the natural father of Jesus. But by his marriage to Mary, Joseph became the legal, though not the literal, father of Jesus (see ch. 13:55).}

 

၁၇။ မျိုးရိုးစဉ်ဆက်အားလုံး။ မဿီသည် ပြည့်စုံသောမျိုးရိုးစဉ်ဆက်တစ်ခုကို ပေးရန်ရည်ရွယ်ခဲ့လျှင် အနည်းဆုံး နာမည်လေးခုကို ထည့်သွင်းခဲ့ရမည်ဖြစ်သည် (အခန်းကဏ္ဍ ၈၊ ၁၁ တွင်ကြည့်ပါ)။ ဓမ္မဟောင်းနှင့်ဓမ္မသစ်ကြားကာလတွင် အခြားချန်လှပ်မှုများလည်း ရှိနိုင်သည်၊ အကြောင်းမှာ အာဗြဟံမှ ခရစ်တော်အထိ လုကာ၌ နာမည် ၅၆ ခုကို ဖော်ပြထားပြီး မဿီတွင် ၄၁ ခုသာရှိသည် (မဿီ ၁:၁၅ တွင်ကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့် “မျိုးရိုးစဉ်ဆက်အားလုံး” ဟူသော မဿီ၏ဆိုလိုရင်းမှာ သူဖော်ပြထားသော မျိုးရိုးများကိုသာ ရည်ညွှန်းပြီး၊ တကယ်ရှင်သန်ခဲ့သော ခရစ်တော်၏ ဘိုးဘေးအားလုံးကို မဆိုလိုပါ။ ဒုတိယနှင့်တတိယအပိုင်းရှိ နာမည်အရေအတွက်ကို ပထမအပိုင်းနှင့်ကိုက်ညီအောင် ချိန်ညှိထားနိုင်သည်။

^{17. All the generations. It is clear from the record that Matthew omits at least four names he would have included had it been his intention to provide a complete genealogy (see on vs. 8, 11). There may have been other omissions in that part of the list covering the intertestamental period, for from Abraham to Christ, inclusive, Luke lists 56 names to Matthew’s 41 (see on Matt. 1:15). Therefore, by “all the generations” Matthew clearly refers to those he has listed, and not to all the progenitors of Christ who actually lived and might have been included in a full list. It is possible that the number of names in the second and third sections of the genealogy were adjusted to correspond with the number in the first section.}

 

မဿီသည် မှတ်ဉာဏ်အကူအညီအတွက် တိုတောင်းပြီး ဂဏန်းအရ ညီမျှသော စာရင်းတစ်ခုကို အသုံးပြုခဲ့ပေမည်။ ဓမ္မဟောင်းတွင်လည်း တိုတောင်းသော မျိုးရိုးစာရင်းများရှိသည်၊ ဥပမာ ဧဇရာတွင် (ဧဇရာ ၇:၁၊ ၅ တွင်ကြည့်ပါ)။ သို့သော် ထိုတိုတောင်းသော မျိုးရိုးစာရင်းသည် ဧဇရာ၏ အာရုန်မှဆင်းသက်လာမှုကို သက်သေပြရန် လုံလောက်သည်ဟု ယူဆခဲ့သည်၊ အချို့သူများမှာ မျိုးရိုးသက်သေမပြနိုင်သဖြင့် ယဇ်ပုရောဟိတ်အဖြစ် ငြင်းပယ်ခံခဲ့ရသည် (ဧဇရာ ၂:၆၂; နယမိ ၇:၆၄)။ ယေရှုနှင့် တစ်ခေတ်တည်းဖြစ်သော ဂျူးဒဿနပညာရှင် ဖီလို နှင့် သမိုင်းပညာရှင် ဂျိုဆီဖပ်စ်တို့သည်လည်း ၎င်းတို့၏ မျိုးရိုးကို သက်သေပြရန် လုံလောက်သည်ဟု ယူဆသော တိုတောင်းသော မျိုးရိုးစာရင်းများကို ပေးခဲ့သည်။ ယနေ့ အာရပ်လူမျိုးတစ်ဦးသည် ၎င်း၏မျိုးရိုးကို ထင်ရှားသောနာမည်အနည်းငယ်ဖော်ပြခြင်းဖြင့် ဖော်ပြလေ့ရှိပြီး၊ ၎င်း၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ ပြည့်စုံသောစာရင်းပေးရန်မဟုတ်ဘဲ၊ ဆင်းသက်လာမှုကိုသာ သက်သေပြရန်ဖြစ်သည်။

^{Matthew may have adopted the device of an abbreviated, numerically symmetrical list, as an aid to the memory. Abbreviated lists are found in the OT, as, for example, in Ezra (see on Ezra 7:1, 5). But that abbreviated genealogy was evidently considered adequate proof of Ezra’s descent from Aaron, at a time when others were denied admission to the priesthood because they could not give acceptable proof of their ancestry (Ezra 2:62; Neh. 7:64). The Jewish philosopher Philo and the Jewish historian Josephus, both of whom were practically contemporary with Jesus, gave abbreviated genealogies that they evidently considered adequate to establish their pedigrees. An Arab today commonly gives his ancestry by mentioning a few prominent names, his purpose being, not to provide a complete list, but simply to establish descent.}

 

မဿီ၏ မျိုးရိုးစဉ်ဆက်ကို သုံးပိုင်းခွဲထားခြင်းသည် သမိုင်းအရ ခိုင်မာသည်၊ အကြောင်းမှာ အပိုင်းတစ်ခုစီသည် ဂျူးသမိုင်းတွင် ထူးခြားသောကာလကို ကိုယ်စားပြုသည်။ ပထမကာလတွင် အာဗြဟံမှ ဒါဝိဒ်အထိ၊ ဟီဘရူးစီးပွားရေးသည် အဓိကအားဖြင့် အုပ်ချုပ်ရေးပုံစံဖြစ်သည်။ ဒုတိယကာလတွင် ဘုရင်စနစ်ဖြစ်သည်။ တတိယကာလတွင် ဂျူးများသည် နိုင်ငံခြားအာဏာအမျိုးမျိုးအောက်တွင် ရှိခဲ့သည်။

^{Matthew’s threefold division of the genealogy is historically sound, for each section constitutes a distinct period in Jewish history. During the first, from Abraham to David, the Hebrew economy was essentially patriarchal; during the second it was monarchic; and during the third the Jews were under the dominion of various foreign powers.}

 

မျိုးဆက်ဆယ်လေးဆက်။ မျိုးဆက်ဆယ်လေးဆက်စီပါသော အပိုင်းသုံးပိုင်းသည် စုစုပေါင်း ၄၂ ဆက်ဖြစ်သင့်သော်လည်း မဿီတွင် ၄၁ ဆက်သာဖော်ပြထားသည်။ ဤသဘောထားကွဲလွဲမှုကို နည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ရှင်းပြထားသည်။ အချို့က ဂျေခုနိယသ်၏ နာမည်ကို ဒုတိယအဖွဲ့၏ နောက်ဆုံးနာမည်နှင့် တတိယအဖွဲ့၏ ပထမနာမည်အဖြစ် နှစ်ကြိမ်ရေတွက်သင့်သည်ဟု ဆိုသည်။ အချို့က မဿီသည် ယောဇိယနှင့် ဂျေခုနိယသ်ကြားတွင် ဂျဟောယကိမ်၏ နာမည်ကို မူလကဖော်ပြခဲ့သည်ဟု ယူဆသည် (အခန်းကဏ္ဍ ၁၁ တွင်ကြည့်ပါ)။

^{Fourteen generations. Three divisions, each composed of 14 generations, would total 42 instead of the 41 listed by Matthew. This seeming discrepancy has been explained in various ways. Some propose that the name Jechonias should be counted twice, as the last name in the second group and the first in the third group. Others are of the opinion that Matthew originally listed the name Jehoiakim between those of Josias and Jechonias (see on v. 11).}

 

ခရစ်တော်သို့။ စကားလုံးအရ “ခရစ်တော်သို့” (အခန်းကဏ္ဍ ၁ တွင်ကြည့်ပါ)။ မဿီသည် သမိုင်းဆိုင်ရာ ရှုထောင့်မှ ခရစ်တော်ကို ပရောဖက်ပြုချက်ထားသော မယ်ရှိယအဖြစ် တွေးတောသည်။ ၁၈။ မွေးဖွားခြင်း။ [ယောသပ်ထံသို့ ကြေညာခြင်း၊ ၎င်း၏အိမ်ထောင်ရေး၊ မဿီ ၁:၁၈–၂၅။ မွေးဖွားခြင်းကိုကြည့်ပါ။] မဿီသည် ယေရှု၏မွေးဖွားခြင်းနှင့်ပတ်သက်သော အခြေအနေများကို၊ ၎င်း၏လာရောက်ခြင်းသည် ဓမ္မဟောင်းပရောဖက်ပြုချက်များကို ပြည့်စုံစေသည်ဟူသော သက်သေအဖြစ် လိုအပ်သလောက်သာ ဖော်ပြပေမည် (အခန်းကဏ္ဍ ၂၂ တွင်ကြည့်ပါ)။ ၎င်း၏ဧဝံဂေလိ၏ ရည်ရွယ်ချက်နှင့်အညီ၊ မဿီသည် မာကုနှင့် လုကာနှင့်မတူဘဲ၊ ယေရှု၏ဘဝ၏ လူသားဆိုင်ရာ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဘက်ကို များစွာချန်လှပ်ခဲ့ပြီး၊ ယေရှု၏သွန်သင်ချက်များကို အာရုံစိုက်ခဲ့သည် (စာမျက်နှာ ၁၉၁ တွင်ကြည့်ပါ)။

^{Unto Christ. Literally, “unto the Christ” (see on v. 1). Matthew is thinking of Christ in historical perspective as the Messiah of prophecy.}

^{18. The birth. [The Announcement to Joseph; His Marriage, Matt. 1:18–25. See The Nativity.] Perhaps Matthew mentions no more of the circumstances surrounding the birth of Jesus than were necessary by way of evidence that His coming constituted a fulfillment of the OT prophecies (see v. 22). In harmony with the purpose of his Gospel, Matthew, in contrast with Mark and Luke, omitted much of the human interest side of Jesus’ life in order that he might concentrate on Jesus’ teachings (see p. 191).}

 

၎င်း၏မိခင် မာရိ။ ယေရှုသည် “အပြစ်ရှိသောလူ့ဇာတိ” ၌ ဖြစ်လာခဲ့သည် (ရောမ ၈:၃)။ မာရိသည် အာဒံ၏သားသမီးများကဲ့သို့ အပြစ်မှ ကယ်တင်ခြင်းလိုအပ်သည် (ရောမ ၃:၁၀၊ ၂၃)။ “ဘုရားနှင့်လူသားများကြား တစ်ဦးတည်းသော ကြားဝင်ဆောင်ရွက်သူ” မှာ “လူသားခရစ်တော်ယေရှု” ဖြစ်သည် (၁ တိမောသေ ၂:၅)။

^{His mother Mary. Jesus was made “in the likeness of sinful flesh” (Rom. 8:3). Mary was as much in need of salvation from her sins as any other son or daughter of Adam (Rom. 3:10, 23). There is but “one mediator between God and men, the man Christ Jesus” (1 Tim. 2:5).}

 

ယောသပ်နှင့် စေ့စပ်ထားသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ၎င်းနှင့် စေ့စပ်ထားသည်။ မာရိနှင့် ယောသပ်နှစ်ဦးစလုံးသည် နာဇရက်မြို့၌ နေထိုင်ကြသည် (လုကာ ၁:၂၆၊ ၂၇; ၂:၄)၊ “၎င်းတို့၏မြို့” (လုကာ ၂:၃၉)၊ သို့သော် ဒါဝိဒ်၏ ဆင်းသက်လာသူများအနေဖြင့် ဗက်လင်မြို့ကို ၎င်းတို့၏ ဘိုးဘွားအိမ်အဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည် (DA ၆၆ တွင်ကြည့်ပါ)။ ၎င်းတို့သည် ဗက်လင်မြို့၌ အိမ်ယာရရှိရန် အခက်အခဲရှိခဲ့သည်မှာ ၎င်းတို့ထံတွင် ထိုအချိန်က နီးစပ်သော ဆွေမျိုးများ မရှိခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ယောသပ်နှင့် မာရိသည် ဒါဝိဒ်၏အိမ်တော်နှင့် မျိုးရိုးမှဖြစ်သည် (မဿီ ၁:၂၀; လုကာ ၁:၂၆၊ ၂၇; ၂:၄; မဿီ ၁:၁၆ တွင်ကြည့်ပါ)။ ၎င်းတို့သည် ပရောဖက်ပြုချက်များကို စိတ်အားထက်သန်စွာ လေ့လာပြီး မယ်ရှိယ၏လာရောက်ခြင်းကို မျှော်လင့်သော သေးငယ်သောအသိုင်းအဝိုင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့ပေမည် (DA ၄၄၊ ၄၇၊ ၉၈)။ ထိုသို့ဖြစ်ခဲ့လျှင်၊ အချိန်နီးကပ်လာပြီဖြစ်ကြောင်း သိရှိထားသဖြင့်၊ ၎င်းတို့သည် ဤအဖွဲ့၏အခြားအဖွဲ့ဝင်များကဲ့သို့ ဘုရားသခင်အား ၎င်း၏လာရောက်ခြင်းကို အလျင်အမြန်ပြုစေရန် ဆုတောင်းခဲ့ပေမည် (လုကာ ၂:၂၅၊ ၂၆၊ ၃၈ တွင်ကြည့်ပါ)။ ယောသပ်သည် မာရိနှင့်လက်ထပ်ချိန်တွင် မုဆိုးဖိုဖြစ်ခဲ့ပုံရသည်။ ၎င်းတွင် အနည်းဆုံး ကလေးခြောက်ဦးရှိခဲ့သည် (မဿီ ၁၂:၄၆; ၁၃:၅၅၊ ၅၆; မာကု ၆:၃; DA ၉၀၊ ၃၂၁; ညီအစ်ကိုလေးဦးနှင့် မဖော်ပြထားသော ညီမအရေအတွက်များကို ဖော်ပြထားသည်)၊ အားလုံးသည် ယေရှုထက် အသက်ကြီးပုံရသည် (DA ၈၆၊ ၈၇)။ မဿီ ၁:၂၅ တွင်ကြည့်ပါ။

^{Espoused to Joseph. That is, betrothed, or engaged, to him. Both Mary and Joseph were living in Nazareth (Luke 1:26, 27; 2:4), “their own city” (Luke 2:39), though, as descendants of David, they considered Bethlehem their ancestral home (see DA 66). The fact that they found lodging in Bethlehem only with difficulty suggests that neither of them had close relatives living there at the time. Both Joseph and Mary were of the house and lineage of David (Matt. 1:20; Luke 1:26, 27; 2:4; see on Matt. 1:16). They were probably members of the small circle that eagerly studied the prophecies and looked for the coming of the Messiah (DA 44,  47, 98). If so, knowing that the time was near, they, like other members of this group, no doubt prayed that God would hasten His coming (see Luke 2:25, 26, 38). It seems that Joseph was a widower at the time of his marriage to Mary. He had at least six other children (Matt. 12:46; 13:55, 56; Mark 6:3; DA 90, 321; four brothers and an unspecified number of sisters are mentioned), all probably older than Jesus (DA 86, 87). See on Matt. 1:25.}

 

၎င်းတို့အတူမနေမီ။ မဿီသည် ယောသပ်သည် ယေရှု၏ဖခင်မဟုတ်ကြောင်း ဖော်ပြပြီးဖြစ်သည် (အခန်းကဏ္ဍ ၁၆)။ ဤနေရာတွင် ၎င်းကို ထပ်မံအတည်ပြုသည်။ စေ့စပ်ထားစဉ်အတွင်း အိမ်ထောင်သည်နှင့် မယားအဖြစ် တရားဝင်ချည်နှောင်ထားသော်လည်း ၎င်းတို့သည် အတူမနေထိုင်ခဲ့ကြပါ (ဒီကံ ၂၂:၂၃၊ ၂၄)။ စေ့စပ်ခြင်းသည် တရားဝင်ဆက်နွယ်မှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ဖြည်ဖျက်ရန်မှာ တရားဝင်နည်းလမ်းဖြင့်သာ ဖြစ်သည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ ကွာရှင်းခြင်းဖြင့်ဖြစ်သည် (မစ်ရှနာ၊ ဂိတ္တိန် ၈:၉၊ ဆွန်စီနိုထုတ်ဝေသောတဲလမတ်၊ စာမျက်နှာ ၃၈၉; ကိဒူရှင် ၃:၇၊ ၈၊ ဆွန်စီနိုထုတ်ဝေသောတဲလမတ်၊ စာမျက်နှာ ၃၁၈၊ ၃၂၀)။

^{Before they came together. Matthew has already indicated that Joseph was not the father of Jesus (v. 16). Here, he reaffirms the fact. During the time of betrothal the prospective bride and groom were bound legally as husband and wife though they did not live together (Deut. 22:23, 24). Betrothal constituted a legal relationship, a solemn covenant that could be broken only by legal means, that is, by divorce}

^{(see Mishnah, Giṭṭin 8. 9, Soncino ed. of the Talmud, p. 389; Ḳiddushin 3:7, 8, Soncino ed. of the Talmud, pp. 318, 320).}

 

ကိုယ်ဝန်ရှိနေသည်ကိုတွေ့ရှိသည်။ လုကာ ၁:၂၆–၃၈ တွင်ကြည့်ပါ။ ကောင်းကင်တမန်သည် မာရိ၏စေ့စပ်ပြီးနောက် (လုကာ ၁:၂၆၊ ၂၇)၊ သို့သော် ၎င်း၏ကိုယ်ဝန်မရှိမီ (လုကာ ၁:၃၁၊ ၃၅) တွင် ပေါ်ထွက်ခဲ့သည်။ ယောသပ်သည် မာရိထံ ကောင်းကင်တမန်လာရောက်ခြင်းကို နောက်ပိုင်းမသိခဲ့ပုံရသည်။ ယောသပ်ထံ ကောင်းကင်တမန်ပေါ်ထွက်ခြင်းသည် ၎င်းသိရှိပြီးနောက် “မာရိသည် ကိုယ်ဝန်ရှိနေသည်” မှသာ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည် (မဿီ ၁:၁၈၊ ၂၀)။

^{Found with child. See on Luke 1:26–38. The angel had appeared to Mary after her betrothal (Luke 1:26, 27), but prior to the time of her conception (Luke 1:31, 35). Of the visit of the angel to Mary, Joseph apparently knew nothing till later. The appearance of the angel to Joseph did not occur until he already knew that Mary was “with child” (Matt. 1:18, 20).}

 

သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်။ “သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်” ဟု ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ ဘာသာပြန်သင့်သည်။ “ဝိညာဉ်” သည် အင်္ဂလိပ်စကားဟောင်းမှဖြစ်သည်။ “သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်” နှင့် “သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်” (လုကာ ၁၁:၁၃; စသည်) ဟူသော အသုံးအနှုန်းများသည် ဂရိဘာသာတွင် တူညီသည်။ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်သည် ဘုရားသခင်၏ ဖန်တီးမှုနှင့် အသက်ပေးသောစွမ်းအားကို အသုံးပြုသည့် အေးဂျင့်အဖြစ် ဖော်ပြထားသည် (ကမ္ဘာဦး ၁:၂; ယောဘ ၃၃:၄; ယောဟန် ၃:၃–၈; ရောမ ၈:၁၁; စသည်)။ ယေရှု၏မွေးဖွားခြင်းတွင် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်၏အခန်းကဏ္ဍကို မဿီထက် လုကာ၌ ပိုမိုရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသည် (လုကာ ၁:၃၅)။ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်၏အေးဂျင့်အားဖြင့် “စကားတော်သည် လူ့ဇာတိဖြစ်လာခဲ့သည်” (ယောဟန် ၁:၁၄)၊ ထို့ကြောင့် မာရိ၏သားသည် “ဘုရားသခင်၏သားတော်” ဟုခေါ်ဆိုနိုင်သည် (လုကာ ၁:၃၅ တွင်ကြည့်ပါ)။

^{Holy Ghost. Better, “Holy Spirit.” “Ghost” is from an old Anglo-Saxon word. The expressions translated “Holy Ghost” and “Holy Spirit” (Luke 11:13; etc.) are identical in the Greek. The Holy Ghost is represented as the Agent through whom the creative and life-giving power of God is exercised (cf. Gen. 1:2; Job 33:4; John 3:3–8; Rom. 8:11; etc.). The role of the Holy Spirit in the birth of Jesus is more clearly stated by Luke than by Matthew (Luke 1:35). It was by the agency of the Holy Spirit that “the Word was made flesh” (John 1:14), and that the Son of Mary could be called the “Son of God” (see on Luke 1:35).}

 

ယေရှုကို မယ်ရှိယအဖြစ် အမည်တပ်ရန်ကြိုးစားရာတွင်၊ ဂျူးများသည် ၎င်းသည် တရားမဝင်သောကလေးဖြစ်သည်ဟူသော ပုံပြင်ကို ဖန်တီးခဲ့သည် (ယောဟန် ၈:၄၁; ၉:၂၉)။ သို့သော် ယနေ့ခေတ် အသိပညာအများဆုံးသော ဂျူးပညာရှင်များသည် ထိုပုံပြင်သည် ဖန်တီးထားခြင်းသာဖြစ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုသည်။ ဥပမာ၊ ယောသပ်ကလော့စနာ က “ယေရှု၏တရားမဝင်မွေးဖွားခြင်းဆိုင်ရာ သမိုင်းအခြေခံမရှိပါ” ဟု ဆိုသည် (ယေရှုနှင့်နာဇရက်၊ စာမျက်နှာ ၃၆)။

^{In an endeavor to discredit Jesus as the Messiah, the Jews manufactured the fiction that He was an illegitimate child (John 8:41; 9:29). But it is worthy of note that the most learned Jewish scholars today recognize that story to be sheer invention. Joseph Klausner, for instance, says that “there is no historical foundation for the tradition of Jesus’ illegitimate birth” (Jesus of Nazareth, p. 36).}

 

ယေရှု၏လူ့ဇာတိဖြစ်လာခြင်းသည် အံ့ဖွယ်နှင့် နားမလည်နိုင်သော အံ့ဩဖွယ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် “ဘုရားသခင်၏ပုံသဏ္ဌာန်” ၌ ရှိခဲ့သည် (ဖိလိပ္ပိ ၂:၆; ယောဟန် ၁:၂)၊ ကောင်းကင်တမန်များက ကိုးကွယ်ခဲ့ပြီး စကြဝဠာ၏ ထီးနန်းပေါ်တွင် ထိုင်နေခဲ့သည်။ သို့သော် ဘုန်းတန်ခိုးရှင်ဘုရင်အဖြစ် ၎င်းသည် “ထီးနန်းကို ခမည်းတော်၏လက်သို့ ပြန်လည်အပ်နှံရန်” ရွေးချယ်ခဲ့သည် (DA ၂၂၊ ၂၃)၊ “အနည်းငယ်ကာလအတွင်း” “ကောင်းကင်တမန်များထက် နိမ့်ကျစေရန်” (ဟီး ၂:၇၊ ၈၊ RSV)၊ “လူသားများ၏သဏ္ဌာန်” ၌ (ဖိလိပ္ပိ ၂:၇)။ ထို့နောက်၊ ၎င်းသည် “အာဏာအားလုံး” ကို ပြန်လည်ရရှိမည် (မဿီ ၂၈:၁၈)၊ “ကောင်းကင်တမန်များ၏ ကိုးကွယ်မှုအကြား ထီးနန်းတင်ခံရမည်” (AA ၃၈)၊ နှင့် “ဘုန်းတန်ခိုးနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာဖြင့် သရဖူဆောင်းရမည်” (ဟီး ၂:၇၊ RSV; ဟေရှာယ ၅၂:၁၃–၁၅ တွင်ကြည့်ပါ)။ သို့သော် လူ့ဇာတိဖြစ်လာခြင်း၏အံ့ဖွယ်သည် ၎င်းကို လှုံ့ဆော်ပေးသော နှိမ့်ချသောမေတ္တာ၏အံ့ဖွယ်ထက် များစွာသာလွန်သည် (ယောဟန် ၃:၁၆; ရောမ ၅:၈; ဂလာတိ ၂:၂၀; ၁ ယောဟန် ၄:၉)။ “ဘုရားရေးရာ၏အံ့ဖွယ်” သည် အခါအားလုံး၏ ကြီးမြတ်သောဓမ္မအမှုဖြစ်သည် (၁ တိမောသေ ၃:၁၆)။ ဖိလိပ္ပိ ၂:၇၊ ၈ တွင်ကြည့်ပါ; ယောဟန် ၁ ၏ ထပ်ဆောင်းမှတ်စုကိုကြည့်ပါ။

^{The incarnation of Jesus is a sublime and unfathomable miracle. He was “in the form of God” (Phil. 2:6; John 1:2), adored by the heavenly hosts and seated upon the throne of the universe. But as the King of glory He chose to “give back the scepter into the Father’s hands” (DA 22, 23), that He might “for a little while” be made “lower than the angels” (Heb. 2:7, 8, RSV), “in the likeness of men” (Phil. 2:7). Afterward, He would again receive “all power” (Matt. 28:18), be “enthroned amidst the adoration of the angels” (AA 38), and be crowned “with glory and honor” (Heb. 2:7, RSV; see also Isa. 52:13–15). The mystery of the incarnation, however, is far surpassed by the mystery of the condescending love that prompted it (John 3:16; Rom. 5:8; Gal. 2:20; 1 John 4:9). The “mystery of godliness” is the grand ministry of all time (1 Tim. 3:16). See on Phil. 2:7, 8; see Additional Note on John 1.}

 

၁၉။ ဖြောင့်မတ်သည်။ ဂရိဘာသာ “ဒိကဲအို့စ်”၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို လိုက်နာသူအဖြစ် ဖော်ပြသော၊ သို့မဟုတ် ဖြောင့်မတ်သူအဖြစ် မှန်ကန်သောအရာနှင့်အညီ ဖော်ပြသောသူဖြစ်သည်။ ဓမ္မသစ်တွင် “ဒိကဲအို့စ်” ကို ဘုရားသခင်၏စံနှုန်းနှင့်အညီ ကျယ်ပြန့်သောအဓိပ္ပာယ်ဖြင့် အသုံးပြုလေ့ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ဇာခရိယနှင့် ဧလိသံဘက် (လုကာ ၁:၅၊ ၆)၊ ရှိမောင် (လုကာ ၂:၂၅)၊ နှင့် အာရိမထဲယသောယောသပ် (လုကာ ၂၃:၅၀) တို့သည် “ဒိကဲအို့စ်” ဟုဖော်ပြထားသည်။ ပိလတ်၏ဇနီးသည် ယေရှုကို “ဖြောင့်မတ်သောလူ” ဟု ဂရိဘာသာ “ဒိကဲအို့စ်” ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့သည် (မဿီ ၂၇:၁၉)။ ဂျူးအမြင်အရ “ဖြောင့်မတ်သောလူ” သည် မောရှေ၏ဥပဒေများနှင့် ရဗ္ဗိဆိုင်ရာ ဓလေ့များကို တင်းကြပ်စွာ လိုက်နာသူဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ယောသပ်သည် မာရိသည် အိမ်ထောင်ဖောက်ပြန်သူဟု ထင်ရသည့်အတွက် ၎င်းနှင့်လက်ထပ်ခြင်းသည် ကိုယ်ကျင့်တရားအရ မဖြစ်သင့်ဟု မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ပေမည်။

^{19. Just. Gr. dikaios, which may describe one who is correct, as observant of rules and customs, or righteous, as in accordance with what is right. In the NT dikaios is often used in the broad sense of correspondence to the divine standard. Thus Zacharias and Elisabeth (Luke 1:5, 6), Simeon (Luke 2:25), and Joseph of Arimathaea (Luke 23:50) are all described as dikaios. Pilate’s wife referred to Jesus as a “just man,” Gr. dikaios (Matt. 27:19). From the Jewish point of view a “just man” was a strict observer of the laws of Moses and of rabbinical traditions. As a result, Joseph may have questioned whether it would be morally right for him to marry someone who, it appeared, was an adulteress.}

 

မလိုလားခြင်း။ ယောသပ်သည် ၎င်း၏ဖြောင့်မတ်မှုကို သံသယဖြစ်ဖွယ်ပြစ်မှုကျူးလွန်သူအပေါ် သနားကရုဏာဖြင့် သရုပ်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းသည် မာရိအား ထပ်ဆောင်းရှက်ရွံ့မှုနှင့် ဆင်းရဲဒုက္ခများကို မပေးလိုခဲ့ပါ။ ယူဆထားသောပြစ်မှုသည် ၎င်းကိုယ်တိုင်အပေါ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် မာရိသည် ၎င်းကိုမနှစ်သက်ကြောင်း အကြောင်းပြချက်မဖော်ပြဘဲ တရားဝင် “ဖယ်ရှားနိုင်သည်” (မဿီ ၁၉:၃၊ ၈; မာကု ၁၀:၄)။

^{Not willing. Joseph tempered his sense of justice with mercy for the supposed offender. He was “not willing” to bring upon Mary additional embarrassment and suffering. The presumed offense was against himself. He could legally “put her away” merely by declaring that she did not please him (Matt. 19:3, 8; Mark 10:4), without mentioning his reason for doing so.}

 

လူထုရှေ့ထုတ်ဖော်ပြသခြင်း။ ယောသပ်သည် မာရိအား လူထုရှေ့တွင် စစ်ဆေးမှုခံရခြင်းမှ ရှက်ရွံ့မှုကို ကာကွယ်ရန်ကြိုးစားခဲ့သည်မှာ ၎င်း၏ကိုယ်ကျင့်သီလနှင့် မာရိအပေါ် ၎င်း၏ဂရုစိုက်မှု၏ သက်သေဖြစ်သည်။

^{A public example. The fact that Joseph sought to spare Mary the embarrassment of a public trial is evidence of his own integrity as well as of his considerateness toward her.}

 

ဖယ်ရှားရန်စိတ်ကူးသည်။ သို့မဟုတ် “၎င်းကို ကွာရှင်းရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်” (RSV)။ စေ့စပ်ထားချိန်မှစ၍ နှစ်ဦးစလုံးသည် တရားဝင် တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး ချည်နှောင်ထားပြီး၊ ကွာရှင်းခြင်းဖြင့်သာ ခွဲခွာနိုင်သည် (အခန်းကဏ္ဍ ၁:၁၈; ၅:၂၇ တွင်ကြည့်ပါ)။

^{Minded to put her away. Or, “resolved to divorce her” (RSV). From the time of betrothal both parties were legally bound, each to the other, and might be separated only by divorce (see on chs. 1:18; 5:27).}

 

၂၀။ ကောင်းကင်တမန်။ ၎င်းသည် ဇာခရိယထံ (လုကာ ၁:၁၁၊ ၁၉) နှင့် မာရိထံ (လုကာ ၁:၁၉ တွင်ကြည့်ပါ) ပေါ်ထွက်ခဲ့ပြီးသော ဂါဗရီယယ်ဖြစ်ပေမည်။

^{20. The angel. This was probably Gabriel, who had already appeared to Zacharias (Luke 1:11, 19); and to Mary (see on Luke 1:19).}

^{In a dream. Luke (ch. 1:26–38) implies that the angel appeared to Mary visibly, not in a dream or a vision: he “came in unto her” (v. 28). To}

အိပ်မက်ထဲတွင်။ လုကာ (အခန်းကဏ္ဍ ၁:၂၆–၃၈) တွင် ကောင်းကင်တမန်သည် မာရိထံ “ဝင်ရောက်လာသည်” (အခန်းကဏ္ဍ ၂၈) ဟု ဖော်ပြထားပြီး၊ အိပ်မက်သို့မဟုတ် ရူပါရုံမဟုတ်ဘဲ မြင်သာထင်သာပေါ်ထွက်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလိုသည်။ သို့သော် ယောသပ်ထံသို့ ကောင်းကင်တမန်သည် ၎င်းအား စိတ်ရှုပ်ထွေးစေသောပြဿနာကို တွေးတောနေစဉ် အိပ်မက်ထဲတွင် ပေါ်ထွက်ခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်မှုတ်သွင်းထားသော အိပ်မက်များသည် ဘုရားသခင်၏အလိုတော်ကို လူသားများထံ ထုတ်ဖော်ရန် ဘုရားသခင်သတ်မှတ်ထားသော နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည် (တောလည်ရာ ၁၂:၆; ယျိုလ ၂:၂၈; ကမ္ဘာဦး ၂၀:၃; ၃၁:၁၁၊ ၂၄; ၄၁:၁; စသည်)။

^{Joseph, however, the angel appeared in a dream while he was brooding over the problem that perplexed him. Inspired dreams are one of God’s appointed ways of revealing His will to men (Num. 12:6; Joel 2:28; cf. Gen. 20:3; 31:11, 24; 41:1; etc.)}

 

ဒါဝိဒ်၏သား။ ယောသပ်သည် ၎င်းသည် ဒါဝိဒ်၏တော်ဝင်မျိုးရိုးမှဖြစ်ကြောင်း သိရှိခဲ့သည်။ ၎င်းသည် မဿီ၏မျိုးရိုးစဉ်ဆက်အရ ဒါဝိဒ်၏ထီးနန်းအတွက် ဆက်ခံသူဖြစ်နိုင်သည်ဟု ဆိုလိုပေမည်။

^{Thou son of David. Joseph knew, of course, that he was of the royal line. He may even have been heir apparent to the throne of David, as could be implied by Matthew’s genealogy.}

 

မကြောက်နှင့်။ ၎င်းသည် မာရိ၏ကိုယ်ကျင့်သီလကို မတွန့်ဆုတ်ရန် သို့မဟုတ် မေးခွန်းမထုတ်ရန်ဖြစ်သည်။ “ဖြောင့်မတ်သောလူ” (အခန်းကဏ္ဍ ၁၉) အဖြစ် ယောသပ်သည် မာရိကိုလက်ထပ်ခြင်းဖြင့် ဖြောင့်မတ်မှုကို ဆုံးရှုံးမည်ကို မကြောက်ရန်လိုအပ်သည်။ အမှန်မှာ၊ ဘုရားသခင်သည် ဤယုံကြည်ခြင်းအကျင့်ကို လိုအပ်သည်။

^{Fear not. He was not to hesitate or to question Mary’s virtue. As a “just man” (v. 19) Joseph need have no fear that by taking Mary he would forfeit righteousness. In fact, God required this act of faith.}

 

ဇနီး။ ဂရိဘာသာ “ဂူနဲ”၊ ဆိုလိုသည်မှာ (၁) ယေဘုယျအားဖြင့် မိန်းမ (အခန်းကဏ္ဍ ၉:၂၀; ၁၃:၃၃; စသည်)၊ (၂) ဇနီး (အခန်းကဏ္ဍ ၁၄:၃; ၁၈:၂၅)၊ (၃) စေ့စပ်ထားသူ (ကမ္ဘာဦး ၂၉:၂၁၊ LXX; ဒီကံ ၂၂:၂၃၊ ၂၄၊ LXX; ဗျာဒိတ် ၂၁:၉ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ဤနေရာတွင် တတိယအဓိပ္ပာယ်ကို သက်ရောက်ပုံရသည်။

^{Wife. Gr. gunē, meaning (1) woman in general (chs. 9:20; 13:33; etc.), (2) a wife (chs. 14:3; 18:25), (3) one betrothed (Gen. 29:21, LXX; Deut. 22:23, 24, LXX; cf. Rev. 21:9). Here the third meaning evidently applies.}

 

၂၁။ ၎င်းသည် သားတစ်ဦးကို မွေးဖွားလိမ့်မည်။ ကောင်းကင်တမန်သည် ယောသပ်အား ၎င်း၏ “ဇနီး” သည် ၎င်းအတွက် သားတစ်ဦးမွေးဖွားလိမ့်မည်ဟု မပြောခဲ့ပါ၊ ဇာခရိယအား ယောဟန်နှင့်ပတ်သက်၍ ပြောခဲ့သည့်အတိုင်း (လုကာ ၁:၁၃)။ ယေရှုသည် ယောသပ်၏သားမဟုတ်ဘဲ “ဘုရားသခင်၏သားတော်” အဖြစ် မွေးဖွားရမည် (လုကာ ၁:၃၅)၊ သို့သော် ယေရှု၏မွေးဖွားခြင်းမှစ၍ ယောသပ်သည် ၎င်း၏ဖခင်အဖြစ် ရှိနေရမည်။ အခြားကလေးများကဲ့သို့၊ ယေရှုသည် ဖခင်၏အပေါင်းအသင်း၊ လမ်းညွှန်မှု၊ နှင့် အကာအကွယ်မှ အကျိုးခံစားရမည်။

^{21. She shall bring forth. The angel did not tell Joseph that his “wife” would bear him a son, as he had told Zacharias concerning John (Luke 1:13). Jesus was to be born “the Son of God,” not the son of Joseph (Luke 1:35), but from the moment of Jesus’ birth Joseph was to be as His father. Like other children, Jesus would be benefited by a father’s companionship, guidance, and protection.}

 

၎င်း၏နာမည်ကိုခေါ်ဆိုပါ။ ယောသပ်သည် ၎င်း၏ “သား” ၏ နာမည်ပေးရန် အခွင့်ထူးရရှိမည်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် ဖခင်၏အခွင့်အရေးအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရလေ့ရှိသည် (လုကာ ၁:၅၉–၆၃ တွင်ကြည့်ပါ)။ မာရိသည်လည်း ယေရှု၏နာမည်ပေးရာတွင် ပါဝင်ရမည် (လုကာ ၁:၃၁)။ ဂျူးကလေးများ၏နာမည်များကို မွေးဖွားပြီး တစ်ပတ်အကြာ၊ ကလေး၏အသက်ရှစ်ရက်မြောက်နေ့တွင် တရားဝင်ခံယူပြီး၊ အရေဖျားလှီးခြင်းဓလေ့ကို ပြုလုပ်သည် (လုကာ ၂:၂၁)။

^{Call his name. Joseph was to have the privilege of naming his “Son,” an act usually considered to be the paternal prerogative (see Luke 1:59–63). Mary was also to participate in the naming of Jesus (Luke 1:31). Names of Jewish children were officially bestowed a week after birth, on the child’s eighth day, when the rite of circumcision was performed (Luke 2:21).}

 

မဿဲ ၁

၁:၂၁ သူမသည် သားယောက်ျားတစ်ဦးကို ဖွားမြင်လိမ့်မည်။ သင်သည် သူ၏အမည်ကို ယေရှုဟု ခေါ်ရမည်။ အကြောင်းမူကား၊ သူသည် မိမိလူမျိုးကို ၎င်းတို့၏အပြစ်မှ ကယ်တင်မည်ဖြစ်သည်။ “ယေရှု” ဟူသောအမည်သည် “ယေဟောဝါသည် ကယ်တင်ခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည် (၁:၁ ကိုကြည့်ပါ)။ “သူ” ဟူသောစကားလုံးသည် အလေးပေးထားပြီး၊ ကောင်းကင်တမန်က “အကြောင်းမူကား၊ သူသည်သာ ကယ်တင်မည့်သူဖြစ်သည်” ဟု ပြောသကဲ့သို့ဖြစ်သည်။

^{Jesus. See on v. 1.}

^{He shall save. The name Jesus means “Jehovah is salvation” (see on v. 1). The word translated “he” is emphatic, as if the angel had said, “For he it is who shall save,” etc.}

 

ရှေးခေတ်မှ စတင်ကာ “အကျွန်ုပ်လာပြီ” (ဆာ ၄၀:၇; ဇာခရိ ၂:၁၀; ဟေဗြဲ ၁၀:၇) ဟူသောကတိတော်သည် ထပ်ခါတလဲလဲ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ရာစုနှစ်များစွာကြာ ဟေဗြဲလူမျိုး—သူ၏လူမျိုး—သည် ၎င်းတို့၏ ကယ်တင်ရှင်ကို မျှော်လင့်စွာ စောင့်မျှော်ခဲ့ကြသည်။ ယခု “အချိန်ပြည့်စုံသောအခါ” (ဂလာတိ ၄:၄) ရောက်သောအခါ၊ ကံကြမ္မာလက်ညှိုးသည် ဤမျှော်လင့်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းမည့်သူကို ညွှန်ပြခဲ့သည် (ယောဟန် ၁:၁၄ ကိုကြည့်ပါ)။

^{Echoing down through the ages of antiquity had sounded the promise, “Lo, I come” (Ps. 40:7; Zech. 2:10; Heb. 10:7). For centuries the Hebrew people—His people—had waited expectantly for the coming of their Deliverer. Now, “when the fulness of the time was come” (Gal. 4:4), the finger of destiny pointed to the One who was to fulfill these expectations. See on John 1:14.}

 

အပြစ်မှ ကယ်တင်ရန် အပြစ်သည် လူသားများကို ချည်နှောင်ထားခဲ့သည် (ရောမ ၆:၁၆; ၂ပေတရု ၂:၁၉) နှင့် ၎င်းတို့ကို ထောင်အကျဉ်းချထားသည် (ဟေရှာယ ၄၂:၇)။ ခရစ်တော်သည် ထိုချည်နှောင်မှုများကို ဖြေလျှော့ရန်၊ ထောင်တံခါးများကို ဖွင့်ရန်နှင့် အကျဉ်းသားများကို သေဒဏ်မှ လွတ်မြောက်စေရန် ကြွလာခဲ့သည် (ဟေရှာယ ၆၁:၁; ရောမ ၇:၂၄, ၂၅)။ သူသည် ကျွန်ုပ်တို့ကို အပြစ်ထဲတွင်မဟုတ်ဘဲ၊ အပြစ်မှ ကယ်တင်ရန် ကြွလာခဲ့သည်။ သူသည် ကျွန်ုပ်တို့ကို ပြုမိသောအပြစ်များမှသာမက၊ အပြစ်သို့ဦးတည်စေသော ကျွန်ုပ်တို့၏ ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော သဘောထားများမှလည်း ကယ်တင်ရန် ကြွလာခဲ့သည် (ရောမ ၇:၂၃-၂၅; ၁ယောဟန် ၁:၇, ၉)။ သူသည် ကျွန်ုပ်တို့ကို “အပြစ်အားလုံး” မှ ရွေးယူရန် (တိတု ၂:၁၄) ကြွလာခဲ့ပြီး၊ မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာနှင့် ပြုစုပျိုးထောင်ထားသော မကောင်းမှုသို့ဦးတည်သော သဘောထားများအားလုံးကိုပါ ရွေးယူရန်ဖြစ်သည် (DA ၆၇၁)။

^{From their sins. Sin had bound men (Rom. 6:16; 2 Peter 2:19) in its prison house (Isa. 42:7). Christ came that He might loose the bonds, open the prison doors, and deliver the captives from the sentence of death (Isa. 61:1; Rom. 7:24, 25). He came to save us from our sins, not in our sins. He came, not only to save us from sins actually committed, but from our potential tendencies that lead to sin (Rom. 7:23–5; 1 John 1:7, 9). He came to redeem us from “all iniquity” (Titus 2:14), including every hereditary and cultivated tendency to evil (DA 671).}

 

ခရစ်တော်သည် ယုဒလူမျိုးမျှော်လင့်ထားသည့်အတိုင်း ရောမအာဏာမှ ကယ်တင်ရန် ကြွလာခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ ထိုထက်မက ကြောက်မက်ဖွယ်ရန်သူ၏အာဏာမှ ကယ်တင်ရန်ဖြစ်သည်။ သူသည် “ဣသရေလအား နိုင်ငံတော်ကို ပြန်လည်ထူထောင်ရန်” (တမန်တော် ၁:၆) ကြွလာခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ လူသားတို့၏စိတ်နှလုံးထဲတွင် ဘုရားသခင်၏အုပ်စိုးမှုကို ပြန်လည်ထူထောင်ရန်ဖြစ်သည် (လုကာ ၁၇:၂၀, ၂၁)။ ခရစ်တော်သည် လူမှုရေးတရားမျှတမှုနှင့် ဆင်းရဲမှုမှ လူသားများကို ကယ်တင်ရန် အဓိကရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ကြွလာခြင်းမဟုတ်ဘဲ (လုကာ ၁၂:၁၃-၁၅)၊ ဆင်းရဲမှုနှင့် မတရားမှု၏ အခြေခံအကြောင်းအမှန်ဖြစ်သော အပြစ်မှ ကယ်တင်ရန်ဖြစ်သည်။

^{Christ did not come to save His people from the power of Rome, as the Jews fondly hoped, but from the power of a far more formidable foe. He did not come to “restore again the kingdom to Israel” (Acts 1:6), but to restore the dominion of God in the hearts of men (Luke 17:20, 21). Christ did not come primarily to save men from poverty and social injustice (Luke 12:13–15), as many apostles of the social gospel claim today, but from sin, the fundamental cause of poverty and injustice.}

 

၁:၂၂ ဤအားလုံးသည် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည်။ ယေရှု၏ဘဝနှင့် သာသနာတော်၏ အရေးကြီးသော အသွင်အပြင်များ—သူ၏သဘာဝ၊ မွေးဖွားခြင်း၊ ဘဝဖြစ်ရပ်များ၊ အထူးသဖြင့် သူ၏ဆင်းရဲဒုက္ခခံစားမှုနှင့် သေဆုံးမှု—အားလုံးကို ရှေးခေတ်ပရောဖက်များက ကြိုတင်ဟောကိန်းထုတ်ခဲ့သည် (DA ၂၄၂, ၈၂၀)။ ထို့ပြင်၊ သူ၏ဘဝ၏လုပ်ဆောင်မှုတိုင်းသည် ထာဝရမှစတင်ရှိခဲ့သော အစီအမံတစ်ခု၏ ဖြည့်ဆည်းမှုအဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဤပြည်သို့မကြွလာမီ၊ ထိုအစီအမံသည် သူ့ရှေ့တွင် အသေးစိတ်ဖော်ပြထားပြီး၊ ဖြစ်ရပ်တစ်ခုစီတိုင်းတွင် ၎င်း၏သတ်မှတ်ထားသော အချိန်ရှိခဲ့သည် (DA ၁၄၇, ၄၅၁; ဒတ္တိ ၁၈:၁၅; လုကာ ၂:၄၉ ကိုကြည့်ပါ)။

^{22. All this was done. Every important aspect of the life and mission of Jesus—His nature, His birth, the events of His life, and most particularly His sufferings and death—were all foretold by the prophets of old (see DA 242, 820). Not only so, but every act of His life was performed in fulfillment of a plan that existed from eternity. Ere He came to earth that plan lay before Him in all its details, and each event had its appointed hour (DA 147, 451; see on Deut. 18:15; Luke 2:49).}

 

ဖြည့်ဆည်းရန်အတွက် ဤသို့သော ဖော်ပြချက်များသည် မဿဲ၏ဝိသေသလက္ခဏာဖြစ်သည် (မဿဲ ၂:၁၅, ၁၇, ၂၃; ၄:၁၄; ၈:၁၇; ၁၂:၁၇; ၁၃:၃၅; ၂၁:၄; ၂၆:၅၄, ၅၆; ၂၇:၉, ၃၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤတွင်အသုံးပြုထားသော ဂရိစကားလုံးဖွဲ့စည်းမှုသည် ရည်ရွယ်ချက်သို့မဟုတ် ရလဒ်ကို ဖော်ပြနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် ဤဝါကျကို “ဖြည့်ဆည်းရန်အတွက်” သို့မဟုတ် “ရလဒ်အနေဖြင့် ဖြည့်ဆည်းခဲ့သည်” ဟု ဘာသာပြန်နိုင်သည်။ မဿဲသည် ဤဖွဲ့စည်းမှုကို နှစ်မျိုးလုံးအသုံးပြုပြီး၊ အကြောင်းအရာပေါ်မူတည်၍ မည်သည့်အဓိပ္ပာယ်ကို ရည်ညွှန်းသည်ကို ဆုံးဖြတ်ရမည်။ ခရစ်တော်နှင့်ပတ်သက်သော ဟောကိန်းထုတ်ချက်များသည် ထူးခြားစွာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ဖြည့်ဆည်းမှုသည် လူသားများမြင်နိုင်သလောက် သဘာဝအတိုင်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော်လည်း၊ “လူတို့၏နိုင်ငံတွင် အုပ်စိုးသူ” (ဒံယေလ ၄:၁၇; DA ၁၄၇; လုကာ ၂:၄၉ ကိုကြည့်ပါ) က သတ်မှတ်ထားသော ဖြစ်ရပ်များဖြစ်သည်။ အချို့သောအရာများသည် ဟောကိန်းထုတ်ရန်အတွက် ဖြစ်ပျက်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ ဟောကိန်းထုတ်မှု၏ ဖြည့်ဆည်းမှုအဖြစ် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် မဿဲ၏ “ဖြည့်ဆည်းရန်အတွက်” ဟူသောဖော်ပြချက်သည် “ဖြည့်ဆည်းမှုအဖြစ်” ဟု ပိုမိုသင့်လျော်စွာ ဖော်ပြပေးမည်ဖြစ်သည် (ဒတ္တိ ၁၈:၁၅ ကိုကြည့်ပါ)။

^{That it might be fulfilled. Expressions of this nature are characteristic of Matthew (see chs. 2:15, 17, 23; 4:14; 8:17; 12:17; 13:35; 21:4; 26:54, 56; 27:9, 35). The Greek construction here employed may indicate either purpose or simply result. Accordingly this clause may be translated either, “in order that it might be fulfilled,” or, “as a result it was fulfilled.” Matthew uses this construction in both ways, and the context must determine in each case which is intended. The predictions concerning Christ had been made supernaturally; their fulfillment came about largely in a natural way, so far as men could see, yet with events ordained by Him who “ruleth in the kingdom of men” (Dan. 4:17; DA 147; see on Luke 2:49). Certain things happened, not to fulfill prophecy, but rather in fulfillment of prophecy. The sense of Matthew’s statement, “that it might be fulfilled,” would therefore be rendered more appropriately, “in fulfillment of” (see on Deut. 18:15).}

 

၁:၂၃ ကညာသူ စကားလုံးအရ “ကညာသူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ မဿဲနှင့်လုကာသည် ယေရှု၏ ကညာသူမွေးဖွားခြင်း၏ အမှန်တရားကို အတည်ပြုရန် တိုက်ရိုက်နှင့် သွယ်ဝိုက်သော သက်သေများကို ပေးထားသည်— (၁) နှစ်ဦးစလုံးက ယေရှုသည် သန္ဓေတော်ဖြင့် မွေးဖွားခဲ့သည်ဟု အတည်ပြုသည် (မဿဲ ၁:၁၈, ၂၀; လုကာ ၁:၃၅)။ (၂) ၎င်းတို့က မာရိသည် ယောသပ်၏သားမဟုတ်ဘဲ (မဿဲ ၁:၂၁ ကိုကြည့်ပါ) ဘုရားသခင်၏သားဖြစ်မည့် သားယောက်ျားကို ဖွားမြင်မည်ဟု ကြေညာသည် (လုကာ ၁:၃၅)။ (၃) မာရိသည် ယေရှုကို မဖွားမီ “ကညာသူ” အဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေခဲ့သည် (မဿဲ ၁:၂၅)။ (၄) မာရိသည် ကောင်းကင်တမန်ထံသို့ ၎င်း၏ကညာသူဖြစ်မှုကို အတည်ပြုခဲ့သည် (လုကာ ၁:၃၄)။ ထို့ကြောင့် ယေရှု၏ ကညာသူမွေးဖွားခြင်းသည် “ကညာသူ” ဟူသောစကားလုံးကိုပင် မဿဲက ဤအကြောင်းအရာတွင် မသုံးခဲ့လျှင်တောင် အပြည့်အဝသက်သေပြထားသည်။

^{23. A virgin. Literally, “the virgin.” Directly and indirectly Matthew and Luke supply evidence to confirm the truth of the virgin birth: (1) Both affirm that Jesus was born of the Holy Ghost (Matt. 1:18, 20; Luke 1:35). (2) They declare that Mary was to “bring forth a son” who was not to be the son of Joseph (see on Matt. 1:21) but the Son of God (Luke 1:35). (3) Mary remained a virgin “till she had brought forth” Jesus (Matt. 1:25). (4) Mary affirmed her virginity to the angel (Luke 1:34). Thus the virgin birth of Jesus is fully attested, even apart from the word “virgin” itself, and would stand even if Matthew had never used that word in this setting.}

 

မဿဲနှင့်လုကာသည် ဘုရားသခင်၏လမ်းညွှန်မှုအောက်တွင် ရေးသားခဲ့ကြပြီး၊ ကညာသူမွေးဖွားခြင်းအကြောင်းကို ၎င်းတို့သည် မမှန်ကန်လျှင် ပြန်လည်ဖော်ပြမည်မဟုတ်ပေ။ ၎င်းတို့သည် ယေရှု၏မွေးဖွားခြင်းနှင့်ပတ်သက်သော လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်သော အခြေအနေများကြောင့် ယုဒခေါင်းဆောင်များက ယေရှုကို လှောင်ပြောင်ခဲ့သည်ကို ကောင်းစွာသိရှိခဲ့ပြီး၊ ထိုဇာတ်လမ်းကို ပြန်လည်ဖော်ပြခြင်းဖြင့် ဝေဖန်သူများအတွက် ထပ်မံလှောင်ပြောင်ရန် အခွင့်အရေးပေးနေသည်ကို သိခဲ့သည် (DA ၇၁၅)။

^{Matthew and Luke, writing as they did under divine direction, would not have related the story of the virgin birth if it had not been true. They knew well how the Jewish leaders had taunted Jesus because of the mysterious circumstances surrounding His birth, and that they were giving critics further opportunity for ridicule by repeating the story (see DA 715).}

 

မဿဲသည် ဤတွင် “ကညာသူ” ဟူသောစကားလုံးကို မာရိကို ဖြူစင်သော၊ အိမ်ထောင်မပြုရသေးသော မိန်းမပျိုအဖြစ် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရာတွင် အတိအကျအသုံးပြုသည်။ ဟေရှာယ၏ “ကညာသူတစ်ဦးသည် ကိုယ်ဝန်ရလိမ့်မည်” ဟူသော ဟောကိန်းထုတ်ချက်သည် ၎င်း၏ခေတ်ကာလတွင် ဒေသဆိုင်ရာအခြေအနေတစ်ခုသာ သက်ဆိုင်သည်ဟူသော ကန့်ကွက်မှုကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန်၊ ဟေရှာယ ၇:၁၄ ကိုကြည့်ပါ။ သန္ဓေတော်ဝိညာဉ်တော်၏လမ်းညွှန်မှုအောက်တွင် မဿဲသည် ဟေရှာယ၏ဟောကိန်းထုတ်ချက်ကို ခရစ်တော်အား အသုံးချပြီး၊ ထိုသို့ပြုရာတွင် “ကညာသူ” ဟူသောအဓိပ္ပာယ်သက်သက်ရှိသော parthenos ဟူသောစကားလုံးကို အသုံးပြုသည်။ ဟေရှာယ ၇:၁၄ ၏ပြဿနာနှင့်ပတ်သက်သော အပြည့်အဝဆွေးနွေးမှုအတွက် Problems in Bible Translation, စာမျက်နှာ ၁၅၁-၁၆၉ ကိုကြည့်ပါ။

^{There can be no doubt that Matthew here uses “virgin” in the strict sense of the word, in reference to Mary as a chaste, unmarried young woman. For a consideration of the objection that the prophecy of Isaiah, “a virgin shall conceive,” applied only to a local situation in his day, see on Isa. 7:14. Under the guidance of the Holy Spirit, Matthew applies Isaiah’s prediction to Christ, and in doing so uses the word parthenos, which strictly means “virgin” and nothing else. For a complete discussion of the problem of Isa. 7:14 see Problems in Bible Translation, pp. 151–169.}

 

ခေတ်သစ်ကျမ်းစာဝေဖန်သူများသည် အံ့ဖွယ်များအားလုံးကို ငြင်းပယ်ကြပြီး၊ ကညာသူမွေးဖွားခြင်းသည် ဉာဏ်အလင်းရရှိသောစိတ်နှလုံးအတွက် မထိုက်တန်ဟု များသောအားဖြင့် ပယ်ရှားကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းရေးသားသူများအနက် မဿဲနှင့်လုကာသာလျှင် ၎င်းကို ဖော်ပြထားသည်ကို ထောက်ပြသည်။ ၎င်းတို့သည် ဧဝံဂေလိများအနက် အစောဆုံးဟု ယူဆရသော မာကုကျမ်း၊ ယေရှု၏ဘုရားသဘောကို အတည်ပြုရန်ရေးသားခဲ့သော ယောဟန်ကျမ်း၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ကြီးမြတ်သောဓမ္မပညာရှင်ဖြစ်သူ ပေါလုတို့သည် ၎င်းကို တစက္ကန့်ပင်မဖော်ပြခဲ့သည်ကို အလေးပေးထောက်ပြသည်။ ဝေဖန်သူများသည် မာကုသည် မာရိ၏ကညာသူဖြစ်မှုကို မသိခဲ့ဘဲ၊ ယောဟန်နှင့်ပေါလုသည် ထိုအယူအဆကို ဖော်ပြရန်မထိုက်တန်သော စိတ်ကူးယဉ်ဆန်သည်ဟု ယူဆခဲ့သည်ဟု ကောက်ချက်ချသည်။

^{Rejecting all miracles, modern Bible critics generally dismiss the idea of the virgin birth as unworthy of an enlightened mind. They direct attention to the fact that, of all NT writers, only Matthew and Luke even mention it. They stress the fact that neither Mark, presumably the earliest of the Gospels, nor John, written to confirm the divinity of Jesus, nor Paul, the great theologian of the NT, so much as allude to it. The critics conclude that Mark knew nothing of the virginity of Mary, and that John and Paul considered the idea too fanciful to be worth mentioning.}

 

ဤအရာများသည် တိတ်ဆိတ်မှုမှ ဆင်ခြင်သုံးသပ်ထားသော အငြင်းအခုံများဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ဘာမှမသက်သေပြပေ။ မဿဲနှင့်လုကာသည် မာရိ၏ကညာသူဖြစ်မှုကို မွေးဖွားခြင်းဇာတ်လမ်း၏ အသေးစိတစ်ခုအဖြစ် ဖော်ပြထားပြီး၊ မာကုနှင့်ယောဟန်သည် မွေးဖွားခြင်းဇာတ်လမ်းကို လုံးဝမမှတ်တမ်းတင်ထားသောကြောင့် ၎င်းတို့သည် ဤအသေးစိတ်ကို ဖော်ပြရန် အကြောင်းမရှိပေ�। ပေါလုနှင့်လည်း အလားတူဖြစ်သည်။ သူသည် ယေရှု၏မွေးဖွားခြင်းတွင် သွင်းဖြည့်ထားသော ဘုရားသဘောနှင့် လူ့သဘောပေါင်းစည်းမှုဖြစ်သော လူ့ဇာတိခံယူခြင်းကို အဓိကထားဖော်ပြသည်။ လူ့ဇာတိခံယူခြင်း၏အဆင့်တစ်ခုအနေဖြင့် ကညာသူမွေးဖွားခြင်းသည် ပိုမိုကြီးမြတ်သောအမှန်တရားနှင့်နှိုင်းလျှင် တစ်နည်းအားဖြင့် အရေးမကြီးပေ။ ပေါလု၏ ယေရှုခရစ်၏ဘုရားသဘောအယူအဆသည် ကညာသူမွေးဖွားခြင်းနှင့် လုံးဝညီညွတ်သည် (ဖိလိပ္ပိ ၂:၆-၈; ကောလောသဲ ၁:၁၆; ဟေဗြဲ ၁:၁-၉ စသည်တို့ကို ကြည့်ပါ)။ လူ့ဇာတိခံယူခြင်း၊ ကားစင်တင်ခံရခြင်း၊ နှင့် ထမြောက်ခြင်းတို့မှလွဲ၍ ပေါလုသည် ကျွန်ုပ်တို့သခင်၏ဘဝဇာတ်လမ်း၏ အသေးစိတ်များနှင့်ပတ်သက်၍ လုံးဝတိတ်ဆိတ်နေပြီး၊ ဤဖြစ်ရပ်သုံးခုကို သမိုင်းဆိုင်ရာအချက်များအဖြစ်သာ ဖော်ပြသည်။

^{These are all arguments from silence, and as such prove nothing. Matthew and Luke refer to the virginity of Mary as one detail of the birth narrative, and since Mark and John do not record the birth narrative at all they have no comparable reason for referring to this particular detail of it. The same is true of Paul, who stresses the incarnation, the union of divinity with humanity, as the great central fact implicit in the birth of Jesus. As the means by which the incarnation was accomplished, the virgin birth is, in a sense, incidental to the greater truth. The Pauline concept of the deity of Jesus Christ is wholly consistent with the virgin birth (see Phil. 2:6–8; Col.1:16; Heb. 1:1–9; etc.). Except for the incarnation, crucifixion, and resurrection Paul is almost altogether silent concerning details of the life narrative of our Lord, and he deals with these three events simply as historical facts.}

 

ဝေဖန်သူများသည် အလက်ဇန္ဒား၊ ပိုင်သာဂိုးရပ်စ်၊ ပလေတို၊ နှင့် ဩဂတ္စ်တာ့စ်ကဲသာ ကဲ့သို့သော ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ ကြီးမြတ်မှုကို နတ်ဘုရားများမှဆင်းသက်လာခြင်းနှင့် ကညာသူမွေးဖွားခြင်းဟု ယူဆထားသော အယူအဆများကို ထောက်ပြသည်။ သို့သော် ဤသည်မှာ အတုအယောင်ဒင်္ဂါးများနှင့် အနုပညာလက်ရာများ၏ အတုပြုလုပ်မှုများရှိခြင်းသည် စစ်မှန်သောအရာများမရှိဟု သက်သေပြခြင်းမဟုတ်သလို တရားမဝင်ပေ။

^{The critics point to the fact that pagans attributed the greatness of such men as Alexander, Pythagoras, Plato, and Augustus Caesar to descent from the gods and to supposed virgin birth. But this is no more valid an argument than to say that the existence of spurious coins and counterfeits of the great masterpieces of art proves that there are no genuine ones.}

 

မဿဲနှင့်လုကာ၏ ကညာသူမွေးဖွားခြင်းနှင့်ပတ်သက်သော ဖော်ပြချက်များကို ၎င်းတို့ဖော်ပြသော အမှန်တရားသည် လူသားတို့၏ အသိပညာနှင့် အတွေ့အကြုံကို ကျော်လွန်သည်ဟု မယုံကြည်နိုင်ဟု ပယ်ရှားပါက၊ ဧဝံဂေလိများတစ်လျှောက်ရှိ အခြားအဆိုအမိန့်များစွာကိုလည်း တူညီသောအကြောင်းပြချက်ဖြင့် ပယ်ရှားရမည်ဖြစ်သည်။ လူသားစိတ်နှလုံးကို ကျမ်းစာ၏ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို ဆုံးဖြတ်ရန် စံသတ်မှတ်ချက်အဖြစ်ပြုလုပ်ပါက၊ ကျမ်းစာသည် လူသားအတွက် ဘုရားသခင်၏နှုတ်ကပတ်တော်ဖြစ်ခြင်းမှ ရပ်စဲပြီး၊ လူသားမှရေးသားထားသော စာရွက်စာတမ်းတစ်ခုသာဖြစ်လာလိမ့်မည်။

^{If the statements of Matthew and Luke relative to the virgin birth are to be dismissed as incredible because the truth thus expressed transcends human knowledge and experience, many other passages throughout the Gospels must be discarded on the same basis. If the human mind is made the standard for determining the reliability of Scripture, the Bible ceases to be the Word of God to man and becomes merely a human document.}

 

ကယ်တင်ခြင်းအစီအမံတစ်ခုလုံးသည် အံ့ဖွယ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ “လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်ခြင်း” (ရောမ ၁၆:၂၅; ဧဖက် ၁:၉; ၃:၉; ကောလောသဲ ၁:၂၇; ၂:၂; ဗျာဒိတ် ၁၀:၇) ဖြစ်သည်ကို မမေ့သင့်ပေ။ ပထမဦးစွာ၊ ဘုရားသခင်သည် အပြစ်သားများကို ချစ်နိုင်သည်မှာ လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်ခြင်းဖြစ်သည် (ယောဟန် ၃:၁၆; ရောမ ၅:၈)။ ထို့ပြင်၊ ကရုဏာနှင့်တရားမျှတမှုကို ပေါင်းစပ်ရန် (ဆာ ၈၅:၁၀) နှင့် ဘုရားသခင်၏ သန့်ရှင်းသောပညတ်တော်၏ တရားမျှတသောတောင်းဆိုမှုများကို ဖြည့်ဆည်းရန်နှင့် တစ်ချိန်တည်းတွင် အပြစ်သားကို ၎င်း၏ပြစ်ဒဏ်မှ ကယ်တင်ရန် (ယောဟန် ၃:၁၆; ရောမ ၆:၂၃) ဉာဏ်ပညာအနန္တ၏ အစီအမံတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်သည်မှာလည်း လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်ခြင်းဖြစ်သည်။ လူသားသည် ဘုရားသခင်နှင့် သဘာဝအလျောက် ရန်ငြိုးဖွဲ့ထားသူဖြစ်ပြီး (ရောမ ၈:၇)၊ ၎င်းသည် ဘုရားသခင်နှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာနေထိုင်နိုင်သည်မှာ အံ့ဖွယ်ဖြစ်သည် (ရောမ ၅:၁)။ ခရစ်တော်သည် မကောင်းမှုသို့ ဦးတည်သောလူသားကို အပြစ်နှင့် သေခြင်း၏ အုပ်စိုးမှုမှ လွတ်မြောက်စေနိုင်ပြီး (ရောမ ၇:၂၄; ရောမ ၈:၁, ၂)၊ ဘုရားသခင်၏သန့်ရှင်းသောသဘာဝနှင့် သဟဇာတဖြစ်သော ပြီးပြည့်စုံသောဘဝကို နေထိုင်နိုင်စွမ်းပေးနိုင်သည်မှာ အံ့ဖွယ်ဖြစ်သည် (ရောမ ၈:၃, ၄)။ လူသားတစ်ဦးသည် ပြန်လည်မွေးဖွားနိုင်သည်မှာ (ယောဟန် ၃:၃-၉)၊ မပြည့်စုံသောလူသားတစ်ဦး (ရောမ ၃:၂၃) သည် ခရစ်တော်၏ကျေးဇူးတော်ဖြင့် ပြောင်းလဲခံရပြီး (ရောမ ၁၂:၂) ပြီးပြည့်စုံသောလူသားဖြစ်လာကာ (မဿဲ ၅:၄၈) ဘုရားသခင်၏သားဖြစ်လာနိုင်သည်မှာ (၁ယောဟန် ၃:၁-၃) အံ့ဖွယ်ဖြစ်သည်။ ယေရှု၏ ကညာသူမွေးဖွားခြင်း၊ ပြီးပြည့်စုံသောဘဝ၊ အစားထိုးသေဆုံးခြင်း၊ ဘုန်းကြီးသောထမြောက်ခြင်းတို့သည် လူသားစိတ်နှလုံးအတွက် လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်ခြင်းများဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် ကယ်တင်ခြင်းအစီအမံ၏ ကြီးမြတ်သောလျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်မှုများအတွက် တောင်းပန်စရာမလိုပေ၊ အကြောင်းမူကား ဘုရားသခင်၏ ရွေးနှုတ်ခြင်းမေတ္တာသည် အကြီးမြတ်ဆုံးသော လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်မှုဖြစ်သည်။

^{It should not be forgotten that the entire plan of salvation is a miracle, a “mystery” (Rom. 16:25; Eph. 1:9; 3:9; Col. 1:27; 2:2; Rev. 10:7). In the first place, it is a mystery that God could love sinners (John 3:16; Rom. 5:8). It is likewise a mystery that infinite wisdom could devise a plan whereby mercy might be combined with justice (Ps. 85:10) so as to meet the just claims of God’s holy law and at the same time save the sinner from its penalty (John 3:16; Rom. 6:23). It is a miracle that man, who is naturally at enmity with God (Rom. 8:7), can come to live at peace with Him (Rom. 5:1). It is a miracle that Christ can deliver from the reign of sin and death a man bent on evil (Rom. 7:24; Rom. 8:1, 2), and enable him to live a perfect life in harmony with the divine character (Rom. 8:3, 4). It is a miracle that a man can be born again (John 3:3–9), that an imperfect man (Rom. 3:23) can be transformed (Rom. 12:2) by the grace of Christ into a perfect man (Matt. 5:48) and become a son of God (1 John 3:1–3). The virgin birth, the perfect life, the vicarious death, the glorious resurrection of Jesus, are all mysteries of the human mind. The Christian religion makes no apology for the great mysteries of the plan of salvation, for God’s redeeming love is itself the greatest of all mysteries.}

^{The incarnation of the Son of God is the sovereign fact of all time, the cornerstone of the Christian faith. But apart from the virgin birth there could be no true incarnation, and without the incarnation and virgin birth the Bible becomes mere fable and legend, Christianity a pious hoax, and salvation a disappointing mirage. See Additional Note on John 1.}

 

ကိုယ်ဝန်ရှိခြင်း ဆိုလိုသည်မှာ သန္ဓေတော်ဖြင့် ကိုယ်ဝန်ရှိခြင်းဖြစ်သည်၊ လုကာလည်း ဤသို့သက်သေခံသည် (လုကာ ၁:၃၅)။ “အချိန်ပြည့်စုံသောအခါ” (ဂလာတိ ၄:၄) ရောက်သောအခါ၊ ဘုရားသခင်သည် မိမိ၏သားတော်ကို ဤလောကသို့ ပို့ဆောင်ခဲ့ပြီး၊ သူ့အတွက် ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုကို ပြင်ဆင်ထားခဲ့သည် (ဟေဗြဲ ၁၀:၅)။

^{With child. That is, by the Holy Spirit, as Luke also testifies (Luke 1:35). “When the fulness of the time” came (Gal. 4:4), God brought His Son into the world, having prepared for Him a body (Heb. 10:5).}

 

ဧမာနွယ်လျူအိလ် ဂရိဘာသာဖြင့် ဟေဗြဲစကားလုံး ‘Immanu’ El ၏ ဘာသာပြန်ဖြစ်ပြီး၊ စကားလုံးအရ “ဘုရားသခင်သည် ကျွန်ုပ်တို့နှင့်အတူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဘုရားသခင်၏သားတော်သည် ကျွန်ုပ်တို့အနက်တွင်သာမက၊ လူသားမိသားစုနှင့် တစ်သားတည်းဖြစ်ရန် ကြွလာခဲ့သည် (ယောဟန် ၁:၁-၃, ၁၄; ရောမ ၈:၁-၄; ဖိလိပ္ပိ ၂:၆-၈; ဟေဗြဲ ၂:၁၆, ၁၇; DA ၂၃)။ ယောဟန် ၁ ၏ ထပ်ဆောင်းမှတ်ချက်၊ ယောဟန် ၁:၁-၃, ၁၄ ကိုကြည့်ပါ။ “ဧမာနွယ်လျူအိလ်” သည် သူ၏သာသနာတော်၏ ဖော်ပြချက်အဖြစ် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအမည်ထက် ဖြစ်ပေါ်သည် (ဟေရှာယ ၉:၆, ၇; ၁ကောရိန္သု ၁၀:၄ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။

^{Emmanuel. The Greek transliteration of the Heb. ‘Immanu’ El, literally, “God with us.” The Son of God came to dwell, not only among us, but to be identified with the human family (John 1:1–3, 14; Rom. 8:1–4; Phil. 2:6–8; Heb. 2:16, 17; DA 23). See Additional Note on John 1; see on John 1:1–3, 14 . “Emmanuel” was not so much a personal name as it was a title descriptive of His mission (cf. Isa. 9:6, 7; 1 Cor. 10:4).}

 

၁:၂၄ ယောသပ်သည် မာရိကို အိမ်သို့ခေါ်ယူသည် မဿဲ ၁:၁၈, ၂၀ ကိုကြည့်ပါ။ ဘုရားသခင်က မိန့်တော်မူသောအခါ၊ ယောသပ်သည် သံသယမရှိဘဲ၊ နှောင့်နှေးမှုမရှိဘဲ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ဤအချက်သည် ယောသပ်၏စရိုက်လက္ခဏာတွင် မာရိနှင့် သူ၏သားတော်ယေရှုကို ဤလောက၏အုပ်ထိန်းသူအဖြစ် သင့်လျော်စေသည့် အကြောင်းအမှန်ကို ဖော်ပြပေမည်။ မာရိကို ၎င်း၏အိမ်သို့ခေါ်ယူရာတွင် ယောသပ်သည် ယုံကြည်ခြင်းအားဖြင့် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ကောင်းကင်တမန်က ကြေညာခဲ့သော ဤသို့သောဖြစ်ရပ်သည် လူသားအတွေ့အကြုံ၏မှတ်တမ်းများတွင် မကြုံဖူးသော်လည်း၊ ယောသပ်သည် “ဘုရားသခင်နှင့်အတူ အရာအားလုံးသည် ဖြစ်နိုင်သည်” ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည် (မဿဲ ၁၉:၂၆; ကမ္ဘာဦး ၁၈:၁၄; ယောဘ ၄၂:၂; ယေရမိ ၃၂:၁၇; ဇာခရိ ၄:၆; လုကာ ၁:၃၇; ရောမ ၄:၂၁ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။

^{24. Took unto him. See vs. 18, 20. When God spoke, Joseph acted, without doubt or delay. In this perhaps more than in any other aspect of the character of Joseph is it apparent why he was suited to be the earthly protector of Mary and her child Jesus. In taking Mary to his house, Joseph acted on faith. Such an event as that announced by the angel was unknown in the annals of human experience, but Joseph believed that “with God all things are possible” (Matt. 19:26; cf. Gen. 18:14; Job 42:2; Jer. 32:17; Zech. 4:6; Luke 1:37; Rom. 4:21).}

 

ယောသပ်၏အခန်းကဏ္ဍသည် နှိမ့်ချသော်လည်း မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပြီး၊ ကောင်းကင်တမန်၏ညွှန်ကြားချက်များကို ချက်ချင်းလိုက်နာမှုသည် မာရိနှင့် လူထု၏အမြင်အတွက် များစွာကွာခြားမှုဖြစ်စေခဲ့သည်။

^{The role of Joseph was humble yet indispensable, and his prompt compliance with the angel’s instructions made a great deal of difference, both to Mary and to public opinion.}

 

၁:၂၅ သူမကို မသိမီ ဂရိဘာသာစကားတွင် ဤစကားလုံး၏ပုံစံသည် မာရိ၏ ထာဝရသန့်ရှင်းမှုဆိုင်ရာ ရိုမန်ကက်သလစ်အယူအဆကို ဆန့်ကျင်ပြီး၊ မာရိ၏ကညာသူဖြစ်မှုသည် ယေရှုမွေးဖွားခြင်းအထိသာ ဆက်လက်ရှိခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြသည်။ သို့သော် “အထိ” (ဂရိ heōs) ဟူသောစကားလုံးသည် ထာဝရသန့်ရှင်းမှုကို ထောက်ခံသည်ဖြစ်စေ၊ ဆန့်ကျင်သည်ဖြစ်စေ အဆုံးအဖြတ်မပေးပေ။ မဿဲ ၁:၂၅ ၏ သဘာဝအလျောက်အဓိပ္ပာယ်မှာ မာရိသည် ယေရှုမွေးဖွားမှုမတိုင်မီ ယောသပ်၏ဇနီးအဖြစ် မနေထိုင်ခဲ့သော်လည်း၊ နောက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ခဲ့သည်ဟု ဖြစ်သည်။ heōs ၏အသုံးပြုမှုကို ကမ္ဘာဦး ၈:၇; ၁ရာ၊ ၁၅:၃၅; ၂ရာ၊ ၆:၂၃ နှင့် မဿဲ ၅:၂၆; ၁၂:၂၀; ၁၈:၃၀; ၂၂:၄၄ တို့တွင် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ ယေရှုတွင် ညီအစ်ကိုများနှင့် ညီအစ်မများရှိခဲ့သော်လည်း၊ ညီအစ်ကိုများသည် အနည်းဆုံး ယေရှုထက်အသက်ကြီးပြီး၊ ထို့ကြောင့် ယောသပ်၏ယခင်အိမ်ထောင်မှ သားသမီးများဖြစ်သည် (မဿဲ ၁၂:၄၆ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေရှုသည် မိမိ၏မိခင်ကို ယောဟန်ထံသို့ အပ်နှံခဲ့သည်မှာ (ယောဟန် ၁၉:၂၇) မာရိတွင် အခြားသားသမီးများမရှိဟု ဆိုလိုနိုင်သည်။ သို့သော်၊ ၎င်းတွင် မာရိသို့မဟုတ် ယေရှုကို မထောက်ခံသော သို့မဟုတ် ဂရုစိုက်ရန် မစွမ်းနိုင်သော သားသမီးများရှိနိုင်သည် (မဿဲ ၁:၁၈ ကိုကြည့်ပါ)။

^{25. Knew her not. The form of the verb in Greek is against the Roman Catholic tradition of Mary’s perpetual virginity, for it implies that Mary’s virginity continued only until the birth of Jesus. However, the word “till” (Gr. heōs) is not conclusive either for or against perpetual virginity. The most natural meaning of v. 25 is that although Mary did not live with Joseph as his wife before the birth of Jesus, she did so afterward. Compare the uses of heōs in the LXX of Gen. 8:7; 1 Sam. 15:35; 2 Sam. 6:23 and in Matt. 5:26; 12:20; 18:30; 22:44. Jesus had both brothers and sisters, but the brothers, at least, were older than Jesus, and therefore Joseph’s children by a former marriage (see on Matt. 12:46). The fact that Jesus committed His mother to the care of John (John 19:27) may imply that Mary had no other children of her own. On the other hand, she may have had children who were not in a position to care for her or who were unsympathetic toward both her and Jesus. See on Matt. 1:18.}

 

သူ၏သားဦးဆုံး အရေးကြီးသော စာသားဆိုင်ရာသက်သေများကို “သားဦးဆုံး” ဟူသောစကားလုံးကို ချန်လှပ်ရန် ကိုးကားနိုင်သည် (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော်၊ ထိုသို့ချန်လှပ်ခြင်းသည် ယေရှုသည် မာရိ၏သားဦးဆုံးဖြစ်သည်ဟူသော အမှန်တရားကို မထိခိုက်စေပေ၊ အကြောင်းမူကား ဤစာသားများတွင် လုကာ ၂:၇ ၌ ထိုဖော်ပြချက်ရှိသည်။

^{Her firstborn son. Important textual evidence may be cited (cf. p. 146) for the omission of the word “firstborn.” However, such an omission in no way affects the certainty that Jesus was Mary’s first-born, for these same manuscripts have the statement in Luke 2:7.}

 

ယုဒလူမျိုးများအနက် “သားဦးဆုံး” ဟူသောဝေါဟာရသည် တရားဝင်နှင့် နည်းပညာဆိုင်ရာအဓိပ္ပာယ်ဖြင့် မကြာခဏအသုံးပြုခဲ့သည်။ အဲဂုတ္တုပြည်တွင် ဆယ်ခုမြောက်ဘေးဒဏ်မှ ဣသရေလ၏သားဦးဆုံးများ လွတ်မြောက်ခြင်းကြောင့်၊ ဘုရားသခင်သည် ဣသရေလ၏ သားဦးဆုံးများအားလုံးကို မိမိအပိုင်အဖြစ် တောင်းဆိုခဲ့သည် (ထွက်မြောက်ရာ ၁၃:၂; တောလည်ရာ ၃:၁၃)။ သိနာတောင်တွင် လေဝိအနွယ်ကို အခြားအနွယ်များ၏သားဦးဆုံးများအစား သန့်ရှင်းရာဌာနတွင် ဝတ်ပြုရန် လက်ခံခဲ့သော်လည်း၊ သခင်ဘုရားသည် သားဦးဆုံးတိုင်းကို ရွေးနှုတ်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည် (တောလည်ရာ ၃:၄၅, ၄၆)။ နည်းပညာအရ၊ “သားဦးဆုံး” သည် တစ်ဦးတည်းသောသားဖြစ်နိုင်သည်။

^{Among the Jews the term “firstborn” was frequently used in a technical, legal sense. As a result of the deliverance of Israel’s first-born from the tenth Egyptian plague, God claimed all the first-born sons of Israel as His own (Ex. 13:2; Num. 3:13). At Sinai the tribe of Levi was accepted for the service of the sanctuary in the place of the first-born of all the tribes, but the Lord required that every first-born son be redeemed (Num. 3:45, 46). Technically, the “firstborn” might be an only child.}

 

သူ၏အမည်ကို ယေရှုဟု ခေါ်သည် အမည်များကို ကလေးမွေးဖွားပြီး ရှစ်ရက်မြောက်နေ့တွင် တရားဝင်သတ်မှတ်ပေးသည် (လုကာ ၂:၂၁)။ ထိုအချိန်တွင် “ယေရှု” ကို မာရိနှင့်ယောသပ်၏သားအဖြစ် မှတ်ပုံတင်ခဲ့သည် (မဿဲ ၁:၁ ကိုကြည့်ပါ)။

^{Called his name Jesus. Names were officially conferred on children on the eighth day after birth (Luke 2:21). At that time “Jesus” was registered as the son of Mary and Joseph. See on Matt. 1:1.}

^{ellen g. white comments}

^{21 4T 251}

^{23 DA 19,  24,  25, 26; Ed 83; ML 290}

 

 

အခန်းကြီး - ၂

^{chapter 2}

 

၁။ အရှေ့မှ ပညာရှိများသည် ကြယ်တစ်လုံးဖြင့် ခရစ်တော်ထံသို့ လမ်းညွှန်ခံရသည်။ ၁၁။ သူတို့သည် ခရစ်တော်ကို ရှိခိုးကြပြီး ၎င်းတို့၏ လက်ဆောင်များကို ကပ်လှူကြသည်။ ၁၄။ ယောသပ်သည် ယေရှုနှင့် သူ၏မိခင်မာရီတို့နှင့်အတူ အဲဂုတ္တုပြည်သို့ ထွက်ပြေးသွားသည်။ ၁၆။ ဟေရုဒ်သည် ကလေးငယ်များကို သတ်ဖြတ်သည်။ ၂၀။ ဟေရုဒ်ကိုယ်တိုင် သေဆုံးသည်။ ၂၃။ ခရစ်တော်သည် ဂါလိလဲပြည်ရှိ နာဇရက်မြို့သို့ ပြန်လည်ခေါ်ဆောင်ခံရသည်။

^{1 The wise men out of the east are directed to Christ by a star. 11 They worship him, and offer their presents. 14 Joseph fleeth into Egypt, with Jesus and his mother. 16 Herod slayeth the children: 20 himself dieth. 23 Christ is brought back again into Galilee to Nazareth.}

 

၁။ ယေရှုမွေးဖွားခြင်း။ [ပညာရှိများ၏လည်ပတ်ခြင်း၊ မဿဲ ၂:၁-၁၂။ ယေရှု၏ကလေးဘဝနှင့်ငယ်ရွယ်ခြင်း၊ ခရစ်တော်၏ဘဝအကျဉ်းနှင့် ခရစ်တော်မွေးဖွားခြင်း၏အကြံပြုချက်ဆိုင်ရာအချိန်ဇယား ကြည့်ပါ။] မဿဲသည် ယေရှု၏မွေးဖွားခြင်းကို အကျဉ်းချုံးဖော်ပြထားပြီး (အခန်းကြီး ၁:၂၅)၊ လုကာ ၁:၂၆ မှ လုကာ ၂:၄၀ တွင်မှတ်တမ်းတင်ထားသော ထိုဖြစ်ရပ်နှင့်ဆက်စပ်သော အဖြစ်အပျက်များကို ချန်လှပ်ထားသည်။ မဿဲသည် ယေရှုကို ဓမ္မဟောင်းပရောဖက်ပြုချက်များ၏မယ်ရှိယအဖြစ် အလေးပေးထားသောကြောင့်၊ ယေရှုသည် ထိုပရောဖက်ပြုချက်များအားလုံးကို ဖြည့်ဆည်းပေးခဲ့ကြောင်း သက်သေပြရန် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်သည် (အခန်းကြီး ၁:၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။ သူသည် ယေရှု၏မွေးဖွားခြင်းနှင့်ဆက်စပ်သော ပရောဖက်ပြုချက်များနှင့် မယ်ရှိယ၏ဘုရင်အဖြစ်ကို ညွှန်ပြသော အဖြစ်အပျက်များကို အဓိကအားဖြင့် နိဒါန်းအဖြစ် ဖော်ပြပုံရသည် (အခန်းကြီး ၁:၁၊ ၆၊ ၁၇၊ ၂၃၊ ၂:၂၊ ၆၊ ၁၅၊ ၁၇၊ ၁၈၊ ၂၃ ကိုကြည့်ပါ)။ အခြားတစ်ဖက်တွင်၊ လုကာသည် တစ်ပါးအမျိုးသားများအတွက် ပိုမိုရေးသားထားပြီး (အခန်းကြီး ၁:၃ ကိုကြည့်ပါ)၊ ယေရှုသည် ဘုရားသခင်၏သားတော် (အခန်းကြီး ၁:၃၂၊ ၃၅၊ ၇၆) ဖြစ်ပြီး၊ လူသားအားလုံး၏ကယ်တင်ရှင်ဖြစ်ရန် (အခန်းကြီး ၂:၁၀၊ ၁၄၊ ၃၁၊ ၃၂) လူသားများအကြား လူသားတစ်ဦးအဖြစ် ကြီးပြင်းလာခဲ့သည်ဟု အလေးပေးထားသည်။

^{1. When Jesus was born. [Visit of the Magi, Matt. 2:1–12. See Childhood and Youth of Jesus; the Synopsis of the Life of Christ and the Suggestive Chronology of Christ’s Birth.] Matthew mentions but briefly the fact of Jesus’ birth (ch. 1:25), and omits the various incidents connected with that event that are recorded in Luke 1:26 to Luke 2:40. Inasmuch as Matthew places emphasis on Jesus as the Messiah of OT prophecy, he proceeds to demonstrate the fact that Jesus did, in fact, fulfill all of those prophecies (see on ch. 1:22). He appears to mention, by way of introduction, chiefly such incidents connected with the infancy of Jesus as were matters of prophecy and such as pointed to the kingship of the Messiah (see chs. 1:1, 6, 17, 23; 2:2, 6, 15, 17, 18, 23). On the other hand, Luke, writing more for the Gentiles (see on ch. 1:3), emphasizes that Jesus, the Son of God (vs. 32, 35, 76), grew up and lived as a man among men in order that He might be the Saviour of all men (ch. 2:10, 14, 31, 32).}

 

ဤမှတ်ချက်စာအုပ်၏ရည်ရွယ်ချက်အတွက်၊ ယေရှု၏မွေးဖွားခြင်းကို ဘီစီ ၅ နှစ်၏ဆောင်းဦးရာသီတွင် ယာယီသတ်မှတ်ထားသည် (စာမျက်နှာ ၂၄၀၊ ခရစ်တော်၏ဘဝအကျဉ်းနှင့် ခရစ်တော်မွေးဖွားခြင်း၏အကြံပြုချက်ဆိုင်ရာအချိန်ဇယား ကြည့်ပါ)။

^{For the purposes of this commentary the birth of Jesus is tentatively assigned to the autumn of 5 b.c. (see p. 240; a Synopsis of the Life of Christ and a Suggestive Chronology of Christ’s Birth).}

 

ဗက်လဟင်မြို့။ စကားလုံးအရ “မုန့်အိမ်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ၎င်း၏အစောပိုင်းအမည်မှာ ဧဖရတ် (ကမ္ဘာဦး ၄၈:၇) သို့မဟုတ် ဧဖရတာ (မိက္ခာ ၅:၂) ဖြစ်ပြီး “မွေးဖွားနိုင်မှု” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည် (ကမ္ဘာဦး ၃၅:၁၉ ကိုကြည့်ပါ)။ ဗက်လဟင်ဒေသသည် ၎င်း၏တောင်ကုန်းများနှင့် ချိုင့်ဝှမ်းများတွင် စပျစ်နွယ်ပင်များ၊ သင်္ဘောသဖန်းပင်များ၊ သံလွင်ပင်များနှင့် စပါးခင်းများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားပြီး၊ ယုဒပြည်၏မုန့်အိုးတစ်လုံးဖြစ်ပုံရသည်။ ဤဒေသသည် ခရစ်တော်ခေတ်က ယုဒလူမျိုးများအတွက်လည်းကောင်း၊ ယနေ့ခရစ်ယာန်များအတွက်လည်းကောင်း အမှတ်ရစရာများဖြင့် ပြည့်နှက်နေသည်။ ဤနေရာတွင် ရုသ်သည် ဗောဇ၏လယ်ကွင်းများတွင် စပါးခူးခဲ့ပြီး (ရုသ် ၂-၄)၊ ဒါဝိဒ်သည် ၎င်း၏ဖခင်၏သိုးများကို စောင့်ကြည့်ခဲ့သည် (၁ ဓမ္မရာဇဝင် ၁၆:၁၊ ၁၁၊ ၁၇:၁၅)။ ဤနေရာတွင်ပင် ရှမွေလသည် ဒါဝိဒ်ကို ဘုရင်အဖြစ် ဘိသိက်ပေးခဲ့သည် (၁ ဓမ္မရာဇဝင် ၁၆:၁၃)။ ဗက်လဟင်နှင့်ပတ်သက်သော နောက်ထပ်အချက်အလက်များအတွက် ကမ္ဘာဦး ၃၅:၁၉၊ ရုသ် ၃:၃၊ ၄:၁ ကိုကြည့်ပါ။ ယေရှု၏ဓမ္မအမှုတော်ကာလအတွင်း ပါလတ်စတိုင်းဒေသကို ကြည့်ပါ။

^{Bethlehem. Literally, “house of bread.” Its earlier name, Ephrath (Gen. 48:7), or Ephratah (Micah 5:2), means “fertility” (see on Gen. 35:19). The region of Bethlehem, its hills and valleys covered with vines, fig trees, olive groves, and grain, was probably, in part, the breadbasket of Judea. This vicinity was filled with memories for the Jewish people of Christ’s day, as it is for Christians today. It was in this area that Ruth had gleaned in the fields of Boaz (Ruth 2–4, and that David had watched his father’s flocks (1 Sam. 16:1, 11, 17:15). Here also Samuel anointed David king (1 Sam. 16:13). For further information concerning Bethlehem see on Gen. 35:19; Ruth 3:3; 4:1. See Palestine During the Ministry of Jesus.}

 

ယုဒပြည်။ ဗက်လဟင်မြို့ “ယုဒပြည်” ကို နာဇရက်မြို့အနောက်မြောက်ဘက် ၇ မိုင် (၁၁.၂၆ ကီလိုမီတာ) အကွာရှိ ဂါလိလဲပြည်ရှိ ဗက်လဟင်မြို့နှင့် ခွဲခြားရန်ဖြစ်သည် (ယောရှု ၁၉:၁၅)။

^{Of Judaea. To distinguish Bethlehem “of Judaea” from Bethlehem of Galilee, a town about 7 mi. (11.26 km.) northwest of Nazareth (Joshua 19:15).}

 

ဟေရုဒ်။ ဆိုလိုသည်မှာ ဟေရုဒ်မင်းကြီးဖြစ်သည် (စာမျက်နှာ ၃၉-၄၂ ကိုကြည့်ပါ)။

^{Herod. That is, Herod the Great (see pp. 39-42).}

 

ပညာရှိများ။ ဂရိလို “မာဂိုအီ” ဟုခေါ်ပြီး၊ ပညာရှိလူတန်းစားမျိုးစုံကို ရည်ညွှန်းသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ “မျက်လှည့်ဆရာ” ဟူသောစကားလုံးသည် ဤအမြစ်မှဆင်းသက်လာသည်။ သို့သော် ဤ “ပညာရှိများ” သည် ခေတ်သစ်လက်အတတ်ဖြင့် လှည့်ဖျားသူများမဟုတ်ပေ။ ၎င်းတို့သည် မျိုးရိုးမြင့်မြတ်သူများ၊ ပညာတတ်သူများ၊ ချမ်းသာသူများ၊ သြဇာရှိသူများဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် အရှေ့ပိုင်းရှေးဟောင်းပညာအားလုံးတွင် တတ်ကျွမ်းသော ဒဿနိကပညာရှင်များ၊ နိုင်ငံ၏အကြံပေးများဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်ကလေးငယ်ကို ရှာဖွေလာသော “ပညာရှိများ” သည် ရုပ်တုကိုးကွယ်သူများမဟုတ်၊ ၎င်းတို့သည် ဖြောင့်မတ်သူများ၊ သမာဓိရှိသူများဖြစ်သည် (DA ၅၉၊ ၆၁)။

^{Wise men. Gr. magoi, which designated men of the various educated classes. Our word “magicians” comes from this root. But these “wise men” were not magicians in the modern sense of sleight-of-hand performers. They were of noble birth, educated, wealthy, and influential. They were the philosophers, the counselors of the realm, learned in all the wisdom of the ancient East. The “wise men” who came seeking the Christ-child were not idolaters; they were upright, men of integrity (DA 59, 61).}

 

၎င်းတို့သည် ဟေဗြဲကျမ်းစာများကို လေ့လာခဲ့ပြီး၊ ထိုတွင် ပိုမိုရှင်းလင်းသောအမှန်တရားမှတ်တမ်းကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့်၊ ဓမ္မဟောင်း၏မယ်ရှိယပရောဖက်ပြုချက်များသည် ၎င်းတို့၏အာရုံကို ဖမ်းစားခဲ့ပြီး၊ ထိုအထဲတွင် ဗာလမ်၏စကားများဖြစ်သော “ယာကုပ်မှ ကြယ်တစ်လုံးထွက်ပေါ်လာလိမ့်မည်” (တောလည်ရာ ၂၄:၁၇) ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ဒံယေလ၏အချိန်ပရောဖက်ပြုချက် (ဒံယေလ ၉:၂၅၊ ၂၆) ကိုလည်း သိရှိနားလည်ခဲ့ပြီး၊ မယ်ရှိယ၏လာရောက်ခြင်းသည် နီးကပ်နေပြီဟု ကောက်ချက်ချခဲ့သည် (စာမျက်နှာ ၆၁၊ ၆၂ ကိုကြည့်ပါ)။

^{They studied the Hebrew Scriptures, and there found a clearer transcript of truth. In particular, the Messianic prophecies of the OT claimed their attention, and among these they found the words of Balaam: “There shall come a Star out of Jacob” (Num. 24:17). They probably also knew and understood the time prophecy of Daniel (Dan. 9:25, 26), and came to the conclusion that the Messiah’s coming was near. See pp. 61, 62.}

 

ခရစ်တော်မွေးဖွားသည့်ညတွင် လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်သောအလင်းရောင်တစ်ခု ကောင်းကင်တွင် ပေါ်ထွက်လာပြီး၊ အနောက်ဖက်ကောင်းကင်တွင် တည်ရှိသော တောက်ပသောကြယ်တစ်လုံးဖြစ်လာသည် (DA ၆၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်း၏အရေးပါမှုကို ခံစားရပြီး၊ ပညာရှိများသည် သန့်ရှင်းသောကျမ်းစာများကို ထပ်မံလေ့လာခဲ့သည်။ သန့်ရှင်းသောကျမ်းစာများ၏အဓိပ္ပာယ်ကို နားလည်ရန် ကြိုးစားစဉ်၊ ၎င်းတို့သည် မယ်ရှိယကို ရှာဖွေရန် အိပ်မက်ထဲတွင် ညွှန်ကြားခံရသည်။ အာဗြဟံကဲ့သို့ပင်၊ ၎င်းတို့သည် အစပိုင်းတွင် မည်သည့်နေရာသို့သွားရမည်ကို မသိခဲ့ဘဲ၊ လမ်းပြသောကြယ်သည် ၎င်းတို့ကို ဦးဆောင်သွားသည့်အတိုင်း လိုက်နာခဲ့သည်။

^{On the night of Christ’s birth a mysterious light appeared in the sky, which became a luminous star that persisted in the western heavens (see DA 60). Impressed with its import, the wise men turned once more to the sacred scrolls. As they sought to understand the meaning of the sacred writings, they were instructed in dreams to go in search of the Messiah. Like Abraham, they knew not at first where they were to go, but followed as the guiding star led them on their way.}

 

ပညာရှိများသည် သုံးဦးသာရှိသည်ဟူသော ဓလေ့ထုံးတမ်းသည် လက်ဆောင်သုံးမျိုးရှိခြင်း (မဿဲ ၂:၁၁) မှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ ကျမ်းစာတွင် ထောက်ခံမှုမရှိပါ။ ဂါစပါ၊ ဘလ်သာဆာ၊ မယ်လခီယောဟူသော ၎င်းတို့၏အမည်များကို ပေးထားသော တန်ဖိုးမရှိသော ဒဏ္ဍာရီတစ်ခုရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် ဘုရင်များဖြစ်သည်ဟူသော အခြေအမြစ်မရှိသောအယူအဆသည် ဟေရှာယ ၆၀:၃ (ဗျာဒိတ် ၂၁:၂၄ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ) မှ ဆင်းသက်လာသည်။

^{The tradition that there were but three wise men arose from the fact that there were three gifts (Matt. 2:11), and is without support in Scripture. An interesting but worthless legend gives their names as Gaspar, Balthasar, and Melchior. The unfounded idea that they were kings was deduced from Isa. 60:3 (cf. Rev. 21:24).}

 

ခရစ်တော်ခေတ်က ရောမလောကတစ်ခွင်တွင် ယုဒလူမျိုးများ၏သြဇာလွှမ်းမိုးမှုအတိုင်းအတာနှင့်ပတ်သက်သော မှတ်ချက်အတွက် စာမျက်နှာ ၅၉-၆၂ ကိုကြည့်ပါ။

^{For comment on the extent of Jewish influence throughout the Roman world of Christ’s time see pp. 59-62.}

 

အရှေ့မှ။ ယုဒလူမျိုးများသည် မြောက်အာရေဗျ၊ ဆီးရီးယား၊ မက်ဆိုပိုတေးမီးယားဒေသများကို “အရှေ့” ဟု မှတ်ယူသည်။ ထို့ကြောင့် ဟာရန်သည် “အရှေ့လူမျိုးများ၏ပြည်” တွင်ရှိသည် (ကမ္ဘာဦး ၂၉:၁၊ ၄)။ မောဘဘုရင်သည် ဗာလမ်ကို “အာရမ် [ဆီးရီးယား] မှ၊ အရှေ့တောင်များမှ” ခေါ်ဆောင်လာခဲ့သည် (တောလည်ရာ ၂၃:၇၊ အခန်းကြီး ၂၂:၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ဟေရှာယသည် ပါးရှပြည်သား ကုရုကို “အရှေ့မှဖြောင့်မတ်သောသူ” (ဟေရှာယ ၄၁:၂) နှင့် “အရှေ့မှသားရဲငှက်” (အခန်းကြီး ၄၆:၁၁) ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။

^{From the east. The Jews regarded the regions of northern Arabia, Syria, and Mesopotamia as “east.” Thus Haran was in “the land of the people of the east” (Gen. 29:1, 4). The king of Moab later brought Balaam “from Aram [that is, Syria], out of the mountains of the east” (Num. 23:7; see on ch. 22:5). Isaiah spoke of Cyrus, the Persian, as “the righteous man from the east” (Isa. 41:2) and “a ravenous bird from the east” (ch. 46:11).}

 

အချို့က ပညာရှိများသည် ဗာလမ်နှင့်အတူ “အရှေ့ပြည်” ၏တူညီသောအပိုင်းမှဖြစ်သည်ဟု ထင်မှတ်ကြသည် (DA ၅၉၊ ၆၀ ကိုကြည့်ပါ)၊ ၎င်း၏နေအိမ်ကို မကြာသေးမီက အယ်လပိုနှင့် ကာချမစ်မြို့အကြား ယူဖရေးတီးမြစ်အနီးရှိ ဆာဂျုရ်ချိုင့်ဝှမ်းဟု ခွဲခြားသတ်မှတ်ခဲ့သည် (တောလည်ရာ ၂၂:၅၊ PP ၄၃၈၊ ၄၃၉ ကိုကြည့်ပါ)။ အကယ်၍ ထိုသို့ဖြစ်ခဲ့လျှင်၊ ဗက်လဟင်သို့ ၎င်းတို့၏ခရီးသည် ၄၀၀ မိုင်ခန့်ရှည်လျားပြီး၊ မြင်းစီးလျှင် နှစ်ပတ်မှသုံးပတ်၊ လမ်းလျှောက်လျှင် တစ်လခန့် အချိန်ယူရပေမည်။ ကြယ်ကိုမြင်နိုင်ရန် ညအခါခရီးသွားခဲ့ရသည့်အချက်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားလျှင် (DA ၆၀)၊ ၎င်းတို့၏ခရီးသွားချိန်သည် ပိုမိုကြာရှည်နိုင်သည်။ သို့သော်၊ ၎င်းတို့၏မူလအစသည် အရှေ့ဘက်သို့ ပိုမိုဝေးကွာနိုင်ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့၏ခရီးအကွာအဝေးသည် ပိုမိုရှည်လျားနိုင်သည်။

^{Some have thought that the wise men were from the same section of the “east country” as was Balaam (see DA 59, 60), whose home has recently been identified with the Sajûr Valley between Aleppo and Carchemish, a short distance from the Euphrates (see on Num. 22:5; see also PP 438, 439). If such was the case, their journey to Bethlehem would be some 400 mi. in length and would require two or three weeks of steady travel if they rode, perhaps a month if they walked. In view of the fact that they journeyed by night in order to keep the star in view (DA 60), it may be that their traveling time was even longer. However, their point of origin may have been farther to the east, and thus their traveling distance even greater.}

 

ယေရုဆလင်သို့။ နောက်ဆုံးတွင်၊ ၎င်းတို့၏ရှည်လျားသောခရီးသည် ယေရုဆလင်အရှေ့ဘက်ရှိ သံလွင်တောင်ထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ မိုးသောက်ခါနီးတွင်၊ ကြယ်သည် မှိန်သွားပြီး (DA ၆၀)၊ မကြာမီတွင် သန့်ရှင်းသောဗိမာန်တော်၏ တောက်ပြောင်သော စကျင်ကျောက်ခုံးမိုးနှင့် နံရံများသည် နေ့သစ်၏အလင်းရောင်ကို ထင်ဟပ်စေသည်။ ပညာရှိများသည် ဗက်လဟင်ထက် ယေရုဆလင်သို့ လမ်းညွှန်ခံရခြင်း (DA ၆၁) သည် ၎င်းတို့၏လည်ပတ်ခြင်းသည် မယ်ရှိယ၏မွေးဖွားခြင်းကို လူမျိုးခေါင်းဆောင်များ၏အာရုံကို ခေါ်ယူရန် ဘုရားသခင်၏ရည်ရွယ်ချက်ကို ညွှန်ပြသည် (အခန်းကြီး ၂:၃-၆ ကိုကြည့်ပါ)။ ပညာရှိများ၏ရည်မှန်းချက်ကို လူများသိရှိလာသည်နှင့်အမျှ လူများ၏အာရုံစိတ်ဝင်စားမှုသည် လှုံ့ဆော်ခံရပြီး၊ ၎င်းတို့၏စိတ်နှလုံးများသည် ပရောဖက်ပြုချက်များဆီသို့ ဦးတည်ခဲ့သည်။

^{To Jerusalem. Finally, their long journey brought them to the crest of the Mount of Olives, east of Jerusalem. Just before dawn, perhaps, the star faded (DA 60), and soon the glistening marble dome and walls of the sacred Temple reflected the light of a new day. The fact that the wise men were directed to Jerusalem rather than to Bethlehem (DA 61) is an indication of the divine purpose that their visit should be the means of calling the attention of the leaders of the nation to the birth of the Messiah (see vs. 3–6). The attention and interest of the people were stirred as they learned of the mission of the wise men, and their minds were directed to the prophecies.}

 

ဟေရုဒ်လက်ထက်တွင် ပါလတ်စတိုင်းဒေသ

^{Palestine Under Herod the Great}

 

 

 

ယုဒလူမျိုးခေါင်းဆောင်များသည် ပညာရှိများသည် တစ်ပါးအမျိုးသားများဖြစ်သည်ဟူသော အတွေးကြောင့် စိတ်ဆိုးဒေါသထွက်ခဲ့ပြီး၊ ဘုရားသခင်သည် ၎င်းတို့ကို ကျော်လွန်ပြီး တစ်ပါးအမျိုးသားများကို ဦးစားပေးမည်ဟု မယုံကြည်ခဲ့ကြပါ (DA ၆၂၊ ၆၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ဟေရုဒ်အတွက်မူ၊ ယဇ်ပုရောဟိတ်များနှင့် ကျမ်းစာဆရာများ၏ လျစ်လျူရှုထားပုံရသော သဘောထားကြောင့် ဒေါသထွက်ခဲ့ပြီး (အခန်းကြီး ၂:၃၊ ၄)၊ ပညာရှိများ၏လည်ပတ်ခြင်းသည် ၎င်း၏အသက်အန္တရာယ်ကို ထိခိုက်စေမည့် အကြံအစည်တစ်ခုနှင့် ဆက်စပ်နေသည်ဟု ယူဆခဲ့သည် (DA ၆၁၊ ၆၂)။

^{The leaders of the Jews were offended at the thought that the wise men were Gentiles, and refused to believe that God would pass them by in favor of men who were heathen (see DA 62, 63). For his part, Herod was enraged by the seeming indifference of the priests and scribes (vs. 3, 4), and construed the visit of the wise men to be related in some way to a plot on his own life (DA 61, 62).}

 

၂။ ယုဒလူမျိုးများ၏ဘုရင်အဖြစ်မွေးဖွားသူ။ ဤမေးခွန်းသည် ပညာရှိများသည် ယုဒလူမျိုးများမဟုတ်ကြောင်း ညွှန်ပြသည်။ မဟုတ်လျှင် ၎င်းတို့သည် “ကျွန်ုပ်တို့၏ဘုရင်” ဟု ပြောကြလိမ့်မည်။ အနီးအနားရှိလူမျိုးများက မျှော်လင့်ထားသော ကယ်တင်ရှင်ဘုရင်သည် ယုဒပြည်တွင် ပေါ်ထွက်လာလိမ့်မည်ဟု ယေဘုယျအားဖြင့် အသိအမှတ်ပြုထားပုံရသည် (အခန်းကြီး ၂:၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေရုဆလင်သို့ရောက်ရှိသောအခါ၊ ပညာရှိများသည် ကြယ်မှိန်သွားခဲ့သော ဗိမာန်တော်သို့ ဦးစွာသွားခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်း၏သန့်ရှင်းသောနေရာအတွင်း၌ အသိဉာဏ်မရှိမှု၊ အံ့အားသင့်မှု၊ ကြောက်ရွံ့မှုနှင့် မထီမဲ့မြင်ပြုမှုများကိုသာ တွေ့ရှိခဲ့သည် (DA ၆၀၊ ၆၁)။

^{2. Born King of the Jews. The question implies that the wise men were not Jews; otherwise they would have said “our king.” It seems to have been generally recognized that the savior-king expected by the nations round about was to arise in Judea (see on v. 1). Upon entering Jerusalem, the wise men first made their way to the Temple, over which the star had faded from sight, but in its sacred precincts they found only ignorance, surprise, fear, and contempt (DA 60, 61).}

 

သူ၏ကြယ်။ ၎င်းသည် အချို့ထင်မှတ်ထားသည့်အတိုင်း ဂြိုဟ်များပေါင်းစည်းခြင်းမဟုတ်သလို၊ အချို့အကြံပြုထားသည့်အတိုင်း နိုဗာကြယ်လည်းမဟုတ်ပါ။ ခရစ်တော်မွေးဖွားသည့်ညတွင် ပေါ်ထွက်လာသော “ကြယ်” သည် “တောက်ပသောကောင်းကင်တမန်များ၏ဝေးကွာသောအဖွဲ့အစည်း” ဖြစ်သည် (DA ၆၀၊ အခန်းကြီး ၂:၇)။ ပညာရှိများသည် ဤထူးခြားသောဖြစ်စဉ်ကို ဗာလမ်၏ “ယာကုပ်မှ ကြယ်တစ်လုံး” (တောလည်ရာ ၂၄:၁၇၊ DA ၆၀ ကိုကြည့်ပါ) ဟူသော ပရောဖက်ပြုချက်၏ဖြည့်ဆည်းခြင်းအဖြစ် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခဲ့သည်။

^{His star. Neither a conjunction of planets, as some have thought, nor a nova, as others have suggested. The “star” that appeared on the night of Christ’s birth was a “distant company of shining angels” (DA 60; v. 7). The wise men were led to interpret this unusual phenomenon as the fulfillment of Balaam’s prophecy of “a Star out of Jacob” (Num. 24:17; see DA 60).}

 

အရှေ့။ ဂရိလို “အာနာတိုလီ” ဟု ဆိုလိုသည်မှာ “ထွက်ပေါ်လာခြင်း” ဖြစ်သည်။ အခန်းကြီး ၂:၁ တွင် ဘာသာပြန်ထားသော “အရှေ့” ဟူသော စကားလုံးသည် “အာနာတိုလိုင်” ဖြစ်ပြီး၊ “အာနာတိုလီ” ၏အများကိန်းဖြစ်သည်။ ထို့ပြင်၊ ဂရိလို “အာနာတိုလီ” တွင် သတ်မှတ်ထားသော သတ်မှတ်ပုဒ်ရှိပြီး၊ “အာနာတိုလိုင်” တွင် မရှိပါ။ ဤစကားနှစ်ခုအကြား ကွဲပြားမှုကြောင့် အချို့က မဿဲသည် အခန်းကြီး ၂:၂ တွင် ကောင်းကင်တွင် ကြယ်ပေါ်ထွက်လာသောဦးတည်ချက်အဖြစ် သို့မဟုတ် ပညာရှိများလာရောက်သောနိုင်ငံ၏အမည်အဖြစ် “အရှေ့” ကို မရည်ညွှန်းဘဲ၊ “အာနာတိုလီ” ကို ၎င်း၏စကားလုံးအဓိပ္ပာယ်ဖြစ်သော “ထွက်ပေါ်လာခြင်း” အဖြစ် အသုံးပြုသည်ဟု ကောက်ချက်ချခဲ့သည်။ ဤဝါကျကို “ကျွန်ုပ်တို့သည် ၎င်း၏ကြယ်ကို [၎င်း၏] ထွက်ပေါ်လာခြင်းတွင် မြင်ခဲ့သည်” ဟု ဘာသာပြန်နိုင်သည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ ကြယ်ပထမဆုံးပေါ်ထွက်လာစဉ်ဖြစ်သည်။ ဤအချက်သည် ဟေရုဒ်ကို အများဆုံးစိတ်ဝင်စားစေသော ၎င်းတို့၏ဇာတ်လမ်း၏အချက်ဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည် (အခန်းကြီး ၂:၇)။ အခြားအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ဖြစ်သော “ကျွန်ုပ်တို့သည် အရှေ့ပြည်တွင် ၎င်း၏ကြယ်ကို မြင်ခဲ့သည်” သည်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။

^{East. Gr. anatolē, literally, “rising.” The word translated “east” in v. 1 is anatolai, plural of anatolē. Also, in the Greek, anatole– has the definite article, whereas anatolai has not. This difference between the two expressions has led some to the conclusion that in v. 2 Matthew is not referring to the east either as the direction in the sky in which the star appeared or as the designation of the country from which the wise men came, but rather uses anatolē in its literal meaning, “rising.” The clause may be translated “for we have seen his star in [its] rising,” that is, when it first appeared. This proved to be the point in their story that most interested Herod (v. 7). The other interpretation, “for we have seen his star in the east country” is, of course, also possible.}

 

၃။ သူသည် စိတ်ပူပန်ခဲ့သည်။ ဟေရုဒ်၏ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ၊ အထူးသဖြင့် ၎င်း၏အနီးကပ်မိသားစုဝင်များကို ၎င်းအား ဖယ်ရှားပြီး ရာဇပလ္လင်ကို သိမ်းပိုက်ရန် ကြံစည်နေသည်ဟု သံသယရှိသူများကို သတ်ဖြတ်ခြင်းသည် “ယုဒလူမျိုးများ၏ဘုရင်” အဖြစ် မွေးဖွားလာသူတစ်ဦးအကြောင်း ကြားသိရချိန်တွင် ၎င်း၏စိတ်နှလုံး၏ခံစားချက်များကို ထင်ရှားစွာ သက်သေပြသည် (စာမျက်နှာ ၆၁၊ ၆၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ယဇ်ပုရောဟိတ်များသည် မယ်ရှိယပရောဖက်ပြုချက်များနှင့်ပတ်သက်သော အချက်အလက်များကို ဖော်ပြရန် တွန့်ဆုတ်နေပုံရသည့်အခါ၊ ပညာရှိများက ၎င်းတို့သည် ဟေရုဒ်ကို ရာဇပလ္လင်မှဖယ်ရှားရန် ပညာရှိများနှင့် ပူးပေါင်းကြံစည်နေသည်ဟု သံသယရှိခဲ့သည်။ ထို့ပြင်၊ ဟေရုဒ်ကိုယ်တိုင်သည် ယုဒပြည်တွင် ကမ္ဘာကို အုပ်ချုပ်ရန် မျှော်လင့်ထားသော မင်းသားတစ်ဦးမွေးဖွားလာမည်ဟူသော လူထုမျှော်လင့်ချက်ကို သိရှိထားပြီး၊ ၎င်းကိုယ်တိုင် မယ်ရှိယဖြစ်သည်ဟု ယူဆပြီး ကမ္ဘာကို အုပ်ချုပ်လိုသော လျှို့ဝှက်ဆန္ဒများရှိခဲ့ပုံရသည် (Joseph Klausner, The Messianic Idea in Israel, စာမျက်နှာ ၃၇၄ ကိုကြည့်ပါ)။

^{3. He was troubled. The catalogue of atrocities by Herod, particularly the murder of various members of his immediate family whom he suspected of plotting to do away with him and usurp his throne, testifies eloquently to the feelings of his heart upon hearing that One destined to be “King of the Jews” had been born (see pp. 61, 62). The seeming reticence of the priests to divulge information concerning the Messianic prophecies, which the wise men had no doubt mentioned, led Herod to suspect the priests of conniving with the wise men in a plot to unseat him from his throne, perhaps by exciting a popular tumult. Furthermore, it is probable that Herod himself knew of the popular expectation that a prince was to be born in Judea who was destined to rule the world. Not only so; he appears to have regarded himself as the Messiah and to have had secret longings to rule the world (see Joseph Klausner, The Messianic Idea in Israel, p. 374).}

 

ယေရုဆလင်တစ်ခုလုံး။ မြို့တစ်ခုလုံး “စိတ်ပူပန်ခဲ့သည်” ဆိုသည်မှာ အံ့ဩစရာမဟုတ်ပါ၊ အကြောင်းမှာ မြို့ခံများသည် ဟေရုဒ်၏ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကို အလွန်ရင်းနှီးသိရှိထားသည်။ လူထုအဓိကရုဏ်းကို ကြောက်ရွံ့သဖြင့်၊ သူသည် လူရာပေါင်းများစွာ သို့မဟုတ် ထောင်ပေါင်းများစွာကို သတ်ဖြတ်ရန် အမိန့်ပေးနိုင်သည်။

^{All Jerusalem. It is little wonder the whole city was “troubled” also, because its residents were too familiar with the atrocities of which Herod was capable. Fearing a popular tumult, he might well decree the slaughter of hundreds or thousands of the people.}

 

၄။ ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းများ။ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းနှင့် ယခင်ထိုရာထူးကို ထမ်းဆောင်ခဲ့ဖူးသော ယဇ်ပုရောဟိတ်များဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့အားလုံးကို ဟေရုဒ်ကိုယ်တိုင် ခန့်အပ်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ ၎င်း၏အုပ်ချုပ်မှု ၃၃ နှစ်ခန့်အတွင်း၊ ဟေရုဒ်သည် ဤသန့်ရှင်းသောရာထူးသို့ ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်း ၉ ဦးကို ခန့်အပ်ခဲ့သည်၊ ၎င်းသည် မူလက မျိုးရိုးဆက်ခံပြီး တစ်သက်တာရာထူးဖြစ်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည် (ထွက်မြောက်ရာ ၂၈:၁၊ ၄၀:၁၂-၁၅၊ လေဝိ ၂၁:၁၆-၂၃၊ တောလည်ရာ ၁၆:၄၀၊ ၁၇၊ တောလည်ရာ ၁၈:၁-၈၊ တရားဟောရာ ၁၀:၆)။ ဗိုအးသပ်စ်၏သားဖြစ်သော ရှိမုန်သည် ဤအချိန်တွင် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းဖြစ်နိုင်သည် (Josephus Antiquities xv. ၉. ၃)၊ သို့မဟုတ် ဗိုအးသပ်စ်၏သားမက်ဖြစ်သော မဿဲယသ သို့မဟုတ် ၎င်း၏သားဖြစ်သော ယောဇာသည် ရှိမုန်နောက်တွင် လျင်မြန်စွာ ဆက်ခံခဲ့သည် (ibid., xvii. ၄. ၂၊ ၆. ၄၊ ၁၃. ၁)။ အချို့က “ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းများ” သည် ယဇ်ပုရောဟိတ်အဖွဲ့ ၂၄ ခု၏ခေါင်းဆောင်များဖြစ်သည်ဟု အကြံပြုကြသည် (လုကာ ၁:၅ ကိုကြည့်ပါ)。 ဟေရုဒ်ခေါ်ယူခဲ့သောအဖွဲ့သည် ၎င်းလိုချင်သော အချက်အလက်များကို အများဆုံးသိရှိနိုင်ဖွယ်ရှိသော လူမျိုးခေါင်းဆောင်များဖြစ်ပုံရသည်။

^{4. The chief priests. Probably the officiating high priest and living priests who had formerly held that office, all having been appointed and later deposed by Herod himself. During his reign of about 33 years Herod appointed altogether nine high priests to this sacred office, which was originally intended to be hereditary and for life (Ex. 28:1; 40:12–15; Lev. 21:16–23; Num. 16:40; 17; Num. 18:1–8; Deut. 10:6). Simon, son of Boethus, may have been high priest at this time (Josephus Antiquities xv. 9. 3), or Matthias or Joazar, son-in-law and son of Boethus, respectively, who followed Simon in rapid succession (ibid., xvii. 4. 2; 6. 4; 13. 1). Others have suggested that the “chief priests” were heads of the 24 courses (see on Luke 1:5). The group Herod summoned seems to have been the learned men of the nation, who would be most likely to have the information he desired.}

 

ကျမ်းစာဆရာများ။ ဤသူများကို မကြာခဏ “ရှေ့နေများ” (မဿဲ ၂၂:၃၅၊ မာကု ၁၂:၂၈) သို့မဟုတ် “ဓမ္မပညာဆရာများ”၊ စကားလုံးအရ “တရားဓမ္မဆရာများ” (လုကာ ၅:၁၇၊ ၂၁) ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ ၎င်းတို့သည် တရားဓမ္မကို လေ့လာရန်၊ ထိန်းသိမ်းရန်၊ ကူးယူရန်၊ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရန်နှင့် ရှင်းပြရန် တာဝန်ရှိသော ပညာတတ်သူများဖြစ်သည် (စာမျက်နှာ ၅၅၊ မာကု ၁:၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။

^{Scribes. These men are often spoken of as lawyers (Matt. 22:35; Mark 12:28), or “doctors of the law,” literally, “teachers of the law” (Luke 5:17, 21). They were learned men whose duty it was to study, preserve, copy, interpret, and expound the Law, or sacred writings (see p. 55; see on Mark 1:22).}

 

မေးမြန်းခဲ့သည်။ သို့မဟုတ် “စုံစမ်းမေးမြန်းခဲ့သည်”၊ ဂရိဘာသာတွင် ကြိယာ၏ပုံစံသည် ဟေရုဒ်သည် တစိုက်မတ်မတ် မေးမြန်းခဲ့ကြောင်း ညွှန်ပြသည်။ ယဇ်ပုရောဟိတ်များသည် တိုက်ရိုက်ဖြေကြားခြင်းကို ရှောင်ရှားခဲ့ပုံရသည်။ ဟေရုဒ်သည် ၎င်းကို ၎င်းတို့ထံမှ ဆွဲထုတ်ရမည်ဖြစ်သည်။ ပညာရှိများသည် ဟေဗြဲကျမ်းစာများကို လေ့လာခဲ့သည်ဟု ဖြစ်နိုင်စွမ်းရှိပြီး၊ ထိုသို့ဆိုလျှင် ဟေရုဒ်သည် တရားဓမ္မဆရာများသည် ၎င်းတို့ပုံပေါ်ထားသည်ထက် ပိုမိုသိရှိထားရမည်ဟု မှန်ကန်စွာ ယူဆနိုင်သည်။ ၎င်းတို့သည် ပရောဖက်ပြုချက်များနှင့် ၎င်းတို့၏ဖြည့်ဆည်းမှုကို ညွှန်ပြသော မကြာသေးမီက ဖြစ်ရပ်များကို အမှန်တကယ်သိရှိခဲ့ပြီး၊ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ ဇာခရိ၏ရူပါရုံ (လုကာ ၁:၂၂)၊ သိုးထိန်းများ၏သတင်းပို့ချက် (လုကာ ၂:၁၇ ကိုကြည့်ပါ)၊ ရှိမုန်၏ပရောဖက်ပြုချက် (လုကာ ၂:၂၇၊ ၂၈၊ ၃၄၊ ၃၅) တို့ကို သိရှိခဲ့သည်။ သို့သော် မာနနှင့် မနာလိုမှုသည် ၎င်းတို့၏စိတ်နှလုံးတံခါးကို အလင်းရောင်သို့ ပိတ်ဆို့ခဲ့သည်၊ အကြောင်းမှာ ဘုရားသခင်သည် ၎င်းတို့ကို ကျော်လွန်ပြီး ရိုင်းစိုင်းသော သိုးထိန်းများနှင့် အရေဖျားမလှီးသော တစ်ပါးအမျိုးသားများကို ဦးစားပေးခဲ့သည်ဟု ၎င်းတို့ထင်မှတ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ထိုသတင်းများကို ယုံကြည်မှုမရှိသော အယူအဆများအဖြစ် တံဆိပ်ကပ်ပြီး အာရုံစိုက်ရန် မထိုက်တန်ဟု ယူဆခဲ့သည် (DA ၆၂၊ ၆၃ ကိုကြည့်ပါ)။

^{Demanded. Or, “inquired,” the form of the verb, in Greek, implying that Herod inquired persistently. The priests apparently evaded a direct answer. Herod had to draw it out of them. The wise men had probably referred to their study of the Hebrew Scriptures, and if so, Herod could rightly have surmised that the doctors of the law must have known more than they appeared to. They were by no means as ignorant as they pretended to be, either of the prophecies themselves or of recent events that pointed to their fulfillment. They knew, no doubt, of the vision of Zacharias (Luke 1:22), of the report of the shepherds (see on Luke 2:17), and of the prophecy of Simeon (Luke 2:27, 28, 34, 35). But pride and envy closed the door of their hearts to light, for obviously God had passed them by in favor of uncouth shepherds and uncircumcised heathen, as they thought. They branded the reports as fanaticism and unworthy of attention (see DA 62, 63).}

 

၄။ ထိုအခါ ဟေရုဒ်သည် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းများနှင့် ကျမ်းတတ်ပညာရှင်များကို စုရုံးစေပြီး၊ ခရစ်တော်သည် မည်သည့်နေရာ၌ မွေးဖွားမည်ကို သူတို့ထံမှ မေးမြန်းခဲ့သည်။

^{Where Christ should be born. Here Herod seeks to ascertain the place of Christ’s birth, as later, from the wise men, the time (v. 7).}

 

၅။ သူတို့က “ယုဒပြည်ဘက်လူမ်မြို့၌ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမူကား၊ ‘အိုဘက်လူမ်ယုဒပြည်၊ သင်သည် ယုဒမြို့များထဲတွင် အငယ်ဆုံးမဟုတ်၊ အကြောင်းမူကား၊ ငါ၏လူမျိုးဣသရေလကို အုပ်ချုပ်မည့်အုပ်စိုးသူသည် သင့်ထံမှ ထွက်ပေါ်လာလိမ့်မည်’ ဟု ပရောဖက်ကျမ်းတွင် ရေးထားသည်” ဟု ဖြေကြသည်။

^{5. Thus it is written. The quotation (v. 6) given by the chief priests and scribes does not agree entirely with either the Hebrew text of Micah 5:2 or with the LXX. It seems, rather, to be a paraphrase, or possibly from a Targum, or their own free rendering at the moment. That the import of Micah 5:2 was commonly known, even among the people, is clear from John 7:42.}

 

၆။ ထို့ပြင်၊ “သင်သည် ယုဒပြည်၌ အငယ်ဆုံးမဟုတ်၊ အကြောင်းမူကား၊ ငါ၏လူမျိုးဣသရေလကို သိုးထိန်းကဲ့သို့ ထိန်းကျောင်းမည့်အုပ်စိုးသူသည် သင့်ထံမှ ထွက်ပေါ်လာလိမ့်မည်” ဟု ရေးထားသည်။

^{6. Princes. The Hebrew of Micah 5:2 reads “thousands,” which may also be rendered “families,” that is, the major family subdivisions of a tribe (see on Ex. 12:37; Micah 5:2).}

 

အုပ်ချုပ်ရန် ဂရိစကားလုံး “poimainō” သည် “သိုးထိန်းကဲ့သို့ ထိန်းကျောင်းရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဧရှယာ က “မယ်ရှိယသည် သိုးထိန်းကဲ့သို့ သူ၏သိုးစုကို ကျွေးမွေးမည်” ဟု ကြိုတင်ဟောထားသည် (ဧရှယာ ၄၀:၁၁)။ ယေရှုကိုယ်တိုင်က “ကောင်းသောသိုးထိန်း” ဟု မိမိကိုယ်ကို ခေါ်ဆိုခဲ့သည် (ယောဟန် ၁၀:၁၁, ၁၄)။ ပေါလုက “သိုးများ၏ သိုးထိန်းကြီး” ဟုခေါ်ခဲ့သည် (ဟီး ၁၃:၂၀)။ ပေတရုက “သိုးထိန်းချုပ်” ဟုခေါ်ခဲ့သည် (၁ ပေတရု ၅:၄)။ ယောဟန်က “သိုးသငယ်” သည် “သူတို့၏သိုးထိန်းဖြစ်လိမ့်မည်” ဟုဆိုသည် (ဗျာဒိတ် ၇:၁၇, အာအက်စ်ဗွီ)။

^{Rule. Gr. poimainō, “to shepherd.” Isaiah had foretold that the Messiah would “feed his flock like a shepherd” (Isa. 40:11). Jesus spoke of Himself as the “good shepherd” (John 10:11, 14), Paul called Him “that great shepherd of the sheep” (Heb. 13:20), Peter, “the chief Shepherd” (1 Peter 5:4), and John, “the Lamb” that “will be their shepherd” (Rev. 7:17, RSV).}

 

ဂရုတစိုက် ယင်းသည် “တိကျစွာ” ဟုဆိုလိုသည်။ ဟေရုဒ်သည် တိကျသောသတင်းအချက်အလက်ကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ဤသို့ဆိုခြင်းသည် ဟေရုဒ်၏ ရှာဖွေမှုတွင် ဂရုတစိုက်ရှိမှုထက် သတင်းအချက်အလက်၏ တိကျမှုကို ရည်ညွှန်းသည်။

^{Diligently. Rather, “accurately.” Herod demanded specific information. The reference is to the exactness of the information rather than to Herod’s diligence in seeking it.}

 

အချိန်ကာလ ဟေရုဒ်သည် ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းများနှင့် ကျမ်းတတ်များထံမှ ခရစ်တော်မွေးဖွားမည့်နေရာကို သိရှိပြီးဖြစ်သည် (အခန်းငယ် ၄-၆)။ ယခုအခါ အချိန်ကို သိရှိရန် ပညာရှိများထံသို့ လှည့်ခဲ့သည်။

^{What time. Herod had already learned from the chief priests and the scribes where the Christ was to be born (vs. 4–6), now he turns to the wise men to learn when.}

 

၈. သူတို့ကို စေလွှတ်လိုက်သည် ဟေရုဒ်သည် သူ၏အတွေးများကို စာနာစိတ်ရှိသယောင်ဖြင့် ဖုံးကွယ်ထားခဲ့သည်။ သူသည် ပညာရှိများက သူ၏စေတနာကို ပြန်လည်ပေးအပ်မည်ဟု မျှော်လင့်ခဲ့သည်။ သူတို့၏ ဗက်လင်မြို့သို့သွားရောက်မှုသည် သံသယဖြစ်စရာမရှိစေဘဲ၊ လူထုကို မလိုအပ်ဘဲ နှိုးဆွမှုမဖြစ်စေဘဲ သူ၏မကောင်းသောအကြံအစည်ကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရန် ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်သည်။ ယဇ်ပုရောဟိတ်မင်းများနှင့် ကျမ်းတတ်များသည် ဟေရုဒ်၏ရည်ရွယ်ချက်ကို ခန့်မှန်းသိရှိနိုင်သည်၊ အကြောင်းမှာ သူတို့သည် ထီးနန်းအယောင်ဆောင်သူများအပေါ် ဟေရုဒ်၏သဘောထားကို သိရှိထားသည်။

^{8. He sent them. Herod carefully concealed his own thoughts behind an exterior of professed sympathetic interest. He hoped that the wise men would return his seeming kindness. Their visit to Bethlehem would arouse no suspicion and would permit him to carry out his evil design without unnecessarily arousing the populace. The chief priests and scribes may have surmised Herod’s intent, for they knew his attitude toward pretenders to the throne.}

 

ဂရုတစိုက် သို့မဟုတ် “တိကျစွာ” (အခန်းငယ် ၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ပညာရှိများသည် မယ်ရှိယကို ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီး ၎င်းတို့၏ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုကို အတည်ပြုသည်အထိ ရှာဖွေမှုကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရမည်။

^{Diligently. Or, “accurately” (see on v. 7). The wise men were to press their search until they found the Messiah and verified their discovery.}

^{9. Went before them. Setting out from Jerusalem at twilight, in keeping with their custom of traveling at night (see on v. 1), the wise men found their faith renewed by the reappearance of the star.}

 

၁၁. အိမ် ဤအချိန်တွင် ယေရှုသည် အနည်းဆုံး ရက်ပေါင်း ၄၀ သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုကြီးနိုင်သည် (လုကာ ၂:၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။

^{11. The house. By this time Jesus was at least 40 days old, perhaps older (see on Luke 2:22).}

 

ပြည်ကျသည် အရှေ့တိုင်းလူမျိုးများ၏ အမြင့်ဆုံးသော ရိုသေလေးစားမှုကို ဖော်ပြသည့် ထုံးစံအမူအရာ ဖြစ်သည်၊ လူသားများ၊ ရုပ်တုများနှင့် ဘုရားသခင်အပေါ် အသုံးပြုသည် (ဧသတာ ၈:၃; ယောဘ ၁:၂၀; ဧရှယာ ၄၆:၆; ဒံယေလ ၃:၇ စသည်တို့ကို ကြည့်ပါ)။

^{Fell down. A common Oriental manner of expressing supreme respect and reverence, to men, to idols, and to God (see Esther 8:3; Job 1:20; Isa. 46:6; Dan. 3:7; etc.).}

 

သူ့ကိုကိုးကွယ်ခဲ့သည် ယခင်က စိတ်ပျက်မှုများရှိခဲ့သော်လည်း၊ ပညာရှိများသည် ဤကလေးသည် ၎င်းတို့ဝေးလံခေါင်သီစွာ ခရီးနှင်လာရသည့် သူဖြစ်ကြောင်း သိရှိခဲ့သည်။

^{Worshipped him. In spite of their earlier disappointments the wise men knew that this Child was the One for whom they had journeyed far.}

 

သူတို့၏ရတနာများ ဂရိစကားလုံး “thēsauroi” သည် “သေတ္တာများ” သို့မဟုတ် “ရတနာသေတ္တာများ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး၊ တန်ဖိုးရှိပစ္စည်းများထည့်ထားရန် အသုံးပြုသည့်အရာများကို ဆိုလိုသည်။ ဤစကားလုံးကို မဿဲ ၆:၂၀ နှင့် ကောလောသဲ ၂:၃ တွင် “ရတနာများ” ဟုဘာသာပြန်ထားသည်။ မဿဲ ၁၃:၅၂ တွင် တစ်လုံးတည်း (thēsauros) သည် သိုလှောင်ရုံကို ဆိုလိုသည်။

^{Their treasures. Gr. thēsauroi, meaning either “caskets,” “treasure chests” used as receptacles for valuables, or “treasures.” The word is translated “treasures” in Matt. 6:20 and in Col. 2:3. The singular (thēsauros) denotes a storehouse in Matt. 13:52.}

 

လက်ဆောင်များ အရှေ့တိုင်းဒေသများတွင်၊ မင်းညီမင်းသားတစ်ဦး သို့မဟုတ် ရာထူးကြီးမြင့်သူတစ်ဦးထံ လက်ဆောင်မပါဘဲ သွားရောက်လည်ပတ်ရန် ဘယ်သောအခါမှ မစဉ်းစားပေ။ ယင်းသည် ဂုဏ်ပြုမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ယိုသပ်ထံသို့ လက်ဆောင်ပေးအပ်ခြင်း (ကမ္ဘာ ၄၃:၁၁)၊ ရှမွေလထံသို့ (၁ ရှမွေလ ၉:၇, ၈)၊ ရှောလမုန်ထံသို့ (၁ ဘုရင် ၁၀:၂)၊ ဘုရားသခင်ထံသို့ (ဆာလံ ၉၆:၈) တို့နှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ။

Gifts. In Oriental lands one would never think of paying a visit to a prince or any high official without presenting a gift as an act of homage. Compare the presentation of gifts to Joseph in Egypt (Gen. 43:11), to Samuel (1 Sam. 9:7, 8), to Solomon (1 Kings 10:2), and to God (Ps. 96:8).

 

လောဗန်ဖြူ အဖြူ သို့မဟုတ် ဖျော့ဖျော့အဝါရောင်ရှိသော အစေးဓာတ်တစ်မျိုးဖြစ်ပြီး Boswellia မျိုးရင်းပင်များ၏ အခေါက်တွင် ဖြတ်ပြီး ရရှိသည်။ ၎င်းသည် ခါးသောအရသာရှိသော်လည်း မီးရှို့လိုက်သောအခါ မွှေးကြိုင်သည်။ ၎င်းကို သန့်ရှင်းသောနေရာ၌ မီးရှို့ရန် သန့်ရှင်းသောအမွှေးတိုင်အတွက် ပါဝင်ပစ္စည်းအဖြစ် အသုံးပြုသည် (ထွက်မြောက်ရာ ၃၀:၈, ၃၄)။ ၎င်းကို အာရေဗျမှ တင်သွင်းလေ့ရှိသည် (ဧရှယာ ၆၀:၆; ယေရမိ ၆:၂၀)။

Frankincense. A white or pale yellow resinous gum obtained by making incisions in the bark of trees of the genus Boswellia. It is bitter to the taste but fragrant when burned as incense. It was used as an ingredient in the sacred incense for the sanctuary (Ex. 30:8, 34). It was usually imported from Arabia (Isa. 60:6; Jer. 6:20).

 

မုရန် ရှေးခေတ်တွင် အလွန်တန်ဖိုးထားရသော မွှေးကြိုင်သောအစေးဓာတ်တစ်မျိုးဖြစ်ပြီး ခါးသောအရသာနှင့် အနည်းငယ်ထက်သောအနံ့ရှိသည်။ ၎င်းကို Balsamodendron myrrha သို့မဟုတ် Commiflora myrrha ဟူသော အာရေဗျနှင့် အရှေ့အာဖရိကမှ ပေါက်ရောက်သော သစ်ပင်ငယ်မှ ရရှိဖွယ်ရှိသည်။ ၎င်းကို သန့်ရှင်းသောဆီဖော်စပ်ရာတွင် (ထွက်မြောက်ရာ ၃၀:၂၃-၂၅)၊ ရေမွှေးအဖြစ် (ဧသတာ ၂:၁၂; ဆာလံ ၄၅:၈; သုတ္တံ ၇:၁၇)၊ ဆေးဖြည့်ရာတွင် ဝိုင်နှင့်ရောပြီး (မာကု ၁၅:၂၃)၊ ရင်သေကောင်ပြင်ဆင်ရာတွင် (ယောဟန် ၁၉:၃၉) အသုံးပြုသည်။

Myrrh. Another aromatic gum highly prized in ancient times, bitter and slightly pungent in taste. It was probably obtained from a small tree, the Balsamodendron myrrha or Commiflora myrrha, native to Arabia and East Africa. It was an ingredient used in compounding the holy oil (Ex. 30:23–25), and perfume (Esther 2:12; Ps. 45:8; Prov. 7:17), and was used as an anodyne, mixed with wine (Mark 15:23), and for embalming (John 19:39).

 

၁၃. အိပ်မက် [အဲဂုတ္တုသို့ထွက်ပြေးခြင်း၊ မဿဲ ၂:၁၃-၁၈။ ယေရှု၏သူငယ်ဘဝနှင့် လူငယ်ဘဝ၊ ခရစ်တော်၏ဘဝအကျဉ်းချုပ်ကို ကြည့်ပါ] ယိုသပ်ထံသို့ ကောင်းကင်တမန်ပေါ်ထွက်လာပုံ (အခန်း ၁:၂၀)။

13. A dream. [Flight to Egypt, Matt. 2:13–18. See Childhood and Youth of Jesus; a Synopsis of the Life of Christ] The manner in which the angel had first appeared to Joseph (ch. 1:20).

 

အဲဂုတ္တုသို့ ထွက်ပြေးပါ အဲဂုတ္တုသည် ယခုအခါ ရောမပြည်နယ်ဖြစ်ပြီး၊ ဟေရုဒ်၏အာဏာပိုင်စိုးမှုမှ ကင်းလွတ်သည်။ အဲဂုတ္တု၏ရိုးရာနယ်နမိတ်မှာ အဲဂုတ္တုမြစ်၊ ဝါဒီအယ်လ်-အာရီရှ် ဖြစ်ပြီး၊ ဗက်လင်မြို့မှ အနောက်တောင်ဘက် မိုင် ၁၀၀ (ကီလိုမီတာ ၁၆၀) ခန့်အကွာတွင်ရှိသည်။ ထိုအချိန်တွင် ဂျူးလူမျိုးများစွာ အဲဂုတ္တုတွင် နေထိုင်ကြပြီး၊ ထို့ကြောင့် ယိုသပ်သည် လုံးဝသူစိမ်းများထဲတွင် မနေရပေ။ မြို့များတွင် ဂျူးဘုန်းကြီးကျောင်းများရှိပြီး၊ တစ်ချိန်က ဂျူးဘုရားကျောင်းပင်ရှိခဲ့သည်။ ဟယ်လီယိုပိုလစ် (အုန်၊ ကမ္ဘာ ၄၁:၄၅, ၅၀; ကမ္ဘာ ၄၆:၂၀) သည် ယိုသပ်နှင့် မာရီထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ရာ နေရာအဖြစ် ရိုးရာအဆိုရှိသည်။

Flee into Egypt. Egypt was now a Roman province, and thus beyond the jurisdiction of Herod. The traditional border of Egypt was the so-called River of Egypt, the Wâdī el–‘Arîsh, some 100 mi. (160 km.) southwest of Bethlehem. Great numbers of Jews lived in Egypt at this time, and Joseph would not therefore find himself completely among strangers. There were synagogues in the cities, and at one time, even a Jewish temple. Heliopolis (On, cf. Gen. 41:45, 50; Gen. 46:20) is the traditional place where Joseph and Mary fled for safety.

 

၁၄. ညဘက်တွင် ယိုသပ်သည် နှောင့်နှေးမှုမရှိဘဲ နာခံခဲ့ပြီး၊ ထိုညချင်းသို့မဟုတ် ခရီးအတွက် ပြင်ဆင်မှုများပြီးသည်နှင့် ထွက်ခွာခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ ပညာရှိများက ပေးအပ်သော လက်ဆောင်များသည် ခရီးအတွက် လိုအပ်သောအရင်းအမြစ်များကို ထောက်ပံ့ပေးခဲ့သည် (DA ၆၅)။

14. By night. Joseph doubtless obeyed without delay, probably leaving the same night or as soon thereafter as preparations could be made for the journey. The gifts presented by the wise men provided the necessary means for the journey (DA 65).

 

၁၅. ဟေရုဒ်သေဆုံးခြင်း သူသည် ဗက်လင်မြို့၏ ကလေးငယ်များကို သတ်ဖြတ်ပြီးမကြာမီတွင် သေဆုံးခဲ့သည် (DA ၆၆)၊ ဘီစီ ၄ တွင် (စာမျက်နှာ ၄၂, ၂၄၁ ကိုကြည့်ပါ)၊ အလွန်နာကျင်ဖွယ်နှင့် ရွံရှာဖွယ်ရောဂါဖြင့် သေဆုံးခဲ့သည်။

15. The death of Herod. He died soon after his slaughter of the infants of Bethlehem (DA 66), 4 b.c. (see pp. 42, 241), of a most painful and loathsome disease.

 

ပြည့်စုံရန် ဤနေရာတွင် ကိုးကားထားသော ဟောရှဲ ၁၁:၁ ၏ ဟီးဗရူးစာသားမှ ဖြစ်သည်။ လက်တင်ဘာသာပြန်ကျမ်းတွင် “အဲဂုတ္တုမှ ငါ၏သားတို့ကို ငါခေါ်ခဲ့သည်” ဟုဖတ်သည်။ ဟောရှဲ၏ မူရင်းအကြောင်းအရာတွင်၊ ဤပရောဖက်ပြုချက်သည် အဲဂုတ္တုမှ ဟီးဗရူးလူမျိုးများကို ကယ်တင်ခြင်းကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဖာရိုဘုရင်ထံသို့ လွှတ်ရန် မောရှေက “ထာဝရဘုရားမိန့်တော်မူသည်မှာ၊ ဣသရေလသည် ငါ၏သား၊ ငါ၏သားဦးဖြစ်သည်” ဟုဆိုခဲ့သည် (ထွက်မြောက်ရာ ၄:၂၂)။ မဿဲ၏ ဟောရှဲ ၁၁:၁ ၏စကားများကို ခရစ်တော်အပေါ် အသုံးချပုံကို ဒါဝါဒီ ၁၈:၁၅ တွင် ကြည့်ပါ။

Might be fulfilled. The quotation as here given is from the Hebrew text of Hosea 11:1. The LXX reads, “Out of Egypt I called his children.” In their original setting in Hosea the words of this prophecy refer to the deliverance of the Hebrew people from Egypt. When calling upon Pharaoh to release them, Moses said, “Thus saith the Lord, Israel is my son, even my firstborn” (Ex. 4:22). For Matthew’s application of the words of Hosea 11:1 to Christ see on Deut. 18:15.

 

၁၆. လှည့်စားခံရသည် သူတို့က သူ့ကို “လှည့်စား” ခဲ့သည်။ ဟေရုဒ်သည် သူတို့က သူ့ကို လှည့်ဖျားပြီး အရှက်ခွဲသည်ဟု ခံစားခဲ့ရသည်။ သူသည် ဤအရာကို စော်ကားမှုတစ်ခုအဖြစ် ခံယူခဲ့ပြီး၊ သူ့အပေါ် နက်နဲပြီး မကောင်းသောအကြံအစည်တစ်ခု၏ သက်သေအဖြစ် ထပ်မံယူဆခဲ့သည်။

16. Mocked. They had “tricked” him. He felt that they had outwitted him and made a fool of him. Herod took this as an insult, and doubtless as further proof of a deep and dark plot against him.

 

ကလေးများအားလုံးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည် ဖြစ်နိုင်ချေမှာ ယောကျ်ားကလေးများသာ ဖြစ်သည်။ ကျမ်းစာ၏တိကျမှုကို ဝေဖန်သူများက၊ ဂျိုးဇီဖပ်စ်၏ ဟေရုဒ်ကျူးလွန်သော ရက်စက်မှုများအကြောင်း ရှည်လျားသောမှတ်တမ်းတွင်၊ ဗက်လင်မြို့၏ ကလေးငယ်များသတ်ဖြတ်မှုကို ဖော်ပြထားခြင်းမရှိကြောင်း သတိပြုကြသည်။ သို့သော်၊ လူဦးရေမှာ ခန့်မှန်းခြေ ၂,၀၀၀ ခန့်သာရှိသည့် မြို့ငယ်လေးတွင်၊ ၎င်းပတ်ဝန်းကျင်ဒေသများအပါအဝင်၊ ဖော်ပြထားသောအသက်အရွယ်ရှိ ကလေးများမှာ ၅၀ မှ ၆၀ ခန့်သာရှိမည်ဖြစ်ပြီး၊ ယောကျ်ားကလေးများမှာ ထိုအရေအတွက်၏ တစ်ဝက်ခန့်သာရှိမည်။ အချို့က ဤအရေအတွက်ကို အနည်းငယ်ပိုများဟု ခန့်မှန်းကြသည်။ ဂျိုးဇီဖပ်စ်သည် ဤဖြစ်ရပ်ကို သူဖော်ပြထားသော ဟေရုဒ်၏ ပိုမိုဆိုးရွားသော ရာဇဝတ်မှုများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက သေးငယ်သည်ဟု ယူဆခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ ဤလုပ်ရပ်သည် ဟေရုဒ်၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော စရိုက်နှင့် ကိုက်ညီသည်။ ၎င်းသည် သူ၏ဘဝ၏ နောက်ဆုံးလုပ်ရပ်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည် (DA ၆၆)။ ထို့ပြင်၊ ဂျိုးဇီဖပ်စ်က ဤမကောင်းသောလုပ်ရပ်ကို ဖော်ပြပါက၊ သူဖော်ပြထားသော အလားတူဖြစ်ရပ်များကဲ့သို့ ရှင်းပြရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။ ဤအရာသည် နာဇရက်မြို့သား ယေရှု၏ မယ်ရှိယဆိုင်ရာ တောင်းဆိုမှုများကို ဆွေးနွေးရန်လိုအပ်ပြီး၊ ဂျူးလူမျိုးတစ်ဦးအနေဖြင့် သူရှောင်ရှားလိုဖွယ်ရှိသည်။ ထို့ပြင်၊ သူသည် ရောမတို့အတွက်၊ အထူးသဖြင့် ဧကရာဇ် ဗက်စပေးစီယံအတွက်၊ ဂျူးဘာသာ၏ ချေပမှုတစ်ခုကို ရေးသားနေသောကြောင့်၊ ရောမတို့ကို စိတ်ဆိုးစေနိုင်သည့်အရာများကို ရှောင်ရှားမည်ဖြစ်သည်။ စာမျက်နှာ ၇၅, ၇၆, ၉၄ ကိုကြည့်ပါ။

Slew all the children. Probably only the male children. Critics of the accuracy of the Bible record observe that Josephus, in his lengthy record of atrocities committed by Herod, makes no mention of the slaughter of the infants of Bethlehem. It has been estimated, however, that in a small town whose population was probably no more than about 2,000, including its surrounding districts, there would have been only about 50 or 60 children of the age indicated, and only half that many males. Some estimate the number slightly higher. Josephus might have considered the incident relatively minor when compared with the long catalogue of more heinous crimes of Herod that he does mention. A deed such as this accords well with the callous character of Herod. It was one of the last acts of his life (DA 66). Furthermore, should Josephus mention this evil deed he would be expected to account for it, as he does at length with similar events he does record. This might involve a discussion of the Messianic claims of Jesus of Nazareth, a subject which, as a Jews, he might choose to avoid. And, inasmuch as he was writing an apology of Judaism for the Romans, particularly for the emperor Vespasian, he would avoid mentioning anything that might antagonize Rome. See pp. 75, 76, 94.

 

ကမ်းရိုးတန်း “ကမ်းရိုးတန်း” ဟူသော စကားလုံးသည် စာသားအရ “နယ်နမိတ်များ” သို့မဟုတ် “ဒေသများ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဟောင်းတွင် “ကမ်းရိုးတန်း” သည် “နယ်ခြား” သို့မဟုတ် “နယ်နမိတ်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။

Coasts. Literally, “borders,” hence, “regions.” In Old English, “coast” meant “frontier,” or “border.”

 

နှစ်နှစ် အရှေ့တိုင်းရိုးရာ အသက်တွက်နည်းအရ (ယခုအခါအချို့ဒေသများတွင် ဆက်လက်သုံးစွဲနေဆဲဖြစ်သည်) ကလေးတစ်ဦးသည် ၎င်း၏မွေးနှစ်မှ နောက်နှစ်သစ်ကူးနေ့အထိ ၎င်း၏ပထမပြည့်စုံသောနှစ်တွင် “တစ်နှစ်” ဟု ခေါ်ဆိုပြီး၊ ဒုတိယပြည့်စုံသောနှစ်တွင် “နှစ်နှစ်” ဟု ခေါ်ဆိုသည်—ထိုကလေးသည် ရက်အနည်းငယ် သို့မဟုတ် ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်သာ အသက်ရှင်ခဲ့သည်ဖြစ်စေ။ ခရစ်တော်၏ခေတ်ကာလတွင် ဂျူးလူမျိုးများသည် အသက်ကို ပြည့်စုံသောနှစ်ဖြင့် တွက်ချက်ခဲ့သည်ဆိုပါက၊ ခရစ်တော်သည် ဟေရုဒ်မင်းသေဆုံးမှုမတိုင်မီ နှစ်နှစ်မွေးဖွားခဲ့သည်ဟု ယူဆရန်မလိုအပ်သလို၊ ဟေရုဒ်သည် ၎င်း၏ရည်မှန်းချက်အောင်မြင်ရန် ပညာရှိများဖော်ပြခဲ့သော အချိန်ထက်ကျော်လွန်ပြီး “နှစ်နှစ်” အသက်ကန့်သတ်ချက်ကို သတ်မှတ်ခဲ့သည်ဟုလည်း ယူဆရန်မလိုအပ်ပါ (မဿဲ ၂:၇)။ ဘီစီ ၅/၄ တွင် မွေးဖွားခဲ့သော ကလေးတစ်ဦးသည် ဟေရုဒ်သေဆုံးသည့်နှစ်ဖြစ်သော ဘီစီ ၄/၃ တွင် “နှစ်နှစ်” ဖြစ်လိမ့်မည်။ ယေရှု၏မွေးဖွားခြင်းနှင့်ပတ်သက်သော ဖြစ်နိုင်ဖွယ်အချိန်ကို စာမျက်နှာ ၂၄၀-၂၄၂ တွင်ကြည့်ပါ။

Two years old. According to Oriental reckoning, which still survives in some areas, a child is called “one year old” in its first calendar year, that is, between its birth and the next New Year’s Day; and “two years old” in its second calendar year—even if it had lived only a few days or weeks. If the Jews of Christ’s time counted age thus, by calendar years, it is not necessary to suppose that He was born two years before Herod died, or even that Herod, in order to make sure of his objective, set the “two-year” age limit beyond the time indicated by the wise men (Matt. 2:7). A child born at any time in 5/4 b.c. would be “two years old” in 4/3 b.c., the year of Herod’s death. As to the probable time of Jesus’ birth, see pp. 240-242.

 

၁၇. ထိုအခါ ပြည့်စုံခဲ့သည် ယေရမိ ၃၁:၁၅ ကိုကြည့်ပါ။ ဤပရောဖက်ပြုချက်၏ မူရင်းအသုံးချမှုကို ယေရမိ ၃၁:၁၅ တွင် ဖော်ပြထားပြီး၊ မယ်ရှိယအသုံးချမှုကို ဒူတိယံ ၁၈:၁၅ တွင် ဖော်ပြထားသည်။

17. Then was fulfilled. See Jer. 31:15. For the original application of this prophecy see on Jer. 31:15, and for the Messianic application see on Deut. 18:15.

 

၁၈. ရာမ ရာမ၏တည်နေရာနှင့်ပတ်သက်၍ အငြင်းပွားမှုများရှိသည်။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင် ဤအမည်ဖြင့် မြို့များစွာကို ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းသည် ယေရုဆလင်မြို့မှ မိုင် ၉ (ကီလိုမီတာ ၁၄.၅) အကွာရှိ ဧဖရိမ်ရှိ ရာမာလာမြို့နှင့် ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည် (၁ရာ၊ ၁ နှင့်ပတ်သက်သော ထပ်ဆောင်းမှတ်ချက်ကို ကြည့်ပါ)။ ဤမြို့သည် ယာကုပ်၏ဇနီး ရာခေလ၏သားဖြစ်သော ဗင်္ယာမိန်နှင့် မြေးဖြစ်သော ဧဖရိမ်တို့၏ နယ်နမိတ်အနီးတွင်ရှိသည်။

18. Rama. Considerable difference of opinion exists as to the identity of Rama. Several towns by this name are mentioned in the OT. It is probably to be identified with Ramallah in Ephraim, about 9 mi. (14.5 km.) northwest of Jerusalem (see Additional Note on 1 Sam. 1). This town was near the border between the tribes of Ephraim and Benjamin, the grandson and son, respectively, of Rachel, the wife of Jacob.

 

ရာခေလ ငိုကြွေးခြင်း ယေရမိ၏ ဤစကားများသည် မူလက ဘီစီ ၅၈၆ တွင် ဗာဗုလုန်သို့ ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားခံရသော ဟေဗြဲသုံ့ပန်းများ၏ ခါးသီးသောအတွေ့အကြုံများကို ရည်ညွှန်းခဲ့သည် (ယေရမိ ၃၁:၁၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ရာခေလ၏သေဆုံးမှုသည် ဗင်္ယာမိန်မွေးဖွားစဉ်တွင် အနီးအနားတွင်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး (ကမ္ဘာ ၃၅:၁၈-၂၀)၊ ၎င်းသည် ၎င်း၏သား ဗင်္ယာမိန်ကို “ငါ့ဝမ်းနည်းခြင်း၏သား” ဟု အမည်ပေးခဲ့သည် (ကမ္ဘာ ၃၅:၁၈ ကိုကြည့်ပါ)။ မဿဲသည် ဟေရုဒ်၏ ဗက်လင်ဟမ်ရှိ ကလေးငယ်များအား သတ်ဖြတ်မှုကို ယေရမိ၏စကားများကို ဝိညာဉ်ရေးရာအရ အသုံးချသည် (ဒူတိယံ ၁၈:၁၅ ကိုကြည့်ပါ)။

Rachel weeping. The words of Jeremiah here cited originally referred to the bitter experiences of the Hebrew captives taken to Babylon in 586 b.c. (see on Jer. 31:15). Rachel’s death in the near vicinity, at the birth of Benjamin (Gen. 35:18–20), makes the figure particularly appropriate. She named her son Ben-oni, “son of my sorrow” (see Gen. 35:18). By inspiration Matthew applies the words of Jeremiah to Herod’s slaughter of the infants of Bethlehem (see on Deut. 18:15).

 

၁၉. ဟေရုဒ်သေဆုံးသောအခါ [နာဇရက်သို့ပြန်လာခြင်း၊ မဿဲ ၂:၁၉-၂၃ = လုကာ ၂:၃၉၊ ၄၀။ အဓိကမှတ်ချက်- မဿဲနှင့်လုကာ၊ ယေရှု၏ကလေးဘဝနှင့်လူငယ်ဘဝ၊ ဟေရုဒ်များ၏အုပ်ချုပ်မှု၊ ဟေရုဒ်များအောက်ရှိ ပါလက်စတိုင်းဒေသ ဇယားများကိုကြည့်ပါ] စာမျက်နှာ ၄၂ ကိုကြည့်ပါ။

19. When Herod was dead. [Return to Nazareth, Matt. 2:19–23=Luke 2:39, 40. Mayor comment: Matthew and Luke; see Childhood and Youth of Jesus ; charts, The Reigns of the Herods, Palestine Under the Herodians.] See p. 42.

 

၂၀. ဣသရေလပြည် ပါလက်စတိုင်းတစ်ခုလုံးကို ရည်ညွှန်းသည့် ယေဘူယျအသုံးအနှုန်းဖြစ်သည်။

သူတို့သေဆုံးပြီ အချို့က ဤအဆိုသည် ဟေရုဒ်နှင့် ၎င်း၏သားနှင့် ဆက်ခံသူဖြစ်သော အန်တီပါတာ (ဟေရုဒ်သေဆုံးမှုမတိုင်မီ အနည်းငယ်ကြာမှ သတ်ဖြတ်ခံရသူ) ကို ရည်ညွှန်းသည်ဟု ယူဆကြသည်။ အချို့ကမူ ဗက်လင်ဟမ်ရှိ ကလေးငယ်များအား သတ်ဖြတ်မှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သော စစ်သားများကိုပါ ရည်ညွှန်းသည်ဟု ယူဆကြသည်။

20. Land of Israel. A general term denoting all of Palestine.

They are dead. Some think the plural refers to Herod and his son and heir apparent, Antipater (slain a short time prior to Herod’s death); others, that it includes the soldiers who participated in the massacre of the infants of Bethlehem.

 

၂၂. အာခလူး ဟေရုဒ်သည် ၎င်း၏အမွေကို လေးပိုင်းခွဲပြီး အာခလူးအား နှစ်ပိုင်းပေးကာ အန်တီပါစ်နှင့် ဖိလိပ္ပုတို့အား တစ်ပိုင်းစီ ပေးခဲ့သည် (စာမျက်နှာ ၆၃-၆၅ ကိုကြည့်ပါ)။ အာခလူးသည် ဟေရုဒ်၏သားများအနက် အဆိုးဆုံးဖြစ်ခဲ့သည်။ ၎င်း၏အာဏာရှင်စနစ်နှင့် အရည်အချင်းမပြည့်မီမှုကြောင့် ဂျူးလူမျိုးများနှင့် ဆမာရိလူမျိုးများသည် ရောမသို့ ၎င်းအား ဖယ်ရှားရန် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ အေဒီ ၆ တွင် ၎င်း၏အုပ်ချုပ်မှု ဆယ်နှစ်မြောက်နှစ်တွင် ထိုတောင်းဆိုမှုကို လက်ခံခဲ့သည်။ ဩဂတ်စ်သည် ၎င်းအား ဂေါလ်ဒေသ (ယခုဖရန့်စ်) သို့ ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးခဲ့ပြီး ၎င်းသည် ထိုနေရာတွင် သေဆုံးခဲ့သည်။

22. Archelaus. In his will Herod divided his domain into four parts, giving two to Archelaus and one each to Antipas and Philip (see pp. 63-65).

 

သို့သော်လည်း ဂရိဘာသာစကားတွင် “ဒီ” သည် “နှင့်” သို့မဟုတ် “သို့သော်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။

အိပ်မက် ဤသည်မှာ ယောသပ်အား မှတ်တမ်းတင်ထားသော တတိယအိပ်မက်ဖြစ်သည် (မဿဲ ၁:၂၀၊ ၂:၁၃၊ ၂:၁၉ ကိုကြည့်ပါ)။

ရှောင်ထွက်သွားသည် ယောသပ်နှင့်မာရိသည် မယ်ရှိယအား ဒါဝိဒ်၏သားအဖြစ် ပရောဖက်ပြုချက်များကို နားလည်ထားပြီး ဗက်လင်ဟမ်တွင် နေထိုင်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ပေမည်။

Archelaus proved to be the worst of the living sons of Herod. His tyranny and incompetence led the Jews and the Samaritans to appeal to Rome for his removal, which was granted in a.d. 6, tenth year of his reign. Augustus banished him to Gaul (now France), where he died.

Notwithstanding. Gr. de, “and” or “but.”

A dream. This was Joseph’s third recorded dream (see chs. 1:20; 2:13, 19).

Turned aside. Perhaps Joseph and Mary, understanding the prophecies of the Messiah as the Son of David, had intended to take up residence in Bethlehem.

 

ဂါလိလဲသည် ဟေဗြဲလှူ “ဂါလီလ်” သို့မဟုတ် “ဂျလီလာ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိပြီး “စက်ဝိုင်း” သို့မဟုတ် “ခရီးလှည့်လည်ရာ” သို့မဟုတ် “ခရိုင်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ၎င်း၏လူဦးရေသည် ယုဒလူမျိုးနှင့် တစ်ပါးအမျိုးသားများ ရောနှောနေထိုင်ကြပြီး၊ ယုဒဲယဒေသ၏ ယုဒလူမျိုးအများစုရှိသော ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ဘက်လိုက်မှုများသည် ထိုဒေသတွင် သိသာထင်ရှားမှုနည်းပါးသည်။ ၎င်းတွင် မြို့ကြီးများ မရှိခဲ့ပေ။ လူများသည် အများအားဖြင့် ကျေးလက်ဒေသများနှင့် ရွာများတွင် နေထိုင်ကြပြီး ဘဝ၏ သာမန်ပင်ပန်းသော အလုပ်များတွင် ပါဝင်ကြသည်။ ၎င်း၏ဒေသခံများသည် ပို၍ဆန်းပြားသော ယုဒဲယပြည်နယ်မှ လူများက မထီမဲ့မြင်ပြုကြသည် (ယောဟန် ၇:၅၂; ကိုးကား မဿဲ ၂၆:၆၉; ယောဟန် ၁:၄၆)။

Galilee. A transliteration of the Heb. meaning Galil, or Gelilah, meaning “circle,” and thus a “circuit,” or “district.” Its populace was a mixture of Jew and Gentile, and the religious prejudices of dominantly Jewish Judea were less evident there. It had no large cities. The people lived mostly in rural areas and villages, and engaged in the common, toilsome pursuits of life. Its inhabitants were despised by the residents of the more sophisticated province of Judea (John 7:52; cf. Matt. 26:69; John 1:46).

 

လုကာ၏မှတ်တမ်းအရ (အခန်း ၂:၃၉) ယောသပ်နှင့် မာရီသည် ယေရှုကို ဗိမာန်တော်တွင် တင်လှူပြီးနောက် ချက်ချင်းဂါလိလဲသို့ ပြန်လည်သွားရောက်ပုံရသည်။ သို့သော် မဿဲက အီဂျစ်သို့ ခရီးထွက်သွားခြင်းသည် ကြားဖြတ်ဖြစ်ခဲ့ကြောင်း ရှင်းလင်းဖော်ပြထားသည် (လုကာ ၂:၃၉ ကိုးကား)။ ဤမှတ်တမ်းနှစ်ခုသည် မည်သည့်နည်းဖြင့်မဆို ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်ဟု ယူဆရန် ခိုင်လုံသောအကြောင်းမရှိပေ။ ယေရှု၏ဓမ္မအမှုဆောင်ချိန်အတွင်း ပါလက်စတိုင်းကို ကိုးကားပါ။

From the account as given by Luke (ch. 2:39) it might appear that Joseph and Mary returned to Galilee immediately upon the presentation of Jesus at the Temple. However, Matthew makes it plain that the sojourn in Egypt intervened (see on Luke 2:39). There is no valid reason whatever for supposing the two accounts are in any way contradictory. See Palestine During the Ministry of Jesus.

 

၂၃. နာဇရက်။ ယေရုဆလင်မြို့မှ မိုင် ၆၄ (ကီလိုမီတာ ၁၀၂) ခန့် မြောက်ဘက်တွင်ရှိသော သေးငယ်သောကျေးလက်မြို့လေးဖြစ်ပြီး၊ ဂါလိလဲပင်လယ်အောက်ပိုင်းနှင့် မြေထဲပင်လယ်ကြားတွင် တည်ရှိပြီး၊ ယခုခေတ် အင်နာဆီရာ၏ တည်နေရာနှင့် အနီးစပ်ဆုံးဖြစ်သည်။ ရှေးခေတ်ရွာသည် တောင်ကုန်းများဖြင့် ဝိုင်းရံထားသော ချိုင့်ဝှမ်း၏ အောက်ခြေမှ အနောက်ဘက်စောင်းတွင် တည်ရှိခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ ထိုချိုင့်ဝှမ်းသည် သစ်တော်သီးပုံသဏ္ဍာန်ရှိပြီး၊ မိုင် ၁ ခန့်ကျယ်ဝန်းကာ၊ သစ်တော်သီး၏ လည်ပင်းသည် တောင်ဘက်သို့ ညွှန်ပြီး၊ အက်စဒရာလွန်လွင်ပြင်ကျယ်သို့ ကျဉ်းမြောင်းပြီး အကွေ့အကောက်ရှိသော တောင်ကြားတစ်ခုမှတစ်ဆင့် ဖွင့်ထွက်ထားသည်။ ထိုရွာသည် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် ပေ ၁၁၄၄ (မီတာ ၃၄၈ ခန့်) တွင်ရှိပြီး၊ လွင်ပြင်ထက် ပေ ၉၂၀ (မီတာ ၂၈၀ ခန့်) မြင့်သည်။ ၎င်းသည် ရှေးခေတ်တွင် ဇဗူလွန်အမျိုးနွယ်သို့ ခွဲဝေပေးထားသော နယ်မြေတွင် တည်ရှိသည်။ စာမျက်နှာ ၅၁၂ ရှေ့တွင်ရှိသော သရုပ်ဖော်ပုံကို ကိုးကားပါ။

23. Nazareth. A small country town about 64 mi. (102 km.) north of Jerusalem, and between the lower end of the Sea of Galilee and the Mediterranean, on approximately the same site as the modern en–Nâṣirah. The ancient village was probably situated on the western slope rising from the floor of a depression surrounded by hilltops. The depression is pear-shaped, about a mile across, with the neck of the pear pointing southward and opening by a narrow, winding ravine into the broad plain of Esdraelon. The village was situated 1,144 ft. (c. 348 m.) above sea level, and about 920 ft. (c. 280 m.) above the plain. It lay in the territory anciently assigned to the tribe of Zebulun. See illustration facing p. 512.

 

အချို့က နာဇရက် သို့မဟုတ် နာဇရက်ဟူသော အမည်ကို “ကာကွယ်ရန်” သို့မဟုတ် “စောင့်ကြပ်ရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိသော အမြစ်မှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ခြေရာခံပြီး၊ ၎င်းကို “စောင့်ကြည့်ရဲတိုင်” ဟူသော အဓိပ္ပာယ်ပေးကာ၊ ၎င်း၏ဂါလိလဲတောင်ကုန်းများပေါ်တွင် မြင့်မားစွာတည်ရှိမှုနှင့် သင့်လျော်သော ဖော်ပြချက်ဟု ယူဆသည်။ အချို့ကမူ ၎င်းကို “အညွန့်” သို့မဟုတ် “အညွှန့်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိသော အမြစ်မှ ဆင်းသက်လာသည်ဟု ယူဆကာ၊ ၎င်းသည် တောင်ကုန်းများရှိ ထူထပ်သောချုံပုတ်များကို ညွှန်ပြသော ဖော်ပြချက်အမည်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မူရင်းအမည်၏ တိကျသောပုံစံနှင့် ၎င်း၏အဓိပ္ပာယ်သည် နှစ်ခုစလုံး မသေချာပေ။

Some have traced the name Nazareth, or Nazareth, to a root meaning “to protect,” or “to guard,” and assign it the meaning “watchtower,” an apt description of its location high in the Galilean hills. Others derive it from a root meaning “branch” or “sprout,” which would make it a descriptive name suggestive of the dense brushwood in the hills round about. The exact form of the original name, and thus its meaning, are both uncertain.

 

ဤသည်မှာ နာဇရက်ကို ကျမ်းစာတွင် ပထမဆုံးဖော်ပြခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် ယခင်က အရေးမပါသော သို့မဟုတ် မရှိခဲ့ဟု ဆိုလိုပေမည်။ ဂျိုဆီဖပ်စ်သည် ဂါလိလဲ၏ မြို့ရွာပေါင်း ၂၀၀ ခန့်စာရင်းတွင် ၎င်းကို မထည့်သွင်းခဲ့ပေ။ ၎င်းသည် ဂါလိလဲလူများကြားတွင်ပင် ၎င်း၏ဆိုးယုတ်မှုကြောင့် ထင်ရှားသည် (လုကာ ၁:၂၆ ကိုးကား)။

This is the first Biblical mention of Nazareth, which may imply that it was either insignificant or nonexistent in earlier times. Josephus does not include it in a list of some 200 towns and villages of Galilee. It was proverbial for its wickedness even among the people of Galilee (see on Luke 1:26).

 

မြို့အထက်ရှိ တောင်ကုန်းထိပ်မှ လေးမြှားအားလုံးသို့ ခမ်းနားသောရှုခင်းကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။ အနောက်ဘက် မိုင် ၂၀ (ကီလိုမီတာ ၃၂) ခန့်တွင် မြေထဲပင်လယ်၏ အပြာရောင်ရေပြင်များ တည်ရှိသည်။ တောင်ဘက်တွင် အက်စဒရာလွန်လွင်ပြင်ကျယ်နှင့် ဆမာရီယတောင်များရှိသည်။ အရှေ့ဘက် မိုင် ၅ (ကီလိုမီတာ ၈) ခန့်တွင် တာဘောတောင်တက်လာပြီး၊ ယော်ဒန်ချိုင့်ဝှမ်းကိုကျော်လွန်၍ ဂိလဒ်တောင်ပြင်မြင့်ရှိသည်။ မြောက်ဘက်တွင် လယ်ဗနွန်နှင့် အန်တီလယ်ဗနွန်တောင်များရှိသည်။

From the top of the hill above the town a magnificent view may be had in every direction. About 20 mi. (32 km.) to the west lie the blue waters of the Mediterranean. To the south is the broad, fertile plain of Esdraelon, with the mountains of Samaria beyond. About 5 mi. (8 km.) to the east rises Mt. Tabor, and in the distance, beyond the depression of the Jordan, the plateau of Gilead. To the north are the Lebanon and Anti-Lebanon mountains.

 

ပရောဖက်များ။ ဤတွင်ဖော်ပြထားသော သီးခြားပရောဖက်ပြုချက်နှင့်ဆင်တူသည့် ပရောဖက်ပြုချက်တစ်ခုမျှ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင် မတွေ့ရခြင်းကြောင့် ကျမ်းစာလေ့လာသူများသည် ဤဖော်ပြချက်ကို အမှားတစ်ခုအဖြစ် ညွှန်ပြပြီး မဿဲသည် ဝိညာဉ်လှုံ့ဆော်မှုမရှိဟု သက်သေအဖြစ် ယူဆသည်။ သို့သော်၊ မဿဲက ယခင်က သီးခြားပရောဖက်ပြုချက်တစ်ခုကို ကိုးကားသောအခါ “ပရောဖက်” (အခန်း ၁:၂၂; ၂:၅, ၁၅, ၁၇) ဟု တစ်ဦးတည်းကို ဖော်ပြထားသည်ကို သတိပြုသင့်သည်။ ဤဖြစ်ရပ်တွင် “ပရောဖက်များ” ဟူသော အများကိန်းပုံစံကို အသုံးပြုခြင်းသည် သီးခြားပရောဖက်ပြုချက်တစ်ခုကို မဟုတ်ဘဲ၊ ဤတွင်ဖော်ပြထားသော နိဂုံးချုပ်သို့ ဦးတည်စေသည့် ပရောဖက်ပြုချက်များစွာကို ရည်ညွှန်းကြောင်း ရှင်းလင်းစွာဖော်ပြသည် (ဧဇရ ၉:၁၁; နယမိ ၁:၈ ကိုးကား)။ မဿဲက ကျမ်းစာအဖြစ် သတ်မှတ်မထားသော ဝိညာဉ်လှုံ့ဆော်မှုရှိသော ရေးသားချက်များကို ကိုးကားဖြစ်နိုင်သည်။

The prophets. The fact that no specific prophecy resembling the one here referred to appears in the OT has led critical students of the Bible to point to this statement as an error, and therefore evidence that Matthew was not inspired. However, it is worthy of note that in previous instances where Matthew quotes a specific prophecy he speaks of “the prophet” (chs. 1:22; 2:5, 15, 17). His use of the plural form of the word “prophets” in this instance clearly implies reference, not to a particular prophetic statement, but to several, which, taken together, led to the conclusion here stated (see on Ezra 9:11; Neh. 1:8). It is possible, also, that Matthew quotes inspired writings that did not become a part of the canon of Scripture.

 

နာဇရိတ်။ အချို့က ဤအမည်သည် ဟေဗြဲလှူ “နာဇီရ”၊ “နာဇရိတ်” မှ ဆင်းသက်လာပြီး “ခွဲထားသူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်ဟု ယူဆကာ၊ မဿဲ၏ဖော်ပြချက်သည် မူလက “သူသည် နာဇရိတ်ဟု ခေါ်ဝေါ်ခံရလိမ့်မည်” ဟု ဖတ်ရှုခဲ့သည်ဟု အကြံပြုသည် (တော်လှန်ရာ ၆:၂ ကိုးကား)။ သို့သော် ဤဆင်းသက်မှုသည် ဖြစ်နိုင်ချေမရှိပေ။ ထို့ပြင် ယေရှုသည် နာဇရိတ်မဟုတ်ကြောင်း ထင်ရှားသည် (မဿဲ ၁၁:၁၉; လုကာ ၇:၃၃, ၃၄; ကိုးကား တော်လှန်ရာ ၆:၂–၄)။ ပို၍ဖြစ်နိုင်သော အမြစ်မှာ “နာဆာ” ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းမှ “နဲဆာ” ဆင်းသက်လာပြီး “အညွှန့်”၊ “အညွန့်ငယ်” သို့မဟုတ် “အညွှန့်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်။

Nazarene. Some have suggested that this name was derived from the Heb. nazir, “nazirite,” meaning “separated one,” and that Matthew’s statement originally read, “He shall be called a Nazirite” (see on Num. 6:2). But the derivation is extremely unlikely. Furthermore, Jesus was obviously not a Nazirite (Matt. 11:19; Luke 7:33, 34; cf. Num. 6:2–4). The more likely root is nasar, from which is derived neṣer, a “sprout,” “sprig,” or “shoot.”

 

“နဲဆာ” သည် ဟေရှာယ ၁၁:၁ တွင် “အညွှန့်” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထားပြီး၊ ၎င်းသည် ရှင်းလင်းသော မေရှိယပရောဖက်ပြုချက်ဖြစ်သည်။ မေရှိယပရောဖက်ပြုချက်တွင် ပို၍သုံးသော “အညွှန့်” အတွက် စကားလုံးမှာ “ဇမာချ်” (ယေရမိ ၂၃:၅; ၃၃:၁၅; ဇာခရိ ၃:၈; ၆:၁၂) ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် နာဇရက်သည် “နဲဆာ” မှ ဆင်းသက်လာခြင်းသည် မှန်ကန်နိုင်ပြီး၊ ယေရှုအား “အညွှန့်” ဟူသော ပရောဖက်ပြုချက်များသည် သူသည် နာဇရက်မြို့တွင် ကြီးပြင်းခဲ့သည့်အချက်နှင့် သင့်လျော်စွာ အသုံးချနိုင်သည် (ဒုတိယမောရှေ ၁၈:၁၅ ကိုးကား)။

Neṣer is translated “Branch” in Isa. 11:1, a clear Messianic prophecy. The more common word for “Branch” in Messianic prophecy is ṣemach (Jer. 23:5; 33:15; Zech. 3:8; 6:12). It is possible therefore that the derivation of Nazareth from neṣer may be correct, and that the prophecies of Jesus as the “Branch” could appropriately be applied to the fact that He grew up in the city of Nazareth (see on Deut. 18:15).

 

အချို့က မဿဲ၏ ခရစ်တော်အား နာဇရိတ်ဟူသော ဖော်ပြချက်တွင် နာဇရက်မြို့အပေါ် ဦးစွာကျရောက်ခဲ့သော၊ နောက်ပိုင်းတွင် ယေရှုနှင့် သူ၏တပည့်များအပေါ် ကျရောက်ခဲ့သော အပြစ်တင်မှုကို ရည်ညွှန်းသည်ဟု ယူဆသည်။ နာဇရက်အပေါ် လူထုသဘောထားသည် ယောဟန် ၁:၄၆; ကိုးကား အခန်း ၇:၅၂ တွင် ထင်ရှားသည်။ မေရှိယသည် “လူများက မထီမဲ့မြင်ပြုပြီး ပယ်ရှင်းခံရသူ” (ဟေရှာယ ၅၃:၃; ကိုးကား ဆာလံ ၂၂:၆–၈) ဖြစ်လိမ့်မည်။ ယေရှုသည် ထင်ရှားသောအုပ်ချုပ်သူအဖြစ် မဟုတ်ဘဲ၊ လူများအကြား နှိမ့်ချသောလူသားအဖြစ် ပေါ်ထွန်းလိမ့်မည်။ သူသည် ဘက်လဟင်မြို့သားအဖြစ် လူသိများမည်မဟုတ်ဘဲ၊ ဒါဝိဒ်မြို့၏ နိုင်ငံသားအဖြစ် ဂုဏ်ပြုမှုရှိမည်မဟုတ်ပေ။ ဤဖြေရှင်းနည်းနှစ်ခုထဲမှ တစ်ခုခုသည် ကျမ်းစာနှင့် အညီဖြစ်ပုံရသည်။

Others have seen in Matthew’s statement concerning Christ as a Nazarene a reference to the reproach that came, first upon the town of Nazareth, and later upon Jesus and His followers. The popular attitude toward Nazareth is evident from John 1:46; cf. ch. 7:52. The Messiah would be “despised and rejected of men” (Isa. 53:3; see also Ps. 22:6–8). Jesus was to appear, not as a celebrated ruler, but as a humble man among men. He was not even to be known as a Bethlehemite, and to have what honor might attach to Him as a citizen of the city of David. Either this or the preceding solution to the problem would seem to be in accord with Scripture.

^{ellen g. white comments}

^{1 AH 477}

^{1, 2 DA 33,  59, 231}

^{1–10 GC 315}

^{1–23 DA 59-67}

^{2 DA 62}

^{3, 4 DA 61}

^{5–8 DA 62}

^{6 PK 697}

^{9–11 DA 63}

^{11 AH 481; CT 60; 7T 143}

^{12–14 DA 64}

^{16–18 DA 65}

^{18 DA 32}

^{19–23 DA 66}

 

အခန်းကြီး - ၃

chapter 3

 

ယောဟန် ဟောပြောသည်။ သူ၏အမှုတော်၊ ဘဝနှင့် နှစ်ခြင်းခံခြင်း။ ၇ သူသည် ဖာရိရှဲများကို ဆုံးမသည်၊ ၁၃ ယော်ဒန်မြစ်တွင် ခရစ်တော်ကို နှစ်ခြင်းပေးသည်။

1 John preacheth: his office: life, and baptism. 7 He reprehendeth the Pharisees, 13 and baptizeth Christ in Jordan.

 

၁။ ထိုအခါ။ ယခုအခါ ယေရှုသည် နာဇရက်မြို့ဟုခေါ်သော မြို့တွင် နေထိုင်သည် (မဿဲ ၂:၂၃)။ ယေရှုသည် အသက်သုံးဆယ်ခန့်တွင် သူ၏လူထုသာသနာပြုမှုကို စတင်ခဲ့သည် (လုကာ ၃:၂၃ တွင်ကြည့်ပါ)။ ဤသည်မှာ အေဒီ ၂၇ ဆောင်းဦးကာလဖြစ်သည်။ ယောဟန်သည် ယေရှုထက် ခြောက်လခန့် အသက်ကြီးပြီး (လုကာ ၁:၃၉၊ ၅၇ တွင်ကြည့်ပါ)၊ သူ၏သာသနာပြုမှုသည် ခရစ်တော်၏သာသနာမစတင်မီ ခြောက်လခန့်တွင် စတင်ခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ယောဟန်သည် ထိုနှစ်၏နွေဦးကာလ၊ ဖြစ်နိုင်လျှင် ပသခါပွဲကာလတွင် စတင်ခဲ့ပေမည်။ လူအုပ်ကြီးများသည် ယောဟန်ဟောပြောရာ ယုဒပြည်ကျင်ကျင်တောရှိ ယေရုဆလင်မြို့သို့ သွားလာနေကြသည် (လုကာ ၃:၁ တွင်ကြည့်ပါ)။

1. In those days. [Ministry of John the Baptist, Matt. 3:1–12 =Mark 1:1–8 =Luke 3:1–18. Major comment: Matthew and Luke; see The Ministry of Our Lord] That is, when Jesus “dwelt in a city called Nazareth” (Matt. 2:23). Jesus commenced His public ministry when He “began to be about thirty years of age” (see on Luke 3:23). This was in the autumn of a.d. 27 (DA 233; see pp. 242-247; see on Luke 3:1). John was about six months older than Jesus (see on Luke 1:39, 57), and it is reasonable to think that his ministry began about six months prior to that of Christ. Thus John may have begun in the spring of the same year, perhaps about the Passover season. Great throngs would be approaching or leaving Jerusalem in the vicinity of the very spot where John was preaching (see p. 295, “Wilderness of Judea;” see on Luke 3:1).

 

ယောဟန်၏ဟောပြောမှုတွင်အသုံးပြုသော သင်္ကေတများသည် (နွေဦး) ရိတ်သိမ်းချိန်နီးကပ်နေပြီဟု ညွှန်ပြသည် (မဿဲ ၃:၇၊ ၁၂ တွင်ကြည့်ပါ)။

The apt illustrations John used in his preaching imply that the time of the (spring) harvest was not far away (see on Matt. 3:7, 12).

 

“ထိုအခါ” တွင် ပါလက်စတိုင်းနှင့် အထူးသဖြင့် ယုဒပြည်တွင်နေထိုင်သော ဂျူးလူမျိုးများသည် တော်လှန်ရေးအနီးသို့ရောက်နေသည်။ အေဒီ ၆ တွင် အာဂတ်စတုပ်စ်မှ အာခီလတ်စ်ကို နှင်ထုတ်ပြီး (အခန်း ၂:၂၂ တွင်ကြည့်ပါ) ရောမအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများကို ယုဒပြည်အုပ်ချုပ်ရန်ခန့်အပ်ပြီးနောက်၊ ရောမအရာရှိများ၊ စစ်သားများနှင့် ရောမအာဏာသုံးစွဲမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော တရားမဝင်ဓလေ့များကြောင့် တစ်ကြိမ်ပြီးတစ်ကြိမ် ပုန်ကန်မှုများဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ အစ္စရေးလူမျိုးများ၏ ရဲရင့်သောသူထောင်ပေါင်းများစွာသည် ၎င်းတို့၏မျိုးချစ်စိတ်ကို သွေးနှင့်ပေးဆပ်ခဲ့ရသည်။ လူများသည် ရောမ၏ရက်စက်သောကျွန်ခံမှုမှ လွတ်မြောက်ရန် ခိုင်မာသောခေါင်းဆောင်တစ်ဦးကို တောင့်တနေသည်။

“In those days” the Jews living in Palestine, particularly in Judea, were on the verge of revolution. Since the assignment of Roman procurators to govern Judea in a.d. 6, upon the banishment of Archelaus by Augustus (see on ch. 2:22), the presence of Roman officers and soldiers, the exercise of Roman authority, and the resulting influx of heathen customs had resulted in one uprising after another. Thousands of the bravest men of Israel had paid for their patriotism with their blood. Conditions were such that the people longed for a strong leader to deliver them from the cruel bondage of Rome. See p. 54.

 

ဗတ္တိဇံယောဟန်။ ယောဟန်ဟူသောအမည်၏အဓိပ္ပာယ်ကို လုကာ ၁:၁၃ တွင်ကြည့်ပါ။ သူ၏ငယ်ရွယ်စဉ်နှင့် လေ့ကျင့်မှုကို လုကာ ၁:၈၀ တွင်ကြည့်ပါ။ ယေရှုက ယောဟန်အား “မိန်းမမှဖွားမြင်သူတို့တွင် သူထက်ကြီးမြတ်သော ပရောဖက်မရှိ” ဟု မိန့်တော်မူသည် (လုကာ ၇:၂၈)။ သူသည် “ပရောဖက်ထက်သာလွန်သည်” (မဿဲ ၁၁:၉ တွင်ကြည့်ပါ)။ ယောဟန်၏လူထုအပေါ်သြဇာသည် နောက်ဆုံးတွင် ဟေရုဒ်အန္တိပတ်စ်က သူ့ကိုထိခိုက်ရန် တုံ့ဆိုင်းစေခဲ့သည် (မဿဲ ၁၄:၁၊ ၅; မာကု ၁၁:၃၂)၊ ဂျူးခေါင်းဆောင်များကလည်း သူ့ကို ပေါ်တင်ဆန့်ကျင်ပြောဆိုရန် မဝံ့မရဲဖြစ်ခဲ့သည် (မဿဲ ၂၁:၂၆; လုကာ ၂၀:၆)။ ဂျိုးဇီးဖပ်စ်က ယောဟန်ဗတ္တိဇံအား ခရစ်ဝင်ကျမ်းများနှင့် နီးကပ်စွာတူညီသော ထင်ရှားသောဖော်ပြချက်ကို ပေးထားသည် (အန်တီကွီးတီးစ် ဆယ့်ရှစ်၊ ၅၊ ၂)။

John the Baptist. For the meaning of the name John see on Luke 1:13; and for his youth and early training see on Luke 1:80. Jesus said of John that “among those that are born of women there is not a greater prophet” (Luke 7:28). He was “more than a prophet” (see on Matt. 11:9). John’s influence with the people eventually became so great that Herod Antipas at first hesitated to harm him (Matt. 14:1, 5; Mark 11:32), and the Jewish leaders did not dare speak openly against him (Matt. 21:26; Luke 20:6). Josephus gives a vivid account of John the Baptist that closely parallels that of the Gospels (Antiquities xviii. 5. 2).

 

ယုဒပြည်ကျင်ကျင်တော။ ဤအသုံးအနှုန်းသည် သေမင်းပင်လယ်နှင့် ပါလက်စတိုင်းအလယ်ပိုင်းတောင်တန်းများ၏ ထိပ်ကြားရှိ ကြမ်းတမ်းပြီး ပိန်ကပ်သောတောင်ကုန်းများကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဤဒေသသည် မိုးရေနည်းပါးပြီး လူဦးရေနည်းပါးသည်။ ယောဟန်သည် ငယ်ရွယ်စဉ်နှင့် လူငယ်ဘဝ၏ အချိန်များစွာကို ဤတောထဲတွင် ကုန်ဆုံးခဲ့သည် (လုကာ ၁:၈၀)။ သူ၏မိဘများသည် ဤ“ယုဒပြည်ကျင်ကျင်တော” ၏ အနောက်ဘက်နယ်စပ်နှင့် မနီးမဝေးရှိ ဟဗြုန်မြို့တွင် နေထိုင်ခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။

Wilderness of Judaea. This expression generally refers to the rugged, barren hills between the Dead Sea and the crest of the central mountain range of Palestine, a region of little rainfall and few inhabitants (see Early Ministry and Baptism to First Passover). John had spent much of his time as a youth and young man in the wilderness (Luke 1:80). His parents had probably lived in or near Hebron, not far from the western borders of this “wilderness.”

 

ဓမ္မသစ်ကျမ်းခေတ်တွင် “ကျင်ကျင်တော” ဟူသောဝေါဟာရသည် သေမင်းပင်လယ်အနောက်ဘက်ရှိ ကြမ်းတမ်းသောတောင်ကုန်းများနှင့် ယော်ဒန်ချိုင့်ဝှမ်း၏ အောက်ပိုင်းကို ရည်ညွှန်းသည်။ လုကာ ၃:၃ အရ ယောဟန်သည် ယော်ဒန်ချိုင့်ဝှမ်းတစ်လျှောက် နေရာအမျိုးမျိုးသို့ သွားလာခဲ့သည်။ ယေရိခေါနှင့် သေမင်းပင်လယ်ကြားတွင် ယုဒပြည်ကျင်ကျင်တောနှင့် ယော်ဒန်ချိုင့်ဝှမ်းသည် ဆုံတွေ့သည်။ ယောဟန်၏သာသနာပြုမှုသည် ဤနယ်မြေတွင် စတင်ခဲ့ပုံရသည်။

In NT times the term wilderness was used to refer to both the rugged hills west of the Dead Sea and the lower part of the Jordan valley. According to Luke 3:3, John went from place to place, up and down the Jordan valley. Between Jericho and the Dead Sea the wilderness of Judea met that of the Jordan. John’s ministry apparently began in this vicinity.

 

ဟေရုဒ်အန္တိပတ်စ်မှ ဖမ်းဆီးခံရစဉ် ယောဟန်သည် ဟေရုဒ်၏နယ်မြေ—ဖြစ်နိုင်လျှင် ပေရဲအတွင်းတွင်ရှိနေပြီး၊ ဂျိုးဇီးဖပ်စ်အရ သေမင်းပင်လယ်အရှေ့ဘက်ရှိ မာခဲရုတ်စ်တွင် ထောင်ချခံခဲ့ရသည် (အန်တီကွီးတီးစ် ဆယ့်ရှစ်၊ ၅၊ ၂)။ နှစ်ခြင်းခံခြင်းသည် သူ၏ဧဝံဂေလိအစီအစဉ်၏ အရေးပါသောအစိတ်အပိုင်းဖြစ်သဖြင့်၊ ယောဟန်သည် “ရေများစွာ” (ယောဟန် ၃:၂၃) ရရှိနိုင်သောနေရာနှင့် ဘယ်သောအခါမှ ဝေးကွာမနေခဲ့ပေ။ ဤသည်မှာ သူ၏အမှုတော်၏ အများစုကို “ယော်ဒန်အနီးတစ်ဝိုက်ဒေသ” တွင် လုပ်ဆောင်ခဲ့ရခြင်း၏ အကြောင်းတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို ရှင်းပြပေမည် (မဿဲ ၃:၅)။ ယေရှု၏နှစ်ခြင်းခံစဉ်တွင် ယောဟန်သည် ဗက်သာဘာရာ (ယော်ဒန်တစ်ဖက်ကမ်းရှိ ဗက်သာနီ) တွင် ဟောပြောပြီး နှစ်ခြင်းပေးနေသည်။ ဤနေရာသည် အစ္စရေးလူမျိုးများ ယော်ဒန်မြစ်ကို ဖြတ်ကူးခဲ့ရာ နေရာနှင့် မဝေးပေ (ယောဟန် ၁:၂၈; ယောရှု ၂:၁; ၃:၁၊ ၁၆ တွင်ကြည့်ပါ)။ နောက်ပိုင်းတွင် သူသည် “ဆာလင်အနီးရှိ ဧနုန်” တွင် အမှုဆောင်ခဲ့သည် (ယောဟန် ၃:၂၃)။

When arrested by Herod Antipas, John must have been in Herod’s territory—probably Peraea—and, according to Josephus, was imprisoned at Machaerus, on the eastern side of the Dead Sea (Antiquities xviii. 5. 2). In view of the fact that baptism was so important a feature of his evangelistic program, John seems never to have been far from a place where “much water” (John 3:23) was available. This probably explains, in part at least, why he carried on most of his work in “the region round about Jordan” (Matt. 3:5; cf. DA 220). At the time of Jesus’ baptism John was preaching and baptizing at Bethabara (Bethany Beyond Jordan), not far from where Israel had crossed the Jordan (DA 132; see on John 1:28; Joshua 2:1; 3:1, 16). Later he carried on his work at “Aenon near to Salim” (John 3:23). See Early Ministry and Baptism to First Passover; Palestine During the Ministry of Jesus.

 

၂။ နောင်တရ။ ဂရိစကားလုံး “မက်တာနိုးအို” သည် စာသားအရ “ပြီးနောက် ကွဲပြားစွာ တွေးခေါ်ရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိပြီး၊ ထို့ကြောင့် “စိတ်ပြောင်းလဲရန်”၊ “ရည်ရွယ်ချက်ပြောင်းလဲရန်” ဟု ဆိုလိုသည်။ ၎င်းတွင် အပြစ်ဝန်ခံခြင်းထက် များစွာပိုပါဝင်သည်၊ သို့သော် ယောဟန်၏ဟောပြောမှုတွင် ၎င်းပါဝင်သည် (အခန်းငယ် ၆)။ ဓမ္မပညာအရ ဤစကားလုံးသည် စိတ်ပြောင်းလဲခြင်းသာမက ဆန္ဒ၏ဦးတည်ချက်သစ်၊ ရည်ရွယ်ချက်နှင့် သဘောထားပြောင်းလဲခြင်းကိုပါ ဆိုလိုသည်။

2. Repent. Gr. metanoeō, literally, “to think differently after,” hence, “to change one’s mind,” “to change one’s purpose.” It includes far more than confession of sin, though in the preaching of John that was, of course, included (v. 6). Theologically the word includes not only a change of mind but a new direction of the will, an altered purpose and attitude. See on ch. 4:17.

 

ဘုရားသခင်၏နိုင်ငံတော်။ ခရစ်တော်က သူ၏ပထမဆုံးကြွရောက်ခြင်းတွင် တည်ထောင်သော နိုင်ငံတော်သည် ဘုန်းအသရေနိုင်ငံတော်မဟုတ်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ မိန့်တော်မူသည်။ ၎င်းသည် “လူ၏သားသည် သူ၏ဘုန်းအသရေနှင့် သန့်ရှင်းသောကောင်းကင်တမန်အားလုံးနှင့်အတူ ကြွလာသောအခါ” ဖြစ်မည်ဟု မိန့်တော်မူသည် (မဿဲ ၂၅:၃၁)။ သို့သော် ယေရှုသည် ပီလတ်ရှေ့တွင် သူသည် အမှန်တကယ် “ဘုရင်” ဖြစ်ကြောင်း ဝန်ခံခဲ့သည် (ယောဟန် ၁၈:၃၃–၃၇)။ ဤသည်မှာ ဤလောကသို့ကြွလာရခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်ဖြစ်သည် (ယောဟန် ၁၈:၃၇)။ သို့သော် သူတည်ထောင်လိုသော “နိုင်ငံတော်” သည် “ဤလောကမှမဟုတ်” ဟု ရှင်းပြခဲ့သည် (ယောဟန် ၁၈:၃၆)။ သူတည်ထောင်လိုသော နိုင်ငံတော်သည် “ထင်ရှားစွာမကြွလာ” ဘဲ၊ သူ့ကိုယုံကြည်ပြီး ဘုရားသခင်၏သားသမီးများဖြစ်လာသူများ၏ နှလုံးသားထဲတွင် ရှိသည် (လုကာ ၁၇:၂၀၊ ၂၁; ယောဟန် ၁:၁၂ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။

Kingdom of heaven. See on Matt. 4:17; Mark 1:15. Christ made it clear that the kingdom He established at His first advent was not the kingdom of glory (see DA 234). That would only be, He said, “when the Son of man shall come in his glory, and all the holy angels with him” (Matt. 25:31). Nevertheless, Jesus admitted before Pilate that He was indeed a “king” (John 18:33–37); in fact, this was His purpose in coming into this world (John 18:37). But He explained further that this “kingdom” was “not of this world” (John 18:36). The kingdom He came to establish “cometh not with observation,” but is a reality within the hearts of those who believe in Him and become the sons of God (Luke 17:20, 21; cf. John 1:12). See on Mark 3:14.

 

၃။ ဤသူသည်။ ယောဟန်ကိုယ်တိုင်က သူသည် ဟေရှာယ ၄၀:၃ ၏ “အသံ” ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီး (ယောဟန် ၁:၂၃)၊ ယေရှုက သူ့ကို မာလခိ ၃:၁ ၏ “တမန်” အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည် (မဿဲ ၁၁:၇–၁၄)။

3. This is he. John himself declared that he was the “voice” of Isa. 40:3 (John 1:23), and Jesus identified him with the “messenger” of Mal. 3:1 (Matt. 11:7–14).

 

ဧသယ။ ဆိုလိုသည်မှာ ဟေရှာယဖြစ်သည်။ ဧသယဟူသောစာလုံးသည် ဟေဗြဲဘာသာမှ ဂရိဘာသာသို့ ဘာသာပြန်ဆိုထားသော ဟေရှာယအတွက်ဖြစ်သည်။ ရည်ညွှန်းထားသော ပရောဖက်ပြုချက်မှာ ဟေရှာယ ၄၀:၃ ဖြစ်သည်။ ဖတ်ရှုချက်သည် အက်စ်အက်စ်အက်စ်မှ လုံးဝခန့်မျှဖြစ်သည်။ လုကာသည် ယောဟန်ဗတ္တိဇံ၏သာသနာပြုမှုအကြောင်း ဖော်ပြရာတွင် အခန်းငယ် ၃ နှင့် ၄ ကို ကိုးကားသည် (လုကာ ၃:၄၊ ၅)။

Esaias. That is, Isaiah. The spelling Esaias is from the Greek transliteration of the Hebrew word for Isaiah. The prophecy referred to is Isa. 40:3. The reading is almost verbatim that of the LXX. Luke quotes v. 4 as well as v. 3 in his account of the ministry of John the Baptist (Luke 3:4, 5). See on Mark 1:2.

 

အသံ။ အသံတစ်ခုသာဖြစ်သော်လည်း၊ မည်သည့်အသံမျှဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ပဲ့တင်သံသည် ရာစုနှစ်များတစ်လျှောက် ယနေ့ထိပင် ကြားနေရသည်။ ပရောဖက်တစ်ဦးအနေဖြင့် ယောဟန်သည် သူ၏ခေတ်လူများအတွက် ဘုရားသခင်၏ “အသံ” ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ ပရောဖက်သည် ဘုရားသခင်အတွက် ပြောပြသူဖြစ်သည် (ထွက်မြောက်ရာ ၄:၁၅၊ ၁၆; ၇:၁; ယဇရာဇဝင် ၃:၂၇ တွင်ကြည့်ပါ)။ ယောဟန်သည် ဘုရားသခင်၏လူသားအဖြစ်ကြွလာသော “ဘုရားသခင်၏နှုတ်ကပတ်တော်” ၏ ကြွရောက်လာမှုကို ကြေညာသည့် ဘုရားသခင်၏ “အသံ” ဖြစ်သည် (ယောဟန် ၁:၁–၃၊ ၁၄)။

The voice. Only a voice, but what a voice! Its echo is heard yet, ringing down through the centuries. As a prophet, John was the “voice” of God to the men of his generation, for a prophet is one who speaks for God (see Ex. 4:15, 16; Ex. 7:1; Eze. 3:27). John was the “voice” of God announcing the coming of the living, incarnate “Word” of God (John 1:1–3, 14).

 

ကျင်ကျင်တောတွင်။ အခန်းငယ် ၁ တွင်ကြည့်ပါ။

In the wilderness. See on v. 1.

 

လမ်းကိုပြင်ဆင်ကြလော့။ ယောဟန်သည် “ဘုရားသခင်၏နိုင်ငံတော်” ၏ တည်ထောင်ခြင်းကို ကြေညာရုံသာမက (အခန်းငယ် ၂)၊ ၎င်း၏ဘုရင်ကြွရောက်လာမည့်အချိန်နီးကပ်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာသည်။ အသုံးပြုထားသော နှိုင်းယှဉ်ပုံသည် ဘုရင်ကြွရောက်လာမည်ဖြစ်ကြောင်း ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများကို ကိုယ်စားပြုသည်။ အရှေ့တိုင်းဘုရင်တစ်ဦးသည် ၎င်း၏နိုင်ငံအတွင်းရှိ ဒေသများသို့ လည်ပတ်ရန်ရည်ရွယ်သောအခါ၊ သူသည် လည်ပတ်မည့်ဒေသတစ်ခုစီသို့ တမန်များကို စေလွှတ်ပြီး ၎င်း၏လာရောက်မည့်အစီအစဉ်ကို ကြေညာကာ ဒေသခံများအား ၎င်း၏ရောက်ရှိလာမှုအတွက် ပြင်ဆင်ရန် ဖိတ်ခေါ်သည်။ ဒေသခံများသည် ဘုရင်ခရီးသွားမည့် လမ်းများကို “ပြင်ဆင်” ရန် မျှော်လင့်ခံရသည်။ အကြောင်းမှာ ပုံမှန်အားဖြင့် လမ်းများကို ထိန်းသိမ်းရန် အနည်းငယ်သာ လုပ်ဆောင်ထားသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ အချို့အရှေ့တိုင်းနိုင်ငံများတွင် ဘုရင်သို့မဟုတ် ထင်ရှားသူတစ်ဦးသွားမည့် လမ်းများကို ပြုပြင်ရန် ဓလေ့ထုံးတမ်းများ ယနေ့ထိရှိနေသေးသည်။

Prepare ye the way. John not only proclaims the establishment of the “kingdom of heaven” (v. 2) but announces the imminent arrival of its king. The figure of speech employed represents the preparations to be made in advance of the announced coming of the king. When an Oriental monarch intended to visit parts of his realm he would dispatch messengers to each district to be visited, announcing his anticipated visit and summoning the inhabitants to prepare for his arrival. The local inhabitants of each district were expected to “prepare” the highway over which he would travel, inasmuch as little was ordinarily done to maintain roads. In some Oriental lands it is still customary to repair the roads over which the king or some other celebrity is about to travel.

 

သူ၏လမ်းများကို ဖြောင့်တန်းစေကြလော့။ “ဘုရားသခင်၏နိုင်ငံတော်သည် ၎င်း၏လက်အောက်ခံများဖြစ်လာသူများ၏ နှလုံးသားထဲတွင် ရှိသည်” (လုကာ ၁၇:၂၁) ဖြစ်သောကြောင့်၊ ပြင်ဆင်မှုအမှုသည် ၎င်းတို့၏နှလုံးသားထဲတွင် လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် လူတို့၏နှလုံးသားထဲရှိ ကွေ့ကောက်သောနေရာများကို ဖြောင့်မတ်စေခြင်းသည် ယောဟန်ဤနေရာတွင် ပြောဆိုသော ပြင်ဆင်မှုဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ ယောဟန်သည် “နောင်တရခြင်း၏ဗတ္တိဇံ” ကို ဟောပြောရခြင်း၏ အကြောင်းဖြစ်သည် (မာကု ၁:၄)၊ စာသားအရ “စိတ်ပြောင်းလဲခြင်း၏ဗတ္တိဇံ” ဖြစ်သည် (မဿဲ ၃:၂ တွင်ကြည့်ပါ)။ လူသားတို့၏ မာနနှင့်အာဏာရှိသောနေရာများကို ဖယ်ရှားရမည် (လုကာ ၃:၅)။

Make his paths straight. Inasmuch as “the kingdom of God is within” those who become its subjects (Luke 17:21), the work of preparation must obviously be done in their hearts. Straightening the crooked places of men’s hearts is therefore the preparation of which John here speaks. This is why John preached a “baptism of repentance” (Mark 1:4), literally, a “baptism of a change of mind” (see on Matt. 3:2). The high places of human pride and power were to be cast down (Luke 3:5; DA 215).

 

၄။ အဝတ်အထည်။ ယောဟန်သည် နှုတ်ကပတ်တော်များကို နားထောင်သူများ၏စိတ်ကို ပရောဖက်များ၏သတင်းစကားများဆီသို့ လှည့်ပေးရုံသာမက၊ ပရောဖက်များ၏ဝတ်စုံကိုလည်း ဝတ်ဆင်ခဲ့သည် (၂ ဘုရင်ခံ ၁:၈; ဇာခရိ ၁၃:၄ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ၎င်းသည် သူ့တွင် ပရောဖက်အမှုတော်သည် ယခု—တိတ်ဆိတ်နေခဲ့သောကာလပြီးနောက်—အစ္စရေးသို့ ပြန်လည်ထူထောင်ခံရသည်ဟူသော အချက်ကို အသံတိတ်သက်သေအဖြစ် ထင်ရှားစေသည်။ ယောဟန်သည် သူ၏ပုံပန်းသွင်ပြင်နှင့် ဝတ်စားဆင်ယင်မှုဖြင့် လူတို့ကို ရှေးခေတ်ပရောဖက်များကို သတိရစေခဲ့သည်။

4. Raiment. Not only did John turn the minds of his hearers to the messages of the prophets; he wore the garb of the prophets (2 Kings 1:8; cf. Zech. 13:4; DA 102). This was a silent witness to the fact that in him the prophetic office was now—after a period of silence—restored to Israel. By both manner and dress John reminded men of the seers of old.

 

ယောဟန်၏ရိုးရှင်းသောဝတ်စားဆင်ယင်မှုသည် သူ၏ခေတ်ကာလ၏ လွန်ကျူးမှုများကို ဆုံးမခြင်းဖြစ်ပြီး၊ “ဘုရင်များ၏နန်းတော်များတွင်” ဝတ်ဆင်သော “ပျော့ပျောင်းသောအဝတ်အထည်” များကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သည် (မဿဲ ၁၁:၈)၊ ၎င်းသည် လောက၏ဒုစရိုက်များကို ဆန့်ကျင်သော သူ၏သတင်းစကားနှင့် သင့်လျော်သည်။ ယောဟန်ကြေညာသော “နိုင်ငံတော်” သည် “ဤလောကမှမဟုတ်” (ယောဟန် ၈:၂၃)။ သူ၏ဝတ်စုံများသည် ဤလောက၏အရာများကို မထီမဲ့မြင်ပြုသည့်သဘောကို ထင်ဟပ်စေသည်။ ယောဟန်သည် သူဟောပြောသည့်အတိုင်း နေထိုင်ခဲ့ပြီး၊ မမြင်ရသော “နိုင်ငံတော်” အတွက်ဖြစ်သည်။ သူ၏ပြင်ပပုံပန်းသည် သူဆောင်သယ်လာသော သတင်းစကား၏ သက်သေဖြစ်သည်။

John’s plain dress was also a rebuke to the excess of his time, to the “soft raiment” worn “in kings’ houses” (Matt. 11:8), and was appropriate to his message of revolt against the evils in the world. The “kingdom” John proclaimed was “not of this world” (John 8:23); his garments reflected disdain for the things of this world. John lived, as he preached, for the invisible “kingdom.” His outward appearance was a token of the message he bore.

 

ယောဟန်သည် မွေးဖွားစဉ်ကတည်းက နာဇရိတ်ဖြစ်သည်၊ ၎င်း၏ရိုးရှင်းပြီး ချွေတာသောဘဝသည် ထိုသန့်ရှင်းသောကတိသစ္စာ၏ လိုအပ်ချက်များနှင့်အညီဖြစ်သည် (လုကာ ၁:၁၅; တောလည်ရာ ၆:၃; တရားသူကြီး ၁၃:၄ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ သို့သော် သူသည် အက်စီန်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆရန်မလိုအပ်ပေ။ အက်စီန်းများသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းမှ နုတ်ထွက်ပြီး ကိုယ်ကျင့်တရားဖြင့် နေထိုင်သူများဖြစ်သည်။ ယောဟန်သည် ကျင်ကျင်တောတွင် အချိန်များစွာကို တစ်ယောက်တည်းကုန်ဆုံးခဲ့သော်လည်း၊ သူသည် ကိုယ်ကျင့်တရားဖြင့်နေထိုင်သူမဟုတ်ပေ။ အကြောင်းမှာ သူသည် ၎င်း၏တရားဝင်သာသနာပြုမှု မစတင်မီတွင်ပင် လူများနှင့် ရောနှောဆက်ဆံရန် ထွက်သွားခဲ့သည်။ ဤအချိန်တွင် “ယုဒပြည်ကျင်ကျင်တော” တွင် အထူးသဖြင့် သေမင်းပင်လယ်အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက် အက်စီန်းအသိုက်အဝန်းများရှိခဲ့သော်လည်း၊ ယောဟန်သည် ဤတင်းကြပ်သောဂိုဏ်းနှင့် ဆက်နွယ်ခဲ့သည်ဟူသော သမိုင်းဆိုင်ရာသက်သေမရှိပေ။ သို့သော် ယောဟန်နှင့် အက်စီန်းများအကြား ထင်ရှားသောတူညီမှုများရှိသည်။

John was a Nazirite from birth (DA 102), and his simple, abstemious life was in accord with the requirements of that sacred vow (see Luke 1:15; cf. Num. 6:3; Judges 13:4). But it is not necessary to conclude that he was an Essene (see pp. 53, 54), similar as their ways of life may have been. The Essenes withdrew from society and became ascetics. John spent considerable time alone in the wilderness, but he was not an ascetic, for he went forth from time to time to mingle with men, even before the commencement of his official period of ministry (see DA 102). It is true that there were at this time Essene communities in the “wilderness of Judaea” (v. 1), particularly along the western shore of the Dead Sea (see p. 53), but there is no historical evidence whatever that John associated with this austere sect. At the same time, there are noteworthy similarities between John and the Essenes.

 

ခြင်္သေ့မွေးများ။ အချို့ထင်မှတ်ထားသည့်အတိုင်း ခြင်္သေ့အရေခွံမဟုတ်ဘဲ၊ မွေးများဖြင့် ရိုးရိုးရှင်းရှင်း ရက်လုပ်ထားသော ကြမ်းတမ်းသောအဝတ်ဖြစ်သည်။

Camel’s hair. Not camel’s hide, as some have thought, but a coarse garment of hair, roughly woven (see the foregoing).

 

သားရေခါးပတ်။ ဖြစ်နိုင်လျှင် သိုးသားရေ သို့မဟုတ် ဆိတ်သားရေဖြစ်ပြီး၊ ရှည်လျားလွှဲရမ်းနေသော အပြင်ဘက်အဝတ်ကို ခါးတွင်ချည်ရန် ဝတ်ဆင်ထားသည်။

Leathern girdle. Probably of sheepskin or goatskin, and worn about the waist to bind the long, flowing outer garment.

 

အစား။ ဂရိစကားလုံး “ထရိုဖီ” သည် “အာဟာရဓာတ်”၊ “အစားအစာ”၊ “စားနပ်ရိက္ခာ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်။ “ထရိုဖီ” သည် အစားအစာကို ယေဘုယျအားဖြင့် အသုံးပြုသည်။ တမန်တော်ဝတ္တု ၁၄:၁၇ နှင့် ယာကုပ် ၂:၁၅ တွင် “အစားအစာ” ဟု ဘာသာပြန်ထားပြီး၊ အခြားနေရာများတွင်လည်း ထင်ရှားသောအဓိပ္ပာယ်ဖြစ်သည် (မဿဲ ၆:၂၅; ၁၀:၁၀; တမန်တော်ဝတ္တု ၂:၄၆; ၂၇:၃၃–၃၈ စသည်ဖြင့်ကြည့်ပါ)။ “အစား” သည် အင်္ဂလိပ်စကားဟောင်းတွင် “အစားအစာ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်။

Meat. Gr. trophē, “nourishment,” “food,” “victuals.” Trophē is used of food in a general sense. In Acts 14:17 and James 2:15 it is translated “food,” the obvious meaning elsewhere (see Matt. 6:25; 10:10; Acts 2:46; 27:33–38; etc.). “Meat” is Old English for “food.”

 

ချွေတာသောအစားအသောက်သည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာခွန်အားနှင့် ဝိညာဉ်ရေးရာထိုးထွင်းသိမြင်မှုအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပြီး၊ ဘုရားသခင်၏နှုတ်ကပတ်တော်၏ သန့်ရှင်းသောအမှန်တရားများကို မှန်ကန်စွာနားလည်ရန်နှင့် ကျင့်သုံးရန်အတွက်လည်း လိုအပ်သည်။ ဤအရည်အသွေးများသည် “ဧလိယ၏ဝိညာဉ်နှင့် တန်ခိုးဖြင့်” လာရောက်သော ယောဟန်အတွက် (လုကာ ၁:၁၇) မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပြီး၊ ယနေ့ခေတ်တွင် ဧလိယ၏သတင်းစကားကို လောကသို့သယ်ဆောင်သူများအတွက်လည်း မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်။

An abstemious diet is essential to mental strength and spiritual insight, and to a right understanding and practice of the sacred truths of God’s Word (DA 101). These qualities were essential for John, who came “in the spirit and power of Elias” (Luke 1:17), and they are essential for those who are to bear the Elijah message to the world today.

 

တောပျားရည်။ အချို့ထင်မှတ်ထားသည့်အတိုင်း သစ်ပင်အချို့၏ အဆူမဟုတ်ဘဲ၊ တောပျားများမှ စုဆောင်းပြီး သစ်ပင်များ၏ အခေါင်းများတွင် သို့မဟုတ် ဖြစ်နိုင်လျှင် ကျောက်ဆောင်များတွင် သိမ်းဆည်းထားသော ပျားရည်ဖြစ်သည်။ အချို့ဘီဒိုအင်လူမျိုးများသည် တောပျားရည်စုဆောင်းခြင်းဖြင့် ယနေ့ထိ ဝင်ငွေရရှိနေကြသည်။

Locusts. Gr. akrides (see Additional Note at the end of chapter).

Wild honey. Probably not the sap of certain trees, as some have thought, but honey gathered by swarms of wild bees and deposited in the hollows of trees or perhaps in rocks. Some Bedouins still derive an income by collecting wild honey.

 

၅။ ထို့နောက် ထွက်သွားကြသည်။ ဂရိဘာသာဖြင့် ကြိယာ၏ပုံစံသည် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်မှုကို ညွှန်ပြသည်—လူများသည် “ဆက်လက်ထွက်သွားကြသည်”။ လူအုပ်ကြီးသည် ယောဟန်ကို တွေ့မြင်ရန်၊ သူ၏စကားကို နားထောင်ရန်နှင့် သူ၏ဗတ္တိဇံကို ခံယူရန် ဆက်လက်လာရောက်ကြသည်။ လူများ ဆက်လက်လာရောက်နေခြင်းသည် သူ့ကို ကြားဖူးသူများက ပြန်လည်သယ်ဆောင်လာသော ထင်ရှားသော သတင်းများကို သက်သေထူသည်။ သူတို့၏အလုပ်ကို စွန့်ခွာပြီး တောကန္တာရထဲသို့ မိုင်ပေါင်းများစွာ သွားရောက်လိုသည့်ဆန္ဒသည် သူယူဆောင်လာသော သတင်းစကား၏ ဆွဲဆောင်မှုအားကို သက်သေထူသည်။

5. Then went out. The form of the Greek verb implies continued action—the people “kept on going out.” The crowds kept coming to see and hear John and to be baptized by him. The fact that people kept on coming testifies to the glowing reports carried back by those who had already heard him. The fact that they were willing to drop their work and go for miles out into the wilderness bears witness to the magnetic drawing power of the message he bore.

 

ယုဒယတစ်ခုလုံး။ ယောဟန်၏ဓမ္မအမှုသည် ခရစ်တော်၏အမှုကဲ့သို့ပင် ယုဒယအနီးတစ်ဝိုက်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး၊ ယုဒလူမျိုးခေါင်းဆောင်များကိုယ်တိုင် သတင်းစကားကို ကြားနာပြီး လက်ခံရန် ပထမဦးဆုံးအခွင့်အရေးပေးရန် ဖြစ်ကောင်းဖြစ်မည် (မာကု ၁:၅; ကိုးကား DA ၂၃၁, ၂၃၂)။

All Judaea. John’s ministry, like that of Christ, began in the vicinity of Judea, perhaps to give the Jewish leaders themselves the first opportunity to hear and accept the message (Mark 1:5; cf. DA 231, 232).

 

ဒေသတစ်ခုလုံး။ ယောဟန်ထံမှ ပြန်လည်လာသူများက သတင်းစကားကို ဖြန့်ဝေလာသည်နှင့်အမျှ၊ လူများသည် ပို၍ဝေးကွာသောနေရာများမှ လာရောက်ကြသည် (ကိုးကား လုကာ ၃:၃)။ ထို့ပြင် ယောဟန်ကိုယ်တိုင်လည်း လူတိုင်းထံသို့ ပိုမိုရောက်ရှိရန် နေရာတစ်ခုမှတစ်ခုသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားလာခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားသည် (ဆူးကြည့်ပါ အခန်းကြီး ၁)။

All the region. Gradually, as the word was spread by those who returned from hearing John, people came from yet greater distances (cf. Luke 3:3). It is evident, also, that John himself moved about from place to place, the better to reach people everywhere (see on v. 1).

 

၆။ ဗတ္တိဇံခံခြင်း။ ဂရိဘာသာဖြင့် “ဗပ္တိဇို” သည် “စိမ်ထည့်ရန်”၊ “နှစ်မြှုပ်ရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ “ဗပ္တိဇို” ကို အဝတ်ကို ဆိုးဆေးတွင်နှစ်ရန်နှင့် ရေဖြည့်ရန် သင်္ဘောတစ်စီးကို နှစ်မြှုပ်ရာတွင် အသုံးပြုသည်။ ထို့ပြင် ၎င်းကို တိုက်ပွဲတွင်ရရှိသော သွေးထွက်ဒဏ်ရာများအတွက် ဥပစာအနေဖြင့်လည်း အသုံးပြုသည်၊ ဥပမာ၊ အက်ရှီလပ်စ်တွင် လူတစ်ဦးကို ဆာဒစ်မြို့၏ အနီရောင်ဆိုးဆေးဖြင့် ဆိုးခြင်း (စာသားအရ “ဗတ္တိဇံပေးခြင်း”) ဟုဖော်ပြသည်။ “ဗပ္တိဇို” သည် အကြွေးတွင်နစ်မွန်းနေသော လူတစ်ဦးအတွက်လည်း အသုံးပြုသည်။

6. Baptized. Gr. baptizō, “to dip,” “to immerse.” Baptizō was used of immersing cloth in dye, and of submerging a vessel in order to fill it with water. It was also used metaphorically of bloody wounds received in a fight, as in Aeschylus of dyeing (literally, “baptizing”) a man in the red dye of Sardis. Baptizō was also used of a man drowning, as it were, in debt.

 

စကားလုံးကိုယ်တိုင်၏ အဓိပ္ပာယ်နှင့် ခရစ်ဝင်ကျမ်းများတွင် ဖော်ပြထားသော အသေးစိတ်အချက်အလက်များသည် ယောဟန်၏ဗတ္တိဇံသည် နှစ်မြှုပ်ခြင်းဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားသည်။ ဧဝံဂေလိဆရာယောဟန်သည် ယောဟန်ဗတ္တိဇံသည် “အဲနုန်မြို့အနီး ဆာလိမ်တွင် ဗတ္တိဇံပေးနေသည်၊ အကြောင်းမူကား ထိုနေရာတွင် ရေများစွာရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်” (ယောဟန် ၃:၂၃) ဟု အလေးပေးဖော်ပြသည်။ ထို့ပြင် ခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသားသူ လေးဦးစလုံးက ယောဟန်၏ဓမ္မအမှု၏ အများစု၊ မဟုတ်လျှင် အားလုံးသည် ယော်ဒန်မြစ်အနီးတစ်ဝိုက်တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည် (မဿဲ ၃:၆; မာကု ၁:၅, ၉; လုကာ ၃:၃; ယောဟန် ၁:၂၈)။ ယောဟန်သည် နှစ်မြှုပ်ခြင်းဖြင့် ဗတ္တိဇံမပေးခဲ့လျှင် ပါလသတိုင်းရှိ မည်သည့်နေရာတွင်မဆို ရေလုံလောက်စွာ ရှာဖွေနိုင်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။

The meaning of the word itself, together with specific details of the narrative in the Gospels, makes it clear that John’s baptism was administered by immersion. John the evangelist emphasizes the fact that John the Baptist “was baptizing in Aenon near to Salim, because there was much water there” (John 3:23). Furthermore, all four Gospel writers note that most, if not all, of John’s ministry was carried on in the immediate vicinity of the Jordan River (Matt. 3:6; Mark 1:5, 9; Luke 3:3; John 1:28). Had John not baptized by immersion he would have found sufficient water almost anywhere in Palestine.

 

ခရစ်ယာန်ဗတ္တိဇံသည်လည်း ထိုနည်းတူပင်ဖြစ်ပုံရသည်၊ အကြောင်းမူကား အီသီယိုးပီးယားအရာရှိ၏ ဗတ္တိဇံဖော်ပြချက်တွင် ဗတ္တိဇံပေးသူနှင့် ဗတ္တိဇံခံသူသည် “ရေထဲသို့ ဆင်းသွားကြပြီး” “ရေထဲမှ တက်လာကြသည်” (တ.စ. ၈:၃၈, ၃၉) ဟု မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ရေလောင်းခြင်း သို့မဟုတ် ဖျန်းပက်ခြင်းကို ခွင့်ပြုခဲ့လျှင် အရာရှိသည် “ရေတစ်နေရာသို့ ရောက်လာသည်အထိ” ဗတ္တိဇံခံရန် တောင်းဆိုမည့်အစား ဖိလိပ္ပုအား သူ၏ရေအိုးမှ ရေကို ကမ်းလှမ်းခဲ့ပြီးဖြစ်သည် (အခန်းကြီး ၃၆)။

The same was apparently true also of Christian baptism, for in the description of the baptism of the Ethiopian eunuch it is noted that both the one baptizing and the one baptized “went down … into the water” and came “up out of the water” (Acts 8:38, 39). Had pouring or sprinkling been permissible, the eunuch, instead of waiting until they “came unto a certain water” before requesting baptism (v. 36), might have offered Philip water from his flask.

 

ထို့ပြင် နှစ်မြှုပ်ခြင်းသည်သာ ဗတ္တိဇံထုံးတမ်း၏ သင်္ကေတကို တိကျစွာ ထင်ဟပ်စေသည်။ ရောမ ၆:၃–၁၁ အရ ပေါလုက ခရစ်ယာန်ဗတ္တိဇံသည် သေခြင်းကို ကိုယ်စားပြုသည်ဟု သွန်သင်သည်။ “ဗတ္တိဇံခံခြင်း” သည် “ခရစ်တော်၏သေခြင်းထဲသို့ ဗတ္တိဇံခံခြင်း” (အခန်းကြီး ၃)၊ “ဗတ္တိဇံဖြင့် သူနှင့်အတူ သေခြင်းထဲသို့ မြှုပ်နှံခြင်း” (အခန်းကြီး ၄)၊ “သူ၏သေခြင်း၏ပုံစံတွင် အတူတကွ စိုက်ပျိုးခြင်း” (အခန်းကြီး ၅)၊ “သူနှင့်အတူ လက်ဝါးကပ်တိုင်တင်ခြင်း” (အခန်းကြီး ၆) ဖြစ်သည်ဟု ပေါလုကဆိုသည်။ ထို့နောက် ပေါလုက “ထိုနည်းတူ သင်တို့သည်လည်း အပြစ်အတွက် သေပြီးဖြစ်သည်ဟု ယူဆကြလော့” (အခန်းကြီး ၁၁) ဟု နိဂုံးချုပ်သည်။ ထင်ရှားစွာ ရေလောင်းခြင်းနှင့် ဖျန်းပက်ခြင်းသည် သေခြင်းနှင့် မြှုပ်နှံခြင်း၏ သင်္ကေတများမဟုတ်ပေ။ ပေါလုသည် ဗတ္တိဇံမှ ထွက်လာခြင်းသည် “သေခြင်းမှ ထမြောက်ခြင်း” (အခန်းကြီး ၄) ကို သင်္ကေတပြုသည်ဟူသော အရေးကြီးသောအချက်ကို ထပ်မံရှင်းလင်းစေသည်။ ထို့ကြောင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်း၏ ရေးသားသူများသည် နှစ်မြှုပ်ခြင်းဖြင့် ဗတ္တိဇံပေးခြင်းကိုသာ သိရှိကြသည်မှာ ထင်ရှားသည်။

Furthermore, only immersion accurately reflects the symbolism of the baptismal rite. According to Rom. 6:3–11 Paul teaches that Christian baptism represents death. To be “baptized,” Paul says, is to be “baptized into his [Christ’s] death” (v. 3), to be “buried with him by baptism into death” (v. 4), to be “planted together in the likeness of his death” (v. 5), to be “crucified with him” (v. 6). Paul then concludes, “Likewise reckon ye also yourselves to be dead indeed unto sin” (v. 11). Obviously, pouring and sprinkling are not symbols of death and burial. Paul makes his meaning doubly clear by pointing to the important fact that coming forth from baptism symbolizes being “raised up from the dead” (v. 4). It is evident that the writers of the NT knew only of baptism by immersion.

 

ယောဟန်ဗတ္တိဇံသည် ဗတ္တိဇံထုံးတမ်းကို ပထမဆုံးမိတ်ဆက်သူ ဖြစ်မဖြစ်နိုင်သည်မှာ ရှေးကျမ်းများမှ ထင်ရှားသည်။ ယုဒလူများသည် ယုဒဘာသာသို့ ကူးပြောင်းသူများကို ဗတ္တိဇံပေးခြင်းကို စောစီးစွာ လိုက်နာခဲ့ကြသည်။ ထိုထုံးတမ်းကို မည်သည့်အချိန်တွင် စတင်လက်ခံခဲ့သည်ကို မသေချာသော်လည်း၊ ပထမရာစုနှစ်တွင် ရှမ္မရီနှင့် ဟိလ္လယ်လ်တို့၏ အတွေးအခေါ်များအကြား ထုံးတမ်းဆိုင်ရာ အသေးစိတ်အချက်များသည် အငြင်းပွားမှုတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ထုံးတမ်းသည် ထင်ရှားစွာ ထူထောင်ပြီးဖြစ်သောကြောင့်၊ ကူးပြောင်းသူများ၏ ဗတ္တိဇံသည် ခရစ်ယာန်မတိုင်မီ အချိန်မှ စတင်ခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ ကြည့်ပါ Mishnah Pesahim ၈. ၈, Soncino ထုတ်ဝေမှု၊ တန်မွဒ်၊ စာမျက်နှာ ၄၉၀, ၄၉၁; Talmud Pesaḥim ၉၂အေ, Soncino ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၄၉၁, ၄၉၂; ထို့ပြင် Tosephta Pesahim ၇. ၁၃ နှင့် Jerusalem Talmud Pesahim ၈. ၃၆ဘီ. ၃၁, နှစ်ခုစလုံးကို Strack and Billerbeck, Kommentar zum Neuen Testament, အတွဲ ၁, စာမျက်နှာ ၁၀၃ တွင် ကိုးကားထားသည်။

That John the Baptist was probably not the first to introduce the practice of baptism is evident from ancient sources. The Jews early followed the practice of baptizing proselytes to Judaism. It is not certain when the practice was adopted, but incidental details concerning the procedure were a point of dispute between the school of Shammai and the school of Hillel in the 1st century a.d. Since by that time the practice was apparently already well established, it is highly probable that the baptism of proselytes dates from pre-Christian times. See Mishnah Pesahim 8. 8, Soncino ed. of the Talmud, pp. 490, 491; Talmud Pesaḥim 92a, Soncino ed., pp. 491, 492; see also Tosephta Pesahim 7. 13 and Jerusalem Talmud Pesahim 8. 36b. 31, both cited in Strack and Billerbeck, Kommentar zum Neuen Testament, vol. 1, p. 103.

 

ထို့ပြင် ကူးပြောင်းသူများ၏ ဗတ္တိဇံပုံစံသည် နှစ်မြှုပ်ခြင်းဖြစ်သည်မှာ ထင်ရှားသည်။ စည်းမျဉ်းများအရ ကိုယ်ခန္ဓာတစ်ခုလုံးကို ရေဖြင့် ဖုံးအုပ်ရန် လိုအပ်သည် (ကြည့်ပါ Talmud ‘Erubin ၄ဘီ, Soncino ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၂၀; Yebamoth ၄၇အေ, ၄၇ဘီ, Soncino ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၃၁၁, ၃၁၂)။ ကွမ်ရန်နှင့် ကိုင်ရိုတွင် တွေ့ရှိချက်များအရ (စာမျက်နှာ ၅၃, ၅၄, ၉၀-၉၂) ယုဒဘာသာဂိုဏ်းခွဲတစ်ခုဖြစ်သော အက်ဆီးန်းများသည် ၎င်းတို့၏အပြစ်များကို သင်္ကေတအနေဖြင့် ဆေးကြောရန် နေ့စဉ် နှစ်မြှုပ်ခြင်းဖြင့် ဗတ္တိဇံပေးခဲ့ကြသည်။ ကွမ်ရန်သည် ယောဟန်ဟောပြောရာ “ယုဒယတောကန္တာရ” တွင်ရှိသည်။

It is also well established that the mode of proselyte baptism was immersion. The regulations required that the entire body be covered with water (see Talmud ‘Erubin 4b, Soncino ed., p. 20; Yebamoth 47a, 47b, Soncino ed., pp. 311, 312). Finds at Qumrân and in Cairo (see pp. 53, 54, 90-92) reveal that the Jewish sect known as Essenes baptized themselves daily by immersion, symbolically washing away their sins. Qumrân is in the “wilderness of Judaea,” where John preached.

 

ယောဟန်ထံသို့ တောကန္တာရထဲသို့ စုရုံးလာသော ယုဒလူများသည် ထုံးတမ်း၏အဓိပ္ပာယ်ကို နားလည်ပြီး ၎င်းကို သင့်လျော်သောလုပ်ထုံးလုပ်နည်းတစ်ခုအဖြစ် ယူဆကြသည်မှာ ထင်ရှားသည်။ ယောဟန်ကို မေးခွန်းထုတ်ရန် ဆန်ဟဒ်ရင်မှ စေလွှတ်လိုက်သော ကိုယ်စားလှယ်များပင် ဗတ္တိဇံထုံးတမ်းကိုယ်တိုင်ကို စိန်ခေါ်ခြင်းမပြုဘဲ၊ ယောဟန်၏ထုံးတမ်းကို လုပ်ဆောင်ရန် အခွင့်အာဏာကိုသာ မေးခွန်းထုတ်ခဲ့သည် (ယောဟန် ၁:၁၉–၂၈)။

It is apparent that the Jews who flocked to John in the wilderness understood the meaning of the rite and considered it an appropriate procedure. Even the representatives of the Sanhedrin sent to question John did not challenge the rite of baptism itself, but only John’s authority to perform it (see John 1:19–28).

 

ခရစ်ယာန်ဗတ္တိဇံထုံးတမ်းသည် သင်္ကေတတစ်ခုသာဖြစ်ပြီး ဘုရားသခင်၏ကျေးဇူးတော်ကို မပေးပို့ကြောင်း ဓမ္မသစ်ကျမ်းတစ်လျှောက် ထင်ရှားသည်။ လူတစ်ဦးသည် ယေရှုခရစ်ကို ယုံကြည်ခြင်း (တ.စ. ၈:၃၇; ကိုးကား ရောမ ၁၀:၉) နှင့် အပြစ်မှ နောင်တရခြင်း (တ.စ. ၂:၃၈; ကိုးကား အခန်းကြီး ၁၉:၁၈) မရှိလျှင် ဗတ္တိဇံသည် သူ့အတွက် တန်ဖိုးမရှိနိုင်ပေ။ တစ်နည်းအားဖြင့် ဗတ္တိဇံခံသူ၏ နှလုံးသားထဲတွင် ယုံကြည်ခြင်းမရှိလျှင် ထုံးတမ်းတွင် ကယ်တင်နိုင်သောစွမ်းအားမရှိပေ။ ဤအကြောင်းအမျိုးမျိုးနှင့် အခြားသော ထည့်သွင်းစဉ်းစားမှုများမှ ကလေးဗတ္တိဇံသည် ကလေး၏ကယ်တင်ခြင်းအတွက် အဓိပ္ပာယ်မရှိသော လုပ်ထုံးလုပ်နည်းဖြစ်သည်မှာ ထင်ရှားသည်။ ကလေးသည် ကယ်တင်ခြင်း၊ ယုံကြည်ခြင်းနှင့် နောင်တရခြင်းကို နားလည်နိုင်သော အသက်အရွယ်သို့ ရောက်ရှိမှသာ ဗတ္တိဇံသည် အဓိပ္ပာယ်ရှိလာနိုင်သည်။

That the rite of Christian baptism is simply a symbol and does not convey divine grace, is evident throughout the NT. Unless a man believes in Jesus Christ (Acts 8:37; cf. Rom. 10:9) and repents of sin (Acts 2:38; cf. ch. 19:18), baptism can be of no value to him. In other words, there is no saving power in the rite itself, apart from faith in the heart of the one receiving the rite. From these and other considerations it is clear that infant baptism is a meaningless procedure so far as the salvation of the child is concerned. Baptism can become meaningful only when the child is old enough to understand salvation, faith, and repentance.

 

ယုဒလူများသည် ကူးပြောင်းသူများ၏ ဗတ္တိဇံ၏ တရားဝင်မှုကို အသိအမှတ်ပြုသော်လည်း၊ ထိုထုံးတမ်းသည် ယုဒဘာသာသို့ ကူးပြောင်းသော တစ်ပါးအမျိုးသားများအတွက်သာ ဖြစ်သည်။ ယောဟန်သည် ယုဒလူများကိုယ်တိုင်—သူတို့၏ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များပင်—ဗတ္တိဇံခံရန် လိုအပ်ခဲ့သည်မှာ သူ၏ဗတ္တိဇံ၏ ထင်ရှားသောအချက်ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် သူသည် သူ၏ဗတ္တိဇံကို ခရစ်တော်က ပေးမည့် ဗတ္တိဇံအတွက် ပြင်ဆင်မှုတစ်ခုသာဟု ယူဆခဲ့သည် (မဿဲ ၃:၁၁)။ ယုဒလူများသည် ယောဟန်၏ဗတ္တိဇံနှင့် ယေရှုခရစ်တော်က ပေးသော သန္တာန်ဝိညာဉ်ဗတ္တိဇံကို လက်ခံခြင်းမပြုလျှင်၊ ၎င်းတို့သည် တစ်ပါးအမျိုးသားများထက် သာလွန်ခြင်းမရှိပေ။ အာဗြဟံမှ ဆင်းသက်လာခြင်းသည် ၎င်းတို့အတွက် အကျိုးမရှိပေ (မဿဲ ၃:၉; ကိုးကား ယောဟန် ၈:၃၃, ၃၉, ၅၃; ရောမ ၁၁:၂၁; ဂလာတိ ၃:၇, ၂၉; ယာကုပ် ၂:၂၁; စသည်ဖြင့်)။

Although the Jews recognized the validity of proselyte baptism, the rite was only for Gentile converts to Judaism. That John required it of the Jews themselves—even of their religious leaders—was the striking aspect of his baptism. Furthermore, he considered his baptism only preparatory to the baptism to be administered by Christ (Matt. 3:11). Unless the Jews accepted John’s baptism and the subsequent baptism of the Holy Spirit by Jesus Christ, they were no better than the heathen. Their descent from Abraham would avail them nothing (Matt. 3:9; cf. John 8:33, 39, 53; Rom. 11:21; Gal. 3:7, 29; James 2:21; etc.).

 

ဝန်ခံခြင်း။ ကျွန်ုပ်တို့ဝန်ခံသောအခါ ဘုရားသခင်သည် ခွင့်လွှတ်တော်မူသည် (၁ ယောဟန် ၁:၉)။ ယောဟန်ဗတ္တိဇံသည် အပြစ်နှင့် မတရားသောလုပ်ရပ်များအားလုံးကို ပြင်းထန်စွာ မုန်းတီးခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်သည် အပြစ်ရှိသူကို ချီးကျူးရန် သတင်းစကားများ မပို့ပေ။ ၎င်းသည် ထာဝရအသက်အတွက် သေစေနိုင်သည်။ စစ်မှန်သော ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု၏ အမှတ်အသားတစ်ခုမှာ အပြစ်အတွက် စိတ်ရင်းမှန်ဖြင့် နောင်တရခြင်းနှင့် ၎င်းမှ လှည့်ထွက်သွားခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုနည်းတူ ဘုရားသခင်ထံမှ သတင်းစကား၏ စစ်မှန်မှု၏ အမှတ်အသားတစ်ခုမှာ ထိုဆက်သွယ်မှုသည် အပြစ်ကို ထောက်ပြပြီး နောင်တရခြင်းနှင့် ဝန်ခံခြင်းကို တောင်းဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ရှေးခေတ်ပရောဖက်များနှင့် ဤသို့ဖြစ်ခဲ့သည် (ဟေရှာယ ၁:၁–၂၀; ၅၈:၁; စသည်ဖြင့်)၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းခေတ်တွင် ဤသို့ဖြစ်ခဲ့သည် (မဿဲ ၃:၇; ၂၃:၁၃–၃၃; ဗျာဒိတ် ၂:၅; ၃:၁၅–၁၈)၊ ယနေ့ခေတ်တွင်လည်း ဤသို့ဖြစ်သည် (၃တီ ၂၅၄)။ ယောဟန်၏ဗတ္တိဇံသည် “နောင်တရခြင်း၏ဗတ္တိဇံ” (မာကု ၁:၄) ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ၎င်း၏ထင်ရှားသော လက္ခဏာဖြစ်သည်။ ဣသရေလ၏အပြစ်များသည် ၎င်းတို့၏ ပုဂ္ဂိုလိကနှင့် အမျိုးသားဆိုင်ရာ ဒုက္ခများအားလုံး၏ အရင်းအမြစ်ဖြစ်သည် (ဟေရှာယ ၅၉:၁, ၂; ယေရမိ ၅:၂၅; စသည်ဖြင့်)။ ဤဘေးဒုက္ခများမှ ၎င်းတို့သည် လွတ်မြောက်ရန် အချည်းနှီး ရှာဖွေခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ရောမအုပ်ချုပ်မှု၏ ထမ်းပိုးမှ လွတ်မြောက်ရန် တောင့်တပြီး ဆုတောင်းခဲ့ကြသော်လည်း၊ ၎င်းတို့အများစုသည် ဘုရားသခင်က ၎င်းတို့အတွက် အမှုပြုရန် အပြစ်ကို စခန်းမှ ခွဲထုတ်ရန် လိုအပ်သည်ကို နားမလည်ခဲ့ကြပေ။ ကြည့်ပါ အတွဲ ၄, စာမျက်နှာ ၃၀-၃၃။

Confessing. When we confess, God forgives (1 John 1:9). John the Baptist felt an intense hatred for all kinds of sin and wrongdoing. God never sends messages to flatter the sinner; that would be fatal for eternal life. One of the marks of genuine reformation is sincere repentance of sin and a turning away from it. Similarly, it is one of the marks of the genuineness of a message from God that the communication points out sin and calls for repentance and confession. Thus it was with the prophets of old (see Isa. 1:1–20; 58:1; etc.), thus it was in NT times (Matt. 3:7; 23:13–33; Rev. 2:5; 3:15–18), and thus it is today (3T 254). John’s baptism was a “baptism of repentance” (Mark 1:4); that was its most prominent characteristic. It was the sins of Israel that lay at the root of all their personal and national woes (Isa. 59:1, 2; Jer. 5:25; etc.). From these calamities they sought in vain for deliverance. They longed and prayed for release from the yoke of Rome, but most of them failed to realize that sin had to be separated from the camp before God could work for them. See Vol. IV, pp. 30-33.

 

၇။ ဖာရိရှဲများ။ ဖာရိရှဲများနှင့် ဇဒ္ဒုကဲများအကြောင်း အကျဉ်းချုပ်ကို စာမျက်နှာ ၅၁, ၅၂ တွင် ကြည့်ပါ။

7. Pharisees. For a sketch of the Pharisees and Sadducees see pp. 51, 52.

 

မြွေသားစုများ။ သို့မဟုတ် “မြွေဖြစ်သူများ၏ သားစဉ်မြေးဆက်” သို့မဟုတ် “မြွေသားစုများ”။ ခရစ်တော်ကိုယ်တိုင်လည်း ဖာရိရှဲများနှင့် ဇဒ္ဒုကဲများကို နှုတ်ဆက်ရာတွင် ဆင်တူသောဘာသာစကားကို အသုံးပြုခဲ့သည် (အခန်းကြီး ၁၂:၃၄; ၂၃:၃၃)။ ၎င်းတို့သည် အာဗြဟံ၏သားများဖြစ်သည်ဟု မိမိကိုယ်ကို ဂုဏ်ယူခဲ့ကြသော်လည်း၊ “အာဗြဟံ၏အမှုများ” (ယောဟန် ၈:၃၉) ကို မပြုလုပ်ခဲ့ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ “ဖခင်စာတန်” (အခန်းကြီး ၄၄) ၏ သားများဖြစ်ကြသည်။

Generation of vipers. Or, “offspring of vipers,” or “brood of vipers.” Christ Himself later used almost identical language in addressing the Pharisees and Sadducees (chs. 12:34; 23:33). They prided themselves on being children of Abraham (see on ch. 3:9), but they failed to “do the works of Abraham” (John 8:39), and were therefore children of their “father the devil” (v. 44).

 

 

^{ထွက်ပြေးရန်သတိပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ယောဟန်က လူများကို မက်ဆီယာ၏နိုင်ငံတော်အတွက် တစ်ခုတည်းသော လိုက်လျောညီထွေဖြစ်သော ပြင်ဆင်မှုအဖြစ် နောင်တရရန် တောင်းဆိုခဲ့သော နောင်တကို စိတ်ရင်းမှန်ဖြင့် ရှာဖွေလာခြင်းမဟုတ်သဖြင့်၊ ထိုသို့ဖြစ်နေပါလျှင် သူတို့သည် အဘယ်ကြောင့် ရောက်လာခဲ့ကြသနည်း။}

^{Warned you to flee. They were not sincerely seeking the repentance to which John called men and women as the only consistent preparation for the kingdom of Messiah, and this being the case, why had they come?}

 

^{အမျက်တော်။ ယောဟန်သည် ဤနေရာတွင် နှုတ်ကပတ်တော်ဖြင့် ခရစ်နှစ် ၇၀ တွင် ရောမတပ်များက ယေရုဆလင်မြို့ကို သိမ်းပိုက်စဉ် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော ဖော်ပြမရနိုင်သော ဝမ်းနည်းဖွယ်မြင်ကွင်းများကို ကြည့်ရှုနေဖွယ်ရှိသည်—ထိုနေ့ရက်များအတွက် ယေရှုသည် ယေရုဆလင်မြို့ရှိ မိန်းမများအား ငိုကြွေးရန် မိန့်တော်မူခဲ့ပြီး (လုကာ ၂၃:၂၇-၂၉)၊ ၎င်းတို့၏တပည့်များအား မြို့မှထွက်ပြေးရန် အကြံပေးခဲ့သည့်နေ့များ (မဿဲ ၂၄:၁၅-၂၁၊ လုကာ ၂၁:၂၀-၂၄)။ သေချာသည်မှာ၊ ထို့ထက်ကျော်လွန်၍ ဘုရားသခင်၏ “အမျက်တော်” ၏ နောက်ဆုံးကြီးမားသော တရားစီရင်ရာနေ့ရှိသေးသည် (ရောမ ၁:၁၈၊ ၂:၅, ၈၊ ၃:၅၊ ၅:၉၊ ဗျာဒိတ် ၆:၁၇ စသည်)။}

^{Wrath. It is possible that, by inspiration, John was here looking forward to those indescribable scenes of woe that accompanied the fall of Jerusalem to the Roman armies in a.d. 70—the days for which Jesus told the women of Jerusalem to weep (Luke 23:27–29), and because of which He counseled His disciples to flee from the city (Matt. 24:15–21; Luke 21:20–24). Of course, beyond is the great day of God’s “wrath,” the last great day of judgment (Rom. 1:18; 2:5, 8; 3:5; 5:9; Rev. 6:17; etc.).}

 

^{၈. ထုတ်ပေးရန်။ အခန်း ၁၀ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း။ ထုတ်ပေးသောအသီးသည် အတွင်းစိတ်သဘောကို ထင်ရှားစေသည် (အခန်း ၇:၂၀၊ အခန်း ၁၂:၃၃ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ဘဝပြောင်းလဲမှုသည် နှလုံးသန့်စင်ခြင်း၏ စမ်းသပ်မှုဖြစ်သည်။ ယောဟန်၏ဗတ္တိဇံသင်္ကေတသို့ လာရောက်သော ဖာရိရှဲများနှင့် ဆဒ္ဒရှဲများ၏ စိတ်ရင်းမှန်မှုကို သက်သေပြရန်မှာ “နောင်တရ” ဟူသောစကားလုံးတွင် ဖော်ပြထားသော စိတ်နှင့်အကျင့်၏ အခြေခံပြောင်းလဲမှုဖြစ်သည် (အခန်း ၃:၂ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ကြေညာချက်မျှသာသည် တန်ဖိုးမရှိပေ။}

^{8. Bring forth. See on v. 10. The fruit borne reveals the inner character (ch. 7:20; cf. ch. 12:33). The test of conversion is a transformation in the life. The proof of the sincerity of the Pharisees and Sadducees who came to John’s baptism would be the radical change of mind and conduct implicit in the word “repent” (see on ch. 3:2). Mere profession is worthless.}

 

^{ဘုရားသခင်၏လယ်သမားသည် ၎င်းကိုဝတ်ပြုကြောင်းကြွေးကြော်သူများ၏ဘဝတွင် အကျင့်သီလ၏အသီးအပွင့်များ ရင့်မှည့်လာရန် စိတ်ရှည်စွာ စောင့်ဆိုင်းနေသည် (လုကာ ၁၃:၆-၉ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော် “နောင်တရရန် သင့်လျော်သောအသီး” ဆိုသည်မှာ နောင်တရခြင်း၏ကြေညာချက်နှင့် သင့်လျော်သော သို့မဟုတ် ကိုက်ညီသော အသီးဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် ဝိညာဉ်တော်၏အသီးဖြစ်သည် (ဂလာတိ ၅:၂၂, ၂၃၊ ၂ပေတရု ၁:၅-၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ဘဝတွင် ဝိညာဉ်တော်မရှိဘဲ ထိုအသီးကို ထုတ်ပေးနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ “စပျစ်ပင်” မှလွဲ၍ အသီးထွက်နိုင်မည်မဟုတ်ပေ (ယောဟန် ၁၅:၄, ၅)။}

^{The divine Husbandman waits patiently for the fruit of character to ripen in the lives of those who profess to serve Him (see Luke 13:6–9). But fruit “meet for repentance,” that is, appropriate to or corresponding with a profession of repentance, is the fruit of the Spirit (see Gal. 5:22, 23; 2 Peter 1:5–7), and except for the presence of the Spirit in the life, cannot be brought forth. Apart from “the vine” there can be no fruit bearing (John 15:4, 5).}

 

^{နောင်တရ။ အခန်း ၂ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း။}

^{Repentance. See on v. 2.}

 

^{၉. မတွေးနှင့်။ သို့မဟုတ် “သင်တို့၏စိတ်ထဲတွင် ဤအတွေးကို စတင်ဖျော်ဖြေမထားနှင့်”။ အရေးကြီးသည်မှာ အာဗြဟံမှဆင်းသက်လာခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ ဘဝတွင် ယုံကြည်ခြင်း၏အသီးဖြစ်သည် (ယောဟန် ၈:၃၉၊ ဂလာတိ ၃:၇, ၂၉)။ ယောဟန်ပြောသော အသီးသည် တစ်ဦးချင်းစီ၏ဘဝတွင် ထုတ်လုပ်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ မျိုးဆက်တစ်ခုမှတစ်ခုသို့ အမွေဆက်ခံခြင်းမဟုတ်ပေ (ယေဇကျေလ ၁၄:၁၄, ၁၆၊ ၁၈:၅-၁၃)။ အာဗြဟံမှဆင်းသက်လာခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ အာဗြဟံ၏အကျင့်များ—ဝိိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာဆင်းသက်မှု—သည် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်။}

^{9. Think not. Or, “do not begin to entertain this thought in your minds.” It was the fruit of faith in the life, not descent from Abraham, that mattered (John 8:39; Gal. 3:7, 29). The fruit of which John spoke would have to be produced in the life of each individual, and was not inherited from one generation to the next (Eze. 14:14, 16; 18:5–13). It is not descent from Abraham, but the works of Abraham—spiritual descent—that is essential.}

 

^{အာဗြဟံ။ ဂျူးလူမျိုးများသည် အာဗြဟံမှဆင်းသက်လာခြင်းက ၎င်းတို့ကို အခြားသူများထက် သာလွန်စေသည်ဟု မိမိကိုယ်ကို ချီးမြှောက်ခဲ့ကြသည်။ တယ်လမက်အရ ဂျူးတစ်ဦးတည်းသည် ဘုရားသခင်ရှေ့တွင် ယခင်ကရှိခဲ့သူများနှင့် နောင်လာမည့်သူများအားလုံးထက် တန်ဖိုးရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် ဤဆက်နွယ်မှုကို ယောဟန်နှင့်ယေရှုတို့တောင်းဆိုခဲ့သော နောင်တရခြင်းနှင့် ကောင်းမှုများအတွက် အစားထိုးအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် လိုအပ်ချက်များကို မဖြည့်ဆည်းဘဲ ကောင်းမှုဆုလာဘ်များကို လိုချင်ခဲ့ကြပြီး၊ တကယ်တော့ ၎င်းတို့၏အကျင့်များကို အာဗြဟံ၏ယုံကြည်ခြင်းအတွက် အစားထိုးခဲ့ကြသည်။}

^{Abraham. The Jews flattered themselves that descent from Abraham made them better than other men. According to the Talmud, a single Israelite is worth more before God than all the people who have ever been or who shall be. They considered this connection a substitute for the repentance and good works for which John and Jesus called. They wanted the rewards of well-doing without meeting the requirements; in fact, they substituted their works for the faith of Abraham.}

 

^{အာဗြဟံမှဆင်းသက်လာခြင်းသည် ဂျူးလူမျိုးများ၏ ထာဝရဂုဏ်ယူမှုဖြစ်သည် (ယောဟန် ၈:၃၃, ၃၉)။ ၎င်းသည် ၎င်းတို့ “ထုလုပ်ထားသော” “ကျောက်တုံး” ဖြစ်သည် (ဟေရှာယ ၅၁:၁, ၂)။ သို့သော် “ဘုရားသခင်သည် လူကို မျက်နှာသာမပေးဘဲ”၊ “မည်သည့်လူမျိုးတွင်မဆို သူ့ကိုကြောက်ရွံ့ပြီး ဖြောင့်မတ်စွာလုပ်ဆောင်သူသည် သူ့ထံတွင် လက်ခံခံရသည်” (တမန်တော် ၁၀:၃၄, ၃၅)။ အာဗြဟံကို အတုယူသူများသာလျှင် ၎င်းကို ၎င်းတို့၏ဖခင်အဖြစ် တောင်းဆိုခွင့်ရှိသည် (ဂလာတိ ၃:၉)။}

^{Descent from Abraham constituted the perennial boast of the Jews (John 8:33, 39). He was “the rock” whence they were “hewn” (Isa. 51:1, 2). But “God is no respecter of persons,” and “in every nation he that feareth him, and worketh righteousness, is accepted with him” (Acts 10:34, 35). Only those who emulate Abraham may enjoy the privilege of claiming him as their father (Gal. 3:9).}

 

^{ဤကျောက်တုံးများ။ ယော်ဒန်မြစ်ကမ်းတစ်လျှောက်တွင် ကျောက်စရစ်များနှင့် ကျောက်တုံးများ ပေါများစွာ ရှိနေသည်။}

^{These stones. Pebbles and rocks lay in profusion along the banks of the Jordan.}

 

^{သားများ။ ယောဟန်ဘတ္တိဇံဟောပြောခဲ့သော အာရမိဘာသာစကားတွင် “ကျောက်တုံး” ကို ’abenin ဟုခေါ်ပြီး၊ “သားများ” ကို benin, berin, သို့မဟုတ် banim ဟုခေါ်သည့် စကားလုံးကစားမှုတစ်ခုရှိသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ယေရှုသည် ဆင်တူသော အဓိပ္ပာယ်ရှိသော အသုံးအနှုန်းကို အသုံးပြုခဲ့သည် (လုကာ ၁၉:၄၀)။ ယောဟန်သည် ဖာရိရှဲများနှင့် ဆဒ္ဒရှဲများ၏ ကျောက်သဖွယ်နှလုံးများကို ၎င်းတို့ကြွေးကြော်ထားသော ဖခင်၏ ဝိညာဉ်ရေးသားများအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲရန်ထက် ဘုရားသခင်အတွက် အာဗြဟံ၏သားများကို ကျောက်တုံးများမှ ပေါက်ဖွားစေရန် ပိုမိုလွယ်ကူမည်ဟု ဆိုလိုခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ သို့မဟုတ် ၎င်းသည် ဤခေါင်းဆောင်များသည် မရှိမဖြစ်မဟုတ်ကြောင်း၊ ဘုရားသခင်သည် ကျောက်တုံးများကို လူသားများအဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်သည်ဟု ဆိုလိုခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။}

^{Children. In the Aramaic, in which John the Baptist spoke, there is a play on words—“stones” being ’abenin, and “children,” represented either by benin, berin, or banim. Later Jesus used an expression of similar significance (Luke 19:40). Possibly, John means that it would be easier for God to raise up children to Abraham from the stones than to turn the stony hearts of the Pharisees and Sadducees into spiritual children of their professed father. Or he may simply mean that these leaders were not indispensable, and that God could replace them by turning the stones into human beings.}

 

^{၁၀. ပုဆိန်။ တရားစီရင်ခြင်း၏ သင်္ကေတဖြစ်သည်။}

^{10. The axe. A symbol of judgment.}

 

^{ထားရှိသည်။ အဓိပ္ပာယ်မှာ ပုဆိန်ကို အသုံးပြုရန်အဆင်သင့်ထားရှိထားခြင်းဖြစ်သည်။ မကြာမီအသုံးပြုတော့မည်ဟု ဆိုလိုသည်။}

^{Laid unto. The meaning seems to be that the ax is placed there ready for action. The implication is that it is soon to be used.}

 

^{သစ်ပင်တိုင်း။ သစ်ပင်များကို ဓမ္မဟောင်းတွင် လူများကို ကိုယ်စားပြုသင်္ကေတအဖြစ် မကြာခဏအသုံးပြုသည် (ယေဇကျေလ ၁၇:၂၂-၂၄၊ ဆာလံ ၁:၃ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ယောဟန်၏ပရိသတ်များသည် ၎င်းပြောသောအကြောင်းကို အပြည့်အဝနားလည်ခဲ့ကြသည်။ ယောဟန်ကဲ့သို့ပင် ခရစ်တော်သည် အစ္စရေးလူမျိုးကို ကိုယ်စားပြုရန် သစ်ပင်တစ်ပင်ကို အသုံးပြုခဲ့သည် (လုကာ ၁၃:၆-၉၊ မဿဲ ၂၁:၁၉, ၂၀)။}

^{Every tree. Trees are often used in the OT as symbols of people (see Eze. 17:22–24; cf. Ps. 1:3), and John’s hearers fully understood whereof he spoke. Like John, Christ used a tree to represent the people of Israel (Luke 13:6–9; Matt. 21:19, 20).}

 

^{မထုတ်ပေးနိုင်သော။ လုကာ ၁၃:၆-၉ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း။ ဟေရှာယသည် “သိုးစပျစ်သီးများ” သာထွက်ရှိသော စပျစ်ဥယျာဉ်သင်္ကေတအောက်တွင် ဘုရားသခင်၏လူများအတွက် နူးညံ့သောဂရုစိုက်မှုနှင့် “စပျစ်သီးများ” ထုတ်ပေးရန် ပျက်ကွက်မှုကြောင့် ၎င်းတို့၏ လုံးဝပယ်ရှားခံရမှုကို ပုံဖော်ခဲ့သည် (ဟေရှာယ ၅:၁-၇၊ မဿဲ ၂၁:၃၃-၄၁ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။}

^{Bringeth not forth. See on Luke 13:6–9. Under the symbol of a vineyard that produced nothing but “wild grapes,” Isaiah had pictured the tender care of God for His people and their utter rejection for failing to “bring forth grapes” (Isa. 5:1–7; cf. Matt. 21:33–41).}

 

^{ကောင်းသောအသီး။ ကောင်းသောလူတစ်ဦးသာလျှင် ကောင်းသောအကျင့်များကို စိုက်ပျိုးနိုင်ပြီး၊ ၎င်းမှ ကောင်းသောအကျင့်သီလကို ရိတ်သိမ်းနိုင်သည် (ဂလာတိ ၅:၂၂, ၂၃ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Good fruit. Only a good man can grow a crop of good habits, from which there may be harvested a good character (see Gal. 5:22, 23).}

 

^{ခုတ်လှဲခြင်း။ ဟေရှာယ၏ သိုးစပျစ်သီးပုံဥပမာ (ဟေရှာယ ၅:၁-၇) နှင့် ယေရှု၏ အသီးမသီးသော သင်္ဘောသဖန်းပင်ပုံဥပမာ (လုကာ ၁၃:၆-၉) နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ ယေရှု၏ပုံဥပမာတွင် ဘုရားသခင်သည် စိတ်ရှည်သည်းခံသူဖြစ်သော်လည်း၊ ၎င်း၏ကရုဏာတော်ကမ်းလှမ်းမှုများကို တန်ဖိုးမထားပါက နောက်ဆုံးတွင် ရုပ်သိမ်းခံရမည်ဖြစ်သည်။ ဂျူးလူမျိုးသည် ၎င်း၏ကရုဏာနေ့ကို လက်တွေ့အားဖြင့် ကုန်ဆုံးခဲ့ပြီး၊ ပယ်ရှားခံရတော့မည်ဖြစ်သည်။ တွဲလေးပါ၊ စာမျက်နှာ ၃၀-၃၆ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Hewn down. Compare Isaiah’s parable of the wild grapes (Isa. 5:1–7) and Christ’s parable of the Barren Fig Tree (Luke 13:6–9). Implicit in Jesus’ parable is the fact that God is long-suffering, but that if His offers of mercy are not appreciated, they are eventually withdrawn. The Jewish nation had practically outlived its day of mercy, and was about to be rejected. See Vol. IV, pp. 30-36.}

 

^{မီးထဲသို့ပစ်ချခြင်း။ ဂျူးစာပေများတွင် “မီး” သည် နောက်ဆုံးတရားစီရင်ခြင်း၏ ထူးခြားသောအချက်ဖြစ်သည်။}

^{Cast into the fire. In Jewish literature “fire” was a distinguishing feature of the final judgment.}

 

^{၁၁. ရေဖြင့်။ ယောဟန်သည် ၎င်း၏ဗတ္တိဇံသည် ခရစ်တော်၏အမှုအတွက် ပြင်ဆင်မှုသာဖြစ်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ နားလည်ခဲ့သည်။}

^{11. With water. John shows clearly that he understood his baptism to be only preparatory to the work of Christ.}

 

^{လာမည့်သူ။ ယောဟန်သည် သခင်ဘုရား၏လာရောက်မှုကို ကြေညာသော တမန်တော်အဖြစ် ၎င်း၏တာဝန်ကို ပြောကြားခဲ့ပြီးဖြစ်သည် (အခန်း ၃)။ “လာမည့်သူ” သို့မဟုတ် “လာသောသူ” သည် မက်ဆီယာအတွက် ဂျူးလူမျိုးများ၏ ဘုံအသုံးအနှုန်းဖြစ်သည်။}

^{He that cometh. John had already spoken of his own task as that of a herald announcing the coming of the Lord (v. 3). “He that cometh,” or “the coming One,” was common Jewish phraseology for the Messiah.}

 

^{ကျွန်ုပ်နောက်မှ။ ဆိုလိုသည်မှာ အချိန်အရ နောက်မှဖြစ်သည်။ ယောဟန်သည် သခင်ဘုရား၏ “မျက်နှာရှေ့” တွင် စေလွှတ်ခံရသော “တမန်တော်” ဖြစ်သည် (မာကု ၁:၂)။}

^{After me. That is, in point of time. John was the “messenger” sent “before” the “face” of the Lord (Mark 1:2).}

 

^{ကျွန်ုပ်ထက် ပိုမိုအားကြီးသူ။ ယောဟန်သည် ခရစ်တော်နှင့်ပတ်သက်၍ “သူသည် တိုးပွားရမည်၊ ကျွန်ုပ်သည် လျော့နည်းရမည်” ဟု နောက်ပိုင်းတွင် သက်သေခံခဲ့သည် (ယောဟန် ၃:၃၀)။ ယောဟန်၏ဟောပြောချက်သည် အင်အားပြည့်ဝလှသဖြင့် လူများစွာက ၎င်းကို မက်ဆီယာဟု ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံ၏ခေါင်းဆောင်များပင် ဤမေးခွန်းကို အလေးအနက်စဉ်းစားရန် အတင်းအကြပ်လုပ်ခံခဲ့ရသည် (ယောဟန် ၁:၁၉, ၂၀)။ ခရစ်တော်ကိုယ်တိုင်က ယောဟန်နှင့်ပတ်သက်၍ “ယောဟန်ဘတ္တိဇံထက် သာလွန်သူတစ်ဦးမျှ မပေါ်ပေါက်ခဲ့” ဟု မိန့်တော်မူခဲ့သည် (မဿဲ ၁၁:၁၁)။ ဤလူထုချီးကျူးမှုရှိသော်လည်း ယောဟန်သည် ၎င်း၏ထက် “အားကြီးသူ” ဖြစ်မည့်သူနှင့် ၎င်း၏ဆက်နွယ်မှုကို စစ်မှန်သောအမြင်ဖြင့် အမြဲထိန်းသိမ်းခဲ့သည်။ အောင်မြင်မှုနှင့် လူကြိုက်များမှုရရှိသော်လည်း မိမိကိုယ်ကို နှိမ့်ချထားနိုင်သောသူသည် မင်္ဂလာရှိသည်။}

^{Mightier than I. John later testified concerning Christ, “He must increase, but I must decrease” (John 3:30). John’s preaching was so filled with power that many of the people believed him to be the Messiah. Even the leaders of the nation were forced to consider the question seriously (John 1:19, 20). Christ Himself said of John that there “hath not risen a greater than John the Baptist” (Matt. 11:11). Despite this public acclaim John ever maintained a true sense of his relationship to the One who was to be “mightier than” he. Blessed is the man who meets with success and popularity, yet remains humble in his own eyes!}

 

^{ဖိနပ်။ ဂရိဘာသာစကားတွင် hupodēmata ဟုခေါ်ပြီး၊ စာသားအရ “အောက်တွင်ချည်နှောင်ထားသောအရာ” ဖြစ်သည်။ ဤ “ဖိနပ်” များသည် ခြေဖဝါးအောက်တွင် ကြိုးဖြင့်ချည်နှောင်ထားသော ခြေဖဝါးဖိနပ်များဖြစ်ပြီး၊ တကယ်တော့ “ခြေနင်းဖိနပ်” များဖြစ်သည်။}

^{Shoes. Gr. hupodēmata, literally, “things bound underneath.” These “shoes” were soles bound under the foot with straps, actually “sandals.”}

 

^{ရောမလူမျိုးများသည် ဖိနပ်များဝတ်ဆင်ခဲ့သော်လည်း ဂျူးလူမျိုးများကမူ မဝတ်ဆင်ခဲ့ကြပေ။}

^{The Romans, but not the Jews, wore shoes.}

 

^{ထမ်းရန်မထိုက်တန်။ လုကာအရ “ဖြည်ရန်မထိုက်တန်” (အခန်း ၃:၁၆)။ မဿဲ၏အသုံးအနှုန်းသည် ဖိနပ်ကို ချွတ်ယူခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ ဂျူးလူမျိုးများအတွက် ဖိနပ်သည် လူ၏အဝတ်အစားအနက် အနိမ့်ဆုံးအပိုင်းဖြစ်သည်။ “ဧဒုံပေါ်သို့ ငါ၏ဖိနပ်ကို ပစ်ထုတ်မည်” (ဆာလံ ၆၀:၈၊ ၁၀၈:၉) ဟူသော အသုံးအနှုန်းသည် လုံးဝမထီမဲ့မြင်ပြုမှုကို ဖော်ပြသည်။ ဘုရားသခင်ရှေ့တွင် မောရှေသည် ၎င်း၏ဖိနပ်ကို ချွတ်ရန် အမိန့်ပေးခံခဲ့ရသည် (ထွက်မြောက်ရာ ၃:၅)။ ဆင်းရဲသူများကို ဖိနပ်တစ်စုံအတွက် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားခြင်း (အာမုတ် ၂:၆၊ ၈:၆) သည် ၎င်းတို့အပေါ် အနိမ့်ဆုံးတန်ဖိုးသတ်မှတ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ဖိနပ်ကို “ဖြည်ခြင်း” သို့မဟုတ် “ယူဆောင်သွားခြင်း” သည် ကျွန်တစ်ဦး၏ အနိမ့်ဆုံးအလုပ်ဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်အတွက် ဤဝန်ဆောင်မှုကိုပင် ဆောင်ရွက်ရန် မိမိကိုယ်ကို မထိုက်တန်ကြောင်း ယောဟန်က အတည်ပြုပြီး၊ မိမိကိုယ်ကို ကျွန်တစ်ဦး၏အဆင့်အောက်တွင် ထားရှိခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ယောဟန်က “သူ၏ကျွန်ဖြစ်ရန်ပင် မထိုက်တန်ပါ” ဟု ပြောသကဲ့သို့ဖြစ်သည်။ ကြီးမြတ်သောဆရာတစ်ဦး၏နောက်လိုက်များသည် ၎င်းအတွက် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာဝန်ဆောင်မှုများစွာကို ဆောင်ရွက်ရန် မျှော်လင့်ခံရသော်လည်း၊ ရဗ္ဗိအဆိုအရ “ကျွန်တစ်ဦးက ၎င်း၏သခင်အတွက် ဆောင်ရွက်ရမည့် ဝန်ဆောင်မှုအားလုံးကို ကျောင်းသားတစ်ဦးသည် ၎င်း၏ဆရာအတွက် ဆောင်ရွက်ရမည်ဖြစ်သော်လည်း၊ ဖိနပ်ချွတ်ခြင်းမှလွဲ၍” (တယ်လမက် Kethuboth ၉၆a, Soncino ed., p. ၆၁၀)။}

^{Not worthy to bear. According to Luke, “not worthy to unloose” (ch. 3:16). Matthew’s phrase means to take off the sandal. To the Jews a shoe was the humblest part of man’s clothing. The expression “over Edom will I cast out my shoe” (Ps. 60:8; 108:9) was expressive of utter disdain. In the presence of God, Moses was commanded to remove his shoes (Ex. 3:5). To buy or sell the needy for a pair of shoes (Amos 2:6; 8:6) was to put the lowest possible price upon them. To “unloose” the shoes or to “bear” them away was the menial work of a slave. In affirming his own unworthiness to perform even this service for Christ, John was placing himself below the level of a slave. It was as if John had said, “whose slave I am unworthy to be.” The followers of a great teacher were expected to perform many personal services for him, but according to a rabbinical saying, “All manner of service that a slave must render to his master a student must render to his teacher, except that of taking off his shoe” (Talmud Kethuboth 96a, Soncino ed., p. 610).}

 

^{သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်။ သို့မဟုတ် “သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်”။ ဂျူးလူမျိုးများသည် ဤဝေါဟာရနှင့် ရင်းနှီးခဲ့ကြသည်။ ဒါဝိဒ်သည် “သင်၏သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်ကို ကျွန်ုပ်ထံမှ မယူပါနှင့်” ဟု ဆုတောင်းခဲ့သည် (ဆာလံ ၅၁:၁၁)။ ဟေရှာယသည် အစ္စရေးသည် ဘုရားသခင်၏ “သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်” ကို “စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေခဲ့” သည်ဟု ဖော်ပြခဲ့ပြီး (ဟေရှာယ ၆၃:၁၀, ၁၁)၊ မက်ဆီယာအပေါ်တွင် ရပ်တည်မည့် “သခင်ဘုရား၏ဝိညာဉ်” ကို ရည်ညွှန်းခဲ့သည် (အခန်း ၆၁:၁)။ ယောဟန်သည် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်ဖြင့် ဗတ္တိဇံပေးခြင်းကို အလေးထားပုံမရပေ (တမန်တော် ၁၉:၂-၆)။ ဤအသုံးအနှုန်း၏အဓိပ္ပာယ်ကို မဿဲ ၁:၁၈ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ။}

^{Holy Ghost. Or, “Holy Spirit.” The Jews were familiar with this term. David had prayed, “Take not thy holy spirit from me” (Ps. 51:11). Isaiah stated that Israel “vexed” God’s “holy Spirit” (Isa. 63:10, 11), and referred to “the Spirit of the Lord God” that was to rest upon the Messiah (ch. 61:1). John seems not to have emphasized baptism with the Holy Spirit (Acts 19:2–6). For the meaning of this expression see on Matt. 1:18.}

 

^{မီး။ မီးနှင့်ရေသည် သဘာဝသန့်စင်ပေးသည့် အကြီးကျယ်ဆုံးအချက်နှစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ နှလုံးသန့်စင်မှုကို ကိုယ်စားပြုရန် နှစ်ခုစလုံးကို အသုံးပြုရန် သင့်လျော်သည်။ အလားတူပင်၊ ၎င်းတို့သည် ဘုရားသခင်သည် ဤကမ္ဘာကို အပြစ်နှင့် အပြစ်သားများမှ သန့်စင်ပေးခဲ့သည့် သို့မဟုတ် သန့်စင်ပေးမည့် နည်းလမ်းနှစ်ခုဖြစ်သည် (၂ပေတရု ၃:၅-၇)။ လူများသည် အပြစ်ကို စွဲမြဲစွာ တွယ်ကပ်ထားပါက၊ ၎င်းတို့သည် နောက်ဆုံးတွင် ၎င်းနှင့်အတူ မီးလောင်ကျွမ်းခံရမည်ဖြစ်သည်။ စမ်းသပ်ကာလတွင် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်အား ယခုအခါ သန့်စင်မှုအမှုကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ခွင့်ပြုခြင်းသည် မည်မျှပို၍ကောင်းသနည်း။ လူတစ်ဦးသည် အပြစ်မှ သန့်စင်ခံရမည်ဖြစ်သည် သို့မဟုတ် ၎င်းနှင့်အတူ သန့်စင်ခံရမည်ဖြစ်သည်။ ပေါလုက “မီးသည် လူတိုင်း၏အမှုကို စမ်းသပ်မည်” ဟု ဆိုခဲ့သည် (၁ကောရိန္တု ၃:၁၃)။}

^{Fire. Fire and water are two great natural purifying agencies, and it is appropriate that both should be used to represent the regeneration of the heart. In a similar way, they are the two agencies by means of which God has purified, or will purify, this earth from sin and sinners (2 Peter 3:5–7). If men persistently cling to sin, they must eventually be consumed with it; how much better it is to permit the Holy Spirit to carry forward the purifying work now, while probation still lingers! A man will be either purged of sin or purged along with it. Paul said, “Fire shall try every man’s work” (1 Cor. 3:13).}

 

^{ခရစ်တော်သည် မီးဖြင့် ဗတ္တိဇံပေးမည့်အဓိပ္ပာယ်သည် မသေချာပေ။ ဤထုတ်ပြန်ချက်သည် တပည့်များသည် မီးသင်္ကေတအောက်တွင် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ဖြင့် ဗတ္တိဇံခံရသည့် ပင်တိကုတ္တေနေ့သို့ ညွှန်ပြခြင်းဖြစ်နိုင်သည် (တမန်တော် ၂:၃, ၄)။ ထပ်မံ၍၊ ၎င်းသည် နောက်ဆုံးနေ့၏မီးများကို ရည်ညွှန်းခមဒါဝစ်ပုံများကို နှိုင်းယှဉ်ပါ (မဿဲ ၃:၁၂ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ၎င်းသည် နှလုံးသန့်စင်ပေးသည့် ဘုရားသခင်၏ကျေးဇူးတော်ကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။ သို့မဟုတ်၊ ၎င်းသည် ပေတရုပြောသော ခရစ်ယာန်များကို စမ်းသပ်သည့် မီးလှုံသောဒုက္ခများကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်နိုင်သည် (၁ပေတရု ၄:၁၂၊ လုကာ ၁၂:၄၉, ၅၀ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ယောဟန်ဘတ္တိဇံ၏စကားများသည် မီးနှင့်ပတ်သက်သော သမ္မာကျမ်းစာ၏သင်္ကေတများထက် ပိုမိုသောအဓိပ္ပာယ်များကို ထည့်သွင်းဖော်ပြထားပေမည်။}

^{The sense in which Christ was to baptize with fire is not certain. This statement may have pointed forward to Pentecost, when the disciples were baptized with the Holy Ghost under the symbol of fire (Acts 2:3, 4). Again, it may refer to the fires of the last day, as may be implied by the parallel nature of Matt. 3:12 (see on v. 12). It may refer to the grace of God purifying the soul. Or, again, it may refer to the fiery trials that Peter speaks of as testing the Christian (1 Peter 4:12; cf. Luke 12:49, 50). Perhaps the words of John the Baptist include more than one aspect of the Bible symbolism relating to fire.}

 

^{၁၂. လှည်း။ ဂရိဘာသာစကားတွင် ptuon ဟုခေါ်ပြီး၊ စပါးကို ရိတ်သိမ်းရာနေရာမှ လှည့်ပတ်ပြီး ဖွဲမှ ရှင်းလင်းရန် လေထဲသို့ပစ်တင်ရာတွင် အသုံးပြုသော “စပါးလှည်း” ဖြစ်သည် (ရုသ ၃:၂ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ စပါးသည် ရိတ်သိမ်းရာနေရာသို့ ပြန်ကျလာပြီး၊ ဖွဲသည် တစ်ဖက်သို့ လွင့်ထွက်သွားပြီး နောက်ဆုံးတွင် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရသည်။}

^{12. Fan. Gr. ptuon, a “winnowing shovel” with which grain was lifted from the threshing floor and thrown against the wind to clear it of chaff (see on Ruth 3:2). The grain would fall back to the floor, and the chaff would be blown off to one side, and eventually burned.}

 

^{စင်ကြယ်စွာရှင်းလင်းရန်။ ဂရိဘာသာစကားတွင် diakatharizō ဟုခေါ်ပြီး၊ “စင်ကြယ်စွာရှင်းလင်းရန်”၊ “အဆုံးမှအဆုံးသို့ သန့်စင်ရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ “စင်ကြယ်စွာ” သည် “အပြည့်အဝ” ၏ ခေတ်မမီသောပုံစံဖြစ်သည်။ ဤဥပမာသည် လယ်သမားတစ်ဦးသည် ၎င်း၏ရိတ်သိမ်းရာနေရာ၏ တစ်ဖက်မှစတင်ပြီး စနစ်တကျတစ်ဖက်သို့ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သည့်ပုံဖြစ်သည်။}

^{Thoroughly purge. Gr. diakatharizō, “to cleanse thoroughly, completely,” or “to cleanse from end to end.” “Thoroughly” is an obsolete form of the word “thoroughly.” The illustration is that of a farmer beginning at one side of his threshing floor and proceeding systematically across it to the other side.}

 

^{၎င်း၏ဂျုံကိုစုဆောင်းရန်။ ဖြောင့်မတ်သူများကို ဆိုးသွမ်းသူများမှ ခွဲထုတ်သည့်လုပ်ငန်းစဉ်သည် “လောက၏အဆုံး” တွင် ဖြစ်ပေါ်သည် (အခန်း ၁၃:၃၀, ၃၉-၄၃, ၄၉, ၅၀ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Gather his wheat. The process of separating the righteous from the wicked takes place at the “end of the world” (see ch. 13:30, 39–43, 49, 50).}

 

^{စပါးကျီ။ သို့မဟုတ် “ဂျုံသိုလှောင်ရာ”။}

^{Garner. Or, “granary.”}

 

^{ဖွဲကိုမီးရှို့ဖျက်ဆီးရန်။ ဂျူဒါးလယ်သမားများသည် ဂျုံကို လုံခြုံစွာသိမ်းဆည်းပြီးနောက် မကြာခဏပြုလုပ်သည့်အတိုင်း။ ဆာလံ ၁:၄ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{Burn up the chaff. As was frequently done by the Judean farmer once the wheat had been safely stored away. Compare on Ps. 1:4.}

 

^{မငြှိမ်းနိုင်သော။ ဂရိဘာသာစကားတွင် asbestos ဟုခေါ်ပြီး၊ “မငြှိမ်းနိုင်သော”၊ “ငြှိမ်းမရနိုင်သော” သို့မဟုတ် “မငြှိမ်းနိုင်သော” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ယောဟန်ဘတ္တိဇံသည် ၎င်း၏သတင်းစကားကို မာလခီ၏စကားများအပေါ် အခြေခံခဲ့ဖွယ်ရှိသည် (အခန်း ၃:၁-၃၊ ၄၊ မာကု ၁:၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရစ်တော်သည် ယောဟန်သည် မာလခီ၏ခန့်မှန်းချက်ကို ဖြည့်ဆည်းခဲ့သည်ဟု အတိအလင်းဖော်ပြခဲ့သည် (မာလခီ ၄:၅၊ မဿဲ ၁၁:၁၄၊ ၁၇:၁၂ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ယောဟန်သည် “မငြှိမ်းနိုင်သောမီး” အကြောင်းပြောသောအခါ၊ သခင်ဘုရား၏နေ့သည် “မီးဖိုကဲ့သို့လောင်ကျွမ်းမည်” ဟူသော မာလခီ ၄:၁ ၏စကားများကို စိတ်ထဲရှိခဲ့ပေမည်။ ထိုနေ့တွင် ဆိုးသွမ်းသူများအားလုံးသည် “ဖွဲခြံ” ဖြစ်မည်ဖြစ်ပြီး၊ မာလခီက ဆက်လက်ဖော်ပြသည်မှာ၊ ထိုကြီးမားသောနေ့၏မီးသည် “အမြစ်မရှိ၊ အကိုင်းမရှိ” သောနည်းဖြင့် ၎င်းတို့ကို “လောင်ကျွမ်းစေမည်” (အခန်း ၄:၁၊ အခန်း ၃:၂, ၃ ကိုလည်းကြည့်ပါ)။ ဂျိုးဇီဖပ်စ် War ii. ၁၇.၆ [၄၂၅] ကိုကြည့်ပါ။}

^{Unquenchable. Gr. asbestos, “inextinguishable,” “not quenchable,” or “unquenched.” Doubtless John the Baptist based his message on the words of Malachi (ch. 3:1–3; 4; see Mark 1:2). Christ specifically stated that John fulfilled the prediction of Malachi (Mal. 4:5; cf. Matt. 11:14; 17:12). When John spoke of “unquenchable fire” he may have had in mind the words of Mal. 4:1, concerning the day of the Lord, “that shall burn as an oven,” when all the wicked will “be stubble.” The fire of that great day, Malachi continues, would “burn them up” so completely that “neither root nor branch” would remain (ch. 4:1; see also ch. 3:2, 3). See Josephus War ii. 17.6 [425].}

 

^{ဆိုးသွမ်းသူများသည် ထာဝရလောင်ကျွမ်းနေသည့်မီးထဲတွင် အဆုံးမရှိညှဉ်းပန်းခံရမည်ဟူသော အယူအဆကို ဖော်ပြခြင်းမပြုဘဲ၊ ကျမ်းစာများသည် ဆိုးသွမ်းသူများသည် ၎င်းတို့မှ ဘာမှမကျန်ရှိစေရန် လုံးဝမီးလောင်ကျွမ်းခံရမည်ဖြစ်ကြောင်း အလေးပေးဖော်ပြသည်။ ထာဝရလောင်ကျွမ်းနေသော ငရဲမီးအယူအဆသည် နှုတ်ကပတ်တော်နှင့် ဘုရားသခင်၏သဘောသဘာဝနှင့် မရင်းနှီးပေ။ ကျမ်းစာများသည် ဆိုဒုံနှင့်ဂျူမောရာမြို့များသည် “ထာဝရမီး၏ဒဏ်ခံရမှုကို ဥပမာအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်” ဟု ဆိုသည် (ယုဒ ၇၊ ၂ပေတရု ၂:၆ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ သို့သော် ထိုဆိုးသွမ်းသောမြို့များကို လောင်ကျွမ်းစေသောမီးများသည် လွန်ခဲ့သောကာလက ငြိမ်းသွားခဲ့ပြီး၊ ယခုအခါ လောင်ကျွမ်းနေခြင်းမရှိပေ။ သို့သော်လည်း ထိုမြို့များသည် နောက်ဆုံးကြီးမားသောနေ့၏မီးများကဲ့သို့ ဥပမာအဖြစ် ပေးထားသည်။}

^{Far from conveying the idea of a fire that burns eternally in which the wicked are endlessly tormented, the Scriptures emphasize the fact that the wicked are to be burned up so completely that nothing will be left of them. The idea of an eternally burning hell fire is foreign to the Inspired Word, as it is to the character of God. The Scriptures state concerning Sodom and Gomorrah that they are “set forth for an example, suffering the vengeance of eternal fire” (Jude 7; cf. 2 Peter 2:6). But the fires that consumed those wicked cities went out long ago; they are not burning today. Yet those cities are given as an “example” of what the fires of the last great day will be like.}

 

^{အလားတူပင်၊ ယေရမိသည် ဘုရားသခင်သည် ယေရုဆလင်မြို့၏တံခါးများတွင် မီးတစ်ခုကို ညှိမည်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် မြို့၏နန်းတော်များကိုပင် လောင်ကျွမ်းစေမည်ဖြစ်ပြီး “မငြှိမ်းနိုင်မည်” ဟု ခန့်မှန်းခဲ့သည် (ယေရမိ ၁၇:၂၇)။ ၎င်းသည် ဘီစီ ၅၈၆ တွင် နဘုကဒ်နေဇာက မြို့ကိုသိမ်းပိုက်သောအခါ စာသားအတိုင်း ပြည့်စုံခဲ့သည် (ယေရမိ ၅၂:၁၂, ၁၃၊ နေဟမိ ၁:၃ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ထိုမီးသည် ယခုအခါ လောင်ကျွမ်းနေခြင်းမရှိသည်မှာ ထင်ရှားသည်။ ဂျူဒါးရိတ်သိမ်းရာနေရာမှ ဖွဲသည် လုံးဝမီးလောင်ကျွမ်းပြီး ပြာများသာကျန်ရှိသည့်နည်းတူ၊ ဆိုးသွမ်းသူများသည် နောက်ဆုံးကြီးမားသောနေ့တွင် “မငြှိမ်းနိုင်သောမီး” ဖြင့် ၎င်းတို့၏ပြာများသာကျန်ရှိသည်အထိ လောင်ကျွမ်းခံရမည်ဖြစ်သည် (မာလခီ ၄:၃)။ အပြစ်၏အခကြေးငွေသည် သေခြင်းဖြစ်သည် (ရောမ ၆:၂၃)၊ ထာဝရသေခြင်း၊ ဘုရားသခင်၏လက်စားချေမှုဖြင့် ဘယ်သောအခါမျှမငြှိမ်းသည့်မီးထဲတွင် အံ့ဖွယ်ထိန်းသိမ်းထားသော ထာဝရအသက်မဟုတ်ပေ။ ဖြောင့်မတ်သူများသည် ထာဝရအသက်ကို ကတိပေးခံရသည် (ရောမ ၂:၇)၊ ဆိုးသွမ်းသူများ၏သေခြင်းသည် ဖြောင့်မတ်သူများ၏အသက်နှင့်အတူ ထာဝရတည်ရှိမည်ဖြစ်သည်။ ဟေရှာယ ၆၆:၂၄ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ။}

^{In a similar way, Jeremiah predicted that God would kindle a fire in the gates of Jerusalem that would consume even the palaces of the city, and “not be quenched” (Jer. 17:27). This was literally fulfilled a few years later when Nebuchadnezzar took the city, in 586 b.c. (Jer. 52:12, 13; cf. Neh. 1:3). Quite obviously the fire is not burning today. As chaff from a Judean threshing floor was utterly consumed, and nothing but ashes remained, so the wicked will be burned with “unquenchable fire” on the last great day until nothing but their ashes remain (Mal. 4:3). The wages of sin is death (Rom. 6:23), eternal death, not eternal life miraculously preserved by a vengeful God, in the midst of fire that never goes out. The righteous are promised eternal life (Rom. 2:7), and the death of the wicked will be as permanent as the life of the righteous. See on Isa. 66:24.}

 

^{၁၃။ ထိုအခါ ယေရှုသည် ရောက်လာတော်မူ၏။ [ဗတ္တိဇံ၊ မဿဲ ၃:၁၃–၁၇ = မာကု ၁:၉–၁၁ = လုကာ ၃:၂၁–၂၃ခ။ အဓိကမှတ်ချက်။ မဿဲနှင့်လုကာ။ အစောပိုင်းဓမ္မဆရာလုပ်ငန်းနှင့် ဗတ္တိဇံမှ ပထမနှစ်ကျမ်းဖွင့်ပွဲအထိ၊ လုကာ၏အချိန်စဉ်မှတ်တမ်း၊ ဟေရုဒ်မင်းဆက်များ၏အုပ်ချုပ်မှုများကို ကြည့်ပါ။] ယခုအခါ အေဒီ ၂၇ ၏ ဆောင်းဦးကာလဖြစ်ပြီး၊ ဗတ္တိဇံဆရာ ယောဟန်သည် ခြောက်လခန့် တရားဟောခဲ့ပြီဖြစ်သည် (မဿဲ ၃:၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ဆောင်းဦးသည် အရေးကြီးသောပွဲတော်သုံးခု၏ အချိန်ဖြစ်သည်။ (၁) ရို့ရှ်ဟာရှာနာ သို့မဟုတ် တံပိုးမှုတ်ပွဲ (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၇၀၉၊ လေဝီ ၂၃:၂၄၊ တောလည်ရာ ၂၉:၁ ကိုကြည့်ပါ)၊ (၂) ယုံကပူရ်၊ အပြစ်ဖြေရာနေ့ (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၇၀၅၊ ၇၀၆၊ ၇၁၀၊ ထွက်မြောက်ရာ ၃၀:၁၀၊ လေဝီ ၁၆ ကိုကြည့်ပါ)၊ (၃) တဲတော်ပွဲ (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၇၁၀၊ ထွက်မြောက်ရာ ၂၃:၁၆၊ လေဝီ ၂၃:၃၄ ကိုကြည့်ပါ)။ တတိယပွဲတော်တွင် ယောက်ျားအားလုံးသည် ယေရုဆလင်မြို့တွင် ထာဝရဘုရားရှေ့မှာ ပေါ်ထွက်ရန် မျှော်လင့်ခံရသည် (ထွက်မြောက်ရာ ၂၃:၁၄–၁၇)။ ခရစ်တော်၏ ဗတ္တိဇံသည် ဆောင်းဦးကာလတွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သောကြောင့်၊ ၎င်းသည် ဤပွဲတော်ရာသီတွင် ယေရုဆလင်မြို့သို့ ရောက်ရှိနေခြင်းနှင့် ဆက်စပ်နိုင်သည်ဟု ယူဆရန် သင့်လျော်သည်။ ဂလီလဲမှ ယေရုဆလင်သို့ ခရီးသွားသော ယုဒလူမျိုးများသည် မကြာခဏ ယော်ဒန်ချိုင့်ဝှမ်းကို ဖြတ်သန်းသွားလေ့ရှိသည် (လုကာ ၂:၄၂ ကိုကြည့်ပါ)။ အကယ်၍ ယေရှုသည် ဤလမ်းကြောင်းကို ယေရုဆလင်သို့ ခရီးသွားရာတွင် အသုံးပြုခဲ့ပါက၊ ယောဟန်သည် ဗတ္တိဇံပေးနေသော ယေရိခေါမြို့ပြည်တွင်း ဘယ်သာဘာရာ (ယော်ဒန်တစ်ဖက်ကမ်း ဘယ်သာနီ) အနီးကို ဖြတ်သွားရမည် (ယောဟန် ၁:၂၈၊ DA ၁၃၂၊ မဿဲ ၃:၁ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{13. Then cometh Jesus. [The Baptism, Matt. 3:13–17=Mark 1:9–11=Luke 3:21–23a. Major comment: Matthew and Luke. See Early Ministry and Baptism to First Passover; The Chronology of Luke, The Reigns of the Herods.] It was now the autumn of a.d. 27, and John the Baptist had, possibly, been preaching for about six months (see on Matt. 3:1). The autumn was the time of three important festivals: (1) Rosh Hashanah, or the festival of the blowing of the trumpets (see Vol. I, p. 709; see on Lev. 23:24; Num. 29:1); (2) Yom Kippur, the Day of Atonement (see Vol. I, pp. 705, 706, 710; see on Ex. 30:10; Lev. 16); (3) the Feast of Tabernacles (see Vol. I, p. 710; see on Ex. 23:16; Lev. 23:34). At the third festival all males were expected to appear before the Lord at Jerusalem (Ex. 23:14–17). Inasmuch as the baptism of Christ occurred in the autumn, it is reasonable to think that it may have been in connection with His presence there at this festal season. The route frequently taken by Jews traveling between Galilee and Jerusalem lay through the Jordan valley (see on Luke 2:42), and if Jesus took this route in His journey to Jerusalem, He would pass close to where John was preaching and baptizing at Bethabara (Bethany Beyond Jordan) in Peraea, opposite Jericho (see John 1:28; DA 132; see on Matt. 3:1).}

 

^{ယေရှုသည် ယောဟန်၏ တရားဟောသံကို ကြားသိသောအခါ၊ သူ၏ခေါ်ဆိုမှုကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည် (DA ၁၀၉)။ ဤသည်မှာ နာဇရက်မြို့ရှိ သူ၏ ပုဂ္ဂလိကဘဝ၏ အဆုံးသတ်ဖြစ်ပြီး၊ အေဒီ ၂၇ ၏ ဆောင်းဦးမှ အေဒီ ၃၁ ၏ နွေဦးအထိ သုံးနှစ်ခွဲကြာ လူထုဓမ္မဆရာလုပ်ငန်း၏ စတင်မှုကို အမှတ်အသားပြုသည် (DA ၂၃၃၊ တမန်တော် ၁:၂၁၊ ၂၂၊ ၁၀:၃၇–၄၀ ကိုကြည့်ပါ)။ လုကာ ၃:၁၊ ၂ ၏ အချိန်စဉ်မှတ်တမ်းကို ကြည့်ပါ။}

^{When Jesus heard of the message proclaimed by John He recognized His call (DA 109). This marked the close of His private life in Nazareth and the commencement of His three and a half years of public ministry, from the autumn of a.d. 27 to the spring of a.d. 31 (DA 233; cf. Acts 1:21, 22; 10:37–40). See The Chronology of Luke 3:1, 2.}

 

^{ဂလီလဲမှ ယော်ဒန်သို့။ မာကု ၁:၉ ကိုကြည့်ပါ။ ဂလီလဲရေကန်မှ သေမင်းပင်လယ်သို့ အကွာအဝေးသည် မိုင် ၆၄ (ကီလိုမီတာ ၁၀၂) ခန့်ဖြစ်သည်။}

^{From Galilee to Jordan. See on Mark 1:9. The distance from the Lake of Galilee to the Dead Sea is about 64 mi. (102 km.).}

 

^{ဗတ္တိဇံခံရန်။ ယေရှုသည် နာဇရက်မြို့၏ လက်သမားဆိုင်တွင်ရှိစဉ် ယောဟန်၏ သတင်းစကားကို ကြားသိခဲ့ပြီး (DA ၁၀၉)၊ ထိုနေရာသို့ ပြန်လည်လုပ်ကိုင်ရန် မပြန်တော့ဘဲ ထွက်ခွာခဲ့သည်။}

^{To be baptized. Jesus had heard of John’s message while still in the carpenter shop at Nazareth (DA 109), and departed, never to return to take up His tasks there.}

 

^{၁၄။ တားမြစ်သည်။ ဂရိဘာသာစကားကို “သူ့ကို တားမြစ်ရန် စိတ်ရှိခဲ့သည်”၊ “တားမြစ်လိုခဲ့သည်”၊ “တားမြစ်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်” ဟု ဘာသာပြန်နိုင်သည်။ ယေရှုနှင့် ယောဟန်သည် သွေးသားဆွေမျိုးဖြစ်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် တိုက်ရိုက်သိကျွမ်းမှု မရှိခဲ့ပေ (DA ၁၀၉၊ ယောဟန် ၁:၃၁–၃၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ယောဟန်သည် ယေရှု၏ မွေးဖွားခြင်းနှင့် ငယ်ဘဝဆိုင်ရာ ဖြစ်ရပ်များကို ကြားသိခဲ့ပြီး၊ သူသည် မေရှိယဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့သည် (DA ၁၀၉)။ ထို့ပြင်၊ မေရှိယသည် ၎င်း၏လက်ထဲတွင် ဗတ္တိဇံခံရန် လာမည်ဖြစ်ပြီး၊ ထိုအခါ မေရှိယအဖြစ် ဖော်ထုတ်ပေးမည့် နိမိတ်လက္ခဏာတစ်ခု ပေးမည်ဟု ယောဟန်ထံ ဗျာဒိတ်ဖွင့်ပြခံရသည် (DA ၁၁၀၊ ယောဟန် ၁:၃၁–၃၃ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{14. Forbad him. The Greek may be rendered “had a mind to prevent him,” “would have prevented him,” “tried to prevent him.” Though Jesus and John were related by blood, they had had no direct acquaintance (DA 109; cf. John 1:31–33). John had heard of the events connected with the birth and childhood of Jesus, and believed Him to be the Messiah (DA 109). Also, it had been revealed to John that the Messiah would seek baptism at his hands, and that a sign would then be given identifying Him as the Messiah (DA 110; cf. John 1:31–33).}

 

^{ငါလိုအပ်သည်။ ယောဟန်သည် သူ့ရှေ့တွင်ရပ်နေသော သူ၏ ပြည့်စုံသောစရိုက်နှင့် သူကိုယ်တိုင် အပြစ်ရှိသူတစ်ဦး၏ လိုအပ်ချက်ကို ခံစားမိခဲ့သည် (DA ၁၁၀၊ ၁၁၁၊ ဟေရှာယ ၆:၅၊ လုကာ ၅:၈ ကိုကြည့်ပါ)။ အပြစ်ရှိသူသည် ဘုရားသခင်၏ သန့်ရှင်းသောတည်ရှိမှုထဲသို့ ဝင်ရောက်သောအခါ၊ ဦးစွာ ဘုရားသခင်၏ တန်ခိုးနှင့် ပြည့်စုံမှုကို သတိပြုမိပြီး၊ ထို့နောက် မိမိကိုယ်မိမိ မထိုက်တန်မှုနှင့် ဘုရားသခင်၏ ကယ်တင်ခြင်းတန်ခိုးလိုအပ်မှုကို ခံစားရသည်။ အပြစ်ရှိသူသည် မိမိ၏ ပျက်စီးနေသောအခြေအနေကို သိရှိပြီး ဝန်ခံသောအခါ၊ ၎င်း၏စိတ်နှလုံးသည် နှိမ့်ချလာပြီး၊ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်၏ ပြောင်းလဲပေးသော လုပ်ဆောင်မှုအတွက် အဆင်သင့်ဖြစ်လာသည် (ဆာလံ ၃၄:၁၈၊ ၅၁:၁၀၊ ၁၁၊ ၁၇၊ ဟေရှာယ ၅၇:၁၅၊ ၆၆:၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ကယ်တင်ရှင်လိုအပ်မှုကို မခံစားရပါက၊ ဘုရားသခင်က နောင်တရသော အပြစ်ရှိသူအား ပေးအပ်သော ကျေးဇူးတော်လက်ဆောင်ကို မလိုလားပေ။ ထို့ကြောင့် ကောင်းကင်သည် သူ့အတွက် ဘာမှမလုပ်ပေးနိုင်ပေ။ ဟေရှာယ ၆:၅ ကိုကြည့်ပါ။}

^{I have need. John was impressed with the perfection of the character of the One standing before him and with his own need as a sinner (DA 110, 111; cf. Isa. 6:5; Luke 5:8). Thus it is ever when a sinner enters the divine presence; there comes first a consciousness of the majesty and perfection of God, and then a conviction of one’s own unworthiness and need of God’s saving power. When the sinner realizes and acknowledges his lost condition, his heart becomes contrite and ready for the transforming work of the Holy Spirit (see Ps. 34:18; 51:10, 11, 17; Isa. 57:15; 66:2). Where there is not first a sense of one’s need of the Saviour, there is no desire for the gracious gift God has to offer the repentant sinner. Consequently there is nothing Heaven can do for him. See on Isa. 6:5.}

 

^{သင်သည် ငါ့ထံသို့ လာသလော။ သူ့ထက် တန်ခိုးကြီးသောသူ (အခန်းကဏ္ဍ ၁၁) နှင့် မျက်နှာချင်းဆိုင်တွေ့ဆုံသောအခါ၊ နှိမ့်ချသောစိတ်ရှိပြီး မိမိ၏မထိုက်တန်မှုကို ခံစားရသော ယောဟန်သည် အပြစ်ကင်းစင်သူတစ်ဦးအား (ယောဟန် ၈:၄၆၊ ကောရိန္တု ၅:၂၁၊ ဟေဗြဲ ၄:၁၅၊ ၁ ပေတရု ၂:၂၂ ကိုကြည့်ပါ) “နောင်တရခြင်းနှင့် အပြစ်လွတ်ရာဗတ္တိဇံ” (မာကု ၁:၄) ပေးရန် ရှက်ကြောက်ခဲ့သည်။ သူသည် ယေရှုကို ဗတ္တိဇံပေးရန် မသင့်လျော်ဟု ထင်ခဲ့သည်။ ယောဟန်သည် ယေရှုသည် ကျေးဇူးတော်ဖြင့် ကယ်တင်ခံရသော အပြစ်ရှိသူတိုင်းအတွက် ပုံသက်သေပြရန်ရှိသည်ကို အပြည့်အဝ နားမလည်ခဲ့ပေ။}

^{Comest thou to me? Face to face with the One mightier than he was (v. 11), John, possessing a spirit of humility and sensing his own unworthiness, shrank from administering the “baptism of repentance for the remission of sins” (Mark 1:4) to One who was without sin (see John 8:46; 2 Cor. 5:21; Heb. 4:15; 1 Peter 2:22). It seemed to him inappropriate that he should baptize Jesus. Doubtless John did not fully grasp the fact that Jesus was to set a pattern for every sinner saved by grace.}

 

^{၁၅။ ခွင့်ပြု။ ဆိုလိုသည်မှာ “လွှတ်ထားပါ”၊ “ခွင့်ပြုပါ” ဖြစ်သည်။ ယေရှု၏ ဗတ္တိဇံတောင်းဆိုမှုကို၊ ထိုအချိန်တွင် မသင့်လျော်ဟု ထင်ရသော်လည်း၊ ငြင်းပယ်ရန် မဖြစ်ပေ။}

^{15. Suffer. That is, “let,” “permit.” He was not to deny Jesus’ request for baptism, however inappropriate that request might at the moment seem to him.}

 

^{သင့်လျော်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ “သင့်လျော်သည်”၊ “မဖြစ်မနေ” ဖြစ်သည်။ ယေရှုကို ပုဂ္ဂိုလိကအပြစ်များကို ဝန်ခံရန် ဗတ္တိဇံပေးရန် မသင့်လျော်ပေ၊ အကြောင်းမှာ သူ့တွင် နောင်တရရန် အပြစ်မရှိပေ။ သို့သော် ကျွန်ုပ်တို့၏ ပုံသက်သေအဖြစ်၊ သူသည် ဗတ္တိဇံကို လက်ခံရန် သင့်လျော်ပြီး မဖြစ်မနေဖြစ်သည် (DA ၁၁၁ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{It becometh. That is, “it is fitting,” “it is proper.” It was not fitting or proper to baptize Jesus in acknowledgment of personal sins, for He had no sins of which to repent. But as our example it was both fitting and proper for Him to accept baptism (see DA 111).}

 

^{ဖြောင့်မတ်ခြင်းအားလုံးကို ဖြည့်ဆည်းရန်။ သူ၏ ဗတ္တိဇံတွင် ယေရှုသည် သူ၏ ပုဂ္ဂလိကဘဝကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ သူသည် လူများထဲတွင် ပြည့်စုံသောလူသာမဟုတ်တော့ဘဲ၊ ယခုမှစ၍ ၎င်းတို့၏ ကယ်တင်ရှင်အဖြစ် လူထုဓမ္မဆရာလုပ်ငန်းတွင် တက်ကြွစွာ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ယောဟန်၏ ဗတ္တိဇံကို လက်ခံခြင်းသည် ယောဟန်၏ ဓမ္မဆရာလုပ်ငန်းကို အတည်ပြုပြီး၊ ၎င်းအပေါ် ကောင်းကင်၏ အတည်ပြုချက်တံဆိပ်ကို ချထားသည်။}

^{Fulfil all righteousness. At His baptism Jesus laid aside His private life; He was no longer simply a perfect man among men—He was henceforth to engage in His active, public ministry as their Saviour. Christ’s submission to baptism by John was the seal that confirmed John’s ministry and placed Heaven’s stamp of approval upon it.}

 

^{သူ့ကို ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ယောဟန်သည် တောင်းဆိုချက်ကို လိုက်လျောရန် သဘောတူခဲ့သည်။}

^{He suffered him. That is, John agreed to comply with the request.}

 

^{၁၆။ ချက်ချင်း။ ဆိုလိုသည်မှာ ချက်ချင်းပင်ဖြစ်သည်။}

^{16. Straightway. That is, immediately.}

 

^{ရေထဲမှ ထွက်လာသည်။ ယော်ဒန်မြစ်မှ ထွက်လာပြီး၊ ယေရှုသည် မြစ်ကမ်းပေါ်တွင် ဒူးထောက်လျက်၊ အထူးသဖြင့် သားတော်အားဖြင့် လူသားများကို ခမည်းတော်က လက်ခံပြီး၊ သူ၏သာသနာတော်အောင်မြင်ရန် ဆုတောင်းခဲ့သည် (လုကာ ၃:၂၁၊ DA ၁၁၁၊ ၁၁၂)။}

^{Out of the water. Coming forth from the Jordan, Jesus knelt upon the bank of the river in prayer, particularly for evidence that the Father accepted humanity in the person of His Son, and for the success of His mission (Luke 3:21; DA 111, 112).}

 

^{အို။ သို့မဟုတ် “ကြည့်လော့”၊ မဿဲနှင့် လုကာတွင် သာမန်သုံးစကားဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ဇာတ်လမ်းအပိုင်းသစ်တစ်ခုကို မိတ်ဆက်ရန် သို့မဟုတ် စာရေးသူက အထူးအရေးကြီးသည်ဟု ယူဆသော အကြောင်းအရာတစ်ခု၏ အသေးစိတ်အချက်များကို အာရုံစိုက်ရန် သုံးလေ့ရှိသည်။}

^{Lo. Or, “behold,” a common expression in Matthew and Luke. It is generally used either to introduce a new section of the narrative or to focus attention on details of an account the author considers particularly important.}

 

^{ကောင်းကင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ထိုအခိုက်အတန့်တွင် မမြင်ရသောကမ္ဘာ၏ တံခါးများသည် ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး၊ အခြားသော အရေးပါသောအခါများတွင်လည်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည် (တမန်တော် ၇:၅၅–၅၇ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Heavens were opened. Momentarily the gates of the unseen world swung ajar, as upon other significant occasions (see Acts 7:55–57).}

 

^{သူမြင်ခဲ့သည်။ မဿဲနှင့် မာကု (အခန်းကဏ္ဍ ၁:၁၀) တို့က ယေရှုသည် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်၏ မြင်သာသော ဆင်းသက်လာမှုကို မြင်ခဲ့သည်ဟု မှတ်ချက်ပြုသည်။ ယောဟန်က ဗတ္တိဇံဆရာလည်း ဤဘုရားသခင်၏ထင်ရှားမှုကို သက်သေခံခဲ့သည်ဟု မှတ်ချက်ပြုသည် (အခန်းကဏ္ဍ ၁:၃၂–၃၄)။ လုကာက ထိုဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု ရိုးရိုးမှတ်ချက်ပြုသည် (အခန်းကဏ္ဍ ၃:၂၁၊ ၂၂)။ ယောဟန်၏တပည့်အချို့နှင့် ကောင်းကင်နှင့် စိတ်ဝိညာဉ်သဟဇာတဖြစ်နေသော အခြားသူများလည်း ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ကို မြင်ခဲ့ကြပေမည် (DA ၁၁၂၊ ၁၃၇)။ အခြားသူများအနေဖြင့်၊ စုဝေးနေသောလူအုပ်သည် ကယ်တင်ရှင်၏ မော့ကြည့်နေသောမျက်နှာပေါ်တွင် ကောင်းကင်၏အလင်းကိုသာ မြင်ခဲ့ရပြီး၊ ထိုအခါသမယ၏ သန့်ရှင်းသောအရေးပါမှုကို ခံစားခဲ့ရသည်။ ဤခမည်းတော်၏ ဘုန်းအသရေနှင့် အသံထင်ရှားမှုသည် ကယ်တင်ရှင်၏ သာသနာတော်ကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန် ခွန်အားနှင့် ဉာဏ်ပညာအတွက် ဆုတောင်းချက်အား တုံ့ပြန်မှုအဖြစ် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ၎င်းတွင် ယောဟန်သည် “လောက၏အပြစ်ကို ဖယ်ရှားသော ဘုရားသခင်၏ သိုးသငယ်” (ယောဟန် ၁:၂၉–၃၄) ကို ဖော်ထုတ်ရန် ကတိပေးထားသော နိမိတ်လက္ခဏာကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင်၊ ဤထူးကဲသောမြင်ကွင်းသည် ၎င်းကို သက်သေခံသူများ၏ ယုံကြည်ခြင်းကို ခိုင်မာစေရန်နှင့် ယောဟန်သည် မေရှိယကို ၄၀ ရက်အကြာတွင် ညွှန်ပြသည့် ကြေငြာချက်အတွက် ၎င်းတို့ကို ပြင်ဆင်ပေးရန်ဖြစ်သည်။}

^{He saw. Matthew and Mark (ch. 1:10) observe that Jesus beheld the visible descent of the Holy Spirit; John remarks that the Baptist also witnessed the divine manifestation (ch. 1:32–34). Luke simply notes that it took place (ch. 3:21, 22). A few others, perhaps certain of John’s disciples and other devout persons whose souls were attuned to heaven, also saw what occurred (DA 112, 137). Otherwise, the assembled multitude witnessed only the light of heaven upon the Saviour’s upturned face and felt the holy solemnity of the occasion. This manifestation of the Father’s glory and voice came in response to the Saviour’s prayer for strength and wisdom to pursue His mission. In it John also recognized the token that had been promised whereby he was to recognize “the Lamb of God, which taketh away the sin of the world” (see John 1:29–34). Finally, the sublime scene was to strengthen the faith of those who witnessed it and prepare them for the announcement by which John pointed out the Messiah 40 days later.}

 

^{ဘုရားသခင်၏ ဝိညာဉ်တော်။ ယေရှု၏ မွေးဖွားခြင်းမှစ၍ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်၏ တည်ရှိမှုနှင့် သြဇာလွှမ်းမိုးမှုသည် သူနှင့်အတူ မရှိခဲ့ဟု ယူဆရန် အကြောင်းမရှိပေ။ ဤနေရာတွင် ညွှန်ပြထားသည်မှာ သူ့အား ပေးအပ်ထားသော တာဝန်ကို ပြီးမြောက်ရန် အထူးသုတ်သင်ခြင်းဖြစ်သည် (တမန်တော် ၁၀:၃၈၊ လုကာ ၂:၄၉ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဟေရှာယပရောဖက်က ကြိုတင်ဟောကိန်းထုတ်ခဲ့သည့်အတိုင်း (ဟေရှာယ ၁၁:၂၊ ၃)။ စရိုက်ဖွံ့ဖြိုးမှုတွင် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်၏ လုပ်ဆောင်မှုသည် လူများကို အချို့သောတာဝန်များအတွက် အရည်အချင်းပြည့်မီစေသော ဝိညာဉ်တော်၏ လက်ဆောင်နှင့် ခွဲခြားရမည် (၁ ကောရိန္တု ၁၂:၄–၁၁)။}

^{The Spirit of God. There is no reason for supposing that the presence and influence of the Holy Spirit had not accompanied Jesus ever since His birth. What is here pointed out is a special anointing with power to accomplish the task appointed Him (Acts 10:38; see on Luke 2:49), as the prophet Isaiah had foretold (Isa. 11:2, 3). The work of the Holy Spirit in the development of character is to be distinguished from the gift of the Spirit qualifying men for certain tasks (1 Cor. 12:4–11).}

 

^{ချိုးငှက်ကဲ့သို့။ ဆိုလိုသည်မှာ ချိုးငှက်ပုံသဏ္ဍာန်ရှိသော အလင်း (DA ၁၁၂)၊ ပင်တေကုတ္တေပွဲတွင် မီးလျှာများနှင့် ဆင်တူပေမည် (တမန်တော် ၂:၃)။ ချိုးငှက်သည် ဣသရေလလူမျိုးအတွက် ရဗ္ဗိဆရာများ၏ သင်္ကေတဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်အနုပညာရှင်များသည် ဤဖြစ်ရပ်ကို အခြေခံ၍ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်အတွက် ချိုးငှက်ကို သင်္ကေတအဖြစ် အသုံးပြုလေ့ရှိသည်။}

^{Like a dove. That is, light in the shape of a dove (DA 112), perhaps similar to the tongues of fire at Pentecost (Acts 2:3). The dove was a rabbinical symbol for Israel as a nation. Christian artists have generally made use of the dove as a symbol for the Holy Spirit, doubtless on the basis of this incident.}

 

^{၁၇။ ကောင်းကင်မှ အသံ။ ခရစ်တော်၏ ဘဝတစ်လျှောက်တွင် ခမည်းတော်၏ အသံသည် သူ၏သားတော်ကို သက်သေပြရန် သုံးကြိမ်ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်—သူ၏ ဗတ္တိဇံတွင်၊ ပြောင်းလဲခြင်းတွင် (မဿဲ ၁၇:၅၊ ၂ ပေတရု ၁:၁၆–၁၈)၊ နှင့် ဗိမာန်တော်မှ နောက်ဆုံးအကြိမ်ထွက်ခွာသွားစဉ် (ယောဟန် ၁၂:၂၈)။}

^{17. A voice from heaven. Upon three occasions during the life of Christ the Father’s voice was heard from heaven testifying of His Son—at His baptism, at the Transfiguration (Matt. 17:5; 2 Peter 1:16–18), and as He departed from the Temple for the last time (John 12:28).}

 

^{ဤသည်မှာ ငါ၏ချစ်သားဖြစ်သည်။ သို့မဟုတ် “ဤသည်မှာ ငါ၏သားတော်၊ ချစ်လှစွာသော” ဖြစ်သည်။ “ဤသည်မှာ” အစား “သင်သည်” ဟူသော စာသားအတွက် အနည်းငယ်သော စာသားသက်သေများ ရှိပြီး (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ) (မာကု ၁:၁၁၊ လုကာ ၃:၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{This is my beloved Son. Or, “This is my Son, the beloved.” Slight textual evidence may be cited (cf. p. 146) for the reading “thou art” instead of “this is” (cf. Mark 1:11; Luke 3:22).}

 

^{ဤထုတ်ပြန်ချက်သည် ဆာလံ ၂:၇ နှင့် ဟေရှာယ ၄၂:၁ ၏ စကားလုံးများနှင့် အတွေးအခေါ်များကို ပေါင်းစပ်ထားသည်။ မဿဲအရ၊ ခမည်းတော်သည် တတိယပုဂ္ဂိုလ်ကို အသုံးပြုပြီး ယောဟန်နှင့် အနီးအနားရှိသူအနည်းငယ်ကို ပြောဆိုပုံရသည် (မဿဲ ၃:၁၆ ကိုကြည့်ပါ)၊ သို့သော် မာကုနှင့် လုကာအရ၊ ခမည်းတော်သည် ယေရှုကို တိုက်ရိုက်ပြောဆိုခဲ့သည် (မာကု ၁:၁၁၊ လုကာ ၃:၂၂)။ အချို့က ဤကွဲပြားမှုတွင် ဧဝံဂေလိမှတ်တမ်း၏ ကွဲလွဲမှုတစ်ခုကို မြင်ကြသည်။ ဤနှင့် အခြားသော စွပ်စွဲထားသော ကွဲလွဲမှုများအတွက် အခန်းကဏ္ဍအဆုံးရှိ ထပ်လောင်းမှတ်စုများကို ကြည့်ပါ၊ မှတ်စု ၂။}

^{This statement combines the words and ideas of Ps. 2:7 and Isa. 42:1. According to Matthew, the Father, using the third person apparently, addressed John and a few bystanders (see on Matt. 3:16), whereas according to Mark and Luke, the Father addressed Jesus directly (Mark 1:11; Luke 3:22). Some have seen in this difference a discrepancy in the Gospel record. On this and other alleged discrepancies see Additional Notes at end of chapter, Note 2.}

 

^{ငါအလွန်နှစ်သက်သည်။ ဟေရှာယ ၄၂:၁ ၏ စကားလုံးများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{I am well pleased. Compare the words of Isa. 42:1.}

 

^{အခန်းကဏ္ဍ ၃ အတွက် ထပ်လောင်းမှတ်စုများ}

^{additional notes on chapter 3}

 

^{မှတ်စု ၁}

^{Note 1}

 

^{မဿဲ ၃:၄ နှင့် မာကု ၁:၆ အရ ဗတ္တိဇံဆရာ ယောဟန်၏ အစာသည် “ပုစဉ်းကောင်များ [ဂရိဘာသာ akrides၊ akris ၏ ဗဟုဝစ်] နှင့် တောပျားရည်” ဖြစ်သည်။ ဧဝံဂေလိစာရေးဆရာများက ယောဟန်သည် ဤအရာများသာစားခဲ့သည်ဟု ဆိုလိုသလား၊ သို့မဟုတ် ၎င်းတို့သည် သူ၏ အဓိကအစာအဖြစ်သာ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုလိုသလား မသိရပေ။ “ပုစဉ်းကောင်များနှင့် တောပျားရည်” သည် ပရောဖက်တစ်ဦး၏ ထူးခြားသောအစာအဖြစ် ယူဆခံရပြီး၊ “သားမင်း၏အမွှေးများနှင့် သားရေခါးပတ်” သည် သူ့ကို ရှေးခေတ်ပရောဖက်များ၏ ဆက်ခံသူအဖြစ် အမှတ်အသားပြုသည်ဟုလည်း ဖြစ်နိုင်သည် (DA ၁၀၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ယောဟန်သည် အခြားအစာများ မရရှိနိုင်သည့်အခါများတွင် “ပုစဉ်းကောင်များနှင့် တောပျားရည်” ဖြင့်သာ ရှင်သန်ခဲ့ပေမည်။ ထို့ပြင်၊ “ပုစဉ်းကောင်များနှင့် တောပျားရည်” သည် တောထဲတွင် ရရှိနိုင်သော အစာအမျိုးမျိုးကို ကိုယ်စားပြုပြီး၊ ဤအသုံးအနှုန်းသည် လူသူမနီးသော သူ၏ တစ်ကိုယ်တည်းနှင့် ရိုးရှင်းသောဘဝကို အလေးပေးရန် အရှေ့တိုင်းသား၏ ထင်ရှားသောနည်းဖြစ်ပေမည်။}

^{According to Matt. 3:4 and Mark 1:6 the diet of John the Baptist consisted of “locusts [Gr. akrides, plural of akris] and wild honey.” Whether the Gospel writers meant that John ate nothing else, or only that these constituted his principal articles of diet, we do not know. It is also possible that “locusts and wild honey” were considered to be the distinguishing diet of a prophet, even as “raiment of camel’s hair, and a leathern girdle” marked him a successor to the ancient prophets (see DA 102). John may have subsisted on “locusts and wild honey” only at such times as other foods were not readily available. Again, “locusts and wild honey” may simply be representative of various articles of food available in the wilderness, and the expression thus a graphic Oriental way of giving emphasis to his lonely, abstemious life, far from the haunts of men.}

 

^{အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “ပုစဉ်းကောင်” သည် အင်းဆက်နှင့် သစ်ပင်အချို့ကို မှန်ကန်စွာ ဖော်ပြသောကြောင့်၊ ယောဟန်၏ အစာသည် ပျားရည်နှင့်အတူ မည်သည်ဖြစ်သည်ဟူသော မေးခွန်းသည် သဘာဝအလျောက် ပေါ်ထွက်လာသည်။}

^{Because the English word “locust” properly denotes both an insect and certain kinds of trees, the question naturally arises as to what, with honey, constituted the diet of John.}

 

^{သမ္မာကျမ်းစာတွင် အခြားနေရာများနှင့် ထိုခေတ်ကာလ၏ ဂရိစာပေများတွင်လည်း၊ “အာခရစ်” ဟူသောစကားလုံးသည် အမြဲတမ်း ပိုးကောင်တစ်မျိုးဖြစ်သည့် ကျိုင်းစား ကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဤမငြင်းနိုင်သောအချက်ကြောင့် ယနေ့ခေတ်စာပေဝေဖန်ရေးဆရာအများစုသည် နှမ်းပိုးဆိမ့်ရှင်ယောဟန်၏မှတ်တမ်းတွင် ဤပိုးကောင်ကို ရည်ညွှန်းသည်ဟု ကောက်ချက်ချခဲ့ကြသည်။ ကျိုင်းစားသည် ရှေးယခင်ကတည်းက အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသလူမျိုးများ၏ အစားအစာတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်မှာလည်း အချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မောရှေ၏ပညတ်တရားအရ ကျိုင်းစားအမျိုးအစားအချို့သည် သန့်ရှင်းသောအစားအစာများဖြစ်သည် (ဝတ်ပြုရာ ၁၁:၂၂)၊ ထို့ကြောင့် ဂျူးလူမျိုး၏အစားအစာတွင် ခွင့်ပြုထားသည်။ ဤအချက်များကြောင့် ယနေ့ခေတ်ဝေဖန်ရေးဆရာများသည် မဿဲနှင့်မာကုတွင် “အာခရစ်” သည် သစ်ပင်မျိုးစိတ်တစ်ခုထက် “ကျိုင်းစား” ဟူသော ပိုးကောင်ကို ရည်ညွှန်းသည်ဟု တစ်သမတ်တည်း ကောက်ချက်ချခဲ့ကြသည်။}

^{Elsewhere in the Scripture, and also in contemporary Greek literature, for that matter, the word akris always refers to an insect, the locust. This undeniable fact has led most commentators today to conclude that in the record concerning John the Baptist this insect is intended. It is also a fact that the locust has been part of the diet of the peoples of the Middle East from ancient times. According to the law of Moses certain kinds of locusts are clean food (Lev. 11:22), and would therefore be permissible in the diet of a Jew. These facts have led commentators in our day quite uniformly to the conclusion that akris in Matthew and Mark should be understood as designating the insect by the name “locust” rather than a species of tree.}

 

^{သို့သော်၊ အစောဆုံးခရစ်ယာန်ခေတ်ကတည်းက၊ မဿဲနှင့်လုကာတွင် “အာခရစ်” သည် ပိုးကောင်မဟုတ်သည့် အခြားအရာတစ်ခုကို ရည်ညွှန်းသည်ဟူသော ထင်ရှားပြီး တည်မြဲသော ဓလေ့တစ်ခု ဆင်းသက်လာခဲ့သည်။ ငှက်ငယ်များ၊ ဂဏန်းများ၊ ပုစွန်များ၊ တောသစ်တော်များ သို့မဟုတ် အခြားသစ်သီးများ၊ မုန့်ဖုတ်များ၊ ကာရို့ဘ်စေ့များ စသည်တို့ကို အကြံပြုခဲ့ကြသည်။ တာရှင်၏ ဒိုင်ယာတာဆွန် (စာမျက်နှာ ၁၂၂ ကိုကြည့်ပါ) တွင် “ကျိုင်းစား” အစား “နို့” ဟု ဖတ်ရသည်။ ဤအများစုသည် သိသာထင်ရှားသည့် ခန့်မှန်းချက်များသာဖြစ်သော်လည်း၊ ကာရို့ဘ်စေ့အတွက်မူ ဘာသာဗေဒနှင့် လူမှုဗေဒဆိုင်ရာ သက်သေများအခြေခံရှိပုံရသည်။}

^{However, from very early Christian times there has come down a tradition, widespread, emphatic, and persistent, to the effect that, in Matthew and Luke, the word akris denotes something other than an insect. Small wild birds, crabs, crayfish, wild pears or other fruit, cakes of bread, carob pods, etc., have been suggested. Tatian’s Diatessaron (see p. 122) reads “milk” instead of “locusts.” Most of these are obviously mere guesses, but for one—the carob pod—there appears to be a basis of linguistic and anthropological evidence.}

 

^{ကာရို့ဘ်သစ်ပင် (ဆီရာတိုးနီယာ ဆီလီကွာ) သည် မြေထဲပင်လယ်ကမ်းရိုးတန်းနယ်မြေများတွင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စိုက်ပျိုးထားပြီး၊ ပါလက်စတိုင်းတွင် ဟီဘရွန်မှမြောက်ဘက်သို့ ပေါများသည်။ ၎င်း၏သီးနှံသည် နွေဦးနှောင်းပိုင်းတွင် ရင့်မှည့်ပြီး၊ လီမာစေ့ပုံစံရှိသော ပြားချပ်သောအစေ့ဖုံးများတွင် ထွက်ရှိသည်၊ အရှည်သည် ၆ လက်မမှ ၁၀ လက်မအထိရှိသည်။ အစေ့ဖုံးများနှင့် စေ့များကို အကောင်းအတိုင်း၊ ချက်ပြုတ်ပြီး၊ သို့မဟုတ် အမှုန့်ကြိတ်ကာ မုန့်အဖြစ်ပြုလုပ်နိုင်သည်။ ၎င်းတို့ကို အခြောက်လှန်းပြီး အကန့်အသတ်မရှိ ထိန်းသိမ်းထားနိုင်သည်။ အရသာသိပ်မကောင်းသော်လည်း၊ ကာရို့ဘ်သည် သိသာထင်ရှားသော အာဟာရတန်ဖိုးရှိပြီး၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသရှိ ဆင်းရဲသောလူတန်းစားများ၏ အဓိကအစားအစာတစ်ခုအဖြစ် ကာလရှည်ကပင် ရှိခဲ့သည်။ တိုဆပ်ထာ (မာအာဆရို့ထ် ၂.၁၉ [၈၄]) တွင် ကာရို့ဘ်စေ့ဖုံးများကို အစားအစာတစ်မျိုးအဖြစ် စာရင်းပြုစုထားပြီး၊ မစ်ရှနာ (မာအာဆရို့ထ် ၁.၃၊ ဆွန်စီနိုထုတ်ဝေမှု၊ တလ်မွဒ်၊ စာမျက်နှာ ၂၅၆) တွင် ၎င်းတို့သည် အစားအစာအဖြစ် ဆယ်ဖို့တစ်ဖို့ပေးရန် သတ်မှတ်ထားသည်။ ဆုံးရှုံးသောသားငယ်က ဝက်များကို ကျွေးခဲ့သော “အခွံများ” သည် ကာရို့ဘ်စေ့ဖုံးများဖြစ်သည် (လုကာ ၁၅:၁၆ ကိုကြည့်ပါ)။ မတော်မတရားအားဖြင့်၊ အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင် ကာရို့ဘ်ကို ပုံမှန်အားဖြင့် ကျိုင်းစားဟုခေါ်ပြီး၊ ၎င်း၏စေ့များကို လူကြိုက်များစွာ “စိန့်ဂျွန်မုန့်” ဟုခေါ်သည်။ အင်္ဂလိပ်စပါးကုန်သည်များသည် ကာရို့ဘ်စေ့ဖုံးများကို “ကျိုင်းစား” ဟူသောအမည်ဖြင့် နွားများအတွက် အစာအဖြစ် ထောက်ပံ့ပေးသည်ဟု ဆိုသည်။}

^{The carob tree (Ceratonia siliqua) is cultivated extensively in lands bordering on the Mediterranean Sea, and is common in Palestine from Hebron northward. Its fruit, which matures in the late spring, is borne in flat pods somewhat the shape of the Lima bean, and from six to ten inches in length. The pods and beans may be eaten raw, cooked, or ground into flour and made into bread. They may be dried and preserved indefinitely. Though not particularly palatable, the carob has a substantial nutritive value, and has long been a staple article of the diet of the poorer classes in the Near East. The Tosephta (Ma‘aseroth 2. 19 [84]) lists carob pods as a kind of food, and the Mishnah (Ma‘aseroth 1. 3, Soncino ed. of the Talmud, p. 256) specifies that, as a food, they are to be tithed. The “husks” fed by the prodigal son to the swine were carob pods (see on Luke 15:16). Incidentally, in English, the carob is commonly known as a locust, and its beans are popularly called “St.-John’s-bread.” English grain dealers are said to supply carob pods as feed for cattle under the name “locusts.”}

 

^{နှမ်းပိုးဆိမ့်ရှင်ယောဟန်စားခဲ့သော “ကျိုင်းစား” သည် ကာရို့ဘ်သစ်ပင်၏သီးနှံဖြစ်သည်ဟူသော သက်သေများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။}

^{Evidence tending to favor the fruit of the carob tree as the “locusts” that John the Baptist ate is as follows:}

 

^{၁. ရရှိနိုင်သောသက်သေများအရ ကျိုင်းစားပိုးကောင်သည် အစားအစာအရင်းအမြစ်အလွန်ညံ့ဖျင်းပြီး၊ ၎င်းတစ်ခုတည်းဖြင့် လူ့ဘဝကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ရန် မစွမ်းနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ဟတ်စတင်း၏ ဘာသာတရားနှင့်ကျင့်ဝတ်စွယ်စုံကျမ်း (ဆောင်းပါး “ကျိုင်းစား”) အရ၊ “ကျိုင်းစားပိုးကောင်၏ အာဟာရတန်ဖိုးသည် အလွန်နည်းပါးပြီး၊ ပျားရည်နှင့်ပင်လျှင် ဘဝကို ထိန်းသိမ်းရန် မလုံလောက်ပါ” ဟု ဆိုသည်။ ယောဟန်စားခဲ့သော “ကျိုင်းစား” သည် ၎င်း၏အစားအစာ၏ အဓိကအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပုံရသည်မှာ ပိုးကောင်ကျိုင်းစားကို ဆန့်ကျင်ပြီး ကာရို့ဘ်သစ်ပင်၏သီးနှံကို ထောက်ခံသည်။ ပိုးကောင်ကျိုင်းစားသည် အစားအစာအဖြစ် မလုံလောက်သည့်အချက်သည် “အာခရစ်” သည် ပိုးကောင်မဟုတ်သည့် အခြားအစားအစာတစ်ခုကို ညွှန်ပြသည်ဟူသော အငြင်းအခုံတွင် သိသာထင်ရှားသောအလေးချိန်ရှိသည်။}

^{1. Available evidence indicates that the insect locust is a very poor source of food and that it would be incapable, in itself, of sustaining human life. According to Hastings’ Encyclopaedia of Religion and Ethics (art. “Locust”), “the nutritious value of the insect locust is extremely small, and insufficient, [even] with honey, to support life.” The fact that the “locusts” John ate seem to have constituted a major element of his diet is against the insect locust and tends to favor the fruit of the carob tree. This fact concerning the inadequacy of insect locusts as food must be accorded considerable weight in the argument that some other food than the insect is indicated by the word akris.}

 

^{ကာရို့ဘ်စေ့များသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသရှိ ဆင်းရဲသောလူများအတွက် အစားအစာတစ်ခုဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ယခုအခါလည်း ဖြစ်နေဆဲဖြစ်သည်မှာ စိတ်ဝင်စားဖွယ်အချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ရှေးခေတ်ဂျူးလူမျိုးများတွင် “ဂျူးတစ်ဦးသည် ကာရို့ဘ်ကို အားထားရလျှင် နောင်တရသည်” ဟူသော စကားပုံရှိခဲ့သည် (မစ်ဒရာရှ် ရာဘဟာ၊ ဝတ်ပြုရာ ၁၁:၁၊ ဆွန်စီနိုထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၁၆၈)။ ယောဟန်သည် နောင်တအကြောင်းပြချက်ဟောပြောသူဖြစ်ပြီး၊ ကာရို့ဘ်စေ့များနှင့် တောပျားရည်အစားအစာသည် ထိုစဉ်က ဖြောင့်မတ်ခြင်းဟောပြောသူတစ်ဦး စားသုံးမည့်အရာနှင့်ပတ်သက်သည့် အယူအဆအရ သင့်လျော်မည်ဖြစ်သည်ဟူသော မဆိုင်စွာ မှတ်ချက်ပြုရန် မဖြစ်မနေ ဖြစ်သည်။ ယောဟန်၏ ရိုးရှင်းသောအစားအစာသည် ၎င်း၏ ရိုးရှင်းသောအဝတ်အစားကဲ့သို့ပင်၊ ရှေးခေတ်ပရောဖက်များနှင့်တူသည်ဟု လူထုစိတ်ထဲတွင် ထင်ရှားစေရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ပေမည်။}

^{It is an interesting fact that carob beans were a food of the very poor in various Near Eastern lands, and still are. Anciently the Jews had a saying that “when a Jew has to resort to carobs, he repents” (Midrash Rabbah, on Lev. 11:1, Soncino ed., p. 168). It is not irrelevant to remark in this connection that John was the great preacher of repentance, and that a diet of carob beans and wild honey would certainly be appropriate in the light of the then-current concept of what a preacher of righteousness would eat. As already noted, the austere diet of John may, like his rude clothing, have been intended to characterize him in the popular mind as resembling the prophets of old.}

 

^{၂. ယောဟန်၏အစားအစာတွင် ပိုးကောင်ကျိုင်းစားပါဝင်သည်ဟူသောအယူကို စိန်ခေါ်သူများထဲတွင် အစောဆုံးများမှာ ဆီးရီးယားရှိ ဂျူးခရစ်ယာန်အုပ်စုဖြစ်သည့် အီဘီယိုနိုက်များဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့၏ဇာစ်မြစ်သည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းခေတ်က ဂျူဒါယစ်ဝါဒအစိတ်အပိုင်းများမှ ခြေရာခံနိုင်သည်။ အီဆင်းများကဲ့သို့ (စာမျက်နှာ)၊ ၎င်းတို့သည် အနည်းငယ်သာသနာပြုသဘောထားရှိပြီး သက်သတ်လွတ်အစားအစာကို ထောက်ခံခဲ့သည်။ အီဘီယိုနိုက်များသည် အခန်း ၃:၄ တွင် “ကျိုင်းစား” ကို လုံးဝဖော်ပြခြင်းမပြုဘဲ၊ ၄ ရာစုခရစ်ယာန်စာရေးဆရာ အီပီဖာနီးယပ်စ်က ၎င်းတို့သည် “ကျိုင်းစား” (အာခရီဒီးစ်) အစား “မုန့်ဖုတ်” (အက်ဂရီဒီးစ်) ဟု အစားထိုးခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲထားသည် (အမ် အာ့ချ် ဂျိမ်းစ်၊ အပိုကရီဖယ်လ်ဓမ္မသစ်ကျမ်း၊ စာမျက်နှာ ၉; အိပ်ချ် အေ ဒဗလျူ မေယာ၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းဝေဖန်ရေး၊ မဿဲ ၃:၄)။ အီဘီယိုနိုက်များသည် အက်ဂရီဒီးစ်ဟု ဖတ်သည့် ခရစ်ယာန်ကျမ်းစာလက်ရေးမူများကို လက်ခံရရှိထားသည်ဟု မထင်ရဘဲ၊ ၎င်းတို့၏အစားအစာဆိုင်ရာ မူဝါဒများနှင့်အညီ ဤအစားထိုးမှု သို့မဟုတ် ပြောင်းလဲမှုကို ပြုလုပ်ခဲ့ပေမည်။ ရှိရှိသမျှ ရှေးဟောင်းသမ္မာကျမ်းစာလက်ရေးမူများသည် အာခရီဒီးစ်ဟု ဖတ်သည်။}

^{2. Among the earliest to challenge the idea that John’s diet included insect locusts were the Ebionites, a Jewish-Christian group of Syria whose origin may be traced to the Judaizing elements of NT times. Like the Essenes (see p. ), they were somewhat ascetic in their tendencies and advocated a vegetarian diet. Apparently the Ebionites omitted mention of “locusts” altogether in ch. 3:4, though Epiphanius, a Christian writer of the 4th century, charges that they substituted egkrides, “cakes,” for akrides, “locusts” (see M. R. James, The Apocryphal New Testament, p. 9; H. A. W. Meyer, Commentary on the New Testament, on Matt. 3:4). It does not seem that the Ebionites had received Gospel manuscripts reading egkrides, but that they may have made this substitution or alteration in harmony with their dietary principles. All extant ancient Bible manuscripts read akrides.}

 

^{၃. ဂရိအသင်းတော်ဘုရားဖခင်များသည် သမ္မာကျမ်းဂရိဘာသာစကားအသုံးပြုမှုကို နောက်ပိုင်းစာရေးဆရာများထက် ပိုမိုသိရှိထားသည်ဟု ယူဆရပြီး၊ မဿဲနှင့်မာကုရှိ “အာခရစ်” သည် ကျွန်ုပ်တို့သိထားသည့် ကျိုင်းစားပိုးကောင်ကို ဆိုလိုသည်ဟူသောအယူကို လုံးဝသဘောမတူကြပါ။ တကယ်တော့၊ ၎င်းတို့အများစုသည် ထိုသို့မထင်ကြပုံရသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ အများစုသည် ခရစ်ယာန်ကျမ်းစာများရှိ အာခရီဒီးစ် (သို့မဟုတ် အာခရီဒါစ်) သည် အာခရိုဒရူအာ၊ “သစ်သီးများ” သို့မဟုတ် သစ်ပင်များ သို့မဟုတ် ဆေးဖက်ဝင်အပင်များ၏ နုနယ်သောအဖျားများနှင့် ညီမျှသည်ဟု ယူဆကြသည်။}

^{3. The Greek Church Fathers, who may be presumed to have had a better knowledge of the usage of Biblical Greek than later writers, were very far from agreeing that akris in Matthew and Mark means the insect we know as locust. Most of them, in fact, seem to have thought otherwise. For example, many considered the akrides (or akridas) of the Gospels to be equivalent to akrodrua, “fruits,” or the tender tips of the branches of trees or herbs.}

 

^{ဇာခရိ၏ ပရောဖက်ပြုချက်နှင့်ပတ်သက်သော တရားဒေသနာတစ်ခုတွင်၊ ခရစ်စတိုစတမ်အား မမှန်ကန်စွာ သတ်မှတ်ခံရသည့် (အေဒီ ၄၀၀ ခန့်)၊ ဧလိယနှင့် နှစ်ခြင်းဆရာယောဟန်တို့ကို နှိုင်းယှဉ်ပြထားပြီး၊ “တစ်ဦးသည် တောင်များတွင် နေထိုင်ခဲ့ပြီး၊ အခြားတစ်ဦးသည် သဲကန္တာရတွင် အချိန်ကုန်လွန်ခဲ့သည်။ တစ်ဦးသည် ကျီးကန်းများမှ ကျွေးမွေးခံရပြီး၊ အခြားတစ်ဦးသည် အပင်များ၏ ပိုးကောင်များ [အာကရီးဒတ်စ် ဘိုတာနွန်] ကို စားခဲ့သည်” ဟု ဖော်ပြထားသည်။ အာကရီးဒတ်စ် ဘိုတာနွန်ဟူသော စကားစုကို လက်တင်ဘာသာသို့ “ဟာဘာရမ် ဆမ်မီတာတီးစ်” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထားပြီး၊ ၎င်းသည် “အပင်များ၏ ထိပ်ဖျား” သို့မဟုတ် “အညွန့်များ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည် (မီနျီ၊ ပက်ထရိုလိုဂီယာ ဂရီးကာ၊ အတွဲ ၅၀၊ ကော်လံ ၇၈၆၊ ၇၈၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရစ်စတိုစတမ်အား အလားတူသတ်မှတ်ခံရသော နှစ်ခြင်းဆရာယောဟန်နှင့်ပတ်သက်သော အခြားတရားဒေသနာတစ်ခုတွင်၊ ၎င်း၏အစာအာဟာရဖော်ပြရာတွင် အာကရီးဒတ်စ် အက်ဘိုတာနွန်ဟူသော စကားစုကို အသုံးပြုထားပြီး၊ ၎င်းကို လက်တင်ဘာသာသို့ “ဆမ်မီတာတီးစ် ပ္လန်တာရမ်” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထားသည်၊ ၎င်းသည် “အပင်များ၏ အညွန့်များ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည် (အတွဲ ၅၉၊ ကော်လံ ၇၆၂)။ လက်တင်ဘာသာပြန်ဆိုမှုတွင် မှတ်ချက်တစ်ခုက ဗူလျ်ဂိတ်ကျမ်းတွင် အာကရီးဒတ်စ်အတွက် “လိုကူစတာစ်” ဟု အသုံးပြုထားပြီး၊ ဗူလျ်ဂိတ်တွင် “လိုကူစတာစ်” ဟူသော စကားလုံးသည် ပိုးကောင်များသာမက “အပင်များ၏ ထိပ်ဖျား” ဟုလည်း အဓိပ္ပာယ်ရသည်ဟု ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။ ဂရိစာသားအတွက် မှတ်ချက်တစ်ခုက ပေလူစီယိုတာ၏ အိုင်ဆီဒိုးသည် အကြိမ်ကြိမ်နှင့် အခြားစာရေးဆရာများစွာကလည်း အာကရီးဒတ်စ်အတွက် အလားတူရှင်းပြချက်ပေးထားသည်ဟု ဖော်ပြသည်။ ပေလူစီယိုတာ၏ အိုင်ဆီဒိုး� (အေဒီ ၄၂၅ ခန့်) သည် စာတစ်စောင် ၁၃၂ တွင် “ယောဟန်စားသော ပိုးကောင်များသည် အချို့အသိပညာမရှိသူများ ထင်မြင်သည့်အတိုင်း ပိုးစုတ်ပိုးကောင်များမဟုတ်ပါ။ ၎င်းနှင့်ဝေးကွာပြီး၊ အမှန်တကယ်တွင် ၎င်းတို့သည် အပင်များ သို့မဟုတ် သစ်ပင်များ၏ ထိပ်ဖျား [ဂရိ: အာကရီးမိုနီးစ်; လက်တင်: ဆမ်မီတာတီးစ်] ဖြစ်သည်” ဟု တိကျစွာ ဖော်ပြထားသည် (အတွဲ ၇၈၊ ကော်လံ ၂၇၀)။ စာတစ်စောင် ၅ တွင် အိုင်ဆီဒိုးသည် ယောဟန်၏ အစာအာဟာရအား “အပင်များနှင့် အရွက်များ၏ ထိပ်ဖျား” ဟု ထပ်မံဖော်ပြသည် (အတွဲ ၇၈၊ ကော်လံ ၁၈၃၊ ၁၈၄)။ ဘူဂေးရီးယား၏ သိအိုဖိုင်လက်သည် ၎င်း၏ မဿဲအကြောင်း ဝေဖန်ချက်တွင် (အခန်း ၃:၄)၊ “အချို့က ပိုးကောင်များ [အာကရီးဒတ်စ်] သည် အနက်ရောင်ဦးချိုဟု ခေါ်သော အပင်များဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြပြီး၊ အချို့ကမူ ရိုင်းစိုင်းသော နွေရာသီအသီးအနှံများဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်” ဟု မှတ်ချက်ပြုသည် (အတွဲ ၁၂၃၊ ကော်လံ ၁၇၃၊ ၁၇၄)။ ၎င်း၏ ဘာသာရေးသမိုင်း (အတွဲ ၁၊ အခန်း ၁၄) တွင် ကာလစ္စတပ်စ် နိုင်စီဖိုးရပ်စ် (အေဒီ ၁၄၀၀ ခန့်) က ယောဟန်သည် “ဝေးလံသော ရိုင်းစိုင်းသော နယ်မြေများသို့ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာသွားပြီး၊ သစ်ပင်များ၏ နူးညံ့သောအစိတ်အပိုင်းများကို အစာအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်” ဟု ဖော်ပြသည် (အတွဲ ၁၄၅၊ ကော်လံ ၆၇၅၊ ၆၇၆)။ အလားတူအကျိုးသက်ရောက်မှုကို ဖော်ပြရန် အခြားသူများစွာကိုလည်း ကိုးကားနိုင်သည်။ ဂရိစာရေးဆရာများနှင့် ၎င်းတို့၏ လက်တင်ဘာသာပြန်ဆိုသူများသည် ခရစ်ယာန်ကျမ်းစာများ၏ အခန်း ၃:၄ ရှိ “ပိုးကောင်များ” ကို သက်သတ်လွတ်အစာအာဟာရတစ်ခုအဖြစ် နားလည်ခဲ့ပုံရသည်။}

^{In a sermon on the prophecy of Zacharias erroneously attributed to Chrysostom (c. a.d. 400) a comparison is drawn between Elijah and John the Baptist in which it is said that “the one lived in the mountains, the other spent his time in the desert; the one was fed by ravens, the other ate plant locusts [akridas botanōn].” The phrase akridas botanōn is translated into the Latin as herbarum summitates, meaning the “tips” or “shoots of plants” (see Migne, Patrologia Graeca, vol. 50 cols. 786, 787). In another sermon similarly attributed to Chrysostom, on John the Baptist, the expression akridas ek botanōn occurs in a description of his diet, and is translated into Latin as summitates plantarum, “shoots of plants” (ibid., vol. 59, col. 762). A note to the Latin translation explains that the Latin Vulgate has locustas for akrides, and adds that by locustas the Vulgate means not only locusts but also summitates plantarum, “tips of plants.” A note to the Greek text states that Isidore of Pelusiota, repeatedly, and many other writers, give the same explanation of akrides. Isidore of Pelusiota (c. a.d. 425) specifically states (Epistle 132) that “the locusts which John ate are not as some ignorant persons think, scarab-[beetle-]like creatures. Far from it, for in reality they are the tips [Gr. akremones; Latin summitates] of plants or trees” (ibid., vol. 78 col. 270). In Epistle 5 Isidore again speaks of John’s food as “the tips of plants and of leaves” (ibid., cols. 183, 184). In his Commentary on Matthew (on ch. 3:4), Theophylact of Bulgaria (c. a.d.1075) observes, “Some say the locusts [akrides] are plants, which are called black-horned; others [say they are] wild summer fruits” (ibid., vol. 123, cols. 173, 174). In his Ecclesiastical History (i. 14) Callistus Nicephorus (c. a.d. 1400) says that John “retired to the remote wilds, making use of the tender parts of trees for food” (ibid., vol. 145, cols. 675, 676). Numerous others might be cited to the same effect. The Greek writers and their Latin translators both apparently understood the “locusts” of ch. 3:4 to be a vegetarian article of diet.}

 

^{ဤဘုရားကျောင်းဖခင်များအား နှစ်ခြင်းဆရာယောဟန်သည် အသားစားသော အစာကို စားခဲ့သည်ဟူသော အယူအဆကို လက်ခံရန် ဝန်လေးသည့် အီဘီယိုနိုက်များ၏ တွေးခေါ်မှုကဲ့သို့ လွှမ်းမိုးခံခဲ့ရသည်ဟု မဆိုနိုင်ပါ။ သိရှိထားသလောက်၊ ဘုရားကျောင်းဖခင်များသည် သက်သတ်လွတ်သူများ မဟုတ်ခဲ့ပါ။ ခရစ်ယာန်ခေတ်အစောပိုင်းရာစုနှစ်များရှိ လူများ၏ ဘာသာစကားဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် ဓလေ့ထုံးတမ်းများတွင် အခြေခံမရှိဘဲ၊ ကျမ်းစာများရှိ အာကရီးဒတ်စ်သည် ပိုးကောင်များမဟုတ်သည့် အခြားအရာတစ်ခုကို ညွှန်ပြသည်ဟူသော ဖခင်များ၏ ယေဘုယျသဘောတူညီမှုကို အကြောင်းပြချက်မျှတစွာ ရှင်းပြရန် အလွန်ခက်ခဲပုံရသည်။}

^{It cannot be said of these Fathers of the church that their thinking was influenced, as that of the Ebionites seems to have been, by any hesitancy to accept the idea that John the Baptist ate flesh food. So far as is known, Church Fathers were not vegetarians. It would seem most difficult to provide a valid explanation for the rather general agreement of the Fathers that the akrides of the Gospels designates something other than insect locusts unless there was some foundation linguistically or in the habits of the people of the early Christian centuries.}

 

^{၄။ “စိန့်ယောဟန်၏ပေါင်မုန့်” ဟူသော အမည်သည် ကာရိုဘ်သစ်ပင်၏ အသီးအနှံအတွက် အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို သန့်ရှင်းသောပြည်မှ ပြန်လာသော အလယ်ခေတ်ဘုရားဖူးသွားသူများက ဥရောပ၏ ဘာသာစကားအမျိုးမျိုးသို့ မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ ဥပမာ၊ ဂျာမန်ဘာသာတွင် ၎င်းသည် ထိုအသီးအတွက် သတ်မှတ်ထားသော အမည်ဖြစ်သည်။ အောက်စဖို့ဒ် အင်္ဂလိပ်အဘိဓာန်အရ “စိန့်ယောဟန်၏ပေါင်မုန့်” သည် ၁၅၉၁ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်-စပိန်အဘိဓာန်တွင် “ကာရိုဘ်” ၏ ထပ်တူစကားလုံးအဖြစ် ပေါ်ထွက်ခဲ့သည်။}

^{4. It appears that the name “St.-John’s-bread,” as applied to the fruit of the carob tree, was introduced into various European languages by medieval pilgrims returning from the Holy Land. In the German, for instance, this is the specific name for that fruit. According to the Oxford English Dictionary “St.-John’s-bread” appeared in an English-Spanish dictionary of the year 1591, as a synonym for “carob.”}

 

^{၅။ ရာစုနှစ်ပြောင်းလဲချိန်တွင် ရေးသားခဲ့သော ထင်ရှားသော သမ္မာကျမ်းစာပညာရှင် တီ။ ကေ။ ချိန်းသည် နှစ်ခြင်းဆရာယောဟန်၏ အစာအာဟာရသည် ကာရိုဘ်ပဲများနှင့် ရိုင်းစိုင်းသော ပျားရည်ဖြစ်သည်ဟူသော ရပ်တည်ချက်ကို ထောက်ခံသည်။ သူက အာကရီးဒတ်စ်ဟူသော စကားလုံးသည် ၎င်း၏ အသုံးပြုမှု သိရှိထားသမျှအားလုံးတွင် ပိုးကောင်ကို တိကျစွာ ဆိုလိုသည်၊ ပိုးကောင်များကို ရှေးခေတ်ကတည်းက စားသုံးခဲ့သည်ဟု ဆိုသော်လည်း၊ “သာမန်သဘောတရားအရ၊ ပိုးကောင်များသည် နှစ်ခြင်းဆရာယောဟန်၏ ပုံမှန်အစာအာဟာရအဖြစ် မြေဆီလွှာမှရရှိသော အာဟာရထက် ဦးစားပေးရွေးချယ်ခံရမည်မဟုတ်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ နှိမ့်ချမှုသည် ဆင်းရဲသားများ၏ သာမန်အစာဖြစ်သော ကာရိုဘ်အစေ့များကို လျစ်လျူရှုမည်မဟုတ်ပါ” (အင်စိုင်ကလိုပီးဒီးယား ဘိုင်ဘလီကာ၊ ဆောင်းပါး “အခွံများ”)။}

^{5. T. K. Cheyne, an eminent Bible scholar who wrote at the turn of the century, takes the position that John the Baptist’s food consisted of carob beans and wild honey. He reasons that the word akrides, in all known instances of its use, means specifically the insect, that insect locusts have been eaten from ancient times, but that “common sense, however, tells us that locusts would not have been preferred by the Baptist as his habitual food to nourishment supplied by the soil. Humility would not pass over the ordinary food of the poorest class, viz. carob-pods” (Encyclopaedia Biblica, art. “Husks”).}

 

^{၆။ ခရစ်ယာန်ကျမ်းစာများရှိ “အာကရစ်” ၏ အဓိပ္ပာယ်နှင့်ပတ်သက်သော ရှုပ်ထွေးမှုသည် ဘာသာစကားအမျိုးမျိုးတွင် “ပိုးကောင်” ဟူသော စကားလုံးသည် ပိုးကောင်မျိုးစိတ်တစ်ခုနှင့် သစ်ပင်မျိုးစိတ်တစ်ခုကို ဖော်ပြသည့်အချက်နှင့် ဆက်စပ်နေပုံရသည်။ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “ပိုးကောင်” သည် လက်တင်ဘာသာ “လိုကူစတာ” မှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ ၎င်းသည် မူလက ပုစွန်သို့မဟုတ် အလားတူ အခွံမာသတ္တဝါကို ဖော်ပြခဲ့ပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် ပုံသဏ္ဍာန်တူညီမှုကြောင့် ပိုးကောင်ကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ စစ်မှန်သော ပိုးကောင်သည် အာကရီးဒီးဒီးအိုင်ဒီးအီးမိသားစုဝင် ပိုးကောင်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် ဂရိဘာသာ “အာကရီးဒတ်စ်” မှ လက်တင်ဘာသာမှတဆင့် ဆင်းသက်လာသော အသုံးအနှုန်းဖြစ်သည်။}

^{6. Confusion as to the meaning of akris in the Gospels seems to be related to the fact that, in various languages, the word “locust” designates both a species of insects and a species of trees. The English word “locust” is from the Latin locusta, which originally denoted a lobster or similar crustacean, and later, because of some resemblance in shape, the insect locust as well. The true locust is an insect belonging to the family Acridiidae, a term derived through the Latin from the Gr. akrides.}

 

^{“ပိုးကောင်” ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို ကာရိုဘ်နှင့် အခြားသစ်ပင်အချို့အတွက် အသုံးပြုခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ အောက်စဖို့ဒ် အင်္ဂလိပ်အဘိဓာန်က “ဂရိအမည် အာကရစ်သည် ပိုးကောင်ကို မူလဖော်ပြသော်လည်း၊ လီဗန့်ဒေသတွင် ပုံသဏ္ဍာန်တူညီမှုကြောင့် ကာရိုဘ်အစေ့အတွက် အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ အလွန်ရှေးကတည်းက နှစ်ခြင်းဆရာယောဟန်စားသော ‘ပိုးကောင်များ’ သည် ဤအစေ့များဖြစ်သည်ဟု လူအများက ယုံကြည်ခဲ့သည်” ဟု မှတ်ချက်ပြုသည် (ဆောင်းပါး “ပိုးကောင်”)။ ခေတ်သစ်အာရဘီဘာသာတွင် ပိုးကောင်ကို ဖော်ပြသော “နဘတ်” ဟူသော စကားလုံးကိုလည်း ကာရိုဘ်သစ်ပင်၏ အသီးအတွက် အလားတူအသုံးပြုသည်။ “ပိုးကောင်များ” ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို ကာရိုဘ်အစေ့များအတွက် အသုံးပြုခြင်း၏ သင့်လျော်မှုသည် ဂရိဘာသာတွင် ၎င်းတို့ကို “ကီရာတီယာ” ဟု ခေါ်ဆိုပြီး၊ ၎င်းသည် ၎င်းတို့၏ပုံသဏ္ဍာန်ကို ဖော်ပြသော “ဦးချိုငယ်များ” ဟူသော အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်၊ ထို့ပြင် အာကရီးဒီးဒီးအိုင်ဒီးအီးမိသားစုဝင် အာကရစ်ဟု မှန်ကန်စွာ ခေါ်ဆိုသော ပိုးကောင်မျိုးသည် “ဦးချိုတိုများ” ဖြင့် ထူးခြားသည် (အောက်စဖို့ဒ် အင်္ဂလိပ်အဘိဓာန်၊ ဆောင်းပါး “ပိုးကောင်”)။ ဤပုံသဏ္ဍာန်တူညီမှုသည် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားနှင့် လီဗန့်ဒေသ၏ ဂရိနှင့် အာရဘီဘာသာစကားများတွင် “ပိုးကောင်” ဟူသော စကားလုံး၏ နှစ်မျိုးအဓိပ္ပာယ်ရှိမှု၏ အခြေခံဖြစ်ပုံရသည်။ ဟတ်စတင်း၏ ဘာသာရေးနှင့် ကျင့်ဝတ်အင်စိုင်ကလိုပီးဒီးယားအရ၊ ဆောင်းပါး “ပိုးကောင်” တွင် “ပိုးကောင်နှင့် ပဲသီး၏ တူညီမှုသည် [အင်္ဂလိပ်ဘာသာတွင်] အမည်တူညီမှု၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သည်” ဟု ဖော်ပြသည်။}

^{Accounting for the application of the term “locust” to the carob and certain other trees, the Oxford English Dictionary comments: “The Gr. name akris, properly denoting the insect, is applied in the Levant to the carob-pod, from some resemblance in form; and from very early times it has been believed by many that the ‘locusts’ eaten by John the Baptist were these pods” (art. “Locust”). In modern Arabic the word nabat, designating the insect locust, is similarly applied also to the fruit of the carob tree. The appropriateness of applying the term “locusts” to carob pods is evident from the fact that, in Greek, they are called keratia, literally, “little horns,” a name descriptive of their shape, and that the type of locust properly called akris, of the family Acridiidae, is “characterized by short horns” (Oxford English Dictionary, art. “Locust”). This resemblance in shape appears to be the basis for the double meaning of the word “locust” in the English language as well as in colloquial Levantine Greek and Arabic. According to Hastings’ Encyclopaedia of Religion and Ethics, art. “Locust,” “the resemblance between the insect and the bean is the reason for the identity of name [in English].”}

 

^{၇။ ဟီးဗရူးနှင့် အာရာမစ်ဘာသာများတွင် ဤတူညီမှုကို ထင်ဟပ်ခဲ့သလားဆိုသည်ကို ကျွန်ုပ်တို့မပြောနိုင်ပါ။ သို့သော်၊ ဟီးဗရူး “ခါဂါဘ်” ဟူသော “ပိုးကောင်” သို့မဟုတ် “ကျိုင်းကောင်” သည် လီဗီ ၁၁:၂၂၊ တောလည်ရာ ၁၃:၃၃၊ ၂ ရာချုပ် ၇:၁၃၊ ဒေသနာ ၁၂:၅၊ ဟေရှာယ ၄၀:၂၂ တွင် ဆပ်တူအာဂင့်ကျမ်းတွင် “အာကရစ်” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထားသည်ကို သတိပြုနိုင်သည်။ မစ်ရှနိုင်း ဟီးဗရူးဘာသာတွင် “ခါရူဘ်” သည် ကာရိုဘ်အစေ့ကို ဖော်ပြပြီး၊ ၎င်းသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ “ကာရိုဘ်” ဟူသော စကားလုံးမှ ဆင်းသက်လာသော အာရဘီဘာသာ “ခါရူဘ်” နှင့် ဂရိဘာသာ “ကီရာတီယာ” နှင့် ညီမျှသည်။ အချို့က ပါလက်စတိုင်းနှင့် ဆီးရီးယားတွင်၊ ခရစ်ယာန်များက အာရာမစ်ဘာသာကို အချိန်ကြာရှည်အသုံးပြုခဲ့ရာ၊ အသံနှင့် စာလုံးပေါင်းတူညီမှုကြောင့် အက္ခရာပုံစံ “ချ-ရ-ဘ” သည် “ချ-ဂ-ဘ” နှင့် တစ်ချိန်က ရောထွေးသွားခဲ့သည်ဟု အကြံပြုခဲ့သည်။ ဤရှင်းပြချက်အရ “ခါရူဘ်” ဟူသော “ကာရိုဘ်” သည် “ခါဂါဘ်” ဟူသော “ပိုးကောင်” ဖြစ်လာခဲ့ပြီး၊ ဤအစားထိုးမှုသည် မဿဲ ၃:၄ နှင့် မာကု ၁:၆ ၏ ဂရိစာသားတွင် ထင်ဟပ်ခဲ့သည်။}

^{7. Whether the same resemblance was reflected by the Hebrew and Aramaic we cannot say. However, it may be noted that the Heb. chagab, “locust” or “grasshopper,” is translated akris by the LXX in Lev. 11:22; Num. 13:33; 2 Chron. 7:13; Eccl. 12:5; Isa. 40:22. In Mishnaic Hebrew charub denotes the carob pod, and is equivalent to the Arabic kharrūb, from which our word carob comes, and to the Gr. keratia. Some have suggested that in Palestine and Syria, where the Aramaic was long used by Christians, the consonantal form ch-r-b may at some time have been confused with ch-g-b, because of a similarity of sound and spelling. According to this explanation, charub, “carob,” became chagab, “locust,” and this substitution was reflected in the Greek text of Matt. 3:4 and Mark 1:6.}

 

^{အချို့က မဆိုရက်တစ်စာသားရှိ ဟီးဗရူး “ချရီယိုနိမ်” သည် “ခါရူဘိမ်” ဟု ဖတ်သင့်သည်ဟု အကြံပြုပြီး၊ ၂ ဘုရင်ခံ ၆:၂၅ (ထိုနေရာတွင် မှတ်ချက်ကိုကြည့်ပါ) တွင် ကာရိုဘ်အစေ့များကို ရည်ညွှန်းသည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။ ၎င်းတို့က ဟေရှာယ ၁:၂၀ တွင် “ဓား” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထားသော ဟီးဗရူး “ချရဘ်” သည် “ခါရူဘ်” ဟူသော “ကာရိုဘ်” ဖြစ်သင့်သည်ဟုလည်း အကြံပြုသည်။ ဟီးဗရူးအက္ခရာစာသားတွင် ဤစကားလုံးနှစ်ခုသည် တူညီသည်။ ထို့ကြောင့် ဘာသာပြန်ဆိုမှုသည် “သင်သည် ကာရိုဘ်ကို စားရလိမ့်မည်” ဖြစ်လာမည်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် အကြောင်းအရာနှင့် ကောင်းစွာ ကိုက်ညီသည်။ အချို့က ဟီးဗရူးနောက်ခံရှိသော မဿဲသည် “ခါရူဘ်” ဟူသော “ကာရိုဘ်” ကို ၎င်း၏ သာမန်အမည် “ခါဂါဘ်” ဟူသော “ပိုးကောင်” ဟု တွေးကာ၊ ရေးသားရာတွင် ဂရိဘာသာ “အာကရစ်” ဟူသော “ပိုးကောင်” ကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ဂရိဘာသာတွင်လည်း အလားတူ သာမန်အသုံးအနှုန်းတစ်ခု ရှိခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။}

^{Some, suggesting that the Heb. cheryonim of the Masoretic text should read charubim, have thought that carob pods are referred to in 2 Kings 6:25 (see comment there). They also suggest that the Heb. chereb, rendered “sword” in Isa. 1:20, should be charub, “carob.” In the Hebrew consonantal text the two words are identical. The translation would then be, “you shall eat the carob,” which agrees well with the context. Some have thought that Matthew, with a Hebrew background, and thinking of the charub, “carob,” by its colloquial name chagab, “locust,” may have selected the Gr. akris, “locust,” when writing. It is also possible that a similar colloquial terminology existed in Greek at that time.}

 

^{၈။ တင်းကျပ်စွာ ဘာသာစကားဆိုင်ရာ ရှုထောင့်မှ ကြည့်လျှင် အာကရစ်ကို ပိုးကောင်နှင့် ညီမျှသည်ဟု ငြင်းခုံမှုက ထောက်ခံသည်။ သို့သော်၊ ဤနေရာတွင် အကျဉ်းချုံးဖော်ပြထားသော ဆန့်ကျင်သော သက်သေများအားလုံးကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားလျှင်၊ ၎င်းသည် မဿဲ ၃:၄ နှင့် မာကု ၁:၆ တွင် ဤအသုံးအနှုန်း၏ မှန်ကန်သော နားလည်မှုဖြစ်သည်ဟု သေချာစွာ မဆိုနိုင်ပါ။ ရရှိနိုင်သော သက်သေများသည် ယောဟန်စားသော အစာအာဟာရများကို အတိအကျ ဖော်ပြရန် ခိုင်လုံသော ကောက်ချက်ချရန် မလုံလောက်ပါ။ အယ်လန် ဂျီ။ ဝိုက်သည် ယောဟန်ကို သက်သတ်လွတ်သူအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်ကို သတိပြုသင့်သည် (၃တီ ၆၂; စီအိပ်ချ် ၇၂)။}

^{8. From the strictly linguistic point of view the argument favors equating akris with the insect. But in view of all the contrary evidence here summarized, it is far from certain that this is the correct understanding of the term in Matt. 3:4 and Mark 1:6. Available evidence does not warrant a dogmatic conclusion as to precisely what foods John ate. It is worthy of note that Ellen G. White characterizes John as a vegetarian (3T 62; CH 72).}

 

^{မှတ်စု ၂}

^{Note 2}

 

^{ခရစ်ဝင်ကျမ်းများတွင် နေရာအမျိုးမျိုးတွင် စာရေးသူများသည် ခရစ်တော်၏ စကားများကို မတူညီစွာ မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ၎င်းတို့သည် အချို့သော ကိစ္စများ၊ ဥပမာ၊ ကားတိုင်ပေါ်ရှိ စာတမ်းကို မတူညီသောပုံစံဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။ ဤကွဲပြားမှုများကို သံသယရှိသူများက ခရစ်ဝင်ကျမ်းစာရေးသူများသည် ယုံကြည်မရဖြစ်ပြီး၊ သေချာပေါက် မမှန်ကန်သည့်အပြင် နတ်ဉာဏ်အလင်းမရရှိသူများဖြစ်ကြောင်း သက်သေအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ဂရုတစိုက်စစ်ဆေးမှုက ဆန့်ကျင်ဘက်ကို သက်သေပြသည်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများကို ရေးသားသူများနှင့် ခရစ်တော်၏ အခြားနောက်လိုက်များသည် ၎င်းတို့ကိုယ်သူတို့ သခင်ယေရှု၏ ဘဝဖြစ်ရပ်များ၏ သက်သေများအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ သက်သေမှု၏ မှန်ကန်မှုအပေါ် အရာအားလုံးကို လောင်းကြေးထပ်ခဲ့ကြသည်။}

^{In various places in the Gospels the writers report differently the words of Christ. They also give different accounts of certain matters, for example, the inscription on the cross. These variations have been seized upon by skeptics as proof that the Gospel writers are unreliable, even false, and thus certainly not inspired. A careful examination proves the opposite. Those who wrote the Gospels, along with the other followers of Christ, considered themselves witnesses of the events of our Lord’s life. They staked everything on the truthfulness of their witness.}

 

^{ယခုအခါ တရားရုံးတစ်ခုတွင်၊ သက်သေများအားလုံးက ဖြစ်ရပ်တစ်ခုနှင့်ပတ်သက်၍ အတိအကျ တူညီစွာ သက်သေထွက်ဆိုပါက၊ ကောက်ချက်မှာ ၎င်းတို့သည် မမှန်ကန်သူများဖြစ်သည်ဟု ယူဆပြီး မဟုတ်ကန်သူများဖြစ်သည်ဟု မဆိုလိုပါ။ အဘယ်ကြောင့်နည်း။ အတွေ့အကြုံက လူနှစ်ဦးသည် ဖြစ်ရပ်တစ်ခုကို အတိအကျတူညီစွာ မမြင်ကြဟု သင်ကြားပေးသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ အချက်တစ်ခုသည် သက်သေတစ်ဦးကို အထင်ကြီးစေပြီး၊ အခြားအချက်တစ်ခုသည် အခြားသက်သေတစ်ဦးကို အထင်ကြီးစေသည်။ ထပ်မံ၍၊ ၎င်းတို့အားလုံးသည် ဖြစ်ရပ်နှင့်ဆက်စပ်၍ ပြောဆိုခဲ့သော စကားများကို အတိအကျ ကြားခဲ့ရသော်လည်း၊ သက်သေတစ်ဦးစီသည် စကားများကို အနည်းငယ်ကွဲပြားစွာ ဖော်ပြသည်။ သက်သေတစ်ဦးသည် အခြားသက်သေများ မဖော်ပြသည့် စကားဝိုင်း၏ အစိတ်အပိုင်းများကိုပင် ဖော်ပြပေမည်။ သို့သော် ကွဲပြားသော ထုတ်ဖော်ပြောဆိုမှုများ၏ အတွေးအခေါ် သို့မဟုတ် အဓိပ္ပာယ်တွင် ရှင်းလင်းသော ဆန့်ကျင်မှုမရှိသရွေ့၊ သက်သေများသည် မှန်ကန်စွာ ပြောဆိုခဲ့သည်ဟု ယူဆနိုင်သည်။ တကယ်တော့၊ ထင်ရှားစွာ ဆန့်ကျင်နေသော ထုတ်ဖော်ပြောဆိုမှုများသည် မကြာခဏ ဆန့်ကျင်မှုမဟုတ်ဘဲ၊ အပြန်အလှန်ဖြည့်စွမ်းပေးသည်ဟု သက်သေပြနိုင်သည်။ မဿဲ ၂၇:၃၇၊ မာကု ၅:၂၊ ၁၀:၄၆ ကို ကြည့်ပါ။}

^{Now in a court, today, if witnesses all testify precisely the same regarding an incident, the conclusion is, not that they are truthful, but that they are perjurers. Why? Because experience teaches us that no two people see an event exactly alike. One point impresses one witness; another point impresses another. Again, they may all have heard exactly the same words spoken in connection with the event, but each reports the words a little differently. One witness may even report certain parts of a conversation that the other witnesses do not report. But so long as there is no clear contradiction in the thought or meaning of the variant statements, the witnesses may be considered to have told the truth. Indeed, apparently contradictory statements may often prove to be not contradictory at all, but rather complementary. See on Matt. 27:37; Mark 5:2; 10:46.}

 

^{ရိုးသားသူတစ်ဦးသာလျှင် မှတ်ဉာဏ်ညံ့ဖျင်းမှုကို တတ်နိုင်သည်ဟု ကောင်းစွာ မှတ်ချက်ပြုထားသည်။ အများပြည်သူထံသို့ မမှန်ကန်သော ဇာတ်လမ်းကို ဖန်တီးရန် ကြိုးစားသူများသည် ၎င်းတို့၏ ဇာတ်လမ်းကို ပေါင်းစည်းထိန်းသိမ်းရန် ထပ်ခါတလဲလဲ ပြန်လည်လေ့ကျင့်ရမည်ဖြစ်သည်။ ရိုးသားသူသည် ၎င်းတို့၏ ဇာတ်လမ်းကို အကြိမ်တိုင်းတွင် အတိအကျ တူညီသော ဘာသာစကားဖြင့် ပြန်မပြောပေမည်—သေချာပေါက် မပြောနိုင်ပေ—သို့သော် ဇာတ်လမ်းတွင် အတွင်းစည်းလုံးညီညွတ်မှုနှင့် သဟဇာတဖြစ်မှုရှိပြီး၊ ၎င်းသည် အားလုံးအတွက် ထင်ရှားသည်။ ထို့ပြင်၊ ထိုသို့သော ဇာတ်လမ်းသည် ပြောပြသူသည် ဖြစ်ရပ်၏ စိတ်ဓာတ်နှင့် ခံစားချက်ကို ပြန်လည်အသက်ဝင်စေသောကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ မျက်စိရှေ့တွင် အသက်ဝင်ပြီး တောက်ပလာသည်။ သို့သော် လူတစ်ဦးသည် ဖိုနိုဂရပ်ကဲ့သို့ တူညီစွာ ဇာတ်လမ်းကို ထပ်ခါတလဲလဲ ပြောပြပါက၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် ၎င်းနှင့်ပတ်သက်၍ အကောင်းဆုံးပြောနိုင်သည်မှာ ၎င်းသည် စကားလုံးများ၏ ပုံစံတစ်ခုတည်းသို့ ငြီးငွေ့ဖွယ်ကောင်းသော ကျွန်ဖြစ်သွားပြီး၊ တကယ်ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည်များ သို့မဟုတ် တကယ်ပြောဆိုခဲ့သည်များကို အသက်ဝင်သော ပုံဖော်မှုကို မပေးနိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။ အကယ်၍ ကျွန်ုပ်တို့သည် ရက်ရောစိတ်မရှိပါက၊ ၎င်း၏ မှန်ကန်မှုကို သံသယဖြစ်စေနိုင်သည်၊ သို့မဟုတ် အနည်းဆုံး ၎င်း၏ အိုမင်းရင့်ရော်မှုကို သေချာယုံကြည်နိုင်သည်။}

^{It has been well remarked that only an honest man can afford to have a poor memory. Those who have a false story to foist on the public must keep rehearsing their story to make it hold together. The honest man may not retell his story each time in exactly the same language—almost certainly he will not—but there is an inner consistency and harmony to the story that is evident to all. What is more, such a story lives and sparkles before our eyes because the teller of it is reliving the spirit and feeling of the incident. But when a man tells and retells a story with phonograph-like sameness, the most charitable thing we can say regarding him is that he has become a boresome slave to a mere form of words, and does not present a living picture of what actually happened or what actually was said. And if we are not charitably-minded, we may even become suspicious of his veracity, or at least sure of his senility.}

 

^{အတွေ့အကြုံအားလုံး၊ အထူးသဖြင့် တရားရုံးများ၏ နှစ်ပေါင်းများစွာသော အတွေ့အကြုံများသည် မှန်ကန်သော သက်သေထွက်ဆိုမှုသည် ဖြစ်ရပ်တစ်ခုသို့ သက်သေများ၏ ကွဲပြားသော ထွက်ဆိုချက်များ၏ ကာဗွန်မိတ္တူတူညီမှုနှင့် တူညီရန် မလိုအပ်သည်—တကယ်တော့ မဖြစ်သင့်ပေ—ဟူသော ကောက်ချက်သို့ ဦးတည်သည်၊ ၎င်းတို့သည် ထိုဖြစ်ရပ်တွင် ပြောဆိုခဲ့သည်များနှင့်ပတ်သက်သော ၎င်းတို့၏ သက်သေထွက်ဆိုချက်များ အပါအဝင်ဖြစ်သည်။}

^{All experience, and especially the experience of the courts through the long years, leads to the conclusion that truthful witnessing need not be—indeed, should not be—equated with carbon-copy identity of testimony of the different witnesses to an event, including their testimony as to what was said at the particular event.}

 

^{ထို့ကြောင့်၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်းစာရေးသူများ၏ ဖော်ပြချက်များ ကွဲပြားသည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်သည် အခြေအမြစ်မရှိကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့်၊ ထိုစာရေးသူများသည် ၎င်းတို့ကြားတွင် ညှိနှိုင်းမှုမရှိကြောင်း၊ ၎င်းတို့သည် ခရစ်တော်၏ ဘဝနှင့်ပတ်သက်၍ ၎င်းတို့၏ နတ်ဉာဏ်အလင်းရရှိသော စိတ်နှလုံးများကို အထူးသဖြင့် အထင်ကြီးစေသည့်အရာများကို သီးခြားစွာ ဖော်ပြခဲ့ကြသည်ဟူသော ရှင်းလင်းသော သက်သေကို ပေးသည်။ ၎င်းတို့သည် မတူညီသောအချိန်များနှင့် နေရာများတွင် ၎င်းတို့၏ အနည်းငယ်ကွဲပြားသော ဖော်ပြချက်များကို ရေးသားခဲ့ကြသည်။ သို့သော်၊ ၎င်းတို့ရေးသားခဲ့သော ဖြစ်ရပ်များနှင့် အဖြစ်အပျက်များ၊ သခင်ယေရှု၏ စကားများနှင့်၊ ဥပမာ၊ ကားတိုင်ပေါ်ရှိ စာတမ်း (အခန်း ၂၇:၃၇ ကို ကြည့်ပါ) နှင့်ပတ်သက်သော ဖော်ပြချက်များတွင် သဟဇာတဖြစ်မှုနှင့် ညီညွတ်မှုကို ရှာဖွေတွေ့ရှိရန် အခက်အခဲမရှိပါ။}

^{Hence, the charge that the Gospel writers are unreliable because their reports differ, stands revealed as groundless. On the contrary, those writers provide the clearest proof that there was no collusion between them, that they independently reported what most particularly impressed their divinely illumined minds regarding the life of Christ. They wrote at different times and in different places their more or less different accounts. Yet there is no difficulty in discovering harmony and unity in what they wrote regarding incidents and events, including the words of our Lord and, for example, the inscription on the cross (see on ch. 27:37).}

 

^{ဤအချက်များ၏ အလင်းတွင်၊ ခရစ်တော်၏ စကားများကို ကွဲပြားစွာ ဖော်ပြခြင်းသည် ခရစ်ဝင်ကျမ်းစာရေးသူများ နတ်ဉာဏ်အလင်းမရရှိသူများဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြသည်ဟူသော ဆက်စပ်စွပ်စွဲချက်သည် အဓိပ္ပာယ်မရှိပုံရသည်။ သံသယရှိသူသည် ၎င်းတို့သည် နတ်ဉာဏ်အလင်းရရှိခဲ့လျှင် သခင်ယေရှု၏ စကားများကို စာသားအတိုင်း ဖော်ပြမည်ဟု ယူဆရန် မည်သည့်အာမခံချက်ရှိသနည်း။ မရှိပါ။ စကားလုံးများသည် အတွေးကို ဖော်ပြရန်အတွက် ယာဉ်တစ်ခုသာဖြစ်ပြီး၊ ကံမကောင်းစွာဖြင့်၊ လူ့ဘာသာစကားသည် မကြာခဏ ပြောဆိုသူ၏ အတွေးကို အပြည့်အဝဖော်ပြရန် မလုံလောက်ပေ။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းစာရေးသူများသည် သခင်ယေရှု၏ စကားများကို ကွဲပြားသောပုံစံများဖြင့် ဖော်ပြခဲ့ခြင်းသည် ၎င်းတို့၏ စကားများ၏ အတိုင်းအတာနှင့် ရည်ရွယ်ချက်ကို နတ်ဉာဏ်အလင်းရရှိသော ထိုးထွင်းသိမြင်မှု၏ သက်သေတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်မဟုတ်ပေလား။ မတော်တဆမဟုတ်ပါလား၊ ခရစ်တော်သည် အာရမိဘာသာစကားဖြင့် ပြောဆိုခဲ့ပြီး၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများကို ဂရိဘာသာစကားဖြင့် ရေးသားခဲ့သည်။ ထို့ပြင်၊ မတူညီသော ပညာရှင်များသည် တစ်ဦးတည်းသော လူတစ်ဦး၏ ရေးသားချက်များကို အလွန်သစ္စာရှိစွာ ဘာသာပြန်ဆိုနိုင်သော်လည်း အသုံးပြုသော စကားလုံးများတွင် ကွဲပြားနိုင်သည်မဟုတ်ပေလား။ တကယ်တော့၊ စာသားအတိုင်း အလွန်တင်းကြပ်စွာ ဘာသာပြန်ဆိုမှုများသည် မူရင်းစာရေးသူ၏ စိတ်ထဲရှိ တကယ့်အတွေးနှင့် ရည်ရွယ်ချက်တစ်ခုခုကို စွန့်လွှတ်လေ့ရှိသည်။}

^{In the light of these facts the related charge that their variant reporting of Christ’s words proves the Gospel writers uninspired, seems pointless. What warrant does the skeptic have for assuming that if they were inspired they would give verbatim the words of our Lord? None whatever. Words are merely a vehicle for expressing thought, and unfortunately, human language is often inadequate to express fully a speaker’s thought. Might not the very fact that the Gospel writers stated our Lord’s words in variant forms provide in itself a proof of their inspired insight into the range and intent of His words? Incidentally, Christ spoke in Aramaic; the Gospels were written in Greek. And is it not true that different scholars may produce most faithful translations of a certain man’s writings and yet differ in the words used? Indeed, slavishly literal translations generally sacrifice something of the real thought or intent of the mind of the original writer.}

 

^{ကျွန်ုပ်တို့သည် ဤနေရာတွင်၊ ကျမ်းစာများ၏ စကားများကို သင့်လျော်စွာ ပြုပြင်ပြီး အသုံးချနိုင်သည်- “စာသားသည် သေစေသော်လည်း၊ စိတ်ဓာတ်သည် အသက်ပေးသည်။” ခရစ်ဝင်ကျမ်းလေးစောင်တွင် အသက်ဝင်စေသော စိတ်ဓာတ်တစ်ခု ရှိပြီး၊ စာရေးသူများသည် သံသယရှိသူများ၏ တုပ်နှောင်ထားသော စကားလုံးပုံစံတူညီမှုဆိုင်ရာ ဖော်ပြမှုစံနှုန်းကို လိုက်နာခဲ့ပါက ထိုစိတ်ဓာတ်သည် အလွယ်တကူ ဖိနှိပ်ခံရနိုင်သည်။ ဘုရားသခင်သည် ကာဗွန်စက္ကူမထံမှ နှစ်ပေါင်းထောင်ချီမတိုင်မီ ၎င်း၏ စာရေးသူများကို နတ်ဉာဏ်အလင်းပေးခဲ့သည်။}

^{We may here apply, with proper adaptation, the words of Scripture: “The letter killeth, but the spirit giveth life.” There is a life-giving spirit that breathes through the four Gospels, a spirit that might easily have been smothered or stifled had the writers conformed to the skeptics’ artificial standard of reporting—a slavishly identical form of words. God inspired His penmen thousands of years before carbon paper was invented.}

^{ellen g. white comments}

^{1, 2 EW 230}

^{1–3 EW 154; 8T 9}

^{1–4 FE 109,  310, 423; 4T 108}

^{1–17 DA 97-113}

^{2 CM 40; COL 35, 276; DA 104, 506; GW 54, 55; MB 2; PK 715; 8T 332; 9T 122}

^{2, 3 7T 139}

^{3 DA 134, 224; MM 327; 3T 279; 7T 56; 8T 33, 329}

^{4 DA 102; 3T 62}

^{5 DA 104, 231}

^{7 GW 149; 3T 557; 5T 227; 8T 252}

^{7, 8 1T 321; 5T 225}

^{7–9 DA 105}

^{8 EW 233}

^{10 Ev 272; EW 154, 233; 1T 136,  192,  321,  383, 486}

^{10–12 DA 107}

^{12 DA 215, 392; TM 373; 5T 80}

^{13 DA 110}

^{14, 15 DA 111}

^{15 MB 49}

^{16, 17 DA 112}

^{17 CG 525; COL 274; DA 113,  119, 579; FE 405; ML 260; Te 274, 284; 7T 270}

 

အခန်းကြီး - ၄

^{chapter 4}

 

^{၁။ ခရစ်တော်သည် အစာရှောင်ပြီး စုံစမ်းခြင်းခံရသည်။ ၁၁။ ကောင်းကင်တမန်များက သူ့အား ဝန်ဆောင်မှုပြုကြသည်။ ၁၃။ သူသည် ကပေနအုံတွင် နေထိုင်သည်။ ၁၇။ တရားဟောစတင်သည်။ ၁၈။ ပေတရုနှင့် အန္ဒြေအား ခေါ်ယူသည်။ ၂၁။ ယာကုပ်နှင့် ယောဟန်အား ခေါ်ယူသည်။ ၂၃။ ရောဂါသည်များအားလုံးကို ကုသပေးသည်။}

^{1 Christ fasteth, and is tempted. 11 The angels minister unto him. 13 He dwelleth in Capernaum, 17 beginneth to preach, 18 calleth Peter, and Andrew, 21 James, and John, 23 and healeth all the diseased.}

 

^{၁။ ထိုအခါ။ [စုံစမ်းခြင်း၊ မဿဲ ၄:၁–၁၁ = မာကု ၁:၁၂, ၁၃ = လုကာ ၄:၁–၁၃။] ဂရိစကားလုံး “တိုတီ” သည် မဿဲ၏ အနှစ်သက်ဆုံးစကားလုံးဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် သူ၏ ခရစ်ဝင်ကျမ်းတွင် ၉၀ ကြိမ်ခန့် ပေါ်ထွက်ပြီး၊ မာကုတွင် ၆ ကြိမ်၊ လုကာတွင် ၁၄ ကြိမ်သာ ပေါ်ထွက်သည် (မဿဲ ၂:၇; ၃:၁၃; ၄:၁, ၅ စသည်ဖြင့် ကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် အတွေးအမြင်ပြောင်းလဲမှုကို ညွှန်ပြပြီး၊ ဇာတ်လမ်း၏ အပိုင်းသစ်ကို တိကျသောအချိန်တစ်ခုတွင် တည်နေရာသတ်မှတ်ပေးသည်၊ ၎င်းသည် ယခင်ဖြစ်ရပ်နှင့် ချက်ချင်းဆက်နွယ်နိုင်သည်။}

^{1. Then. [The Temptation, Matt. 4:1–11=Mark 1:12, 13=Luke 4:1–13. Major comment: Matthew. See the Early Ministry and Baptism to First Passover; The Ministry of Our Lord.] Gr. tote, a favorite word with Matthew. It occurs in his Gospel about 90 times compared with 6 times in Mark and 14 times in Luke (see Matt. 2:7; 3:13; 4:1, 5; etc.). It indicates a transition of thought and locates the new section of the narrative at a definite point of time, which may immediately follow the preceding incident.}

 

^{ဦးဆောင်ခြင်းခံရသည်။ “တောကန္တာရ” သည် ယော်ဒန်မြစ်မှ တောင်ကုန်းများသို့—ဂျူဒီးယားသို့မဟုတ် ယော်ဒန်မြစ်တစ်ဖက်ရှိ ပေရဲယားသို့—တက်သွားသည်ဟု စာသားအရ ဖြစ်သည်။ စုံစမ်းခြင်း၏ တိကျသောနေရာကို မသိရှိပါ။}

^{Led up. The “wilderness” was literally “up” from the Jordan River—up in the hills, either of Judea, or of Peraea across the Jordan. The exact site of the temptation is not known.}

 

^{ဝိညာဉ်တော်၏။ ယေရှုသည် မွေးဖွားချိန်မှစ၍ သန္နိဋ္ဌာန်ဝိညာဉ်တော်၏ လမ်းညွှန်မှုနှင့် သင်ကြားမှုအောက်တွင် ရှိခဲ့သည် (မဿဲ ၃:၁၆; လုကာ ၂:၅၂ ကြည့်ပါ)၊ သို့သော် ဗတ္တိဇံခံယူချိန်တွင် ဝိညာဉ်တော်သည် သူ့အပေါ်သို့ ကြွဆင်းလာပြီး၊ သူ၏သတ်မှတ်ထားသော သာသနာအတွက် ဉာဏ်ပညာနှင့် ကျွမ်းကျင်မှုများဖြင့် ပြည့်စုံစေခဲ့သည် (တမန်တော် ၁၀:၃၈; အခန်း ၁:၈ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ယေရှုသည် “ဖခင်၏ အလိုတော်ဖြင့် တစ်လှမ်းချင်း လမ်းညွှန်ခံရပြီး”၊ “သူမြေကြီးသို့ မရောက်မီ” “အသေးစိတ်ပြည့်စုံသော အစီအစဉ်” နှင့်အညီ လမ်းညွှန်ခံခဲ့ရသည်။ မာကုသည် ပိုမိုပြင်းထန်သော စကားရပ်ကို အသုံးပြုပြီး၊ “ဝိညာဉ်တော်သည် သူ့ကို တောကန္တာရသို့ တွန်းပို့သည်” ဟု ဆိုသည် (မာကု ၁:၁၂)။}

^{Of the spirit. From birth Jesus had been under the guidance and instruction of the Holy Spirit (see on Matt. 3:16; Luke 2:52), but at the time of His baptism the Spirit descended upon Him in rich measure to endow Him with wisdom and skill for His appointed mission (Acts 10:38; cf. ch. 1:8). Jesus was “guided, step by step, by the Father’s will,” in harmony with “the plan” that “lay out before Him, perfect in all its details,” “before He came to earth” (DA 147; see on Luke 2:49). Mark uses an even stronger expression, saying, “The spirit driveth him into the wilderness” (Mark 1:12).}

 

^{တောကန္တာရသို့။ စုံစမ်းခြင်း၏ ရိုးရာနေရာသည် ယေရိခေါမြို့အနောက်ဘက်တွင် တည်ရှိသော ကြမ်းတမ်းပြီး မြေမဖြည့်သော တောင်ကုန်းများဖြစ်ပြီး၊ ယေရှု၏ တောကန္တာရတွင် ၄၀ ရက်နေထိုင်မှုကို ရည်ညွှန်းသည့် ကွါရန်တာနီးယားဟု ခေါ်သည်။ ဗတ္တိဇံသည် ယေရိခေါမြို့အရှေ့ဘက် ယော်ဒန်မြစ်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး (အခန်း ၃:၁ ကြည့်ပါ)၊ ယေရှုသည် ၄၀ ရက်ပြီးဆုံးချိန်တွင် ထိုနေရာသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့သည်မှာ စုံစမ်းခြင်း၏ တောကန္တာရသည် သိပ်မဝေးသောနေရာတွင် ရှိသည်ဟု ဆိုလိုသည်။ ဤသို့ဖြစ်ရာ၊ ယေရှုသည် ပင်လယ်သေအရှေ့ဘက်၊ အဘာရင်တောင်များရှိ နီဗိုတောင်အနီးရှိ တောကန္တာရဒေသသို့ ဆုတ်ခွာသွားဖွယ်ရှိသည် (တော်လည်း ၂၁:၂၀; ၂၇:၁၂; တရားဟောရာ ၃:၁၇ ကြည့်ပါ)။ နီဗိုတောင်၏ မြင့်မားသောအချို့မှ “ဘုရားသခင်က မောရှေအား ပြည်တစ်ခုလုံးကို ပြသခဲ့သည်” (တရားဟောရာ ၃၄:၁–၄)၊ ထို့အတူ နတ်ဆိုးသည် ခရစ်တော်အား “လောကတစ်ခုလုံး၏ နိုင်ငံများကို” ပြသခဲ့သည့်နေရာသည် “အလွန်မြင့်သောတောင်” တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ထိုနေရာတူဖြစ်နိုင်သည် (မဿဲ ၄:၈)။}

^{Into the wilderness. The traditional site of the temptation is in the rugged, barren hills that rise to the west of Jericho, called the Quarantania in allusion to the 40 days of Jesus’ stay in the wilderness. The baptism occurred in the Jordan east of Jericho (see on ch. 3:1), and the fact that Jesus returned thither at the close of the 40 days implies that the wilderness of temptation was at no great distance. This being the case, it is entirely possible that Jesus retired to the wilderness region in the vicinity of Mt. Nebo in the Mountains of Abarim, east of the Dead Sea (see on Num. 21:20; Num. 27:12; Deut. 3:17). It was from the lofty heights of Mt. Nebo that “the Lord shewed him [Moses] all the land” (Deut. 34:1–4; PP 471–477), and it may have been from the same spot, “an exceeding high mountain,” that the devil presented to Christ “all the kingdoms of the world” (Matt. 4:8).}

 

^{စုံစမ်းခြင်းခံရန်။ ဂရိစကားလုံး “ပီရာဇို” သည် “ကြိုးစားရန်” (တမန်တော် ၉:၂၆; ၁၆:၇; ၂၄:၆ စသည်)၊ “စမ်းသပ်ရန်” ဟူ၍ ကောင်းသောရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် (ယောဟန် ၆:၆; ၂ ကော ၁၃:၅)၊ နှင့် “စမ်းသပ်ရန်” ဟူ၍ မကောင်းသောရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် (မဿဲ ၁၉:၃; လုကာ ၁၁:၁၆)၊ အထူးသဖြင့် လူတစ်ဦးအား အပြစ်ကျူးလွန်ရန် ဆွဲဆောင်သည့်သဘောဖြင့် အသုံးပြုသည် (၁ ကော ၇:၅; ၁ သက် ၃:၅; ယာကုပ် ၁:၁၃)။ ဤနေရာတွင် “ပီရာဇို” ကို နောက်ဆုံးသဘောဖြင့် အသုံးပြုထားသည်။}

^{To be tempted. Gr. peirazō, “to attempt” (Acts 9:26; 16:7; Acts 24:6; etc.), “to test,” with a commendable motive in view (John 6:6; 2 Cor. 13:5), and “to test” with an evil motive in view (Matt. 19:3; Luke 11:16), particularly in the sense of luring a person to commit sin (1 Cor. 7:5; 1 Thess. 3:5; James 1:13). Here peirazō is used in the latter sense.}

 

^{ယေရှုသည် စုံစမ်းခြင်းကို ဖိတ်ခေါ်ခြင်းမပြုခဲ့သလို၊ နတ်ဆိုး၏ ဆွဲဆောင်မှုရှိသောနေရာသို့ သူ့ကိုယ်သူ သတိရှိစွာ ထားရှိခြင်းလည်း မပြုခဲ့ပေ။ သူသည် ဖခင်ဘုရားနှင့် တစ်ဦးတည်းနေရန်နှင့် သူ့ရှေ့တွင်ရှိသော တာဝန်ကို ဆင်ခြင်ရန် တောကန္တာရသို့ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။}

^{Jesus did not invite temptation, nor did He consciously place Himself on the devil’s enchanted ground. He retired to the wilderness to be alone with His Father and to meditate upon the task that lay before Him.}

 

^{ယေရှုသည် လူ့သဘာဝကို ခံယူခဲ့ပြီး၊ ၎င်းနှင့်အတူ အပြစ်ကို လိုက်လျောနိုင်သည့် ဖြစ်နိုင်ခြေကိုလည်း ယူဆောင်ခဲ့သည်။ သူသည် “လူသားတိုင်း၏ ဝိညာဉ်နှင့်အတူ ဘဝ၏ အန္တရာယ်ကို ရင်ဆိုင်ရန်၊ လူသားတိုင်း၏ သားသမီးတိုင်း တိုက်ပွဲဝင်ရသည့်အတိုင်း တိုက်ပွဲဝင်ရန်၊ ရှုံးနိမ့်မှုနှင့် ထာဝရဆုံးရှုံးမှုအန္တရာယ်ဖြင့်” ခွင့်ပြုခံခဲ့ရသည်။ ဤသို့သာလျှင် သူသည် “ကျွန်ုပ်တို့ကဲ့သို့ အချက်အားလုံးတွင် စုံစမ်းခြင်းခံရသော်လည်း အပြစ်ကင်းစင်သည်” ဟု ဆိုနိုင်မည် (ဟေဗြဲ ၄:၁၅)။ အကယ်၍ အချို့ပြောသည့်အတိုင်း ယေရှုသည် ဘုရားဖြစ်သည့်အတွက် စုံစမ်းခြင်းခံရနိုင်ခြင်းမရှိပါက၊ သူ၏ စုံစမ်းခြင်းသည် ဟန်ဆောင်မှုတစ်ခုသာ ဖြစ်လိမ့်မည်။ သူသည် လူ့သဘာဝမှတစ်ဆင့် စုံစမ်းခြင်းကို ခံစားခဲ့ရသည်။ အကယ်၍ သူ၏ စုံစမ်းခြင်းအတွေ့အကြုံသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ အတွေ့အကြုံများထက် အနည်းငယ်ပင် လျော့နည်းခဲ့ပါက၊ “သူသည် ကျွန်ုပ်တို့ကို ကူညီနိုင်မည်မဟုတ်ပေ”။}

^{Jesus took upon Himself human nature, and with it the possibility of yielding to sin (DA 117). He was permitted to “meet life’s peril in common with every human soul, to fight the battle as every child of humanity must fight it, at the risk of failure and eternal loss” (DA 49). Only thus could it be said that He “was in all points tempted like as we are, yet without sin” (Heb. 4:15). Otherwise, if, as some assert, Jesus, being divine, could not be tempted—then His temptation was a farce. It was through His human nature that He experienced temptation (cf. DA 686). Had His experience with temptation been in any degree less trying than our experiences with it, “He would not be able to succor us” (DA 117). See Additional Note on John 1; see on Luke 2:40, 52; John 1:14; Heb. 4:15; EGW Supplementary Material on Matt. 4:1–11; Rom. 5:12–19.}

 

^{ကျွန်ုပ်တို့တွင် ဖခင်ဘုရားရှေ့တွင် “ကျွန်ုပ်တို့၏ အားနည်းချက်များကို ခံစားနိုင်သော” ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးရှိသည်၊ အကြောင်းမှာ သူသည် “ကျွန်ုပ်တို့ကဲ့သို့ အချက်အားလုံးတွင် စုံစမ်းခြင်းခံခဲ့ရသည်”။ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် “လိုအပ်ချိန်တွင် ကူညီရန် ကျေးဇူးတော်ရရှိရန်” “ကျေးဇူးတော်ထာဝရပလ္လင်သို့ ရဲဝံ့စွာ ချဉ်းကပ်ရန်” အမိန့်ပေးခံရသည် (ဟေဗြဲ ၄:၁၅, ၁၆)။ ယေရှုသည် လူသားများခံနိုင်ရည်ရှိသည်ကို အတွေ့အကြုံဖြင့် သိရှိပြီး၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ တစ်ဦးချင်းခံနိုင်ရည်အား အလိုက်သင့် စုံစမ်းသူ၏ စွမ်းအားကို ထိန်းညှိပေးရန်နှင့် “လွတ်မြောက်ရာ လမ်းကို ပေးအပ်ရန်” ကတိပြုခဲ့သည် (၁ ကော ၁၀:၁၃)။ လူသားတိုင်း၏ နှလုံးသားအတွင်း၌ ခရစ်တော်သည် တောကန္တာရတွင် ဖြတ်သန်းခဲ့ရသော စုံစမ်းခြင်း၏ ကြီးမားသော တိုက်ပွဲကို ပြန်လည်ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ စမ်းသပ်မှုမရှိဘဲ—မှန်ကန်သည်ကို ရွေးချယ်ရန် သို့မဟုတ် မမှန်ကန်သည်ကို ရွေးချယ်ရန် အခွင့်အလမ်းမရှိဘဲ—စရိုက်ဖွံ့ဖြိုးမှု မရှိနိုင်ပေ။ စုံစမ်းခြင်းကို တွန်းလှန်ခြင်းဖြင့် စုံစမ်းခြင်းကို ခံနိုင်ရည်ရှိစေရန် စွမ်းအားကို ဖွံ့ဖြိုးစေသည်။}

^{We have a representative before the Father who can “be touched with the feeling of our infirmities” because He “was in all points tempted like as we are.” Hence we are bidden to “come boldly unto the throne of grace” for “grace to help in time of need” (Heb. 4:15, 16). Jesus knows by experience what humanity can endure, and He has promised to temper the power of the tempter according to our individual strength to endure, and to “provide the way of escape” (1 Cor. 10:13, RSV). Within the domain of every human heart the great conflict through which Christ passed in the wilderness of temptation is repeated. Without testing—without the opportunity to choose to do right or to do wrong—there can be no character development. It is by resisting temptation that we develop power to withstand temptation.}

 

^{နတ်ဆိုး။ ဂရိစကားလုံး “ဒိုင်ယာဘိုလို့စ်” သည် “ဒိုင်ယာ” (ဖြတ်သန်း) နှင့် “ဘလ္လို” (တွန်းထိုး) မှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ နာမဝိသေသနအဖြစ် “ဆဲရေးသောသူ” နှင့် နာမ်အဖြစ် “ဆဲရေးသူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိပြီး၊ ၎င်းမှ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “devil” (နတ်ဆိုး) ဆင်းသက်လာသည်။ ဂရိဘာသာပြန်ကျမ်း (LXX) တွင် “ဒိုင်ယာဘိုလို့စ်” သည် ဟေဗြဲစကားလုံး “ရှာတန်” (ဆန့်ကျင်သူ) ကို ဘာသာပြန်သည် (ဇာခရိ ၃:၁ ကြည့်ပါ)။ စာတန်ကို ရည်ညွှန်းသောအခါ “ဒိုင်ယာဘိုလို့စ်” သည် ယေဘုယျအားဖြင့် ဆောင်းပါးနှင့်အတူ ပေါ်ထွက်သည် (၁ ပေတရု ၅:၈ သည် ခြွင်းချက်ဖြစ်သည်)။ ဆောင်းပါးမပါဘဲ ၎င်းကို လူများအတွက် အသုံးပြုသည် (ယောဟန် ၆:၇၀; ၁ တိမောသေ ၃:၁၁; ၂ တိမောသေ ၃:၃; တိတု ၂:၃)။}

^{The devil. Gr. diabolos, from dia, “through,” and ballō, “to thrust,” as an adjective meaning “slanderous” and as a substantive “slanderer,” from which the English word “devil” is derived. In the LXX diabolos translates the Heb. śaṭan, “adversary” (see on Zech. 3:1). When referring to Satan, diabolos generally appears with the article (1 Peter 5:8 is an exception). Without the article it is used of people (John 6:70; 1 Tim. 3:11; 2 Tim. 3:3; Titus 2:3).}

 

^{စာတန်ဟု ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးမရှိဟု အငြင်းပွားသူများရှိသော်လည်း၊ “ဒိုင်ယာဘိုလို့စ်” (ဆဲရေးသူ) နှင့် “ရှာတန်” (ဆန့်ကျင်သူ) ဟူသော စကားလုံးများသည် နတ်ဆိုးသည် ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဖြစ်သည်ဟူသော အယူအဆပေါ်တွင် အခြေခံသည်။ ခရစ်တော်က “စာတန်သည် ကောင်းကင်မှ လျှပ်စီးကဲ့သို့ ပြုတ်ကျသည်ကို မြင်ခဲ့သည်” (လုကာ ၁၀:၁၈)။ စုံစမ်းခြင်းအကောင့်၏ နတ်ဆိုး (မဿဲ ၄:၁, ၅, ၈, ၁၁) နှင့် ဓမ္မသစ်ကျမ်းရေးသားသူများ၏ နတ်ဆိုးနှင့်ပတ်သက်သော အခြားဖော်ပြချက်များကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်သည်မှာ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးသာဖြစ်သည် (ယောဟန် ၁၃:၂; ဟေဗြဲ ၂:၁၄; ယာကုပ် ၄:၇; ၁ ယောဟန် ၃:၈; ယုဒ ၉; ဗျာဒိတ် ၂:၁၀; ၂၀:၂, ၇–၁၀)။}

^{There are those who contend that there is no personal devil, but the very words diabolos, “slanderer,” and śaṭan, “adversary,” are based on the concept of the devil as a personal being. Christ “beheld Satan as lightning fall from heaven” (Luke 10:18). Only a personal being could fill the role of the devil of the temptation account (Matt. 4:1, 5, 8, 11), and answer to the other statements made concerning the devil by the various NT writers (John 13:2; Heb. 2:14; James 4:7; 1 John 3:8; Jude 9; Rev. 2:10; 20:2, 7–10).}

 

^{၂။ အစာရှောင်ခဲ့သည်။ ဤသို့ဘာသာပြန်ထားသော စကားလုံးကို ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ယေဘုယျအားဖြင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာအဖြစ် အစာရှောင်ခြင်းအတွက် အသုံးပြုသည်။ သို့သော် ဤသည်မှာ ထုံးတမ်းစဉ်လာအစာရှောင်ခြင်း မဟုတ်ပေ။ ယေရှု၏ တပည့်များသည် ဖာရိရှဲများသတ်မှတ်ထားသော အစာရှောင်ရက်များကို လိုက်နာခြင်းမပြုသည့်အတွက် ယေရှုသည် သူ၏ဘဝတစ်လျှောက် အပြစ်တင်ခံခဲ့ရသည် (မဿဲ ၉:၁၄; လုကာ ၅:၃၃; လုကာ ၁၈:၁၂ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ယနေ့ခေတ်တွင်လည်း ကျမ်းစာခေတ်ကဲ့သို့ပင်၊ အစာရှောင်ခြင်းသည် ဘုရားရှေ့တွင် ထိုက်တန်မှုရရှိရန် နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ် သို့မဟုတ် ဘုရားထံတွင် မိမိကိုယ်ကို ထောက်ခံရန် တစ်စုံတစ်ခုပြုလုပ်ခြင်းအဖြစ် ယူဆခံရသည့် အန္တရာယ်ရှိသည်။ သို့သော် ထိုသို့သော အစာရှောင်ခြင်းသည် ဘုရားသခင်က လူသားများအား မညွှန်ကြားထားသော အစာရှောင်ခြင်းဖြစ်သည် (ဟေရှာ ၅၈:၅, ၆; ဇာခရိ ၇:၅ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ယနေ့လူများသည် အစာရှောင်ပါက၊ စိတ်ရှင်းလင်းမှုရရှိရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့်၊ အလွန်အမင်း စားသောက်ခြင်းမှ လာသော ငိုက်မျဉ်းမှုနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ရမည်။ အလွန်အမင်းစားသောက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်သော အစားအသောက်နှင့်၊ တစ်ခါတစ်ရံ အစာလုံးဝရှောင်ကြဉ်ခြင်းဖြင့်၊ အမှန်တရားနှင့် ဘုရား၏ အလိုတော်ကို ဝိညာဉ်ရေးရာအရ ပိုမိုရှင်းလင်းစွာ ခံစားနိုင်သည်။ အစာရှောင်ခြင်းသည် အစာအားလုံးကို လုံးဝရှောင်ကြဉ်ခြင်းကို အမြဲဆိုလိုသည်မဟုတ်ပေ။ သို့သော်၊ လုကာက ယေရှုသည် တောကန္တာရတွင် စုံစမ်းခြင်းခံရစဉ် ဘာမျှမစားခဲ့ဟု မှတ်ချက်ပြုသည် (အခန်း ၄:၂)။}

^{2. Fasted. The word thus translated is generally used in the NT for abstinence from food as a ritual practice. But this was obviously not a ritual fast. Throughout His life Jesus was censured for the fact that His disciples did not comply with fast days prescribed by the Pharisees (Matt. 9:14; Luke 5:33; cf. Luke 18:12). There is danger today, as there was in Bible times, that fasting be thought of as a means of earning merit before God—of doing something to commend oneself to God. But that is not the kind of fast God enjoins upon men (see Isa. 58:5, 6; cf. Zech. 7:5). If men fast today, it should be with the purpose of achieving clarity of mind, the antithesis of the drowsiness that comes from overeating. Spiritual perception of truth and the will of God is markedly increased by an abstemious diet, and perhaps at times even by complete abstinence from food. Fasting does not always mean complete abstinence from all food. However, Luke remarks that Jesus ate nothing while in the wilderness of temptation (ch. 4:2).}

 

^{၄၀ ရက်။ မောရှေ၏ အစာရှောင်ခြင်း (ထွက်မြောက်ရာ ၃၄:၂၈) နှင့် ဧလိယသ၏ အစာရှောင်ခြင်း (၁ ဘုရင် ၁၉:၈) နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ ၄၀ ဟူသော ဂဏန်းတွင် ဆန်းကြယ်သော အဓိပ္ပာယ်ကို ရှာဖွေရန် ကြိုးစားမှုများသည် အချည်းနှီးဖြစ်သည် (လုကာ ၄:၂ ကြည့်ပါ)။}

^{Forty days. Compare with similar fasts by Moses (Ex. 34:28) and Elijah (1 Kings 19:8). Attempts to find in the number 40 a mystical significance are pointless. See on Luke 4:2.}

 

^{၃။ စုံစမ်းသူ။ နတ်ဆိုးသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ အားနည်းဆုံးအချိန်များတွင် အမြဲတိုက်ခိုက်သည်၊ အကြောင်းမှာ ထိုအချိန်တွင် ကျွန်ုပ်တို့သည် ပြုတ်ကျရန် အလွယ်ကူဆုံးဖြစ်သည်။ ဤအကြောင်းကြောင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ နှင့် စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ စွမ်းအားများကို မြင့်မားသောအဆင့်တွင် ထိန်းသိမ်းထားရန် အလွန်အရေးကြီးသည်။ အလုပ်ပိုလုပ်ခြင်း၊ လေ့ကျင့်ခန်းမလုပ်ခြင်း၊ အလွန်အမင်းစားသောက်ခြင်း၊ မမှန်ကန်သော အစားအသောက်၊ အိပ်ရေးမဝခြင်း၊ သို့မဟုတ် ဉာဏ်ရည်နှင့် စိတ်ခံစားမှုထိန်းချုပ်မှုကို လျော့ကျစေသည့် အရာများသည် နတ်ဆိုး၏ လှည့်စားမှုများကို ခုခံကာကွယ်မှုကို အားနည်းစေသည်။ စိတ်ဓာတ်ကျမှု၊ ရှုံးနိမ့်မှု၊ သို့မဟုတ် နာကြည်းမှုဆိုင်ရာ အတွေးများကို ဖျော်ဖြေခြင်းသည်လည်း အလားတူအကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ အတွေးများနှင့် ခံစားချက်များကို အထက်ရှိအရာများပေါ်တွင် တည်ထားရမည် (ကောလောသဲ ၃:၂)၊ နှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ စိတ်ကို မှန်ကန်သော၊ ဖြူစင်သော၊ နှင့် ချစ်ဖွယ်ကောင်းသော အရာများဖြင့် ပြည့်စုံစေရမည် (ဖိလိပ္ပိ ၄:၈)။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သဘာဝ၏ ဥပဒေများကို လိုက်နာရန် ကိုယ်ခန္ဓာကို ထိန်းချုပ်ရမည်၊ အကြောင်းမှာ ကျွန်ုပ်တို့၏ သဘာဝဥပဒေများကို ချိုးဖောက်နေထိုင်ပါက ထာဝရတန်ဖိုးရှိသော အရာများကို အပြည့်အဝ တန်ဖိုးထားရန် မဖြစ်နိုင်ပေ။}

^{3. The tempter. The devil always attacks us at our times of greatest weakness, for it is then we are most likely to fall. For this reason it is of vital importance to preserve the physical, mental, and emotional powers at a high level of strength and efficiency. Anything that weakens these powers weakens our defense against the wiles of the tempter. Such things as overwork, lack of exercise, overeating, a faulty diet, lack of sleep, or anything that lessens intellectual alertness and emotional control tends to open the way for the evil one to enter the soul. To entertain thoughts of discouragement, defeat, or resentment will have the same effect. We must set our thoughts and affections on things above (Col. 3:2) and fill our minds with things that are true, honest, pure, and lovely (Phil. 4:8). We must bring the body into subjection to the laws of our physical being, for it is impossible fully to appreciate things of eternal worth if we live in violation of the natural laws that govern our being.}

 

^{သူ့ထံသို့ ရောက်လာသည်။ ယေရှုထံသို့ “ရောက်လာသည်” သည်မှာ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဖြစ်သော နတ်ဆိုးဖြစ်သည်။ ယေရှုသည် အောင်မြင်စွာ တွန်းလှန်ပြီး ဖယ်ရှားခဲ့သည်မှာလည်း ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဖြစ်သော နတ်ဆိုးဖြစ်သည်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းရေးသားသူများမှ စုံစမ်းခြင်းသည် ယေရှု၏ စိတ်အတွင်း၌သာ ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပုဂ္ဂလဓိဋ္ဌာန်အတွေ့အကြုံဖြစ်သည်ဟု အနည်းငယ်မျှ အရိပ်အမြွက်ပင် မပေးခဲ့ပေ။}

^{Came to him. It was a personal devil that “came” to Jesus; it was a personal devil that Jesus defeated and routed. There is not the least hint given by any of the Gospel writers that the temptation was a subjective experience that occurred exclusively within the mind of Jesus, as some have contended.}

 

^{အကယ်၍ သင်သည်။ စာတန်သည် ယေရှု၏ ဗတ္တိဇံခံခြင်းကို မြင်တွေ့ခဲ့ပြီး၊ ကောင်းကင်မှ “ဤသူသည် ငါ၏ချစ်လှစွာသောသားတော်ဖြစ်၍၊ ငါသည် သူ၌ အလွန်နှစ်သက်သည်” ဟူသော ကြေငြာချက်ကို ကြားခဲ့သည် (အခန်း ၃:၁၇; DA ၁၁၆၊ ၁၁၉ ကိုကြည့်ပါ)။ ပြင်ပအသွင်အပြင်အရ ထိုကြေငြာချက်၏ မှန်ကန်မှုကို သံသယရှိရန် အကြောင်းရှိပုံရသည်။ ဖြူဖျော့လျက်၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်လျက်၊ ပိန်လှီကာ အလွန်အမင်း ဆာလောင်မွတ်သိပ်နေသော (DA ၁၃၇ ကိုကြည့်ပါ) ယေရှုသည် ဘုရားသခင်၏သားတော်ဖြစ်သည်ဟူသော အသွင်အပြင်ကို မပေးနိုင်ခဲ့ပေ။ စာတန်၏ “အကယ်၍ သင်သည်” ဟူသော စကားများသည် ယေရှုအား “သင်သည် ဘုရားသခင်၏သားတော်ဖြစ်ကြောင်း မည်သို့သိသနည်း” ဟူသော မေးခွန်းဖြင့် ရင်ဆိုင်စေခဲ့သည်။ အလားတူ၊ ဧဒင်ဥယျာဉ်တွင် အသိပညာပင်၏ပတ်သက်၍ ဘုရားသခင်၏ ရှင်းလင်းစွာဖော်ပြထားသော စကားများကို ဧဝအား မယုံကြည်ရန် ဦးဆောင်ရန် သွေးဆောင်သူ၏ ရည်ရွယ်ချက်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထိုနည်းတူ၊ ယနေ့ခေတ်တွင် စာတန်သည် လူသားများထံသို့ ချဉ်းကပ်ပြီး၊ ဘုရားသခင်၏ ထုတ်ဖော်ထားသော နှုတ်ကပတ်တော်တွင် ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသော ထင်ရှားသော သမ္မာတရားများကို မယုံကြည်ရန် ကြိုးပမ်းသည်။ ယေရှု၏ ယုံကြည်ခြင်းကဲ့သို့ “ရေးထားသည်” ဟူသော ရှင်းလင်းသော “ထာဝရဘုရားမိန့်တော်မူသည်” အပေါ်တွင် ခိုင်မာစွာ အားကိုးသော ယုံကြည်ခြင်းရှိသူများသာလျှင် စာတန်၏ လှည့်ဖျားမှုများကို တွန်းလှန်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ သွေးဆောင်မှုသည် ရှင်းလင်းစွာ သိထားသော သမ္မာတရားတစ်ခုခုကို အမြဲစိန်ခေါ်သည်။ ၎င်းသည် အခြေအနေများသည် မူအဆမှ သွေဖည်ရန် မဖြစ်မနေ အကြောင်းပြချက်ဖြစ်သည်ဟု အဆိုပြုသည်။}

^{If thou be. Satan had witnessed the baptism of Jesus and had heard the proclamation from heaven, “This is my beloved Son, in whom I am well pleased” (ch. 3:17; see DA 116, 119). As far as outward appearances were concerned there seemed to be reason to doubt the truth of that proclamation. Pale, worn, emaciated, and famished beyond measure (see DA 137), Jesus hardly gave the appearance of being the Son of God. Satan’s words, “If thou be,” confronted Jesus with the question, “How do you know that you are the Son of God?” Similarly, in the Garden of Eden it had been the tempter’s purpose to lead Eve to disbelieve the clearly stated words of God in regard to the tree of knowledge. In the same way Satan approaches men and women today, endeavoring to get them to disbelieve the plain truths clearly stated in the revealed Word of God. Only those whose faith, like that of Jesus, rests firmly on what “is written,” on a plain “Thus saith the Lord,” will be able to stand against the wiles of the devil. A temptation always poses a challenge to some clearly known truth. It proposes that circumstances justify departure from principle.}

 

^{ဘုရားသခင်၏သားတော်။ ယော်ဒန်မြစ်တွင် လွန်ခဲ့သော ၄၀ ရက်က ခမည်းတော်၏ စကားများ၏ ရှင်းလင်းသော ပဲ့တင်သံဖြစ်သည် (အခန်း ၃:၁၇ ကိုကြည့်ပါ)။ မာနထောင်လွှားစွာ အထင်အမြင်သေးသောအမူအရာဖြင့် စာတန်သည် သူ့ကို ကောင်းကင်မှ ထုတ်ပယ်ခံရမီ ကောင်းကင်တွင် ပြင်းထန်စွာ ပြစ်တင်ပြောဆိုခဲ့သူကို ဟောပြောခဲ့သည်။ တကယ်တော့၊ ယေရှုသည် ယခုအခါ ဘုရားသခင်၏သားတော်ထက် သေလုမတတ်ဖြစ်နေသော လူသားတစ်ဦးနှင့် ပိုတူသည် (DA ၁၁၈၊ ၁၃၇)။ ဤအခါသမယတွင် စာတန်၏ စကားများသည် နောက်ပိုင်းတွင် ယေရှုကို လက်ဝါးကပ်တိုင်ပေါ်တွင် ဂျူးခေါင်းဆောင်များက မထီမဲ့မြင်ပြုရင်း ဟောပြောခဲ့သော စကားများကို ပဲ့တင်ထပ်ခဲ့သည် (အခန်း ၂၇:၄၀)။ မဿဲ ၁:၂၃; လုကာ ၁:၃၅; ယောဟန် ၁:၁–၃၊ ၁၄ ကိုကြည့်ပါ။}

^{The Son of God. A clear echo of the words of the Father at the Jordan 40 days previously (see on ch. 3:17). With haughty contempt Satan addressed the One against whom he had spoken so bitterly in heaven before he was cast out. In fact, Jesus now looked more like a human being ready to die than like the Son of God (DA 118, 137). The words of Satan upon this occasion were later echoed by the scornful Jewish leaders as they addressed Christ on the cross (ch. 27:40). See on Matt. 1:23; Luke 1:35; John 1:1–3, 14.}

 

^{အမိန့်ပေး။ ယေရှု၏ ဓမ္မဆရာအဖြစ်တာဝန်ထမ်းဆောင်စဉ်အတွင်း၊ အံ့ဖွယ်တန်ခိုးပြသမှုဖြင့် သူ၏မယ်ရှဲဖြစ်မှုကို သက်သေပြရန် တောင်းဆိုခံခဲ့ရသည် (မဿဲ ၁၂:၃၈; ၁၆:၁; မာကု ၈:၁၁၊ ၁၂; ယောဟန် ၂:၁၈; ၆:၃၀)။ သို့သော် စိန်ခေါ်ခံရသောအခါ အံ့ဖွယ်ပြုလုပ်ရန် သူငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ယင်းအစား၊ အံ့ဖွယ်တစ်ခုစီသည် သူဝန်ထမ်းပေးလိုသော လူများ၏ သတ်မှတ်ထားသော လိုအပ်ချက်တစ်ခုခုကို ဖြည့်ဆည်းပေးခဲ့သည်။ မှန်ပါသည်၊ သဘာဝ၏ အင်အားများနှင့် ဒြပ်စင်များသည် ၎င်းတို့၏ ဖန်ဆင်းရှင်၏ အမိန့်ကို နာခံရန် မျှော်လင့်နိုင်သည် (မဿဲ ၈:၂၆; ယောဟန် ၂:၆–၁၁; စသည်)။ သို့သော် ယေရှုသည် ကျွန်ုပ်တို့အတွက် မရရှိနိုင်သော မည်သည့်အရာကိုမဆို သူ့အတွက် ထောက်ပံ့ရန် ကောင်းကင်၏တန်ခိုးကို မတောင်းဆိုခဲ့ပေ။ စာမျက်နှာ ၂၀၉ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Command. On occasions during His ministry Jesus was requested to authenticate His Messiahship by the display of miraculous power (Matt. 12:38; 16:1; Mark 8: 11, 12; John 2:18; 6:30). But He refused to perform miracles when challenged to do so. Rather, each miracle met some specific need of the people to whom He sought to minister. True, the forces of nature and the elements of nature might be expected to obey the command of their Creator (Matt. 8:26; John 2:6–11; etc.). But Jesus did not call upon the power of Heaven to provide for Himself anything not available to us. See p. 209.}

 

^{ဤကျောက်တုံးများ။ စာတန်သည် ယေရှု၏ ခြေရင်းတွင်ရှိသော ကျောက်တုံးများကို ညွှန်ပြခဲ့ပြီး၊ အချို့သောကျောက်တုံးများသည် အရှေ့တိုင်းပုံစံ ဖုတ်ထားသော ပေါင်မုန့်ပုံသဏ္ဌာန်နှင့် အနည်းငယ်တူညီပေမည်။ စာတန်သည် ကျောက်တုံးတစ်တုံးကို ကောက်ယူပြီး (လုကာ ၄:၃ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ) ယေရှုထံ ပေးအပ်ခဲ့ပေမည်၊ သူသည် တားမြစ်ထားသောသစ်ပင်၏ အသီးကို ခူးယူပြီး ဧဝ၏လက်ထဲသို့ ထည့်ပေးခဲ့သကဲ့သို့ပင် (PP ၅၅)။}

^{These stones. Satan probably pointed to stones lying on the ground at Jesus’ feet some of which may have been roughly in the shape of the disklike Oriental loaf of bread. Satan may even have picked up one of the stones (cf. Luke 4:3) and offered it to Jesus, as he had plucked the fruit of the forbidden tree and placed it in the hands of Eve (PP 55).}

 

^{ပေါင်မုန့်။ ဤနေရာတွင် ပေါင်မုန့်သည် လူ၏ ရုပ်ခန္ဓာဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်များကို ကိုယ်စားပြုသည်။ ၎င်းသည် လူတစ်ဦး၏ဘဝသည် သူပိုင်ဆိုင်သော ပစ္စည်းများ၏ ကြွယ်ဝမှုတွင် တည်ရှိပြီး၊ ပေါင်မုန့်တစ်ခုတည်းဖြင့် အသက်ရှင်နိုင်သည်ဟု ယူဆသော ရုပ်ဝါဒီအတွေးအခေါ်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။ စိတ်ဆန္ဒသို့ ဆွဲဆောင်မှုသည် စာတန်၏ ဘုရားသခင်၏သားတော်အပေါ် ပထမဆုံးတိုက်ခိုက်မှု၏ အခြေခံဖြစ်ခဲ့သည်၊ ဧဒင်ဥယျာဉ်တွင် အာဒံနှင့်ဧဝထံသို့ သူချဉ်းကပ်ခဲ့သော အခြေခံပင်ဖြစ်သည်။ လူသားများထံသို့ ရောက်လာသော သွေးဆောင်မှုများစွာသည် ဤအမျိုးအစားထဲတွင် ပါဝင်သည်။ ပထမအနေဖြင့၊ စာတန်သည် လူ၏ ရုပ်ခန္ဓာဆိုင်ရာ သဘာဝသို့ သွေးဆောင်မှုများသည် ချက်ချင်းအောင်မြင်ဖွယ်ရှိသည်ကို သိသည်။ ဒုတိယအနေဖြင့၊ သူသည် လူ၏ ရုပ်ခန္ဓာစွမ်းအားများကို အားနည်းစေရန်နှင့် ယုတ်ညံ့စေရန် သွေးဆောင်မှုများကို ဦးတည်ပြီး၊ ရုပ်ခန္ဓာသဘာဝ၊ အာရုံများမှတစ်ဆင့် လူ၏တစ်ခုလုံးသို့ ဝင်ရောက်နိုင်သည်ကို ကောင်းစွာသိသည်။ ရုပ်ခန္ဓာသည် စိတ်နှင့်စိတ်ဝိညာဉ်တို့ဖွံ့ဖြိုးရာ၊ အကျင့်စာရိတ္တဖြစ်ပေါ်ရာ မဇ္ဈိမတစ်ခုဖြစ်သည် (MH ၁၃၀)။ ယေရှုသည် ဘုရားသခင်၏သားတော်အနေဖြင့် အစာငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုကို ဖြည့်ဆည်းရန် အစာဖန်တီးနိုင်သော တန်ခိုးရှိသည်ဆိုသည့်အချက်သည် ဤသွေးဆောင်မှုကို စစ်မှန်စေခဲ့သည်။}

^{Bread. Bread here represents the material requirements of man’s physical nature. It stands for the materialistic philosophy of life, which assumes that a man’s life consists in the abundance of things that come into his possession, and that he lives by bread alone. And appeal to the appetite was thus the basis of Satan’s opening attack on the Son of God, even as it was the basis of his approach to Adam and Eve in the Garden of Eden. Many of the temptations that come to men fall in this class. In the first place, Satan knows that temptations to the physical nature of man are more likely of immediate success. In the second place, he directs his temptations to the enfeeblement and degradation of the physical powers of man, knowing full well that through the physical nature, through the senses, he can gain access to the whole being. The physical nature must be constantly under the control of the higher powers of the mind, the will and the reason, in order to avoid ruin. The body is the medium through which the mind and soul are developed, through which character is formed (MH 130). It was the fact that, as the Son of God, Jesus did have power to satisfy His hunger by creating food, that made this temptation real.}

 

^{သွေးဆောင်မှုသည် ခရစ်တော်အား ခမည်းတော်၏အလိုတော်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းမရှိဘဲ မမှန်ကန်သောနည်းဖြင့် သူ၏ဆာလောင်မှုကို ဖြည့်ဆည်းရန် စာတန်၏ အကြံပြုချက်တွင် ပါဝင်သည်။ စာတန်၏ အဆိုပြုချက်သည် ဘုရားသခင်သည် သူ၏သားတော်အား တစ်ယောက်တည်း အစာငတ်မွတ်ခေါင်းပါးစွာ ခံစားရစေရန် ထားခဲ့ခြင်းသည် ရက်စက်မှုဖြစ်ရမည်၊ အထူးသဖြင့် ၎င်းသည် လုံးဝမလိုအပ်သောအခါတွင်ဟု သွယ်ဝိုက်စွာ ထည့်သွင်းပြောဆိုခဲ့သည်။}

^{The temptation consisted in Satan’s suggestion that Christ satisfy His hunger in a wrong way, that is, without regard to what the Father’s will might be. Satan’s proposal covertly insinuated that God must be unkind to leave His Son alone to suffer hunger, particularly when it was entirely unnecessary.}

 

^{ခရစ်တော်၏ ဓမ္မဆရာအဖြစ်စတင်ချိန်တွင် တော၌ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော သွေးဆောင်မှုများကို ၎င်း၏အဆုံးသတ်ချိန်တွင် ဂေသရှမနဲတွင် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော သွေးဆောင်မှုများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ (အခန်း ၂၆:၃၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Compare the temptations in the wilderness at the beginning of Christ’s ministry with those in Gethsemane at its close (see on ch. 26:38).}

 

^{၄. ဖြေကြားပြီး မိန့်တော်မူသည်။ ယောဘ ၃:၂ ကိုကြည့်ပါ။}

^{4. Answered and said. See on Job 3:2.}

 

^{ရေးထားသည်။ ခရစ်တော်၏ ဘုရားသခင်အပေါ် ယုံကြည်ခြင်းနှင့် ဘုရားသခင်၏အလိုတော်ကို သိရှိမှုသည် သမ္မာကျမ်းစာများပေါ်တွင် အခြေတည်သည်။ ငယ်စဉ်ကတည်းက ခရစ်တော်သည် သမ္မာကျမ်းစာများကို အပ်နှံစွာ လေ့လာခဲ့ပြီး ၎င်းတို့နှင့် ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်ခဲ့သည် (DA ၇၀)။ ဤတွင် သွေးဆောင်မှုကို ရင်ဆိုင်ရန် သူ၏ခွန်အား၏ လျှို့ဝှက်ချက်ရှိသည်။ ယုံကြည်ခြင်းသည် ဤလောကကို အောင်နိုင်ရန် ယူဆောင်လာပြီး (၁ ယောဟန် ၅:၄)၊ ယုံကြည်ခြင်းသည် သမ္မာကျမ်းစာများကို လေ့လာခြင်းမှတစ်ဆင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည် (ရောမ ၁၀:၁၇)။ ဤနေရာတွင် ခရစ်တော်သည် ဘုရားသခင်၏ ရေးထားသော နှုတ်ကပတ်တော်ကို လိုက်နာခြင်းသည် အံ့ဖွယ်ပြုလုပ်ခြင်းထက်ပင် တန်ဖိုးရှိပြီး အရေးကြီးသည်ဟု အတည်ပြုသည်။ ဤအခါသမယတွင် ခရစ်တော်၏ သမ္မာကျမ်းစာမှ ကိုးကားချက်များအားလုံးသည် ဒေသာရုတ္တရာကျမ်းမှ ယူဆောင်လာခဲ့သည်။}

^{It is written. Christ’s faith in God and His knowledge of God’s will were founded on the Scriptures. From childhood Christ had studied the Scriptures with diligence and was intimately acquainted with them (DA 70). In this lay the secret of His strength to meet temptation. It is faith that brings victory over the world (1 John 5:4), and faith is developed through a study of the Scriptures (Rom. 10:17). Here Christ affirms that adherence to the written Word of God is of greater value and importance than even the performance of a miracle. Christ’s quotations from Scripture upon this occasion were all taken from the book of Deuteronomy.}

 

^{လူသည် အသက်မရှင်ရ။ ဒေသာရုတ္တရာ ၈:၃ မှ ကိုးကားချက်တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ယေရှုသည် လွန်ခဲ့သော ၁၅ ရာစုက မောရှေအား ထုတ်ဖော်ပြသခဲ့သော သမ္မာတရားတစ်ခုဖြစ်သည်။ သွေးဆောင်မှုများ ပြီးဆုံးသောအခါ၊ ယေရှုသည် သေလုမတတ်ဖြစ်ခဲ့သည် (DA ၁၃၁)။ စာတန်သည် ခရစ်တော်သည် သူယူဆသော တာဝန်လမ်းကြောင်းမှ သွေဖည်မသွားပါက သေလိမ့်မည်ဟု သွယ်ဝိုက်စွာ ပြောဆိုခဲ့ပေမည်။ အကယ်၍ ထိုသို့ဖြစ်ခဲ့ပါက၊ ယေရှုသည် သူ၏ဖြေကြားချက်ဖြင့် ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်အတွင်း၌ သေဆုံးခြင်းသည် ၎င်းမှလွဲ၍ အသက်ရှင်နေထိုင်ခြင်းထက် ပိုမိုနှစ်လိုဖွယ်ဖြစ်သည်ဟု အတည်ပြုခဲ့သည်။ ဤသွေးဆောင်မှုပုံစံကို စာတန်သည် ဘုရားသခင်၏ ထုတ်ဖော်ထားသော အလိုတော်ကို နာခံရန် ကြိုးစားသူများစွာအပေါ် ဖိအားပေးသည်။ “ပေါင်မုန့်” တစ်ခုတည်းဖြင့် အသက်ရှင်ရန်နှင့် ၎င်းအတွက် နေထိုင်သူသည် တကယ်တော့ အသက်မရှင်ပေ၊ အကောင်းဆုံးအနေဖြင့် သေရန်သာ အကျိုးဆက်ရှိသည်၊ အကြောင်းမှာ ဘုရားသခင်မပါဘဲ “ပေါင်မုန့်” သည် အသက်မဟုတ်ဘဲ သေခြင်းကိုသာ ယူဆောင်လာသည်။}

^{Man shall not live. A quotation from Deut. 8:3, a truth Christ had revealed to Moses 15 centuries previously. When the temptations were over, Jesus was almost at the point of death (DA 131). Satan may have insinuated that unless Christ departed from what He deemed to be the path of duty, He would die. If so, by His response Jesus affirmed that death within the orbit of God’s will is preferable to life apart from it. This form of temptation Satan presses upon many who seek to be obedient to the revealed will of God. He who sets out to live by and for “bread” alone does not really live at all, and at best is doomed to die, for “bread” without God brings death and not life.}

 

^{ယေရှု၏ ပထမဆုံးစကားများသည် ဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပတ်တော်တွင် ဖော်ပြထားသည့် ခမည်းတော်၏အလိုတော်ကို အပြည့်အဝနှင့် မမေးမထောက်ဘဲ လိုက်နာကြောင်း ကြေငြာသည်။ ယေရှုသည် ထိုနှုတ်ကပတ်တော်၏ ချုပ်နှောင်မှုသဘာဝကို လက်ခံသည် (ယောဟန် ၁၅:၁၀ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)၊ ပြီးနောက် ရုပ်ဝတ္ထုဆိုင်ရာ အရာများ၏ အဓိကအရေးပါမှုကို ငြင်းဆိုသည်။ ဝိညာဉ်ရေးရာအရာများသည် သာလွန်တန်ဖိုးရှိပြီး အရေးကြီးသည်။ မဿဲ ၆:၂၄–၃၄; ယောဟန် ၆:၂၇ ကိုကြည့်ပါ။}

^{The first words of Jesus declare complete and unquestioning submission to the Father’s will as expressed in the Word of God. Jesus accepts the binding nature of that Word (cf. John 15:10), and denies the prime importance of material things. Spiritual things are of transcendent value and importance. See on Matt. 6:24–34; John 6:27.}

 

^{ပေါင်မုန့်တစ်ခုတည်းဖြင့်။ လူသည် တိရစ္ဆာန်ထက်သာလွန်သည်။ သူ၏ အရေးတကြီးလိုအပ်ချက်များသည် ရုပ်ခန္ဓာနှင့် ရုပ်ဝတ္ထုဆိုင်ရာ မဟုတ်ပေ။ ယေရှုသည် “ငါ၏နိုင်ငံသည် ဤလောကမှမဟုတ်” ဟု အတည်ပြုခဲ့သည် (ယောဟန် ၁၈:၃၆)။ တစ်ဖက်တွင်၊ ယေရှုသည် လိုအပ်နေသူများကို ဖြည့်ဆည်းပေးရန် မည်သည့်နည်းဖြင့်မဆို အရေးကြီးကြောင်း ထိန်းသိမ်းထားခဲ့သည် (မဿဲ ၂၅:၃၁–၄၆; စသည်)၊ သို့သော် ၎င်းသည် မယ်ရှဲအဖြစ် သူ့အား ကိုယ်တိုင်သစ္စာစောင့်သိမှုနှင့် ဆက်ကပ်အပ်နှံမှုကို အစားထိုးရန် မဖြစ်ရဟု ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြခဲ့သည် (အခန်း ၂၆:၁၁)။ မှန်ပါသည်၊ လူများသည် “တရားမျှတစွာ ပြုလုပ်ရန်၊ ကရုဏာကို ချစ်မြတ်နိုးရန်” (မိက္ခာ ၆:၈)၊ နှင့် ၎င်းတို့၏ အိမ်နီးချင်းများကို မိမိကိုယ်ကဲ့သို့ ချစ်ရန် (မဿဲ ၂၂:၃၉) ဖြစ်သည်။ သို့သော် ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ ဘုရားသခင်နှင့် နှိမ့်ချစွာ လျှောက်လှမ်းရမည် (မိက္ခာ ၆:၈)။ စာတန်အား ခရစ်တော်၏ ဖြေကြားချက်သည် မည်သည့်ပုံစံဖြင့်မဆို ရုပ်ဝါဒီအတွေးအခေါ်ကို ပြစ်တင်ရှုတ်ချခြင်းဖြစ်သည်။ ပစ္စည်းများပိုင်ဆိုင်ခြင်းသည် ဘဝ၏ အဆုံးစွန်သော ရည်မှန်းချက်မဟုတ်သလို၊ နှစ်လိုဖွယ်ရည်မှန်းချက်လည်း မဟုတ်ပေ (လုကာ ၁၂:၁၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ယောဟန် ၆:၂၇–၅၈ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Bread alone. Man is more than an animal; his most urgent needs are not physical and material. Jesus affirmed, “My kingdom is not of this world” (John 18:36). While, on the one hand, Jesus maintained the vital importance of assisting those in need in every way possible (Matt. 25:31–46; etc.), He also made clear that this was not to take the place of loyalty and devotion to Him personally as the Messiah (ch. 26:11). True, men are “to do justly, and to love mercy” (Micah 6:8), and to love their neighbors as themselves (Matt. 22:39); but they are also to walk humbly with their God (Micah 6:8). Christ’s reply to the devil is a condemnation of the materialistic philosophy of life in whatever form it may appear. The possession of things is not the ultimate, nor even a desirable aim of life (see Luke 12:15). See on John 6:27–58.}

 

^{စကားတိုင်း။ ယေရှုသည် “ငါ့ကို စေလွှတ်တော်မူသောသူ၏ အလိုတော်ကို ဆောင်ရွက်ရန်သည် ငါ၏အစာဖြစ်သည်” ဟု မိန့်တော်မူသည် (ယောဟန် ၄:၃၄)။ ယေရမိသည် ဘုရားသခင်၏ စကားများကို ရှာဖွေပြီး စားသုံးကာ၊ ၎င်းတို့သည် သူ၏စိတ်နှလုံး၏ “ဝမ်းမြောက်ခြင်းနှင့် ရွှင်လန်းခြင်း” ဖြစ်လာသည်ဟု ပြောခဲ့သည် (အခန်း ၁၅:၁၆)။ ယောဘသည် “ငါသည် သူ၏နှုတ်မှစကားများကို ငါ၏လိုအပ်သောအစာထက် ပို၍တန်ဖိုးထားသည်” ဟု ကြေငြာခဲ့သည် (အခန်း ၂၃:၁၂)။ ယေရှု၊ အသက်ရှင်သော နှုတ်ကပတ်တော် (ယောဟန် ၁:၁–၃)၊ သည် “ကောင်းကင်မှ ဆင်းသက်လာသော အသက်ရှင်သောပေါင်မုန့်” ဖြစ်သည် (အခန်း ၆:၄၈–၅၁)။ ပေါလုသည် “ဘုရားသခင်၏ ကောင်းသောနှုတ်ကပတ်တော်” ကို မြည်းစမ်းခြင်းအကြောင်း ပြောခဲ့သည် (ဟေဗြဲ ၆:၅)။ ပေတရုသည် “နှုတ်ကပတ်တော်၏ စစ်မှန်သောနို့” ကို ရည်ညွှန်းခဲ့ပြီး၊ ၎င်းဖြင့် ခရစ်ယာန်သည် ကြီးပြင်းရမည်ဖြစ်သည် (၁ ပေတရု ၂:၂)။}

^{Every word. Jesus said, “My meat is to do the will of him that sent me” (John 4:34). Jeremiah spoke of finding and eating the words of God, and of their becoming to him “the joy and rejoicing” of his heart (ch. 15:16). Job declared, “I have esteemed the words of his mouth more than my necessary food” (ch. 23:12). Jesus, the living Word (John 1:1–3), was “the living bread which came down from heaven” (ch. 6:48–51). Paul spoke of tasting “the good word of God” (Heb. 6:5). Peter referred to the “sincere milk of the word” (1 Peter 2:2), by which the Christian is to grow.}

 

^{ထို့အပြင်၊ ဘုရားသခင်၏ စကားတိုင်းကို ဂရုပြုရန် အလွန်အရေးကြီးသည်။ လူသည် ဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပတ်တော်မှ ၎င်းတို့စိတ်ကြိုက်ရွေးချယ်ပြီး အချို့ကို ငြင်းပယ်ရန် လွတ်လပ်ခွင့်မရှိပေ။ ဘုရားသခင်သည် ၎င်း၏ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သားသမီးများအတွက် မျှတသော ဝိညာဉ်ရေးအာဟာရတစ်ခုကို ပြင်ဆင်ပေးထားပြီး၊ ၎င်းတို့၏ စိတ်ကြိုက်သာစားသုံးသူများသည် ကျန်းမာသော ခရစ်ယာန်အတွေ့အကြုံကို မျှော်လင့်နိုင်မည်မဟုတ်သလို၊ ခရစ်ယာန်ရင့်ကျက်မှုသို့လည်း ရောက်ရှိနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ ဘုရားသခင်၏ “အနည်းဆုံးပညတ်များ” (မဿဲ ၅:၁၉) ပင်လျှင် ကောင်းကင်နိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်လိုသူအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်။}

^{It is of vital importance, furthermore, to heed every word of God. Man is not at liberty to select from the Word of God those portions that appeal to him, and reject others. God has provided a balanced spiritual diet for His earthborn children, and those who eat only what pleases their fancy cannot expect to enjoy a healthy Christian experience or to reach Christian maturity. Even the “least commandments” of God (Matt. 5:19) are indispensable for the one who would enter the kingdom of heaven.}

 

^{၅. ထိုအခါ။ လုကာတွင် မဿဲတွင်ဖော်ပြထားသော ဒုတိယနှင့် တတိယသွေးဆောင်မှုများ၏ အစီအစဉ်ကို ပြောင်းပြန်လှန်ထားသည်။ တကယ့်အချိန်အစီအစဉ်ကို ကျွန်ုပ်တို့မသိရသော်လည်း၊ သွေးဆောင်မှုသုံးခုသည် မဿဲဖော်ပြထားသော အစီအစဉ်အတိုင်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ရန် အကြောင်းရှိသည်။ သွေးဆောင်မှုတစ်ခုစီ၏ သဘောသဘာဝနှင့် ရည်ရွယ်ချက်ကို ဂရုတစိုက်လေ့လာခြင်းဖြင့် စာတန်သည် ယေရှုကို “အလွန်မြင့်သောတောင်” (အခန်း ၈) သို့ခေါ်ဆောင်ကာ ဤလောက၏နိုင်ငံများကို ပြသသောအခါ သွေးဆောင်မှုသုံးခုသည် အထွတ်အထိပ်သို့ရောက်ရှိသည်ဟု ကောက်ချက်ချနိုင်သည်။ မဿဲဖော်ပြထားသော ပထမနှစ်ခုတွင် စာတန်သည် အလင်းကောင်းကင်တမန်အဖြစ် ပေါ်ထွက်လာသော်လည်း၊ တတိယတွင် ၎င်းသည် ခရစ်တော်အား ၎င်းကို ဝတ်ပြုရန် ပြတ်သားစွာ တောင်းဆိုသည် (အခန်း ၉)။ ဤဘုရားကိုရိပ်စူးသောအကြံပြုချက်သည် မဿဲအရ “စာတန်၊ ဤနေရာမှ ထွက်သွား” (အခန်း ၁၀) ဟူသော ပြတ်သားသော အမိန့်ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ “The Desire of Ages” သည် မဿဲဖော်ပြထားသော အစီအစဉ်အတိုင်း သွေးဆောင်မှုသုံးခုကို မှတ်ချက်ပြုထားသည်ကိုလည်း သတိပြုသင့်သည် (DA ၁၂၉ ကိုကြည့်ပါ)။ အခန်း ၉ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ။}

^{5. Then. In Luke the order of the second and third temptations as they appear in Matthew is reversed. We do not know what was the actual chronological order, but there is reason to believe that the three temptations occurred in the order given by Matthew. A careful study of the nature and purpose of each temptation leads to the conclusion that the three reach a climax when Satan takes Jesus to an “exceeding high mountain” (v. 8) and shows Him the kingdoms of this world. In the first two, as listed by Matthew, Satan appears in the role of an angel of light, but in the third he overtly demands that Christ worship him (v. 9). It is this blasphemous suggestion that, according to Matthew, elicits the peremptory command, “Get thee hence, Satan” (v. 10). It is also worthy of note that The Desire of Ages comments on the three temptations in the order given by Matthew (see DA 129). See on v. 9.}

 

^{ဓမ္မသစ်ကျမ်းဖတ်စဉ်တစ်ခုတွင် ဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ်များ၏ အစီအစဉ်သည် အခြားကျမ်းများနှင့် မကြာခဏ ကွဲပြားသည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းရေးသားသူများထဲမှ မည်သူမျှ ဇာတ်ကြောင်းကို တင်းကြပ်စွာ အချိန်အစီအစဉ်အတိုင်း စီစဉ်ထားကြောင်း မပြောဆိုထားကြပြီး (စာမျက်နှာ ၂၇၄ ကိုကြည့်ပါ)၊ ၎င်းတို့အားလုံးက ထိုသို့မလုပ်ဆောင်ခဲ့ကြောင်း သိသာထင်ရှားသည်။ အခန်း ၃ ၏ ထပ်လောင်းမှတ်စုများ၊ မှတ်စု ၂ ကိုကြည့်ပါ။}

^{The sequence of events as given in one of the Synoptic Gospels often differs from that in the others. It should be noted that none of the evangelists claim to have arranged the narrative in strictly chronological sequence (see p. 274), and it is certainly evident that not all of them have done so. See Additional Notes on Chapter 3, Note 2.}

 

^{သန့်ရှင်းသောမြို့။ မက္ကဘီယန်ဒင်္ဂါးအချို့တွင် “ယေရုဆလင်မြို့ သန့်ရှင်းသော” ဟူသော ကမ္ဗည်းပါရှိသည်။ ယခုအခါ ယေရုဆလင်မြို့၏ အာရဗီအမည်မှာ အယ်လ်-ကုဒ်စ်၊ “သန့်ရှင်းသော” ဖြစ်သည်။ စာတန်သည် ဒုတိယသွေးဆောင်မှုအတွက် ဗိမာန်တော်ကို ရွေးချယ်ခဲ့ခြင်းသည် တောကန္တာရရှိ တောင်များ၏ အမြင့်နှင့် ချောက်ကမ်းပါးများမရှိခြင်းကြောင့် မဟုတ်ပေ။ အခြားရည်ရွယ်ချက်တစ်ခု ရှိခဲ့ရမည်။ စာတန်သည် ဒုတိယသွေးဆောင်မှုကို သန့်ရှင်းမှုအငွေ့အသက်ဖြင့် ဝန်းရံရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ခြင်းဖြစ်နိုင်သည်။}

^{The holy city. Some Maccabean coins bear the inscription “Jerusalem the Holy.” The Arabic name for Jerusalem today is el–Quds, “the Holy.” It is obvious that Satan did not select the Temple as a site for his second temptation because of the lack of heights and precipices in the mountains of the wilderness; there must have been another motive. It may be that Satan sought to surround the second temptation with an air of sanctity.}

 

^{အထွတ်အထိပ်။ ဂရိဘာသာစကားတွင် pterugion ဟုခေါ်ပြီး၊ စာသားအရ “အတောင်ငယ်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသော သေးငယ်သောပုံစံဖြစ်ပြီး၊ ဤနေရာတွင် ဗိမာန်တော်၏ အပြင်ဘက်အနားကွပ်ကို ကိုယ်စားပြုသည်ဟု အချို့က ယူဆကြသည်။ နောက်ပိုင်းဂရိစာရေးဆရာတစ်ဦးက pterux ဟူသော သေးငယ်မှုမဟုတ်သောပုံစံကို အဆောက်အဦ၏အချွန်ကို ကိုယ်စားပြုရန် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် pterugion သည် မျှော်စင်၊ ခံတပ်ရိုးကာရံ၊ အချွန်ထိပ်ခေါင်မိုး၊ သို့မဟုတ် အထွတ်အထိပ်ကို ဖော်ပြပေမည်။ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “pinnacle” သည် လက်တင်ဘာသာမှ pinnaculum မှဆင်းသက်လာပြီး၊ pinna, “အတောင်” ၏ သေးငယ်သောပုံစံဖြစ်သည်။}

^{Pinnacle. Gr. pterugion, diminutive form meaning, literally, “little wing,” thought by some here to represent the outer rim of the Temple. A later Greek writer uses the nondiminutive form pterux to represent the point of a building. Hence pterugion may describe a turret, battlement, pointed roof, or peak. The English word “pinnacle” is from the Latin, pinnaculum, a diminutive form of pinna, “wing.”}

 

^{ဗိမာန်တော်။ ဂရိဘာသာစကားတွင် hieron ဟုခေါ်ပြီး၊ ဗိမာန်တော်ဧရိယာတစ်ခုလုံးနှင့် ၎င်းတွင်ပါဝင်သော အဆောက်အဦများကို ရည်ညွှန်းရန် အသုံးပြုသော ဝေါဟာရဖြစ်သည်။ သန့်ရှင်းရာဌာနနှင့် အလွန်သန့်ရှင်းရာဌာနပါဝင်သော ဗိမာန်တော်အဆောက်အဦကိုယ်တိုင်ကို ဂရိဘာသာတွင် naos ဟုခေါ်သည်။ hieron နှင့် naos နှစ်ခုစလုံးကို ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် “ဗိမာန်တော်” ဟု ဘာသာပြန်သည်။}

^{Temple. Gr. hieron, a term used to refer to the entire Temple area and the buildings it contained. The sanctuary building itself, comprising the holy and most holy places, is called, in Greek, naos. Both hieron and naos are rendered “temple” in the NT.}

 

^{၆. အကယ်၍ သင်သည်။ အခန်း ၃ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ။ မျက်နှာပြင်ပေါ်တွင်၊ စာတန်၏စိန်ခေါ်မှုကို ဖြေဆိုရန် ပျက်ကွက်ခြင်းသည် ယေရှုသည် ဘုရားသခင်၏သားတော်မဟုတ်ကြောင်း ယေရှုဘက်မှ တိတ်တဆိတ်ဝန်ခံခြင်းအဖြစ် ထင်ရှားပေါ်လွင်မည်ဖြစ်သည်။ ပထမသွေးဆောင်မှုကို ရင်ဆိုင်ရာတွင် ယေရှုသည် ဖခင်၏အလိုတော်အပေါ် သားတစ်ဦးအနေဖြင့် သစ္စာရှိကြောင်း သက်သေပြခဲ့သည်။ ယခုအခါ သွေးဆောင်သူသည် ၎င်းအား သစ္စာရှိမှုနှင့် ယုံကြည်ခြင်းကို သက်သေပြရန် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိသော သက်သေအဖြစ် ဆိုကာ လုပ်ဆောင်မှုတစ်ခုဖြင့် သက်သေပြရန် အဆိုပြုသည်။}

^{6. If thou be. See on v. 3. On the surface, a failure to provide an answer to Satan’s challenge would appear to be a tacit admission on the part of Jesus that He was not the Son of God. In meeting the first temptation Jesus had proved loyal as a Son to the Father’s will. Now the tempter proposes that He prove His loyalty and faith by an act that would, allegedly, give conclusive proof of the fact.}

 

^{သင့်ကိုယ်သင် ပစ်ချလိုက်ပါ။ သေချာသည်မှာ၊ စာတန်က တိုက်တွန်းသည်မှာ၊ ဘုရားသခင်အပေါ် ယုံကြည်ခြင်း၏ဤလုပ်ရပ်သည် ယေရှုသည် ဘုရားသခင်၏သားတော်ဖြစ်ကြောင်း အမြင့်ဆုံးသော သရုပ်ပြမှုဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ဆိုသည်။ ရဗ္ဗိများက “မင်းမက်ဆီယာဘုရင်သည် မိမိကိုယ်ကို ထင်ရှားစေသောအခါ၊ ၎င်းသည် လာရောက်ပြီး သန့်ရှင်းရာဌာန၏ခေါင်မိုးပေါ်တွင် ရပ်တည်သည်” ဟု သင်ကြားခဲ့သည် (Midrasg Pesiqtha Rabbathi ၃၆ [၁၆၂a], Strack and Billerbeck, Kommentar zum Neuen Testament, တွဲ ၁, စာမျက်နှာ ၁၅၁ တွင်ကိုးကားထားသည်)။ ယေရှုသည် မိမိကိုယ်ကို ပစ်ချခဲ့ပါက၊ ထိုလုပ်ရပ်ကို စာတန်နှင့် ဘုရားသခင်၏ကောင်းကင်တမန်များမှလွဲ၍ မည်သူမျှ မမြင်တွေ့ခဲ့ပေ (၁SG ၃၃)။}

^{Cast thyself down. Surely, urged Satan, such an act of faith in God would be a supreme demonstration that Jesus was indeed the Son of God. The rabbis taught that “when the king Messiah reveals himself, then he comes and stands on the roof of the holy place” (Midrasg Pesiqtha Rabbathi 36 [162a], cited in Strack and Billerbeck, Kommentar zum Neuen Testament, vol. I, p. 151). Had Jesus cast Himself down, none would have witnessed the act but Satan and the angels of God (1SG 33).}

 

^{မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ စာတန်သည် ယေရှုအား တာဝန်လမ်းကြောင်းမှ သွေဖည်ရန် အကြောင်းအမျိုးမျိုးအဖြစ် ကမ်းလှမ်းသော ကျမ်းပိုဒ်ကို မမှန်ကန်စွာ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုပြီး မသင့်လျော်စွာ အသုံးချသည်။ ၎င်းသည် ဘုရားသခင်၏နှုတ်ကပတ်တော်ကို အပြစ်ရှိသော လုပ်ဆောင်မှုတစ်ခုကို အတည်ပြုပုံပေါ်အောင် ခြယ်လှယ်ပြီး၊ ၎င်း၏အဓိပ္ပာယ်ကို လိမ်ညာစွာ အသုံးပြုသည် (၂ကောရိန္တု ၄:၂ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။}

^{It is written. Satan misinterprets and misapplies the passage he now offers Jesus as a reason for departing from the path of duty. He manipulates the Word of God in such a way as to make it appear that it approves a sinful course of action; he twists its meaning and uses it deceitfully (cf. 2 Cor. 4:2).}

 

^{၎င်း၏ကောင်းကင်တမန်များကို တာဝန်ပေးသည်။ စာတန်သည် ဆာလံ ၉၁:၁၁, ၁၂ မှ ကိုးကားသော်လည်း “သင်၏လမ်းကြောင်းအားလုံးတွင် သင့်ကို ထိန်းသိမ်းရန်” ဟူသော စကားလုံးများကို ချန်လှပ်ထားသည်။ ဤချန်လှပ်မှုသည် ဘုရားသခင်၏ အကာအကွယ်ဂရုစိုက်မှုသည် ကျွန်ုပ်တို့သည် ဘုရားသခင်ရွေးချယ်သော လမ်းကြောင်းများတွင် ရှိနေသောအခါသာ ရနိုင်သည်ဟူသော အချက်ကို ဖုံးကွယ်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ပေမည်။ လူတစ်ဦးသည် ဖြောင့်မတ်သောလမ်းကြောင်းမှ သွေဖည်သောအခါ၊ ဘုရားသခင်၏ရွေးချယ်ထားသော မြေပြင်မှ ထွက်ခွာပြီး ရန်သူ၏ စွဲမက်ဖွယ်မြေပြင်ပေါ်သို့ ခြေလှမ်းလှမ်းသည်ကို စာတန်သည် ကောင်းစွာသိသည်။ သို့သော် ယေရှုသည် ဖခင်၏အလိုတော်ကို တင်းကြပ်စွာ နာခံမှုလမ်းကြောင်းမှ သွေဖည်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။}

^{Give his angels charge. Satan quotes from Ps. 91:11, 12, but omits the words “to keep thee in all thy ways.” Perhaps this was designed to obscure the fact that the protecting care of God is available to us only when we remain in ways of God’s own choosing. Satan well knew that when a man departs from the straight and narrow way he leaves God’s chosen ground and steps over onto the enchanted ground of the enemy. But Jesus refused to depart from the pathway of strict obedience to the will of the Father.}

 

^{၇. မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ စာတန်သည် ဆာလံ ၉၁:၁၁, ၁၂ ၏ စကားများကို ၎င်းတို့၏အကြောင်းအရာမှ ဖယ်ရှားခဲ့သည် (မဿဲ ၄:၆ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ဆာလံ ၉၁ မှ ကိုးကားထားသော စကားများ၏ စစ်မှန်သောအဓိပ္ပာယ်ကို ဖော်ပြရန်နှင့် နတ်ဆိုးက ၎င်းတို့ကို မမှန်ကန်စွာ အသုံးချကြောင်း သက်သေပြရန်၊ ယေရှုသည် ဘုရားသခင်၏ကောင်းချီးကို တောင်းဆိုနိုင်သည့် အခြေအနေများကို ဖော်ပြထားသော နောက်ထပ်ကျမ်းပိုဒ်တစ်ခု (ဒံယေလ ၆:၁၆) ကို ကိုးကားခဲ့သည် (အခန်း ၁၇-၂၅ ကိုကြည့်ပါ)။ အကြောင်းအရာမှ သီးခြားခွဲထားသော ကျမ်းပိုဒ်များသည် မကြာခဏ လှည့်ဖြားနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ ထို့ပြင်၊ ပေးထားသော ကျမ်းပိုဒ်တစ်ခုကို အခြားအားလုံးနှင့် သဟဇာတဖြစ်အောင် နားလည်ရမည်။ ကျမ်းစာများကို အရာအားလုံးကို သင်ကြားနိုင်သည်ဟု ဆိုသော အဆိုသည် ဤမူကို ချိုးဖောက်သောအခါမှသာ မှန်ကန်သည်။ ဘုရားသခင်၏နှုတ်ကပတ်တော်ကို တစ်ခုလုံးအနေဖြင့် ယူဆသောအခါ ၎င်း၏သမ္မာတရားများသည် ရှင်းလင်းပြီး သဟဇာတဖြစ်သည်။}

^{7. It is written. Satan had removed the words of Ps. 91:11, 12 from their context (see on Matt. 4:6). In order to set forth the true meaning of the words quoted from Ps. 91 and to prove that the devil had misapplied them, Jesus quoted another passage (Deut. 6:16), whose context sets forth the circumstances under which one may claim the blessing of God (see vs. 17–25). Texts isolated from their context often prove to be misleading. Also, a given passage must be understood in harmony with all others. The claim that the Scriptures may be made to teach anything and everything is true only when this principle is violated. When the Word of God is taken as a whole its truths are clear and harmonious.}

 

^{စမ်းသပ်မနေနှင့်။ ခရစ်တော်သည် သွေးဆောင်သူကို တွန်းလှန်ရန် အသုံးပြုသော စကားများကို မောရှေက အစ္စရေးလူမျိုးသားများသည် တောကန္တာရတွင် ရေအတွက် ညည်းညူခဲ့သော ပထမအကြိမ်ဖြစ်ရပ်နှင့် သက်ဆိုင်ပြီး မူလက ပြောကြားခဲ့သည် (ထွက်မြောက်ရာ ၁၇:၁-၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ဘုရားသခင်သည် ၎င်း၏လူများကို ဦးဆောင်နေပြီး ၎င်းတို့၏လိုအပ်ချက်တိုင်းကို ဖြည့်ဆည်းပေးမည်ဖြစ်ကြောင်း အံ့ဖွယ်သက်သေများစွာကို ပေးခဲ့သည်၊ ဥပမာ၊ အီဂျစ်တွင် ပြသခဲ့သော ဘုရားသခင်၏တန်ခိုးအံ့ဖွယ်များ၊ အနီရင်္ဂါးပင်လယ်တွင် ထူးခြားသောကယ်တင်မှု၊ နှင့် မကြာသေးမီက မန္နတို့ကို စေလွှတ်ခြင်းတို့ဖြစ်သည်။ အစားအစာများကို ထောက်ပံ့ပြီးနောက်၊ လူများသည် နောင်တွင် သခင်ဘုရားကို ယုံကြည်မည်ဟု နှိမ့်ချစွာ ကတိပြုခဲ့ကြသည် (PP ၂၉၇)။ သို့သော် မကြာမီတွင်၊ ယုံကြည်ခြင်းကို ကျင့်သုံးရန် အခွင့်အလမ်းပေးခံရသောအခါ၊ ၎င်းတို့သည် မောရှေအား ၎င်း၏ဥစ္စာများဖြင့် ချမ်းသာရန် ၎င်းတို့ကို ဖယ်ရှားရန် ရည်ရွယ်သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့ကြသည် (ထွက်မြောက်ရာ ၁၇:၁-၄၊ PP ၂၉၇, ၂၉၈)။ ၎င်းတို့၏လိုအပ်ချက်များအတွက် ဘုရားသခင်၏ဂရုစိုက်မှု၏ သက်သေများရှိသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် “သခင်ဘုရားသည် ကျွန်ုပ်တို့အနက်တွင် ရှိသလား၊ မရှိသလား” ဟု ဆိုကာ သခင်ဘုရားကို စမ်းသပ်ခဲ့ကြသည် (ထွက်မြောက်ရာ ၁၇:၇)။ ၎င်းတို့သည် ဘုရားသခင်၏တန်ခိုးကို သက်သေပြရန် စိန်ခေါ်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့၏အပြစ်သည် ဘုရားသခင်ထံသို့ မမှန်ကန်သော စိတ်ဓာတ်ဖြင့်—တောင်းဆိုမှုနှင့် စိတ်ဆိုးဒေါသထွက်မှုဖြင့် မဟုတ်ဘဲ၊ နှိမ့်ချပြီး စိတ်ရှည်သော ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် လာရောက်ခြင်းတွင် တည်ရှိသည်။ ၎င်းတို့၏တောင်းဆိုမှုကို မဖြည့်ဆည်းပါက ၎င်းတို့သည် ဘုရားသခင်ကို ယုံကြည်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့ကြသည်။}

^{Not tempt. The words used by Christ to foil the tempter were originally spoken by Moses with reference to the first occasion in the wilderness when the children of Israel murmured for water (see Ex. 17:1–7). God had provided abundant evidence of the fact that He was leading His people and would provide for their every need, as, for example, the wonders of divine power displayed in Egypt, the dramatic deliverance at the Red Sea, and more recently, the sending of the manna. Upon being supplied with food, the people had humbly promised that in the future they would trust the Lord (PP 297); yet a short time later, when given an opportunity to exercise faith, they accused Moses of intending to dispose of them in order that he might enrich himself by their possessions (Ex. 17:1–4; PP 297, 298). In spite of the evidence of divine solicitude for their needs, they “tempted the Lord, saying, Is the Lord among us, or not?” (Ex. 17:7). They put God to the test; that is, they challenged Him to prove His divine power. Their sin consisted in the fact that they came to God in the wrong spirit—one of demand and petulant anger rather than of humble, patient faith. Unless their demand was met they refused to believe in God.}

 

^{ဤတူညီသောစိတ်ဓာတ်ဖြင့် စာတန်သည် ယခုအခါ ခရစ်တော်အား ၎င်း၏ဖခင်ကို စမ်းသပ်ရန် အဆိုပြုခဲ့သည်။ ယေရှုသည် ယော်ဒန်မြစ်တွင် ဖခင်က ၎င်းအား ဘုရားသခင်၏သားတော်ဖြစ်ကြောင်း အတည်ပြုသည့် ကြေညာချက်ကို ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် လက်ခံမည့်အစား၊ ၎င်းသည် ဤသို့ဖြစ်ကြောင်း ၎င်း၏ကျေနပ်မှုအတွက် သက်သေပြရန် စမ်းသပ်မှုတစ်ခုကို လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ထိုသို့သော စမ်းသပ်မှုသည် ယုံကြည်ခြင်းထက် သံသယကို ထင်ဟပ်စေမည်ဖြစ်သည်။}

^{It was in this same spirit that Satan now proposed that Christ should put His Father to the test. Instead of accepting by faith the Father’s proclamation at the Jordan, affirming Him to be the Son of God, Jesus was to experiment in order to prove to His satisfaction that this was so. But such an experiment would reflect doubt rather than faith.}

 

^{ကျွန်ုပ်တို့သည် မိမိကိုယ်ကို မလိုအပ်ဘဲ သို့မဟုတ် ဂရုမစိုက်ဘဲ၊ ဘုရားသခင်သည် မိုက်မဲသောလုပ်ဆောင်မှု၏ မလိုလားအပ်သော ရလဒ်များမှ ကျွန်ုပ်တို့ကို ကယ်တင်ရန် အံ့ဖွယ်ပြသရမည့် အနေအထားတွင် ဘယ်သောအခါမျှ မထားရှိရမည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဘုရားသခင်ကို အန္တရာယ်ထဲသို့ မတောင်းဆိုဘဲ ပြေးဝင်သောအခါ ကယ်တင်ရန် မထင်မှတ်ရမည်။ ရင့်ကျက်သောယုံကြည်ခြင်းသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ဘဝများကို ဘုရားသခင်က ထုတ်ဖော်ပြီးသားအရာများနှင့် သဟဇာတဖြစ်အောင် စီစဉ်ရန် ဦးဆောင်ပြီး၊ ကျန်ရှိသမျှကို ၎င်းအား ယုံကြည်ရန် ဦးဆောင်မည်ဖြစ်သည်။}

^{We are never to place ourselves unnecessarily or carelessly in a position where God will have to work a miracle in order to save us from the untoward results of a foolish course of action. We are not to presume upon God to rescue us when we rush unbidden into danger. Mature faith will lead us to order our lives in harmony with what God has already revealed to us, and then to trust Him for the rest.}

 

^{၈။ အလွန်မြင့်သောတောင်။ တတိယမြှူဆွယ်မှု၏ တည်နေရာကို ဝိညာဉ်ရေးရာလှုံ့ဆော်မှုက ဖော်ထုတ်မထားပေ။ အချို့က မောရှေ၏ အမြင့် (ပေ ၂၆၄၄) မှ ကတိထားရာပြည်တစ်ခုလုံးကို မြင်တွေ့ခဲ့သော (တရားဝင် ၃၄:၁–၄) နှင့် ထို့နောက် ရူပါရုံဖြင့် ကယ်တင်ခြင်းအစီအစဉ်၏ လမ်းစဉ်ကို ခေတ်ကာလများတစ်လျှောက် မြင်တွေ့ခဲ့သော (PP ၄၇၂–၄၇၇) နီဗိုတောင်ဟု အကြံပြုကြသည်။}

^{8. An exceeding high mountain. Inspiration has not revealed the site of the third temptation. Some have suggested Mt. Nebo, from whose advantageous heights (2,644 ft.) Moses viewed the entire Promised Land (Deut. 34:1–4), and then, in vision, the course of the plan of salvation down through the ages (PP 472–477).}

 

^{သူ့ကိုပြသသည်။ မဿဲက မာရ်နတ်သည် ယေရှုအား “လောက၏ပြည်များအားလုံးနှင့် ၎င်းတို့၏ဘုန်းအသရေ” ကို ပြသခဲ့သည်ဟု မှတ်ချက်ပြုပြီး (အခန်းကဏ္ဍ ၄:၈)၊ လုကာက ဤအရာသည် “အချိန်တစ်ခုအတွင်း” ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု မှတ်ချက်ပြုသည် (အခန်းကဏ္ဍ ၄:၅)။ မာရ်နတ်သည် ယေရှု၏မျက်စိရှေ့တွင် ဖြတ်သွားသော ရောင်စုံမြင်ကွင်းကို မည်သို့ပြသနိုင်ခဲ့သည်ကို ခန့်မှန်းရန် အချည်းနှီးဖြစ်သည်။}

^{Sheweth him. Matthew remarks that the devil showed Jesus “all the kingdoms of the world, and the glory of them” (ch. 4:8), and Luke notes that this occurred “in a moment of time” (ch. 4:5). It is futile to speculate as to how Satan may have been able to present before Jesus the colorful panorama that now passed before His eyes.}

 

^{ဘုန်းအသရေရှိသော ကောင်းကင်တမန်အဖြစ် ဟန်ဆောင်မှုကို စွန့်လွှတ်ပြီး၊ မာရ်နတ်သည် ယခု ဤလောက၏မင်းအဖြစ် သူ၏ယူဆထားသောအခန်းကဏ္ဍဖြင့် ခရစ်တော်ရှေ့တွင် ရပ်တည်ခဲ့သည် (DA ၁၂၉)။ သူသည် ဤကမ္ဘာပေါ်တွင် တရားဝင်ပိုင်ဆိုင်မှုကို မပိုင်ဆိုင်ခဲ့ဘဲ၊ အာဒံနှင့်ဧဝတို့ထံမှ ဘုရားသခင်ပေးထားသော ၎င်းတို့၏အုပ်ချုပ်မှုကို လုယူခြင်းဖြင့်သာ ရယူခဲ့သည်။ မာရ်နတ်သည် အာဒံကို အစားထိုးပြီး လောက၏တရားဝင်အုပ်ချုပ်သူအဖြစ် သူဖြစ်သည်ဟု ဆိုခဲ့သော်လည်း၊ သူသည် လုယူသူအဖြစ် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း၊ ခရစ်တော်သည် မာရ်နတ်၏အဆိုကို တိုက်ရိုက်မငြင်းခဲ့ဘဲ၊ မာရ်နတ်သည် ကိုးကွယ်မှုကို လက်ခံရန် အခွင့်အရေးမရှိဟု ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ယေရှုသည် မာရ်နတ်ကို ဤလောက၏ “မင်း” အဖြစ် သူ၏လက်တွေ့အုပ်ချုပ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုပြီး ပင်ပြောဆိုခဲ့သည် (ယောဟန် ၁၂:၃၁၊ ၁၄:၃၀၊ ၁၆:၁၁)။}

^{Casting aside his guise as an angel from the realms of glory, Satan now stood before Christ in his assumed role of prince of this world (DA 129). He did not hold title to this earth by right, but rather, by wresting from Adam and Eve their God-given domain. Satan claimed to have replaced Adam as the lawful ruler of the world (see Gen. 1:28; Job 1:6, 7), but he ruled as a usurper. Nevertheless, Christ did not directly contest Satan’s claim, and denied only that Satan had any right to accept worship. Jesus even spoke of Satan as the “prince” of this world, in recognition of his de facto rulership (John 12:31; 14:30; 16:11).}

 

^{လောက။ ဂရိဘာသာ kosmos၊ “လောက” သို့မဟုတ် “စကြဝဠာ”၊ အာကာသထဲတွင် ၎င်း၏စနစ်တကျစီစဉ်မှုအမြင်မှ။ လုကာက oikoumenē၊ “နေထိုင်သည့်လောက” ဟု ဆိုသည် (အခန်းကဏ္ဍ ၄:၅)၊ ဤစကားလုံးသည် မဿဲ ၂၄:၁၄၊ လုကာ ၂:၁၊ တမန်တော် ၁၁:၂၈၊ ၁၇:၆ စသည်တို့တွင် ပေါ်ထွက်သည်။ သစ်ကျမ်းတွင် “လောက” ဟု ဘာသာပြန်ထားသော တတိယစကားလုံးမှာ aiōn၊ “ခေတ်” သို့မဟုတ် “လောက” ဖြစ်ပြီး၊ အထူးသဖြင့် အချိန်အတွင်း ဖြစ်ပွားမှုများ၏ အစဉ်လိုက်အမြင်မှ လောကကို ဆိုလိုသည် (မဿဲ ၁၂:၃၂၊ ၁၃:၃၉၊ ၂၄:၃၊ ၂၈:၂၀၊ လုကာ ၁၈:၃၀ စသည်တို့)။}

^{The world. Gr. kosmos, “world,” or “universe,” from the viewpoint of its orderly arrangement in space. Luke says oikoumenē, the “inhabited world” (ch. 4:5), the word appearing in Matt. 24:14; Luke 2:1; Acts 11:28; 17:6; etc. A third word translated “world” in the NT is aiōn, “age,” or “world,” particularly the world from the viewpoint of sequences of happenings in time (Matt. 12:32; 13:39; 24:3; 28:20; Luke 18:30; etc.).}

 

^{၎င်းတို့၏ဘုန်းအသရေ။ မာရ်နတ်သည် ၎င်း၏ဘုံပြည်၏ မသန့်ရှင်းသောဘက်ကို ထိထိရောက်ရောက် ဖုံးကွယ်ထားပြီး၊ လူသားတို့၏ ထွန်းလင်းသောဘုန်းအသရေများကိုသာ တင်ပြခဲ့သည်။ သူသည် ယေရှုအား နိုင်ငံရေးမေရှိယအခန်းကဏ္ဍကို ကမ်းလှမ်းခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ယုဒလူမျိုးများက သူ့ကို လက်ခံမည့်အခန်းကဏ္ဍဖြစ်သည် (ယောဟန် ၆:၁၅၊ လုကာ ၄:၁၉ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{The glory of them. Satan effectively hid the seamy side of his kingdom, and presented only the dazzling glories of human prowess. He offered Jesus the role of political Messiah, a role in which the Jewish nation would have accepted Him (see John 6:15; see on Luke 4:19).}

 

^{၉။ ဤအရာအားလုံး။ အခန်းကဏ္ဍ ၈ ကိုကြည့်ပါ။ ဘာသာရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအရ မာရ်နတ်သည် လောက၏ရေးရာများကို ထိထိရောက်ရောက် ထိန်းချုပ်ခဲ့သည် (လုကာ ၄:၆ ကိုကြည့်ပါ)။ “ဤအရာများ” သည် သိမ်းယူထားသော ပစ္စည်းများဖြစ်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် သူ၏လက်ထဲတွင် ရှိနေသရွေ့ မာရ်နတ်သည် ၎င်းတို့ကို သူ၏အကျိုးအတွက် အရောင်းအဝယ်ပြုရန် အဆိုပြုခဲ့သည်။ ခရစ်တော်သည် စစ်မှန်သောပိုင်ရှင်ဖြစ်ပြီး၊ သူ၏ပိုင်ဆိုင်မှုသည် သူသည် “အရာအားလုံး” ကို ဖန်ဆင်းခဲ့သည်ဆိုသော အချက်ပေါ်တွင် အခြေခံသည် (ယောဟန် ၁:၃)။ သူသည် ၎င်း၏အခွင့်အရေးများကို ဘယ်သောအခါမှ စွန့်လွှတ်ခဲ့သည်မဟုတ်။ မာရ်နတ်သည် ယေရှုသည် ၎င်း၏အဆိုကို စိန်ခေါ်ရန် ရောက်လာသည်ကို သိရှိပြီး၊ ယခုအခါ ပဋိပက္ခမရှိဘဲ ၎င်းကို လွှဲပြောင်းပေးရန် ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်—သို့သော် သတ်မှတ်ချက်များဖြင့်။ မာရ်နတ်၏ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ထိန်းချုပ်မှုသည် ပြည့်စုံမှုမရှိခဲ့ဘဲ၊ သူ့အား သစ္စာခံမှုမပြသသော သူများလည်း ရှိနေသေးသည်။ သူသည် ခရစ်တော်၏ အပြစ်ကင်းစင်မှုတွင် ဖုံးကွယ်ထားသော စိန်ခေါ်မှုကို သိရှိခဲ့သည်။}

^{9. All these things. See on v. 8. Religiously and politically Satan effectively exercised his control over the affairs of the world (see Luke 4:6). “These things” were, of course, stolen property, but so long as they were in his hands Satan proposed to trade with them to his own advantage. Christ was the true owner, and His ownership was based on the fact that He had made “all things” (John 1:3). He had never abdicated His rights. Satan knew that Jesus had come to contest his claim, and now offered to surrender it without a conflict—but on conditions. Satan’s control of the human race was not complete; there were still some who had not yielded allegiance to him. He realized the challenge implied in the sinlessness of Christ.}

 

^{ငါသည် သင့်အား ပေးမည်။ မာရ်နတ်သည် ယေရှုသည် အနည်းငယ်သာသာဖြင့် “ဤအရာအားလုံး” ကို ရရှိမည်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်—တရားဝင်ပိုင်ရှင်အဖြစ် ဟန်ဆောင်သူရှေ့တွင် တစ်ကြိမ်သာ ဦးညွှတ်ရန် သက်သက်သာသာဖြစ်သည်။ မာရ်နတ်က “သင်သည် ဤလောက၏ပိုင်ဆိုင်မှုကို ရယူရန်လာသည်မဟုတ်လား။ ငါ့ထံမှ လက်ဆောင်အဖြစ် လက်ခံလော့။ အာဏာနှင့် ဂုဏ်ပြုမှုသည် သင်ယူရန်သာဖြစ်သည်” ဟု ပြောသကဲ့သို့ဖြစ်သည်။ ပြန်လည်အနေဖြင့်၊ မာရ်နတ်သည် ခမည်းတော်ထံမှ သူ့ထံသို့ ပုဂ္ဂိုလိကသစ္စာခံမှုကို လွှဲပြောင်းရန်သာ တောင်းဆိုခဲ့သည်။}

^{Will I give thee. Satan made it appear that Jesus was getting something for practically nothing—“all these things” for the paltry price of prostrating Himself once before the one who posed as their rightful owner. It was as if Satan said, “You came to earn title to this world, did You not? Accept it as a gift from me. Power and honor may be Yours for the taking.” In return, all Satan asked was a transfer of personal allegiance from the Father to himself.}

 

^{မာရ်နတ်၏ အဆိုပြုချက်ကို လိုက်လျောရန် ငြင်းဆိုခြင်းဖြင့်၊ ခရစ်တော်သည် ဘုရားကျောင်းနှင့် နိုင်ငံတို့၏ မသန့်ရှင်းသော မဟာမိတ်ဖွဲ့မှုကိုလည်း ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။ ခရစ်တော်သည် ၎င်း၏ခေတ်ကာလ၏ နိုင်ငံများနှင့် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် လုံးဝဆန္ဒမရှိခဲ့ပေ။ ဘုရားကျောင်းနှင့်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ သူ၏ တစ်ခုတည်းသော အကြံဉာဏ်မှာ “ထို့ကြောင့် ကဲသာရိစရာ ကဲသာထံသို့၊ ဘုရားသခင်ပိုင်သောအရာကို ဘုရားသခင်ထံသို့ ပေးဆပ်လော့” ဖြစ်သည် (အခန်းကဏ္ဍ ၂၂:၂၁)။}

^{In refusing to comply with Satan’s proposal, Christ also disavowed any unholy alliance between church and state. Christ refused to interfere with the nations of His time—consistently and completely. His only advice on matters of church-state relations was to “render therefore unto Caesar the things which are Caesar’s; and unto God the things that are God’s” (ch. 22:21).}

 

^{ငါ့ကို ဦးညွှတ်ကိုးကွယ်လော့။ အရှေ့တိုင်းနိုင်ငံများတွင် ယနေ့တိုင် ဦးညွှတ်ခြင်းသည် ပြည့်စုံသောနာခံမှုနှင့် သစ္စာခံမှု၏ လက္ခဏာဖြစ်သည်။  ဘုရားသခင်လူဖြစ်လာသူသည် မာရ်နတ်ကို ကိုးကွယ်ရမည်ဟူသော ဤမာရ်နတ်၏ အဆိုပြုချက်သည် ဘုရားသခင်ကို ရိုကျိုးစော်ကားမှု၏ အထွတ်အထိပ်ဖြစ်သည်။ အဓိကအကျပ်အတည်းများနှင့် အဆိုပြုချက်၏ မသန့်ရှင်းသော ရဲရင့်မှုသည် မာရ်နတ်၏ ဉာဏ်ပညာ၏ အမြင့်ဆုံးကန့်သတ်ချက်ကို ကိုယ်စားပြုပုံရပြီး၊ မဿဲ၏ မြှူဆွယ်မှုသုံးခု၏ အစီအစဉ်သည် လုကာ၏အစီအစဉ်ထက် အချိန်စဉ်အတိုင်း ဖြစ်ပေါ်သည်ဟု အကြံပြုသည်။ သူ၏အရဲရင့်ဆုံးသော လှုပ်ရှားမှုကို ပြုလုပ်ပြီးနောက်၊ မာရ်နတ်သည် ထပ်မံကမ်းလှမ်းစရာ မရှိတော့ပေ။}

^{Fall down and worship me. In Oriental lands even today prostration is the sign of absolute submission and fealty. This diabolical proposal—that God incarnate should worship the devil—constitutes the climax of blasphemy. The great issues at stake and the unholy boldness of the proposal seem to represent the maximum limit of diabolical ingenuity, and suggest that Matthew’s order of the three temptations, rather than that of Luke, represents the chronological order. Having made his boldest move, Satan had nothing more to offer.}

 

^{၁၀။ ဤနေရာမှ ထွက်သွားလော့။ အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ မာရ်နတ်သည် သူ၏မျက်နှာဖုံးကို ချွတ်ခဲ့ပြီး သူၜံစစ်မှန်သောအခန်းကဏ္ဍဖြင့် ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ ဤလောက၏မင်းသည် ခရစ်တော်ထံသို့ လူသားတို့၏ ဆန္ဒများကို ဖြည့်ဆည်းရန် ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်—(၁) ရုပ်ဝတ္ထုဆိုင်ရာ သက်တောင့်သက်သာနှင့် လိုအပ်ချက်များအတွက်၊ (၂) နာခံမှုမရှိဘဲ လုပ်ချင်ရာလုပ်ပိုင်ခွင့်နှင့် တာဝန်များကို လက်ခံမှုမရှိဘဲ ခံစားပိုင်ခွင့်အတွက်၊ (၃) မာနနှင့် လူကြိုက်များမှုအတွက်၊ (၄) အခြားသူများအပေါ် အာဏာနှင့် တန်ခိုးအတွက်။}

^{10. Get thee hence. The climax had been reached. Satan had unmasked himself and had appeared in his true role. The prince of this world had come to Christ offering to satisfy the cravings of human desire (1) for the material creature comforts and necessities, (2) for the privilege of doing as one pleases and of enjoying the privilege of disobedience without accepting its responsibilities, (3) for pride and popularity, and (4) for power and authority over other men.}

 

^{ဤလောက၏မင်းသည် ခရစ်တော်ထံသို့လာပြီး၊ သူ့တွင် မြှူဆွယ်မှုကို အနည်းငယ်မျှပင် တုံ့ပြန်မည့်အရာ မတွေ့ရှိခဲ့ပေ (ယောဟန် ၁၄:၃၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ဘုရားသခင်၏သားတော်သည် “အပြစ်ရှိသော ဇာတိပကတိဖြင့် … ဇာတိပကတိတွင် အပြစ်ကို ရှုတ်ချခဲ့သည်” (ရောမ ၈:၃)၊ အကယ်၍ ကျွန်ုပ်တို့သည် ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် သူ့ထံသို့လာပါက—အကယ်၍ ကျွန်ုပ်တို့သည် “ဇာတိပကတိအလိုက် မလျှောက်ဘဲ၊ ဝိညာဉ်တော်အလိုက် လျှောက်ရန်” ရွေးချယ်ပါက (ရောမ ၈:၄)—သူသည် ၎င်း၏ကျေးဇူးတော်ဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့အား ဤသို့လျှောက်လှမ်းနိုင်စေမည်။ အကယ်၍ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဘုရားသခင်ထံ မိမိကိုယ်ကို နာခံမှုပြပါက၊ ကျွန်ုပ်တို့သည်လည်း မာရ်နတ်ကို ခုခံနိုင်ပြီး၊ သူသည် ကျွန်ုပ်တို့ထံမှ ထွက်ပြေးသွားမည် (ယာကုပ် ၄:၇၊ ၈ ကိုကြည့်ပါ)။ ဘုရားသခင်သည် ကျွန်ုပ်တို့အတွက် ခိုင်မာသောကာကွယ်မှုဖြစ်လိမ့်မည် (သုတ္တံ ၁၈:၁၀)။}

^{The prince of this world came to Christ and found nothing in Him that responded, even in the very least degree, to temptation (see John 14:30). The Son of God, “in the likeness of sinful flesh, … condemned sin in the flesh” (Rom. 8:3), and if we but come to Him in faith—if we choose to “walk not after the flesh, but after the Spirit” (Rom. 8:4)—He will, by His grace, enable us thus to walk. If we will but submit ourselves to God, we too may resist the devil, and he will flee from us (see James 4:7, 8). God will be to us a sure defense (Prov. 18:10).}

 

^{မာရ်နတ်။ အခန်းကဏ္ဍ ၁ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Satan. See on v. 1.}

 

^{ထာဝရဘုရားကို ကိုးကွယ်ပါ။ ဒုတိယသား ၆:၁၃ ၏ ဆပ်တူအာဂင့်မှ ကိုးကားချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ လူသည် သခင်နှစ်ဦးကို အမှုထမ်းနိုင်သည်ဟူသော ယုံကြည်ချက်သည် မာရ်နတ်၏လှည့်ဖျားမှုဖြစ်သည် (မဿဲ ၆:၂၄ ကိုကြည့်ပါ)။ “ဤအရာအားလုံး” နှင့် ကောင်းကင်ပါ ပေးနိုင်သည်ဟူသော ဘဝဒဿနတစ်ခုသည် မာရ်နတ်၏အဆိုအမိန့်တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။}

^{Worship the Lord. A quotation from the LXX of Deut. 6:13. The belief that man can serve two masters is a deception of the devil (see Matt. 6:24). Any philosophy of life that offers us “all these things” and heaven too is part and parcel of the devil’s own doctrine.}

 

^{သင်သည် အမှုထမ်းရမည်။ ယေရှုသည် ယခုအခါ ခန္ဓာကိုယ်၊ စိတ်နှင့် ဝိညာဉ်နယ်ပယ်များတွင် မူအခြေပြဿနာများအပေါ် သစ္စာစောင့်သိမှုကို အတည်ပြုခဲ့သည်။ ၎င်း၏ဘဝတစ်လျှောက်လုံး အရာအားလုံးတွင် ၎င်း၏ရွေးချယ်မှုကို လမ်းညွှန်ပေးသည်မှာ ခမည်းတော်၏အလိုတော်ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်ဆန္ဒမဟုတ်ပါ (အခန်း ၂၆:၃၉ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Shalt thou serve. Jesus had now affirmed His loyalty to principle in the realm of the body, the mind, and the soul. Throughout His life it was the will of the Father, and not His own, that guided His choice in all things (see ch. 26:39).}

 

^{၁၁. ထိုအခါ။ အခန်းငယ် ၁ ကိုကြည့်ပါ။}

^{11. Then. See on v. 1.}

 

^{မာရ်နတ်သည် သူ့ကိုစွန့်ခွာသွားသည်။ အမြဲတမ်းမဟုတ်ဘဲ “တစ်ကာလလောက်သာ” (လုကာ ၄:၁၃)။ ၎င်း၏မွေးဖွားစဉ်ကတည်းက ၎င်း၏ဘဝသည် “အမှောင်အာဏာများကို ဆန့်ကျင်သည့် တစ်သက်လုံးတိုက်ပွဲတစ်ခု” ဖြစ်ခဲ့သည် (DA ၇၁, ၁၁၆; လုကာ ၄:၂ ကိုကြည့်ပါ)။ မာရ်နတ်သည် ခရစ်တော်ကို သွေးဆောင်ခဲ့သော်လည်း အပြစ်ပြုရန် အတင်းအကြပ်လုပ်ရန် စွမ်းအားမရှိခဲ့ပါ။ ထို့အတူ ကျွန်ုပ်တို့အတွက်လည်း ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ပြင်းထန်ဆုံးသွေးဆောင်မှုများသည် ကျွန်ုပ်တို့အပြစ်ပြုရန် သဘောတူမှသာ အာဏာရှိသည် (၅တီ ၁၇၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ကျွန်ုပ်တို့သည် “မာရ်နတ်ကို ဆန့်ကျင်လျှင် … သူသည် ထွက်ပြေးသွားလိမ့်မည်” (ယာကုပ် ၄:၇)။ ခရစ်တော်သည် တိုက်ပွဲမှ အောင်မြင်စွာထွက်လာခဲ့ပြီး မာရ်နတ်သည် ရှုံးနိမ့်သူအဖြစ် ထွက်ခွာသွားခဲ့သည်။}

^{Devil leaveth him. Not permanently, but “for a season” (Luke 4:13). Even from infancy His life had been “one long struggle against the powers of darkness” (DA 71, 116; see on Luke 4:2). The devil had tempted Christ, but was powerless to compel Him to sin; and so it is with us. His fiercest temptations are powerless unless and until we consent to sin (see 5T 177). When we “resist the devil … he will flee” from us (James 4:7). Christ came forth from the battle triumphant—the devil departed a defeated foe.}

 

^{အမှုထမ်းခဲ့သည်။ သွေးဆောင်မှုများပြီးဆုံးသောအခါ ယေရှုသည် သေခြင်းတရား၏ ဖြူဖျော့မှုနှင့်အတူ မြေပေါ်သို့ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်စွာ လဲကျသွားခဲ့သည်။ သူသည် သေလုမတင်သူကဲ့သို့ လှဲနေခဲ့သည် (DA ၁၃၁)။}

^{Ministered. When the temptations were ended Jesus fell exhausted to the earth with the pallor of death upon His face. He lay there like one dying (DA 131).}

 

^{စာတန်သည် ဘုရားသခင်၏အလိုတော်နာခံမှု၏စက်ဝိုင်းအပြင်ဘက်တွင် ကောင်းကင်တမန်များ၏အမှုထမ်းမှုကို ကတိပေးခဲ့သော်လည်း ယေရှုသည် ငြင်းပယ်ခဲ့သည်။ ယခုအခါ၊ နာခံမှု၏လမ်းကြောင်းပေါ်တွင် ကောင်းကင်တမန်များသည် သူ့ထံသို့လာကာ အမှုထမ်းပေးခဲ့သည်။ ခမည်းတော်၏မေတ္တာနှင့် ၎င်း၏အောင်မြင်မှုအတွက် ကောင်းကင်တစ်ခုလုံး၏ တန်ဖိုးထားမှုနှင့် ဝမ်းမြူးမှုတို့၏ အာမခံချက်များသည် ကယ်တင်ရှင်ကို များစွာ အားပေးထောက်မပေးခဲ့ရမည်။}

^{Satan had promised the ministry of angels outside the circle of obedience to the will of God, but Jesus refused. Now, heavenly angels came and ministered to Him upon the pathway of obedience. Their assurances of the Father’s love and of the appreciation and joy of all heaven in His victory must have greatly comforted and strengthened the Saviour.}

 

^{၁၂. ယခု။ [ဂါလိလဲဆရာလုပ်ငန်း၏အဖွင့်၊ မဿဲ ၄:၁၂=မာကု ၁:၁၄, ၁၅=လုကာ ၄:၁၄, ၁၅။ အဓိကဝေဖန်ချက်: မဿဲ။ အစောပိုင်းဂါလိလဲဆရာလုပ်ငန်း၊ ခရစ်တော်၏ဆရာလုပ်ငန်း၏ကြာချိန်၊ ဂါလိလဲဆရာလုပ်ငန်း၏အဖွင့်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်၏ဆရာလုပ်ငန်းကိုကြည့်ပါ။] ဆီနော့ပတစ်ဧဝံဂေလိသုံးစောင်တွင် ခရစ်တော်၏အစောပိုင်းဂျူဒီယားဆရာလုပ်ငန်းဟု လူသိများသောအရာကို မဖော်ပြထားပါ။ ဤကာလသည် သွေးဆောင်မှုမှ ဂါလိလဲဆရာလုပ်ငန်း၏အစသို့ဖြစ်ပြီး၊ ဆိုလိုသည်မှာ အေဒီ ၂၈ ၏ပသခါပွဲမှ အေဒီ ၂၉ ၏ပသခါပွဲအထိဖြစ်ပြီး၊ အေဒီ ၂၈-၂၉ ၏ဆောင်းရာသီတွင် ဂါလိလဲသို့ ယာယီပြန်လည်ဆုတ်ခွာမှုတစ်ခုပါဝင်သည် (လုကာ ၄ ၏ထပ်ဆောင်းမှတ်စုကိုကြည့်ပါ၊ ဂါလိလဲဆရာလုပ်ငန်း၏အဖွင့်)။ ဆီနော့ပတစ်စာရေးဆရာများသည် အစောပိုင်းဂျူဒီယားဆရာလုပ်ငန်းအပေါ် တိတ်ဆိတ်နေမှုအတွက် လှုံ့ဆော်မှုက တိုက်ရိုက်ရှင်းလင်းချက်မပေးထားပါ။ လုကာသည် ယေရှု၏ဆရာလုပ်ငန်းသည် ဂါလိလဲတွင် စတင်ခဲ့သလို ပြောဆိုသည် (တမန်တော် ၁၀:၃၇, ၃၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{12. Now. [Opening of the Galilean Ministry, Matt. 4:12=Mark 1:14, 15=Luke 4:14, 15. Major comment: Matthew. See Early Galilean Ministry; The Duration of Christ’s Ministry, the Opening of the Galilean Ministry, and The Ministry of Our Lord.] None of the three Synoptic Gospels report what is commonly known as the early Judean ministry of Christ. This period extended from the temptation to the beginning of the Galilean ministry, that is, from the Passover of a.d. 28 to that of a.d. 29, with a temporary withdrawal to Galilee during the winter of 28–29 (see Additional Note on Luke 4; the Opening of the Galilean Ministry). Inspiration has provided no direct explanation of the silence of the synoptic writers on the early Judean ministry. Luke speaks of the ministry of Jesus as if it began in Galilee (see Acts 10:37, 38).}

 

^{ယေရှု၏အစောပိုင်းဂျူဒီယားဆရာလုပ်ငန်း၏အောင်မြင်မှုအချို့သည် ယောဟန်၏တပည့်များက “လူအားလုံး သူ့ထံသို့လာကြသည်” ဟူသော ညည်းညူမှုမှ ထင်ရှားပြီး (ယောဟန် ၃:၂၆)၊ ယောဟန်၏ဖြေကြားချက်မှ “သူသည် တိုးပွားရမည်၊ ငါသည် လျော့နည်းရမည်” (အခန်း ၃:၃၀) မှ ထင်ရှားသည်။ ခရစ်တော်၏ထင်ရှားသောလူကြိုက်များမှုနှင့်အောင်မြင်မှုရှိသော်လည်း (DA ၁၈၁ ကိုကြည့်ပါ)၊ ၎င်း၏ဂျူဒီယားဆရာလုပ်ငန်းသည် အနည်းငယ်သာအောင်မြင်ခဲ့သည် (DA ၁၉၄, ၂၄၅)။ ယောဟန်၏အကျဉ်းချုံးမှတ်ချက်များသည် ဤကာလအတွင်း ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည်များအကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့၏သတင်းအချက်အလက်အားလုံးဖြစ်သော်လည်း၊ သိသာထင်ရှားသောကာလတစ်ခုကို ဤသို့သုံးစွဲခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားသည် (DA ၂၁၄, ၂၃၁ ကိုကြည့်ပါ)။ သိသာထင်ရှားစွာ (ယောဟန် ၃:၂၂-၂၄) နှမ်းပိုးဆိမ့်ရှင်ယောဟန်နှင့် ယေရှုတို့သည် ဤကာလအတွင်း ဂျူဒီယားတွင် ဟောပြောနေခဲ့ကြပြီး၊ လူကြိုက်များမှု၏လှိုင်းသည် ယောဟန်ထံမှ ယေရှုဘက်သို့ တဖြည်းဖြည်းစီးဆင်းနေခဲ့သည် (အခန်း ၃:၂၆; DA ၁၇၈)။}

^{Something of the success of Jesus’ early Judean ministry is apparent from the complaint of John’s disciples that “all men come to him” (John 3:26), and from John’s reply, “He must increase, but I must decrease” (ch. 3:30). In spite of Christ’s apparent popularity and success (see DA 181), His Judean ministry bore little fruit (DA 194, 245). Though the brief remarks of John constitute our sum of information of what took place during this period, it is clear that a considerable period of time was thus occupied (cf. DA 214, 231). Evidently (John 3:22–24) John the Baptist and Jesus were both preaching in Judea during this time, and that the tide of popularity was gradually ebbing from John and flowing toward Jesus (ch. 3:26; DA 178).}

 

^{မကြာမီတွင် ၎င်း၏လူထုအပေါ်အာဏာသည် ယောဟန်၏အာဏာထက်ပင် ကျော်လွန်ခဲ့ပြီး၊ ယောဟန်၏အာဏာသည် တစ်ချိန်က အုပ်ချုပ်သူများထက်ပင် ကြီးမားခဲ့သည် (DA ၁၇၈, ၁၈၁)။ ယောဟန် ၃:၂၂, ၂၆; ၄:၃ ကိုကြည့်ပါ။}

^{It was not long before His power over the multitudes exceeded even that of John, which had for a time been greater than that of the rulers themselves (DA 178, 181). See on John 3:22, 26; 4:3.}

 

^{ဘတ်သွဒါတွင် ကုသပေးမှုအပြီး ဆန်ဟီဒရင်မှ ယေရှုကို ငြင်းပယ်မှု (ယောဟန် ၅:၁၆, ၁၈) သည် ၎င်း၏ဂျူဒီယားရှိအလုပ်ကို အဆုံးသတ်စေပြီး ဂါလိလဲသို့ထွက်ခွာသွားကာ ထိုနေရာတွင် ၎င်း၏ဆရာလုပ်ငန်းကို တရားဝင်စတင်ခဲ့သည်။ နောက်ထပ်အထောက်အကူဖြစ်စေသောအချက်မှာ နှမ်းပိုးဆိမ့်ရှင်ယောဟန်၏ မကြာသေးမီက အကျဉ်းချခံရမှုဖြစ်သည် (မဿဲ ၄:၁၂; မာကု ၁:၁၄; ယောဟန် ၄:၁ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{The rejection of Jesus by the Sanhedrin after the healing at Bethesda (John 5:16, 18) brought His work in Judea to a close and led to His departure for Galilee and to the formal commencement of His ministry there. Another contributing factor was the recent imprisonment of John the Baptist (Matt. 4:12; Mark 1:14; see on John 4:1).}

 

^{ယေရှုသည် သတင်းကြားသောအခါ။ နှမ်းပိုးဆိမ့်ရှင်ယောဟန်၏အကျဉ်းချခံရမှုသည် ဂျူးခေါင်းဆောင်များမှ ယေရှုကိုငြင်းပယ်မှုနှင့် ၎င်း၏အစောပိုင်းဂျူဒီယားဆရာလုပ်ငန်း၏အဆုံးသတ်နှင့် အနီးကပ်တိုက်ဆိုင်နေသည်မှာ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဖြစ်သည် (ဂါလိလဲဆရာလုပ်ငန်း၏အဖွင့်ကိုကြည့်ပါ)၊ ယောဟန်၏သေဆုံးမှုသည် တစ်နှစ်ခန့်အကြာ၊ ခရစ်တော်၏ဂါလိလဲရှိအလုပ်ကို အဆုံးသတ်စေသော အကျပ်အတည်းမတိုင်မီ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည် (အခန်း ၁၄:၁၀-၂၁; ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်၏ဆရာလုပ်ငန်းကိုကြည့်ပါ)။ ယောဟန်၏အကျဉ်းချခံရမှုနှင့် ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်ဂျူးခေါင်းဆောင်များမှ ငြင်းပယ်ခံရမှုတို့က ယေရှုကို ဂါလိလဲသို့ဆုတ်ခွာကာ ထိုနေရာတွင် ၎င်း၏အလုပ်ကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်စေခဲ့သည် (လုကာ ၄ ၏ထပ်ဆောင်းမှတ်စုကိုကြည့်ပါ)။}

^{When Jesus had heard. It is interesting to note that the imprisonment of John the Baptist coincide approximately with Jesus’ rejection by the Jewish leaders and the close of His early Judean ministry (see the Opening of the Galilean Ministry ), and that John’s death came about a year later, shortly before the crisis that brought Christ’s work in Galilee to a close (see ch. 14:10–21; The Ministry of Our Lord). It was John’s imprisonment, together with His own rejection by the Jewish leaders, that led Jesus to withdraw to Galilee and carry on His work there (see Additional Note on Luke 4).}

 

^{အကျဉ်းချခံရသည်။ လုကာ ၃:၁၉, ၂၀ ကိုကြည့်ပါ။ “အကျဉ်းချခံရသည်” ဟု ဘာသာပြန်ထားသောစကားလုံးသည် စာသားအရ “အပ်နှံခံရသည်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဂျူးခေါင်းဆောင်များသည် ယောဟန်၏လူထုကြားတွင် လူကြိုက်များမှုကို မနာလိုဖြစ်ပြီး၊ ယောဟန်၏အကျဉ်းချခံရမှုကို ကြိုတင်သဘောတူခဲ့ပေမည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် လူထုမှ တာဝန်ခံရမှုမရှိဘဲ ပရောဖက်ကို ဖယ်ရှားနိုင်ခဲ့သည်။ ဆန်ဟီဒရင်သည် ဘတ်သွဒါတွင် ကုသပေးမှုအပြီး ယေရှုကို လူသိရှင်ကြား ရှုံ့ချခဲ့သည့်အချက် (လုကာ ၄ ၏ထပ်ဆောင်းမှတ်စုကိုကြည့်ပါ) သည် ဤဖြစ်ရပ်နှစ်ခုကြားတွင် အနီးကပ်ဆက်နွယ်မှုရှိကြောင်း ညွှန်ပြသည်။ ထို့ကြောင့် ဘတ်သွဒါတွင် ကုသပေးမှုအပြီး ဆန်ဟီဒရင်၏ခြိမ်းခြောက်မှု (DA ၂၁၃) သည် ယေရှုအား ၎င်း၏လူသိရှင်ကြားအလုပ်များကို ရပ်တန့်ရန် ကြောက်လန့်စေရန် ရည်ရွယ်ခဲ့ပေမည်။}

^{Cast into prison. See on Luke 3:19, 20. The word translated “cast” means, literally, “delivered up.” It may be that the Jewish leaders, jealous of John’s popularity with the people, agreed, in advance, to John’s imprisonment. They could thus be rid of the prophet without themselves being held responsible by the people. The fact that the Sanhedrin publicly denounced Jesus at about the same time (see Additional Note Luke 4) implies a close connection between the two events. Thus the threat of the Sanhedrin after the healing at Bethesda (DA 213) was no doubt intended to frighten Jesus into discontinuing His public labors.}

 

^{ထွက်ခွာသွားသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ၎င်း၏ဆရာလုပ်ငန်းနယ်ပယ်ကို ထိုဒေသသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အေဒီ ၂၉ ၏ပသခါပွဲအပြီး နွေဦးရာသီတွင်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်း၏ဗတ္တိဇံခံယူပြီးနောက် ဂျူဒီယားမှ ဂါလိလဲသို့ “ထွက်ခွာ” သွားသည့် အနည်းဆုံးတတိယအကြိမ်ဖြစ်သည်။ ပထမအကြိမ်ထွက်ခွာမှုသည် အေဒီ ၂၇-၂၈ ၏ဆောင်းရာသီတွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည် (ယောဟန် ၁:၄၃ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဒုတိယအကြိမ်မှာ တစ်နှစ်အကြာ အေဒီ ၂၈-၂၉ ၏ဆောင်းရာသီတွင်ဖြစ်သည် (ယောဟန် ၄:၁-၄ ကိုကြည့်ပါ)။ အေဒီ ၂၉ ၏ပသခါပွဲအပြီး ဂျူဒီယားမှထွက်ခွာပြီးနောက်၊ ယေရှုသည် အေဒီ ၃၀ ၏ဆောင်းဦးရာသီတွင် တဲတော်ပွဲအထိ ပြန်လည်မရောက်ရှိခဲ့ပါ (DA ၃၉၃, ၃၉၅, ၄၅၀-၄၅၂)။ အေဒီ ၂၉ ၏နွေဦးတွင် ဂျေရုဆလင်မှထွက်ခွာမှုသည် လူသိများသော ဂါလိလဲဆရာလုပ်ငန်း၏ တရားဝင်အစဖြစ်သည် (DA ၂၃၁, ၂၃၂; MB ၂)။ ၎င်း၏သေဆုံးမှုကို ရည်ရွယ်ထားသော ဂျူးအာဏာပိုင်များနှင့် အကွာအဝေးတွင်၊ ယေရှုသည် ၎င်း၏အလုပ်ကို အနှောင့်အယှက်နည်းပါးစွာ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။}

^{Departed. That is, transferred His field of ministry to that region. This was in the spring of a.d. 29, after the Passover, and was at least the third time since His baptism that Jesus “departed” from Judea for Galilee. The first of these departures for Galilee came in the winter of a.d. 27–28 (see John 1:43), and the second, a year later, in the winter of a.d. 28–29 (see on John 4:1–4). After leaving Judea following the Passover of a.d. 29, Jesus did not return again till the Feast of Tabernacles in the autumn of a.d. 30 (DA 393,  395, 450–452). The departure from Jerusalem in the spring of a.d. 29 marks the formal beginning of what is commonly called the Galilean ministry (DA 231, 232; MB 2). At a distance from the Jewish authorities, now bent on His death, Jesus could carry on His work with less interference.}

 

^{ဂျူဒီယားတွင် ၎င်း၏အလုပ်ကို ဦးစွာလုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့်၊ ယေရှုသည် ဂျူးခေါင်းဆောင်များအား ၎င်းကို မယ်ရှိယအဖြစ် လက်ခံရန် အခွင့်အရေးပေးရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သာ လက်ခံခဲ့ပါက၊ ဂျူးလူမျိုးသည် ၎င်းထံသို့ စုစည်းလာပြီး၊ ရှေးခေတ်သန့်ရှင်းသောပရောဖက်များက မျှော်မှန်းထားသော မူလအစီအစဉ်အရ ၎င်းကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများရှေ့တွင် ကိုယ်စားပြုရန် အခွင့်ထူးခံရပေမည် (အတွဲ ၄၊ စာမျက်နှာ ၂၅-၂၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{By conducting His work first in Judea, Jesus purposed to give the Jewish leaders the opportunity to accept Him as the Messiah. Had they done so, the Jewish nation would doubtless have rallied to Him and would have been privileged to represent Him before the nations of the world—as had been the original plan envisioned by the holy prophets of old (see Vol. IV, pp. 25-28).}

 

^{ဂါလိလဲ။ အခန်း ၂:၂၂ ကိုကြည့်ပါ။ ဂျေရုဆလင်နှင့် အကွာအဝေးတစ်ခုတွင်ရှိပြီး၊ ထိုနေရာရှိ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များ၏လွှမ်းမိုးမှုကို နည်းပါးစွာခံရသဖြင့်၊ ဂါလိလဲဂျူးများသည် စိတ်ရိုးသားပြီး စိတ်ဖွင့်ထားသူများဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ဂျူဒီယားရှိ ၎င်းတို့၏လူမျိုးသားဖော်များထက် ဘာသာရေးဘက်လိုက်မှုနည်းပါးသည်။ ၎င်းတို့သည် ပို၍စိတ်အားထက်သန်ပြီး ရိုးသားကြပြီး၊ ခရစ်တော်၏သတင်းစကားကို ဘက်လိုက်မှုမရှိဘဲ နားထောင်ရန် ပို၍အသင့်ရှိကြသည်။ တကယ်တော့၊ ၎င်း၏ပြောစရာများကို နားထောင်ရန် ၎င်းတို့၏စိတ်အားထက်သန်မှုသည် အာဏာပိုင်များက နိုင်ငံ၏လုံခြုံရေးနှင့်ငြိမ်းချမ်းရေးကို အန္တရာယ်ဖြစ်စေသည်ဟု မှတ်ယူလောက်အောင် စိတ်လှုပ်ရှားမှုများ မြင့်တက်လာမည်ကို ကာကွယ်ရန် ၎င်းအား တစ်နေရာမှတစ်နေရာသို့ သွားလာရန် လိုအပ်ခဲ့သည်။}

^{Galilee. See on ch. 2:22. Being at some distance from Jerusalem, and thus less subject to the influence of the religious leaders there, the Jews of Galilee were more simple-hearted and open-minded. They were less under the control of religious prejudice than were their fellow countrymen in Judea. They were more earnest and sincere, and more ready to listen to the message of Christ without bias. In fact, their eagerness to hear what He had to say made it necessary at times for Him to go from place to place, lest enthusiasm rise to such a pitch as to be construed by the authorities as endangering the peace and security of the nation.}

 

^{၁၃. နာဇရက်ကိုစွန့်ခွာသည်။ [ကပေနာင်သို့ပြောင်းရွှေ့ခြင်း၊ မဿဲ ၄:၁၃-၁၇=လုကာ ၄:၃၁အေ။ အဓိကဝေဖန်ချက်: မဿဲ။ အစောပိုင်းဂါလိလဲဆရာလုပ်ငန်း၊ ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်၏ဆရာလုပ်ငန်းကိုကြည့်ပါ။] မဿဲသည် ၎င်း၏မိမိမြို့သူမြို့သားများဖြစ်သော နာဇရက်လူများမှ ယေရှုကို ငြင်းပယ်ခံရမှုအကြောင်း ဘာမှမပြောပါ (လုကာ ၄:၂၈, ၂၉ ကိုကြည့်ပါ)။ အခြားဧဝံဂေလိစာရေးဆရာများက ပို၍အသေးစိတ်ဖော်ပြထားသော ဖြစ်ရပ်များစွာနှင့်ပတ်သက်၍ ၎င်း၏တိတ်ဆိတ်မှုသည် ၎င်းသည် ယေရှုပြုလုပ်ခဲ့သောအရာများထက် ယေရှု၏သွန်သင်ချက်များကို ပို၍စိတ်ဝင်စားသည်ဟူသောအချက်ကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ယူဆသည် (စာမျက်နှာ ၁၉၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤပြောင်းရွှေ့မှုကို လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သော အခြေအနေများအတွက် လုကာ ၄:၁၆-၃၀ ကိုကြည့်ပါ။}

^{13. Leaving Nazareth. [Removal to Capernaum, Matt. 4:13–17=Luke 4:31a. Major comment: Matthew. See Early Galilean Ministry; The Ministry of Our Lord.] Matthew says nothing of the rejection of Jesus by His own townsfolk, the people of Nazareth (see on Luke 4:28, 29). His silence with regard to many of the incidents noted in more detail by the other Gospel writers is thought to be because of the fact that he is more concerned with the teachings of Jesus than with the things Jesus did (see p. 191). For the circumstances that prompted this removal see on Luke 4:16–30.}

 

^{ကဖာနှုံမ်။ ဤအမည်သည် ဟီးဗရူးစကားလုံး “ကဖား” (ရွာ) နှင့် “နာခွန်း” (နာဟွမ်) တို့မှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ “နာဟွမ်၏ရွာ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အချို့က ကဖာနှုံမ်သည် ပရောဖက်နာဟွမ်၏ နေအိမ်ဖြစ်ခဲ့ဖွယ်ရှိသည်ဟု အကြံပြုသော်လည်း၊ ၎င်းကို အတည်ပြုနိုင်သည့် သက်သေမရှိပါ။ ဤမြို့သည် ဂလိလဲရေကန်၏ အနောက်မြောက်ဘက်ကမ်းရှိ ခေတ်သစ် တယ်လ်ဟွမ် (အချို့က ခါန်မင်ယဲဟုဆိုသည်) ၏ နေရာတွင် တည်ရှိသည်ဟု ယူဆသည်။ ရေကန်သည် မြေထဲပင်လယ်အဆင့်အောက် ပေ ၆၈၅ (မီတာ ၂၀၉) တွင် တည်ရှိသောကြောင့်၊ ကဖာနှုံမ်သည် နူးညံ့သာယာသော ရာသီဥတုကို ခံစားရသည်။}

^{Capernaum. The name may be derived from the Hebrew words kaphar, “village,” and nachum, “Nahum,” and thus mean “the village of Nahum.” Some have suggested that Capernaum may have been the home of the prophet Nahum, but of this there is no confirmation whatever. It is thought that the town was situated on the site of the modern Tell Hûm (some suggest Khân Minyeh), on the northwestern shore of the Lake of Galilee. Since the lake was 685 ft. (209 m.) below the level of the Mediterranean, Capernaum enjoyed a mild, genial climate.}

 

^{ကဖာနှုံမ်သည် ထိုဒေသ၏ အဓိက ဂျူးဗဟိုချက်ဖြစ်သည် (အခန်း ၁၁:၂၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ဒမတ်စကတ်မှ တရုတ်နှင့် ဆီဒုန်သို့ မြောက်ဘက်၊ ယေရုရှလင်သို့ တောင်ဘက်၊ မြေထဲပင်လယ်သို့ အနောက်ဘက်သို့ သွားသော အဓိကလမ်းမကြီးတစ်ခုပေါ်တွင် တည်ရှိသောကြောင့်၊ ကဖာနှုံမ်သည် အရေးကြီးသော အခွန်စခန်းဖြစ်လာသည်။ ထို့ပြင်၊ ဖိလိပ္ပုနယ်မြေ၏ တောင်ဘက်ရှိ ဒက္ခာပိုလစ်နှင့် ရေကြောင်းကုန်သွယ်မှုလည်း ရှိခဲ့သည်။ ကဖာနှုံမ်သည် ဆပ္ဖိုးရစ်ထက် အကြီးကြီးမဟုတ်ဖြစ်နိုင်သည်၊ ၎င်းသည် အနည်းဆုံး တိဘဲရိယမြို့ မတည်ဆောက်မီ ဂလိလဲ၏ အဓိကမြို့ဖြစ်ခဲ့သည်။ ကဖာနှုံမ်သည် ဘေဘီလုံပြည်နှင်ထုတ်ခြင်းမတိုင်မီ မရှိခဲ့ဟု ယူဆရပြီး၊ အကယ်၍ ရှိခဲ့ပါက၊ ၎င်းသည် အင်မတန်သေးငယ်သော ရွာတစ်ရွာဖြစ်ရမည်၊ အကြောင်းမှာ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင် ၎င်းကို ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပါ။}

^{Capernaum was the chief Jewish center of the region (cf. ch. 11:23). Being situated on one of the main highways from Damascus, with Tyre and Sidon on the north, Jerusalem on the south, and the Mediterranean on the west, Capernaum became an important toll station. There was, as well, maritime trade with Decapolis, to the south of the territory of Philip. Perhaps Capernaum was not so large as Sepphoris, which, at least before the building of Tiberias, was the chief city in Galilee. It is thought that Capernaum did not exist before the Babylonian exile; if it did, it must have been an insignificant village, for it is not mentioned in the OT.}

 

^{ကဖာနှုံမ်သည် ယေရှု၏ သွန်သင်ချက်များနှင့် အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများ၏ သတင်းများ ဂလိလဲအနှံ့သို့ လျင်မြန်စွာ ပျံ့နှံ့ရန် အကောင်းဆုံးဗဟိုချက်ဖြစ်သည်။ အရင်ဆုံးဆောင်းရာသီ (အေဒီ ၂၈-၂၉၊ “ကျွန်ုပ်တို့သခင်၏ဓမ္မအမှု” ကိုကြည့်ပါ) တွင် အမတ်ကြီး၏သား၏ ကုသခြင်း (ယောဟန် ၄:၄၆-၅၄ ကိုကြည့်ပါ) သည် ကဖာနှုံမ်တွင် အလင်းတစ်ခုကို ထွန်းညှိခဲ့ပြီး (လုကာ ၄:၂၃ ကိုကြည့်ပါ)။ အမတ်ကြီးနှင့် ၎င်း၏မိသားစုတစ်ခုလုံးသည် ယုံကြည်သူများဖြစ်လာခဲ့ပြီး (ဒီအေ ၂၀၀)၊ ယေရှုနှင့် သား၏ကုသခြင်းသတင်းကို မြို့တစ်ခုလုံးအနှံ့ ဖြန့်ဝေခဲ့ပြီး၊ ခရစ်၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဓမ္မအမှုအတွက် လမ်းဖွင့်ပေးခဲ့သည်။}

^{Capernaum formed an ideal center from which news of the teachings and miracles of Jesus would spread rapidly to all parts of Galilee, and beyond. The healing of the nobleman’s son (see John 4:46–54) the preceding winter (a.d. 28–29, see The Ministry of Our Lord) had already kindled a light in Capernaum (see on Luke 4:23). The nobleman and his entire family were converted (DA 200), and no doubt spread the news of Jesus and of the healing of the son throughout the city, thus preparing the way for Christ’s personal ministry.}

 

^{ယေရှုသည် ကဖာနှုံမ်ကို ၎င်း၏ အိမ်နှင့် ဌာနချုပ်အဖြစ် နောက်တစ်နှစ်ခွဲခန့် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ပေတရုသည် ယေရှုကို တစ်နှစ်ကျော်ကြာ လိုက်လျှောက်နေပြီဖြစ်ပြီး (ယောဟန် ၁:၄၀-၄၂ ကိုကြည့်ပါ)၊ သူသည် ကဖာနှုံမ်တွင် ရှိစဉ်အခါတိုင်း ယေရှုအတွက် ၎င်း၏အိမ်ကို ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့ပုံရသည် (မာကု ၁:၂၉-၃၁; ၂:၁; ဒီအေ ၂၅၉, ၂၆၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ကဖာနှုံမ်သည် “သူ၏မြို့” ဟု လူသိများလာခဲ့သည် (မဿဲ ၉:၁)။ ဤဗဟိုချက်မှ ယေရှုသည် ဂလိလဲ၏ မြို့များသို့ ဓမ္မဒုတိယခရီးများကို စတင်ခဲ့သည်။}

^{Jesus made Capernaum His home and headquarters for approximately the next year and a half. Peter had already been following Jesus for more than a year (cf. John 1:40–42), and it seems that he opened his own home to Jesus whenever He was in Capernaum (see Mark 1:29–31; 2:1; DA 259, 267). Capernaum came to be known as “his own city” (Matt. 9:1). It was from this center that Jesus set out on each of His evangelistic tours through the towns of Galilee.}

 

^{ပင်လယ်ကမ်းရိုး။ ဆိုလိုသည်မှာ ဂလိလဲရေကန်၏ ကမ်းရိုးဖြစ်သည်။}

^{The sea coast. That is, of the Lake of Galilee.}

 

^{ဇာဗူလုန်နှင့် နဖသလိ။ နဖသလိ၏ အနွယ်ဝင်နယ်မြေသည် ဂလိလဲရေကန်၏ အနောက်ဘက်တွင် ထိစပ်နေပြီး၊ ဇီဗူလုန်၏ နယ်မြေသည် အနောက်ဘက်သို့ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည် (ယောရှုမှတ်စာ ၁၉:၁၀-၁၆, ၃၂-၄၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤအနွယ်ဝင်နယ်နိမိတ်များသည် အချိန်ကြာရှည် အရေးပါမှု မရှိတော့ပါ။ မဿဲသည် ယေရှု၏ ဂလိလဲတွင် ဓမ္မအမှုသည် ဤအနွယ်နှစ်ခုမှ ယခင်က သိမ်းပိုက်ထားသော နယ်မြေတွင် ဗဟိုပြုထားသည်ကို မှတ်သားထားသည်။ သူသည် ဟေရှာယ ၉:၁, ၂ မှ ကိုးကားရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားသည် (မဿဲ ၄:၁၅, ၁၆ ကိုကြည့်ပါ)။ နာဇရက်သည် ဇီဗူလုန်၏ ရှေးအနွယ်နယ်နိမိတ်အတွင်းရှိပြီး၊ ကဖာနှုံမ်သည် နဖသလိ၏ နယ်နိမိတ်အတွင်းရှိသည်။}

^{Zabulon and Nephthalim. The tribal allotment of Naphtali bordered the Lake of Galilee on the west, whereas that of Zebulun lay still farther to the west (see Joshua 19:10–16, 32–40). These tribal boundaries had long since ceased to have significance. Matthew makes note of the fact that the ministry of Jesus in Galilee centered in the area formerly occupied by these two tribes. He does so in anticipation of his citation from Isa. 9:1, 2 (see Matt. 4:15, 16). Nazareth was within the ancient tribal boundaries of Zebulun, as Capernaum was of Naphtali.}

 

^{၁၄။ ပြည့်စုံရန်။ အခန်း ၁:၂၂ ကိုကြည့်ပါ။ ဟေရှာယ ၉:၁, ၂ မှ ကိုးကားချက်ဖြစ်ပြီး၊ ဟီးဗရူးနှင့် ဆပ်တူအာဂင့်ကျမ်းမှ အနည်းငယ် ကွဲပြားသည်။ ဟေရှာယသည် (ဘီစီ ၇၃၄ ခန့်) အစ္စရေးနိုင်ငံ၏ မြောက်ပိုင်းကို အာရှုရိစစ်တပ်များက ဖျက်ဆီးနေစဉ် ရေးသားခဲ့သည်။ ဤအနွယ်များသည် ရက်စက်ကြမ်းတမ်းသော အာရှုရိကျူးကျော်မှုများကို ပထမဆုံး ခံစားရသော အနွယ်များထဲတွင် ပါဝင်သည် (၂ ဘုရင်ခံ ၁၅:၂၉; ၁ ရာချုပ် ၅:၂၆ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{14. Might be fulfilled. See on ch. 1:22. A quotation from Isa. 9:1, 2, with slight variations from the Hebrew and the LXX. Isaiah wrote (about 734 b.c.) when the Assyrian armies were ravaging the northern section of the kingdom of Israel. These tribes were among the first to bear the brunt of the ruthless Assyrian invasions (see 2 Kings 15:29; cf. 1 Chron. 5:26).}

 

^{၁၅။ ပင်လယ်လမ်း။ မဿဲ ၄:၁၃; မာကု ၂:၁၄ ကိုကြည့်ပါ။}

^{15. Way of the sea. See on Matt. 4:13; Mark 2:14.}

 

^{ယော်ဒန်မြစ်တစ်ဖက်။ သို့မဟုတ် “ယော်ဒန်မြစ်တစ်ဖက်ကမ်း” ဆိုသည်မှာ ကတိထားရာပြည်နယ်နိမိတ်အတွင်းဖြစ်သည်။}

^{Beyond Jordan. Or, “across the Jordan,” that is, within the boundaries of the Promised Land.}

 

^{တပါးအမျိုးသားများ။ ဘီစီ ၇၂၂ တွင် အနွယ်ဆယ်ခုကို အာရှုရိသို့ ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးပြီးနောက်၊ ဂလိလဲဟုခေါ်သော ဒေသ (ဟေရှာယ ၉:၁ ကိုကြည့်ပါ) သည် ဂျူးမဟုတ်သူများဖြင့် လွှမ်းမိုးနေထိုင်ခဲ့သည်။ ခရစ်တော်၏ အချိန်တွင် ဂျူးလူမျိုးများစွာ ထိုဒေသတွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ပြီး၊ လူဦးရေသည် ဂျူးနှင့် တပါးအမျိုးသားများ ရောနှောနေထိုင်သည့် အထူးကမ္ဘာ့လူမျိုးစုံဒေသဖြစ်လာသည်။}

^{Gentiles. After the deportation of the ten tribes to Assyria in 722 b.c. the region known as Galilee (see Isa. 9:1) was inhabited almost exclusively by non-Jews. By the time of Christ many Jews had settled there, with the result that the population was particularly cosmopolitan—an admixture of Jew and Gentile.}

 

^{၁၆။ အမှောင်ထဲတွင် ထိုင်နေသူများ။ “အမှောင်” သည် အကျဉ်းချခြင်း၏ မှုန်မှိုင်းမှုဖြစ်ပြီး၊ “အလင်း” သည် အကျဉ်းချခြင်းမှ လွတ်မြောက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ယခု ခရစ်တော်သည် အပြစ်၏ အကျဉ်းချခြင်းမှ လွတ်မြောက်ပေးသော ကြီးမားသော လွတ်မြောက်ပေးသူအဖြစ် ရောက်လာပြီး၊ လူသားများကို အမှန်တကယ် လွတ်မြောက်စေသော အမှန်တရား၏ ထွန်းလင်းသော အလင်းကို ကြွေးကြော်သည်။ ယောဟန် ၁:၅ ကိုကြည့်ပါ။}

^{16. Sat in darkness. The “darkness” was the gloom of captivity; the “light” was deliverance from captivity. Now, Christ comes as the great deliverer, dispelling the dismal gloom of bondage to sin and proclaiming the glorious light of truth that makes men free indeed. See on John 1:5.}

 

^{ထွန်းလင်းသောအလင်း ။ ဆိုလိုသည်မှာ ယေရှု၊ “စစ်မှန်သောအလင်း” ဖြစ်သည် (ယောဟန် ၁:၄, ၇, ၉ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Great light. That is, Jesus, “the true Light” (see on John 1:4, 7, 9).}

 

^{သေခြင်း၏အရိပ်။ အပြစ်ဝင်ရောက်လာပြီးကတည်းက လူသားများသည် “သေခြင်း၏အရိပ်” တွင် နေထိုင်ခဲ့သည်။ ယေရှုသည် “သေခြင်းကို ကြောက်ရွံ့မှုကြောင့် ၎င်းတို့၏ဘဝတစ်လျှောက် အကျဉ်းချခံရသူများ” ကို လွတ်မြောက်စေရန် ရောက်လာခဲ့သည် (ဟီးဗရူး ၂:၁၅)။}

^{Shadow of death. Ever since the entrance of sin men have lived in the “shadow of death.” Jesus came to deliver those “who through fear of death were all their lifetime subject to bondage” (Heb. 2:15).}

 

^{အလင်းထွက်ပေါ်လာသည်။ အလင်းသည် ဘုရားသခင်၏ ရှိနေခြင်း၏ သင်္ကေတဖြစ်ခဲ့သည် (ကမ္ဘာဦး ၁:၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေရှုသည် မိမိကိုယ်ကို ကမ္ဘာ့အလင်း (ယောဟန် ၈:၁၂; ၉:၅) အဖြစ် ကြွေးကြော်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ တောက်ပသောအလင်းတန်းများသည် အပြစ်နှင့် သေခြင်း၏ အမှောင်ကို ဖယ်ရှားပေးသည်။ အခန်း ၁:၁၄ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Light is sprung up. Light has ever been the symbol of the divine presence (see on Gen. 1:3). Jesus proclaimed Himself to be the light of the world (John 8:12; 9:5), whose bright beams dispel the darkness of sin and death. See on ch. 1:14.}

 

^{၁၇။ ထိုအချိန်မှစ၍။ မဿဲ ၄:၁၂; မာကု ၁:၁၅ ကိုကြည့်ပါ။}

^{17. From that time. See on Matt. 4:12; Mark 1:15.}

 

^{ဟောပြောခြင်းကို စတင်ခဲ့သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ဂလိလဲတွင် ဖြစ်သည်။ ဤစကားစုသည် ယေရှုသည် ပထမဆုံးအကြိမ် ဟောပြောခဲ့သည်ဟု မသက်ဆိုင်ပါ။ ၎င်း၏ လူထုဓမ္မအမှုသည် တစ်နှစ်ခွဲခန့် ကျော်လွန်နေပြီဖြစ်သည် (အခန်း ၁၂ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Began to preach. That is, in Galilee. The phrase does not necessarily imply that this was the first occasion upon which Jesus preached. About a year and a half of His public ministry was already in the past (see on v. 12).}

 

^{နောင်တရ။ ဂရိဘာသာ “မက်တာနိုအို”။ အဓိပ္ပာယ်အတွက် အခန်း ၃:၂ ကိုကြည့်ပါ။ ဂျူးလူမျိုးများသည် နောင်တရခြင်းကို အလွန်အရေးကြီးသော အဆုံးအမအဖြစ် မှတ်ယူသည်။ ၎င်းတို့သည် မက်ဆီယာ၏ ကယ်တင်ခြင်းအတွက် နောင်တရခြင်းကို မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အခြေအနေအဖြစ် အလေးပေးခဲ့သည်။ ရဗ္ဗိများတွင် “အကယ်၍ ဣသရေလလူမျိုးများသည် တစ်ရက်သာ နောင်တရလျှင်၊ ဒါဝိဒ်၏သားမက်ဆီယာသည် ချက်ချင်းရောက်လာလိမ့်မည်” ဟူသော ဆိုရိုးစကားရှိသည်။ ၎င်းတို့၏ သွန်သင်ချက်များအရ၊ နောင်တရခြင်းတွင် အပြစ်အတွက် ဝမ်းနည်းခြင်း၊ ဖြစ်နိုင်လျှင် ပြန်လည်ပေးဆပ်ခြင်း၊ နှင့် အပြစ်ကို ထပ်မံမကျူးလွန်ရန် ဆုံးဖြတ်ခြင်း ပါဝင်သည်။ အခန်း ၃:၂; ၅:၂, ၃ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Repent. Gr. metanoeō. For the meaning see on ch. 3:2. The Jews regarded repentance a most important doctrine. They emphasized repentance as a necessary prerequisite to salvation by a Messiah. The rabbis had a saying that “if the Israelites would repent for one day, the Messiah son of David would come immediately.” According to their teachings, repentance included sorrow for sin, restitution wherever possible, and the resolution not to repeat the sin. See on chs. 3:2; 5:2, 3.}

 

^{ကောင်းကင်နိုင်ငံ။ မဿဲသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် သီးသန့်အသုံးပြုသော အသုံးအနှုန်းဖြစ်ပြီး (၃၁ ကြိမ်)၊ “ဘုရားသခင်၏နိုင်ငံ” ဟူသော ပို၍သာမန်အသုံးအနှုန်းထက် ဦးစားပေးအသုံးပြုသည်၊ ၎င်းကို မဿဲကိုယ်တိုင် ၅ ကြိမ်အသုံးပြုပြီး၊ အခြားဓမ္မသစ်ကျမ်းစာရေးသူများက သီးသန့်အသုံးပြုသည်။ “ဘုရား” အစား “ကောင်းကင်” ဟူသော အစားထိုးမှုသည် ခရစ်တော်၏ အချိန်က ဂျူးလူမျိုးများ၏ ဘုရားသခင်၏ သန့်ရှင်းသောအမည်ကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်သည့် ဓလေ့နှင့် ကိုက်ညီသည်၊ ၎င်းတို့သည် “ဘုရားသခင်၏အမည်” အစား “ကောင်းကင်၏အမည်”၊ “ဘုရားသခင်ကို ကြောက်ရွံ့ခြင်း” အစား “ကောင်းကင်ကို ကြောက်ရွံ့ခြင်း”၊ “ဘုရားသခင်၏ဂုဏ်ပြုခြင်း” အစား “ကောင်းကင်၏ဂုဏ်ပြုခြင်း” စသည်ဖြင့် အသုံးပြုခဲ့သည် (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၁၇၂ ကိုကြည့်ပါ)။ “ကောင်းကင်နိုင်ငံ” ဟူသော အသုံးအနှုန်းသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင် မတွေ့ရသော်လည်း၊ ၎င်း၏ အယူအဆသည် ပရောဖက်ရေးသားချက်များတစ်လျှောက် ထင်ရှားသည် (ဟေရှာယ ၁၁:၁-၁၂; ၃၅; ၆၅:၁၇-၂၅; ဒံယလ ၂:၄၄; ၇:၁၈, ၂၂, ၂၇; မိက္ခာ ၄:၈ စသည်ဖြင့်)။}

^{The kingdom of heaven. An expression used exclusively by Matthew (31 times) in the NT, in preference to the more common term “kingdom of God,” which Matthew himself uses five times, and the other NT writers use exclusively. The substitution of “heaven” for “God” is in harmony with the custom of the Jews of Christ’s day to avoid uttering the sacred name for God, in the same way as they used the expressions “name of heaven” for “name of God”; “fear of heaven” for “fear of God”; “honor of heaven” for “honor of God,” etc. (see Vol. I, p. 172). The expression “kingdom of heaven” is not found in the OT, though the idea is implicit throughout the prophetic writings (Isa. 11:1–12; 35; 65:17–25; Dan. 2:44; 7:18, 22, 27; Micah 4:8; etc.).}

 

^{သခင်ယေရှု၏ သင်ကြားမှု။ “အကောင်းကင်နိုင်ငံ” သို့မဟုတ် “ဘုရားသခင်၏နိုင်ငံ” သည် သခင်ယေရှု၏ သင်ကြားမှု၏ အဓိကအကြောင်းအရာဖြစ်သည် (လုကာ ၄:၄၃; ၈:၁)။ သူသည် ၎င်း၏ ဥပမာများစွာကို “အကောင်းကင်နိုင်ငံသည် ဤကဲ့သို့တူသည် [သို့မဟုတ် နှိုင်းယှဉ်နိုင်သည်]” ဟူသော စကားလုံးများဖြင့် စတင်ခဲ့သည် (မဿဲ ၁၃:၂၄၊ ၃၁၊ ၃၃၊ ၄၄၊ ၄၅၊ ၄၇ ကို ကြည့်ပါ)။ သူသည် ၎င်း၏ တပည့်များကို နိုင်ငံတော်ရောက်လာရန် ဆုတောင်းရန် သင်ကြားခဲ့သည် (အခန်း ၆:၁၀)။ သူ၏ ဧဝံဂေလိသည် နိုင်ငံတော်၏ သတင်းကောင်းဖြစ်သည် (အခန်း ၄:၂၃; စသည်တို့)။ သူ၏ တပည့်များသည် “နိုင်ငံတော်၏ သားသမီးများ” ဖြစ်ကြသည် (အခန်း ၁၃:၃၈)။ ခမည်းတော်သည် ၎င်းတို့အား နိုင်ငံတော်ကို ပေးအပ်ရန် နှစ်သက်ခဲ့သည် (လုကာ ၁၂:၃၂)၊ ၎င်းတို့သည် အမွေဆက်ခံရမည်ဖြစ်သည် (မဿဲ ၂၅:၃၄)။ ဤဘဝတွင် ခရစ်ယာန်များသည် နိုင်ငံတော်ကို ၎င်းတို့၏ ချစ်ခင်မှု၏ အမြင့်ဆုံးနှင့် ဘဝ၏ အဓိကရည်မှန်းချက်အဖြစ် သတ်မှတ်ရမည်ဖြစ်သည် (အခန်း ၆:၃၃)။ သူသည် တပည့်ဆယ်နှစ်ပါးကို စေလွှတ်စဉ် “ဘုရားသခင်၏ နိုင်ငံတော်ကို ဟောပြောရန်” ညွှန်ကြားခဲ့သည် (လုကာ ၉:၂၊ ၆၀)။}

^{The “kingdom of heaven,” or “kingdom of God,” constituted the theme of Jesus’ teaching (Luke 4:43; 8:1). He introduced many of His parables with the words, “The kingdom of heaven is like [or likened]” (see Matt. 13:24, 31, 33, 44, 45, 47). He taught His disciples to pray for the coming of the kingdom (ch. 6:10). His gospel was the good news of the kingdom (ch. 4:23; etc.). His disciples were the “children of the kingdom” (ch. 13:38). The Father was pleased to give them the kingdom (Luke 12:32), which they were to inherit (Matt. 25:34). In this life Christians must make the kingdom supreme in their affections and the great aim of life (ch. 6:33). When He sent forth the Twelve He instructed them to “preach the kingdom of God” (Luke 9:2, 60).}

 

^{ယောဟန်သည် အကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ တည်ထောင်မှုသည် နီးကပ်လာပြီဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည် (မဿဲ ၃:၂)။ သခင်ယေရှုသည်လည်း နိုင်ငံတော်သည် “လက်တစ်ကမ်းအကွာတွင် ရှိသည်” ဟု ကြေညာခဲ့ပြီး (အခန်း ၄:၁၇)၊ ၎င်း၏ တပည့်များကို ဟောပြောရန် စေလွှတ်စဉ် တူညီသော သတင်းစကားကို ထမ်းဆောင်ရန် ညွှန်ကြားခဲ့သည် (အခန်း ၁၀:၇)။}

^{John proclaimed the imminence of the establishment of the kingdom of heaven (Matt. 3:2). Jesus also declared the kingdom to be “at hand” (ch. 4:17) and instructed His disciples, when He sent them forth to preach, to bear the same message (ch. 10:7).}

 

^{“အကောင်းကင်နိုင်ငံ” သည် ခရစ်တော်၏ ပထမဆုံးကြွရောက်လာမှုတွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ သခင်ယေရှုကိုယ်တိုင်သည် ဘုရင်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းကို ယုံကြည်သူများသည် ၎င်း၏ လက်အောက်ခံများဖြစ်လာသည်။ နိုင်ငံတော်၏ နယ်မြေသည် လက်အောက်ခံများ၏ နှလုံးသားနှင့် ဘဝများဖြစ်သည်။ ထင်ရှားသည်မှာ၊ သခင်ယေရှုသယ်ဆောင်ခဲ့သော သတင်းစကားသည် နတ်ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံတော်ကို ရည်ညွှန်းသည်။ သို့သော်၊ သခင်ယေရှုကိုယ်တိုင် ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း၊ ဤကျေးဇူးတော်နိုင်ငံသည် ဘုန်းတန်ခိုးနိုင်ငံတော်အတွက် ပြင်ဆင်မှုဖြစ်သည် (DA ၂၃၄; GC ၃၄၆၊ ၃၄၇ ကို ကြည့်ပါ)။ နောက်ဆုံးနိုင်ငံတော်နှင့်ပတ်သက်၍၊ တပည့်များသည် ကောင်းကင်သို့ တက်ကြွသွားသည့်နေ့တွင် “သခင်၊ ဤအချိန်တွင် ဣသရေလတို့အား နိုင်ငံတော်ကို ပြန်လည်ထူထောင်မည်လော” ဟု မေးမြန်းခဲ့ကြသည် (တမန်တော် ၁:၆၊ ၇ ကို ကြည့်ပါ)။ ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံသည် ခရစ်တော်၏ ခေတ်တွင် နီးကပ်နေခဲ့သည် (မဿဲ ၃:၂; ၄:၁၇; ၁၀:၇)၊ သို့သော် ဘုန်းတန်ခိုးနိုင်ငံတော်သည် အနာဂတ်တွင်ရှိသည် (အခန်း ၂၄:၃၃)။ လူသားသားတော်သည် “၎င်း၏ ဘုန်းတန်ခိုးနှင့် သန့်ရှင်းသော ကောင်းကင်တမန်များအားလုံးနှင့်အတူ ကြွလာသောအခါ” မှသာ “၎င်း၏ ဘုန်းတန်ခိုးထီးနန်းပေါ်တွင် ထိုင်တော်မူမည်” (အခန်း ၂၅:၃၁)။}

^{The “kingdom of heaven” was established at the first advent of Christ. Jesus Himself was King, and those who believed in Him became its subjects. The territory of the kingdom was the hearts and lives of the subjects. Obviously, the message Jesus bore referred to the kingdom of divine grace. But, as Jesus Himself made clear, this kingdom of grace was preparatory to the kingdom of glory (see DA 234; GC 346, 347). Concerning the latter, the disciples inquired on the day of the ascension, “Lord, wilt thou at this time restore again the kingdom to Israel?” (see Acts 1:6, 7). The kingdom of grace was near in Christ’s day (Matt. 3:2; 4:17; 10:7), but the kingdom of glory was future (ch. 24:33). Only when the Son of man should “come in his glory, and all the holy angels with him” would “he sit upon the throne of his glory” (ch. 25:31).}

 

^{လက်တစ်ကမ်းအကွာ။ မာကု ၁:၁၅ ကို ကြည့်ပါ။}

^{At hand. See on Mark 1:15.}

 

^{၁၈. ယေရှု။ [ပင်လယ်ကမ်းခြေမှ ခေါ်ယူမှု၊ မဿဲ ၄:၁၈–၂၂ = မာကု ၁:၁၆–၂၀ = လုကာ ၅:၁–၁၁။ အဓိကမှတ်ချက်- လုကာ။] စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများက “သူ” ဟူသော ဖတ်ရှုမှုကို ထောက်ခံသည် (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ)။}

^{18. Jesus. [The Call by the Sea, Matt. 4:18–22=Mark 1:16–20=Luke 5:1–11. Major comment: Luke.] Textual evidence attests (cf. p. 146) the reading “he.”}

 

^{ရှိမုန်။ ဟေဗြဲအမည် ရှိမွန်၏ ဂရိပုံစံဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်၏ ခေတ်တွင် ဂျူးလူမျိုးများစွာသည် ဂရိအမည်များကို ယူခဲ့ကြသည် သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ ဟေဗြဲအမည်များအတွက် ဂရိပုံစံများကို လက်ခံခဲ့ကြသည်။ ၎င်းသည် ပါလက်စတိုင်းပြင်ပတွင် နေထိုင်သော ဂျူးလူမျိုးများအတွက် အထူးသဖြင့် မှန်ကန်သည်။ သို့သော် ပါလက်စတိုင်းတွင်ပင် ဂရိဘာသာစကားသည် ထိုခေတ်၏ ဘုံစီးပွားရေးနှင့် ဉာဏဗဟုသုတဘာသာစကားဖြစ်သည့်အတွက် ဂရိအမည်ရှိခြင်းသည် အဆင်ပြေသည်။ စာမျက်နှာ ၂၅၊ ၂၉ ကို ကြည့်ပါ။}

^{Simon. The Greek form of the Heb. Shim‘on, Simeon. In the days of Christ many Jews took Greek names or adopted Greek forms for their Hebrew names. This was particularly true of Jews living outside Palestine. But even in Palestine it was convenient to have a Greek name in view of the fact that Greek was the common commercial and intellectual language of the world of that day. See pp. 25, 29.}

 

^{ပေတရု။ ဂရိဘာသာ ပက်ထရိုစ်၊ “ကျောက်သား” သို့မဟုတ် “လှံထိပ်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိပြီး (အခန်း ၁၆:၁၈ ကို ကြည့်ပါ)၊ အာရမိဘာသာ ကဖာ၊ အင်္ဂလိပ်တွင် စီဖစ်ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထားပြီး၊ ၎င်းသည်လည်း “လှံထိပ်” သို့မဟုတ် “ကျောက်သား” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိသည် (ယောဟန် ၁:၄၂)။ ပေတရု၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိအကျဉ်းအတွက် မာကု ၃:၁၆ ကို ကြည့်ပါ။}

^{Peter. Gr. Petros, “a stone,” or “a rock” (see on ch. 16:18), a translation of the Aramaic Kepha’, a word rendered in English as Cephas, and also meaning “rock,” or “stone” (John 1:42). For a biographical sketch of Peter see on Mark 3:16.}

 

^{အန္ဒရု။ မာကု ၃:၁၈ ကို ကြည့်ပါ။}

^{Andrew. See on Mark 3:18.}

 

^{ပိုက်ကွန်။ ဂရိဘာသာ အမ်ဖီဘလတ်စထရုံ၊ ပိုက်ကွန်ပစ်သည့်ပိုက်ကွန်ဖြစ်ပြီး၊ ဒိတ်ခုံ၊ ငါးဖမ်းရန် သို့မဟုတ် အမဲလိုက်ရန် အထွေထွေပိုက်ကွန်နှင့် ဆာဂီနီ၊ “ဆွဲပိုက်ကွန်” (အခန်း ၁၃:၄၇ ကို ကြည့်ပါ) နှင့် ကွဲပြားသည်။}

^{A net. Gr. amphiblēstron, a casting net, in contrast with diktuon, a general term for a fishing or hunting net, or sagēnē, a “dragnet” (see on ch. 13:47).}

 

^{၁၉. ငါ့နောက်သို့ လိုက်ခဲ့ကြလော့။ အချိန်ပြည့်တပည့်ဖြစ်လာရန် အဓိပ္ပာယ်ဖြင့်ဖြစ်သည်။ ဤအချိန်မှစ၍ ပေတရုနှင့် အန္ဒရုတို့သည် သခင်ယေရှု၏ သင်ကျောင်းတွင် သင်ယူသူများဖြစ်ရန် ၎င်းတို့၏ အချိန်ပြည့်အလုပ်ဖြစ်စေရမည် (လုကာ ၅:၁၁ ကို ကြည့်ပါ)။}

^{19. Follow me. In the sense of becoming a full-time disciple. Henceforth Peter and Andrew were to make it their full-time business to be learners in the school of Jesus (see on Luke 5:11).}

 

^{လူဖမ်းသမားများ။ လုကာ ၅:၁၀ ကို ကြည့်ပါ။}

^{Fishers of men. See on Luke 5:10.}

 

^{၂၁. ယာကုပ်။ ဂရိဘာသာ အိုကိုဘို့စ်၊ ယာကုပ်အမည်နှင့် ညီမျှသည် (မည်း ၂၅:၂၆; မာကု ၃:၁၇ ကို ကြည့်ပါ)။ ယာကုပ်နှင့် ၎င်း၏ညီတော် ယောဟန်တို့ကို အတူတကွ အမည်တပ်သည့်အခါ၊ ဤနေရာတွင်ကဲ့သို့၊ ယာကုပ်ကို လုကာ ၉:၂၈ တွင်သာ ခြွင်းချက်တစ်ခုဖြင့် ဦးစွာဖော်ပြသည်။ ယာကုပ်သည် နှစ်ဦးအနက် အသက်ကြီးသူဖြစ်သည် (DA ၂၉၂ ကို ကြည့်ပါ)။}

^{21. James. Gr. Iakōbos, equivalent to the name Jacob (see on Gen. 25:26; Mark 3:17). When James and his brother John are named together, as here, James is mentioned first with only one exception (Luke 9:28). James was the older of the two (see DA 292).}

 

^{ဇဗက်ဒယ်။ ဂရိဘာသာ ဇဗက်ဒိုင်းအို့စ်၊ ဟေဗြဲအမည် ဇဗ်ဒါယ် နှင့် ညီမျှပြီး၊ အဓိပ္ပာယ်မှာ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ “ယေဟောဝါပေးထားသည်” ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ဇနီးသည် ဆလုမိဖြစ်ဖွယ်ရှိသည် (မဿဲ ၂၇:၅၆; မာကု ၁၅:၄၀; ၁၆:၁ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ)။}

^{Zebedee. Gr. Zebedaios, the equivalent of the Heb. Zabday, meaning, probably, “Jehovah has given.” His wife was probably Salome (Matt. 27:56; cf. Mark 15:40; 16:1).}

 

^{ယောဟန်။ မာကု ၃:၁၇ ကို ကြည့်ပါ။ အမည်၏ အဓိပ္ပာယ်အတွက် လုကာ ၁:၁၃ ကို ကြည့်ပါ။ ယောဟန်သည် တပည့်ဆယ်နှစ်ပါးအနက် အငယ်ဆုံးဖြစ်သည် (DA ၂၉၂)။}

^{John. See on Mark 3:17. For the meaning of the name see on Luke 1:13. John was the youngest of the Twelve (DA 292).}

 

^{ပြင်ဆင်နေသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ နောက်ထပ်ငါးဖမ်းခရီးအတွက် ပြင်ဆင်ရန်ဖြစ်သည်။}

^{Mending. That is, to make them ready for the next fishing expedition.}

 

^{သူတို့ကို ခေါ်ခဲ့သည်။ မာကု ၁:၁၇ ကို ကြည့်ပါ။}

^{He called them. See on Mark 1:17.}

 

^{၂၂. သင်္ဘောကို စွန့်ခဲ့သည်။ လုကာ ၅:၁၁ ကို ကြည့်ပါ။}

^{22. Left the ship. See on Luke 5:11.}

 

^{၎င်းတို့၏ဖခင်။ မဿဲ ၄:၂၁; မာကု ၁:၂၀ ကို ကြည့်ပါ။}

^{Their father. See on Matt. 4:21; Mark 1:20.}

 

^{သူ့နောက်သို့ လိုက်ခဲ့ကြသည်။ လုကာ ၅:၁၁ ကို ကြည့်ပါ။ ဤအချိန်မတိုင်မီ၊ ယခုအချိန်ပြည့်တပည့်ဖြစ်ရန် ခေါ်ခံရသော တပည့်လေးဦးအနက် အနည်းဆုံးသုံးဦးသည် သခင်ယေရှုနောက်သို့ ယာယီလိုက်လျှောက်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့၏ ပုံမှန်ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းသို့ ပြန်လည်သွားခဲ့ကြသည်။}

^{Followed him.See on Luke 5:11. Prior to this at least three of the four disciples now called to full-time discipleship had intermittently followed Jesus and returned to their regular business as fishermen.}

 

^{၂၃။ ဂါလိလညတစ်ခုလုံးသို့ လှည့်လည်သွားသည်။ [ပထမဂါလိလညခရီးစဉ်၊ မဿဲ ၄:၂၃–၂၅ = မာကု ၁:၃၅–၃၉ = လုကာ ၄:၄၂–၄၄။] မဿဲ၏ ခရစ်ဝင်ကျမ်းတွင် ဖြစ်ရပ်များကို တင်းကြပ်စွာ အချိန်စဉ်အတိုင်း လိုက်နာမှုမရှိပေ (စာမျက်နှာ ၂၇၄ ကြည့်ပါ)။ သူသည် ဖြစ်ရပ်များကို အချိန်အတိုင်း မဟုတ်ဘဲ အမျိုးအစားအလိုက် အုပ်စုဖွဲ့လေ့ရှိသည်။ မဿဲ၏ ပေတရု၏ ယောက္ခမဖျားနာခြင်းကို ကုသပေးခြင်းနှင့် ဥပုသ်နေ့အဆုံးတွင် ပေတရု၏ အိမ်တံခါးဝတွင် စုရုံးလာသော ဖျားနာသူများနှင့် ဒုက္ခရောက်သူများအကြောင်း ဇာတ်ကြောင်းကို (အခန်း ၈:၁၄–၁၇) အခန်း ၄ ၏ အပိုဒ် ၂၂ နှင့် ၂၃ အကြားတွင် ထည့်သွင်းရမည်ဖြစ်ပြီး၊ အချိန်စဉ်အတိုင်း ဖြစ်ရပ်များကို ပေးထားသည်။ ၎င်းကို မာကု၏ အကောင့်တွင် ရှင်းလင်းစွာ တွေ့ရပြီး၊ ပင်လယ်ကမ်းစပ်တွင် ခေါ်ယူခြင်း၊ ကပေနအုံရှိ စည်းဝေးကျောင်းတွင် နတ်ဆိုးစွဲသူကို ကုသခြင်း၊ ပေတရု၏ အိမ်တွင် ဖြစ်ပွားသော ဖြစ်ရပ်များ၊ နှင့် ဂါလိလညတွင် ပထမဆုံး သာသနာပြုခရီးစဉ်စတင်ခြင်းတို့ကို ဤအစဉ်အတိုင်း လိုက်နာဖော်ပြထားသည် (မာကု ၁:၁၆–၃၉ ကြည့်ပါ)။}

^{23. Went about all Galilee. [First Galilean Tour, Matt. 4:23–25=Mark 1:35–39=Luke 4:42–44. Major comment: Mark.] In his gospel account Matthew does not always follow a strictly chronological sequence of events (see p. 274). He tends to group incidents according to kind rather than time. Matthew’s narrative of the healing of Peter’s mother-in-law and of the sick and afflicted who gathered at the door of Peter’s home at the close of the Sabbath in ch. 8:14–17 should be inserted between vs. ch. 22 and 23 of 4 in order to provide a chronological sequence. This is clear from the account as given by Mark, who follows this sequence of events—the call by the sea, the healing of the demoniac in the Capernaum synagogue, the events at Peter’s home, and the beginning of the first missionary tour through Galilee (see Mark 1:16–39).}

 

^{မဿဲသည် ဤနေရာတွင် ယေရှုသည် အေဒီ ၂၉ နွေရာသီအတွင်း ဂါလိလညရှိ မြို့များ၊ မြို့ရွာများ၊ နှင့် ရွာများတွင် ပြုလုပ်ခဲ့သော ပထမသာသနာပြုခရီးစဉ်၏ အကျဉ်းချုပ်ကို ဖော်ပြထားသည် (မာကု ၁:၃၉ ကြည့်ပါ)။ “လှည့်လည်သွားသည်” ဟု ဘာသာပြန်ထားသော ကြိယာ၏ ပုံစံသည် ဆရာကျမ်းရေးသားသူများ၏ အကျဉ်းချုပ်မှတ်တမ်းထက် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ခရီးစဉ်တစ်ခုကို ညွှန်ပြသည်။ ဂျိုးဆီဖပ်စ်အရ၊ ဂါလိလညသည် လူဦးရေထူထပ်သော ဒေသဖြစ်ပြီး၊ မြို့ရွာပေါင်း ၂၀၀ ကျော်ဖြင့် ဖုံးလွှမ်းထားသည်။ ပထမသာသနာပြုခရီးစဉ်တွင် ဖြစ်ပွားသော ဖြစ်ရပ်များအနက် တိကျစွာ မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် တစ်ခုတည်းသော ဖြစ်ရပ်မှာ နံမထိုးရောဂါသည်တစ်ဦးကို ကုသပေးခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းကို မဿဲသည် အခန်း ၈:၂–၄ တွင် ဖော်ပြထားသည်။}

^{Matthew here gives a brief summary of the first missionary tour conducted by Jesus in the cities, towns, and villages of Galilee during the summer of a.d. 29 (see on Mark 1:39). The form of the verb translated “went about,” indicates a more extended tour than the brief record of the various synoptic writers might seem to imply. According to Josephus, Galilee was a densely populated area, dotted by upward of 200 towns and villages. The only specific incident recorded of events on the first missionary tour is that of the healing of a leper, which Matthew relates in ch. 8:2–4.}

 

^{ဧဝံဂေလိတရားကျမ်း။ ၎င်းသည် မဿဲ၏ ကျမ်းစာတွင် “ဧဝံဂေလိ” ဟူသော စကားလုံး၏ ပထမဆုံးပေါ်ထွက်မှုဖြစ်သည် (မာကု ၁:၁ ကြည့်ပါ)။}

^{The gospel. This is the first occurrence of the word “gospel” in the book of Matthew (see on Mark 1:1).}

 

^{ဖျားနာခြင်း။ ဂရိစကားလုံး “နိုဆို့စ်” သည် ပြင်းထန်သော ရောဂါများအတွက် မကြာခဏ အသုံးပြုပြီး၊ ထို့ကြောင့် “ရောဂါ” ဟု ဘာသာပြန်ခြင်းသည် ပိုမိုသင့်လျော်ပေမည်။}

^{Sickness. Gr. nosos, frequently used of diseases of a serious nature, hence, perhaps, better translated “disease.”}

 

^{ရောဂါ။ ဂရိစကားလုံး “မလာကီယာ” သည် ရောဂါတစ်ခုခုမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော အားနည်းမှုများအတွက် ယေဘုယျအသုံးအနှုန်းဖြစ်သည်။ ဤနေရာတွင် ဤစကားလုံးသည် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရောဂါများကို ဖော်ပြပြီး၊ “နိုဆို့စ်” ထက် ပိုမိုပေါ့ပါးသော အမျိုးအစားဖြစ်နိုင်သည်။  “နိုဆို့စ်” နှင့် “မလာကီယာ” ဟူသော စကားလုံးနှစ်ခုသည် ဂရိဘာသာပြန်ကျမ်း (LXX) ၏ တရားဟောရာ ၇:၁၅ တွင် အတူတကွ ပေါ်ထွက်သည်။}

^{Disease. Gr. malakia, a general term for weaknesses such as result from some disease. Here the word describes physical and mental illnesses, perhaps of a less severe type than nosos. The two words nosos and malakia appear together in the LXX of Deut. 7:15.}

 

^{၂၄။ ကျော်ဇောမှု။ ဂရိစကားလုံး “အကိုအီ” သည် “သတင်းစကား” ဟု ဘာသာပြန်ခြင်းသည် ပိုမိုသင့်လျော်သည် (မာကု ၁:၂၈ ကြည့်ပါ)။}

^{24. Fame. Gr. akoē, better, “report” (see on Mark 1:28).}

 

^{ဆီးရီးယား။ မဿဲသည် ဤနေရာတွင် “ဆီးရီးယား” ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို အသုံးပြုသည့် အနက်အဓိပ္ပာယ်သည် လုံးဝရှင်းလင်းမှုမရှိပေ။ သူသည် ဂါလိလညထက်ကျော်လွန်သော ဒေသများကို ရည်ညွှန်းဖြစ်နိုင်သည်၊ အကြောင်းမှာ နောက်ပိုင်းတွင် သူ၏ သာသနာပြုမှုတွင် တုရုနှင့် ဆီဒုံအနီးရှိ လူများသည် ယေရှုအကြောင်းကို သိရှိခဲ့ပြီး (အခန်း ၁၅:၂၁, ၂၂) သူ့ကို နားထောင်ရန်နှင့် ၎င်းတို့၏ ရောဂါများကို ကုသရန် လာခဲ့ကြသည် (လုကာ ၆:၁၇)။ သို့သော်၊ အကြောင်းအရာက မဿဲသည် “ဆီးရီးယား” ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို ပိုမိုယေဘုယျသဘောဖြင့် အသုံးပြုပြီး၊ ဂါလိလညကို ဆီးရီးယား၏ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် (ပထဝီအရ မဟုတ်လျှင်ပင် နိုင်ငံရေးအရ) ထည့်သွင်းရန် သို့မဟုတ် ဆီးရီးယားနယ်စပ်နှင့် ထိစပ်နေသော ဂါလိလည၏ မြောက်ဘက်ဆုံးဒေသများကို ရည်ညွှန်းရန် ဖြစ်နိုင်သည် (အပိုဒ် ၂၃, ၂၅ ကြည့်ပါ)။ ဤအကြံပြုချက်နှစ်ခုအနက် နောက်တစ်ခုသည် ပိုမိုဖြစ်နိုင်ချေရှိပြီး၊ အထူးသဖြင့် သူ့အကြောင်း သတင်းစကားကြားသိသူများသည် ဂါလိလည၊ ဒီကာပိုလစ်၊ ဂျူဒီးယား၊ နှင့် ပေရဲယားမှ လာခဲ့ကြသည်ဟူသော အချက်ကြောင့်ဖြစ်သည် (အပိုဒ် ၂၅)။ ဤအချိန်တွင် ပါလက်စတိုင်းသည် ရောမပြည်နယ် ဆီးရီးယားသို့ ပိုင်ဆိုင်သည်။}

^{Syria. The sense in which Matthew here uses the term “Syria” is not entirely clear. It is possible that he refers to regions beyond Galilee, for later on in His ministry people in the vicinity of Tyre and Sidon knew of Jesus (ch. 15:21, 22) and came to hear Him and to be healed of their diseases (Luke 6:17). The context, however, suggests that Matthew here uses the term “Syria” in a more general sense, to include Galilee as part of Syria (geographically if not politically), or perhaps to refer to the northernmost regions of Galilee bordering on Syria proper (see vs. 23, 25). Either of the latter suggestions seems the more probable, particularly in view of the fact that those who came to Him in response to the report they heard of Him came from Galilee, Decapolis, Judea, and Peraea (v. 25). At this time Palestine belonged to the Roman province of Syria.}

 

^{အမျိုးမျိုးသော ရောဂါများ။ ဆိုလိုသည်မှာ “မတူညီသော ရောဂါများ” ဖြစ်သည်။}

^{Divers diseases. That is, “various diseases.”}

 

^{ဆင်းရဲဒုက္ခများ။ သို့မဟုတ် “နာကျင်မှုများ”။}

^{Torments. Or, “pains.”}

 

^{နတ်ဆိုးစွဲသူများ။ မာကု ၁:၂၃ ကြည့်ပါ။}

^{Possessed with devils. See on Mark 1:23.}

 

^{စိတ်ဖောက်ပြန်သူ။ ဂရိစကားလုံး “ဆလီနီယာဇိုမိုင်” မှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ စာသားအရ “လမင်းထိခိုက်ခံရသူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိပြီး၊ ဤစကားလုံးသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ဤနေရာနှင့် အခန်း ၁၇:၁၅ တွင်သာ ပေါ်ထွက်သည်။ အခန်း ၁၇:၁၅ တွင် ဖော်ပြထားသော လက္ခဏာများမှ အချို့က “ဆလီနီယာဇိုမိုင်” သည် “ဆီးဖမ်းရောဂါ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိသည်ဟု ယူဆသော်လည်း၊ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော အဓိပ္ပာယ်များလည်း ရှိနိုင်သည်။}

^{Lunatick. From the Gr. sele–niazomai, literally, “to be moonstruck,” a word occurring in the NT only here and in ch. 17:15. From the symptoms given in ch. 17:15 many have concluded that selēniazomai means “to be epileptic,” but may have had wider connotations.}

 

^{လေဖြတ်သူ။ ဂရိစကားလုံး “ပါရာလူတီကို့စ်” မှ ဆင်းသက်လာပြီး၊ ၎င်းမှ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “paralytic” (လေဖြတ်သူ) ဆင်းသက်လာသည်။}

^{Palsy. From the Gr. paralutikos, whence our English word “paralytic.”}

 

^{၂၅။ ဒီကာပိုလစ်။ စာမျက်နှာ ၄၆ ကြည့်ပါ။}

^{Explain Galilee geography}

^{Other biblical regions}

^{25. Decapolis. See p. 46.}

^{ellen g. white comments}

^{1 DA 114}

^{1–3 PK 174}

^{1–4 EW 155; Te 20,  275, 285; 3T 380, 490; 4T 29, 36}

^{1–11 CS 209; DA 114-131; Te 282; 3T 372; 4T 44, 576}

^{2 CD 167, 186; MM 264; MH 333; 3T 486, 488; 4T 32, 293}

^{2–4 CD 169; DA 117; 3T 161; 4T 257; 5T 510; Te 109, 161}

^{3 DA 24,  49,  118,  119,  664, 746; MH 422; 2T 508}

^{3, 4 MYP 58; 1T 293}

^{4 AA 51; CH 423; COL 39; CS 155, 210; CSW 27,  32, 43; DA 85,  86,  88,  120,  121,  123,  390,  391, 677; Ed 126, 171; GC 51, 559; GW 264, 309; LS 93; MB 52; MH 21, 181; MM 89,  97, 125; PP 208; Te 276, 286; TM 441; 4T 45; 5T 330, 434; 6T 19,  81,  132,  153,  160, 347; 7T 223; 9T 16, 68}

^{5, 6 DA 124; Te 285}

^{5–7 EW 156}

^{5–8 MYP 52; 1T 299, 341}

^{5–9 GC 501}

^{6 DA 746}

^{6, 7 DA 125}

^{7 MM 15; 3T 482}

^{7–10 4T 45}

^{8, 9 CS 144; DA 129; MYP 54; 3T 477; 4T 495; 6T 14}

^{8–11 DA 24; GC 50; Te 286; 1T 293}

^{9 CS 210, 214; 3T 479; 4T 37; 9T 24}

^{10 DA 130; PK 625; Te 278; 6T 10}

^{10, 11 3T 457}

^{11 DA 131; EW 158; SR 202; Te 20; 3T 526}

^{13 CH 500; 9T 121}

^{13–16 CH 316}

^{15, 16 CH 387; DA 245; MH 20}

^{16 DA 32; GC 299; PK 688; PP 476}

^{17 MB 2}

^{18 4T 488}

^{18–22 DA 244-251; GW 24, 113}

^{18–24 CH 317}

^{19 AA 18; CT 548; DA 249; FE 339, 359; GC 171; MH 25; MYP 303; PK 60, 65; 3T 383; 4T 615; 7T 298; 8T 56}

^{20 AA 365; Ev 632; MH 480}

^{23 CH 535; DA 821; Ev 54; 9T 170}

^{24, 25 MB 3}

^{25 MB 5}

 

အခန်းကြီး - ၅

^{chapter 5}

 

^{၁ ခရစ်တော်သည် တောင်ပေါ်တရားဒေသနာကို စတင်တော်မူသည်။ ၃ မည်သူများသည် ကောင်းချီးခံရသူများဖြစ်ကြသည်ကို ကြေငြာတော်မူသည်။ ၁၃ မည်သူများသည် ဤလောက၏ ဆားဖြစ်ကြသည်၊ ၁၄ ဤလောက၏ အလင်းရောင်၊ တောင်ပေါ်ရှိ မြို့ဖြစ်သည်၊ ၁၅ ဖယောင်းတိုင်ဖြစ်သည်။ ၁၇ သူသည် ပညတ်တရားကို ဖြည့်စည်းရန် ကြွလာတော်မူသည်။ ၂၁ သတ်ဖြတ်ခြင်းဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း၊ ၂၇ အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြန်ခြင်းဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း၊ ၃၃ ကျိန်ဆိုခြင်းဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း။ ၃၈ မတရားခံရခြင်းကို သည်းခံရန် တိုက်တွန်းတော်မူသည်။ ၄၄ ကျွန်ုပ်တို့၏ ရန်သူများကိုပင် ချစ်ရန်၊ ၄၈ ပြည့်စုံမှုကို ကြိုးစားရယူရန်။}

^{1 Christ beginneth his sermon in the mount: 3 declaring who are blessed, 13 who are the salt of the earth, 14 the light of the world, the city on an hill, 15 the candle: 17 that he came to fulfil the law. 21 What it is to kill, 27 to commit adultery, 33 to swear: 38 exhorteth to suffer wrong, 44 to love even our enemies, 48 and to labour after perfectness.}

 

^{ယေရှု၏ ဓမ္မဆရာအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်စဉ်အတွင်း ပါလက်စတိုင်း}

^{Palestine During the Ministry of Jesus}

 

 

^{၁. လူအုပ်ကို မြင်တော်မူသည်။ [တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ၊ မဿဲ ၅:၁ မှ ၈:၁ = လုကာ ၆:၁၇–၄၉။ အဓိကမှတ်ချက်။ မဿဲ။ ဂါလိလဲအစောပိုင်းဓမ္မဆရာအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်း၊ ကျွန်ုပ်တို့သခင်၏ ဓမ္မဆရာအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခြင်း ကိုကြည့်ပါ။] ယေရှုသည် ဂါလိလဲရှိ မြို့များနှင့် ရွာများတစ်လျှောက် ၎င်း၏ ပထမဆုံးအဓိက သာသနာပြုခရီးစဉ်ပြီးနောက် လိုက်ပါလာသော အခန်း ၄:၂၅ တွင်ဖော်ပြထားသော “လူအုပ်ကြီး” ဖြစ်ပုံရသည်။ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာကို အေဒီ ၂၉ ခုနှစ်၊ နွေရာသီနှောင်းပိုင်း (MB ၂၊ ၄၅) တွင်၊ သူ၏ သုံးနှစ်ခွဲကြာ ဓမ္မဆရာအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်မှု၏ အလယ်လောက်တွင် ဟောပြောခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည်။ လုကာသည် တောင်ပေါ်တရားဒေသနာကို တပည့်တော်ဆယ်နှစ်ပါး၏ ခန့်အပ်ခြင်းနှင့် ခန်းစည်းခြင်းနှင့် ရှင်းလင်းစွာ ဆက်စပ်ဖော်ပြထားပြီး (လုကာ ၆:၁၂–၂၀; MB ၃၊ ၄ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)၊ ထိုထူးခြားသောနေ့တွင် ဖြစ်ရပ်များ၏ မှန်ကန်သော အစီအစဉ်ကို ထိန်းသိမ်းထားသည်။ (၁) ဆုတောင်းရင်း ညတစ်ညလုံးကုန်ဆုံးခြင်း၊ (၂) တပည့်တော်ဆယ်နှစ်ပါး၏ ခန်စည်းခြင်း၊ (၃) လွင်ပြင်သို့ ဆင်းလာခြင်း၊ (၄) တရားဒေသနာ (DA ၂၉၈ ကိုကြည့်ပါ)။ သူသည် ယေရှုသည် “တောင်ပေါ်သို့ [ထပ်မံ] တက်သွားတော်မူသည်” (မဿဲ ၅:၁) ဟူသော အချက်ကို ချန်လှပ်ထားပြီး၊ ဤချန်လှပ်မှုကြောင့် လုကာတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော တရားဒေသနာသည် မဿဲတွင်ဖော်ပြထားသော တရားဒေသနာနှင့် တစ်ချိန်တည်းနှင့် တစ်နေရာတည်းတွင် ဟောပြောခဲ့ခြင်းမဟုတ်ဟု အချို့က ထင်မှတ်ခဲ့ကြသည်။}

^{1. Seeing the multitudes. [Sermon on the Mount, Matt. 5:1 to 8:1=Luke 6:17–49. Major comment: Matthew. See Early Galilean Ministry; The Ministry of Our Lord.] Apparently, the “great multitudes” of ch. 4:25 that followed Jesus after His first major missionary tour through the cities and villages of Galilee. The Sermon on the Mount was probably delivered in the late summer (MB 2, 45) of the year a.d. 29, about midway of the three and one-half years of His ministry. Luke clearly connects the Sermon on the Mount with the appointment and ordination of the Twelve (Luke 6:12–20; cf. MB 3, 4), and preserves the correct sequence of events on that notable day: (1) the night spent in prayer, (2) the ordination of the Twelve, (3) descent to the plain, (4) the sermon (see DA 298). He omits only notice of the fact that Jesus “went up [again] into a mountain” (Matt. 5:1), and this omission has led some to think that the sermon recorded in Luke was not delivered at the same time and in the same place as the one in Matthew.}

 

^{အခြားတစ်ဖက်တွင်၊ မဿဲသည် ဤနေရာတွင် တပည့်တော်ဆယ်နှစ်ပါး၏ ခန့်အပ်ခြင်းနှင့် ခန်းစည်းခြင်းကို ဖော်ပြထားခြင်းမရှိဘဲ၊ နှစ်အနည်းငယ်အကြာ တတိယတရားဟောခရီးစဉ်အကြောင်း ဖော်ပြရာတွင် ၎င်းတို့ကို ရည်ညွှန်းထားသည် (အခန်း ၁၀:၁–၅)။ သို့သော်၊ မဿဲသည် ယေရှုကို လိုက်ပါလာသော လူအုပ်ကို ဖော်ပြရာတွင် ဂါလိလဲရေကန်ဘေးတွင် ခေါ်ဆောင်ခြင်းအကြောင်းကို ဖော်ပြထားသည် (အခန်း ၄:၁၈–၂၅)။ ခရစ်ယာန်တရားဒေသနာအကြောင်းများမှ တပည့်တော်ဆယ်နှစ်ပါး၏ ခန့်အပ်ခြင်းသည် ယေရှုသွားရာ နေရာတိုင်းတွင် လိုက်ပါလာသော လူအုပ်ကြီးကို ပြုစုရန် လေ့ကျင့်ထားသော လုပ်သားများ ပိုမိုလိုအပ်မှုကို ဖြည့်ဆည်းရန် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်ဟု ထင်ရှားသည်။}

^{Matthew, on the other hand, makes no mention of the appointment and ordination of the Twelve here, but refers to them in connection with his account of the third preaching tour a few months later (ch. 10:1–5). However, Matthew prefaces his reference to the crowds that followed Jesus with an account of the call by the Lake of Galilee (ch. 4:18–25). It seems apparent from the various Gospel accounts that the appointment of the Twelve came in response to the obvious need of more trained workers to care for the throngs that attended Jesus wherever He went.}

 

^{တပည့်တော်ဆယ်နှစ်ပါး၏ ခန့်အပ်ခြင်းသည် ခရစ်ယာန်အသင်းတော်၏ ဖွဲ့စည်းမှု၏ ပထမခြေလှမ်းဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်သည် ဤဘုရားသခင်၏ ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံ၏ ဘုရင်ဖြစ်သည် (အခန်း ၅:၂၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ဆယ်နှစ်ပါးသည် ၎င်း၏ ပထမဆုံးနိုင်ငံသားများ၊ သို့မဟုတ် လက်အောက်ခံများဖြစ်သည် (မာကု ၃:၁၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ဆယ်နှစ်ပါးသည် နိုင်ငံ၏ ပထမဆုံးလက်အောက်ခံများဖြစ်လာသောနေ့တွင်၊ ဘုရင်သည် ၎င်း၏ နိုင်ငံသားဖြစ်ရန် အခြေအနေများ၊ နိုင်ငံ၏ ပညတ်တရားကို ကြေငြာပြီး၊ ၎င်း၏ ရည်မှန်းချက်များကို ဖော်ပြသည့် ပထမဆုံးမိန့်ခွန်းကို ပေးအပ်ခဲ့သည် (DA ၂၉၈; MB ၃၊ ၄)။ ထို့ကြောင့် တောင်ပေါ်တရားဒေသနာသည် ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံ၏ ဘုရင်အဖြစ် ခရစ်တော်၏ ပထမဆုံးမိန့်ခွန်းဖြစ်သလို၊ နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေလည်း ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ၏ တရားဝင်တည်ထောင်ခြင်းနှင့် ၎င်း၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ကြေငြာပြီးမကြာမီတွင်၊ ဂါလိလဲတစ်လျှောက် ဒုတိယခရီးစဉ်ထွက်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းအတွင်း ယေရှုသည် နိုင်ငံ၊ ၎င်း၏မူများ၊ နှင့် ၎င်း၏တန်ခိုးတို့သည် လူသားများအတွက် အကျိုးပြုနိုင်ပုံကို ထင်ရှားပြည့်စုံစွာ ပြသခဲ့သည် (လုကာ ၇:၁၊ ၁၁ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{The appointment of the Twelve constituted the first step in the organization of the Christian church. Christ was King in this new kingdom of divine grace (see on v. 23); the Twelve were its charter citizens, or subjects (see on Mark 3:14). On the very day the Twelve became charter subjects of the kingdom the King gave His inaugural address, in which He set forth the conditions of citizenship, proclaimed the law of the kingdom, and delineated its objectives (see DA 298; MB 3, 4). The Sermon on the Mount is thus at once Christ’s inaugural address as King of the kingdom of grace and also the constitution of the kingdom. Soon after the formal establishment of the kingdom and the proclamation of its constitution came the second tour through Galilee, during which Jesus gave a vivid and complete demonstration of the ways in which the kingdom, its principles, and its power can be of benefit to men (see on Luke 7:1, 11).}

 

^{တောင်ပေါ်တွင်။ အခန်း ၈:၁ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ။ ၎င်းသည် ယေရှုသည် ဆုတောင်းရင်း ညတစ်ညလုံးကုန်ဆုံးခဲ့ပြီး၊ ထိုနံနက်အစောပိုင်းတွင် တပည့်တော်ဆယ်နှစ်ပါးကို ခန်းစည်းခဲ့သော တူညီသောတောင်ဖြစ်ပုံရသည် (DA ၂၉၀၊ ၂၉၈; မာကု ၃:၁၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤဖော်ပြထားသော တောင်၏ အမှတ်အသားကို မသိရှိရပါ။ ခရူးဆိတ်စစ်ပွဲများကတည်းက၊ ရှေးခေတ်တိဘေးရီးယတ်မြို့မှ အနောက်ဘက် ၅ မိုင် (၈ ကီလိုမီတာ) အကွာတွင်ရှိသော ကူရန်ဟတ္တင် (Kurn Hattīn)၊ “ဟတ္တင်၏ ဦးချိုများ” ကို ထိုနေရာအဖြစ် ညွှန်ပြခဲ့သော်လည်း၊ ဤဓလေ့သည် ခရူးဆိတ်စစ်ပွဲများမတိုင်မီ ခြေရာခံ၍မရသဖြင့် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုမရှိပါ။}

^{A mountain. Compare ch. 8:1. It was apparently the same mountain on which He had spent the night in prayer and where He had, a little earlier the same morning, ordained the Twelve (see DA 290, 298; see on Mark 3:14). The identity of the mountain here designated is not known. Since the time of the Crusades the Kurn Hattīn, “Horns of Hattin,” 5 mi. (8 km.) west of ancient Tiberias, have been pointed out as marking the site, but this tradition cannot be traced earlier than the Crusades, and is therefore not reliable.}

 

^{ခရစ်တော်သည် တောင်ပေါ်တရားဒေသနာကို ဟောပြောခဲ့သော တောင်ကို “သစ္စာကျမ်း၏ ဆီနာတောင်” ဟု ခေါ်ဆိုခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ ၎င်းသည် ခရစ်ယာန်အသင်းတော်နှင့် ဂျူးလူမျိုးနှင့် ဆီနာတောင်နှင့် တူညီသော ဆက်နွယ်မှုရှိသည်။ ဆီနာတောင်တွင် ဘုရားသခင်သည် ဘုရားသခင်၏ ပညတ်တရားကို ကြေငြာခဲ့သည်။ ဂါလိလဲရှိ မသိရှိရသော တောင်ပေါ်တွင် ယေရှုသည် ဘုရားသခင်၏ ပညတ်တရားကို ပြန်လည်အတည်ပြုခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ စစ်မှန်သောအဓိပ္ပာယ်ကို ပိုမိုအသေးစိတ်ရှင်းပြပြီး၊ ၎င်း၏ပညတ်များကို နေ့စဉ်ဘဝ၏ ပြဿနာများသို့ အသုံးချခဲ့သည်။}

^{The mountain on which Christ delivered the Sermon on the Mount has been called the “Sinai of the New Testament,” inasmuch as it holds the same relationship to the Christian church as Mt. Sinai did to the Jewish nation. It was on Sinai that God proclaimed the divine law. It was on the unknown mountain of Galilee that Jesus reaffirmed the divine law, explaining its true meaning in greater detail and applying its precepts to the problems of daily life.}

 

^{ထိုင်နေတော်မူသောအခါ။ ဆိုလိုသည်မှာ “ထိုင်နေတော်မူသောအခါ” ဖြစ်သည်။ ရှေးခေတ်ဓလေ့အရ၊ ယေရှုသည် သင်ကြားဟောပြောရာတွင် ပုံမှန်အားဖြင့် ထိုင်နေလေ့ရှိသည်ဟု ယူဆရန် ကျိုးနပ်သည် (မဿဲ ၁၃:၁; ၂၄:၃; မာကု ၉:၃၅; လုကာ ၄:၂၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် ရဗ္ဗိဆရာများ၏ ပုံမှန်နည်းလမ်းဖြစ်သည်။ ဆရာတစ်ဦးသည် သင်ကြားရာတွင် ထိုင်နေရန် မျှော်လင့်ခံရသည်။ ဤအခါသမယတွင် အနည်းဆုံး၊ လူအုပ်သည်လည်း မြက်ခင်းပေါ်တွင် ထိုင်နေခဲ့သည် (DA ၂၉၈)။}

^{When he was set. That is, “when he was seated.” It is reasonable to conclude that, in harmony with ancient custom, Jesus usually sat as He taught and preached (see Matt. 13:1; 24:3; Mark 9:35; see on Luke 4:20). This was the usual manner of the rabbis. A teacher was expected to sit while teaching. On this occasion, at least, the multitude also sat down on the grass (DA 298).}

 

^{သူ၏တပည့်တော်များ။ ၎င်းတွင် ထိုနံနက်အစောပိုင်းတွင် ခန့်အပ်ပြီး ခန်းစည်းခံရသော တပည့်တော်ဆယ်နှစ်ပါးလည်း ပါဝင်သည် (မာကု ၃:၁၃၊ ၁၄; လုကာ ၆:၁၂–၁၉ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ယေရှု၏ အနီးကပ်ဆုံးအပေါင်းအဖော်များအနေဖြင့်၊ ၎င်းတို့သည် အတွင်းပိုင်းအသိုင်းအဝိုင်းကို ဖွဲ့စည်းပြီး၊ သဘာဝအလျောက် သူ့အနီးတွင် နေရာယူခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ယေရှုကို လိုက်ပါလာပြီး တပည့်တော်များအဖြစ် သိကြသော အခြားသူများစွာလည်း ရှိခဲ့သည် (DA ၄၈၈; မာကု ၃:၁၃ ကိုကြည့်ပါ)။ သူ၏ ဓမ္မဆရာအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်မှု၏ နောက်ပိုင်းတွင်၊ ယေရှုနှင့်အတူ လိုက်ပါလာပြီး တပည့်တော်များ၏ လိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးသော အမျိုးသမီးများလည်း ရှိခဲ့သည် (လုကာ ၈:၁–၃; မဿဲ ၂၇:၅၅ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ဤဆည်းကပ်သော အမျိုးသမီးအချို့သည် ဤအခါသမယတွင် ရှိနေခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ သို့သော်၊ နားထောင်သူများသည် အများအားဖြင့် လယ်သမားများနှင့် တံငါသည်များဖြစ်သည် (DA ၂၉၉; MB ၃၉)။ သူလျှိုများလည်း ရှိနေခဲ့သည် (DA ၃၀၇; MB ၄၇; အခန်း ၄:၁၂ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{His disciples. This includes, of course, the Twelve appointed and ordained earlier that morning (see on Mark 3:13, 14; cf. Luke 6:12–19). As the most intimate associates of Jesus, they formed an inner circle and naturally took their places next to Him; but there were, in addition, many others who followed Jesus and were also known as disciples (DA 488; see on Mark 3:13). Later in His ministry, at least, there were several women as well who accompanied Him and who ministered to the needs of the disciples (Luke 8:1–3; cf. Matt. 27:55). Some of these devout women were probably present upon this occasion. However, the audience was composed largely of peasants and fishermen (DA 299; MB 39). Spies were also present (DA 307; MB 47; see on ch. 4:12).}

 

^{၂. ပါးစပ်ဖွင့်တော်မူသည်။ လုကာသည် ယေရှုသည် စကားပြောစတင်ရာတွင် “မျက်လုံးကို မြှောက်တော်မူသည်” ဟု မှတ်ချက်ပြုသည် (အခန်း ၆:၂၀)။ မဿဲနှင့် လုကာတို့၏ တရားဒေသနာနှင့် ၎င်း၏ဆက်စပ်အခြေအနေများကို ဖော်ပြရာတွင် အနည်းငယ်ကွဲပြားမှုရှိသော်လည်း၊ ဤအစီရင်ခံစာနှစ်ခုသည် တူညီသောအခါသမယကို ရည်ညွှန်းသည်ကို သံသယဖြစ်စရာအနည်းငယ်သာရှိသည်။ နှစ်ခုသောအစီရင်ခံစာများတွင် တူညီမှုများသည် ထင်ရှားသောကွဲပြားမှုများထက် သာလွန်ပြီး၊ ကွဲပြားမှုများသည် အမှန်တကယ်မဟုတ်ဘဲ ထင်ရှားသာဖြစ်သည်။ တရားဒေသနာသည် ဤနေရာတွင် ဖော်ပြထားသည်ထက် များစွာပိုမိုရှည်လျားခဲ့ပြီး၊ စာရေးဆရာနှစ်ဦးသည် မိန့်ခွန်း၏ သီးခြားအကျဉ်းချုပ်များကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ အကျဉ်းချုပ်များတွင် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်က ၎င်းတို့ကို ထည့်သွင်းရန် ညွှန်ကြားခဲ့သော အင်္ဂါရပ်များကို ထည့်သွင်းထားသည် (စာမျက်နှာ ၂၇၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့် အစီရင်ခံစာများသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ဖီလာမဖြစ်ဘဲ၊ အပြန်အလှန်ဖြည့်စည်းပေးသည်။ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် နှစ်ဦးသော ဧဝံဂေလိဆရာများက ဖော်ပြထားသော အချက်များအားလုံးကို လက်ခံရမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ဤအခါသမယတွင် ယေရှုမိန့်တော်မူခဲ့သည်များကို တစ်ခုချင်းအစီရင်ခံစာထက် ပိုမိုပြည့်စုံသော အစီရင်ခံစာရရှိရန် ကျွန်ုပ်တို့၏ အခွင့်ထူးဖြစ်သည်။ မဿဲ ၃ ၏ ထပ်လောင်းမှတ်ချက်များ၊ မှတ်ချက် ၂ ကိုကြည့်ပါ။}

^{2. Opened his mouth. Luke observes that Jesus “lifted up his eyes” (ch. 6:20) as He began to speak. In spite of certain differences in the report of the sermon and its attendant circumstances, as reported by Matthew and Luke, there can be little question that the two reports refer to the same occasion. The similarities exceed the seeming differences in the two accounts, and the differences are apparent rather than real. The sermon was doubtless much longer than here indicated, and the two writers give independent summaries of the address. They embody in their synopses those features the Holy Spirit impressed them to include (see p. 274). Thus the reports are not mutually exclusive, but, rather, complementary. We are then to accept all points mentioned by both evangelists. Thus it is our privilege to have a more complete report of what Jesus said upon this occasion than either report alone would provide. See Additional Notes on Matt. 3, Note 2.}

 

^{မဿဲ၏ တရားဒေသနာအစီရင်ခံစာသည် လုကာ၏အစီရင်ခံစာထက် အနီးစပ်ဆုံး သုံးဆခန့် ပိုရှည်လျားသည်။ ဤသည်မှာ မဿဲသည် လုကာထက် ယေရှု၏သွန်သင်ချက်များကို ပို၍ စိတ်ဝင်စားပြီး ၎င်းအတွက် အထူးနေရာပေးခဲ့သောကြောင့်ဖြစ်နိုင်သည်။ လုကာသည် ၎င်း၏အမှာစကားတွင် ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း (အခန်း ၁:၁–၄)၊ သမိုင်းဆိုင်ရာ ဇာတ်ကြောင်းကို အဓိကစိတ်ဝင်စားခဲ့သည်။ မဿဲ၏ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာအကောင့်တွင် လုကာမဖော်ပြထားသော အရာများစွာ ပါဝင်သော်လည်း၊ လုကာသည် မဿဲချန်လှပ်ထားသော အရာအချို့ကို ဖော်ပြထားသည်။ စာမျက်နှာ ၁၉၁ ကိုကြည့်ပါ။ အဓိကတူညီမှုအချက်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။}

^{Matthew’s report of the sermon is practically three times as long as that of Luke. This may be due to the fact that Matthew, more than Luke, was concerned with, and devoted special space to, the teachings of Jesus. Luke, as he plainly states in his prologue (ch. 1:1–4), had a prime concern for the historical narrative. Matthew’s account of the Sermon on the Mount contains much that Luke does not mention, though Luke reports some things that Matthew omits. See p. 191. The major points of similarity are as follows:}

 

Matthew	Luke
5:3, 4, 6	6:20, 21
5:11, 12	6:22, 23
5:39-42	6:27-30
5:42-48	6:32-36
7:1, 2	6:37, 38
7:3-5	6:41, 42
7:12	6:31
7:16-21	6:43-46
7:24-27	6:47-49

 

 

^{မဿဲတွင်ဖော်ပြထားသော တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ၏ အခြားအပိုင်းများစွာသည် လုကာ၏ဧဝံဂေလိတွင် နေရာအနှံ့တွင် ပြန့်ကျဲလျက်ရှိပြီး၊ ခရစ်တော်သည် ၎င်း၏ဓမ္မအမှုထမ်းဆောင်မှုတွင် နောက်ပိုင်းအခါမျိုးမျိုးတွင် ဤတူညီသောအတွေးများကို ထပ်မံပြောကြားခဲ့သည်မှာ သေချာသည်။ လုကာ ၆:၁၇-၄၉ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ။}

^{Numerous other sections of the Sermon on the Mount as given in Matthew appear in scattered places throughout the Gospel of Luke, no doubt as Christ repeated these same thoughts upon various occasions later in His ministry. See on Luke 6:17–49.}

 

^{တောင်ပေါ်တရားဒေသနာတွင် ခရစ်တော်သည် ၎င်း၏နိုင်ငံတော်၏ သဘောသဘာဝကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဂျူးခေါင်းဆောင်များက လူများ၏စိတ်ထဲတွင် မက်ဆီယာ၏နိုင်ငံတော်နှင့်ပတ်သက်၍ ထည့်သွင်းပေးထားသော မမှန်ကန်သော အယူအဆများကိုလည်း ချေပခဲ့သည် (MB ၁, ၃၊ အခန်း ၃:၂၊ ၄:၁၇ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ)။ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ သဘောသဘာဝနှင့် ခရစ်တော်၏ခေတ်ကာလ၏ ဂျူးဘာသာ၏ သဘောသဘာဝကို ထင်ရှားစွာ ဆန့်ကျင်ပြသည်။}

^{In the Sermon on the Mount, Christ discussed the nature of His kingdom. He also refuted the false ideas about Messiah’s kingdom that had been inculcated in the minds of the people by the Jewish leaders (MB 1, 3; see on chs. 3:2; 4:17). The Sermon on the Mount sets forth in striking contrast the character of Christianity and that of the Judaism of Christ’s day.}

 

^{တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ၏ အရေးပါမှုကို အပြည့်အဝသဘောပေါက်ရန်အတွက်၊ တစ်ဦးချင်းဖော်ပြထားသော မူတစ်ခုစီကို နားလည်ရုံသာမက၊ မူတစ်ခုစီနှင့် တရားဒေသနာတစ်ခုလုံး၏ ဆက်နွယ်မှုကိုလည်း နားလည်ရန် အရေးကြီးသည်။ ဤတရားဒေသနာသည် ပေါ့ပေါ့ပါးပါးဖတ်သူအတွက် ထင်ရှားမပေါ်သော အလုံးစုံညီညွတ်မှုဖြင့် ဆက်နွယ်ထားသည်။ အောက်တွင်ဖော်ပြထားသော အကျဉ်းချုပ်သည် ဤမွေးရာပါညီညွတ်မှုကို အလေးပေးပြီး၊ တရားဒေသနာ၏ အစိတ်အပိုင်းအသီးသီး၏ ဆက်နွယ်မှုကို တရားဒေသနာတစ်ခုလုံးနှင့် ဖော်ပြသည်။}

^{To appreciate fully the significance of the Sermon on the Mount it is important to understand not only each principle as it is individually set forth but also the relationship of each principle to the whole. The discourse is bound together by an over-all unity which is not apparent to the casual reader. The outline given below stresses this inherent unity and sets forth the relationship of the various parts of the discourse to the sermon as a whole.}

 

^{၃. မင်္ဂလာရှိသော။ ဂရိဘာသာစကားတွင် makarioi၊ အနည်းကိန်း makarios၊ “ပျော်ရွှင်သော”၊ ဟေဗြဲဘာသာစကားတွင် ’ashre၊ “ပျော်ရွှင်သော”၊ “မင်္ဂလာရှိသော” (ဆာလံ ၁:၁ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ)။ ’Ashre နှင့် makarios နှစ်ခုစလုံးကို KJV တွင် ယေဘုယျအားဖြင့် “မင်္ဂလာရှိသော” ဟု ဘာသာပြန်သော်လည်း၊ တစ်ခါတစ်ရံ “ပျော်ရွှင်သော” ဟုလည်း ဘာသာပြန်သည် (၁ဓမ္မရာဇဝင် ၁၀:၈၊ ဆာလံ ၁၂၇:၅၊ သုတ္တံကျမ်း ၂၉:၁၈၊ ယောဟန် ၁၃:၁၇၊ တမန်တော် ၂၆:၂၊ ၁ပေတရု ၃:၁၄)။ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “မင်္ဂလာရှိသော” သည် ယခုခေတ်အသုံးအနှုန်းတွင် ဂရိဘာသာစကားဖြစ်သော eulogētos၊ “မင်္ဂလာရှိသော” (လုကာ ၁:၆၈၊ ၁ပေတရု ၁:၃ စသည်) နှင့် ပိုမိုနီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေပြီး၊ ၎င်းသည် eulogeō မှဆင်းသက်လာပြီး “ချီးမွမ်းရန်”၊ “ဂုဏ်ပြုရန်” (မဿဲ ၅:၄၄၊ ၂၁:၉၊ ၂၆:၂၆၊ ရောမ ၁၂:၁၄) ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။}

^{3. Blessed. Gr. makarioi, singular makarios, “happy”; Heb. ’ashre, “happy,” “blessed” (see on Ps. 1:1). ́Ashre and makarios are both generally translated “blessed” in the KJV, though occasionally as “happy” (1 Kings 10:8; Ps. 127:5; Prov. 29:18; John 13:17; Acts 26:2; 1 Peter 3:14). The English word “blessed,” in modern usage, is more nearly parallel to the Gr. eulogētos, “blessed” (Luke 1:68; 1 Peter 1:3; etc.), from the root eulogeō, “to speak well of,” “to praise,” “to honor” (Matt. 5:44; 21:9; 26:26; Rom. 12:14).}

 

^{ကျွန်ုပ်တို့၏ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “မင်္ဂလာတရား” သည် လက်တင်ဘာသာစကားမှ beatitudo မှဆင်းသက်လာသည်။ လက်တင်ဝူဂိတ်ကျမ်းတွင် တရားဒေသနာ၏ ပထမအပိုင်းရှိ ဖော်ပြချက်တစ်ခုစီသည် beati ဟူသော စကားလုံးဖြင့် စတင်ပြီး၊ ၎င်းသည် makarioi နှင့် ညီမျှသည်။}

^{Our English word “beatitude” is from the Latin beatitudo. In the Latin Vulgate each statement in the first section of the sermon opens with the word beati, equivalent to makarioi.}

 

^{makarios ဟူသော စကားလုံးသည် အခန်း ၃-၁၁ တွင် ကိုးကြိမ်ပေါ်ထွက်လာသည်။ သို့သော် အခန်း ၁၀, ၁၁ သည် ခရစ်ယာန်အတွေ့အကြုံ၏ တူညီသောရှုထောင့်ကို ရည်ညွှန်းပြီး၊ ထို့ကြောင့် မင်္ဂလာတရားကိုးခုအစား ရှစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ရမည်။ လုကာသည် မင်္ဂလာတရားလေးခုသာဖော်ပြထားပြီး၊ မဿဲ၏ ပထမ၊ စတုတ္ထ၊ ဒုတိယ၊ နှင့် အဋ္ဌမမြောက်တို့ကို ထိုအစီအစဉ်အတိုင်း ဖော်ပြထားသည် (လုကာ ၆:၂၀-၂၃)၊ သို့သော် ၎င်းသည် ဆက်စပ်သော ဝမ်းနည်းဖွယ်ရာလေးခုကို ထပ်မံဖြည့်စွမ်းထားသည် (အခန်း ၂၄-၂၆)။}

^{The word makarios appears nine times in vs. 3–11. But vs. 10, 11, refer to the same aspect of Christian experience, and are therefore to be considered one beatitude, thus leaving eight rather than nine beatitudes. Luke gives only four beatitudes, the first, fourth, second, and eighth of Matthew, in that order (Luke 6:20–23), but he adds four corresponding woes (vs. 24–26).}

 

^{တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ၏ အဖွင့်စကားများတွင် ခရစ်တော်သည် လူသားတိုင်း၏ နှလုံးသားထဲရှိ အမြင့်ဆုံးဆန္ဒ—ပျော်ရွှင်မှု—ကို ဖြေရှင်းပြောကြားသည်။ ဤဆန္ဒကို ဖန်ဆင်းရှင်ကိုယ်တိုင်က လူသားထဲတွင် စိုက်ပျိုးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းဖန်ဆင်းခဲ့သော ဘုရားသခင်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် စစ်မှန်သောပျော်ရွှင်မှုကို ရှာဖွေတွေ့ရှိရန် မူလက သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ လူများသည် ဘုရားသခင်၏သတ်မှတ်ချက်များကို နာခံမှုကို ရှောင်လွှဲကာ ပျော်ရွှင်မှုကို ရည်မှန်းချက်တစ်ခုအဖြစ် ရယူရန် ကြိုးစားသောအခါ အပြစ်ပါဝင်လာသည်။}

^{In the opening words of the Sermon on the Mount, Christ addresses Himself to the supreme desire of every human heart—happiness. This desire was implanted in man by the Creator Himself, and was originally ordained to lead him to find true happiness through cooperation with the God who created him. Sin is involved when men attempt to achieve happiness as an end in itself, by a short cut that by-passes obedience to the divine requirements.}

 

^{ထို့ကြောင့် ဘုရားသခင်၏ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံ၏ ဘုရင်အဖြစ် ၎င်း၏တရားဝင်မိန့်ခွန်းစတင်ရာတွင် ခရစ်တော်သည် နိုင်ငံတော်၏ အဓိကရည်မှန်းချက်မှာ ဧဒင်ဥယျာဉ်၏ ဆုံးရှုံးခဲ့ရသော ပျော်ရွှင်မှုကို လူသားများ၏ နှလုံးသားထဲသို့ ပြန်လည်ထူထောင်ရန်ဖြစ်ကြောင်း၊ ထို့ပြင် “တံခါးငယ်” နှင့် “လမ်းကျဉ်း” (မဿဲ ၇:၁၃, ၁၄) ဖြင့် ဝင်ရောက်ရန် ရွေးချယ်သူများသည် စစ်မှန်သော ပျော်ရွှင်မှုကို တွေ့ရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာသည်။ ၎င်းတို့သည် “ဘုရားသခင်၏ ငြိမ်သက်ခြင်း၊ နားလည်မှုကို ကျော်လွန်သော” ငြိမ်သက်ခြင်းသည် ၎င်းတို့၏ “နှလုံးနှင့် စိတ်ကို ခရစ်တော်ယေရှုအားဖြင့် ထိန်းသိမ်းပေးသောအခါ” အတွင်းစိတ်ငြိမ်သက်မှုနှင့် ပျော်ရွှင်မှု၊ နှလုံးနှင့် ဝိညာဉ်အတွက် စစ်မှန်ပြီး တည်တံ့သော ကျေနပ်မှုကို တွေ့ရှိမည်ဖြစ်သည် (ဖိလိပ္ပိ ၄:၇)။ ခရစ်တော်သည် ဖခင်ထံသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိသောအခါ၊ ၎င်းသည် ဤငြိမ်သက်ခြင်းကို ၎င်း၏နောက်လိုက်များထံတွင် ထားခဲ့ပြီး၊ ဤလောကက ပေးနိုင်ခြင်းမရှိသော ငြိမ်သက်ခြင်းဖြစ်သည် (ယောဟန် ၁၄:၂၇)။ ပျော်ရွှင်မှုသည် ဘုရားသခင်နှင့် ငြိမ်သက်နေသူများ (ရောမ ၅:၁ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ) နှင့် ၎င်းတို့၏လူသားများ (မိက္ခာ ၆:၈ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ) နှင့် ငြိမ်သက်နေသူများ၏ နှလုံးသားထဲသို့သာ ရောက်ရှိလာပြီး၊ ပညတ်တော်၏ အကြီးမားဆုံးသော ပညတ်နှစ်ခုအတိုင်း လျှောက်လှမ်းနေသူများဖြစ်သည်။}

^{Thus at the commencement of His inaugural address as King of the kingdom of divine grace Christ proclaims that the main objective of the kingdom is to restore the lost happiness of Eden to the hearts of men, and that those who choose to enter in by the “strait” gate and the “narrow” way (Matt. 7:13, 14) will find true happiness. They will find inward peace and joy, true and lasting satisfaction for heart and soul that come only when “the peace of God, which passeth all understanding,” is present to keep their “hearts and minds through Christ Jesus” (Phil. 4:7). When Christ returned to the Father He left this peace with His followers, a peace that the world cannot give (John 14:27). Happiness comes only to the hearts of those who are at peace with God (cf. Rom. 5:1) and their fellow men (cf. Micah 6:8), walking according to the two great commandments of the law of}

 

 

^{တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ၏ အကျဉ်းချုပ်}

^{ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားများ၏ အခွင့်အရေးများနှင့် တာဝန်များ ၁. နိုင်ငံသားဖြစ်မှု၏ ပြည့်စုံသောအကျင့်သီလသည် ရည်မှန်းချက်ဖြစ်သည်၊ အခန်း ၅ က. နိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံသားဖြစ်လာနည်း၊ အခန်း ၅:၃-၁၂ ခ. နိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံသားများသည် ၎င်း၏မူများကို ကိုယ်စားပြုသော အသက်ရှင်နေသော ကိုယ်စားလှယ်များဖြစ်သည်၊ အခန်း ၅:၁၃-၁၆ ဂ. ကောင်းကင်နိုင်ငံတွင် အမူအကျင့်၏ စံနှုန်း၊ အခန်း ၅:၁၇-၄၇ ဃ. အကျင့်သီလ၏ ပြောင်းလဲမှုနှင့် ပြည့်စုံမှုသည် နိုင်ငံသားဖြစ်မှု၏ ရည်မှန်းချက်ဖြစ်သည်၊ အခန်း ၅:၄၈ ၂. ဖြောင့်မတ်သောနေ့စဉ်ဘဝနှင့် စံပြသောနိုင်ငံသားဖြစ်မှုအတွက် လှုံ့ဆော်မှုများ၊ အခန်း ၆ က. ဝတ်ပြုမှု၊ ဝန်ဆောင်မှု၊ နှင့် လူသားဆက်ဆံရေးတွင် မှန်ကန်သောရည်ရွယ်ချက်များ၊ အခန်း ၆:၁-၁၈ ခ. ဘဝ၏ရည်မှန်းချက်- ကောင်းကင်နိုင်ငံအတွက် စီစဉ်ပြီး နေ့စဉ်ဘဝဆောင်ရွက်ခြင်း၊ အခန်း ၆:၁၉-၂၄ ဂ. နိုင်ငံတော်ကို ပထမဦးစားပေးသူများအတွက် ဘုရားသခင်က ထောက်ပံ့ပေးသည်၊ အခန်း ၆:၂၅-၃၄ ၃. နိုင်ငံသားဖြစ်မှု၏ အခွင့်အရေးများနှင့် တာဝန်များ၊ အခန်း ၇ က. ရွှေစည်းမျဉ်းနှင့် ၎င်းကို အသုံးပြုရန် စွမ်းအား၊ အခန်း ၇:၁-၁၂ ခ. နာခံမှုနှင့် မိမိကိုယ်ကို စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းမှုသည် နိုင်ငံသားဖြစ်မှု၏ စမ်းသပ်မှုဖြစ်သည်၊ အခန်း ၇:၁၃-၂၃ ဂ. ပြတ်သားသော လုပ်ဆောင်မှုသို့ ဖိတ်ခေါ်ခြင်း၊ အခန်း ၇:၂၄-၂၇ ချစ်ခြင်းမေတ္တာ (မဿဲ ၂၂:၃၇-၄၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤစိတ်နှလုံးနှင့် နှလုံးသားထားရှိမှုသည် ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံ၏ စစ်မှန်သော အဖွဲ့ဝင်များထံတွင်သာ ရှိသည်။}

^{outline of the sermon on the mount}

 

^{The Privileges and Responsibilities of Citizens of the Kingdom of Heaven}

^{I. Perfection of Character the Goal of Citizenship, ch. 5.}

^{A. How to become a citizen of the kingdom, ch. 5:3–12.}

^{B. Citizens of the kingdom as living representatives of its principles, ch. 5:13–16.}

^{C. The standard of conduct in the kingdom of heaven, ch. 5:17–47.}

^{D. Transformation and perfection of character the goal of citizenship, ch. 5:48.}

^{II. Incentives to Right Living and Exemplary Citizenship, ch. 6.}

^{A. Right motives in worship, service, and human relations, ch. 6:1–18.}

^{B. The aim of life: planning and living for the kingdom of heaven, ch. 6:19–24.}

^{C. God provides for those who make the kingdom first, ch. 6:25–34.}

^{III. Privileges and Responsibilities of Citizenship, ch. 7.}

^{A. The golden rule and power to apply it, ch. 7:1–12.}

^{B. Obedience and self-discipline the test of citizenship, ch. 7:13–23.}

^{C. A call to decisive action, ch. 7:24–27. love (see Matt. 22:37–40). This disposition of mind and heart belongs only to those who are true members of the kingdom of grace.}

 

^{ဆင်းရဲသော။ ဂရိဘာသာ ptōchos၊ ပြင်းထန်သော ဆင်းရဲမွဲတေမှုကို ညွှန်ပြသော စကားလုံး၊ ptassō မှ “တွန့်လိမ်နေရန်”၊ “ကြောက်ရွံ့စွာ တွန့်လှုပ်နေရန်” (မာကု ၁၂:၄၂၊ လုကာ ၄:၁၈၊ လုကာ ၆:၂၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤနေရာတွင် ptōchos သည် ဝိညာဉ်ရေးအရ ပြင်းထန်စွာ ဆင်းရဲမွဲတေပြီး ကောင်းကင်နိုင်ငံမှ ပေးအပ်သော အရာများကို ပြင်းပြစွာ လိုအပ်ကြောင်း ခံစားရသူများကို ရည်ညွှန်းသည် (တမန်တော် ၃:၆၊ ဟေရှာယ ၅၅:၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းတို့၏ ဝိညာဉ်ရေးလိုအပ်ချက်ကို မခံစားရသူများ၊ “ချမ်းသာပြီး ကုန်ပစ္စည်းများဖြင့် ကြွယ်ဝပြီး” “ဘာမှမလိုအပ်သည်” ဟု ထင်မှတ်သူများသည်၊ ကောင်းကင်၏အမြင်တွင် “ဖျက်ဆီးခံရပြီး၊ သနားစရာကောင်းကာ၊ ဆင်းရဲသည်” (ဗျာဒိတ် ၃:၁၇)။ “ဝိညာဉ်ဆင်းရဲသူများ” မှလွဲ၍ မည်သူမျှ ဘုရားသခင်၏ ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်နိုင်မည်မဟုတ်။ အခြားသူများသည် ကောင်းကင်၏စည်းစိမ်ကို လိုအပ်သည်ဟု မခံစားရဘဲ၊ ၎င်း၏ဆုကျေးဇူးများကို ငြင်းပယ်ကြသည်။}

^{Poor. Gr. ptōchos, a word indicating deep poverty, from ptassō, “to crouch,” “to cower” (see on Mark 12:42; Luke 4:18; Luke 6:20). Here ptōchos refers to those who are in dire spiritual poverty and sense keenly their need of the things the kingdom of heaven has to offer (cf. Acts 3:6; see on Isa. 55:1). Those who do not feel their spiritual need, who think themselves “rich, and increased with goods” and in “need of nothing,” are, in the sight of Heaven, “wretched, and miserable, and poor” (Rev. 3:17). None but the “poor in spirit” will ever enter the kingdom of divine grace; all others feel no need of heaven’s riches, and decline its blessings.}

 

^{၎င်းတို့၏။ တစ်ဦး၏လိုအပ်ချက်ကို ခံစားရခြင်းသည် ဘုရားသခင်၏ ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်ရန် ပထမဆုံးသော အခြေအနေဖြစ်သည် (MB ၇၊ ၈ ကိုကြည့်ပါ)။ မိမိ၏ ဝိညာဉ်ရေးဆင်းရဲမှုကို သတိပြုမိခြင်းဖြင့် ဥပမာပြထားသော အခွန်ကောက်သူသည် မိမိကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်သူဟု ထင်မှတ်သော ဖာရိရှဲထက် “အိမ်သို့ပြန်သွားရာ ဖြောင့်မတ်သူအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံရသည်” (လုကာ ၁၈:၉–၁၄)။ ကောင်းကင်နိုင်ငံတွင် မာနထောင်လွှားသူ၊ မိမိကိုယ်ကို ကျေနပ်သူ၊ မိမိကိုယ်ကို ဖြောင့်မတ်သူဟု ထင်မှတ်သူများအတွက် နေရာမရှိပေ။ ခရစ်တော်သည် နှလုံးဆင်းရဲသူများအား ၎င်းတို့၏ဆင်းရဲမှုကို သူ၏ကျေးဇူးတော်၏ စည်းစိမ်နှင့် လဲလှယ်ရန် တိုက်တွန်းသည်။}

^{Their’s. A sense of one’s need is the first condition of entrance into the kingdom of God’s grace (see MB 7, 8). It was through consciousness of his own spiritual poverty that the publican in the parable “went down to his house justified” rather than the self-righteous Pharisee (Luke 18:9–14). There is no room in the kingdom of heaven for the proud, the self-satisfied, the self-righteous. Christ bids the poor in heart to exchange their poverty for the riches of His grace.}

 

^{ကောင်းကင်နိုင်ငံ။ မဿဲ ၄:၁၇၊ လုကာ ၄:၁၉ ကိုကြည့်ပါ။ ခရစ်တော်သည် ဤနေရာတွင် သူ၏အနာဂတ်ဘုန်းအသရေနိုင်ငံအကြောင်း များစွာပြောဆိုခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ လက်ရှိဘုရားသခင်၏ ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံအကြောင်း ပြောဆိုနေခြင်းဖြစ်သည်ကို သတိပြုရန် အရေးကြီးသည်။ သူ၏သွန်သင်ချက်များတွင် ခရစ်တော်သည် သူ၏အချုပ်အခြာအာဏာကို လက်ခံသူများ၏ နှလုံးထဲတွင်ရှိသော ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံကို မကြာခဏဖော်ပြခဲ့သည်၊ ဥပမာ ဂျုံပေါင်းပင်ဥပမာ၊ မုန်ညင်းစေ့ဥပမာ၊ တဆေးဥပမာ၊ ပိုက်ကွန်ဥပမာ (မဿဲ ၁၃:၂၄၊ ၃၁၊ ၃၃၊ ၄၇) နှင့် အခြားများစွာ (MB ၈၊ ၁၀၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{The kingdom of heaven. See on Matt. 4:17; Luke 4:19. It is important to note that Christ was here speaking not so much of His future kingdom of glory as of the present kingdom of divine grace. In His teachings Christ dealt often with the kingdom of grace in the hearts of those who accept His sovereignty, as illustrated by the parables of the Tares, the Mustard Seed, the Leaven, the Dragnet (Matt. 13:24, 31, 33, 47), and many others (see MB 8, 108).}

 

^{ယုဒလူမျိုးများသည် ကောင်းကင်နိုင်ငံကို အင်အားဖြင့် တည်ထောင်ထားသော နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် စိတ်ကူးယဉ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ နိုင်ငံများကို ဣသရေလအား နာခံရန် အတင်းအကြပ်ပြုစေမည်ဟု ထင်မှတ်ခဲ့သည်။ သို့သော် ခရစ်တော်တည်ထောင်ရန် လာခဲ့သော နိုင်ငံသည် လူတို့၏ နှလုံးထဲတွင် စတင်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ဘဝများကို ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ကာ၊ ချစ်ခြင်းမေတ္တာ၏ တက်ကြွပြီး ဆွဲဆောင်မှုရှိသော တန်ခိုးဖြင့် အခြားသူများ၏ နှလုံးနှင့် ဘဝများထဲသို့ ထွက်ကျသွားသည်။}

^{The Jews conceived of the kingdom of heaven as a kingdom based on force that would compel the nations of earth to submit to Israel. But the kingdom Christ came to establish was one that begins within men’s hearts, permeates their lives, and overflows into other men’s hearts and lives with the dynamic and compelling power of love.}

 

^{၄။ ဝမ်းနည်းကြသည်။ ဂရိဘာသာ pentheō၊ ပြင်းထန်သော ဝမ်းနည်းမှုကို ညွှန်ပြသော စကားလုံး၊ lupeomai နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် “ဝမ်းနည်းခြင်း” ဟူသော ယေဘုယျစကားလုံးဖြစ်သည် (မဿဲ ၁၄:၉၊ ၁ ပေတရု ၁:၆)။ ထို့ကြောင့်၊ “ဝိညာဉ်ဆင်းရဲသူများ” ၏ နက်ရှိုင်းသော ဝိညာဉ်ရေးဆင်းရဲမှု (မဿဲ ၅:၃ ကိုကြည့်ပါ) သည် အခန်းကဏ္ဍ ၄ တွင် ဖော်ပြထားသော ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ နက်ရှိုင်းသော ဝမ်းနည်းမှုနှင့် ကိုက်ညီသည်။ တကယ်တော့၊ ၎င်းတို့၏ဘဝတွင် မြင်တွေ့ရသော မပြည့်စုံမှုအတွက် “ဝမ်းနည်းခြင်း” သို့ ဦးတည်စေသော ဝိညာဉ်ရေးလိုအပ်ချက်၏ နက်ရှိုင်းသော ခံစားမှုဖြစ်သည် (MB ၉၊ DA ၃၀၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရစ်တော်သည် ဤနေရာတွင် ဝိညာဉ်ဆင်းရဲမှုတွင် ပြည့်စုံမှု၏စံနှုန်းသို့ ရောက်ရှိလိုသော သူများကို ရည်ညွှန်းသည် (ဟေရှာယ ၆:၅၊ ရောမ ၇:၂၄ ကိုကြည့်ပါ)။ စိတ်ပျက်မှု၊ ဆုံးရှုံးမှု၊ သို့မဟုတ် အခြားဝမ်းနည်းမှုကြောင့် ဝမ်းနည်းသူများအတွက်လည်း ဤနေရာတွင် နှစ်သိမ့်မှုသတင်းစကားရှိသည် (MB ၁၀–၁၂ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{4. Mourn. Gr. pentheō, a word that generally denotes intense mourning in contrast with lupeomai, a more general word meaning “to grieve” (Matt. 14:9; 1 Peter 1:6). Thus, the profound spiritual poverty of the “poor in spirit” (see on Matt. 5:3) is matched by the deep mourning of the persons described in v. 4. In fact, it is a deep sense of spiritual need that leads men to “mourn” for the imperfection they see in their own lives (see MB 9; cf. DA 300). Christ here refers to those who, in poverty of spirit, long to reach the standard of perfection (cf. Isa. 6:5; Rom. 7:24). There is a message of comfort here also for those who mourn because of disappointment, bereavement, or other sorrow (see MB 10–12).}

 

^{နှစ်သိမ့်ခြင်းခံရလိမ့်မည်။ ဂရိဘာသာ parakaleō၊ “ဘေးတွင်ခေါ်ရန်”၊ “အကူအညီပေးရန် ခေါ်ရန်”၊ “ခေါ်ယူရန်”၊ “စေလွှတ်ရန်”၊ ထို့နောက် “တိုက်တွန်းရန်”၊ “အားပေးရန်”၊ “နှစ်သိမ့်ရန်”၊ “အားပေးရန်” နှင့် “နှစ်သိမ့်ရန်”။ ဤသို့ခေါ်ဆိုခံရသော မိတ်ဆွေသည် paraklētos ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်း၏ဓမ္မဆရာလုပ်ငန်းသည် paraklēsis ဖြစ်သည်။ ၁ ယောဟန် ၂:၁ တွင် ယေရှုသည် paraklētos ဟုခေါ်ဆိုခံရသည်။ သူထွက်ခွာသွားသောအခါ “အခြားနှစ်သိမ့်ပေးသူ” (ယောဟန် ၁၄:၁၆ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဂရိဘာသာ paraklētos၊ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်ကို ကျွန်ုပ်တို့နှင့်အတူ အမြဲရှိနေသော မိတ်ဆွေအဖြစ် နေရန် ကတိပြုခဲ့သည်။}

^{Shall be comforted. Gr. parakaleō, “to call to the side of,” “to call to aid,” “to call in,” “to send for”; then “to exhort,” “to cheer,” “to console,” “to encourage,” and “to comfort.” A friend so summoned is a paraklētos, and his ministration a paraklēsis. In 1 John 2:1 Jesus is called a paraklētos. Upon His departure He promised to send “another Comforter” (see on John 14:16), Gr. paraklētos, the Holy Spirit, to abide with us as an ever-present friend.}

 

^{ဘုရားသခင်သည် ဝိညာဉ်ရေးလိုအပ်ချက်ကို ကောင်းကင်၏ ကျေးဇူးတော်စည်းစိမ်ဖြင့် ဖြည့်ဆည်းပေးသကဲ့သို့ (အခန်းကဏ္ဍ ၃ ကိုကြည့်ပါ)၊ အပြစ်အတွက် ဝမ်းနည်းမှုကို အပြစ်လွတ်ငြိမ်းခြင်း၏ နှစ်သိမ့်မှုဖြင့် ဖြည့်ဆည်းပေးသည်။ ဦးစွာ လိုအပ်ချက်ကို ခံစားရခြင်းမရှိလျှင်၊ တစ်ဦးလိုအပ်နေသည့်အရာ—ဤကိစ္စတွင် ဖြောင့်မတ်ခြင်း—အတွက် ဝမ်းနည်းမှု မရှိမည်မဟုတ်ပေ။ အပြစ်အတွက် ဝမ်းနည်းခြင်းသည် ကောင်းကင်နိုင်ငံအတွက် မိမိကိုယ်ကို လျှောက်ထားသူများအတွက် ဒုတိယလိုအပ်ချက်ဖြစ်ပြီး၊ ပထမအဆင့်ပြီးနောက် သဘာဝအတိုင်း ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်သည်။}

^{As God meets the sense of spiritual need with the riches of the grace of heaven (see on v. 3), so He meets the mourning over sin with the comfort of sins forgiven. Except there be first a sense of need, there will not be mourning for what one lacks—in this case, righteousness of character. Mourning for sin is thus the second requirement made of those who present themselves as candidates for the kingdom of heaven, and follows naturally in sequence after the first step.}

 

^{၅။ နှိမ့်ချသူ။ ဂရိဘာသာ praeis၊ အနည်းကိန်း praüs၊ “နူးညံ့သော”၊ “သိမ်မွေ့သော”၊ “နှိမ့်ချသော”။ ခရစ်တော်သည် မိမိကိုယ်မိမိ “နှိမ့်ချသော [praüs] နှင့် နှလုံးထဲတွင် နှိမ့်ကျသူ” ဟု ပြောဆိုခဲ့သည် (အခန်းကဏ္ဍ ၁၁:၂၉)၊ ထို့ကြောင့် သူဖြစ်သောကြောင့်၊ “အလုပ်လုပ်နေသူများနှင့် ဝန်လေးနေသူများ” (အခန်းကဏ္ဍ ၂၈) အားလုံးသည် သူ့ထံသို့လာပြီး ၎င်းတို့၏ဝိညာဉ်အတွက် အနားယူမှုကို ရှာဖွေနိုင်သည်။ praüs ၏ ဟီဘရူးတူညီသော စကားလုံးမှာ ‘anaw သို့မဟုတ် ‘ani၊ “ဆင်းရဲသော”၊ “ဒုက္ခရောက်သူ”၊ “နှိမ့်ချသူ”၊ “နှိမ့်ကျသူ” ဖြစ်သည်။ ဤဟီဘရူးစကားလုံးကို အလွန်နှိမ့်ချသူဖြစ်သော မောရှေအတွက် အသုံးပြုခဲ့သည် (တောလည်ရာ ၁၂:၃)။ ၎င်းသည် ဟေရှာယ ၆၁:၁–၃ ၏ မေရှိယဆိုင်ရာ ကျမ်းပိုဒ်တွင်လည်း ပေါ်ထွက်ပြီး (မဿဲ ၅:၃ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဆာလံ ၃၇:၁၁ တွင်လည်း “နှိမ့်ချသူ” ဟု ဘာသာပြန်ထားသည်။}

^{5. Meek. Gr. praeis, singular praüs, “mild,” “gentle,” “meek.” Christ spoke of Himself as “meek [praüs] and lowly in heart” (ch. 11:29), and because He is, all “that labour and are heavy laden” (v. 28) may come to Him and find rest for their souls. The Hebrew equivalent of praüs is ‘anaw, or ‘ani, “poor,” “afflicted,” “humble,” “meek.” This Hebrew word is used of Moses, who was very “meek” (Num. 12:3). It appears also in the Messianic passage of Isa. 61:1–3 (cf. on Matt. 5:3), and in Ps 37:11, where again it is translated “meek.”}

 

^{နှိမ့်ချမှုသည် သန့်ရှင်းပြီးဖြစ်စေရန် နှလုံး၊ စိတ်နှင့် ဘဝ၏သဘောထားဖြစ်သည်။ “နှိမ့်ချသော” စိတ်သည် “ဘုရားသခင်၏အမြင်တွင် တန်ဖိုးကြီးမားသည်” (၁ ပေတရု ၃:၄)။ “နှိမ့်ချမှု” ကို သစ်ကျမ်းစာရေးသူများက ခရစ်ယာန်အကျင့်သီလ၏ အဓိကအင်္ဂါရပ်အဖြစ် မကြာခဏဖော်ပြသည် (ဂလာတိ ၅:၂၃၊ ၁ တိမောတော ၆:၁၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ဘုရားသခင်အပေါ် “နှိမ့်ချမှု” ဆိုသည်မှာ ကျွန်ုပ်တို့သည် သူ၏အလိုတော်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့အပေါ်သူ၏ဆက်ဆံမှုကို ကောင်းမွန်သည်ဟု လက်ခံပြီး၊ အရာအားလုံးတွင် သူ့အား ရုန်းရင်းမနှေးဘဲ နာခံသည်ဟု ဆိုလိုသည် (MB ၁၅ ကိုကြည့်ပါ)။ “နှိမ့်ချသော” သူသည် မိမိကိုယ်ကို လုံးဝထိန်းချုပ်ထားသူဖြစ်သည်။ မိမိကိုယ်ကို မြှင့်တင်ခြင်းဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ဘိုးဘွားများသည် ၎င်းတို့အား အပ်နှင်းထားသော နိုင်ငံကို ဆုံးရှုံးခဲ့ရပြီး၊ နှိမ့်ချမှုဖြင့် ၎င်းကို ပြန်လည်ရယူနိုင်သည် (MB ၁၇)။ မိက္ခာ ၆:၈ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Meekness is the attitude of heart and mind and life that prepares the way for sanctification. A “meek” spirit “is in the sight of God of great price” (1 Peter 3:4). “Meekness” is often mentioned by NT writers as a cardinal Christian virtue (see Gal. 5:23; 1 Tim. 6:11). “Meekness” toward God means that we accept His will and His dealing with us as good, that we submit to Him in all things, without hesitation (cf. MB 15). A “meek” man has self under complete control. Through self-exaltation our first parents lost the kingdom entrusted to them; through meekness it may be regained (MB 17). See on Micah 6:8.}

 

^{မြေကြီးကို အမွေဆက်ခံရလိမ့်မည်။ ဆာလံ ၃၇:၁၁ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ “ဝိညာဉ်ဆင်းရဲသူများ” သည် ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ စည်းစိမ်ကို ရရှိမည် (မဿဲ ၅:၃)။ “နှိမ့်ချသူများ” သည် “မြေကြီးကို အမွေဆက်ခံရလိမ့်မည်”။ ယခုအချိန်တွင် “နှိမ့်ချသူများ” သည် မြေကြီးကို အမွေဆက်ခံခြင်းမရှိဘဲ၊ မာနထောင်လွှားသူများသာ ရရှိသည်မှာ သေချာသည်။ သို့သော်လည်း၊ သင့်လျော်သောအချိန်တွင် ဤလောက၏ နိုင်ငံများသည် နှိမ့်ချမှု၏ ကျေးဇူးကို သင်ယူခဲ့သူများဖြစ်သော သူတော်စင်များထံသို့ ပေးအပ်လိမ့်မည် (ဒံယေလ ၇:၂၇ ကိုကြည့်ပါ)။ နောက်ဆုံးတွင်၊ မိမိကိုယ်ကို နှိမ့်ချသူများ—နှိမ့်ချမှုကို သင်ယူသူများ—သည် မြှင့်တင်ခံရလိမ့်မည်ဟု ခရစ်တော်က ဆိုသည် (မဿဲ ၂၃:၁၂ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Inherit the earth. Compare Ps 37:11. The “poor in spirit” are to receive the riches of the kingdom of heaven (Matt. 5:3); the “meek” are to “inherit the earth.” It is certain that the “meek” do not now inherit the earth, but rather the proud. Nevertheless, in due time the kingdoms of this world will be given to the saints, to those who have learned the grace of humility (cf. Dan. 7:27). Eventually, says Christ, those who humble themselves—those who learn meekness—will be exalted (see on Matt. 23:12).}

 

^{၆။ ဆာလှမ်းငတ်မွတ်သည်။ ဤဥပမာသည် ပျမ်းမျှနှစ်စဉ်မိုးရေချိန် ၂၆ လက်မထက် မပိုသော နိုင်ငံတစ်ခုတွင် အထူးအားကောင်းသည် (အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၁၀၊ ကမ္ဘာဦး ၁၂:၁၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ပါလက်စတိုင်းတွင် မှန်ကန်သည့်အရာသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်း၏ ဧရိယာကြီးများတွင် ယေဘုယျအားဖြင့် မှန်ကန်သည်။ ကြီးမားသော သဲကန္တာရဧရိယာများနှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်နေသော နေထိုင်သည့်မြေအများစုသည် တစ်ပိုင်းတစ်စ ခြောက်သွေ့သည်။ ယေရှုကို ယခုနားထောင်နေသော ပရိသတ်ထဲတွင် ရေငတ်မှု၏ နာကျင်မှုကို တွေ့ကြုံခံစားခဲ့ရသူများ များစွာရှိပေမည်။ ဟာဂါးနှင့် ဣရှမာလ၏ ဥပမာတွင် သရုပ်ပြထားသည့်အတိုင်း၊ လမ်းပျောက်သွားသူ သို့မဟုတ် လမ်းတွင်ရှိသော ရေပန်းအနည်းငယ်ထဲမှ တစ်ခုကို လွဲချော်သွားသူသည် ပြင်းထန်သော ဒုက္ခထဲသို့ အလွယ်တကူ ရောက်ရှိနိုင်သည် (ကမ္ဘာဦး ၂၁:၁၄ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{6. Hunger and thirst. This metaphor was especially forceful in a country where the average annual rainfall is not more than 26 in. (see Vol. II, p. 110; see on Gen. 12:10). What is true in Palestine is generally true throughout large sections of the Near East. Bordering on large desert areas, even much inhabited land is semi-arid. No doubt many in the audience now listening to Jesus had experienced pangs of thirst. As illustrated in the case of Hagar and Ishmael, a traveler who lost his way or who missed one of the few springs en route could easily find himself in serious straits (see on Gen. 21:14).}

 

^{သို့သော် ယေရှုသည် ဝိညာဉ်အငတ်မွတ်ခြင်းနှင့် ရေငတ်ခြင်းအကြောင်း မိန့်တော်မူခဲ့သည် (ဆာလံ ၄၂:၁, ၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ဖြောင့်မတ်ခြင်းကို အစာငတ်မွတ်သူတစ်ဦး၏ စိတ်အားထက်သန်သော စိုးရိမ်မှုနှင့်အတူ တောင့်တသူများသာ ၎င်းကိုရှာဖွေတွေ့ရှိမည်ဖြစ်သည်။ ဝိညာဉ်အငတ်မွတ်ခြင်းနှင့် ရေငတ်ခြင်းကို မြေကြီးပေါ်ရှိ မည်သည့်အရင်းအမြစ်မှဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်မည်မဟုတ်ပေ၊ ထိုအရင်းအမြစ်များမှာ ရုပ်ဝတ္ထုကြွယ်ဝခြင်း၊ နက်နဲသောဒဿနိကဗေဒများ၊ ရုပ်ခန္ဓာဆန္ဒများကို ဖြည့်ဆည်းခြင်း၊ သို့မဟုတ် ဂုဏ်ပြုခြင်းနှင့် အာဏာပိုင်ခြင်းများဖြစ်သည်။ ဤအရာအားလုံးကို စမ်းသပ်ပြီးနောက်၊ ရှောလမုန်သည် “အားလုံးသည် အနတ္တဖြစ်သည်” ဟု နိဂုံးချုပ်ခဲ့သည် (ဒေသနာ ၁:၂, ၁၄, ၃:၁၉, ၁၁:၈, ၁၂:၈; ကိုးကား ၂:၁, ၁၅, ၁၉; စသည်)။ ထိုအရာများထဲမှ တစ်ခုမျှ လူသားတိုင်း၏နှလုံးသားတောင့်တသော စိတ်ကျေနပ်မှုနှင့် ပျော်ရွှင်မှုကို မပေးနိုင်ခဲ့ပေ။ ပညာရှိသူ၏ နိဂုံးချုပ်ချက်မှာ ဖန်ဆင်းရှင်ကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းနှင့် သူနှင့်အတူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းသည် တည်မြဲသော စိတ်ကျေနပ်မှုကိုသာ ပေးစွမ်းနိုင်သည် (ဒေသနာ ၁၂:၁, ၁၃)။}

^{But Jesus spoke of the hunger and thirst of the soul (see Ps. 42:1, 2). Only those who long for righteousness with the eager anxiety of a man starving for lack of food or famishing for want of water, will find it. No earthly source can satisfy the hunger and thirst of the soul, whether it be material riches, profound philosophies, the satisfaction of physical appetites, or honor and power. After experimenting with all of these things, Solomon concluded that “all is vanity” (Eccl. 1:2, 14 3:19; 11:8; 12:8; cf. 2:1, 15, 19; etc.). None brought the satisfaction and happiness for which every human heart longs. The wise man’s conclusion was that recognition of the Creator and cooperation with Him provided the only enduring satisfaction (Eccl. 12:1, 13).}

 

^{တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ (The Ministry of Our Lord ကိုကြည့်ပါ) ပြီးနောက် ခြောက်လမှ ရှစ်လခန့်အကြာတွင် ယေရှုသည် အသက်မုန့်တော်အကြောင်း နောက်ထပ်ကြီးမြတ်သော တရားဒေသနာတစ်ခုကို မိန့်တော်မူခဲ့သည် (ယောဟန် ၆:၂၆–၅၉)၊ ၎င်းတွင် ဤနေရာ၌ အကျဉ်းချုပ်ဖော်ပြထားသော နိယာမကို ပိုမိုပြည့်စုံစွာ ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ ယေရှုကိုယ်တိုင်သည် လူတို့အငတ်မွတ်သင့်သော “မုန့်တော်” ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းကို စားသုံးခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့သည် ဝိညာဉ်ရေးအသက်ကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ပြီး ၎င်းတို့၏ ဝိညာဉ်အငတ်မွတ်ခြင်းကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်သည် (ယောဟန် ၆:၃၅, ၄၈, ၅၈ ကိုကြည့်ပါ)။ အငတ်မွတ်ပြီး ရေငတ်နေသူများကို ကောင်းကင်ဘုံမှ ပေးသူထံ ကျေးဇူးပြုစွာ ဖိတ်ခေါ်ထားပြီး၊ “ငွေမပါဘဲ၊ တန်ဖိုးမပါဘဲ” အစားအစာနှင့် သောက်ရေများကို လက်ခံရယူရန် ဖိတ်ခေါ်ထားသည် (ဟေရှာယ ၅၅:၁, ၂)။ ဖြောင့်မတ်ခြင်းအတွက် နှလုံးသားထဲတွင် တောင့်တမှုသည် ခရစ်တော်သည် ထိုနေရာ၌ သူ၏အမှုကို စတင်ပြီးဖြစ်ကြောင်း သက်သေဖြစ်သည် (MB ၁၉)။}

^{Six or eight months after the Sermon on the Mount (see The Ministry of Our Lord ) Jesus gave another great discourse, on the Bread of Life (John 6:26–59), in which He discussed more fully the principle here briefly set forth. Jesus Himself is the “bread” for which men should hunger, and by partaking of which they can sustain spiritual life and satisfy the hunger of their souls (see John 6:35, 48, 58). Those who hunger and thirst are graciously invited to come to the heavenly Provider and receive supplies of food and drink “without money and without price” (Isa. 55:1, 2). The longing in one’s heart for righteousness is evidence that Christ has already begun His work there (MB 19).}

 

^{ဖြောင့်မတ်ခြင်း။ ဂရိဘာသာဖြင့် dikaiosunē၊ အမြစ်စကား dikē မှဆင်းသက်လာပြီး၊ ၎င်းသည် “ဓလေ့ထုံးတမ်း”၊ “အသုံးပြုမှု” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး၊ ထို့ကြောင့် ဓလေ့ထုံးတမ်းဖြင့် ဆုံးဖြတ်သော “ဖြောင့်မတ်ခြင်း” ဖြစ်သည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ၎င်းကို ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ နိယာမများဖြင့် ဆုံးဖြတ်သော “ဖြောင့်မတ်ခြင်း” အဖြစ် အသုံးပြုသည်။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ၎င်း၏အသုံးပြုမှုတိုင်း (၉၄ ကြိမ်) တွင် dikaiosunē ကို “ဖြောင့်မတ်ခြင်း” ဟု ဘာသာပြန်သည်။ ဂရိလူမျိုးများအကြား “ဖြောင့်မတ်ခြင်း” သည် လက်ခံထားသော ဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် ကိုက်ညီမှုတွင် ရှိသည်။ ယုဒလူမျိုးများအတွက် ၎င်းသည် ယုဒဓလေ့ထုံးတမ်းဖြင့် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားသော ပညတ္တိကျမ်း၏ လိုအပ်ချက်များနှင့် ကိုက်ညီမှုတွင် အဓိကအားဖြင့် ရှိသည် (ဂလာတိ ၂:၁၆–၂၁ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော် ခရစ်တော်၏တပည့်များအတွက်၊ ဖြောင့်မတ်ခြင်းသည် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော အဓိပ္ပာယ်ကို ရရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင် ဖြောင့်မတ်ခြင်းကို တည်ထောင်ရန် ကြိုးပမ်းမည့်အစား၊ “ဘုရားသခင်၏ ဖြောင့်မတ်ခြင်း” ကို လက်ခံရန် ခေါ်တော်မူခြင်းခံရသည် (ရောမ ၁၀:၃)။ ၎င်းတို့သည် “ခရစ်တော်၏ယုံကြည်ခြင်းမှတစ်ဆင့်ရရှိသော ဖြောင့်မတ်ခြင်း၊ ဘုရားသခင်ထံမှ ယုံကြည်ခြင်းဖြင့်ရရှိသော ဖြောင့်မတ်ခြင်း” ကို ရှာဖွေခဲ့သည် (ဖိလိပ္ပိ ၃:၉)။}

^{Righteousness. Gr. dikaiosunē, from the root dikē, “custom,” “usage,” and thus “right” as determined by custom. In the NT it is used of “right” as determined by the principles of the kingdom of heaven. In every instance of its use in the NT (94 times) dikaiosunē is translated “righteousness.” Among the Greeks “righteousness” consisted in conformity to accepted customs. To the Jews it was essentially a matter of conformity to the requirements of the law as interpreted by Jewish tradition (see Gal. 2:16–21). But for Christ’s followers, righteousness took on a broader meaning. Instead of going about to establish their own righteousness, Christians were called to submit “themselves unto the righteousness of God” (Rom. 10:3). They sought for the righteousness “which is through the faith of Christ, the righteousness which is of God by faith” (Phil 3:9).}

 

^{ခရစ်တော်၏ ဖြောင့်မတ်ခြင်းသည် ထည့်သွင်းပေးအပ်ခြင်းနှင့် ဖြည့်ဆည်းပေးအပ်ခြင်း နှစ်မျိုးလုံးဖြစ်သည်။ ထည့်သွင်းပေးအပ်သော ဖြောင့်မတ်ခြင်းသည် ဖြောင့်မတ်ခြင်းသို့ ဦးတည်စေသည်။ သို့သော် ဖြောင့်မတ်ခြင်းခံရသော ဝိညာဉ်သည် ကျေးဇူးတော်တွင် ကြီးပြင်းလာသည်။ ခရစ်တော်သည် အတွင်းထဲ၌ နေထိုင်ရာ စွမ်းအားဖြင့်၊ သူသည် ယေရှု၏ ကိုယ်တိုင်ပြသထားသော နမူနာနှင့် ဆုံးမဩဝါဒများဖြင့် ဖော်ပြထားသော အကျင့်သီလဆိုင်ရာ ပညတ္တိကျမ်း၏ လိုအပ်ချက်များနှင့် သူ၏ဘဝကို ကိုက်ညီအောင် ပြုပြင်သည်။ ဤသည်မှာ ဖြည့်ဆည်းပေးအပ်သော ဖြောင့်မတ်ခြင်းဖြစ်သည် (COL ၃၁၀–၃၁၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေရှုသည် ၎င်းတို့၏ ကောင်းကင်ခမည်းတော်သည် စုံလင်သကဲ့သို့ “စုံလင်ခြင်း” ကို စဉ်းစားရန် သူ၏တပည့်များကို အားပေးတော်မူစဉ်တွင် ဤအရာကို စိတ်ထဲတွင် ရည်ရွယ်ခဲ့သည် (မဿဲ ၅:၄၈ ကိုကြည့်ပါ)။ ပေါလုက ယေရှု၏ စုံလင်သောဘဝသည် “အကျင့်သီလဆိုင်ရာ ပညတ္တိ၏ ဖြောင့်မတ်သော လိုအပ်ချက်” ကို “ဇာတိအလိုအတိုင်း မလျှောက်လှမ်းဘဲ ဝိညာဉ်တော်အလိုအတိုင်း လျှောက်လှမ်းသောကျွန်ုပ်တို့အတွင်း၌” ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်စေခဲ့သည်ဟု မှတ်ချက်ပြုသည် (ရောမ ၈:၄, RSV)။}

^{The righteousness of Christ is both imputed and imparted. Imputed righteousness brings justification. But the justified soul grows in grace. Through the power of the indwelling Christ he conforms his life to the requirements of the moral law as set forth by Jesus’ own precept and example. This is imparted righteousness (see COL 310–312). It was this that Christ had in mind when He encouraged His listeners to think in terms of being “perfect” as their heavenly Father is perfect (see on Matt. 5:48). Paul observes that the perfect life of Jesus has made it possible for “the just requirement of the law” to “be fulfilled in us, who walk not according to the flesh but according to the Spirit” (Rom. 8:4, RSV).}

 

^{၇. သနားကရုဏာရှိသော။ ဂရိဘာသာဖြင့် “အယ်လီအီမိုနီးစ်” ဟု ဆိုလိုသည်မှာ “သနားစရာ”၊ “သနားကရုဏာရှိသော”၊ “ကရုဏာစိတ်ရှိသော” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဟေဗြဲ ၂:၁၇ တွင် ခရစ်တော်သည် “သနားကရုဏာရှိသော [အယ်လီအီမိုန်] နှင့် သစ္စာရှိသော ယဇ်ပုရောဟိတ်ကြီး” ဖြစ်သည်ဟု ဆိုထားသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “အယ်လီမိုဆိုင်နရီ” သည် “ဆွမ်းဆက်သဒ္ဒါသို့ဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် ဆွမ်းဆက်သဒ္ဒါအတွက် ရည်စူးထားသော” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး၊ ဤစကားလုံးမှ လက်တင်ဘာသာမှတစ်ဆင့် ဆင်းသက်လာသည်။ ခရစ်တော်ဤနေရာတွင် ပြောဆိုသော သနားကရုဏာသည် လူသားများအပေါ် တက်ကြွသော သီလတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် သနားကရုဏာရှိသော လုပ်ရပ်များအဖြစ် ပုံစံမဖြစ်မချင်း တန်ဖိုးနည်းပါးသည်။ မဿဲ ၂၅:၃၁-၄၆ တွင် သနားကရုဏာရှိသော လုပ်ရပ်များသည် ဘုန်းတန်ခိုးရှိသောနိုင်ငံတော်သို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုရန် စမ်းသပ်မှုအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ ယာကုပ်သည် ၎င်း၏ “သန့်ရှင်းသောဘာသာ” ၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်တွင် သနားကရုဏာရှိသော လုပ်ရပ်များကို ထည့်သွင်းထားသည် (ယာကုပ် ၁:၂၇)။ မိက္ခာ (အခန်း ၆:၈) သည် ဘုရားသခင်နှင့် လူသားဖော်များအပေါ် လူ၏တာဝန်ကို “တရားမျှတစွာပြုလုပ်ရန်၊ သနားကရုဏာကို ချစ်မြတ်နိုးရန်နှင့် ဘုရားသခင်နှင့်အတူ နှိမ့်ချစွာ လျှောက်လှမ်းရန်” ဟု အကျဉ်းချုံးဖော်ပြသည်။ မိက္ခာသည် ခရစ်တော်ကဲ့သို့ပင် ဘုရားသခင်ရှေ့တွင် နှိမ့်ချမှုနှင့် လူသားများအပေါ် သနားကရုဏာကို ဖော်ပြထားသည်ကို သတိပြုပါ။ ၎င်းတို့ကို “တရားဥပဒေနှင့် ပရောဖက်များအားလုံး” မှီခိုနေသော ပညတ်နှစ်ခုနှင့် နှိုင်းယှဉ်နိုင်သည် (မဿဲ ၂၂:၄၀)။}

^{7. Merciful. Gr. eleēmones, “pitiful,” “merciful,” “compassionate.” In Heb. 2:17 Christ is said to be a “merciful [eleēmon] and faithful high priest.” Our English word “eleemosynary,” meaning “relating or devoted to charity or alms,” is derived, through the Latin, from this word. The mercy of which Christ here speaks is an active manward virtue. It is of little value until it takes the form of merciful deeds. In Matt. 25:31–46 deeds of mercy are presented as being the test of admission to the kingdom of glory. James includes deeds of mercy in his definition of “pure religion” (James 1:27). Micah (ch. 6:8) sums up man’s obligation to God and to his fellow men as “to do justly, and to love mercy, and to walk humbly” with God. Note that Micah, like Christ, mentions both humility before God and mercy toward men. These may be compared with the two commandments on which “all the law and the prophets” hang (Matt. 22:40).}

 

^{သနားကရုဏာရရှိမည်။ ၎င်းသည် ယခုလက်ရှိတွင်ရော တရားစီရင်မှုနေ့တွင်ပါ လူသားများနှင့် ဘုရားသခင်ထံမှ မှန်ကန်လိမ့်မည်။ ရွှေစည်းမျဉ်း (အခန်း ၇:၁၂) ၏ မူအခြေသည် ကျွန်ုပ်တို့၏အခြားသူများအပေါ် ဆက်ဆံမှုနှင့် ၎င်းတို့က ကျွန်ုပ်တို့အား ပြန်လည်ပေးသော ဆက်ဆံမှုအမျိုးအစားနှစ်ခုလုံးကို သက်ရောက်သည်။ ရက်စက်ကြမ်းတမ်းပြီး စိတ်မာကြောသော လူသည် လူသားဖော်များထံမှ ကြင်နာသနားကရုဏာရှိသော ဆက်ဆံမှုကို ရှားရှားပါးပါးသာ ရရှိသည်။ သို့သော် အခြားသူများ၏ လိုအပ်ချက်များနှင့် ခံစားချက်များကို ကြင်နာစွာ ထည့်သွင်းစဉ်းစားသူများသည် ကမ္ဘာကြီးသည် ၎င်းတို့ကို မကြာခဏ အလားတူပြန်လည်ဆပ်ပေးသည်ကို တွေ့ရှိလေ့ရှိသည်။}

^{Obtain mercy. This will be true both now and in the day of judgment, alike from men and from God. The principle of the golden rule (ch. 7:12) applies both to our treatment of others and to the kind of treatment they accord us in return. The cruel, hardhearted, mean-spirited man rarely receives kind and merciful treatment at the hand of his fellow man. But how often those who are kind and considerate of the needs and feelings of others find that the world often repays them in kind.}

 

^{၈. စိတ်နှလုံးသန့်ရှင်းသော။ “စိတ်နှလုံး” ဟု ဘာသာပြန်ထားသော စကားလုံးသည် ဉာဏ်ရည် (အခန်း ၁၃:၁၅)၊ သြတ္တပ္ပစိတ် (၁ယောဟန် ၃:၂၀, ၂၁)၊ အတွင်းစိတ်လူသား (၁ပေတရု ၃:၄) ကို ရည်ညွှန်းသည်။ ခရစ်တော်အသုံးပြုသော အဓိပ္ပာယ်အရ စိတ်နှလုံးသန့်ရှင်းမှုသည် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ သန့်ရှင်းမှုထက် (MB ၂၅) များစွာပိုပါဝင်သည်။ ၎င်းသည် မလိုလားအပ်သော အကျင့်စရိုက်များအားလုံးကို ဖယ်ထုတ်ပြီး လိုလားထိုက်သော အကျင့်စရိုက်အားလုံးကို ထည့်သွင်းပါသည်။ “စိတ်နှလုံးသန့်ရှင်းသော” ဖြစ်ခြင်းသည် ခရစ်တော်၏ဖြောင့်မတ်ခြင်း၏ဝတ်လုံဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားခြင်းနှင့် ညီမျှသည် (မဿဲ ၂၂:၁၁, ၁၂ ကိုကြည့်ပါ)၊ သန့်ရှင်းသူများဝတ်ဆင်ထားသော “ပိတ်ဖြူသန့်သန့်” (ဗျာဒိတ် ၁၉:၈; အခန်း ၃:၁၈, ၁၉ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ) — အကျင့်စရိုက်၏ပြီးပြည့်စုံမှု ဖြစ်သည်။}

^{8. Pure in heart. The word translated “heart” designates the intellect (ch. 13:15), the conscience (1 John 3:20, 21), the inner man (1 Peter 3:4). Purity of heart, in the sense Christ used it, includes far more than sexual purity (MB 25); it includes all desirable character traits to the exclusion of all that are undesirable. To be “pure in heart” is equivalent to being clothed with the robe of Christ’s righteousness (see on Matt 22:11, 12), the “fine linen” with which the saints are arrayed (Rev. 19:8; cf. ch. 3:18, 19)—perfection of character.}

 

^{ယေရှုစိတ်ထဲတွင် ရှိခဲ့သည်မှာ အခမ်းအနားဆိုင်ရာ သန့်ရှင်းမှုမဟုတ်ဘဲ (မဿဲ ၁၅:၁၈-၂၀; ၂၃:၂၅)၊ စိတ်နှလုံး၏အတွင်းပိုင်းသန့်ရှင်းမှုဖြစ်သည်။ ရည်ရွယ်ချက်များသန့်ရှင်းလျှင် ဘဝသည်လည်း သန့်ရှင်းလိမ့်မည်။}

^{It was not ceremonial purity that Jesus had in mind (Matt. 15:18–20; 23:25), but inward cleanness of heart. If the motives are pure, the life will be pure.}

 

^{စိတ်နှလုံးသန့်ရှင်းသူများသည် ဘဝတွင် အပြစ်ကို အုပ်ချုပ်သည့်မူအခြေအဖြစ် စွန့်လွှတ်ထားပြီး၊ ၎င်းတို့၏ဘဝများသည် ဘုရားသခင်ထံ အပြည့်အဝမထိန်းသိမ်းဘဲ သန့်ရှင်းစွာ အပ်နှံထားသည် (ရောမ ၆:၁၄-၁၆; ၈:၁၄-၁၇ ကိုကြည့်ပါ)။ “စိတ်နှလုံးသန့်ရှင်းသော” ဖြစ်ခြင်းသည် လုံးဝအပြစ်ကင်းစင်သည်ဟု မဆိုလိုပါ၊ သို့သော် ၎င်း၏ရည်ရွယ်ချက်များသည် မှန်ကန်သည်၊ ခရစ်တော်၏ကျေးဇူးတော်ဖြင့် ယခင်အမှားများကို စွန့်လွှတ်ထားပြီး၊ ခရစ်တော်ယေရှု၌ ပြီးပြည့်စုံမှု၏အမှတ်အသားဆီသို့ တက်လှမ်းနေသည်ဟု ဆိုလိုသည် (ဖိလိပ္ပိ ၃:၁၃-၁၅)။}

^{Those with pure hearts have forsaken sin as a ruling principle in the life, and their lives are without reserve consecrated to God (see Rom. 6:14–16; 8:14–17). To be “pure in heart” does not mean that one is absolutely sinless, but it does mean that his motives are right, that by the grace of Christ he has turned his back on past mistakes, and that he is pressing toward the mark of perfection in Christ Jesus (Phil. 3:13–15).}

 

^{ဘုရားသခင်ကို မြင်ရမည်။ ခရစ်တော်သည် လက်ရှိခေတ်ကာလတွင် လူသားတို့၏ နှလုံးသားထဲရှိ ဘုရားသခင်၏ ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံတော်ကို အလေးပေးပြီး၊ လာမည့်ခေတ်ကာလတွင် ထာဝရဘုန်းတန်ခိုးနိုင်ငံတော်ကို ဖယ်ထားခြင်းမပြုပေ (ဆယ်ပုဒ်မ ၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့် “ဘုရားသခင်ကို မြင်ရမည်” ဟူသော စကားလုံးများသည် ဝိညာဉ်ရေးရာအမြင်သာမက ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအမြင်ကိုပါ ရည်ညွှန်းသည်မှာ ထင်ရှားသည်။ ဝိညာဉ်ရေးရာလိုအပ်မှုကို ခံစားရသူများသည် ယခုအခါ “ဆွတ်ပျံ့သောနိုင်ငံတော်” (ဆယ်ပုဒ်မ ၃) ထဲသို့ ဝင်ရောက်ကြသည်။ အပြစ်များအတွက် ဝမ်းနည်းပူဆွေးသူများ (ဆယ်ပုဒ်မ ၄) သည် ယခုအခါ နှစ်သိမ့်မှုရရှိကြသည်။ နှိမ့်ချသောနှလုံးရှိသူများ (ဆယ်ပုဒ်မ ၅) သည် ယခုအခါ ကမ္ဘာသစ်အတွက် ပိုင်ဆိုင်မှုခွင့်ကို ရရှိကြသည်။ ယေရှုခရစ်၏ ဖြောင့်မတ်ခြင်းကို ဆာငတ်ငတ်မွတ်သောသူများ (ဆယ်ပုဒ်မ ၆) သည် ယခုအခါ ပြည့်စုံကြသည်။ သနားကရုဏာထားသူများ (ဆယ်ပုဒ်မ ၇) သည် ယခုအခါ သနားကရုဏာကို ရရှိကြသည်။ ထိုနည်းတူ၊ နှလုံးသန့်ရှင်းသူများသည် ယခုအခါ ယုံကြည်ခြင်း၏ မျက်လုံးများဖြင့် ဘုရားသခင်ကို မြင်ရသည့် အခွင့်အရေးရှိပြီး၊ နောက်ဆုံးတွင် ဘုန်းတန်ခိုးရှိသော နိုင်ငံတော်တွင် ဘုရားသခင်ကို မျက်နှာချင်းဆိုင် မြင်ရမည့် အခွင့်အရေးရှိမည် (ယောဟန်တမန်တော်စာ ပထမစောင် ၃:၂၊ ဗျာဒိတ် ၂၂:၄)။ ထို့အပြင်၊ ဤလောကတွင် ကောင်းကင်အမြင်ကို ဖွံ့ဖြိုးစေသူများသာလျှင် လာမည့်လောကတွင် ဘုရားသခင်ကို မြင်ရမည့် အခွင့်အရေးရှိမည်။}

^{See God. Christ places emphasis upon the kingdom of divine grace in the hearts of men in this present age, though not to the exclusion of the kingdom of eternal glory in the age to come (see on v. 3). It is clear, therefore, that the words “see God” refer to spiritual as well as to physical sight. Those who feel their spiritual need enter the “kingdom of heaven” (v. 3) now; those who mourn for sin (v. 4) are comforted now; those who are humblehearted (v. 5) receive their title to the new earth now; those who hunger and thirst for the righteousness of Jesus Christ (v. 6) are filled now; the merciful (v. 7) obtain mercy now. In like manner, the pure in heart have the privilege of seeing God now, through eyes of faith; and eventually, in the glorious kingdom, it will be their privilege to see Him face to face (1 John 3:2; Rev. 22:4). Furthermore, only those who develop the heavenly vision in this present world will have the privilege of seeing God in the world to come.}

 

^{ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ မူးယစ်ဆေးနှင့် အရက်သေစာကဲ့သို့ပင်၊ အပြစ်၏ ပထမဆုံးသက်ရောက်မှုမှာ စိတ်နှင့်ဝိညာဉ်၏ ပိုမိုမြင့်မားသော စွမ်းရည်များကို မှုန်ဝါးစေရန်ဖြစ်သည်။ မြွေသည် ဧဝအား “ထိုအပင်သည် အစာအဖြစ်ကောင်းမွန်သည်၊ မျက်စိဖြင့်ကြည့်လျှင် နှစ်သက်ဖွယ်ဖြစ်သည်၊ ဉာဏ်ပညာရရှိစေရန် နှစ်လိုဖွယ်ဖြစ်သည်” ဟူသော ဝိညာဉ်ရေးရာမျက်လုံးများဖြင့် မြင်စေရန် ဆွဲဆောင်ပြီးမှသာ “သူမသည် ထိုအသီးကို ယူပြီး စားလေ၏” (ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၃:၆)။ မြွေက “ထိုအခါ သင်တို့၏ မျက်လုံးများ ပွင့်လှစ်လိမ့်မည်” ဟု ပြောသောအခါ၊ သူသည် ပုံဆောင်အမြင်ကို ရည်ညွှန်းခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ရလဒ်မှာ သူတို့၏ “မျက်လုံးများ” “ပွင့်လှစ်ခြင်း” သည် ကောင်းမှုနှင့် မကောင်းမှုကို သိရှိခြင်းဖြစ်သည် (ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၃:၅)။ စာတန်သည် အပြစ်နှင့်အတူ အတွေ့အကြုံသည် ပိုမိုရှင်းလင်းသော အမြင်ကို ပေးလိမ့်မည်ဟု လူတို့ကို ယုံကြည်စေခြင်းဖြင့် ဦးစွာ မျက်စိကွယ်စေသည်။ သို့သော် အပြစ်သည် ပိုမိုမျက်စိကွယ်ခြင်းသို့ ဦးတည်သည်။ အပြစ်သားများသည် “မျက်လုံးရှိသော်လည်း” “မမြင်ရ” (ယေရမိ ၅:၂၁၊ ဟေရှာယ ၆:၁၀၊ ယေဇကျေလ ၁၂:၂ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ)။}

^{As with physical narcotics and intoxicants, the first effect of sin is to becloud the higher faculties of mind and soul. It was only after the serpent had charmed Eve into seeing with the eyes of her soul that “the tree was good for food, and that it was pleasant to the eyes, and a tree to be desired to make one wise” that “she took of the fruit thereof, and did eat” (Gen. 3:6). When the serpent said, “Then your eyes shall be opened,” he referred to figurative sight, for the result of their “eyes” being “opened” was a knowledge of good and evil (Gen. 3:5). The devil first blinds men by persuading them to believe that experience with sin will give them clearer sight. However, sin leads to further blindness. Sinners “have eyes,” but they “see not” (Jer. 5:21; cf. Isa. 6:10; Eze. 12:2).}

 

^{နှလုံးသန့်ရှင်းသူများသာလျှင် “ဘုရားသခင်ကို မြင်ရမည်”။ ဝိညာဉ်၏ “မျက်လုံး” သည် “တစ်ခုတည်း” ဖြစ်သောအခါ ဘဝသည် “အလင်း” ဖြင့် ပြည့်စုံလိမ့်မည် (မဿဲ ၆:၂၂၊ ၂၃)။ ခရစ်ယာန်များစွာသည် ကောင်းကင်ကာနာန်ပြည်ကို မျက်လုံးတစ်ဖက်ဖြင့် စူးစိုက်ကြည့်ပြီး အခြားမျက်လုံးတစ်ဖက်ကို “အပြစ်၏ အာမေဓိတ်များ” (ဟေဗြဲ ၁၁:၂၅) နှင့် အဲဂုတ္တုပြည်၏ “အသားအိုး” (ထွက်မြောက်ရာ ၁၆:၃) တို့အပေါ် စူးစိုက်ထားရန် ကြိုးစားရင်း ဝိညာဉ်ရေးရာ မျက်လုံးများ ဖြတ်ကျသွားကြသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ တစ်ခုတည်းသော လုံခြုံမှုမှာ မူအရ နေ့စဉ်နေ့တိုင်း ဘဝတွင် ဘုရားသခင်ကို ပထမဦးစားပေးအဖြစ် ထားရှိရန်ဖြစ်သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် လောက၏အရာများသည် “လိုချင်ဖွယ်ရာ” ဖြစ်သည်ဟု မြင်သူများ၊ စာတန်ဖျောက်ပြသော ကမ္ဘာမြေပေါ်ရှိ တောက်ပနေသော အဆောင်အယောင်များကို အာရုံစိုက်ထားသူများသည် ဘုရားသခင်ကို နာခံခြင်း၏ ပိုမိုကြီးမားသော တန်ဖိုးကို ဘယ်သောအခါမျှ မမြင်ရဘဲ ဖြစ်နေလိမ့်မည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် “ဘုရားသခင်ကို မြင်ရ” လိုလျှင် ဝိညာဉ်၏ ပြတင်းပေါက်ကို သန့်ရှင်းထားရမည်။}

^{Only those with singleness of heart will ever “see God.” When the “eye” of the soul is “single” the life will be full of “light” (Matt. 6:22, 23). Too many Christians become spiritually cross-eyed in the attempt to keep one eye fixed on the heavenly Canaan and the other on the “pleasures of sin” (Heb. 11:25) and the “flesh pots” of Egypt (Ex. 16:3). Our only safety is to live by principle, to make God first in the life. Those today who see that the things of the world are to be “desired,” whose attention is fixed on the glittering baubles of earth that Satan displays, will never see the greater value of obeying God. The window of the soul must be kept clean if we would “see God.”}

 

^{၉. ငြိမ်းချမ်းရေးဖန်တီးသူများ။ ဂရိလို eirēnopoioi၊ eirēnē “ငြိမ်းချမ်းရေး” နှင့် poieō “ဖန်တီးသည်” မှဆင်းသက်လာသည်။ ခရစ်တော်သည် ဤနေရာ၌ လူများကို ဘုရားသခင်နှင့် သဟဇာတဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ပေးခြင်းကို အထူးရည်ညွှန်းသည် (DA ၃၀၂–၃၀၅; MB ၂၈)။ “ဇာတိပကတိစိတ်သည် ဘုရားသခင်နှင့် ရန်ငြိုးဖွဲ့ထားသည်” (ရောမ ၈:၇)။ သို့သော် ခရစ်တော်၊ ငြိမ်းချမ်းရေးဖန်တီးသူအကြီးသည် ဘုရားသခင်သည် လူ၏ရန်သူမဟုတ်ကြောင်း ပြသရန် လာခဲ့သည် (MB ၂၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရစ်တော်သည် “ငြိမ်းချမ်းရေးမင်းသား” ဖြစ်သည် (ဟေရှာယ ၉:၆, ၇; မိက္ခာ ၅:၅ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ သူသည် ဘုရားသခင်မှ လူသို့ ငြိမ်းချမ်းရေးသတင်းစကားပို့သူဖြစ်ပြီး၊ “ယုံကြည်ခြင်းအားဖြင့် ဖြောင့်မတ်စေခြင်းခံရပြီး၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် သူ့အားဖြင့် ဘုရားသခင်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးရရှိသည်” (ရောမ ၅:၁)။ ယေရှုသည် သူ၏ပေးအပ်ထားသော တာဝန်ကို ပြီးစီးပြီး ခမည်းတော်ထံသို့ ပြန်သွားသောအခါ၊ “ငြိမ်းချမ်းရေးကို သင်တို့ထံ၌ ငါထားခဲ့၏၊ ငါ၏ငြိမ်းချမ်းရေးကို သင်တို့အား ငါပေးထား၏” (ယောဟန် ၁၄:၂၇; ၂သက်သာလောနိတ် ၃:၁၆ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။}

^{9. Peacemakers. Gr. eirēnopoioi, from eirēnē, “peace,” and poieō “to make.” Christ here refers particularly to bringing men into harmony with God (DA 302–305; MB 28). “The carnal mind is enmity against God” (Rom. 8:7). But Christ, the Master Peacemaker, came to show men that God is not their enemy (see MB 25). Christ is “The Prince of Peace” (Isa. 9:6, 7; cf. Micah 5:5). He was the messenger of peace from God to man, and “justified by faith, we have peace with God” through Him (Rom. 5:1). When Jesus had completed His appointed task and returned to the Father, He could say, “Peace I leave with you, my peace I give unto you” (John 14:27; cf. 2 Thess. 3:16).}

 

^{ခရစ်တော်က “ငြိမ်းချမ်းရေးဖန်တီးသူများ” ဟုပြောသောအခါ သူအား တန်ဖိုးထားနားလည်ရန်၊ ဆီးမစ်တစ်အတွေးနှင့်စကားပုံတွင် ငြိမ်းချမ်းရေး၏အဓိပ္ပာယ်ကို သတိပြုရန် အထောက်အကူဖြစ်သည်။ ဂရိစကားလုံး အိုင်ရီနီ (eirēnē) ၏ ဟီးဗရူးညီမျှစကားလုံးမှာ ရှာလုံ (shalom) ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် “ပြည့်စုံမှု”၊ “ခိုင်မာမှု”၊ “သာယာဝပြောမှု”၊ “ကောင်းမွန်သောအခြေအနေ”၊ “ငြိမ်းချမ်းရေး” ဟူ၍ အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ခရစ်တော်နှင့် သာမန်လူထုက အာရမိတ်စကားကို အသုံးပြုခဲ့သည့်အချက်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရာ၊ အာရမိတ်သည် ဟီးဗရူးနှင့် နီးကပ်စွာဆက်နွယ်သောဘာသာစကားဖြစ်ပြီး၊ ယေရှုသည် ထိုစကားလုံးကို ၎င်း၏ ဆီးမစ်တစ်အဓိပ္ပာယ်များနှင့်အတူ အသုံးပြုခဲ့သည်မှာ သေချာသည်။ ခရစ်ယာန်များသည် ၎င်းတို့အချင်းချင်း ငြိမ်းချမ်းစွာနေထိုင်ရမည် (သက်သာလောနိတ် ၅:၁၃) နှင့် “လူအားလုံးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုက်လျှောက်ရမည်” (ဟီးဗရူး ၁၂:၁၄)။ ၎င်းတို့သည် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဆုတောင်းရမည်၊ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် လုပ်ဆောင်ရမည်၊ နှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ငြိမ်းချမ်းသောအခြေအနေကို အထောက်အကူဖြစ်စေသော လှုပ်ရှားမှုများတွင် တည်ဆောက်မှုဆိုင်ရာ စိတ်ဝင်စားမှုကို ထားရှိရမည်။}

^{In order to appreciate what Christ meant when He spoke of “peacemakers” it is helpful to take note of the meaning of peace in Semitic thinking and speech. The Hebrew equivalent of the Greek eirēnē, is shalom, meaning “completeness,” “soundness,” “prosperity,” “condition of well-being,” “peace.” In view of the fact that Christ and the common people used Aramaic, a language closely akin to the Hebrew, Jesus doubtless used the word with its Semitic connotations. Christians are to be at peace among themselves (1 Thess. 5:13) and to “follow peace with all men” (Heb. 12:14). They are to pray for peace, to work for peace, and to take a constructive interest in activities that contribute to a peaceful state of society.}

 

^{ဘုရားသခင်၏သားသမီးများ။ စကားလုံးအတိုင်း “ဘုရားသခင်၏သားများ”။ ဂျူးလူမျိုးများသည် မိမိတို့ကိုယ်ကို “ဘုရားသခင်၏သားသမီးများ” ဟု ယူဆကြသည် (သုတ္တံကျမ်း ၁၄:၁; ဟိုရှဲ ၁:၁၀; စသည်)၊ ဤအယူအဆကို ခရစ်ယာန်များလည်း အတူတူလိုက်နာကြသည် (၁ ယောဟန် ၃:၁)။ ဘုရားသခင်၏သားဖြစ်ခြင်းဆိုသည်မှာ သူ၏စရိုက်ကို တူညီစွာထားရှိခြင်းကို ဆိုလိုသည် (၁ ယောဟန် ၃:၂; ကိုးကား ယောဟန် ၈:၄၄)။ “ငြိမ်းချမ်းရေးဖန်တီးသူများ” သည် “ဘုရားသခင်၏သားများ” ဖြစ်ကြသည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့သည် ဘုရားသခင်နှင့် မိမိတို့ကိုယ်တိုင် ငြိမ်းချမ်းမှုရှိပြီး၊ သူတို့၏လူသားများကို ဘုရားသခင်နှင့် ငြိမ်းချမ်းမှုရှိစေရန် ဦးဆောင်ရန် အပ်နှံထားကြသည်။}

^{Children of God. Literally, “sons of God.” The Jews thought of themselves as the “children of God” (Deut. 14:1; Hosea 1:10; etc.), a concept that Christians equally follow (1 John 3:1). To be a son of God means to resemble Him in character (1 John 3:2; cf. John 8:44). “Peace-makers” are the “sons of God” because they are at peace with Him themselves, and are devoted to the cause of leading their fellow men to be at peace with Him.}

 

^{၁၀. ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခံရခြင်း။ ဤနေရာ၌ ခရစ်တော်သည် ကောင်းကင်နိုင်ငံတော်အတွက် ဤလောကကို စွန့်လွှတ်ခြင်းဖြစ်စဉ်တွင် ခံရသော ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုကို အဓိကအားဖြင့် ရည်ညွှန်းသည်။ အပြစ်ဝင်ရောက်လာစဉ်မှစ၍ ခရစ်တော်နှင့် စာတန်အကြား၊ ကောင်းကင်နိုင်ငံတော်နှင့် ဤလောက၏နိုင်ငံတော်အကြား၊ ဘုရားသခင်ကို အမှုဆောင်သူများနှင့် စာတန်ကို အမှုဆောင်သူများအကြား “ရန်ငြိုးဖွဲ့မှု” ရှိခဲ့သည် (ကမ္ဘာဦး ၃:၁၅; ဗျာဒိတ် ၁၂:၇-၁၇)။ ဤပဋိပက္ခသည် “ဤလောက၏နိုင်ငံများသည် ကျွန်ုပ်တို့သခင်နှင့် သူ၏ခရစ်တော်၏နိုင်ငံများ” ဖြစ်လာသည်အထိ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေလိမ့်မည် (ဗျာဒိတ် ၁၁:၁၅; ဒံယေလ ၂:၄၄; ၇:၂၇ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ပေါလုသည် ယုံကြည်သူများအား “များစွာသော ဒုက္ခများဖြတ်သန်းပြီးမှ” သူတို့သည် “ဘုရားသခင်၏နိုင်ငံတော်သို့ ဝင်ရောက်ရမည်” ဟု သတိပေးခဲ့သည် (တမန်တော် ၁၄:၂၂)။ ကောင်းကင်နိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံသားများသည် ဤလောက၌ ဒုက္ခများကို တွေ့ကြုံရနိုင်သည်ဟု မျှော်လင့်နိုင်သည် (ယောဟန် ၁၆:၃၃)၊ အကြောင်းမှာ သူတို့၏ စရိုက်၊ စံပြများ၊ ရည်မှန်းချက်များနှင့် အပြုအမူများသည် ဤလောက၏ မကောင်းမှုကို ဆန့်ကျင်၍ တိတ်ဆိတ်စွာ သက်သေထူသည် (၁ ယောဟန် ၃:၁၂ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ကောင်းကင်နိုင်ငံတော်၏ ရန်သူများသည် ခရစ်တော်၊ ဘုရင်ကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခဲ့ပြီး၊ သူ၏ သစ္စာရှိသော လက်အောက်ခံများကိုလည်း ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ရန် မျှော်လင့်နိုင်သည် (ယောဟန် ၁၅:၂၀)။ “ခရစ်တော်ယေရှု၌ ဘုရားသခင်ကို ကိုးကွယ်ရင်း ဖြောင့်မတ်စွာ နေထိုင်လိုသူအားလုံးသည် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုကို ခံရလိမ့်မည်” (၂ တိမောသေ ၃:၁၂)။}

^{10. Persecuted. Here Christ refers primarily to persecution suffered in the process of forsaking the world for the kingdom of heaven. Since the entrance of sin there has been “enmity” between Christ and Satan, between the kingdom of heaven and the kingdom of this world, and between those who serve God and those who serve Satan (Gen. 3:15; Rev. 12:7–17). This conflict will go on until “the kingdoms of this world are become the kingdoms of our Lord, and of his Christ” (Rev. 11:15; cf. Dan. 2:44; 7:27). Paul warned the believers that “through much tribulation ” they must “enter into the kingdom of God” (Acts 14:22). Citizens of the heavenly kingdom may expect to have tribulation in this world (John 16:33), for their characters, ideals, aspirations, and conduct all bear silent witness against the evil of this present world (cf. 1 John 3:12). The foes of the heavenly kingdom persecuted Christ, the King, and they may be expected to persecute His loyal subjects (John 15:20). “All that will live godly in Christ Jesus shall suffer persecution” (2 Tim. 3:12).}

 

^{၎င်းတို့သည် နိုင်ငံတော်ကို ပိုင်ဆိုင်ကြသည်။ ဝိညာဉ်ရေးလိုအပ်မှုကို ခံစားသိရှိသူများအတွက် အခန်းကျမ်း ၃ တွင် ပေးထားသော တူညီသော ကတိတော်ဖြစ်သည်။ “ကျွန်ုပ်တို့သည် ဆင်းရဲဒုက္ခခံရလျှင်၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် သူနှင့်အတူ အုပ်စိုးလိမ့်မည်” (၂ တိမောသေ ၂:၁၂; ကိုးကား ဒံယေလ ၇:၁၈, ၂၇)။ ဤနေရာ၌ ခရစ်တော်အတွက် အများဆုံးဆင်းရဲခံရသူများသည် သူ၎င်းတို့အတွက် ခံစားခဲ့ရသည်များကို အကောင်းဆုံး တန်ဖိုးထားနိုင်သူများဖြစ်သည်။ ပထမနှင့် နောက်ဆုံး ကောင်းချီးမင်္ဂလာများတွင် နိုင်ငံတော်၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်မှုဆိုင်ရာ အာမခံချက်ပါဝင်ရန် သင့်လျော်သည်။ ဤနေရာ၌ ဖော်ပြထားသော နိုင်ငံတော်သားဖြစ်ရန် အရည်အချင်းရှစ်ခုကို ပိုင်ဆိုင်သူများသည် နိုင်ငံတော်တွင် နေရာတစ်ခုရရန် ထိုက်တန်သည်။}

^{Their’s is the kingdom. The same promise made in v. 3 to those who sense their spiritual need. “If we suffer, we shall also reign with him” (2 Tim. 2:12; cf. Dan. 7:18, 27). Those who suffer most for Christ here are best able to appreciate what He suffered for them. It is appropriate that the first and last beatitudes should contain the assurance of membership in the kingdom. Those who experience the eight qualifications for citizenship here enumerated are worthy of a place in the kingdom.}

 

^{၁၁. ကဲ့ရဲ့ခြင်း။ ဂရိဘာသာဖြင့် oneidizō၊ “အပြစ်တင်ခြင်း”၊ “ဆဲရေးခြင်း”၊ “စော်ကားခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ လုကာ ၆:၂၂ ကိုလည်း ကြည့်ပါ။ မဿဲ ၄:၁၁, ၁၂ သည် ထပ်ဆောင်းကောင်းချီးမင်္ဂလာတစ်ခု မဖြစ်ပေ။ ၎င်းသည် ညှဉ်းဆဲခြင်းပုံစံများ ထင်ရှားပေါ်ပေါက်ပုံကို ရှင်းပြရုံသာဖြစ်သည်။}

^{11. Revile. Gr. oneidizō, “to reproach,” “to slander,” “to insult.” See also on Luke 6:22. Matt. 4:11, 12 does not constitute an additional beatitude; it is simply an explanation of the forms in which persecution may manifest itself.}

 

^{အကျွန်ုပ်ကြောင့်။ သို့မဟုတ် “ငါ့ကြောင့်”။ ခရစ်ယာန်များသည် ၎င်းတို့ဆောင်ထားသော ခရစ်တော်၏နာမတော်ကြောင့် ဆင်းရဲဒုက္ခခံကြရသည်။ အစောပိုင်းအသင်းတော်ကဲ့သို့ ခေတ်အဆက်ဆက်တွင်၊ သခင်ဘုရားကို အမှန်တကယ်ချစ်မြတ်နိုးသူများသည် “သူ၏နာမတော်အတွက် အရှက်ခံရရန် ထိုက်တန်သူအဖြစ် မှတ်ယူခံရခြင်းကို” ဝမ်းမြောက်ကြသည် (တမန်တော် ၅:၄၁; ကိုးကား ၁ ပေတရု ၂:၁၉–၂၃; ၃:၁၄; ၄:၁၄)။ ခရစ်တော်သည် သူ၏တပည့်ဖြစ်လိုသူများကို “ငါ၏နာမတော်ကြောင့် လူအပေါင်းတို့က မုန်းတီးကြလိမ့်မည်” ဟု သတိပေးခဲ့သော်လည်း၊ “ငါ့ကြောင့် မိမိအသက်ကိုစွန့်လွှတ်သူသည် ၎င်းကိုရှာဖွေတွေ့ရှိလိမ့်မည်” ဟု ထပ်လောင်းမိန့်တော်မူခဲ့သည် (မဿဲ ၁၀:၂၂, ၁၀:၃၉)။ ခရစ်ယာန်များသည် “သူ၏အတွက် ဆင်းရဲဒုက္ခခံရန်” မျှော်လင့်ရမည် (ဖိလိပ္ပိ ၁:၂၉)။}

^{For my sake. Or, “on account of me.” Christians suffer for the name they bear, the name of Christ. In all ages, as in the early church, those who truly love their Lord have rejoiced at being “counted worthy to suffer shame for his name” (Acts 5:41; cf. 1 Peter 2:19–23; 3:14; 4:14). Christ warned those who would be His disciples that they would be “hated of all men for my name’s sake” (Matt. 10:22), but hastened to add that whoever “loseth his life for my sake shall find it” (ch. 10:39). Christians must expect to “suffer for his sake” (Phil. 1:29).}

 

^{၁၂. ဝမ်းမြောက်ပါ။ ဘဝတွင်မည်သည့်အရာရောက်လာစေကာမူ၊ ခရစ်ယာန်သည် ဝမ်းမြောက်ရမည် (ဖိလိပ္ပိ ၄:၄)၊ ဘုရားသခင်သည် အရာအားလုံးကို သူ၏ကောင်းကျိုးအတွက် ဆောင်ရွက်ပေးမည်ကို သိရှိထားသည် (ရောမ ၈:၂၈)။ ၎င်းသည် စုံစမ်းခြင်း သို့မဟုတ် အစမ်းသဘောတွင် အထူးသဖြင့် မှန်ကန်သည် (ယာကုပ် ၁:၂–၄)၊ အကြောင်းမှာ ဆင်းရဲဒုက္ခသည် ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားများအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော စရိုက်လက္ခဏာများဖြစ်သည့် သည်းခံခြင်းနှင့် အခြားစရိုက်များကို ပြုစုပျိုးထောင်ပေးသည်။}

^{12. Rejoice. Whatever life may bring, the Christian is to rejoice (Phil. 4:4), knowing that God will work all things for his good (Rom. 8:28). This is particularly true of temptation or trial (James 1:2–4), because suffering develops patience and other traits of character essential to citizens of the heavenly kingdom.}

 

^{အလွန်ဝမ်းမြောက်ပါ။ လုကာ၏ဖော်ပြချက်ဖြစ်သော “ဝမ်းမြောက်အောင်ခုန်ပါ” နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ (လုကာ ၆:၂၃)။}

^{Be exceeding glad. Compare Luke’s statement “leap for joy” (ch. 6:23).}

 

^{သင်တို့၏ဆုလာဘ်သည် ကြီးမြတ်သည်။ လုကာ ၆:၂၄–၂၆ ကိုလည်း ကြည့်ပါ။ ရင့်ကျက်သော ခရစ်ယာန်အတွက် ဆုလာဘ်အကြောင်းသည် အဓိကမဟုတ်ပေ (COL ၃၉၈ ကိုကြည့်ပါ)။ သူသည် ကောင်းကင်သို့ဝင်ရောက်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့်သာ စည်းမျဉ်းများကို နာခံခြင်းမဟုတ်။ သူသည် ဖန်ဆင်းရှင်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းသည် တည်ရှိမှု၏ အမြင့်ဆုံးပန်းတိုင်နှင့် ပျော်ရွှင်မှုဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိသောကြောင့် နာခံသည်။ ယဇ်ပူဇော်မှုသည် ကြီးမားနိုင်သော်လည်း၊ ဆုလာဘ်သည်လည်း ကြီးမားသည်။ လူသားတော်သည် ဘုန်းတန်ခိုးနှင့် ကြွလာသောအခါ “သူသည် လူတိုင်း၏အကျင့်အတိုင်း ဆုလာဘ်ပေးလိမ့်မည်” (မဿဲ ၁၆:၂၇; ကိုးကား ဗျာဒိတ် ၂၂:၁၂)။}

^{Great is your reward. See also on Luke 6:24–26. To the mature Christian the thought of reward is not uppermost (see COL 398). He does not obey the rules solely for the purpose of getting into heaven; he obeys because he finds cooperating with his Creator the supreme goal and joy of existence. The sacrifice may be great, but the reward is also great. When the Son of man comes in glory “he shall reward every man according to his works” (Matt. 16:27; cf. Rev. 22:12).}

 

^{ပရောဖက်များ။ အာဟတ်နှင့် ယေဇဗေလတို့က လိုက်လံပြီး ညှဉ်းဆဲခဲ့သော ဧလိယသည်ကဲ့သို့ (၁ ဘုရင်ခံ ၁၈:၇–၁၀; ၁၉:၂)၊ နှင့် ယေရမိသည် သူ၏လူမျိုးသားများက ညှဉ်းဆဲခံရသူဖြစ်သည် (ယေရမိ ၁၅:၂၀; ၁၇:၁၈; ၁၈:၁၈; ၂၀:၂; စသည်)။ ညှဉ်းဆဲခြင်းသည် ဘဝကို သန့်ရှင်းစေရန်နှင့် စရိုက်မှ အညစ်အကြေးများကို ဖယ်ရှားရန် ဆောင်ရွက်သည် (ကိုးကား ယောဘ ၂၃:၁၀)။}

^{The prophets. Such as Elijah, pursued by Ahab and Jezebel (1 Kings 18:7–10; 19:2), and Jeremiah, persecuted by his fellow countrymen (Jer. 15:20; 17:18; 18:18; 20:2; etc.). Persecution serves to purify the life and to purge the dross from the character (cf. Job 23:10).}

 

^{၁၃. သင်တို့။ ဂရိဘာသာတွင် “သင်တို့” ဟူသော နာမ်စားသည် အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ “သင်တို့သည် ဤလောက၏ ဆားဖြစ်ကြသည်”။ ယေရှုသည် သူ၏တပည့်များကို၊ အထူးသဖြင့် တပည့်ဆယ်နှစ်ပါးကို၊ ၎င်းတို့၏ ဘုရားသခင်၏ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံ၏ ပဋိညာဉ်အဖွဲ့ဝင်များအဖြစ် အခန်းကဏ္ဍသစ်တွင် ဟောပြောနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း သတိရရန် အရေးကြီးသည် (အခန်းကျမ်း ၁–၃ ကိုကြည့်ပါ)။ အခြားသူများလည်း နားထောင်နေကြပြီး၊ အဓိကအားဖြင့် လယ်သမားများနှင့် တံငါသည်များ (MB ၃၉)၊ သို့သော် ဖာရိရှဲများအတွက် သူလျှိုများလည်း ရှိနေသည် (DA ၃၀၇; မာကု ၂:၆ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{13. Ye. In the Greek the pronoun “ye” is emphatic: “Ye are the salt of the earth.” It is important to remember that Jesus was addressing His disciples, particularly the Twelve, in their new role as charter members of the kingdom of His divine grace (see on vs. 1–3). Others were listening, principally peasants and fishermen (MB 39), but spies for the Pharisees were also present (DA 307; see on Mark 2:6).}

 

^{ဆား။ ပါလတ်စတိုင်းတွင် ဆားကို ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်ရှိ ရေအိုင်များမှ သို့မဟုတ် အတွင်းပိုင်းရေကန်များမှ စုဆောင်းသည်။ ၎င်းကို စုဆောင်းရန် ရိုးရှင်းသောနည်းလမ်းများကြောင့် အညစ်အကြေးများစွာ ပါဝင်နေသည်။ စိုစွတ်မှုနှင့် ထိတွေ့သောအခါ သို့မဟုတ် မိုးရေနှင့် ထိတွေ့သောအခါ၊ အလွယ်တကူ ပျော်ဝင်နိုင်သော ဆားသည် ဆေးကြောခံရပြီး၊ အရသာမရှိသော အညစ်အကြေးများသာ ကျန်ရစ်သည်။}

^{Salt. In Palestine salt was gathered from marshes along the seashore or from inland lakes. The crude facilities for gathering it resulted in the presence of many impurities. In contact with dampness, or exposed to rain, the highly soluble salt itself would be washed away, leaving only the insipid impurities.}

 

^{နိုင်ငံတော်သားများကို ဆားနှင့် နှိုင်းယှဉ်ခြင်း၏ အဓိကအယူအဆမှာ ၎င်း၏ ထိန်းသိမ်းပေးသည့် အရည်အသွေးတွင် ရှိသည် (ကိုးကား MB ၃၅)။ ရေခဲသေတ္တာနှင့် အခြားခေတ်မီသော အစားအစာထိန်းသိမ်းနည်းများ မပေါ်ပေါက်မီက၊ ဆားနှင့် ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များကို ထိန်းသိမ်းရန် အဓိကအသုံးပြုခဲ့သည်။ ရှေးပါလတ်စတိုင်းတွင် ဆားကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် အရသာဖြည့်ရန်အတွက် အထူးသဖြင့် အသုံးပြုခဲ့သည် (ယောဘ ၆:၆ ကိုကြည့်ပါ)။ အလားတူပင် ခရစ်ယာန်သည် ဧဝံဂေလိတရားကို ဖြန့်ဝေခြင်းဖြင့် အခြားသူများကို ကယ်တင်ရာတွင် အေးဂျင့်တစ်ဦးဖြစ်လာပြီး၊ လောကတွင် ထိန်းသိမ်းပေးပြီး သန့်ရှင်းစေသော သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ပြသသည်။ တပည့်များသည် ၎င်းတို့၏လူသားများကို ကယ်တင်ရန်ကို ၎င်းတို့၏ အဓိကတာဝန်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရမည်။ ၎င်းတို့သည် ညှဉ်းဆဲခြင်းကြောင့် (မဿဲ ၅:၁၀–၁၂ ကိုကြည့်ပါ) သို့မဟုတ် အခြားအကြောင်းများကြောင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းမှ နုတ်ထွက်ရန် မဟုတ်ဘဲ၊ ၎င်းတို့၏လူသားများနှင့် နီးကပ်စွာ ဆက်သွယ်ထားရမည်။}

^{The underlying idea in comparing citizens of the kingdom to salt is in its quality as a preservative (cf. MB 35). Before the day of refrigeration and other modern modes of preserving food, salt and spices were largely used for preservation. In ancient Palestine salt was used almost exclusively for this purpose and for seasoning (see Job 6:6). In a similar way the Christian, by becoming an agent in saving others through the diffusion of the gospel, exerts a preserving and purifying influence in the world. The disciples were to recognize the salvation of their fellow men as their primary responsibility. They were not to withdraw from society, because of persecution (see Matt. 5:10–12) or for other reasons, but were to remain in close contact with their fellow men.}

 

^{တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ၏ လုကာ၏ဖော်ပြချက်တွင် မဿဲ ၅:၁၃–၁၆ ၏ အကြောင်းအရာမပါဝင်သော်လည်း၊ သူသည် အခြားအခါတစ်ခုတွင် ယေရှုမိန့်တော်မူသော အလားတူဖော်ပြချက်တစ်ခုကို ကိုးကားထားသည် (လုကာ ၁၄:၃၄, ၃၅)။ မာကုတွင်လည်း တပည့်များထံသို့သာ အခြားအခြေအနေများအောက်တွင် မိန့်တော်မူသော အလားတူအခန်းကဏ္ဍတစ်ခုရှိသည် (မာကု ၉:၅၀)၊ ၎င်းသည် အခြားသူများနှင့် ဆက်ဆံရာတွင် အထူးသဖြင့် အသုံးပြုသည်။ ယေရှု၏ တူညီသော သို့မဟုတ် ဆင်တူသော မိန့်ခွန်းများကို ဧဝံဂေလိစာရေးဆရာများက သူ၏ဓမ္မအမှုတာဝန်တစ်လျှောက် မတူညီသောအချိန်များတွင် သူ့ထံသို့ မှတ်တမ်းတင်ထားသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ ဤအချက်သည် စာရေးဆရာများသည် သူမည်သည့်အချိန်တွင် ထိုမိန့်ခွန်းများကို ပြောခဲ့သည်ကို ဂရုမထားဘဲ၊ ထင်သလို မတူညီသောအချိန်များသို့ သတ်မှတ်ခဲ့သည်ဟု အချို့က နိဂုံးချုပ်စေခဲ့သည်။ သို့သော် ဤနိဂုံးသည် ယေရှုသည် သူ၏ဓမ္မအမှုတာဝန်တစ်လျှောက် သူ၏အယူအဆတစ်ခုကို တစ်ကြိမ်သာထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်ဟူသော ရိုးရှင်းသောအယူအဆပေါ်တွင် အခြေခံထားသည်။ သို့သော် ယေရှုသည် သူ၏မိန့်ခွန်းများကို အစိတ်အပိုင်းများ သို့မဟုတ် တစ်ခုလုံးကို မတူညီသောအချိန်များတွင် ပရိသတ်အသစ်များထံ၊ သို့မဟုတ် ဆင်တူသော ပရိသတ်ထံသို့ပင် ထပ်လောင်းပြောဆိုခဲ့မည်မဟုတ်ဟု ယူဆရန် တရားမျှတသောအကြောင်းပြချက်မရှိပေ။}

^{In his report of the Sermon on the Mount Luke does not include the content of Matt. 5:13–16, though he quotes a similar statement of Christ spoken upon another occasion (Luke 14:34, 35). Mark also has a similar passage, spoken to the disciples alone under other circumstances (Mark 9:50), and applied particularly to the trait of getting along with others. The fact that the same, or similar, sayings of Jesus are credited to Him at different times in His ministry by the various gospel writers has led some to conclude that the writers more or less casually and arbitrarily assigned the sayings to different times, irrespective of when He may actually have made the statements. This conclusion, however, is based on the naïve notion that Jesus gave expression to any particular idea once and only once during His ministry. But there is no valid reason to suppose that Jesus would not have repeated His remarks, in whole or in part, at various times to new audiences, and perhaps even to approximately the same audience.}

 

^{အရသာပျောက်ဆုံးသွားသည်။ သို့မဟုတ် “အရသာမရှိဖြစ်သွားသည်”။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် ၎င်း၏မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော စရိုက်လက္ခဏာများကို ဆုံးရှုံးပြီး ခရစ်ယာန်တစ်ဦးအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေရန်သည် ဆားသည် ၎င်း၏ဆားဓာတ်ကို ဆုံးရှုံးပြီး ဆားအဖြစ် အသုံးပြုရန် မဖြစ်နိုင်သကဲ့သို့ မဖြစ်နိုင်ပေ။ ခရစ်ယာန်များသည် အမည်ခံသာဖြစ်လျှင်၊ ၎င်းတို့၏ ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ အမည်ခံနိုင်ငံသားဖြစ်မှုသည် ဟာသတစ်ခုဖြစ်လာသည်။ ၎င်းတို့သည် ခရစ်တော်၏စရိုက်ကို ထင်ဟပ်မပြသည်မှလွဲ၍ ၎င်းတို့၏အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုမည်သို့ပင်ဖြစ်စေ၊ ခရစ်ယာန်များမဟုတ်ပေ။}

^{Lost his savour. Or, “become insipid.” It would be as unthinkable for a Christian to lose his essential characteristics and still be a Christian as it would be for salt to lose its saltiness and still be considered and used as salt. If Christians are such in name only, their nominal citizenship in the kingdom of heaven becomes a farce. They are not Christians unless they reflect the character of Christ, regardless of what their profession may be.}

 

^{ဆားဖြည့်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ၎င်း၏မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အသုံးဝင်သောအရည်အသွေးကို ပြန်လည်ရရှိရန်ဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦး၏ဘဝမှ ခရစ်တော်၏ ချစ်ခြင်းမေတ္တာ၊ စွမ်းအား၊ နှင့် ဖြောင့်မတ်ခြင်းတို့ ဆုံးရှုံးသွားသောအခါ၊ ၎င်းတို့၏ဆုံးရှုံးမှုကို ဖြည့်ဆည်းရန် အခြားအရင်းအမြစ်မရှိပေ။ အမည်ခံခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် ၎င်းကိုယ်တိုင်မပိုင်ဆိုင်သည့်အရာကို အခြားသူများထံသို့ လွှဲပြောင်းပေးနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ ရှေးခေတ်ယဇ်ပူဇော်ခြင်းထုံးတမ်းတွင် ဆားကို ယဇ်ပူဇော်ခြင်းတိုင်းတွင် ထည့်သွင်းခဲ့သည် (ဝတ်ပြုရာ ၂:၁၃; ယဇရိယာ ၄၃:၂၄; မာကု ၉:၄၉)၊ ၎င်းမပါရှိလျှင် လက်ခံနိုင်ဖွယ်မရှိပေ။ ဤနေရာ၌ ဆားသည် ခရစ်တော်၏ ဖြောင့်မတ်ခြင်းကို ကိုယ်စားပြုသည် (DA ၄၃၉ ကိုကြည့်ပါ)။ ကျွန်ုပ်တို့၏ဘဝများသည် “အသက်ရှင်သော ယဇ်ပူဇော်ခြင်း၊ သန့်ရှင်းပြီး ဘုရားသခင်ထံသို့ လက်ခံနိုင်ဖွယ်ဖြစ်ရန်” (ရောမ ၁၂:၁)၊ ၎င်းတို့သည် ယေရှုခရစ်တော်၏ ပြည့်စုံသော ဖြောင့်မတ်ခြင်းဖြင့် ထိန်းသိမ်းပြီး အရသာဖြည့်ရမည် (ဂလာတိ ၂:၂၀ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Salted. That is, have its essential and useful quality as salt restored. When the love, power, and righteousness of Christ are lost from the life of a professed Christian, there is no other source to which he may turn to supply their lack. A nominal Christian cannot pass on to others that which he does not himself possess. Salt was added to every sacrifice in the ancient ceremonial ritual Lev. 2:13; Eze. 43:24; Mark 9:49), without which it was unacceptable. Here, the salt typified the righteousness of Christ (see DA 439). In order that our lives may be “a living sacrifice, holy, acceptable unto God” (Rom. 12:1), they must be preserved and seasoned by the perfect righteousness of Jesus Christ (see Gal. 2:20).}

 

^{အသုံးမဝင်တော့ပေ။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦး၏ဘဝမှ ခရစ်တော်၏ ကျေးဇူးတော်နှင့် စွမ်းအားဆုံးရှုံးသွားသောအခါ၊ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးအနေဖြင့် “အသုံးမဝင်တော့ပေ”။ ထို့ထက်ပို၍၊ သူသည် နိုင်ငံတော်၏ မူများကို မမှန်ကန်စွာ ကိုယ်စားပြုသောဘဝဖြင့် နိုင်ငံတော်၏ အကျိုးအတွက် အနုတ်လက္ခဏာဆောင်သည့် အဆိုးဘေးဖြစ်လာသည်။}

^{Good for nothing. A Christian from whose life the grace and power of Christ are lost is, as a Christian, “good for nothing.” Even more, he becomes a positive detriment to the cause of the kingdom by living a life that misrepresents the principles of the kingdom.}

 

^{ခြေနှင့်နင်းခံရသည်။ နားထောင်နေသော လူအုပ်ကြီးထံမှ ၎င်းတို့ထိုင်နေသောနေရာမှ၊ ဆားဖြူဖြူဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားသော လမ်းများကို မြင်တွေ့နိုင်သည်၊ ၎င်းသည် အသုံးမဝင်ဖြစ်သွားသောကြောင့် စွန့်ပစ်ခံရသည် (MB ၃၆, ၃၇)။}

^{Trodden under foot. From where they sat, the listening throng could see pathways white with salt, cast there because it had become worthless (MB 36, 37).}

 

^{၁၄. သင်တို့။ ဂရိဘာသာတွင် ဤနာမ်စားသည် အလေးပေးဖော်ပြထားသည်။ “သင်တို့သည် ဤလောက၏ အလင်းဖြစ်ကြသည်”။}

^{14. Ye. In the Greek this pronoun is emphatic: “Ye are the light of the world.”}

 

^{အလင်း။ အလင်းသည် ဘုရားသခင်၏ တည်ရှိမှု၏ သင်္ကေတတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည် (ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၁:၃၊ ၃:၂၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ယောဟန်သည် ယေရှုကို ဤလောက၏အမှောင်ထဲတွင် ထွန်းလင်းသောင်ထွက်နေသော “လူသားတို့၏အလင်း” ဟု ရည်ညွှန်းသည် (အခန်း ၁:၄-၉)။ သူ၏သာသနာတော်၏ နိဂုံးချုပ်ချိန်နီးသောအခါ ယေရှုသည် မိမိကိုယ်မိမိ “လောက၏အလင်း” ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့သည် (ယောဟန် ၈:၁၂၊ ၉:၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေရှုကို လောက၏အလင်းအဖြစ် လက်ခံပြီးသော ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် ၎င်း၏ခေါ်တော်မူခြင်းအပေါ် သစ္စာရှိလျှင် ထိုအလင်း၏ ထင်ဟပ်သူဖြစ်လာသည်။ မက်ဆီယာဆိုင်ရာ ပရောဖက်ပြုချက်များတွင် ယေရှုကို “အလင်းကြီး” (ဟေရှာယ ၉:၂) နှင့် “ဖြောင့်မတ်ခြင်း၏နေ” (မာလခိ ၄:၂၊ လုကာ ၁:၇၉ ကိုကြည့်ပါ) ဟု ရည်ညွှန်းသည်။ စစ်မှန်သောအလင်းသည် လူသားများကို လင်းထိန်သောအခါ၊ ၎င်းတို့သည် “ထ၍ ထွန်းလင်းကြလော့” ဟု ဆုံးမခံရသည် (ဟေရှာယ ၆၀:၁-၃)။ သခင်ဘုရားကို ချစ်မြတ်နိုးပြီး အမှုတော်ဆောင်သူများကို ဤလောကတွင်ရော နောင်လာမည့်ဘဝတွင်ပါ “နေ” ကဲ့သို့ဖြစ်သည်ဟု ပုံဖော်ထားသည် (တရားသူကြီးများ ၅:၃၁၊ မဿဲ ၁၃:၄၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရစ်တော်ပြောနေစဉ် နံနက်ခင်းဖြစ်နေဆဲဖြစ်ပြီး (တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ ၃၈)၊ နေသည် ကောင်းကင်သို့ အမြင့်ဆုံးသို့ တက်လျက်ရှိသည် (ဆာလံ ၁၉:၄-၆ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ)။ ထိုနည်းတူ၊ တစ်ဆယ့်နှစ်ပါးသော တမန်တော်များနှင့် နိုင်ငံတော်၏ အနာဂတ်နိုင်ငံသားများအားလုံးသည် လောကထဲသို့ ထွက်သွားပြီး ၎င်းတို့၏အလင်းကို ဖြန့်ကြဲကာ၊ အပြစ်နှင့် ဘုရားသခင်၏အလိုတော်နှင့် နည်းလမ်းများကို မသိနားမလည်မှု၏ အမှောင်ကို ဖယ်ရှားရမည်။ ယောဟန် ၁:၄, ၇, ၉ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Light. Light has ever been a symbol of the divine presence (see on Gen. 1:3; 3:24). John refers to Jesus as “the light of men” shining forth amid the darkness of this world (ch. 1:4–9). Toward the close of His ministry Jesus referred to Himself as “the light of the world” (see on John 8:12; 9:5). Having accepted Jesus as the light of the world, a Christian, if true to his calling, becomes a reflector of that light. In Messianic prophecy Jesus is referred to as “a great light” (Isa. 9:2), and as the “Sun of righteousness” (Mal. 4:2; see on Luke 1:79). When the true Light illumines men, they are admonished to “arise, shine” (Isa. 60:1–3). Those who love and serve the Lord are pictured as being like the “sun” (see on Judges 5:31), both here and in the hereafter (see Matt. 13:43). It was yet morning as Christ spoke (MB 38), and the sun was ascending the heavens toward the zenith (cf. Ps. 19:4–6). In a similar way the Twelve—and all future citizens of the kingdom as well—were to go forth and let their light shine abroad in the world, dispelling the darkness of sin and ignorance of the will and ways of God. See on John 1:4, 7, 9.}

 

^{လောက။ ဂရိစကားလုံး “ကော့စ်မော့စ်” (အခန်း ၄:၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{World. Gr. kosmos (see on ch. 4:8).}

 

^{တောင်ပေါ်တွင်တည်ရှိသည်။ ရှေးပါလက်စတိုင်းမြို့များသည် ၎င်းတို့၏အပျက်အစီးများက ယနေ့သက်သေပြသည့်အတိုင်း တောင်ကုန်းများပေါ်တွင် တည်ရှိလေ့ရှိသည်။ ထိုသို့သောမြို့တစ်မြို့သည် အနည်းငယ်ဝေးသောအကွာအဝေးမှ မြင်ရသည်။ ခရစ်တော်နှင့် လူအုပ်ထိုင်နေသောနေရာမှ အနီးအနားရှိ တောင်ကုန်းများပေါ်တွင် မြို့ရွာများစွာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရသည် (တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ ၃၉)။}

^{Set on an hill. Ancient Palestinian cities were commonly situated on hills, as their ruins testify today. Such a city would be visible from a considerable distance. From the place where Christ and the multitude sat, many towns and villages were visible on the surrounding hills (MB 39).}

 

^{၁၅. ဖယောင်းတိုင်။ ဂရိစကားလုံး “လူချနို့စ်” သည် “မီးအိမ်” ကို ဆိုလိုပြီး၊ ယနေ့ကျွန်ုပ်တို့အသုံးပြုသော ဖယောင်းတိုင်မဟုတ်ပါ။ ရှေးခေတ်မီးအိမ်များသည် မြေအိုး သို့မဟုတ် သတ္တုဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ပန်းကန်ပုံစံရှိသော အိုးတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ မီးစာသည် ဆီထဲတွင် မျောနေကာ ၎င်း၏ထွန်းညှိထားသော အပိုင်းသည် ပန်းကန်၏ဘေးတွင် တင်ထားသည် သို့မဟုတ် အထူးပြုလုပ်ထားသော အပေါက်တစ်ခုမှ ထိုးထွက်နေသည်။ မာကု ၄:၂၁ နှင့် လုကာ ၈:၁၆၊ ၁၁:၃၃ တို့တွင် အလားတူဖော်ပြချက်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ။}

^{15. A candle. Gr. luchnos, “a lamp,” not a candle such as we use today. Ancient lamps consisted of a clay or metal bowl often in the shape of a saucer, with the wick floating in the oil and its lighted portion resting on the side of the dish or projecting through a special orifice. Compare similar statements in Mark 4:21 and Luke 8:16; 11:33.}

 

^{တင်း။ ဂရိစကားလုံး “မိုဒီယို့စ်” သည် စပါးတိုင်းထွက်ကိရိယာတစ်ခုဖြစ်ပြီး တင်း ၀.၂၅ (လီတာ ၈.၇၅) ခန့်ပါဝင်သည်။ ၎င်းကို အိမ်တွင် မကြာခဏ ဂျုံမှုန့်သိုလှောင်ရန် အသုံးပြုသည်။ ခရစ်တော်သည် “တင်း” အကြောင်းပြောခဲ့သည်မှာ ထိုခေတ်ကာလ၏ သာမန်အိမ်များတွင် အခန်းထဲတွင် တင်းတစ်ခုသာရှိလေ့ရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ၎င်းကို ပုံမှန်အားဖြင့် မြေအိုးဖြင့်ပြုလုပ်ထားသည်။ လူမျိုးတစ်မျိုးအနေဖြင့် ယုဒလူများသည် ၎င်းတို့၏အလင်းကို “တင်း” အောက်တွင် ထိရောက်စွာ ဖုံးကွယ်ထားခဲ့သည် (ဟေရှာယ ၆၀:၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေရှုသည် ၎င်းတို့အား ယုံကြည်ပေးထားသော အလင်းသည် လူသားအားလုံးအတွက် ဖြစ်သည်ဟု ထောက်ပြခဲ့သည်။ အတွဲ ၄၊ စာမျက်နှာ ၂၆-၃၀ ကိုကြည့်ပါ။}

^{A bushel. Gr. modios, a grain measure containing about .25 bu. (8.75 liters). It was often used at home as a flour bin. Christ spoke of the “bushel” because in the average home of that day there was usually only one in the room. It was commonly made of earthenware. As a nation the Jews were effectively hiding their light (cf. Isa. 60:1) under “a bushel”; Jesus pointed out that the light entrusted to them belonged to all men. See Vol. IV, pp. 26-30.}

 

^{မီးအိမ်တင်မြှောက်။ ဂရိစကားလုံး “လူချနီးယား” သည် “မီးအိမ်တင်မြှောက်” ကို ဆိုလိုသည်။ သာမန်လူထု၏အိမ်များတွင် ၎င်းသည် မကြာခဏ မြေအိုးဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော နိမ့်သောတင်မြှောက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ အခါအခါတွင် အိမ်မိုးကို ထောက်ထားသော ကျောက်တိုင် သို့မဟုတ် သစ်သားတိုင်ပေါ်ရှိ စင်တစ်ခုသည် မီးအိမ်အတွက် အဆင်ပြေသော တင်မြှောက်အဖြစ် ဆောင်ရွက်သည် (ထွက်မြောက်ရာ ၂၅:၃၁၊ ဟေဗြဲ ၉:၂၊ ဗျာဒိတ် ၁:၁၂၊ ၁၁:၄ စသည်တို့ကိုကြည့်ပါ)။}

^{A candlestick. Gr. luchnia, “lampstand.” In the homes of the common people this was usually a low earthenware stand. At other times a shelf on the stone or wooden center post supporting the roof served as a convenient stand for the lamp (see Ex. 25:31; Heb. 9:2; Rev. 1:12; 11:4; etc.).}

 

^{အားလုံးအတွက် အလင်း။ အိမ်ထဲရှိ မီးအိမ်တင်မြှောက်ပေါ်တွင် မီးအိမ်ကို သင့်လျော်စွာ ထားရှိထားလျှင် အိမ်သားအားလုံးသည် ၎င်းမှ အကျိုးခံစားနိုင်သည်။ ထိုနည်းတူ ဘုရားသခင်သည် အာဗြဟံ၏သားစဉ်မြေးဆက်များအား ယုံကြည်ပေးထားသော အမှန်တရား၏အလင်းမှ လူသားမိသားစုတစ်ခုလုံး အကျိုးခံစားရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည် (ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၁၂:၃၊ တရားဟောရာ ၄:၆၊ ဟေရှာယ ၆၀:၁-၃ စသည်တို့ကိုကြည့်ပါ၊ အတွဲ ၄၊ စာမျက်နှာ ၂၈-၃၀ ကိုလည်းကြည့်ပါ)။ ဆုံးရှုံးသွားသော ငွေဒင်္ဂါးကို ရှာဖွေရာတွင် အသုံးပြုသော “ဖယောင်းတိုင်” နှင့်လည်း နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ (လုကာ ၁၅:၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Light unto all. All the members of a household may benefit from a lamp set properly on its lampstand. In a similar way it was God’s design that the entire human family should benefit from the light of truth God had entrusted to the descendants of Abraham (see Gen. 12:3; Deut. 4:6; Isa. 60:1–3; etc.; see also Vol. IV, pp. 28-30). Compare also the “candle” used in searching for the lost coin (see on Luke 15:8).}

 

^{၁၆. သင်တို့၏အလင်းကို ဤသို့ထွန်းလင်းစေလော့။ အမှန်တရား၏အလင်းသည် ကောင်းကင်မှလာသည် (ယောဟန် ၁:၄)၊ သို့သော် ၎င်းသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ဘဝများကို လင်းထိန်သောအခါ ကျွန်ုပ်တို့၏အလင်းဖြစ်လာသည် (ဟေရှာယ ၆၀:၁-၃၊ ဧဖက် ၅:၁၄)။ မကြာသေးမီက ခန့်အပ်ခံရသော တစ်ဆယ့်နှစ်ပါးသော တမန်တော်များသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ ပထမဆုံး အလင်းသယ်ဆောင်သူများဖြစ်သည်။ တပည့်များသည် အမှန်တရားနှင့် ဘုရားသခင်၏မေတ္တာအလင်းကို ထင်ဟပ်စေသည့် ထိရောက်မှုသည် ၎င်းတို့၏ အပြင်းထန်ဆုံးရန်သူများအတွက်ပင် ထင်ရှားခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် “ယေရှုနှင့်အတူရှိခဲ့ကြသည်” ဟု “သိရှိခဲ့ကြသည်” (တမန်တော်များကျမ်း ၄:၁၃)။ ကောင်းကင်၏အလင်းကို လောကတွင် ဖြန့်ကြဲခဲ့သူမှာ သူဖြစ်သည် (ယောဟန် ၁:၄)။ ယုဒခေါင်းဆောင်များသည် တပည့်များအား ဤမျှကြီးမားသော ချီးကျူးမှုကို ပေးနိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိသလို၊ ခရစ်တော်၏သာသနာတော်၏ ထိရောက်မှုကို ၎င်းတို့က အသိအမှတ်ပြုခဲ့ခြင်းမျိုး မရှိခဲ့ပါ။ သူသည် လူသားတို့၏ နှလုံးသားထဲတွင် ဘယ်သောအခါမျှ မငြိမ်းသွားမည့် အလင်းတစ်ခုကို ထွန်းညှိခဲ့သည်။}

^{16. Let your light so shine. The light of truth comes from heaven (John 1:4), but when it illuminates our own lives it becomes our light (Isa. 60:1–3; Eph. 5:14). The Twelve, so recently appointed, were Christianity’s first commissioned light bearers. The effectiveness with which the disciples came to reflect the light of truth and the love of God became evident even to their most bitter foes, who “took knowledge of them, that they had been with Jesus” (Acts 4:13). He it was who had shed abroad the light of heaven in the world (John 1:4). No greater compliment could the Jewish rulers have paid to the disciples; no greater recognition could they have made of the effectiveness of Christ’s mission. He kindled a light in the hearts of men that was never to be extinguished.}

 

^{သင်တို့၏ကောင်းသောအကျင့်များကို မြင်ကြလိမ့်မည်။ မီးအိမ်တစ်ခုသည် ၎င်းပေးသော အလင်း၏ ရှင်းလင်းမှုနှင့် အားပြင်းမှုဖြင့် လူသိများသည်။ မီးအိမ်တင်မြှောက်ပေါ်ရှိ မီးအိမ်ထဲရှိ ဆီသည် အခန်းထဲရှိသူများအတွက် မမြင်ရသော်လည်း၊ မီးအိမ်သည် အလင်းထွက်ပေးနေသည်ဆိုသည့်အချက်သည် မီးအိမ်ထဲတွင် ဆီရှိနေသည်ဟူသော သက်သေဖြစ်သည်။}

^{See your good works. A lamp is known by the clearness and strength of the light it gives. The oil in a lamp on its stand may not be visible to those in the room, but the fact that the lamp gives forth light is evidence that there is a supply of oil in the lamp.}

 

^{သင်တို့၏ခမည်းတော်ကို ဂုဏ်တင်ကြလိမ့်မည်။ စာတန်သည် ခမည်းတော်ကို အမြဲတစေ မမှန်ကန်စွာ ဖော်ပြရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ခရစ်တော်သည် အမှောင်ကို ဖယ်ရှားရန်နှင့် ခမည်းတော်ကို ထင်ရှားစေရန် ကြွလာခဲ့သည်။ ဤတူညီသောအမှုကို ခရစ်တော်သည် သူ၏တပည့်များအား အပ်နှင်းခဲ့သည်။ အလင်းသည် ထွန်းလင်းသောကြောင့် လူတို့သည် အလင်းကို မြင်ရန်မဟုတ်ဘဲ၊ အလင်းကြောင့် အခြားအရာများကို မြင်ရရန်ဖြစ်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏အလင်းများသည် လူတို့သည် ကျွန်ုပ်တို့ဆီသို့ ဆွဲဆောင်ခံရရန်မဟုတ်ဘဲ၊ ဘဝ၏အလင်းဖြစ်သော ခရစ်တော်နှင့် တန်ဖိုးရှိသောအရာများဆီသို့ (မဿဲ ၆:၃၁-၃၄၊ ယောဟန် ၆:၂၇၊ ဟေရှာယ ၅၅:၁, ၂ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ) ဆွဲဆောင်ခံရရန် ထွန်းလင်းရမည်။}

^{Glorify your Father. Satan has ever sought to misrepresent the Father. Christ came to dispel the darkness and to reveal the Father. This same work Christ committed to His disciples. Light shines, not so much that men may see the light, as that they may see other things because of the light. Our lights are to shine, not so that men may be attracted to us, but that they may be attracted to Christ, who is the light of life, and to things worth while (Matt. 6:31–34; John 6:27; cf. Isa. 55:1, 2).}

 

^{ဤသည်မှာ မဿဲက ဘုရားသခင်ကို “ခမည်းတော်” ဟု ပထမဆုံးအကြိမ်ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ထိုနောက်တွင် ဤအသုံးအနှုန်းကို မကြာခဏအသုံးပြုသည် (အခန်း ၅:၄၅, ၄၈၊ ၆:၁, ၉ စသည်တို့)။ ဘုရားသခင်ကို ခမည်းတော်အဖြစ်နှင့် လူသားများကို သူ၏သားသမီးများအဖြစ် ရှုမြင်သည့် အယူအဆသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင် မကြာခဏပေါ်ထွက်လာသည် (တရားဟောရာ ၃၂:၆၊ ဟေရှာယ ၆၃:၁၆၊ ၆၄:၈၊ ယေရမိ ၃:၄ စသည်တို့)။ သို့သော် ခရစ်တော်သည် ခမည်းတော်-သားသမီးဆက်ဆံရေးကို အဓိပ္ပာယ်သစ်ဖြင့် ဖြည့်စွမ်းပေးခဲ့သည် (ခရစ်တော်၏ဘဝ ၁၄၁, ၁၄၂)။ ယုဒစာပေများတွင် ဘုရားသခင်ကို မကြာခဏ “ကောင်းကင်ရှိခမည်းတော်” အဖြစ် ဖော်ပြသည်။}

^{This is the first time Matthew refers to God as “Father,” a term he uses frequently hereafter (chs. 5:45, 48; 6:1, 9; etc.). The concept of God as Father, and of men as His children appears often in the OT (Deut. 32:6; Isa. 63:16; 64:8; Jer. 3:4; etc.). But Christ endowed the Father-Son relationship with new meaning (COL 141, 142). In Jewish literature God is often represented as a “Father” in heaven.}

 

^{၁၇. မထင်လင့်။ သူ၏သာသနာတော်၏ နောက်ဆုံးနှစ်နှစ်အတွင်း နီးပါးအားလုံးသောအခါများတွင် (မာကု ၂:၆၊ လုကာ ၆:၁၁ ကိုကြည့်ပါ)၊ ယေရှု၏လုပ်ဆောင်မှုများကို စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီး သတင်းပို့ရန် ခန့်အပ်ထားသော သူလျှိုများရှိခဲ့သည်။ သူပြောနေစဉ်တွင်ပင် ၎င်းတို့သည် အနားရှိသူများအား သူသည် တရားကို ပေါ့ပေါ့တန်တန်ပြုလုပ်နေသည်ဟု တိုးတိုးပြောနေကြသည် (အလိုတော်အားဖြင့် ၃၀၇၊ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ ၄၇)။ သို့သော် အခြားအကြိမ်များစွာတွင်ကဲ့သို့ (မာကု ၂:၈၊ လုကာ ၄:၂၃၊ ၆:၈ ကိုကြည့်ပါ)၊ ယေရှုသည် ၎င်းတို့၏အတွေးများကို ဖတ်ရှုပြီး (အလိုတော်အားဖြင့် ၃၀၇) ၎င်းတို့ထုတ်ဖော်သော ကန့်ကွက်မှုကို ဖြေကြားခဲ့သည်၊ ထို့ဖြင့် သူ၏ဘုရားဖြစ်မှုကို သက်သေပြခဲ့သည်။}

^{17. Think not. As upon nearly all occasions during His last two years of ministry (see on Mark 2:6; Luke 6:11), spies assigned to investigate and report on the activities of Jesus were present. Even as He was speaking they were whispering to bystanders that He was making light of the law (DA 307; MB 47). But, as upon many other occasions (see on Mark 2:8; Luke 4:23; 6:8), Jesus read their thoughts (DA 307) and answered the objection they raised, so giving evidence of His divinity.}

 

^{ရောက်လာသည်။ သို့မဟုတ် “လာခဲ့ပြီ”၊ သို့မဟုတ် “ရောက်လာခဲ့သည်”။ ယေရှုသည် ဤနေရာတွင် ခမည်းတော်ထံမှ လောကသို့ ကြွလာခြင်းကို ရည်ညွှန်းသည် (ယောဟန် ၁၆:၂၈၊ အခန်း ၁၈:၃၇)။}

^{Am come. Or, “have come,” or “came.” Jesus here refers to His coming forth from the Father (John 16:28) into the world (ch. 18:37).}

 

^{ဖျက်ဆီးရန်။ ဂရိစကားလုံး “ကတလူအို” သည် စာသား၌ “ဖြေလျော့ရန်” ဟု ဆိုလိုပြီး၊ အိမ်တစ်လုံး သို့မဟုတ် တဲတစ်လုံးကဲ့သို့၊ ထို့ကြောင့် “မမှန်ကန်စေရန်”၊ “ဖျက်သိမ်းရန်”၊ “ပယ်ဖျက်ရန” ဟု ဆိုလိုသည်။ ခရစ်တော်သည် သိနာတောင်ပေါ်တွင် တရားကို ကြွေးကြော်ခဲ့သူဖြစ်သည်၊ ယခု သူသည် ၎င်းကို အဘယ်ကြောင့် ပယ်ဖျက်ရမည်နည်း (ပရောဖက်နှင့်ဘုရင်များ ၃၆၆ ကိုကြည့်ပါ)။ အခန်း ၂၃:၂၃ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Destroy. Gr. kataluō, literally, “to loosen down,” as a house or a tent, hence, “to make invalid,” “to abolish,” “to annul.” It was Christ who had proclaimed the law on Mt. Sinai; why should He now annul it (see PP 366)? See on ch. 23:23.}

 

^{တရား။ ဂရိစကားလုံး “နိုမို့စ်” (ရောမ ၃:၁၉ ကိုကြည့်ပါ) သည် ဤနေရာတွင် ဟေဗြဲစကားလုံး “တိုရဟ်” နှင့် ညီမျှပြီး၊ ၎င်းတွင် ဘုရားသခင်၏ ထင်ရှားပြသထားသော အလိုတော်အားလုံးပါဝင်သည် (ဆာလံ ၁၁၉:၁, ၃၃၊ သုတ္တံ ၃:၁ ကိုကြည့်ပါ)။ “တရားနှင့်ပရောဖက်များ” ဟူသော အသုံးအနှုန်းသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ နှစ်ပိုင်းခွဲခြားမှုကို ကိုယ်စားပြုသည် (မဿဲ ၇:၁၂၊ ၁၁:၁၃၊ ၂၂:၄၀၊ လုကာ ၁၆:၁၆၊ ယောဟန် ၁:၄၅၊ ရောမ ၃:၂၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤအမျိုးအစားခွဲခြားမှုသည် ရှေးယုဒစာပေများတွင်လည်း တွေ့ရသည် (၄ မက္ကဗီးယံ ၁၈:၁၀ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော်၊ ယုဒလူများအကြား ပိုမိုသာမန်သော ခွဲခြားမှုမှာ သုံးပိုင်းခွဲခြားမှုဖြစ်ပြီး၊ တရား၊ ပရောဖက်များ၊ နှင့် ဆာလံများ (လုကာ ၂၄:၄၄)၊ သို့မဟုတ် ဟေဗြဲကျမ်းစာခေါင်းစဉ်အရ “တရား၊ ပရောဖက်များ၊ နှင့် ရေးသားချက်များ” ဖြစ်သည်။ အကြောင်းအရာအရ ယေရှုသည် ဤနေရာတွင် မောရှေ၏ကျမ်းစာများတွင်ပါရှိသော ကိုယ်ကျင့်တရားနှင့် ပြည်သူ့ဥပဒေများကို အဓိကရည်ညွှန်းပြီး၊ ပရောဖက်များက အတည်ပြုထားသည်ဟု ညွှန်ပြသည် (အလိုတော်အားဖြင့် ၃၀၇၊ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ ၄၅)။ မဿဲ ၅:၂၁-၄၇ တွင် ယေရှုသည် ဆယ်ပညတ်များမှ သတ်မှတ်ထားသော ပညတ်များကို (ဆယ်ပုဒ်မ ၂၁, ၂၇ ကိုကြည့်ပါ) နှင့် မောရှေ၏ဥပဒေများမှ (ဆယ်ပုဒ်မ ၃၃, ၃၈, ၄၃ ကိုကြည့်ပါ) ရွေးချယ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ စာရေးဆရာများ၊ တရား၏တရားဝင်ရှင်းပြသူများနှင့်ဆရာများ၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်နှင့် သူ၏အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ကို နှိုင်းယှဉ်ပြသည် (စာမျက်နှာ ၅၅၊ မာကု ၁:၂၂၊ ၂:၆, ၁၆၊ လုကာ ၅:၁၇ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{The law. Gr. nomos (see on Rom. 3:19), here equivalent to the Heb. torah, which includes all of God’s revealed will (see on Ps. 119:1, 33; Prov. 3:1). The expression “the law and the prophets” represents a twofold division of the OT Scriptures (see (see Matt. 7:12; 11:13; 22:40; Luke 16:16; John 1:45; Rom. 3:21). The classification is found also in ancient Jewish literature (see 4 Macc. 18:10). However, the more common division among the Jews was the threefold division, the Law, the Prophets, and the Psalms (Luke 24:44), or, according to the title of the Hebrew Bible, “Law, Prophets, and Writings.” The context indicates that Jesus here probably refers primarily to the moral law and the civil statutes contained in the books of Moses and confirmed by the prophets (DA 307; MB 45). In Matt. 5:21–47 Jesus selects certain precepts from the Ten Commandments (see vs. 21, 27) and from the laws of Moses (see vs. 33, 38, 43), and proceeds to contrast His interpretation of them with that of the scribes, the official expositors and teachers of the law (see p. 55; see on Mark 1:22; 2:6, 16; Luke 5:17).}

 

^{ခရစ်တော်သည် သူမဟုတ်ဘဲ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ဓလေ့ထုံးတမ်းဖြင့် တရားကို ဖျက်ဆီးပြီး ၎င်းကို အကျိုးမရှိစေကြောင်း ရှင်းလင်းစွာဖော်ပြသည် (မဿဲ ၁၅:၃, ၆)။ တရားမှယူဆောင်လာသော ဥပမာများ (အခန်း ၅:၂၁-၄၇) သည် ဤအခါသမယတွင် ခရစ်တော်ပြောခဲ့သည်များထဲမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းသာဖြစ်သည်ဟု ဖြစ်နိုင်သည် (ဆယ်ပုဒ်မ ၂ ကိုကြည့်ပါ)။ သူ၏ဆွေးနွေးမှုသည် ပို၍ကျယ်ပြန့်ခဲ့ပေမည်။ သူသည် တရားနှင့်ပရောဖက်များကို ဖြည့်ဆည်းရန် လာခဲ့သည်ဟု ပြောသောအခါ၊ သူသည် ထိုအပြင်၊ သူ့ကိုညွှန်ပြသော ထုံးတမ်းဥပဒေ၏ ပုံစံများကို ဖြည့်ဆည်းခြင်းနှင့် ကျမ်းစာတစ်ခုလုံးတွင် မက်ဆီယာဆိုင်ရာ ကျမ်းစာများကို ဖြည့်ဆည်းခြင်းကို အလေးပေးပြောဆိုခဲ့ပေမည် (လုကာ ၂၄:၄၄ ကိုကြည့်ပါ)။ သူကိုယ်တိုင်ပေးထားသော ကျမ်းစာ၏မည်သည့်အပိုင်းကိုမျှ ဖျက်သိမ်းရန် သူမလာခဲ့ပါ (၁ ပေတရု ၁:၁၁၊ ပရောဖက်နှင့်ဘုရင်များ ၃၆၆)၊ ၎င်းတို့သည် သူ့ကို သက်သေခံခဲ့သည် (ယောဟန် ၅:၃၉၊ လုကာ ၄:၂၁ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ)။}

^{Christ makes clear that not He but they are destroying the law, making it of none effect by their tradition (Matt. 15:3, 6). It is probable that the illustrations taken from the law (ch. 5:21–47) represent only part of what Christ said upon this occasion (see on v. 2). His discussion may have been much broader. When He spoke of His coming to fulfill the law and the prophets He may have emphasized, in addition, His fulfillment of the types of the ritual law that pointed to Him and His fulfillment of all the Messianic predictions throughout the entire Scriptures (see Luke 24:44). He had not come to abolish any part of the Scriptures He Himself had given (1 Peter 1:11; PP 366), and which testified of Him (John 5:39; cf. Luke 4:21).}

 

^{ခရစ်တော်နှင့် စာရေးဆရာများအကြား အငြင်းပွားမှု၏ အဓိကအချက်မှာ ဘုရားသခင်၏သန့်ရှင်းသောတရားကို ၎င်းတို့အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုသည့် ဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် သက်ဆိုင်သည် (စာမျက်နှာ ၅၆၊ မာကု ၁:၂၂, ၄၄၊ ၂:၁၉, ၂၄၊ ၇:၁-၁၄၊ လုကာ ၆:၉ ကိုကြည့်ပါ)။ ငယ်စဉ်ကတည်းက ယေရှုသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင် အခြေအမြစ်မရှိသော ဤရဗ္ဗိဥပဒေများမှ လွတ်လပ်စွာ ပြုမူခဲ့သည် (အလိုတော်အားဖြင့် ၈၄)။ သူယခုဖယ်ရှားလိုက်သည်မှာ စာရေးဆရာများက ကျမ်းစာများကို မမှန်ကန်စွာ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားခြင်းဖြစ်ပြီး၊ တရားကိုယ်တိုင်မဟုတ်ပါ (အလိုတော်အားဖြင့် ၃၀၇)။}

^{The great point of contention between Christ and the scribes had to do with traditions by which they interpreted God’s holy law (see p. 56; see on Mark 1:22, 44; 2:19, 24; 7:1–14; Luke 6:9). From childhood Jesus had acted independently of these rabbinical laws, which were without foundation in the OT (DA 84). What He now set aside was the false interpretation given to the Scriptures by the scribes (DA 307), not the law itself.}

 

^{ဖြည့်ဆည်းရန်။ ဂရိစကားလုံး “ပလီရိုအို” သည် “ပြည့်စုံစေရန်”၊ “ပြည့်ဝစွာဖြည့်ရန်” ဟု ဆိုလိုသည်။ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာတွင် တရား၏ဖန်ဆင်းရှင်သည် ၎င်း၏ပညတ်များအား စစ်မှန်သောအဓိပ္ပာယ်ကို ရှင်းလင်းစွာဖော်ပြခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ပညတ်များသည် သူတည်ထောင်ရန်လာခဲ့သော နိုင်ငံတော်၏ နိုင်ငံသားများ၏ တွေးခေါ်မှုနှင့် နေ့စဉ်ဘဝတွင် ထင်ရှားပြသမည့်နည်းလမ်းကို ဖော်ပြခဲ့သည် (ဟေရှာယ ၅၉:၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ကြီးမြတ်သော တရားပေးသူကိုယ်တိုင်သည် သိနာတောင်ပေါ်ရှိ ကြွေးကြော်ချက်များကို သူ၏လက်အောက်ခံများအဖြစ် ဆက်လက်ချည်နှောင်ထားသည်ဟု ပြန်လည်အတည်ပြုခဲ့ပြီး၊ ပညတ်များကို နည်းဥပဒေဖြင့် သို့မဟုတ် ဥပမာဖြင့် ပယ်ဖျက်ရန် ယူဆသူမည်သူမဆို “ဆွတ်ပျံ့သောနိုင်ငံတော်ထဲသို့ မည်သည့်နည်းဖြင့်မျှ ဝင်ရောက်နိုင်မည်မဟုတ်” ဟု ကြေငြာခဲ့သည် (မဿဲ ၅:၂၀)။}

^{To fulfil. Gr. plēroō, “to make full,” “to fill full.” In the Sermon on the Mount the Author of the law made clear the true meaning of its precepts, and the way in which its precepts, would find expression in the thinking and living of citizens of the kingdom He had come to establish (see on Isa. 59:7). The great Lawgiver Himself now reaffirmed the pronouncements of Sinai as binding upon those who would be His subjects, and announced that anyone who should presume to annul them either by precept or by example would “in no case enter into the kingdom of heaven” (Matt. 5:20).}

 

^{ခရစ်တော်သည် ကိုယ်ကျင့်တရားကို ဖြည့်ဆည်းခြင်းဖြင့် ထိုတရားကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်ဟူသော အဆိုသည် ခရစ်တော်၏ဖော်ပြချက်၏ အကြောင်းအရာနှင့် မညီညွတ်ပါ။ ထိုသို့သော အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်သည် ခရစ်တော်ရည်ရွယ်ခဲ့သော အဓိပ္ပာယ်ကို ငြင်းပယ်ပြီး၊ သူသည် တရားကို “ဖျက်ဆီးရန်” မလာခဲ့ဘဲ၊ ၎င်းကို ဖြည့်ဆည်းခြင်းဖြင့် “ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်” ဟု ဆန့်ကျင်ဘက်ပြောဆိုသလို ဖြစ်စေသည်။ ဤအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်သည် “သို့သော်” ဟူသော ဂရိစကားလုံး “အလလာ” ၏ ပြင်းထန်သော ဆန့်ကျင်ဘက်သဘောကို လျစ်လျူရှုပြီး၊ ဤအယူအဆနှစ်ခုကို တူညီသည်ဟု ယူဆစေသည်။ တရားကို ဖြည့်ဆည်းခြင်းဖြင့် ခရစ်တော်သည် ၎င်းကို အဓိပ္ပာယ်ဖြင့် “ပြည့်စုံ” စေခဲ့ပြီး—ဘုရားသခင်၏အလိုတော်ကို ပြီးပြည့်စုံစွာ နာခံခြင်း၏ ဥပမာကို လူသားများအား ပေးခဲ့သည်၊ ထို့ကြောင့် တူညီသောတရားသည် “ကျွန်ုပ်တို့အတွင်း၌ ဖြည့်ဆည်း [ပလီရိုအို]” နိုင်စေရန်ဖြစ်သည် (ရောမ ၈:၃, ၄)။}

^{The assertion that by fulfilling the moral law Christ abrogated that law is not in harmony with the context of Christ’s statement. Such an interpretation denies the meaning Christ obviously intended to convey, by making Him virtually say, contradictorily, that He did not come to “destroy” the law, but by fulfilling it to “abrogate” it! The interpretation ignores the strong antithesis in the word alla, “but,” and makes the two ideas virtually synonymous! By fulfilling the law Christ simply “filled” it “full” of meaning—by giving men an example of perfect obedience to the will of God, in order that the same law “might be fulfilled [plēroō] in us” (Rom. 8:3, 4).}

 

^{၁၈. ဧကန်စင်စစ်။ ဂရိစကားလုံး “အမိန်” သည် ဟေဗြဲစကားလုံး “အာမင်” မှဆင်းသက်လာပြီး “ခိုင်မာသော”၊ “တည်ထောင်ထားသော”၊ “သေချာသော” ဟု ဆိုလိုသည်။ ဟေဗြဲအသုံးအနှုန်းတွင် “အာမင်” သည် အခြားသူ၏ပြောဆိုချက်ကို အတည်ပြုပြီး ပြင်းထန်စွာဖြေကြားပေးသည် (တောလည်ရာ ၅:၂၂၊ တရားဟောရာ ၂၇:၁၅, ၁၆ စသည်တို့)။ ဤအသုံးအနှုန်းသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင်လည်း ဆက်လက်အသုံးပြုသည် (၁ ကောရိန္သု ၁၄:၁၆)။ အာမင်သည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ချီးမွမ်းခြင်းများ၏အဆုံးတွင်လည်း မကြာခဏတွေ့ရသည် (ရောမ ၁:၂၅၊ ဂလာတိ ၁:၅ စသည်တို့)။ သို့သော် ယေရှု၏အာမင်အသုံးပြုမှုသည် သူ၏ကိုယ်ပိုင်ပြောဆိုချက်ကို အတည်ပြုရန်နှင့် အားဖြည့်ရန်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် သူ့အတွက် ထူးခြားသည်။ သူ၏ပြောဆိုချက်များစွာကို “ဧကန်စင်စစ် ငါဆိုသည်ကား” ဟူသော စကားစုဖြင့် စတင်ဖော်ပြသည် (မဿဲ ၆:၂, ၅, ၁၆ စသည်တို့)၊ သို့မဟုတ် ယောဟန်၏ခရစ်ဝင်ကျမ်းတွင် (၂၅ ကြိမ်) “ဧကန်စင်စစ်၊ ဧကန်စင်စစ် ငါဆိုသည်ကား” (ယောဟန် ၃:၃, ၅, ၁၁ စသည်တို့၊ အခန်း ၁:၅၁ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{18. Verily. Gr. amēn, from the Heb. ’amen, “firm,” “established,” “sure.” In Hebrew usage ’amen gave a confirmatory and emphatic answer to the saying of another (Num. 5:22; Deut. 27:15, 16; etc.). The same usage is carried over into the NT (1 Cor. 14:16). Amen is also frequent in the NT at the close of doxologies (Rom. 1:25; Gal. 1:5; etc.). But Jesus’ use of Amen to confirm and to strengthen His own saying is peculiar to Him. Many of His sayings are introduced by the phrase, “Verily I say unto you” (Matt. 6:2, 5, 16; etc.), or, as in the Gospel of John (25 times), “Verily, verily, I say unto thee” (John 3:3, 5, 11; etc; see on ch. 1:51).}

 

^{ကောင်းကင်နှင့်မြေကြီးမကွယ်ပျယ်မချင်း။ မာကု ၁၃:၃၁၊ လုကာ ၁၆:၁၇ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ။ တရားသည် ဘုရားသခင်၏အလိုတော်၏ထုတ်ဖော်မှုဖြစ်ပြီး၊ ကယ်တင်ခြင်းအစီအစဉ်သည် ဘုရားသခင်၏ကရုဏာတော်၏ထုတ်ဖော်မှုဖြစ်သည်ဖြစ်၍၊ ၎င်းတို့သည် မည်သည့်အခါမျှ မပျက်ယွင်းပါ။ “ကျွန်ုပ်တို့၏ဘုရားသခင်၏ နှုတ်ကပတ်တော်သည် ထာဝရတည်နေလိမ့်မည်” (ဟေရှာယ ၄၀:၈)။}

^{Till heaven and earth pass. Compare Mark 13:31; Luke 16:17. The law being an expression of the will of God, and the plan of salvation an expression of the mercy of God, neither will fail. “The word of our God shall stand for ever” (Isa. 40:8).}

 

^{ယုဒ်။ ဂရိစကားလုံး “အိုတာ” သည် ဂရိအက္ခရာတွင် ကိုးခုမြောက်အက္ခရာဖြစ်ပြီး၊ ဟေဗြဲအက္ခရာ “ယုဒ်” နှင့် သက်ဆိုင်ပြီး (စာမျက်နှာ ၁၄ ကိုကြည့်ပါ)၊ ၎င်းသည် ဟေဗြဲအက္ခရာများတွင် အငယ်ဆုံးဖြစ်သည်။}

^{Jot. Gr. iōta, the ninth letter of the Greek alphabet, corresponding to the Heb. yod (see p. 14), the smallest letter in the Hebrew alphabet.}

 

^{အမှတ်အသား။ ဂရိစကားလုံး “ကရိုင်ယာ” သည် စာသား၌ “ဦးချိုငယ်” ဟု ဆိုလိုပြီး အက္ခရာ “ဝါဝ်” (ဝါး၊ စာမျက်နှာ ၁၄ ကိုကြည့်ပါ) ပေါ်ရှိ ချိတ်ငယ်တစ်ခု သို့မဟုတ် အခြားအက္ခရာတစ်ခုနှင့် ခွဲခြားရန်လိုအပ်သော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပေမည်။ စာမျက်နှာ ၁၄ တွင် ဟေဗြဲအက္ခရာ “ဘ” နှင့် “က”၊ “ဒ” နှင့် “ရ”၊ “ဟ” နှင့် “ချ” တို့၏ ဟေဗြဲညီမျှမှုများကို ကြည့်ပါက ဟေဗြဲအက္ခရာများ၏ သေးငယ်သောအသေးစိတ်အချက်များ၏ အရေးပါမှုကို ပြသလိမ့်မည်။ ယုဒလူများတွင် အကယ်၍ လောကရှိလူအားလုံးသည် တရား၏ အငယ်ဆုံးအက္ခရာကို ဖျက်သိမ်းရန် ကြိုးစားပါက ၎င်းတို့သည် လုံးဝအောင်မြင်နိုင်မည်မဟုတ်ဟူသော ဓလေ့ထုံးတမ်းရှိခဲ့သည်။ ထိုသို့ပြုလုပ်ခြင်းသည် လောကကို ဖျက်ဆီးပစ်လိမ့်မည်ဟူသော အပြစ်ကြီးမားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်ဟု ၎င်းတို့က ဆင်ခြင်ခဲ့ကြသည်။}

^{Tittle. Gr. keraia, literally, “a little horn,” probably to be identified with the little hook on the letter wau (w; see p. 14) or a part of some other letter needed to distinguish it from one similar to it. A look at the Hebrew equivalents of b and k, d and r, h and ch on p. 14 will show the importance of the minute details of various Hebrew letters. The Jews had a tradition that if all the men in the world should attempt to abolish the least letter of the law, they could not possibly succeed. To do so would incur guilt so great, they reasoned, that the world would be destroyed.}

 

^{မည်သည့်နည်းဖြင့်မျှ။ ဂရိဘာသာတွင် ပြင်းထန်သော ငြင်းဆိုမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ကိုယ်ကျင့်တရားဥပဒေ၏ ပြောင်းလဲမှုသည် ဘုရားသခင်၏ ပြောင်းလဲမသွားသော သဘာဝ၏ ပြောင်းလဲမှုထက် မဖြစ်နိုင်ပါ (မာလခိ ၃:၆)။ ကိုယ်ကျင့်တရားဥပဒေ၏ မူများသည် ဘုရားသခင်ရှိသလောက် ထာဝရဖြစ်သည်။}

^{In no wise. A strong negation in the Greek. A change in the moral law is no more possible than a transformation of the character of God, who changes not (Mal. 3:6). The principles of the moral law are as permanent as God is.}

 

^{ဖြည့်ဆည်းပြီးစီးသည်။ ဂရိစကားလုံး “ဂီနိုမိုင်” သည် “ဖြစ်လာရန်”၊ “ဖြစ်ပေါ်ရန်”၊ “တည်ထောင်ရန” ဟု ဆိုလိုသည်။ ဘုရားသခင်သည် သူ၏ထုတ်ဖော်ထားသော အလိုတော်ကို ပြုပြင်မွမ်းမံလိမ့်မည်မဟုတ်ပါ (ဆယ်ပုဒ်မ ၁၇ ကိုကြည့်ပါ)။ သူ၏ “နှုတ်ကပတ်တော်” သည် သူ၏ကောင်းကြီးမင်္ဂလာရည်ရွယ်ချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်မည်ဖြစ်ပြီး၊ “အောင်မြင်မည်” (ဟေရှာယ ၅၅:၁၁)။ ဘုရားသခင်၏ပညတ်များတွင် လူသားတို့၏အလိုတော်နှင့် ကိုက်ညီစေရန် ပြောင်းလဲမှုမရှိပါ။}

^{Fulfilled. Gr. ginomai, “to become,” “to take place,” “to be established.” God will not modify or alter His expressed will (see on v. 17). His “word” will accomplish His beneficent purpose, and “prosper” (Isa. 55:11). There will be no change in the divine precepts, to bring them into conformity to man’s will.}

 

^{၁၉. ချိုးဖောက်ရန်။ ဂရိစကားလုံး “လူအို” သည် “ဖြေလျော့ရန်” (အခန်း ၁၈:၁၈ ကိုကြည့်ပါ)၊ ပညတ်များနှင့်ပတ်သက်လျှင် “ချိုးဖောက်ရန်”၊ “ပယ်ဖျက်ရန်”၊ “ဖျက်သိမ်းရန်” ဟု ဆိုလိုသည်။ “ကတလူအို”၊ “ဖျက်ဆီးရန်” (အခန်း ၅:၁၇) သည် တူညီသောစကားလုံး၏ ပိုမိုပြင်းထန်သောပုံစံဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်သည် ပိုမိုနူးညံ့သောပုံစံ “}

^{19. Break. Gr. luō, “to loose” (see ch. 18:18), of commandments, “to break,” “to annul,” “to cancel.” Kataluō, “destroy” (ch. 5:17), is a stronger form of the same word. By using the weaker form, luō, Christ may have intended to show that even a limited relaxing of the commandments warrants the reputation of “least in the kingdom.”}

 

^{အနည်းဆုံးပညတ်များ။ စာရေးဆရာများသည် (စာမျက်နှာ ၅၅ ကိုကြည့်ပါ) ဘုရားသခင်၏တရား၊ မောရှေ၏ဥပဒေများ၊ ပြည်သူ့ဥပဒေများနှင့် ထုံးတမ်းဥပဒေများ၊ နှင့် ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင်စည်းမျဉ်းများကို အရေးပါမှုအဆင့်အလိုက် စေ့စပ်သေချာစွာ စီစဉ်ထားခဲ့ပြီး၊ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပေါ်လာသောအခါ အနည်းငယ်အရေးပါသော လိုအပ်ချက်သည် ပိုမိုအရေးပါဟု ယူဆထားသော လိုအပ်ချက်တစ်ခုဖြင့် ပယ်ဖျက်ခံရသည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။ ဤသေးဖွဲသော ဥပဒေဝါဒီစနစ်ဖြင့် ဘုရားသခင်၏တရား၏ အထင်ရှားဆုံးသော လိုအပ်ချက်များကို ရှောင်လွှဲရန် နည်းလမ်းများကို ဖန်တီးနိုင်ခဲ့သည်။ ဤမူအတွက် ဥပမာများကို မဿဲ ၂၃:၄, ၁၄, ၁၇-၁၉, ၂၃, ၂၄၊ မာကု ၇:၇-၁၃၊ ယောဟန် ၇:၂၃ တို့တွင် ကြည့်ပါ။ အချို့သောလုပ်ဆောင်မှုများကို “ခွင့်ပြုသည်” သို့မဟုတ် “တားမြစ်သည်” ဟု ကြေငြာရန်မှာ ရဗ္ဗိများ၏ အခွင့်အာဏာဟု ယူဆခဲ့သည်။ ယေရှုသည် ကိုယ်ကျင့်တရား၏ ပညတ်များမှ လူသားများကို လွတ်မြောက်စေမည့်အစား၊ တရား၏တရားဝင်ရှင်းပြသူများဖြစ်သော စာရေးဆရာများနှင့် ရဗ္ဗိများထက် ပို၍တင်းကြပ်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြခဲ့သည်၊ အကြောင်းမှာ သူသည် မည်သည့်အခါမျှ ခြွင်းချက်များကို ခွင့်မပြုခဲ့ပေ။ အားလုံးသည် တန်းတူညီမျှဖြစ်ပြီး ထာဝရချည်နှောင်ထားသည်။}

^{Least commandments. The scribes (see p. 55) had meticulously arranged all the precepts of the law of God, the laws of Moses, civil and ceremonial, and their own regulations in a scale of relative importance, on the presumption that when in conflict a requirement of lesser importance was nullified by one of presumably greater importance. By means of this petty legalism it was possible to devise means of circumventing the plainest requirements of the law of God. For illustrations of the application of this principle see Matt. 23:4, 14, 17–19, 23, 24; Mark 7:7–13; John 7:23. It was considered a rabbinical prerogative to declare certain actions “permitted” or “forbidden.” Jesus made it clear that, far from releasing men from the precepts of the moral law, He was even more strict than the official expositors of the law, the scribes and rabbis, for He granted no exceptions at any time. All were equally and permanently binding.}

 

^{ဤသို့လူတို့ကို သွန်သင်ပါ။ “အပြစ်ပြုခဲ့သော ယေရောဗောင်နှင့် ဣသရေလကို အပြစ်ပြုစေခဲ့သူ” ၏ ဥပမာနှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ (၁ ဘုရင်များ ၁၄:၁၆)။}

^{Teach men so. Compare the example of “Jeroboam, who did sin, and who made Israel to sin” (1 Kings 14:16).}

 

^{အနည်းဆုံးဟုခေါ်ခြင်း။ ဆိုလိုသည်မှာ၊ အနည်းဆုံးတန်ဖိုးရှိသူအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်းဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်သည် ပညတ်တို့ကို ဖောက်ဖျက်ပြီး အခြားသူများကိုလည်း ထိုသို့ပြုရန် သင်ကြားသူသည် ကောင်းကင်နိုင်ငံသို့ သွားမည်ဟု မည်သည့်နည်းဖြင့်မျှ မဆိုလိုခဲ့ပါ။ ဤနေရာ၌ ကောင်းကင်နိုင်ငံသည် ပညတ်ဖောက်ဖျက်သူများအပေါ် မည်သို့သောသဘောထားရှိမည်၊ ၎င်းတို့၏ စရိုက်လက္ခဏာများအပေါ် မည်သို့သောတန်ဖိုးထားမှုပြုမည်ကို ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသည်။ ဤအချက်ကို အခန်းကဏ္ဍ ၂၀ တွင် ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားပြီး၊ ပညတ်တို့ကို ဖောက်ဖျက်ကာ အခြားသူများကိုလည်း ထိုသို့ပြုနည်းကို သင်ကြားသည့် “ဆရာတို့နှင့် ဖာရိရှဲတို့” သည် ကောင်းကင်နိုင်ငံမှ ထင်ရှားစွာ ဖယ်ထုတ်ခံရမည်ဖြစ်သည်။}

^{Called the least. That is, looked upon as the least worthy. Christ in no way implied that one who broke the commandments and taught others to do so would go to heaven. He here states clearly the attitude that the kingdom will take toward lawbreakers—the evaluation that will be placed upon their characters. This point is made clear in v. 20, where the “scribes and Pharisees,” who broke the commandments and taught others how they might do so, are emphatically excluded from the kingdom.}

 

^{၂၀။ သင်တို့၏ဖြောင့်မတ်ခြင်း။ ခရစ်တော်သည် အထူးသဖြင့် အသစ်ခန့်အပ်ထားသော တပည့်ဆယ်နှစ်ပါးနှင့် အခြားသော ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ ဖြစ်လာနိုင်သော နိုင်ငံသားများအားလုံးကို ဟောပြောနေခြင်းဖြစ်သည်ကို သတိရရမည် (အခန်းကဏ္ဍ ၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရစ်တော်သည် ဤနေရာ၌ ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားဖြစ်ရန် မြင့်မားသော စံနှုန်းကို ထင်ရှားသောဘာသာစကားဖြင့် ဖော်ပြထားသည်။}

^{20. Your righteousness. It should be remembered that Christ was addressing the newly appointed inner circle of disciples, the Twelve, in particular, and all others who were prospective citizens of the newly established kingdom (see on v. 1). Christ here sets forth in unmistakable language the lofty standard of citizenship.}

 

^{ထူးကဲရမည်။ ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားများ၏ “ဖြောင့်မတ်ခြင်း” သည် ပညတ်ကို ရှင်းပြသူများဖြစ်သော ဆရာတို့၏ ဖြောင့်မတ်ခြင်းနှင့် သာလွန်မြင့်မြတ်ဟန်ပြသော ဖာရိရှဲတို့၏ ဖြောင့်မတ်ခြင်းထက် ကျော်လွန်ရမည် (စာမျက်နှာ ၅၁ ကိုကြည့်ပါ)။ တပည့်များသည် အားကစားပြိုင်ပွဲတွင် အတွေ့အကြုံမရှိသူများအဖြစ် ပညာရှင်များနှင့် ချန်ပီယံများနှင့် ယှဉ်ပြိုင်ပြီး အနည်းဆုံး ချန်ပီယံများကို ကျော်လွန်ရမည်ဟု ပြောခံရသည့်အလားဖြစ်သည်။}

^{Exceed. The “righteousness” of citizens of the kingdom of heaven must surpass that of the scribes, the official expositors of the law, and of the Pharisees, who affected superior piety (see p. 51). It was as if, in an athletic contest, the disciples as amateurs were pitted against professionals and champions, and told that the least they must do is to excel the champions.}

 

^{ဖြောင့်မတ်ခြင်း။ ဆရာတို့နှင့် ဖာရိရှဲတို့၏ ဖြောင့်မတ်ခြင်းသည် ပညတ်၏စာသားကို ပြင်ပကျင့်သုံးခြင်းတွင်သာ တည်ရှိသည်။ ခရစ်တော်သည် ပညတ်၏ အခြေခံမူများကို ထိုးထွင်းသိမြင်ပြီး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ခေတ်သစ်ဘာသာရေးသမားအချို့ကဲ့သို့ပင်၊ ဆရာတို့သည် လူ့သဘာဝ၏အားနည်းချက်များကို လျှော့ပေါ့ပြီး အပြစ်၏အန္တရာယ်ကို သေးငယ်စေကာ ဘုရားသခင်ကို မနာခံရန် လွယ်ကူစေပြီး လူများကို ထိုသို့ပြုရန် အားပေးခဲ့သည် (GC ၅၇၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းတို့သည် လူတစ်ဦးကို ၎င်း၏အကျင့်များအများစုဖြင့် စီရင်ရမည်ဟု သင်ကြားခဲ့သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ၊ ၎င်း၏ “ကောင်းသောအကျင့်များ” သည် ၎င်း၏ဆိုးယုတ်သောအကျင့်များထက် သာလွန်နေပါက၊ ဘုရားသခင်က ၎င်းကို ဖြောင့်မတ်သူအဖြစ် စီရင်မည်ဟု ဆိုသည် (Mishnah Aboth ၃. ၁၆၊ Soncino ထုတ်ဝေသော Talmud၊ စာမျက်နှာ ၃၈၊ ၃၉)။ ဆိုးယုတ်သောအကျင့်များကို ထေမိရန်၊ ၎င်းတို့သည် လူတစ်ဦးအား ၎င်း၏မှတ်တမ်းတွင် မထိုက်မတန်သောအမှတ်များကို ဖုံးလွှမ်းနိုင်လောက်သော ထိုက်တန်မှုများရရှိရန် အကျင့်ဖြောင့်မတ်ခြင်းစနစ်တစ်ခုကို သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ဖာရိရှဲတို့သည် ၎င်းတို့၏ အကျင့်ဖြောင့်မတ်ခြင်းစနစ်သည် ကောင်းကင်နိုင်ငံသို့ သေချာသောလက်မှတ်ဖြစ်သည်ဟု ထင်မှတ်ခဲ့ပြီး၊ ထိုအရာသည် ၎င်းတို့ဖာရိရှဲဖြစ်ရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းဖြစ်သည်။ ဤနေရာ၌ ယေရှုသည် ၎င်းတို့၏စနစ်သည် ကောင်းကင်နိုင်ငံအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ရန် လုံလောက်မှုမရှိဟု တံဆိပ်ကပ်ခဲ့သည်။ ပုံစံတကျလုပ်ဆောင်မှုများ သို့မဟုတ် ထိုက်တန်သည်ဟု ယူဆထားသော အကျင့်များဖြင့် ဖြောင့်မတ်ခြင်းရရှိရန် ကြိုးပမ်းမှုများသည် တန်ဖိုးမရှိသည်ထက် ပိုဆိုးသည် (ရောမ ၉:၃၁-၃၃ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{The righteousness. The righteousness of the scribes and Pharisees consisted in external adherence to the letter of the law; Christ called for insight into, and cooperation with, the underlying principles of the law. Like some modern religionists, the scribes made allowance for the weaknesses of human nature, so minimizing the seriousness of sin. Thereby they made it easy to disobey God, and encouraged men to do so (cf. GC 572). They taught that a man is to be judged by a majority of his deeds; that is, if his “good” deeds are in excess of his evil deeds, God will adjudge him righteous (Mishnah Aboth 3. 16, Soncino ed. of the Talmud, pp. 38, 39). To compensate for evil acts, they prescribed a system of works-righteousness, by means of which a person might earn sufficient merit to outweigh the unfavorable balance in his record. The Pharisees thought their system of works-righteousness a certain passport to heaven; in fact, that was their reason for being Pharisees. Here, Jesus brands their system as inadequate to qualify men so much as to step within the kingdom. Efforts to attain righteousness through formal acts or supposedly meritorious deeds are less than worthless (see Rom. 9:31–33).}

 

^{ဆရာတို့နှင့် ဖာရိရှဲတို့။ စာမျက်နှာ ၅၁၊ ၅၂၊ ၅၅ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Scribes and Pharisees. See pp. 51, 52, 55.}

 

^{မည်သည့်အခါမျှ။ ဂရိဘာသာ ou mē၊ ပြင်းထန်သော နှစ်ဆငှာနှင့် ငြင်းဆိုမှု။}

^{In no case. Gr. ou mē, an emphatic double negative.}

 

^{၂၁။ သင်တို့ကြားဖူးသည်။ ယေရှုသည် ယခုအခါ ပညတ်ကို သူ၏အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှု၏ သတ်မှတ်ထားသော ဥပမာများကို ပေးဆောင်ရန် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်သည်။ ၎င်း၏ဖန်ဆင်းရှင်အနေဖြင့် သူသည် ၎င်း၏တစ်ဦးတည်းသော စစ်မှန်သောရှင်းပြသူဖြစ်သည်။ ရဗ္ဗိဆရာတို့၏ ပညတ်စကားဖျက်မှုများကို ဖယ်ရှားလိုက်ပြီး၊ ယေရှုသည် အမှန်တရားကို ၎င်း၏မူလအလှတရားနှင့် တောက်ပမှုသို့ ပြန်လည်ထူထောင်ခဲ့သည်။ “သင်တို့ကြားဖူးသည်” ဟူသောစကားရပ်သည် ဤအခါသမယတွင် နားထောင်သူအများစုသည် ပညတ်ကို သူတို့ကိုယ်တိုင် ဖတ်ရှုမထားကြဟု ဆိုလိုသည်။ ၎င်းသည် မျှော်လင့်ထားသည့်အတိုင်းဖြစ်ပြီး၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့အများစုသည် သာမန်လယ်သမားများနှင့် တံငါသည်များဖြစ်သည် (MB ၃၉)။ ပညာရှိယဇ်ပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် အကြီးအကဲများနှင့် စကားပြောဆိုရာတွင်၊ ယေရှုသည် နောက်ပိုင်းတွင် “သင်တို့သည် ကျမ်းစာများကို တစ်ခါမျှ ဖတ်ဖူးသလော” ဟု မေးမြန်းခဲ့သည် (အခန်းကဏ္ဍ ၂၁:၄၂)။ သို့သော် ထိုနေ့တွင် ဗိမာန်တော်ဝင်းအတွင်း၌ သာမန်လူထုတစ်စုသည် ယေရှုကို ပြောဆိုရာတွင် “ကျွန်ုပ်တို့သည် ပညတ်မှ ကြားဖူးသည်” ဟု ဆိုခဲ့သည် (ယောဟန် ၁၂:၃၄)။}

^{21. Ye have heard. Jesus now proceeds to give specific examples of His interpretation of the law. As its Author, He is its only true exponent. Sweeping away the rubbish of rabbinical casuistry, Jesus restored truth to its original beauty and luster. The expression “ye have heard” implies that the majority of the audience upon this occasion had not read the law for themselves. This was only to be expected, for most of them were ordinary peasants and fishermen (MB 39). When conversing with the learned priests and elders, Jesus later inquired, “Did ye never read in the scriptures?” (ch. 21:42). But that very day a group of common people within the Temple court, in addressing Jesus said “We have heard out of the law” (John 12:34).}

 

^{ဟုဆိုခဲ့သည်။ ယခင်ပညတ်ရှင်းပြသူများကို အာဏာအဖြစ်ကိုးကားရာတွင် ရဗ္ဗိဆရာတို့သည် ယေရှုဤနေရာ၌အသုံးပြုသော စကားလုံးများဖြင့် ၎င်းတို့၏မှတ်ချက်များကို မကြာခဏ စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ ရဗ္ဗိဆရာတို့၏ရေးသားချက်များတွင် ဤစကားလုံးများကို ကျမ်းစာများမှ ကိုးကားချက်များကို မိတ်ဆက်ရန်လည်း အသုံးပြုသည်။}

^{It was said. When citing earlier expositors of the law as authority, the rabbis frequently introduced their remarks with the words Jesus here uses. In rabbinical writings these words are also used to introduce citations from the Scriptures.}

 

^{ရှေးလူများထံ၌။ သို့မဟုတ် “ရှေးလူများသို့”၊ ဆိုလိုသည်မှာ “ရှေးလူများထံသို့” ဖြစ်သည်။ ဂရိဘာသာစကားကို နှစ်မျိုးဖတ်နိုင်သည်။}

^{By them of old time. Or, “to them of old time,” that is, “to the ancients.” The Greek may be read either way.}

 

^{အသက်မသတ်ရ။ ဆယ်ပညတ်မှ ဆဋ္ဌမပညတ်ဖြစ်သည် (ထွက်မြောက်ရာ ၂၀:၁၃ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Thou shalt not kill. The sixth commandment of the Decalogue (see on Ex. 20:13).}

 

^{စီရင်ခြင်းခံရနိုင်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ “တရားစွဲဆိုခံရနိုင်သည်” ဖြစ်သည်။ လူသတ်မှုနှင့် ကွဲပြားသော မတော်တဆလူသေမှုတွင်၊ ပညတ်သည် လူသတ်သူကို ကာကွယ်ပေးခဲ့သည် (တောလည်ရာ ၃၅:၆; ဒုတိယမြောက်ကျမ်း ၁၉:၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤနေရာ၌ ရည်ညွှန်းသည်မှာ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ သွေးထွက်သံယိုဖြစ်စေမှုနှင့် တရားဝင်အာဏာပိုင်များက စီရင်ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။}

^{In danger of the judgment. That is, “liable to prosecution.” In cases of manslaughter, as distinct from murder, the law gave protection to the slayer (see on Num. 35:6; Deut. 19:3). Of course, the reference here is to intentional shedding of blood and to conviction and punishment by the duly constituted authorities.}

 

^{၂၂။ သို့သော် ငါဆိုသည်ကား။ ရဗ္ဗိဆရာတို့သည် ပညတ်ကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရာတွင် ဓလေ့ထုံးတမ်းကို ၎င်းတို့၏အာဏာအဖြစ် ကိုးကားခဲ့သည်။ ခရစ်တော်သည် သူ၏ကိုယ်ပိုင်အာဏာဖြင့် ပြောဆိုခဲ့ပြီး၊ ဤအချက်သည် ၎င်း၏သင်ကြားမှုကို ရဗ္ဗိဆရာတို့၏သင်ကြားမှုမှ ထူးခြားစေခဲ့သည်၊ လူထုကလည်း ၎င်းကို လျင်မြန်စွာ သတိပြုမိခဲ့သည် (မဿဲ ၇:၂၉; လုကာ ၄:၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။ “သို့သော် ငါဆိုသည်ကား” ဟူသောစကားရပ်သည် မဿဲ ၅ တွင် ခြောက်ကြိမ်ပေါ်ထွက်လာသည် (အခန်းကဏ္ဍ ၂၂၊ ၂၈၊ ၃၂၊ ၃၄၊ ၃၉၊ ၄၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရစ်တော်သည် သူ၏လိုအပ်ချက်များသည် ပညတ်၏ပုံစံသက်သက်ထက် ကျော်လွန်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ပုံစံသက်သက်မဟုတ်ဘဲ ဘဝနှင့်အဓိပ္ပာယ်ပေးမည့် စိတ်ဓာတ်ကိုပါ ထည့်သွင်းထားကြောင်း ပြသခဲ့သည်။ သူသည် ပြင်ပကျင့်ဆောင်မှုများနှင့် ၎င်းတို့ကို လှုံ့ဆော်ပေးသော ရည်ရွယ်ချက်များအကြား ခြားနားမှုကို ရှင်းလင်းစေရန် သတ်မှတ်ထားသော ဥပမာခြောက်ခုကို ဖော်ပြခဲ့သည်။ ဤဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်မှု၊ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာတွင် ရွှေချည်တစ်ခုကဲ့သို့ ဖြတ်သန်းလျက်ရှိပြီး၊ ဤဟောပြောချက်ကို ခရစ်ယာန်ဘဝဒဿန၏ အမြင့်ဆုံးဖော်ပြချက်နှင့် သမိုင်းတစ်လျှောက် အကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ အကြီးကျယ်ဆုံးသော ရှင်းပြချက်ဖြစ်စေသည်။ ခရစ်တော်သည် ပညတ်၏လိုအပ်ချက်များသည် မည်မျှအထိ ကျယ်ပြန့်သည်ကို ထောက်ပြခဲ့ပြီး၊ ပြင်ပကျင့်ဆောင်မှုသက်သက်ဖြင့် ပညတ်ကို လိုက်နာခြင်းသည် မည်သည့်အကျိုးမျှမရှိကြောင်း အလေးပေးခဲ့သည်။}

^{22. But I say unto you. The rabbis cited tradition as their authority for the interpretation of the law; Christ spoke on His own authority, and this fact distinguished His teaching from that of the rabbis, as the people were quick to observe (see Matt. 7:29; see on Luke 4:22). The expression “but I say unto you” appears six times in (see vs. 22, 28, 32, 34, 39, 44) Matt. 5. Christ showed that His requirements went far beyond the mere form of the law and that they included the spirit that would impart life and meaning to what was otherwise only form. He set forth six specific examples by way of making clear the distinction between outward acts and the motives that prompt those acts. This contrast, which runs like a thread of gold through the Sermon on the Mount, makes the address the supreme statement of the Christian philosophy of life, the greatest exposition of ethics of all time. Christ pointed out how far reaching the requirements of the law really are and emphasized that mere outward conformity to law avails nothing.}

 

^{ညီအစ်ကိုနှင့်အမျက်ထွက်ခြင်း။ လူသတ်မှုသည် အမျက်ထွက်ခြင်း၏ နောက်ဆုံးရလဒ်ဖြစ်သည်။ သို့သော် လူတစ်ဦးသည် ၎င်း၏အမျက်ကို လူသားများထံမှ၊ အထူးသဖြင့် ၎င်း၏အမျက်ထွက်ခြင်း၏ ပစ်မှတ်ဖြစ်သူများထံမှပင် ဖုံးကွယ်ထားနိုင်သည်။ တရားရုံးများတွင် အကောင်းဆုံးလုပ်ဆောင်နိုင်သည်မှာ အမျက်ထွက်ခြင်းမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော လုပ်ရပ်များကို အပြစ်ပေးရန်ဖြစ်သည်။ ဘုရားသခင်တစ်ဦးတည်းသာလျှင် အကြောင်းရင်း၏အရင်းအမြစ်သို့ သွားရောက်နိုင်ပြီး၊ အမျက်ထွက်ခြင်းအတွက်ပင် လူတစ်ဦးကို အပြစ်တင်ပြီး အပြစ်ပေးနိုင်သည်။}

^{Angry with his brother. Murder is an end result of anger. But a man may hide his anger from his fellow men, even from those who are the objects of his anger. The best that the courts can do is to punish acts that result from anger; God alone is able to go to the root of the matter, and to condemn and punish a man for anger itself.}

 

^{အကြောင်းမဲ့။ စာသားဆိုင်ရာသက်သေများသည် (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ) ဤစကားစုကို ဖယ်ထုတ်ရန် ထောက်ခံသည် (MB ၅၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် ခရစ်တော်သည် ထိုက်တန်သည့်အရာတစ်ခုခုပြုလုပ်သော “ညီအစ်ကို” အပေါ် အမျက်ထွက်ခြင်းကို အတည်ပြုသည်ဟု ထင်ရပြီး၊ ၎င်းသည် ရန်သူများကို ချစ်ခြင်းနှင့် မုန်းတီးနေသူများအပေါ် ကောင်းမှုပြုရန် ခရစ်တော်၏သင်ကြားမှုများနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပုံရသည် (အခန်းကဏ္ဍ ၄၄)။}

^{Without a cause. Textual evidence favors (cf. p. 146) the omission of this phrase (cf. MB 55). It appears to imply Christ’s approval of anger toward a “brother” who has done something to merit it, and seems contrary to Christ’s teachings with respect to loving one’s enemies and doing good to those who harbor hatred in their hearts (v. 44).}

 

^{အခြားတစ်ဖက်တွင်၊ ကျမ်းစာများသည် အပြစ်ကို ဆန့်ကျင်သော အမျက်ထွက်ခြင်းသည် တရားမျှတနိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည် (မာကု ၃:၅ ကိုကြည့်ပါ)၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာအချက်များကို လုံးဝဖယ်ထုတ်ထားပြီး၊ ဖြောင့်မတ်သောအမျက်ထွက်ခြင်းသည် ဆိုးယုတ်မှုကိုသာ ဦးတည်သည့်အခါဖြစ်သည် (ထွက်မြောက်ရာ ၃၂:၁၉; ယောဟန် ၂:၁၄-၁၇ စသည်တို့ကိုကြည့်ပါ)။ ဘုရားသခင်သည် အမျက်ထွက်နေသည်ဟု အချို့သောနည်းဖြင့် ဖော်ပြထားသည် (တောလည်ရာ ၂၅:၄; ဟေရှာယ ၁၃:၉; ၃၀:၂၇; ၄၂:၂၅; ဒံယေလ ၉:၁၆ စသည်တို့ကိုကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့်၊ ဘုရားသခင်ကို ဂုဏ်မထူးစေသော သို့မဟုတ် အပြစ်မရှိသူများကို ထိခိုက်စေသော လုပ်ရပ်များကို ဆန့်ကျင်သော ဖြောင့်မတ်သောအမျက်ထွက်ခြင်းသည် အပြစ်တင်စရာမလိုဟု ထင်ရှားသည် (DA ၃၁၀)။}

^{On the other hand, the Scriptures indicate that anger against sin may be justifiable (see on Mark 3:5), when the personal element is entirely absent and the righteous indignation is directed solely against evil itself (see Ex. 32:19; John 2:14–17; etc.). There is a certain sense in which God is spoken of as being angry (see Num. 25:4; Isa. 13:9; 30:27; 42:25; Dan. 9:16; etc.). It is thus clear that righteous indignation against acts that dishonor God or bring injury to innocent persons is not to be condemned (DA 310).}

 

^{စီရင်ခြင်း။ ၎င်းသည် မြို့တစ်မြို့၏ ဒေသဆိုင်ရာတရားရုံး၏ စီရင်ချက်ကို ဖြစ်နိုင်ခြေရှိစွာ ရည်ညွှန်းပြီး၊ အမျက်ထွက်ခြင်းသည် ခြိမ်းခြောက်မှု သို့မဟုတ် လုပ်ရပ်များတွင် ထင်ရှားလာသည်ဟု ဆိုလိုသည်။}

^{Judgment. This probably refers to the verdict of the local court of a town or city, and implies that the anger had found expression in threats or deeds.}

 

^{ရာကာ။ ဂရိဘာသာ rhaka၊ အာရမိဘာသာ reqa’ (ဟီဘရူ reqah) ၏ ဘာသာပြန်ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိပြီး၊ “အသုံးမကျ”၊ “မိုက်မဲ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ၎င်းသည် ပြင်းထန်သောမထီမဲ့မြင်ပြုမှုကို ဖော်ပြသည်။ ရဗ္ဗိဆရာတို့၏စာပေများတွင် reqa’ သည် သူ့ကို မနှုတ်ဆက်ခဲ့သူတစ်ဦးကို အရာရှိတစ်ဦး၏ အော်ဟစ်မှုအဖြစ် ပေါ်ထွက်လာသည်။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် အဆိုးရွားဆုံးနှင့် အယုတ်တမာသူများကိုပင် လေးစားမှုနှင့် နူးညံ့စွာ ဆက်ဆံရမည် (MB ၅၇)။}

^{Raca. Gr. rhaka, probably a transliteration of the Aramaic reqa’ (Heb. reqah), meaning “good for nothing,” “stupid.” It is an expression of strong contempt. In rabbinical literature reqa’ appears as the exclamation of an officer made to a man who had failed to salute him. The Christian will treat even the most ignorant and degraded with respect and tenderness (MB 57).}

 

^{ဆွေးနွေးပွဲ။ ဂရိဘာသာ sunedrion၊ ဤနေရာ၌ ယေရုရှလင်မြို့ရှိ မဟာဆွေးနွေးပွဲထက် ဒေသဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပွဲ သို့မဟုတ် တရားရုံးကို ဖြစ်နိုင်ခြေရှိစွာ ရည်ညွှန်းသည်။}

^{The council. Gr. sunedrion, here probably the local sanhedrin, or court, rather than the Great Sanhedrin in Jerusalem.}

 

^{မိုက်မဲသူ။ ဂရိဘာသာ mōros၊ “ထုံထိုင်း”၊ “မိုက်မဲ”၊ “မိုက်သောသူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ mōros သည် ဟီဘရူဘာသာ marah၊ “ရန်ဖြစ်ရန်”၊ “ဆန့်ကျင်ရန်”၊ “ပုန်ကန်ရန်” နှင့် ဆက်စပ်နိုင်သည်ဟု အကြံပြုထားသည်။ rhaka သည် တစ်ဦး၏ဉာဏ်ရည် သို့မဟုတ် ၎င်း၏မရှိခြင်းကို မထီမဲ့မြင်ပြုမှုကို ဖော်ပြသည်နှင့် မတူဘဲ၊ mōros သည် ဤနေရာ၌အသုံးပြုရာတွင် တစ်ဦး၏ရည်ရွယ်ချက်များကို မထီမဲ့မြင်ပြုမှုကိုပါ ထည့်သွင်းပုံရသည်။ ပထမဖြစ်ရပ်တွင် ထိုသူကို “မိုက်မဲ” ဟုခေါ်ပြီး၊ ဒုတိယဖြစ်ရပ်တွင် “လူယုတ်မာ” ဟု ဆိုလိုပြီး၊ ရန်လိုသောရည်ရွယ်ချက်ကို ဆိုလိုသည်။ ခရစ်တော်သည် မာရ်နတ်ကို “ဆဲရေးစွပ်စွဲမှု” ပြုလုပ်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့ပါက (ယုဒ ၉)၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့၏လူသားများအပေါ် ၎င်းကို ပြုလုပ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရမည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် လူတစ်ဦး၏ရည်ရွယ်ချက်များကြောင့် စီရင်ပြီး အပြစ်တင်ခြင်းအလုပ်ကို ဘုရားသခင်ထံသို့ ထားရစ်ရမည်။}

^{Thou fool. Gr. mōros, “dull,” “stupid,” “foolish.” It has been suggested that mōros is related to the Heb. marah, “to be contentious,” “to be refractory,” “to be rebellious.” Whereas rhaka expresses contempt for one’s intelligence, or rather the lack of it, mōros, as here used, seems also to include contempt for one’s motives. In the first case the person is called “stupid,” in the second, “scoundrel,” implying malicious intent. If Christ refused to bring a “railing accusation” against the devil (Jude 9), we should refrain from doing so in regard to our fellow men. We are to leave with God the work of judging and condemning a man because of his motives.}

 

^{တရားတော်လမ်း (Talmud, Ḳiddushin ၂၈a, Soncino ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၁၃၃) အရ၊ အခြားသူတစ်ဦးကို “ကျွန်” ဟူသောနာမ်ဖြင့် ကဲ့ရဲ့စော်ကားမှုပြုသူသည် ဘုရားကျောင်းမှ ၃၀ ရက်ကြာ ဖယ်ထုတ်ခံရမည်ဖြစ်ပြီး၊ “တရားမဝင်သားဖြစ်သူ” ဟု ခေါ်ဆိုသူသည် ၄၀ ချက်ရိုက်နှက်ခံရမည်ဖြစ်သည်။ “ဆိုးယုတ်သူ” ဟု ခေါ်ဆိုခံရသူ၏ဖြစ်ရပ်တွင်၊ စိတ်ထိခိုက်သူသည် ၎င်း၏ဘဝကို “ဆန့်ကျင်ရန်” သို့မဟုတ် “ထိခိုက်စေရန်” (အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမှုကို ဖယ်ရှားခြင်းစသည်ဖြင့်) ပြုနိုင်သည်။}

^{According to the Talmud (Ḳiddushin 28a, Soncino ed., p. 133) a man who became guilty of slandering another by using the epithet “slave” was to be excommunicated from the synagogue for 30 days, and a man who called another “bastard” was to receive 40 lashes. In the case of a man who called another “wicked,” the one offended could “strive against,” or “touch” his life (by depriving him of subsistence, etc.).}

 

^{မီးသင်္ဂြိုဟ်ရာ။ စာသားအရ “ဂါဟန္နာ [ဂရိဘာသာ geenna] ၏မီး” သို့မဟုတ် “မီးသင်္ဂြိုဟ်ရာ” ဖြစ်သည်။ ဂါဟန္နာ၊ “မီးသင်္ဂြိုဟ်ရာ” သည် ဟီဘရူဘာသာ ge’ ben hinnom၊ “ဟိန္နုံချိုင့်ဝှမ်း” သို့မဟုတ် ge’ ben hinnom၊ “ဟိန္နုံ၏သားချိုင့်ဝှမ်း” (ယောရှု ၁၅:၈) ၏ ဘာသာပြန်ဖြစ်ပြီး၊ ယေရုရှလင်မြို့၏ တောင်ဘက်နှင့် အနောက်ဘက်ရှိ ချိုင့်ဝှမ်းဖြစ်ပြီး၊ ဒါဝိဒ်မြို့နှင့် ရှိလောမ်ရေကန်တို့၏ တောင်ဘက်တည့်တည့်တွင် ကိဒရွန်ချိုင့်ဝှမ်းနှင့် ဆုံသည် (ယေရမိ ၁၉:၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ဆိုးယုတ်သောဘုရင် အာဟဇ် (အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၈၆ ကိုကြည့်ပါ) သည် ဟိန္နုံချိုင့်ဝှမ်းရှိ တိုဖက်ဟုခေါ်သော မြင့်သောနေရာတွင် မိုလက်သို့ မွေးကင်းစကလေးငယ်များကို မီးရှို့ပူဇော်သော ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော မယုံကြည်သူများ၏ထုံးတမ်းကို စတင်မိတ်ဆက်ပုံရသည် (၂ ရာဇဝင်ချုပ် ၂၈:၃; PK ၅၇ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဟေရှာယ၏ခေတ်ကာလတွင်ဖြစ်သည်။ ဤရွံရှာဖွယ်ထုံးတမ်းများကို ထပ်မံဖော်ပြရန်အတွက် လေဝိအချက် ၁၈:၂၁; ဒုတိယမြောက်ကျမ်း ၁၈:၁၀; ၃၂:၁၇; ၂ ဘုရင်ချုပ် ၁၆:၃; ၂၃:၁၀; ယေရမိ ၇:၃၁ ကိုကြည့်ပါ။ အာဟဇ်၏မြေးဖြစ်သူ မနာရှသည် ဤအလေ့အထကို ပြန်လည်ထူထောင်ခဲ့သည် (၂ ရာဇဝင်ချုပ် ၃၃:၁၊ ၆; ယေရမိ ၃၂:၃၅ ကိုကြည့်ပါ)။ နှစ်ပေါင်းများစွာအကြာတွင် ကောင်းသောဘုရင် ယောရှိယသည် ဤရွံရှာဖွယ်ဝတ်ပြုကိုးကွယ်မှုပြုလုပ်ခဲ့သော ဟိန္နုံချိုင့်ဝှမ်းရှိ မြင့်သောနေရာများကို တရားဝင်ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို ရပ်တန့်စေခဲ့သည် (၂ ဘုရင်ချုပ် ၂၃:၁၀)။ ဤဆိုးယုတ်မှုများနှင့် အခြားအကြောင်းများအတွက် ဘုရားသခင်သည် ဟိန္နုံချိုင့်ဝှမ်းသည် တစ်နေ့တွင် “ဤလူများ၏ အကောင်များ” အတွက် “သတ်ဖြတ်ရာချိုင့်ဝှမ်း” ဖြစ်လာမည်ဟု ၎င်း၏လူများကို ကြိုတင်သတိပေးခဲ့သည် (ယေရမိ ၇:၃၂၊ ၃၃; ယေရမိ ၁၉:၆; ဟေရှာယ ၃၀:၃၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့်၊ ဟိန္နုံ၏မီးများသည် နောက်ဆုံးသော စီရင်တရားနေ့၏ မီးလောင်ကျွမ်းမှုနှင့် ဆိုးယုတ်သူများ၏အပြစ်ဒဏ်ပေးမှု၏ သင်္ကေတဖြစ်လာသည် (ဟေရှာယ ၆၆:၂၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ဂရိဒဿနမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဆင်းသက်လာသော ယုဒလူမျိုး၏ နောက်ဆုံးနေ့ဆိုင်ရာ တွေးခေါ်မှုတွင်၊ ဂါဟန္နာသည် မတရားသူများ၏ ဝိညာဉ်များကို နောက်ဆုံးစီရင်တရားနှင့် ဆုချီးမြှင့်မှုနေ့အထိ အပြစ်ဒဏ်ပေးမှုအောက်တွင် သိမ်းဆည်းထားသောနေရာဖြစ်သည်။}

^{Hell fire. Literally, “the Gehenna [Gr. geenna] of fire,” or “the hell of fire.” Geenna, “hell,” is a transliteration of the Hebrew ge’ ben hinnom, “valley of Hinnom,” or ge’ ben hinnom, “valley of the son of Hinnom” (Joshua 15:8), the valley to the south and west of Jerusalem that meets with the Kidron Valley immediately south of the City of David and the Pool of Siloam (see on Jer. 19:2). Wicked King Ahaz (see Vol. II, p. 86) seems to have introduced the barbaric heathen rite of burning infant children to Molech at a high place called Tophet, in the Valley of Hinnom (2 Chron. 28:3; cf. PK 57), during the days of Isaiah. For a further description of these revolting rites see on Lev. 18:21; Deut. 18:10; 32:17; 2 Kings 16:3; 23:10; Jer. 7:31. Manasseh, a grandson of Ahaz, restored this practice (2 Chron. 33:1, 6; cf. Jer. 32:35). Years later good King Josiah formally desecrated the high places in the Valley of Hinnom, where this appalling form of worship had been conducted (2 Kings 23:10), so bringing it to a halt. In retribution for this and other evils God forewarned His people that the Valley of Hinnom would one day become “the valley of slaughter” for “the carcases of this people” (Jer. 7:32, 33; Jer. 19:6; cf. Isa. 30:33). Accordingly, the fires of Hinnom became symbolic of the consuming fire of the last great day of judgment and the punishment of the wicked (cf. Isa. 66:24). In Jewish eschatological thinking, derived in part from Greek philosophy, Gehenna was the place where the souls of the ungodly were reserved under punishment until the day of final judgment and rewards.}

 

^{ဂါဟန္နာချိုင့်ဝှမ်းကို အမှိုက်မီးရှို့ရာနေရာအဖြစ်ပြုလုပ်ပြီး၊ နောက်ဆုံးနေ့၏မီးများ၏ သင်္ကေတအဖြစ် သတ်မှတ်သည့် ဓလေ့သည် ၁၂ နှင့် ၁၃ ရာစုနှစ်များမှ ယုဒပညာရှင် ရဗ္ဗိ ကိမ်ချိမှ စတင်ပေါ်ပေါက်လာပုံရသည်။ ရှေးယုဒစာပေများသည် ဤအယူအဆကို မသိရှိခဲ့ပါ။ ယခင်ရဗ္ဗိဆရာတို့သည် ဂါဟန္နာကို နောက်ဆုံးနေ့၏မီးများ၏ သင်္ကေတအဖြစ် ဟေရှာယ ၃၁:၉ ကို အခြေခံထားသည်။ Strack နှင့် Billerbeck၊ Kommentar zum Neuen Testament၊ အတွဲ ၄၊ စာမျက်နှာ ၁၀၂၉၊ ၁၀၃၀ ကိုကြည့်ပါ။}

^{The tradition that makes the Valley of Gehenna a place for burning rubbish, and thus a type of the fires of the last day, appears to have originated with Rabbi Kimchi, a Jewish scholar of the 12th and 13th centuries. Ancient Jewish literature knows nothing of such an idea. The earlier rabbis base the idea of Gehenna as a type of the fires of the last day on Isa. 31:9. See Strack and Billerbeck, Kommentar zum Neuen Testament, vol. 4, pp. 1029, 1030.}

 

^{၂၃။ လက်ဆောင်။ ဂရိဘာသာ dōron၊ ယေဘုယျအားဖြင့် လက်ဆောင်များ သို့မဟုတ် အထူးပူဇော်သောကပ်မှုများကို ရည်ညွှန်းသည်။ ယဇ်ပလ္လင်ပေါ်ရှိ လက်ဆောင်တစ်ခု၏ ထုံးတမ်းဆိုင်ရာ အရေးပါမှုကို အခန်းကဏ္ဍ ၂၃:၁၈၊ ၁၉ တွင် ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။}

^{23. Gift. Gr. dōron, referring to presents generally or to special offerings. The ritual importance attached to a gift upon the altar is clear from ch. 23:18, 19.}

 

^{သင်၏ညီ။ တရားဒေသနာကို နားထောင်သူများသည် “ညီ” ဟူသော စကားလုံးကို ဂျူးလူမျိုးတစ်ဦးအဖြစ် နားလည်ခဲ့ကြသည်မှာ သေချာသည်။ ခရစ်ယာန်များအတွက်မူ ၎င်းသည် ခရစ်ယာန်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဤဝေါဟာရသည် ကျွန်ုပ်တို့နှင့် တစ်နည်းနည်းဖြင့် နီးကပ်စွာ ဆက်နွယ်နေသူများကို ရည်ညွှန်းသည်ဟု မှန်ကန်စွာ နားလည်ထားသည်။ သို့သော် ခရစ်တော်က နောက်ပိုင်းတွင် လူမျိုးနှင့် ယုံကြည်ချက်မခွဲခြားဘဲ လူအားလုံးသည် ညီအစ်ကိုများဖြစ်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြခဲ့သည် (လုကာ ၁၀:၂၉–၃၇ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Thy brother. Those who listened to the sermon no doubt understood “brother” to refer to a fellow Jew. To Christians he would be a fellow Christian. The term is rightly understood as designating those with whom we are closely associated in one way or another. But Christ later made it clear that all men are brothers, regardless of race of creed (see Luke 10:29–37).}

 

^{၂၄. ထားခဲ့ပါ။ တစ်ဦးချင်းဆီ “လက်ဆောင်” သို့မဟုတ် ယဇ်ပူဇော်ခြင်းသည် အဆည်းကျူးဆုံးနှင့် အရေးကြီးဆုံး ဘာသာရေးလုပ်ဆောင်မှုများထဲတွင် တစ်ခုအဖြစ် ယူဆခံရသော်လည်း၊ ဖော်ပြထားသော အခြေအနေများအောက်တွင် ၎င်းသည် ဒုတိယဦးစားပေးဖြစ်ရမည်။ ဤနေရာ၌ ဖော်ပြထားသော “လက်ဆောင်” သည် ဘုရားသခင်၏ ခွင့်လွှတ်ခြင်းနှင့် မျက်နှာသာရရှိရန် ပူဇော်သော ယဇ်ဖြစ်နိုင်သည်။ ခရစ်တော်က လူများသည် ဘုရားသခင်နှင့် ပြန်လည်သင့်မြတ်ရန်မပြုမီ ၎င်းတို့၏လူသားချင်းများနှင့် မဖြစ်မနေ ပြုပြင်ရမည်ဟု အခိုင်အမာပြောသည် (မဿဲ ၆:၁၅; ၁ယောဟန် ၄:၂၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ပို၍အရေးကြီးသော တာဝန်သည် လျော့နည်းအရေးကြီးသော တာဝန်ထက် ဦးစားပေးရမည်။ ပြန်လည်သင့်မြတ်ခြင်းသည် ယဇ်ပူဇော်ခြင်းထက် ပိုအရေးကြီးသည်။ ခရစ်တော်ကဲ့သို့ အခြေခံမူများကို ဘဝတွင် လက်တွေ့အသက်ရှင်ခြင်းသည် (ဂလာတိ ၂:၂၀) ဘာသာရေးပုံစံများကို ကျင့်သုံးခြင်းထက် (၂တိမောသေ ၃:၅ ကိုကြည့်ပါ) ဘုရားသခင်၏ အမြင်တွင် များစွာတန်ဖိုးရှိသည်။}

^{24. Leave there. The act of offering a personal “gift,” or sacrifice, was considered to be among the most holy and important of all religious acts, but even it must take second place under the circumstances set forth. It is possible that the “gift” here mentioned was a sacrifice made to secure divine forgiveness and favor. Christ insists that men must make things right with their fellow men before they can be reconciled with God (see Matt. 6:15; 1 John 4:20). The more important obligation takes precedence over one of less importance. Reconciliation is more important than sacrifice. The living out of Christlike principles in the life (Gal. 2:20) is of far greater value in the sight of God than practicing the forms of religion (see 2 Tim. 3:5).}

 

^{ပြန်လည်သင့်မြတ်ပါ။ အခန်း ၆:၁၂; ၁၈:၁၅–၁၉ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Be reconciled. See on chs. 6:12; 18:15–19.}

 

^{၂၅. သဘောတူပါ။ ဂရိလို eunoeō၊ “တစ်စုံတစ်ဦးအပေါ် ကောင်းမွန်စွာ စိတ်နှလုံးစွဲလမ်းသည်” ဟု ဆိုလိုပြီး eunoos၊ “ကောင်းမွန်စွာစိတ်ထားရှိသော”၊ “ကြင်နာသော”၊ “ဖော်ရွေသော” နှင့် ဆက်နွှယ်သည်။ ထို့ကြောင့် “သဘောတူသည်” ဟူသည်မှာ ယခင်ရန်သူအပေါ် သဘောထားပြောင်းလဲခြင်းကို ဆိုလိုသည်။}

^{25. Agree. Gr. eunoeō, “to be well inclined [toward someone],” related to eunoos, “well disposed,” “kindly,” “friendly.” Thus, to “agree” implies a change of attitude toward one’s former adversary.}

 

^{ရန်သူ။ ဂရိလို antidikos၊ “ဆန့်ကျင်သူ”၊ ဤနေရာ၌ တရားစွဲဆိုမှုတွင် ဆန့်ကျင်သူဖြစ်သည်။ အကြောင်းအရာအရ ဤဖြစ်ရပ်တွင် “ရန်သူ” သည် “စွပ်စွဲသူ” ဖြစ်ပြီး၊ ခရစ်တော်စကားပြောနေသူသည် တရားခံဖြစ်သည်။ လုကာ ၁၂:၅၈, ၅၉ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{Adversary. Gr. antidikos, “an opponent,” here an opponent in a lawsuit. The context implies that in this case the “adversary” is the “accuser,” and the person to whom Christ is speaking, the defendant. Compare Luke 12:58, 59.}

 

^{လမ်းခရီးတွင်။ ဆိုလိုသည်မှာ တရားရုံးသို့သွားရင်း လမ်းတွင်ဖြစ်သည်။ ယေရှုက တရားရုံးပြင်ပတွင် အမှုကို ဖြေရှင်းခြင်းသည် ပိုကောင်းသည်ဟု ဆိုသည်။}

^{In the way. That is, while on the way to court. It is preferable, Jesus says, to settle the case out of court.}

 

^{အရာရှိ။ ဂရိလို hupēretēs၊ “အောက်ခြေအရာရှိ”။ ဤဝေါဟာရသည် ဓမ္မဇာတ်ခုံလက်ထောက်များ (လုကာ ၄:၂၀ ကိုကြည့်ပါ)၊ ပေါလ်နှင့် ဗာနဗအတွက် လက်ထောက်အဖြစ် ယောဟန်မာကု (တမန်တော် ၁၃:၅)၊ ဧဝံဂေလိဆရာများ (လုကာ ၁:၂; တမန်တော် ၂၆:၁၆; ၁ကောရိန္သု ၄:၁; စသည်) အတွက် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် သုံးသည်။}

^{The officer. Gr. hupēretēs, “a subordinate officer.” The term is used in the NT of synagogue assistants (see on Luke 4:20), of John Mark as an assistant to Paul and Barnabas (Acts 13:5), and of ministers of the gospel (Luke 1:2; Acts 26:16; 1 Cor. 4:1; etc.).}

 

^{၂၆. ဧကန်စင်စစ်။ အခန်း ၁၈ ကိုကြည့်ပါ။}

^{26. Verily. See on v. 18.}

 

^{လုံးဝမဖြစ်နိုင်။ ဂရိလို ou mē၊ နှစ်ဆအနှုတ်လက္ခဏာ၊ ထို့ကြောင့် အလွန်အလေးထားသည်။}

^{By no means. Gr. ou mē, a double negative, and thus most emphatic.}

 

^{ဖာသင်။ ဂရိလို kodrantēs၊ လက်တင်လို quadrans၊ မုဆိုးမဖြည့်သော “မိုက်နှစ်ခု” နှင့် အနီးစပ်ဆုံးညီမျှသည် (မာကု ၁၂:၄၂ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။}

^{Farthing. Gr. kodrantēs, Latin quadrans, about equal to the widow’s “two mites” (cf. Mark 12:42).}

 

^{၂၇. သင်တို့ကြားသိခဲ့သည်။ အခန်း ၂၁ ကိုကြည့်ပါ။ “ရှေးခေတ်ကလူတို့မှ” ဟူသော စကားရပ်ကို ဖယ်ထုတ်ရန် စာသားဆိုင်ရာ သက်သေအချို့ရှိသည် (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{27. Ye have heard. See on v. 21. There is some textual evidence (cf. p. 146) for omitting the expression “by them of old time.”}

 

^{အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြန်ခြင်း။ ထွက်မြောက်ရာ ၂၀:၁၄ (ဒုတိယသား ၅:၁၈ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ) မှ ကိုးကားချက်ဖြစ်သည်။}

^{Commit adultery. A quotation from Ex. 20:14 (cf. Deut. 5:18).}

 

^{၂၈. သို့သော် ငါဆိုသည်။ အခန်း ၂၂ ကိုကြည့်ပါ။ မူရင်းအားဖြင့် ယေရှု၏ အိမ်ထောင်ရေးဆက်ဆံမှုနှင့် ၎င်း၏တာဝန်များဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးမှုသည် ဘုရားသခင်၏ အိမ်ထောင်ရေးအတွက် မူရင်းအစီအစဉ်ဖြစ်သော ကမ္ဘာဦး ၂:၂၁–၂၄ (မဿဲ ၁၉:၈ ကိုကြည့်ပါ) ပေါ်တွင်အခြေခံထားပြီး၊ မောရှေပညတ္တိဥပဒေပေါ်တွင် မဟုတ်ပါ (ဒုတိယသား ၂၄:၁–၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ထိုအစီအစဉ်တွင် အိမ်ထောင်ရေးသည် အဖော်လိုအပ်မှုကို ဖြည့်ဆည်းရန် (ကမ္ဘာဦး ၂:၁၈)၊ မွေးဖွားလာမည့် သားသမီးများအတွက် အိမ်နှင့် သင့်လျော်သော လေ့ကျင့်မှုပေးရန် (ကမ္ဘာဦး ၁:၂၈; ၁၈:၁၉; သုတ္တံ ၂၂:၆; ဧဖက် ၆:၁–၄ ကိုကြည့်ပါ) ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် အိမ်သည် မိဘများနှင့် သားသမီးများအတွက် ဘုရားသခင်ကို သိရှိရန်နှင့် ၎င်းတို့၏ဖန်ဆင်းခြင်းဆိုင်ရာ ဘုရားသခင်၏ ရည်ရွယ်ချက်တွင်ပါရှိသော မြင့်မားသော စံနှုန်းများနှင့် ကိုက်ညီသော စရိုက်များကို ဖွံ့ဖြိုးစေရန် စံပြပတ်ဝန်းကျင်အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။}

^{28. But I say. See on v. 22. Fundamentally, Jesus’ discussion of the marriage relationship and its responsibilities is based on God’s original plan for the home as stated in Gen. 2:21–24 (see Matt. 19:8) and not on the Mosaic law (see Deut. 24:1–4). In that plan, marriage was intended to meet the need for companionship (Gen. 2:18), and to provide a home and proper training for the children that would be born (see Gen. 1:28; 18:19; Prov. 22:6; Eph. 6:1–4). The home was thus established as an ideal environment in which both parents and children might learn of God and might develop characters that would measure up to the lofty ideals inherent in the divine purpose that led to their creation.}

 

^{မိန်းမတစ်ဦးကို ကြည့်သည်။ မိန်းမပျိုတို့၏ အလှအပသည် အမှန်တရားအလှတရားကို ချစ်မြတ်နိုးသော ဖန်ဆင်းရှင်ထံမှ လက်ဆောင်ဖြစ်သည်။ ထိုအလှအပအား ဖြူစင်စွာ တန်ဖိုးထားခြင်းသည် မှန်ကန်ပြီး သင့်လျော်သည်။ ထို့အပြင်၊ လိင်တစ်မျိုးနှင့်တစ်မျိုး ဆွဲဆောင်မှုသည် ဖန်ဆင်းရှင်မှ လူသားများအတွင်း စိုက်ထည့်ထားပြီး၊ ဘုရားသခင်သတ်မှတ်ထားသော ကန့်သတ်ချက်များအတွင်း လုပ်ဆောင်သောအခါ၊ ၎င်းသည် မူလက ကောင်းမွန်သော်လည်း၊ ကိုယ်ကျိုးရှာသော၊ မကောင်းသော ရည်ရွယ်ချက်များအတွက် ပြောင်းလဲအသုံးပြုသောအခါ၊ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အပြင်းထန်ဆုံး ဖျက်ဆီးနိုင်သော အင်အားစုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်လာသည်။}

^{Looketh on a woman. Feminine beauty is a gift from a loving Creator, who is a lover of all true beauty. The pure appreciation of that beauty is both right and proper. Furthermore, the attraction each sex has for the other was implanted within men and women by the Creator, and when operating within the limits ordained of God, is inherently good, but when perverted to serve selfish, evil interests, becomes one of the strongest destructive forces in the world.}

 

^{တပ်မက်ခြင်း။ ဂရိလို epithumeō၊ “တစ်စုံတစ်ရာအပေါ် စိတ်နှလုံးထားသည်”၊ “တောင့်တသည်”၊ “တပ်မက်သည်”၊ “အလိုရှိသည်”။ “တပ်မက်ခြင်း” သည် အင်္ဂလိပ်စကားဟောင်း အင်္ဂလိုဆက်ဆွန်စကားလုံးဖြစ်ပြီး “ပျော်ရွှင်မှု”၊ “တောင့်တမှု” ဟု ဆိုလိုသည်။ တစ်စုံတစ်ရာကို “တပ်မက်သည်” ဆိုသည်မှာ ၎င်းအတွက် ပြင်းထန်သော၊ စိတ်အားထက်သန်သော အလိုဆန္ဒကို ခံစားရခြင်းဖြစ်သည်။ Epithumeō သည် ကောင်းမွန်သော နှင့် မကောင်းသော အဓိပ္ပာယ်နှစ်မျိုးဖြင့် သုံးသည်။ ယေရှုက တကျိပ်နှစ်ပါးအား ၎င်းတို့နှင့် နောက်ဆုံးပသခါကို “အလိုရှိ” (epithumia) ဖြင့် “တပ်မက်” (epithumeō) စားလိုကြောင်း ပြောခဲ့သည် (လုကာ ၂၂:၁၅)။ ကောင်းမွန်သော အဓိပ္ပာယ်ဖြင့် epithumeō သည် မဿဲ ၁၃:၁၇; လုကာ ၁၇:၂၂; ဟေဗြဲ ၆:၁၁; ၁ပေတရု ၁:၁၂; စသည်တို့တွင် ပေါ်လာသည်။}

^{Lust. Gr. epithumeō, “to set one’s heart upon [a thing],” “to long for,” “to covet,” “to desire.” “Lust” is an old Anglo-Saxon word meaning “pleasure,” “longing.” “To lust” for a thing is to experience an intense, eager desire for it. Epithumeō is used in both a good and an evil sense. Jesus told the Twelve that with “desire” (epithumia) He had “desired” (epithumeō) to eat the last Passover with them (Luke 22:15). In its good sense epithumeō appears also in Matt. 13:17; Luke 17:22; Heb. 6:11; 1 Peter 1:12; etc.).}

 

^{ဆက်နွှယ်သော နာမ်စကားလုံး epithumia၊ “အလိုဆန္ဒ”၊ ဖိလိပ္ပိ ၁:၂၃; ၁သက်သာလောနိတ် ၂:၁၇ တွင် အလားတူသုံးသည်။ Epithumeō ၏ ဟေဗြဲဘာသာစကားတစ်ခုမှာ chamad၊ “အလိုရှိသည်”၊ “ပျော်ရွှင်မှုယူသည်”။ Chamad သည် ဒသမပညတ်တရား၌ “တပ်မက်သည်” (ထွက်မြောက်ရာ ၂၀:၁၇) နှင့် ဒုတိယသား ၅:၂၁ နှင့် ဟေရှာယ ၅၃:၂ တွင် “အလိုရှိသည်” ဟု ဘာသာပြန်သည်။ ယေရှုသည် “မိန်းမတစ်ဦးကို တပ်မက်ရန် ကြည့်ခြင်း” ကို သတိပေးသောအခါ ဒသမပညတ်တရားကို စဉ်းစားနေခဲ့သည်မှာ သေချာသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ၊ ဒသမပညတ်တရားနှင့် သဟဇာတဖြစ်အောင် ၎င်း၏ခံစားချက်များနှင့် ဆန္ဒကို စီမံထားသူသည် သတ္တမပညတ်တရားကို ချိုးဖောက်ခြင်းမှ ကာကွယ်ခံရသည်။}

^{The related noun, epithumia, “desire,” is used similarly in Phil. 1:23; 1 Thess. 2:17. One of the Hebrew equivalents of epithumeō is chamad, “to desire,” “to take pleasure in.” Chamad is rendered “covet” in the tenth commandment (Ex. 20:17) and “desire” in Deut. 5:21 and Isa. 53:2. Christ was doubtless thinking of the tenth commandment when He warned against looking “on a woman to lust after her.” In other words, the man who orders his affections and his will in harmony with the tenth commandment is thereby protected against violating the seventh.}

 

^{နှလုံးသား။ ဂရိလို kardia၊ “နှလုံးသား”၊ ဤနေရာ၌ ဉာဏ်ရည်၊ ခံစားချက်များ၊ နှင့် ဆန္ဒကို ရည်ညွှန်းသည်။ လူတစ်ဦးသည် “သူ၏နှလုံးသားထဲတွင် တွေးတောသည်အတိုင်း သူဖြစ်သည်” (သုတ္တံ ၂၃:၇)။ ခရစ်တော်က စရိုက်သည် ပြင်ပလုပ်ရပ်ဖြင့် မဟုတ်ဘဲ၊ လုပ်ရပ်ကို လှုံ့ဆော်ပေးသော အတွင်းသဘောထားဖြင့် ဆုံးဖြတ်သည်ဟု ညွှန်ပြသည်။ ပြင်ပလုပ်ရပ်သည် အတွင်းသဘောထားကို ရောင်ပြန်ဟပ်ပြီး အသက်ဝင်စေသည်။ တွေ့ရှိခံရမည်ကို မကြောက်လျှင် မကောင်းသောလုပ်ရပ်ကို ကျူးလွန်မည့်သူသည်၊ ထိုကြောက်ရွံ့မှုကြောင့်သာ ထိန်းချုပ်ထားသူသည်၊ ဘုရားသခင်၏အမြင်တွင် အပြစ်ရှိသည်။ အပြစ်သည် ပထမဦးစွာ နှင့် အထူးသဖြင့် စိတ်ထဲ၏ အမြင့်မားဆုံးစွမ်းအားများဖြစ်သော အကြောင်းပြချက်၊ ရွေးချယ်မှုစွမ်းအား၊ ဆန္ဒ (သုတ္တံ ၇:၁၉ ကိုကြည့်ပါ) ၏ လုပ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ပြင်ပလုပ်ရပ်သည် အတွင်းဆုံးဖြတ်ချက်၏ တိုးချဲ့မှုသာဖြစ်သည်။}

^{Heart. Gr. kardia, “heart,” here referring to the intellect, the affections, and the will. As a man “thinketh in his heart, so is he” (Prov. 23:7). Christ points out that character is determined, not so much by the outward act, as by the inward attitude that motivates the act. The outward act merely reflects and activates the inward attitude. He who would commit a wrong act if he thought he could escape detection, and who is restrained only by that fear, is, in the sight of God, guilty. Sin is first and above all else an act of the higher powers of the mind—the reason, the power of choice, the will (see on Prov. 7:19). The outward act is merely an extension of the inward decision.}

 

^{၂၉. သင်၏ညာဘက်မျက်စိ။ အခန်း ၁၈:၈, ၉ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ။ အခန်း ၅:၂၈ တွင် ခရစ်တော်သည် လုပ်ရပ်နောက်ကွယ်သို့ သွားပြီး လုပ်ရပ်ကို လှုံ့ဆော်ပေးသော ရည်ရွယ်ချက်ကို အာရုံစိုက်ပြီး၊ ဆိုလိုသည်မှာ လုပ်ရပ်ကို မွေးဖွားပေးသော သဘောထား သို့မဟုတ် စိတ်နေသဘောထားကို ညွှန်ပြသည်။ ဤနေရာ၌ သူသည် ရည်ရွယ်ချက် သို့မဟုတ် သဘောထားနောက်ကွယ်သို့ သွားပြီး၊ အပြစ်သည် ဘဝအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာသည့် လမ်းကြောင်းများဖြစ်သော အာရုံခံအာရုံကြောစနစ်ကို ညွှန်ပြသည်။ လူအများစုအတွက် အပြစ်သို့ လှုံ့ဆော်ပေးသော အပြင်းထန်ဆုံး အကြောင်းအမျိုးမျိုးသည် မျက်စိအာရုံကြော၊ နားအာရုံကြော၊ နှင့် အခြားအာရုံခံကြောများမှတစ်ဆင့် စိတ်ထဲသို့ ရောက်ရှိလာသည် (AA ၅၁၈)။}

^{29. Thy right eye. Compare ch. 18:8, 9. In ch. 5:28 Christ went behind the act to call attention to the motive that prompts the act, that is, to the attitude, or frame of mind, that gives birth to the act. Here He goes behind the motive or attitude to point to the avenues by which sin gains entrance into the life, the sensory nervous system. For the majority the strongest inducements to sin are those that reach the mind by way of the optic nerve, the auditory nerve, and other sensory nerves (AA 518).}

 

^{မကောင်းသောအရာကို မမြင်ရန်၊ မကြားရန်၊ မမြည်းစမ်းရန်၊ အနံ့မခံရန်၊ သို့မဟုတ် မထိရန် ငြင်းဆိုသူသည် အပြစ်ဆိုင်ရာ အတွေးများကို ရှောင်ရှားရာတွင် များစွာအောင်မြင်သည်။ မကောင်းသော အတွေးများသည် ခဏတာ သူ၏အသိစိတ်ထဲသို့ ဖြတ်သန်းလာသောအခါ ၎င်းတို့ကို ချက်ချင်းဖယ်ရှားသူသည်၊ အခွင့်အလမ်းရရှိသောအခါ အပြစ်ကျူးလွန်ရန် စိတ်ကို အကျင့်ဖြစ်စေသော အကျင့်ဆိုးအတွေးပုံစံများကို ရှောင်ရှားသည်။ ခရစ်တော်သည် “သူ၌ စာတန်၏ လှည့်ဖျားမှုကို တုံ့ပြန်သည့်အရာ တစ်စုံတစ်ရာမရှိ” သောကြောင့် အပြစ်ကင်းသော ဘဝကို အသက်ရှင်ခဲ့သည် (DA ၁၂၃)။}

^{He who refuses to see, hear, taste, smell, or touch that which is suggestive of sin has gone far toward avoiding sinful thoughts. He who immediately banishes evil thoughts when, momentarily, they may flash upon his consciousness, thereby avoids the development of a habitual thought pattern that conditions the mind to commit sin when the opportunity presents itself. Christ lived a sinless life because “there was in Him nothing that responded to Satan’s sophistry” (DA 123).}

 

^{ထိခိုက်စေသည်။ ဂရိလို skandalizō၊ “ထောင်ဖမ်းသည်”၊ “လှည့်ဖျားသည်”၊ “လဲကျစေသည်”၊ skandalon မှဆင်းသက်လာပြီး၊ ၎င်းသည် ထောင်ချောက်ဖမ်းသည့် တုတ်ဖြစ်သည် (ရောမ ၁၁:၉; ၁၄:၁၃; ၁ယောဟန် ၂:၁၀; ဗျာဒိတ် ၂:၁၄ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Offend. Gr. skandalizō, “to snare,” “to trip up,” “to cause to stumble,” from skandalon, the stick that springs a trap (see Rom. 11:9; 14:13; 1 John 2:10; Rev. 2:14).}

 

^{ဆွတ်ထုတ်ပါ။ တစ်နည်းအားဖြင့်၊ ဤဘဝတွင် မျက်စိကန်းသူ သို့မဟုတ် အခြားနည်းဖြင့် အင်္ဂါချို့တဲ့သူအဖြစ် ဖြတ်သန်းရခြင်းသည် ထာဝရအသက်ကို ဆုံးရှုံးရခြင်းထက် ပိုကောင်းသည်။ သို့သော် ခရစ်တော်သည် ဤနေရာ၌ နှိုင်းယှဉ်ပုံစကားကို သုံးသည်။ သူသည် ခန္ဓာကိုယ်ကို ဖျက်ဆီးရန် မတောင်းဆိုဘဲ၊ အတွေးများကို ထိန်းချုပ်ရန် တောင်းဆိုသည်။ မကောင်းသောအရာကို မကြည့်ရန် ငြင်းဆိုခြင်းသည် မိမိကိုယ်ကို မျက်စိကန်းစေခြင်းကဲ့သို့ ထိရောက်ပြီး၊ မျက်စိ၏စွမ်းအားကို ထိန်းသိမ်းထားပြီး ကောင်းသောအရာများအတွက် အသုံးပြုနိုင်သော အားသာချက်ရှိသည်။ မြေခွေးတစ်ကောင်သည် ထောင်ချောက်ထဲတွင် ပိတ်မိနေသော ၎င်း၏ခြေတစ်ဖက်ကို ဖြတ်တောက်လိုက်ပြီး လွတ်မြောက်ရန် တစ်ခါတစ်ရံ ကိုက်ဖြတ်သည်။ အလားတူပင်၊ တွားသွားသတ္တဝါတစ်ကောင်သည် ၎င်း၏အမြီးကို သို့မဟုတ် ပုစွန်တစ်ကောင်သည် ၎င်း၏ခြေသည်းကို စွန့်လွှတ်သည်။ မျက်စိကို ဆွတ်ထုတ်ခြင်း သို့မဟုတ် လက်ကို ဖြတ်တောက်ခြင်းဖြင့် ခရစ်တော်သည် မကောင်းသောအရာကို ကာကွယ်ရန် ဆန္ဒဖြင့် ပြုလုပ်ရမည့် ပြတ်သားသော လုပ်ဆောင်မှုကို ပုံဆောင်စကားဖြင့် ပြောသည်။ ခရစ်ယာန်သည် ယောဘ၏ပုံသက်သေကို လိုက်နာရန် ကောင်းသည်၊ ၎င်းသည် ၎င်း၏မျက်စိနှင့် “ပဋိညာဉ်ပြုခဲ့သည်” (ယောဘ ၃၁:၁; ၁ကောရိန္သု ၉:၂၇ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။}

^{Pluck it out. It would, in one sense of the word, be better to go through this life blind or otherwise maimed than to forfeit eternal life. But Christ here uses a figure of speech. He does not call for mutilating the body, but for controlling the thoughts. To refuse to behold that which is evil is fully as effective as making oneself blind, and has the added advantage that the power of sight is retained and may be applied to things that are good. A fox will sometimes gnaw off its own paw, held fast in a trap, in order to escape. Similarly, a lizard will sacrifice its tail, or a lobster its claw. By the plucking out of the eye or the cutting off of the hand Christ figuratively speaks of the resolute action that should be taken by the will in order to guard against evil. The Christian does well to follow the example of Job, who “made a covenant with … [his] eyes” (Job 31:1 cf. 1 Cor. 9:27).}

 

^{ဂိဟင်နံ။ ဂရိလို geenna (အခန်း ၂၂ ၏ မှတ်ချက်ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Hell. Gr. geenna (see comment on v. 22).}

 

^{၃၀. သင်၏ညာဘက်လက်။ ဆိုလိုသည်မှာ မကောင်းသော ဆန္ဒများ၏ ကိရိယာတစ်ခုအဖြစ်ဖြစ်သည် (အခန်း ၂၉ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{30. Thy right hand. That is, as an instrument of evil desires (see on v. 29).}

 

^{၃၁. ပြောထားသည်။ အခန်း ၂၁ ကိုကြည့်ပါ။}

^{31. It hath been said. See on v. 21.}

 

^{ဖယ်ထုတ်သည်။ ဂရိလို apoluō၊ “လွတ်မြောက်စေသည်”၊ “လွှတ်ပေးသည်”၊ ဤနေရာ၌ “ကွာရှင်းသည်” ဟု ဆိုလိုသည်။}

^{Put away. Gr. apoluō, “to set free,” “to release,” here meaning “to divorce.”}

 

^{ကွာရှင်းစာတစ်စောင်။ ဂရိလို apostasion၊ “ကွာရှင်းလက်မှတ်”၊ aphistēmi၊ “ခွဲထုတ်သည်”၊ “ဖယ်ထုတ်သည်” မှဆင်းသက်လာသည်။ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “apostasy” သည် တူညီသောရင်းမြစ်မှ ဆင်းသက်လာသည်။ ခရစ်တော်က နောက်ပိုင်းတွင် ညွှန်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း၊ ကွာရှင်းခြင်းသည် ဘုရားသခင်၏ မူရင်းအစီအစဉ်၏ အစိတ်အပိုင်းမဟုတ်ဘဲ၊ လူတို့၏ “စိတ်နှလုံးမာကျောမှု” ကြောင့် မောရှေ၏ပညတ္တိဥပဒေအောက်တွင် ယာယီခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ရောက်ရှိလာခဲ့သည် (အခန်း ၁၉:၇, ၈)။ ကွာရှင်းခြင်းဆိုင်ရာ မောရှေ၏ပညတ္တိဥပဒေ၏ သဘာဝနှင့် ရည်ရွယ်ချက်နှင့်ပတ်သက်၍ ဒုတိယသား ၂၄:၁–၄ ကိုကြည့်ပါ။ မောရှေ၏ပညတ္တိဥပဒေသည် ကွာရှင်းခြင်းကို မထည့်သွင်းခဲ့ကြောင်း အလေးထားပြောရမည်။ ဘုရားသခင်၏ ညွှန်ကြားချက်ဖြင့် မောရှေသည် ၎င်းကို သည်းခံပြီး အလွဲသုံးစားမှုများကို တားဆီးရန် စည်းမျဉ်းထားခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်အိမ်ထောင်ရေးသည် ဒုတိယသား ၂၄:၁ မဟုတ်ဘဲ၊ ကမ္ဘာဦး ၂:၂၄ ပေါ်တွင် အခြေခံရမည်။}

^{A writing of divorcement. Gr. apostasion, “a certificate [of divorce],” from aphistēmi, “to separate,” “to put away.” The English word “apostasy” comes from the same root. As Christ later pointed out, divorce was not a part of God’s original plan, but came under the provisional approval of the law of Moses because of the “hardness” of men’s hearts (ch. 19:7, 8). As to the nature and purpose of the law of Moses with regard to divorce, see on Deut. 24:1–4. It should be emphasized that the law of Moses did not institute divorce. By divine direction Moses tolerated it and regulated it so as to prevent abuses. Christian marriage should rest on the basis of Gen. 2:24, not of Deut. 24:1.}

 

^{၃၂. အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြန်ခြင်း။ ဂရိစကားလုံး ပေါ်နီယာ (porneia) သည် တရားမဝင်သော လိင်ဆက်ဆံမှုကို ယေဘုယျအနေဖြင့် ရည်ညွှန်းသည်။ ဟီလယ်လ်၏ လစ်ဘရယ်အတွေးအခေါ်ကျောင်းက ယောက်ျားတစ်ဦးသည် ဇနီးဖြစ်သူ၏ အစားအသောက်မီးလောင်သည့်ကဲ့သို့ သေးငယ်သောအကြောင်းပြချက်ဖြင့် ကွာရှင်းနိုင်သည်ဟု သင်ကြားခဲ့သည် (မစ်ရှနာ ဂစ်တင် ၉:၁၀၊ ဆွန်စီနို တဲလ်မတ်ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၄၃၆၊ ၄၃၇၊ ဆက်စပ်ဖတ်ရန် MB ၆၃)။ သို့သော် ရှမ်းမီ၏ ပို၍ရှေးရိုးစွဲအတွေးအခေါ်ကျောင်းကမူ ဒုတိယမောရှေ ၂၄:၁ ရှိ “အချို့သော မသန့်ရှင်းမှု” ဟူသော စကားရပ်ကို “မတော်မတရားသောအရာ”၊ “မဖွယ်မရာ” သို့မဟုတ် “မသင့်လျော်မှု” ဟူ၍ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခဲ့သည် (မစ်ရှနာ ဂစ်တင် ၉:၁၀၊ ဆွန်စီနို တဲလ်မတ်ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၄၃၆)။ သို့သော် ယေရှုက အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြန်မှုမှလွဲ၍ ကွာရှင်းခြင်းမရှိသင့်ကြောင်း ရှင်းလင်းပြောကြားခဲ့သည်။ အိမ်ထောင်ရေးဆက်ဆံမှုသည် အပြစ်ကြောင့် သောက်ရောက်ခဲ့ပြီး၊ ယေရှုသည် ဖန်ဆင်းရှင်က မူလတွင်သတ်မှတ်ထားသော သန့်ရှင်းမှုနှင့် လှပမှုကို ပြန်လည်ထူထောင်ရန် ကြွလာခဲ့သည်။ ဒုတိယမောရှေ ၁၄:၂၆ ကိုကြည့်ပါ။}

^{32. Fornication. Gr. porneia, a general term applying to illicit sexual relationship. The liberal school of Hillel taught that a man might secure a divorce for the most trivial cause, such as his wife’s permitting his food to burn (Mishnah Giṭṭin 9. 10, Soncino ed. of the Talmud, pp. 436, 437; cf. MB 63). The more conservative school of Shammai, however, interpreted the expression “some uncleanness” of Deut. 24:1 to mean “some unseemly thing,” meaning “immodest,” or “indecent” (Mishnah Giṭṭin 9. 10, Soncino ed. of the Talmud, p. 436). But Jesus made plain that there should be no divorce except in the case of marital infidelity. The marriage relationship had been perverted by sin, and Jesus came to restore to it the purity and beauty originally ordained by the Creator. See on Deut. 14:26.}

 

^{ဘုရား၏ သတ်မှတ်ချက်အရ အိမ်ထောင်ရေးအဖွဲ့အစည်းသည် လူသားများကို ကောင်းကြီးပေးပြီး မြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ ခင်ပွန်းနှင့်ဇနီး၏ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်မှုသည် ခရစ်ယာန်စရိုက်ကို ရင့်ကျက်စေရန် ဘုရားက သတ်မှတ်ထားသော စံပြပတ်ဝန်းကျင်ဖြစ်သည်။ အိမ်ထောင်ရေးဘဝတွင် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ ချိန်ညှိမှုအများစုနှင့် ထိုချိန်ညှိမှုများပြုလုပ်ရာတွင် လူများစွာကြုံတွေ့ရသော အခက်အခဲများသည် မိမိကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်မှုနှင့် တစ်ခါတစ်ရံ မိမိကိုယ်ကို စွန့်လွှတ်မှုကို လိုအပ်သည်။ စစ်မှန်သော “မေတ္တာသည် စိတ်ရှည်သည်၊ ကြင်နာသည်”၊ ၎င်းသည် “မိမိအလိုအတိုင်း မတောင်းဆိုဘဲ”၊ “အရာရာကို သည်းခံသည်၊ အရာရာကို ယုံကြည်သည်၊ အရာရာကို မျှော်လင့်သည်၊ အရာရာကို ခံနိုင်သည်” (၁ ကောရိန္သု ၁၃:၄-၇၊ RSV)။ ခရစ်ယာန်များသည် အိမ်ထောင်ရေးဆက်ဆံမှုသို့ ဝင်ရောက်သောအခါ ဤတွင်ဖော်ပြထားသော မူများကို လက်ခံအသုံးပြုရန် တာဝန်ယူသင့်သည်။ ဤမူများကို လက်ခံအသုံးပြုပြီး ခရစ်တော်၏ ကျေးဇူးတော်ကို ၎င်းတို့၏ဘဝတွင် လုပ်ဆောင်ခွင့်ပေးလိုသည့် ခင်ပွန်းနှင့်ဇနီးများသည်၊ မည်သည့်အခက်အခဲမဆို မည်မျှပင်ဆိုးရွားပုံရစေကာမူ ၎င်းကို ဖြေရှင်းနိုင်သည်ဟု တွေ့ရှိလိမ့်မည်။ စိတ်နေစိတ်ထားများ မတိုက်ဆိုင်ပါက၊ ခရစ်ယာန်ဖြေရှင်းနည်းမှာ အိမ်ထောင်ဖက်များကို ပြောင်းလဲခြင်းမဟုတ်၊ စိတ်နေစိတ်ထားများကို ပြောင်းလဲရန်ဖြစ်သည်။}

^{In the providence of God the marriage institution was designed to bless and uplift humanity. The companionship of husband and wife was ordained of God as the ideal environment in which to mature a Christian character. Most of the personality adjustments of married life, and the difficulties encountered by many in making these adjustments, call for the exercise of self-restraint and sometimes self-sacrifice. True “love is patient and kind,” it “does not insist on its own way,” it “bears all things, believes all things, hopes all things, endures all things” (1 Cor. 13:4–7, RSV). When Christians enter into the marriage relationship they should accept the responsibility of applying the principles here stated. Husbands and wives who thus apply these principles, and who are willing for the grace of Christ to operate in their lives, will find that there is no difficulty, however serious it may appear to be, that cannot be solved. Where dispositions are not congenial, the Christian solution is to change dispositions, not spouses.}

 

^{အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြန်ခြင်း။ ဖယ်ရှားခံရသော ဇနီးသည် သဘာဝအလျောက် အိမ်သစ်တစ်ခုရှာဖွေလိုသည်။ သို့သော် အခြားတစ်ဦးနှင့်လက်ထပ်ခြင်းဖြင့် သူမသည် အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြန်မှုကို ကျူးလွန်မည်ဖြစ်သည်၊ အကြောင်းမှာ သူမ၏ယခင်အိမ်ထောင်ရေးသည် ဘုရား၏ရှေ့မှောက်တွင် တရားဝင်ဖျက်သိမ်းခြင်းမရှိခဲ့ပေ (ဆက်စပ်ဖတ်ရန် မာကု ၁၀:၁၁၊ ၁၂)။ ခရစ်တော်သည် ထိုခေတ်က ရဗ္ဗိများ၏ ဓလေ့ထုံးတမ်းများကို၊ အထူးသဖြင့် အကြောင်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ကွာရှင်းခွင့်ပြုသည့် ဟီလယ်လ်ကျောင်း၏အယူအဆကို (အထက်တွင် “အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြန်ခြင်း” အောက်တွင်ကြည့်ပါ) ရဲဝံ့စွာ ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ မစ်ရှနစ်ခေတ်ကာလတွင် ဂျူးလူမျိုးများအကြား ခင်ပွန်းတစ်ဦးသည် တရားဝင်နည်းဖြင့် ရုတ်တရက်လွတ်မြောက်နိုင်သည့် အိမ်ထောင်ရေးမရှိခဲ့ကြောင်း သတိပြုခဲ့သည်။ ယေရှုက အိမ်ထောင်ရေးသည် ဘုရားသတ်မှတ်ထားခြင်းဖြစ်ပြီး၊ မဖြစ်မနေ မတော်မတရားပြုလုပ်ထားသော အိမ်ထောင်ရေးကို ဘုရားက အတည်ပြုထားသည်ဟု အလေးပေးပြောကြားခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်က ပေါင်းစည်းထားသည့်အရာကို မည်သည့်ရဗ္ဗိဓလေ့ထုံးတမ်း သို့မဟုတ် အလေ့အကျင့်ကမျှ ဖျက်ဆီးနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။}

^{To commit adultery. A wife put away would naturally seek to find a new home. But by marrying another she would commit fornication, because her previous marriage was not validly dissolved in God’s sight (cf. Mark 10:11, 12). Christ boldly set aside the rabbinical tradition of His day, especially that of the school of Hillel (see the foregoing under “Fornication”), which permitted divorce for any cause. It has been observed that no marriage existed among the Jews of the Mishnaic period from which the husband could not abruptly free himself in a legal fashion. Jesus emphasized that marriage was divinely ordained and, when properly entered into, was divinely ratified. What God had joined together no rabbinical tradition or practice could put asunder.}

 

^{၃၃. ထပ်မံ၍။ ဤသည်မှာ ခရစ်တော်၏ ဥပဒေ၏ဝိညာဉ်ရေးရာအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်၏ တတိယဥပမာဖြစ်သည်။}

^{33. Again. This is the third illustration of Christ’s spiritual interpretation of the law.}

 

^{သင်တို့ကြားသိခဲ့သည်။ အပိုဒ် ၂၁ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Ye have heard. See on v. 21.}

 

^{ဤသို့ဆိုခဲ့သည်။ အောက်ပါအရာသည် တိကျသောကိုးကားချက်မဟုတ်ဘဲ၊ လေဝိမှတ်စာ ၁၉:၁၂၊ ထွက်မြောက်ရာကျမ်း ၂၀:၇၊ တောလည်ရာကျမ်း ၃၀:၂၊ ဒုတိယမောရှေ ၂၃:၂၂ တို့၏ သင်ကြားချက်များ၏ အနှစ်ချုပ်ဖြစ်သည်။}

^{It hath been said. What follows is not an exact quotation, but rather a summary of the teachings of Lev. 19:12; Ex. 20:7; Num. 30:2; Deut. 23:22.}

 

^{ကျိန်ဆိုဖောက်ဖျက်ခြင်း။ ဂရိစကားလုံး အီပီအိုရ်ကီယို (epiorkeō)၊ “မမှန်ကန်စွာ ကျိန်ဆိုခြင်း”။ ခရစ်တော်သည် ဤနေရာတွင် ပြောထားသည့်အရာ သို့မဟုတ် အချို့သောလုပ်ဆောင်မှုများကို ဖြည့်ဆည်းရန် ကတိပြုသည့် အာမခံချက်များကို ရည်ညွှန်းသည်။ သူသည် သာမန်အဓိပ္ပာယ်ဖြင့် ရိုင်းစိုင်းသောစကားမဟုတ်ဘဲ၊ အထူးသဖြင့် ဘုရား၏နာမတော်ကို ခေါ်ဆိုကာ ထိုနာမတော်ကို မထီမဲ့မြင်ပြုရာ ရောက်သည့် မမှန်ကျိန်ဆိုမှုကို ရည်ညွှန်းသည်။}

^{Forswear. Gr. epiorkeō, “to swear falsely.” Christ here refers to solemn statements made in affirmation of the truth of what has been said or of promises to perform certain acts. He speaks not of profanity, in the usual sense of the term, but of perjury, particularly of perjury that invokes the name of God and thereby dishonors and profanes that name.}

 

^{…သင်၏ကျိန်ဆိုချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပါ။ ခရစ်တော်သည် ဤနေရာတွင် ကတိပြုချက်များ၊ အထူးသဖြင့် ဘုရားထံပြုလုပ်သော ကတိများကို ပြောကြားသည်။ သို့သော် သူသည် ကတိပြုထားသည့်အရာကို အလေးထားမထည့်ဘဲ၊ မည်သည့်ကတိပြုချက်ဖြစ်စေ၊ ၎င်းကို ဖြည့်ဆည်းရန်ဖြစ်သည်။ သူသည် ကတိပြုချက်များပြုလုပ်ပုံကို မထည့်သွင်းဘဲ၊ ၎င်းတို့ကို ထိန်းသိမ်းပုံကို အလေးပေးသည်။ ဘုရားထံ ပြုလုပ်သော ကတိသစ္စာများ၏ တရားဝင်မှုနှင့် မချိုးဖောက်နိုင်မှုကို လေဝိမှတ်စာ ၁၉:၁၂၊ တောလည်ရာကျမ်း ၃၀:၂၊ ဒုတိယမောရှေ ၂၃:၂၁ တို့တွင် ကြည့်ပါ။}

^{Perform … thine oaths. Christ here speaks of promises, particularly those made to God. However, He thinks not so much of what is promised, but that the promise, whatever it be, is made good. He emphasizes, not the way the promises are made, but the way they are kept. For the solemnity and inviolability of vows made to God see on Lev. 19:12; Num. 30:2; Deut. 23:21.}

 

^{၃၄. သို့သော် ငါဆိုသည်ကား။ အပိုဒ် ၂၂ ကိုကြည့်ပါ။}

^{34. But I say. See on v. 22.}

 

^{လုံးဝကျိန်ဆိုခြင်းမပြုနှင့်။ ယေရှုသည် တရားဝင်တရားရုံးကျိန်ဆိုချက်ကို မရည်ညွှန်းဘဲ (MB ၆၆၊ အခန်း ၂၆:၆၄ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဂျူးလူမျိုးများအကြား သာမန်ကျိန်ဆိုချက်များကို ရည်ညွှန်းသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့်၊ “ငါကျိန်ဆိုသည်” ဟူသောစကားလုံးများဖြင့် အာမခံချက်တစ်ခုကို ရှေ့ပြေးပြုလုပ်ခြင်းသည် ထိုထုတ်ပြန်ချက်ကို ကျိန်ဆိုချက်တစ်ခုဖြစ်စေသည်။ သို့သော်၊ အခြားအရာများတွင်ကဲ့သို့၊ ဂျူးများသည် ကျိန်ဆိုချက်အောက်တွင် လက်ခံထားသော တာဝန်ဝတ္တရားများမှ လွတ်မြောက်ရန် နည်းလမ်းများစွာကို တီထွင်ခဲ့သည်။ ဂျူးလူမျိုးများ၏ ကျိန်ဆိုမှုတွင် ပါဝင်လေ့ရှိသော အကျိုးအမြတ်ရှာဖွေမှုအပေါ် ခရစ်တော်၏သဘောထားကို အခန်း ၂၃:၁၆-၂၂ တွင် ပို၍အသေးစိပ်ဖော်ပြထားသည်။}

^{Swear not at all. Jesus refers, not to the solemn judicial oath (MB 66; see on ch. 26:64), but to oaths common among the Jews. Generally speaking, to prefix an affirmation with the words “I swear” constituted the statement an oath. But, as in other things, the Jews contrived many devices by which to free themselves from obligations accepted under oath. Christ’s attitude toward the casuistry often involved in Jewish oath taking is set forth in greater detail in ch. 23:16–22.}

 

^{ကိုင်ပကြီးရှေ့တွင်၊ ခရစ်တော်ကိုယ်တိုင်ကျိန်ဆိုချက်အောက်တွင် ဖြေကြားခဲ့သည် (အခန်း ၂၆:၆၃၊ ၆၄)။ ရှင်ပေါလုသည် သူပြောသည့်အရာမှန်ကန်ကြောင်း ဘုရားကို သက်သေအဖြစ် ထပ်ခါတလဲလဲ ခေါ်ဆိုခဲ့သည် (၂ ကောရိန္သု ၁:၂၃၊ ၁၁:၃၁၊ ဆက်စပ်ဖတ်ရန် သက်သာလောနိတ် ၅:၂၇)။ ဆယ်ပညတ်သည် ကျိန်ဆိုချက်များကို တားမြစ်ခြင်းမရှိဘဲ၊ မမှန်ကျိန်ဆိုမှုကို တားမြစ်သည် (ထွက်မြောက်ရာကျမ်း ၂၀:၇၊ ၁၆)။ “တစ်ဦးတစ်ယောက်သာ ကျိန်ဆိုချက်အောက်တွင် တသမတ်တည်း သက်သေထွက်ဆိုနိုင်သည်ဆိုပါက၊ ၎င်းသည် ခရစ်ယာန်ဖြစ်သည်” (MB ၆၇)။}

^{Before Caiaphas, Christ Himself answered under oath (ch. 26:63, 64). Paul repeatedly invoked God as witness that what he said was true (2 Cor. 1:23; 11:31; cf. 1 Thess. 5:27). The Decalogue does not forbid oaths, but perjury (Ex. 20:7, 16). “If there is any one who can consistently testify under oath, it is the Christian” (MB 67).}

 

^{စစ်မှန်သောစကားပြောလိုသော စိတ်နေစိတ်ထားသည် လူတစ်ဦး၏စိတ်နှလုံးတွင် ရှိသောအခါ၊ ကျိန်ဆိုချက်သည် မလိုအပ်တော့ပေ။ အချို့သောအခါများတွင် ဘုရား၏နာမတော်ကို ခေါ်ဆိုသည့်အလေ့အထသည် ထိုအခြေအနေမျိုးတွင် လူတစ်ဦးပြောသည့်စကားသည် အခြားအချိန်များတွင် ပြောသည့်စကားထက် ပို၍ယုံကြည်စိတ်ချရသည်ဟု ဆိုလိုသည်။ ခရစ်တော်သည် ဘဝ၏ဆက်ဆံရေးအားလုံးတွင် စစ်မှန်မှုကို တိုက်တွန်းသည်။ “ခရစ်ယာန်များပြုလုပ်သမျှအရာအားလုံးသည် နေရောင်ခြည်ကဲ့သို့ ဖောက်ထွင်းမြင်နိုင်ရမည်” (MB ၆၈)။}

^{When the disposition to speak the truth is in a man’s heart, oath taking becomes superfluous. The practice of invoking the name of God at certain times implies that what a man says under such circumstances is more to be depended on than what he says at other times. Christ enjoins truthfulness in all the relationships of life. “Everything that Christians do should be as transparent as the sunlight” (MB 68).}

 

^{မိုးကောင်းကင်ဖြင့်လည်း။ ရဗ္ဗိများက “မိုးကောင်းကင်နှင့် ကမ္ဘာမြေဖြင့်” ကျိန်ဆိုခြင်းသည် ဘုရား၏နာမတော်အတွက် အန္တရာယ်မရှိသည့် အစားထိုးစကားလုံးတစ်ခု (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၁၇၂) သို့မဟုတ် ဘုရား၏ဂုဏ်တော်တစ်ခုခုဖြင့် ကျိန်ဆိုခြင်းထက် လူတစ်ဦးကို အပြစ်မဖြစ်စေဟု ဆိုခဲ့သည် (မစ်ရှနာ ရှဘူအို့သ် ၄:၁၃၊ ဆွန်စီနို တဲလ်မတ်ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၂၀၂၊ ၂၀၃)။ သို့သော် ယေရှုက ၎င်းတို့၏အဆိုကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။}

^{Neither by heaven. The rabbis claimed that swearing “by heaven and by earth” did not render a man as culpable as did swearing by a supposedly inoffensive substitute for the divine name (see Vol. I, p. 172) or by one of the attributes of God (Mishnah Shebu‘oth 4. 13, Soncino ed. of the Talmud, pp. 202, 203). But Jesus denied their contention.}

 

^{၃၅. သူ၏ခြေတင်ရာနေရာ။ ဟေရှာယ ၆၆:၁ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ ကမ္ဘာမြေနှင့် ၎င်း၏လူများသည် ဘုရားနှင့်နှိုင်းယှဉ်လျှင် သေးငယ်မှုကို အလေးပေးသည့် ကဗျာဆန်သောဖော်ပြချက် (ဆက်စပ်ဖတ်ရန် ဟေရှာယ ၅၇:၁၅၊ ဒေသနာ ၅:၂၊ ဆူးသခင်မြတ်နှုတ်ကပတ်တော် ၂:၁)။}

^{35. His footstool. Compare Isa. 66:1. A poetic expression emphasizing the insignificance of the earth and its inhabitants as compared with God (cf. Isa. 57:15; Eccl. 5:2; Lam. 2:1).}

^{The great King. That is, God.}

 

^{၃၆. သင်၏ဦးခေါင်းဖြင့် ကျိန်ဆိုခြင်း။ သာမန်ကျိန်ဆိုချက်ပုံစံတစ်ခုဖြစ်သည်။}

^{36. Swear by thy head. Another common formula of swearing.}

 

^{၃၇. သင်တို့၏စကားပြောဆက်ဆံမှု။ ဧဖက် ၄:၂၉ ကဲ့သို့သော ကျမ်းပိုဒ်များနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{37. Your communication. Compare such passages of Scripture as Eph. 4:29.}

 

^{ဟုတ်သည်၊ ဟုတ်သည်။ ယာကုပ် ၅:၁၂ ကိုကြည့်ပါ။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးအတွက်၊ မိမိစကားကို လေးစားသူတစ်ဦးအတွက်၊ ရိုးရှင်းသော ဟုတ်သည် သို့မဟုတ် မဟုတ်ဘူးသည် ပို၍ရှုပ်ထွေးသော ထုတ်ဖော်ချက်ထက် အလေးချိန်နှင့် ယုံကြည်စိတ်ချရမှုရှိသည်။}

^{Yea, yea. Compare James 5:12. For the Christian, for one who respects his word, a simple Yes or No carries as much weight and reliability as a more elaborate declaration.}

 

^{ဆိုးညစ်မှုမှလာသည်။ သို့မဟုတ် “ဆိုးညစ်သူမှလာသည်” (ဆက်စပ်ဖတ်ရန် မဿဲ ၁၃:၁၉၊ ၁ ယောဟန် ၃:၁၂)။}

^{Cometh of evil. Or, “cometh of the evil one” (cf. Matt. 13:19; 1 John 3:12).}

 

^{၃၈. သင်တို့ကြားသိခဲ့သည်။ အပိုဒ် ၂၁ ကိုကြည့်ပါ။ ခရစ်တော်သည် ဥပဒေ၏ဝိညာဉ်ရေးရာအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်နှင့် ၎င်းကိုလိုက်နာရန် ပုံစံတစ်ခုတည်းနှင့်နှိုင်းယှဉ်၍ စတုတ္ထဥပမာကို တင်ပြသည်။ အပိုဒ် ၃၈-၄၂ သည် အခြားသူ၏ထိခိုက်နစ်နာမှုကို ခံစားရသောအခါ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးယူသင့်သည့် သဘောထားနှင့် သက်ဆိုင်သည်။}

^{38. Ye have heard. See on v. 21. Christ presents His fourth illustration of the spirit of the law in contrast with the mere form of obeying it. Verses 38–42 are concerned with the attitude a Christian should take when suffering injury at the hands of another.}

 

^{ဤသို့ဆိုခဲ့သည်။ အပိုဒ် ၂၁ ကိုကြည့်ပါ။ ဤအပိုဒ်ရှိ ကိုးကားချက်သည် ထွက်မြောက်ရာကျမ်း ၂၁:၂၄၊ လေဝိမှတ်စာ ၂၄:၂၀၊ ဒုတိယမောရှေ ၁၉:၂၁ (ထွက်မြောက်ရာကျမ်း ၂၁:၂၄၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၆၁၈ ကိုကြည့်ပါ) တို့ပေါ်တွင် အခြေခံသည်။}

^{It hath been said. See on v. 21. The quotation in this verse is based on Ex. 21:24; Lev. 24:20; Deut. 19:21 (see on Ex. 21:24; see Vol. I, p. 618).}

 

^{မျက်စိအတွက်မျက်စိ။ ဤဥပဒေကို စတင်ခဲ့သောအခါ၊ ၎င်းသည် ရှေးခေတ်ကာလများတွင် သာမန်ဖြစ်ခဲ့သော သွေးစွန်းရာဇဝင်တရားစီရင်မှုစနစ်ထက် ကြီးမားသောတိုးတက်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်၊ ၎င်းစနစ်အောက်တွင် ထိခိုက်နစ်နာမှုများကို ပေါင်းစပ်အတိုးနှုန်းဖြင့် ပြန်လည်ပေးဆပ်ရန် သာမန်အလေ့အကျင့်ဖြစ်သည်။ ဤဥပဒေသည် အရပ်ဖက်ဥပဒေဖြစ်ပြီး၊ ပြစ်ဒဏ်ကို တရားရုံးများ၏ ညွှန်ကြားချက်ဖြင့် ဆောင်ရွက်ရမည်။ ၎င်းသည် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ လက်စားချေမှုကို မဖြေရှင်းပေ (MB ၇၀)။ ဟမ်မူရာဘီ၏ဥပဒေတွင် အလားတူပြဋ္ဌာန်းချက်အတွက် အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၆၁၈ ကိုကြည့်ပါ။}

^{An eye for an eye. When this law was instituted it marked a great advance over the blood-feud system of justice common in ancient times, under which it was the general practice to repay injuries with compound interest. The law was a civil statute, and the punishment was to be carried out at the direction of the courts. It did not justify personal revenge (MB 70). For a similar provision in the law of Hammurabi see Vol. I, p. 618.}

 

^{၃၉. သို့သော် ငါဆိုသည်ကား။ အပိုဒ် ၂၂ ကိုကြည့်ပါ။}

^{39. But I say. See on v. 22.}

 

 

^{မကောင်းမှုကို မဆန့်ကျင်ပါနှင့်။ ဆိုလိုသည်မှာ၊ ခံရသော မတရားမှုများအတွက် လက်စားချေခြင်းကို မရှာဖွေပါနှင့်။ ဤနေရာတွင် ယေရှုသည် တက်ကြွသော ရန်လိုမှုကို ရည်ညွှန်းပုံရပြီး မလှုပ်မရှားတွန်းလှန်မှုကို မဟုတ်ပေ။ “မကောင်းမှု” ဟူသော စကားလုံးသည် မကောင်းသောလူ သို့မဟုတ် မကောင်းသောအရာကို ရည်ညွှန်းနိုင်သည်။ ဤနေရာတွင် ယခင်အဓိပ္ပာယ်ကို ရည်ညွှန်းပုံရသည်။ ၎င်းတွင် လူတစ်ဦးအား ပြုလုပ်သော မကောင်းမှုနှင့် လူတစ်ဦးမှ ပြုလုပ်သော မကောင်းမှုတို့ ပါဝင်သည်။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် အကြမ်းဖက်မှုကို အကြမ်းဖက်မှုဖြင့် မတုံ့ပြန်ပါ။ သူသည် “မကောင်းမှုကို ကောင်းမှုဖြင့် အောင်မြင်လိမ့်မည်” (ရောမ ၁၂:၂၁) နှင့် သူ့ကို မတရားပြုသူ၏ ဦးခေါင်းပေါ်တွင် “မီးခဲများကို ပုံထားလိမ့်မည်” (သုတ္တံကျမ်း ၂၅:၂၁, ၂၂)။}

^{Resist not evil. That is, do not seek revenge for wrongs suffered. Jesus here seems to refer to active hostility rather than to passive resistance. The word for “evil” may refer either to an evil person or to an evil thing. Here the former seems indicated. It includes evil done to a person and evil done by a person. The Christian will not meet violence with violence. He will “overcome evil with good” (Rom. 12:21) and “heap coals of fire” upon the head of one who wrongs him (Prov. 25:21, 22).}

 

^{ပါးပြင်။ အခန်းကဏ္ဍ ၂၁–၄၇ တွင် ဖော်ပြထားသော ဥပမာများအားလုံးတွင်ကဲ့သို့၊ ယေရှုသည် လုပ်ရပ်ကိုယ်တိုင်ထက် လုပ်ရပ်ကို လှုံ့ဆော်ပေးသော စိတ်ဓာတ်ကို ပို၍ဂရုစိုက်သည်။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် သူယူဆသော သူ၏အခွင့်အရေးများအတွက် မတိုက်ခိုက်ပါ။ သူသည် ဒဏ်ရာပေးရန် အခွင့်အရေးရှာမည့်အစား ဒဏ်ရာကို လက်ခံမည်။ ယေရှုကိုယ်တိုင်သည် ဤအမိန့်၏ စိတ်ဓာတ်ကို အပြည့်အဝလိုက်နာခဲ့သည်၊ သို့သော် သူသည် နောက်ထပ်ဒဏ်ရာကို စကားလုံးအတိုင်း ဖိတ်ခေါ်ခြင်းမပြုခဲ့ (ယောဟန် ၁၈:၂၂, ၂၃; ကိုးကား ဟေရှာယ ၅၀:၆; ၅၃:၇)။ ပေါလုလည်း မပြုခဲ့ (တ၀:၂၂:၂၅; ၂၃:၃; ၂၅:၉, ၁၀)။ ယေရှုသည် ကားစဉ်းကပ်တိုင်ပေါ်တွင် သူ့ကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်သူများကို ခွင့်လွှတ်ပေးရန် ခမည်းတော်ထံ တောင်းဆိုစဉ် ဤနေရာတွင် သူပြောသော စိတ်ဓာတ်ကို ထင်ရှားစေခဲ့သည် (လုကာ ၂၃:၃၄)။}

^{Cheek. As in all the other illustrations listed in vs. 21–47, Jesus is more concerned with the spirit that prompts the act rather than with the act itself. The Christian will not fight for what he considers to be his rights. He will submit to injury rather than seek opportunity to inflict it. Jesus Himself fully observed the spirit of this command, though He did not literally invite additional injury (John 18:22, 23; cf. Isa. 50:6; 53:7). Nor did Paul (Acts 22:25; 23:3; Acts 25:9, 10). On the cross Christ manifested the spirit of which He here spoke when He called upon the Father to forgive those who tormented Him (Luke 23:34).}

 

^{၄၀. တရားရုံးတွင် တရားစွဲခြင်း။ ဆိုလိုသည်မှာ “တရားရုံးသို့ ဆွဲခေါ်သွားခြင်း” ဖြစ်သည်။ ဂရိဘာသာစကားအရ တရားစီရင်မှု မစတင်သေးကြောင်း ရှင်းလင်းသည်။ တရားရေးဆိုင်ရာ အရေးယူမှုကို ရိုးရှင်းစွာ စဉ်းစားထားခြင်းဖြစ်သည်။}

^{40. Sue thee at the law. That is, “hale you into court.” The Greek makes it clear that the trial had not yet begun; legal action was simply contemplated.}

 

^{အင်္ကျီ။ ဂရိဘာသာ “ချီတုံ”၊ ခန္ဓာကိုယ်နှင့်ထိစပ်ဝတ်ဆင်သော အင်္ကျီပုံစံ အတွင်းခံအ၀တ်အထည်။}

^{Coat. Gr. chitōn, the shirtlike undergarment worn next to the body.}

 

^{ပေးလိုက်ပါ။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် မတရားမှုကို တိတ်ဆိတ်စွာ၊ နူးညံ့စွာ လက်ခံမည်။}

^{Let him have. The Christian will quietly, meekly submit to wrong.}

 

^{အင်္ကျီဖုံး။ ဂရိဘာသာ “ဟိမတိယုံ”၊ ဤနေရာတွင် “အင်္ကျီဖုံး” သို့မဟုတ် အပြင်ဘက်အ၀တ်အထည်၊ ညဘက်တွင် အုပ်ဆောင်းအဖြစ် အသုံးပြုလေ့ရှိသည်၊ “ချီတုံ” နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။ ဆင်းရဲသားများသည် တစ်ခါတစ်ရံ ချေးငွေအတွက် အာမခံအဖြစ် “အင်္ကျီဖုံး” မှလွဲ၍ ဘာမှမပေးနိုင်ပေ။ သို့သော် မောရှေ၏တရားဥပဒေအရ အကြွေးရှင်သည် ဤအ၀တ်အထည်ကို ညဘက်တွင် အာမခံအဖြစ် ထိန်းသိမ်းထားရန် တားမြစ်ထားသည် (ထွက်မြောက်ရာ ၂၂:၂၆, ၂၇)။ အင်္ကျီဖုံးသည် “အင်္ကျီ” သို့မဟုတ် အတွင်းခံအ၀တ်အထည်ထက် ပို၍မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်ဟု ယူဆထားသဖြင့်၊ ၎င်းကို တွန်းလှန်မှုမရှိဘဲ ပေးလှူခြင်းသည် ဥပဒေအရ လူတစ်ဦးအား ၎င်းနှင့်ပတ်သက်သော အခွင့်အရေးအချို့ပေးထားသည့်တိုင် ပို၍အလျှော့ပေးမှုကို ပြသလိမ့်မည်။}

^{Cloke. Gr. himation, here, the “mantle,” or outer garment, which was commonly used as a covering at night, in contrast with the chitōn. The poor would sometimes have little or nothing besides the “mantle” to offer as security for a loan. The law of Moses, however, prohibited a creditor from retaining this garment overnight as a pledge (Ex. 22:26, 27). In view of the fact that the cloak was considered more essential than the “coat,” or undergarment, to yield it without resistance would demonstrate a higher degree of concession, particularly in view of the fact that the law gave a man certain rights with respect to it.}

 

^{၄၁. အတင်းအကြပ်ခိုင်းစေခြင်း။ ဂရိဘာသာ “အင်္ဂါရိယူအို”၊ “ဝန်ဆောင်မှုသို့ အတင်းခေါ်ဆောင်သွားခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဆက်စပ်နာမ်စား “အင်္ဂါရို့စ်” သည် ပါးရှင်းဘာသာမှ ချေးယူထားသော စကားလုံးဖြစ်ပြီး “မြင်းစီးတမန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ပါးရှင်းလူမျိုးများအကြားတွင် ဤစကားလုံးသည် အင်ပါယာစာပို့စနစ်၏ တော်ဝင်တမန်များနှင့် သက်ဆိုင်သည်၊ ၎င်းကို ပါးရှင်းလူမျိုးများက အံ့သြဖွယ်ထိရောက်မှုအဆင့်သို့ ဖွံ့ဖြိုးခဲ့သည် (ဧသတာ ၃:၁၃ တွင် ကြည့်ပါ)။ ရောမခေတ်တွင် “အင်္ဂါရိယူအို” နှင့် “အင်္ဂါရို့စ်” သည် စစ်ရေးပစ္စည်းများ သယ်ယူပို့ဆောင်ရာတွင် အတင်းအကြပ်ဝန်ဆောင်မှုကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဧပစ်တီးတပ်စ် (၄. ၁. ၇၉) သည် ဤဝန်ဆောင်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ အကြံပေးသည်။ “အကယ်၍ စစ်သားတစ်ဦးက [သင်၏မြည်းကို] သိမ်းယူလျှင် ၎င်းကို လွှတ်လိုက်ပါ။ တွန်းလှန်ခြင်း သို့မဟုတ် ညည်းညူခြင်း မပြုပါနှင့်၊ သို့မဟုတ်ပါက သင်သည် ဦးစွာရိုက်နှက်ခံရပြီး နောက်ဆုံးတွင် မြည်းကိုပါ ဆုံးရှုံးရလိမ့်မည်”။ တွန်းလှန်ခြင်းသည် ရက်စက်မှုကို ဖိတ်ခေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။ မဿဲ ၂၇:၃၂ နှင့် မာကု ၁၅:၂၁ တွင် “အင်္ဂါရိယူအို” သည် ရှိမုန်အား ခရစ်၏ကားစဉ်းကပ်တိုင်ကို သယ်ဆောင်ရန် အတင်းအကြပ်ခိုင်းစေခြင်းကို ရည်ညွှန်းသည်။}

^{41. Compel. Gr. aggareuō, meaning “to press into service.” The related noun, aggaros, is a Persian loan word meaning “mounted courier.” Among the Persians the word was used with reference to royal couriers of the imperial postal system, which the Persians developed to an amazing degree of efficiency (see on Esther 3:13). In Roman times aggareuō and aggaros referred to compulsory service in the transport of military equipment. Epictetus (iv. 1. 79) advises with respect to such service: “If there is a requisition and a soldier seizes it [your ass], let it go. Do not resist or complain, otherwise you will be first beaten, and lose the ass after all.” To resist was to invite cruelty. In Matt. 27:32 and Mark 15:21 aggareuō is used of compelling Simon to carry the cross of Christ.}

 

^{ယေရှုသည် ဂျူးအရပ်သားတစ်ဦးအား ရောမစစ်သားတစ်ဦးမှ ဥပဒေအရ ခွင့်ပြုထားသည့် ၁ မိုင်အကွာအဝေးအတွက် သူ၏ခရီးဆောင်အိတ်ကို သယ်ဆောင်ရန် အတင်းအကြပ်ခိုင်းစေခြင်းကဲ့သို့သော ဖြစ်ရပ်များကို ရည်ညွှန်းခဲ့သည် (လုကာ ၃:၁၄ ကို ကိုးကားပါ)။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် ဥပဒေအရလိုအပ်သော ဝန်ဆောင်မှုထက် နှစ်ဆပေးလှူမည်ဖြစ်ပြီး ၎င်းကို ရွှင်လန်းစွာပြုလုပ်မည်။ ကပေရနဝမ်သည် ရောမတပ်စခန်းမြို့ဖြစ်ပြီး၊ ယေရှုပြောနေစဉ် နားထောင်နေသူများသည် အနီးရှိလမ်းတစ်လျှောက် ဖြတ်သွားသော ရောမစစ်သားတစ်ဖွဲ့ကို တွေ့မြင်ခဲ့ကြသည် (MB ၇၀)။ ဂျူးလူမျိုးများသည် မယ်ရှိယသည် ရောမဩဇာကို နှိမ့်ချလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။ ဤနေရာတွင် ယေရှုသည် ရောမအာဏာပိုင်များထံ လက်နက်ချရန် အကြံပေးခဲ့သည်။}

^{Jesus referred to such instances as that of a Jewish civilian’s being impressed by a Roman soldier to carry his baggage for the distance of 1 mi., as provided by the law (cf. Luke 3:14). The Christian would give double the service required by law, and that cheerfully. Capernaum was a Roman garrison town, and as Jesus spoke, those who listened saw a company of Roman soldiers passing along a nearby road (MB 70). The Jews hoped and believed that the Messiah would humble the pride of Rome; here, Jesus counseled submission to Roman authority.}

 

^{၄၂. မငြင်းပယ်ပါနှင့်။ ဆိုလိုသည်မှာ သူ့ကိုမငြင်းပယ်ပါနှင့်။ ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏သားများသည် ရက်ရောသောစိတ်ထားဖြင့် ပြုမူလိမ့်မည် (လုကာ ၆:၃၀ တွင် ကြည့်ပါ)။}

^{42. Turn not thou away. That is, do not refuse him. Citizens of the kingdom of heaven will have, and act upon, generous impulses (see on Luke 6:30).}

 

^{၄၃. သင်တို့ကြားဖူးသည်။ အခန်းကဏ္ဍ ၂၁ တွင် ကြည့်ပါ။}

^{43. Ye have heard. See on v. 21.}

 

^{ဟုဆိုခဲ့သည်။ အခန်းကဏ္ဍ ၂၁ တွင် ကြည့်ပါ။}

^{It hath been said. See on v. 21.}

 

^{ချစ်ခြင်း။ ဂရိဘာသာ “အာဂါပေါ”၊ ၎င်း၏အဓိပ္ပာယ်ကြွယ်ဝမှုကို အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “ချစ်ခြင်း” သည် မလုံလောက်စွာ ဖော်ပြသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ “ချစ်ခြင်း” ဟူသော စကားလုံးသည် မတူညီသော အဓိပ္ပာယ်များစွာရှိပြီး၊ မတူညီသော အယူအဆများစွာကို ဖော်ပြသည်၊ ထို့ကြောင့် “အာဂါပေ” ၏ စစ်မှန်သော အဓိပ္ပာယ်ကို ဤဘာသာပြန်က ဖုံးကွယ်ထားသည်။ ဂရိလူမျိုးများတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏ “ချစ်ခြင်း” ဟူသော စကားလုံးတစ်လုံးဖြင့် ဖော်ပြရန် ကြိုးစားသော အယူအဆများကို ဖော်ပြရန် စကားလုံးသုံးလုံးရှိသည်။ “ဖိလိန်”၊ “ဧရန်” နှင့် “အာဂါပန်”။}

^{Love. Gr. agapaō, whose wealth of meaning the English word “love” inadequately reflects. Our word “love” means so many different things, and conveys so many diverse ideas, that the true meaning of agapē is obscured by this translation. The Greeks had three words to convey the ideas we seek to express by our one word “love”: agapan, philein, and eran.}

 

^{“ဖိလိန်” သည် ယေဘုယျအားဖြင့် စိတ်ခံစားမှုနှင့် ခံစားချက်များအပေါ် အခြေခံသော ချစ်ခင်ရင်းနှီးသော ချစ်ခြင်းကို ဖော်ပြသည်။ ၎င်းသည် ခံစားချက်များအပေါ် အခြေခံထားသည့်အတိုင်း ခံစားချက်များ ပြောင်းလဲသွားသည်နှင့်အမျှ ပြောင်းလဲနိုင်သည်။ “ဧရန်” သည် စိတ်အားထက်သန်သော၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အဆင့်တွင် လုပ်ဆောင်သော ချစ်ခြင်းကို ဖော်ပြသည်။ အချို့သော စိတ်အားထက်သန်မှုပုံစံများကို ဤချစ်ခြင်းအမျိုးအစားအောက်တွင် ခွဲခြားနိုင်သည်။ “ဧရန်” သည် သမ္မာကျမ်းစာအသစ်တွင် အသုံးမပြုပါ။ သမ္မာကျမ်းစာအသစ်တွင် “အာဂါပန်” သည် “ဖိလိန်” နှင့် နှိုင်းယှဉ်သောအခါ၊ လေးစားမှုနှင့် တန်ဖိုးထားမှုအမြင်မှ ချစ်ခြင်းကို ဖော်ပြသည်။ ၎င်းသည် ခံစားချက်များကို ထိန်းချုပ်ရန် နိယာမကို ခံစားချက်သို့ ထည့်သွင်းသည်။ ၎င်းသည် စိတ်၏ ပိုမိုမြင့်မားသော စွမ်းအားများနှင့် ဉာဏ်ရည်ကို အသုံးပြုသည်။ “ဖိလိန်” သည် ကျွန်ုပ်တို့ကို ချစ်သောသူများကိုသာ “ချစ်ရန်” လှုံ့ဆော်ပေးသော်လည်း၊ “အာဂါပန်” သည် ကျွန်ုပ်တို့ကို မချစ်သောသူများကိုပင် ချစ်ခြင်းကို တိုးချဲ့ပေးသည်။ “အာဂါပန်” သည် ကိုယ်ကျိုးမဖက်ဘဲ၊ “ဧရန်” သည် လုံးဝကိုယ်ကျိုးဖက်ပြီး၊ “ဖိလိန်” ပင်လျှင် တစ်ခါတစ်ရံ ကိုယ်ကျိုးဖက်မှုဖြင့် ညစ်ညမ်းနိုင်သည်။}

^{Philein in general describes affectionate, sentimental love based on the emotions and feelings. Insofar as it is based on the feelings it is subject to change as the feelings change. Eran denotes passionate, sensual “love,” love that operates essentially on the physical plane. Certain forms of infatuation may be classed under this variety of “love.” Eran is not used in the NT. In the NT agapan, when contrasted with philein, describes love from the standpoint of respect and esteem. It adds principle to feeling in such a way that principle controls the feelings. It brings into play the higher powers of the mind and intelligence. Whereas philein tends to make us “love” only those who “love” us, agapan extends love even to those who do not love us. Agapan is selfless, whereas eran is purely selfish, and even philein may, at times, be marred by selfishness.}

 

^{“အာဂါပေ” ဟူသော နာမ်ပုံစံသည် သမ္မာကျမ်းစာတွင်သာ နီးပါးသီးသန့်အသုံးပြုသည်။ သမ္မာကျမ်းစာအသစ်၏ “အာဂါပေ” သည် ၎င်း၏အမြင့်ဆုံးနှင့် စစ်မှန်ဆုံးပုံစံဖြစ်သော ချစ်ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းထက် ပိုကြီးသော ချစ်ခြင်းမရှိသည့်—လူတစ်ဦးအား အခြားသူများအတွက် မိမိကိုယ်ကို စွန့်လွှတ်ရန် လှုံ့ဆော်ပေးသော ချစ်ခြင်း (ယောဟန် ၁၅:၁၃)။ ၎င်းသည် ဘုရားသခင်ကို ရိုသေလေးစားမှုနှင့် လူသားများအတွက် လေးစားမှုကို ဆိုလိုသည်။ ၎င်းသည် စရိုက်ကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲပေးသော၊ စိတ်အားထက်သန်မှုကို အုပ်ချုပ်ပေးသော၊ စိတ်အားထက်သန်မှုကို ထိန်းချုပ်ပေးသော၊ ခံစားချက်များကို မြှင့်တင်ပေးသော ဘုရားသခင်၏ အတွေးနှင့်လုပ်ဆောင်မှု၏ နိယာမဖြစ်သည်။ လုကာ ၆:၃၀ တွင် ကြည့်ပါ။}

^{The noun form, agapē, is confined almost exclusively to the Bible. The agapē of the NT is love in its highest and truest form, the love than which there is no greater—love that impels a man to sacrifice himself for others (John 15:13). It implies reverence for God and respect for one’s fellow men. It is a divine principle of thought and action that modifies the character, governs the impulses, controls the passions, and ennobles the affections. See on Luke 6:30.}

 

^{အိမ်နီးချင်း။ ဂျူးလူမျိုးများအတွက် “အိမ်နီးချင်း” ဆိုသည်မှာ မွေးရာပါ သို့မဟုတ် ဂျူးဘာသာသို့ ကူးပြောင်းလာသူ ဣသရေလလူမျိုးဖြစ်သည်။ ဆမာရိလူမျိုးများပင်လျှင် ဖယ်ထုတ်ခံရပြီး သူစိမ်းများအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည်။ ကောင်းသောဆမာရိလူမျိုး၏ ဥပမာတရားတွင် (လုကာ ၁၀:၂၉–၃၇) ယေရှုသည် လူသားအားလုံး၏ ညီအစ်ကိုဖြစ်မှု သို့မဟုတ် အိမ်နီးချင်းဖြစ်မှုကို ကြွေးကြော်ခြင်းဖြင့် ဤကျဉ်းမြောင်းသော အယူအဆကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်ချစ်ခြင်းသည် လူမျိုး သို့မဟုတ် ယုံကြည်ချက်မည်သည်ဖြစ်စေ လူသားအားလုံး၏ ကောင်းကျိုးကို ရှာဖွေသည်။ “အိမ်နီးချင်း” သည် စကားလုံးအတိုင်း “အနီးနားနေထိုင်သူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။}

^{Thy neighbour. To the Jews a “neighbor” was a fellow Israelite, either by birth or by conversion to Judaism. Even the halfbreed Samaritans were excluded, and considered strangers. In the parable of the good Samaritan (Luke 10:29–37) Jesus swept away this narrow concept by proclaiming the brotherhood, or neighborhood, of all men. Christian love seeks the good of all men, whatever their race or creed. “Neighbor” literally means a “near-dweller.”}

 

^{သင်၏ရန်သူကို မုန်းပါ။ ၎င်းသည် ဝတ္ထရာကျမ်း ၁၉:၁၈ မှ ကိုးကားချက်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းမဟုတ်သော်လည်း၊ လူကြိုက်များသော ဆိုရိုးစကားတစ်ခု ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ အခြားသူများအပေါ် မုန်းတီးမှု သို့မဟုတ် မထီမဲ့မြင်ပြုမှုသည် မိမိကိုယ်ကို မာန်ထောင်လွှားမှု၏ သဘာဝရလဒ်ဖြစ်သည်။ မိမိတို့ကိုယ်ကို အာဗြဟံ၏သားများအဖြစ် (ယောဟန် ၈:၃၃; မဿဲ ၃:၉ တွင် ကြည့်ပါ) အခြားသူများထက် သာလွန်သည်ဟု ထင်မြင်ကြပြီး (လုကာ ၁၈:၁၁ ကို ကိုးကားပါ)၊ ဂျူးလူမျိုးများသည် ဂျူးမဟုတ်သူများအားလုံးကို မထီမဲ့မြင်ပြုခဲ့ကြသည်။ ယေရှုသည် “ဥပဒေက သင်၏အိမ်နီးချင်းကို ချစ်ရန်ပြောသည်။ ငါကား သင်၏ရန်သူများကိုပင် ချစ်ရန်ပြောသည်” (မဿဲ ၅:၄၄) ဟု ပြောသကဲ့သို့ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် သူသည် ဘုရားသခင်လုပ်ဆောင်သောကြောင့် (အခန်းကဏ္ဍ ၄၅–၄၈) နှင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် ဘုရားသခင်၏သားများဖြစ်သောကြောင့် (မဿဲ ၅:၄၅; ၁ ယောဟန် ၃:၁, ၂) ရန်သူများကို ချစ်ရမည့်အကြောင်းကို ရှင်းပြသည်။}

^{Hate thine enemy. This is not a part of the quotation from Lev. 19:18, but doubtless a popular maxim. Hatred or contempt for others is the natural product of pride in self. Thinking themselves, as sons of Abraham (John 8:33; see on Matt. 3:9), superior to other men (cf. Luke 18:11), the Jews looked with contempt on all Gentiles. It was as if Jesus said, “The law says to love your neighbor; I say, love even your enemies” (see Matt. 5:44). He then goes on to explain why we should love our enemies—because God does so (vs. 45–48) and because we are sons of God (Matt. 5:45; 1 John 3:1, 2).}

 

^{၄၄. သို့သော် ငါဆိုသည်ကား။ အခန်းကဏ္ဍ ၂၂ တွင် ကြည့်ပါ။}

^{ချစ်ခြင်းနှင့် အာဂါပေ}

^{ဘုရားသခင်၏ ခွင့်လွှတ်ခြင်း}

^{44. But I say. See on v. 22.}

 

^{သင်၏ရန်သူများကို ချစ်ပါ။ ရောမ ၁၂:၂၀ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ “ချစ်ခြင်း” ဟူသော စကားလုံးဖြစ်သည့် အာဂါပန် သည် စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ ချစ်ခြင်း (ဖီလိန်) နှင့် ခြားနားပြီး၊ မိသားစုဝင်များအကြား ရှိသော ချစ်ခြင်းမေတ္တာ (မိသားစုချစ်ခြင်း) နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် လေးစားမှုဆိုင်ရာ ချစ်ခြင်းကို ဖော်ပြသည် (မဿဲ ၅:၄၃ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ)။ ဤပညတ်သည် လူများအား ၎င်းတို့၏ ရန်သူများကို ဖီလိန် ဖြင့် ချစ်ရန် တောင်းဆိုပါက မဖြစ်နိုင်ပေ၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ မိသားစုဝင်များအပေါ် ခံစားရသော စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ နွေးထွေးသော ချစ်ခင်မှုကို ၎င်းတို့၏ ရန်သူများအပေါ် ခံစားနိုင်မည် မဟုတ်သလို၊ ထိုသို့မျှော်လင့်ထားခြင်းလည်း မရှိပေ။ ဖီလိန် သည် သဘာဝအလျောက် ဖြစ်ပေါ်လာသော စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ ချစ်ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် မည်သည့်နေရာတွင်မျှ ထိုသို့ချစ်ရန် မညွှန်ကြားထားပေ။ သို့သော် အာဂါပန် သည် ဆန္ဒအားဖြင့် ထိန်းချုပ်နိုင်သောကြောင့် ညွှန်ကြားနိုင်ပြီး ညွှန်ကြားထားသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ အပြစ်လုပ်ဆုံး ရန်သူများကို အာဂါပန် ဖြင့် ချစ်ရန်မှာ ၎င်းတို့ကို လေးစားမှုနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဖြင့် ဆက်ဆံရန်နှင့် ဘုရားသခင်က ၎င်းတို့ကို ရှုမြင်သည့်အတိုင်း ရှုမြင်ရန်ဖြစ်သည်။}

^{Love your enemies. Compare Rom. 12:20. The word for “love,” agapan, denotes the love of respect in contrast with philein, which describes the love of emotion (filial love), such as exists between members of the family (see on Matt. 5:43). The command would be impossible if it enjoined men to philein their enemies, for they could not feel toward their enemies the same emotional warmth of affection that they feel toward the immediate members of their families, nor is that expected. Philein is spontaneous, emotional, and is nowhere commanded in the NT. Agapan, on the other hand, can be and is commanded, for it is under the control of the will. To agapan our bitterest enemies is to treat them with respect and courtesy and to regard them as God regards them.}

 

^{မြှောက်ပင့်ပါ။ ဤကြေညာချက်၏ ဒုတိယနှင့် တတိယအပိုဒ်များနှင့် “သင်တို့ကို မတော်မတရား အသုံးပြုသူများ” ဟူသော စကားလုံးများကို ဖယ်ရှားရန် အရေးကြီးသော စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများ (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကို ကြည့်ပါ) ကို ကိုးကားနိုင်သည်။ ဤရှေးခေတ်သက်သေများအရ ခရစ်တော်က “သင်တို့၏ ရန်သူများကို ချစ်ပါ၊ သင်တို့ကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်သူများအတွက် ဆုတောင်းပါ” ဟု ရိုးရှင်းစွာ မိန့်တော်မူခဲ့သည်။ သို့သော်၊ လုကာ ၆:၂၇၊ ၂၈ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{Bless. Important textual evidence may be cited (cf. p. 146) for omitting the second and third clauses of this declaration, as well as the words “despitefully use you.” According to these ancient witnesses Christ simply said, “Love your enemies, pray for them that persecute you.” However, compare Luke 6:27, 28.}

 

^{၄၅. သင်တို့၏အဘ၏သားများ။ စကားလုံးအရ “သင်တို့၏အဘ၏သားများ”။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏အဘ၏ စရိုက်ကို တူညီစွာ ပိုင်ဆိုင်သည် (MB ၇၅; အခန်းကြီး ၄၃၊ ၄၈ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ)။ ဘုရားသခင်ကို ချစ်ခြင်း၏ စမ်းသပ်မှုမှာ ကျွန်ုပ်တို့၏ လူသားများအပေါ် ချစ်ခြင်းဖြစ်သည် (၁ ယောဟန် ၄:၂၀)။}

^{45. Children of your Father. Literally, “sons of your Father.” They resemble their Father in character (MB 75; see on vs. 43, 48). The test of love for God is love for our fellow men (1 John 4:20).}

 

^{ကောင်းကင်ဘုံ၌ ရှိတော်မူသော။ “ကျွန်ုပ်၏ [သို့မဟုတ် ‘သင်တို့၏’] ကောင်းကင်ဘုံ၌ ရှိတော်မူသော အဘ” ဟူသော အသုံးအနှုန်းသည် မဿဲ၏ ထူးခြားချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။}

^{Which is in heaven. The expression “my [or “your”] Father which is in heaven” is characteristic of Matthew.}

 

^{မကောင်းသောသူများအပေါ်။ သဘာဝလောကမှ ဤထင်ရှားသော ဥပမာဖြင့် ယေရှုသည် ဘုရားသခင်သည် သူ၏ ကောင်းကြီးမင်္ဂလာများကို သန့်ရှင်းသူများအား ပေးသနားပြီး အပြစ်သားများထံမှ ဖယ်ထားသည်ဟူသော ဂျူးလူမျိုးများ၏ လူကြိုက်များသော မတိကျသော အယူအဆကို ဖယ်ရှားပြသခဲ့သည် (ယောဟန် ၉:၂ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ)။ ဂျူးလူမျိုးများသည် ဘုရားသခင်အား အပြစ်သားများနှင့် ဂျူးမဟုတ်သူများအပေါ် ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် ခံစားရသော မုန်းတီးမှုစိတ်နှင့် တူညီသော စိတ်ထားရှိသည်ဟု ယူဆခဲ့ကြသည်။ သို့သော် သဘာဝ၏ ကောင်းကြီးမင်္ဂလာများဖြစ်စေ၊ ကယ်တင်ခြင်း၏ ကောင်းကြီးမင်္ဂလာများဖြစ်စေ၊ “ဘုရားသခင်သည် လူများကို ဘက်မလိုက်ပေ” (တမန်တော် ၁၀:၃၄၊ ၃၅)။}

^{On the evil. By this obvious illustration from the natural world Jesus discredits the popular Jewish fallacy that God bestows His blessings on saints and withholds them from sinners (see on John 9:2). The Jews attributed to God the same spirit of hatred for sinners and non-Jews that they themselves felt. But whether it be the blessings of nature or of salvation, “God is no respecter of persons” (Acts 10:34, 35).}

 

^{၄၆. သင်တို့ကို ချစ်သူများ။ အခန်းကြီး ၄၃ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။}

^{46. Which love you. See on v. 43.}

 

^{သင်တို့သည် မည်သည့်ဆုလာဘ်ရရှိသနည်း။ ဆိုလိုသည်မှာ “ထိုအရာသည် သင်တို့အတွက် မည်သည့်အထူးဂုဏ်ပြုမှုဖြစ်သနည်း။ ထိုအရာတွင် အထူးသဖြင့် ဘာရှိသနည်း။” မဿဲ ၇:၁၂; လုကာ ၆:၃၂-၃၅ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။}

^{What reward have ye? That is, “What particular credit is that to you? What is there special about that?” See on Matt. 7:12; Luke 6:32–35.}

 

^{အခွန်ကောက်သူများ။ စာမျက်နှာ ၆၆ ကို ကြည့်ပါ။}

^{Publicans. See p. 66.}

 

^{၄၇. သင်တို့၏ ညီအစ်ကိုများကို နှုတ်ဆက်ပါ။ အရှေ့တိုင်းဒေသတွင် တစ်ကမ္ဘာလုံးသုံးသော နှုတ်ဆက်စကားဖြစ်သည့် ရှာလုံ သို့မဟုတ် ဆလာမ်၊ “အေးချမ်းခြင်း” သည် ၎င်းကို ပြောဆိုသူအား ဝိညာဉ်ရေးနှင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကောင်းကြီးမင်္ဂလာများအားလုံး ခံစားရမည်ဟူသော ထင်ရှားသော ဆုမွန်ကောင်းကို ပါရှိသည်။ အခန်းကြီး ၉ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။}

^{47. Salute your brethren. The universal greeting of the Orient, shalom, or salaam, “peace,” includes the express wish that the one to whom it is spoken may enjoy every spiritual and material blessing. See on v. 9.}

 

^{အခွန်ကောက်သူများ။ လူတိုင်းလုပ်သည့်အရာကို လုပ်ဆောင်ရာတွင် ဂုဏ်ပြုထိုက်သော အထူးမှတ်တမ်းတင်စရာမရှိပေ။ စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများသည် (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကို ကြည့်ပါ) “အခွန်ကောက်သူများ” အစား “တစ်ပါးအမျိုးသားများ” ဟူသော ဖတ်ရှုမှုကို ထောက်ခံသည် (အခန်းကြီး ၆:၇ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။}

^{The publicans. There is nothing worthy of honorable mention in doing what everyone else does. Textual evidence favors (cf. p. 146) the reading “Gentiles” instead of “publicans” (cf. ch. 6:7).}

 

^{၄၈. သို့ဖြစ်လျှင် သင်တို့သည်။ ဤစကားလုံးများဖြင့် ခရစ်တော်သည် အခန်းကြီး ၂၁-၄၇ တွင် ပေးထားသော ကောင်းကင်နိုင်ငံတော်၏ ဥပဒေ၏ ပိုမိုမြင့်မားသော၊ ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ အသုံးချမှု၏ ဥပမာခြောက်ခုမှ ဆွဲထုတ်ရမည့် နိဂုံးကို မိတ်ဆက်ပေးသည်၊ သို့သော် အခန်းကြီး ၄၈ သည် အခန်းကြီး ၄၃-၄၇ ၏ တွေးခေါ်မှုလမ်းကြောင်းနှင့် ပို၍ နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေပေမည်။ ဤဥပမာများအားလုံးတွင် ခရစ်တော်သည် သူတည်ထောင်ရန်လာသော နိုင်ငံတော်တွင်၊ စရိုက်ပြည့်စုံမှုကို ဆုံးဖြတ်သည်မှာ အပြင်ပန်းလုပ်ဆောင်မှုများသာမဟုတ်ဘဲ၊ အတွင်းစိတ်သဘောထားများနှင့် ရည်ရွယ်ချက်များဖြစ်ကြောင်း ပြသခဲ့သည်။ လူသည် အပြင်ပန်းပုံပန်းသွင်ပြင်ကို ကြည့်နိုင်သော်လည်း၊ ဘုရားသခင်သည် နှလုံးသားကို ကြည့်တော်မူသည် (၁ ရှမွေလ ၁၆:၇)။}

^{48. Be ye therefore. With these words Christ introduces the conclusion to be drawn from His six illustrations of the higher, spiritual application of the law of the kingdom of heaven given in vs. 21–47, though v. 48 is perhaps more closely related to the line of thought in vs. 43–47. In all of these illustrations Christ has shown that, in the kingdom He came to establish, it is the inner attitudes and motives that determine perfection of character, and not the outward acts alone. Man may look on the outward appearance, but God looks on the heart (1 Sam. 16:7).}

 

^{ပြည့်စုံပါစေ။ ဂရိဘာသာစကားမှ တယ်လီယို့စ် မှာ “ပန်းတိုင်သို့ ရောက်ရှိသူ” သို့မဟုတ် “ပြည့်စုံသူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး၊ တယ်လို့စ် မှ “အဆုံး”၊ “ပြည့်စုံမှု”၊ “ပြီးစီးမှု”၊ “ကန့်သတ်ချက်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဂရိစာပေတွင် တယ်လီယို့စ် သည် အနစ်နာခံရန် ပြည့်စုံသော ယဇ်ပူဇော်သောသူများ၊ အရွယ်ရောက်ပြီးသော သို့မဟုတ် ရင့်ကျက်သော တိရစ္ဆာန်များ၊ အရွယ်ရောက်ပြီးသော သို့မဟုတ် ရင့်ကျက်သော လူသားများ၊ လေ့ကျင့်ပြီး အပြည့်အဝ အရည်အချင်းပြည့်မီသော ပညာရှင်များအတွက် အသုံးပြုသည်။ ပေါလုသည် “ပြည့်စုံသူများ” (၁ ကောရိန္သု ၂:၆) နှင့် “ပြည့်စုံသူများအားလုံး” (ဖိလိပ္ပု ၃:၁၅) အကြောင်း ပြောဆိုသည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင်၊ သူသည် အောင်မြင်ရန် ပိုမိုမြင့်မားသော အရာများ ရှိသေးကြောင်း နှင့် သူကိုယ်တိုင် အနန္တပြည့်စုံမှုသို့ မရောက်ရှိသေးကြောင်း သဘောပေါက်သည်။ တယ်လီယို့စ် သည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ရုပ်ပိုင်းနှင့် ဉာဏ်ရည်အရ “ရင့်ကျက်သူ” များကိုလည်း ဖော်ပြရန် အသုံးပြုသည် (၁ ကောရိန္သု ၁၄:၂၀၊ “လူများ”; ဟေဗြဲ ၅:၁၄၊ “အရွယ်ရောက်သူများ”)။ ဟေဗြဲဘာသာစကားတွင် တူညီသော တာမ် ကို ယောဘ ၁:၁; သုတ္တံ ၁၁:၃၊ ၅ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။}

^{Perfect. From the Gr. teleios, literally, “one who has reached the goal,” or “complete,” from telos, “end,” “fulfillment,” “completion,” “limit.” In Greek literature teleioi is used of flawless sacrificial victims, of full-grown or mature animals, of full-grown or mature adult human beings, of trained and fully qualified professional men. Paul speaks of “them that are perfect” (1 Cor. 2:6) and of “as many as be perfect” (Phil. 3:15). At the same time he realizes that there are new heights to gain and that he himself has not reached the ultimate perfection. Teleioi is also used in the NT to denote physically and intellectually “mature” men (1 Cor. 14:20, “men”; Heb. 5:14, them that are “of full age”). For tam, the Hebrew equivalent, see on Job 1:1; Prov. 11:3, 5.}

 

^{ယေရှုသည် ဤဘဝတွင် ပြည့်စုံစွာ အပြစ်ကင်းစင်မှုကို ဤနေရာ၌ မဖော်ပြပေ (SC ၆၂; EGW RH မတ်လ ၁၈၊ ၁၈၉၀ ကို ကြည့်ပါ)။ သန့်ရှင်းစေခြင်းသည် တဖြည်းဖြည်း တိုးတက်သော လုပ်ငန်းဖြစ်သည်။}

^{Jesus does not here deal with absolute sinlessness in this life (see SC 62; EGW RH March 18, 1890). Sanctification is a progressive work.}

 

^{ဂျူးလူမျိုးများသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်အားထုတ်မှုဖြင့် ဖြောင့်မတ်မှုရရှိရန် ပင်ပန်းစွာ ကြိုးစားနေကြပြီး၊ လုပ်ဆောင်မှုများဖြင့် ကယ်တင်ခြင်းကို ရယူရန် ကြိုးစားနေကြသည်။ သို့သော် ၎င်းတို့၏ တင်းကျပ်သော ဥပဒေလိုက်နာမှုတွင်၊ ဥပဒေ၏ စာသားအသေးစိတ်ကို အလွန်အမင်း အာရုံစိုက်ခဲ့သောကြောင့် ၎င်း၏ ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ အနှစ်သာရကို လုံးဝ မေ့လျော့ခဲ့ကြသည် (အခန်းကြီး ၂၃:၂၃ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာတွင် ခရစ်တော်သည် ၎င်းတို့၏ အာရုံကို အခွံများမှ ဂျုံစပါးသို့ ပြောင်းလဲရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ဥပဒေကို ၎င်း၏ ကိုယ်ပိုင်အကျိုးအတွက် လိုက်နာရမည့် ပန်းတိုင်တစ်ခုအဖြစ် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ဘုရားသခင်အပေါ် အကြီးမြတ်ဆုံး ချစ်ခြင်းနှင့် လူသားများအပေါ် မိမိကိုယ်ကို စွန့်လွှတ်သော ချစ်ခြင်းမေတ္တာ၏ မြင့်မားသော စံပြများဆီသို့ ၎င်းတို့၏ အကြည့်ကို မြှင့်တင်ရန်ဖြစ်သည်ကို မေ့လျော့ခဲ့ကြသည် (အခန်းကြီး ၂၂:၃၄-၄၀)။ ရဗ္ဗိများက ဖြောင့်မတ်မှုသည် ကောင်းကင်ဘုံ၌ တစ်ဦး၏ အကောင့်တွင် မကောင်းမှုထက် ကောင်းမှုများစွာ ပိုမိုရှိခြင်းတွင် တည်ရှိသည်ဟု သွန်သင်ခဲ့သည်။}

^{The Jews were toiling wearily to become righteous by their own efforts, to earn salvation by works. But in their scrupulous legalism they paid so much attention to the minute details of the letter of the law that they lost sight completely of its spirit (cf. ch. 23:23). In the Sermon on the Mount Christ sought to turn their attention from the husks to the wheat. They had made the law an end in itself, something to be kept for its own sake, and had forgotten that its purpose was to lift their gaze to the high ideals of supreme love toward God and self-sacrificing love toward one’s fellow men (ch. 22:34–40). The rabbis taught that righteousness consists in having an excess of good deeds over evil deeds credited to one’s account in heaven.}

 

^{အခန်းကြီး ၄၈ နှင့် ၄၅ (အခန်းကြီး ၅) အကြား ဆက်စပ်မှုကို သတိပြုရန် အရေးကြီးသည်၊ အကြောင်းမှာ “ကောင်းကင်ဘုံ၌ ရှိတော်မူသော သင်တို့၏အဘ၏ သားများ” (အခန်းကြီး ၄၅) ဖြစ်ခြင်းသည် “ကောင်းကင်ဘုံ၌ ရှိတော်မူသော သင်တို့၏အဘ ပြည့်စုံတော်မူသကဲ့သို့ ပြည့်စုံပါစေ” (အခန်းကြီး ၄၈) နှင့် တူညီသည်။}

^{It is important to note the relationship between vs. 48 and 45 (ch. 5), for to be “children of your Father which is in heaven” (v. 45) is equivalent to being “perfect, even as your Father which is in heaven is perfect” (v. 48).}

^{ellen g. white comments}

^{1 DA 298; MB 4}

^{1, 2 MB 45}

^{1–12 Ed 79; 7T 269}

^{1–48 DA 298–312; 5T 253}

^{2, 3 MB 6}

^{3 COL 152; DA 299; WM 176}

^{3–5 2T 631}

^{4 DA 300; MB 9; 5T 475}

^{5 DA 301; MB 13; 2T 164; 3T 334; 7T 26; WM 153}

^{6 EW 108; FE 240; GW 255; MB 18,  85, 113; PK 371; SC 80, 95; SL 10, 49; TM 120, 199; 2T 266; 4T 449, 460; 5T 17; 6T 65; 7T 213; WM 176}

^{6–9 DA 302}

^{7 MB 21; WM 15}

^{8 CT 103, 429; DA 302; FE 385, 415; GW 53; MB 24; MYP 191; PP 87; 1T 136; 8T 331}

^{9 MB 27; PP 667; 2T 164, 437; 5T 176}

^{10 MB 29}

^{10–12 DA 305; 8T 127}

^{11 MB 31; ML 69}

^{11, 12 AA 176}

^{12 MB 33, 34}

^{13 CH 560, 592; DA 439; Ev 697; FE 468; MB 35, 53; ML 166; MYP 318; PK 231; TM 373; 2T 636; 3T 559; 5T 130,  256, 389; 6T 258}

^{13, 14 DA 306; ML 166; MYP 349, 364; RC 52; Te 165; TM 422; 1T 303,  345, 425; 2T 394, 548; 3T 248; 4T 118, 319; 5T 238,  280, 361; 7T 114}

^{13–15 2T 633}

^{13–16 CH 337; 2T 443; 9T 28}

^{14 AA 12; AH 36,  39,  96, 536; CD 76; CG 110; CH 84, 445; COL 417; CS 38, 125; CSW 34; CT 531; Ev 382, 403; LS 295; MB 38, 42; MH 36; ML 8,  102,  220, 304; PK 718; TM 443; 1T 422, 458; 2T 123,  579, 631; 3T 161,  376,  404, 433; 4T 356, 535; 5T 113,  456,  520,  531,  554,  568,  579, 731; 6T 158,  188, 436; 7T 24; 8T 46,  141, 173; 9T 19; WM 36, 260}

^{14, 15 6T 145}

^{14–16 PP 369; 3T 40; 5T 681; 6T 33; 8T 52}

^{15 CD 416; MM 302; 2T 669; 3T 385; 4T 52, 391; 5T 404; 6T 37, 196; 7T 36, 161; 9T 75, 158}

^{15, 16 CT 398; MB 39; 5T 381}

^{16 AH 37, 252; CH 35,  242,  437, 592; COL 417; CS 346; CT 398, 531; Ev 202, 467; FE 203, 482; GW 195,  373, 394; MH 36; ML 220; MM 219; PK 718; SC 82; Te 247; TM 17, 296; 1T 193,  416,  422,  458,  485, 694; 2T 159,  161,  225,  239,  247,  389, 465; 3T 53,  56,  200,  376, 436; 4T 16,  59, 400; 5T 75,  306,  381, 460; 6T 121; 7T 92, 143; 8T 26,  46,  56, 245; 9T 70,  100, 148}

^{17 DA 307; EW 215; GC 262; MB 45, 48; 2T 201; 8T 312}

^{17, 18 COL 314; GC 466; PP 365}

^{17–19 GC 447; PK 183}

^{18 AA 505; DA 283,  307, 762; GC 434; MB 49; PP 469}

^{19 DA 308; MB 51; 4T 248; 5T 434, 627}

^{19, 20 7T 114}

^{20 DA 309; MB 53; 3T 193}

^{22 MB 55}

^{22–24 DA 310}

^{23, 24 MB 58; MH 486; 5T 646, 649; 8T 84; 9T 192}

^{26 4T 476}

^{28 MB 59; PP 308}

^{29, 30 MYP 56; 3T 550; 5T 222, 340}

^{30 MB 60}

^{32 AH 340,  344,  345, 346; MB 63}

^{34 ML 282}

^{34–36 MB 66}

^{34–37 1T 201}

^{37 Ed 236; MB 67}

^{39 MB 69, 73}

^{40, 41 MB 71}

^{40–42 MB 72}

^{42 MH 188}

^{43–45 MB 73}

^{44 DA 265; FE 177; MM 253; 4T 134}

^{44, 45 DA 311; MH 423; MM 256; 8T 286}

^{45 AA 359; COL 202; DA 649; MB 74; PK 231; TM 280; 6T 284; 9T 50; WM 15}

^{47 COL 272}

^{48 CT 257, 365; CS 24; DA 311; LS 342; MB 76; ML 15,  38, 271; MM 112,  200, 254; MYP 73, 144; PP 574; 2T 445, 549; 4T 332,  455,  520, 591; 5T 557; 8T 64, 86}

 

အနားယူခြင်း။ ဂရိဘာသာ “အနားပေးခြင်း”၊ “ရပ်စဲခြင်း”၊ “အနားယူခြင်း”၊ “အား ဖြည့်ခြင်း”၊ “အပန်းဖြေခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည့် “အနပေါစစ်” ဟူသော စကားလုံးဖြစ်သည်။ “အနပေါစစ်” သည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းထဲတွင် ဥပုသ်နေ့၏ “အနားယူခြင်း” ကို ရည်ညွှန်းရာတွင် အသုံးများသော စကားလုံးဖြစ်သည်။ “အနပေါစစ်” သည် အလုပ်မှ ယာယီရပ်နားခြင်းကို ဆိုလိုပြီး၊ အမြဲတမ်း မလှုပ်မရှားနေခြင်းကို မဆိုလိုပါ။ ခရစ်တော်ထံသို့ လာသူများသည် အလုပ်မလုပ်တော့ဘဲ ရပ်နားသည်မဟုတ်၊ သို့သော် “ပျက်စီးတတ်သော အစာအတွက်” အလုပ်လုပ်ပြီး ပင်ပန်းနွမ်းနယ်နေမည့်အစား၊ “ထာဝရအသက်ရှင်ရာ ရောက်သော အစာ” အတွက် အလုပ်လုပ်ကြသည် (ယောဟန် ၆:၂၇ ကို ကြည့်ပါ)။ ကြီးလေးသော ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးများဖြင့် ကယ်တင်ခြင်းရရှိရန် ကြိုးစားသူများသည် ခရစ်တော်၏ “ထမ်းဘိုးသည် သက်သာသည်” နှင့် သူ၏ “ဝန်သည် ပေါ့ပါးသည်” ဟူသော အချက်ကို မသိကြသဖြင့် ဝမ်းနည်းဖွယ်ရာ အဆင်မပြေဖြစ်နေကြသည် (မဿဲ ၁၁:၃၀ ကို ကြည့်ပါ)။

Rest. Gr. anapausis, “intermission,” “cessation,” “rest,” “respite,” “recreation.” Anapausis is the word commonly used in the LXX to refer to the “rest” of the Sabbath. Anapausis refers to a temporary cessation of labor, not to permanent inactivity. Those who come to Christ do not cease to work, but instead of laboring “for the meat which perisheth,” and becoming utterly weary in the attempt, they labour “for that meat which endureth unto everlasting life” (see on John 6:27). Those who think they earn salvation by going about with heavy burdens “grievous to be borne” are mournfully ignorant of the fact that Christ’s “yoke is easy” and His “burden is light” (Matt. 11:30).

 

၂၉။ ငါ၏ထမ်းဘိုးကို ယူကြလော့။ ဆိုလိုသည်မှာ ငါ၏ဘဝလမ်းစဉ်၏ စည်းကမ်းနှင့် လေ့ကျင့်မှုကို လက်ခံလိုက်ကြဟူ၍ဖြစ်သည်။ မူလက ထမ်းဘိုးသည် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသော ဝန်ဆောင်မှုကိရိယာတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ရှေးယခင်ကတည်းက ထမ်းဘိုးသည် အထူးသဖြင့် အောင်နိုင်သူထံ နာခံမှု၏ သင်္ကေတဖြစ်လာခဲ့သည်။ အောင်နိုင်သော ဗိုလ်ချုပ်တစ်ဦးသည် လှံနှစ်ချောင်းပေါ်တွင် ထမ်းဘိုးကို တင်ထားပြီး၊ ရှုံးနိမ့်သော စစ်တပ်အား ၎င်းအောက်မှ ဖြတ်သန်းစေကာ နာခံမှု၏ သင်္ကေတအဖြစ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ “ထမ်းဘိုးအောက်မှ ဖြတ်သန်းခြင်း” သည် နာခံမှုနှင့် ကျွန်ခံခြင်းကို ဖော်ပြသော သာမန်အသုံးအနှုန်းတစ်ခုဖြစ်သည် (ယေရမိ ၂၇:၁–၁၁၊ ၁၇; ယေရမိ ၂၈:၁–၁၄ ကို ကြည့်ပါ)။

29. Take my yoke. That is, submit to the discipline and training of My way of life. Originally an instrument of service designed to make cooperative effort possible, the “yoke” became, from ancient times, a sign of submission, especially to a conqueror. A victorious general mounted a yoke on two spears and made the defeated army march under it in token of submission. To “pass under the yoke” was a common expression designating submission and servitude (cf. Jer. 27:1–11, 17; Jer. 28:1–14).

 

ထမ်းဘိုး၏ ရည်ရွယ်ချက်သည် ဝန်ထမ်းတိရစ္ဆာန်များ၏ ဝန်ကို ပိုလေးလံစေရန်မဟုတ်၊ ပိုပေါ့ပါးစေရန်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ပိုခက်ခဲစေရန်မဟုတ်၊ ပိုလွယ်ကူစေရန်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် “ထမ်းဘိုး” ဟူသော စကားလုံး၏ စစ်မှန်သော အဓိပ္ပာယ်သည် ထင်ရှားလာသည်။ ခရစ်တော်၏ “ငါ၏ထမ်းဘိုး” ဟူသည်မှာ သူ၏ဘဝလမ်းစဉ်ကို ဆိုလိုသည်။ ခရစ်တော်၏ “ထမ်းဘိုး” သည် ဘုရားသခင်၏ ဥပဒေတွင် အကျဉ်းချုံးဖော်ပြထားသော ဘုရားသခင်၏ သန္နိဋ္ဌာန်နှင့် တရားဟောရာတောင်ပေါ်တရားတွင် ချီးမြှောက်ထားသော အရာဖြစ်သည် (ဟေရှာယ ၄၂:၂၁; ဒီအေ ၃၂၉; မဿဲ ၅:၁၇–၂၂ ကို ကြည့်ပါ)။ ခရစ်တော်အသုံးပြုသော ဤပုံသဏ္ဌာန်သည် သူ၏နားထောင်သူများအတွက် မစိမ်းကြည်ဖြစ်ခဲ့ပေ။ အကြောင်းမှာ ရဗ္ဗိများသည် တိုရာ (ဒုတိယကျမ်း ၃၁:၉ ကို ကြည့်ပါ) ကို “ထမ်းဘိုး” ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့ကြသော်လည်း၊ ၎င်းသည် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးဖြစ်သည်ဟူသော သဘောမဟုတ်ဘဲ၊ လူတို့နာခံရမည့် စည်းကမ်းတစ်ခု၊ ဘဝလမ်းစဉ်တစ်ခုအဖြစ် ရည်ညွှန်းခဲ့သည် (မစ်ရှနာ အဗို့ ၃.၅၊ ဆွန်စီနို တမ်းမတ်ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၂၉၊ ၃၀; ဘရာကို့ ၂.၂၊ ဆွန်စီနို တမ်းမတ်ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၇၅)။

The purpose of a yoke was not to make the burdens of draft animals heavier, but lighter; not harder, but easier to bear. Thus the true meaning of the word “yoke” becomes clear. By “my yoke” Christ meant His way of life. The “yoke” of Christ is none other than the divine will as summed up in the law of God and magnified in the Sermon on the Mount (see Isa. 42:21; DA 329; see on Matt. 5:17–22). The figure Christ here uses was not unfamiliar to His hearers, hearer, for the rabbis also referred to the Torah (see on Deut. 31:9) as a “yoke,” not in the sense of its being a burden, but rather a discipline, a way of life to which men were to submit (Mishnah Aboth 3. 5, Soncino ed. of the Talmud, pp. 29, 30; Berakoth 2. 2, Soncino ed. of the Talmud, p. 75).

 

နူးညံ့သိမ်မွေ့ခြင်း။ ဂရိဘာသာ “ပရာအူးစ်” သည် “နူးညံ့သိမ်မွေ့သော” သို့မဟုတ် “ဖြည်းညှင်းသော” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အောင်မြင်အောင် လေ့ကျင့်ထားသော တိရစ္ဆာန်များကို “ပရာအူးစ်” ဟုခေါ်သည်။ ၎င်းတို့သည် နာခံပြီး အန္တရာယ်မရှိပေ။ “နူးညံ့သိမ်မွေ့သူ” သည် အခြားသူများအပေါ် ကောင်းမွန်သောရည်ရွယ်ချက်သာရှိသည် (မဿဲ ၅:၅ ကို ကြည့်ပါ)။

Meek. Gr. praüs, “gentle,” or “mild.” Tame animals were said to be praüs; they were submissive and harmless. One who is “meek” intends nothing but good toward others (see on ch. 5:5).

 

နှိမ့်ချခြင်း။ သို့မဟုတ် “မိမိကိုယ်ကို နှိမ့်ချခြင်း”။ မိမိကိုယ်ကို နှိမ့်ချထင်မြင်သူသည် အခြားသူများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် မိမိကိုယ်ကို နိမ့်ကျသောနေရာတွင် သတ်မှတ်သည်။ သူသည် အခြားသူများကို မိမိထက် ပိုမိုကောင်းမွန်သည်ဟု တန်ဖိုးထားသည်။ “နူးညံ့သိမ်မွေ့ခြင်း” နှင့် “နှိမ့်ချခြင်း” ရှိသော ခရစ်တော်သည် စာနာတတ်သော ဆရာတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ သူ့ထံမှ သင်ယူသူများသည်လည်း “နူးညံ့သိမ်မွေ့ခြင်း” နှင့် “နှိမ့်ချခြင်း” ရှိကြလိမ့်မည်။ ခရစ်ယာန်ဟုဆိုကြသော်လည်း “နူးညံ့သိမ်မွေ့ခြင်း” နှင့် “နှိမ့်ချခြင်း” ကို မသင်ယူခဲ့သူများသည် ခရစ်တော်၏ သင်ကျောင်းတွင် မသင်ယူခဲ့ကြပေ (ဖိလိပ္ပိ ၂:၂–၈ ကို ကြည့်ပါ)။

Lowly. Or, “humble.” A person humble in his own estimation assigns himself a low position in comparison with others; he esteems others better than himself. Being “gentle” and “humble,” Christ is a sympathetic teacher, and those who learn of Him will also be “gentle” and “humble.” So-called Christians who have not learned to be “gentle” and “humble” have not learned in the school of Christ (see Phil. 2:2–8).

 

အနားယူခြင်းကို ရှာတွေ့လိမ့်မည်။ အနားယူခြင်း အပိုဒ် ၂၈ ကို ကြည့်ပါ။ ယေရှု မိန့်တော်မူသော အနားယူခြင်းကို ရှာတွေ့သူများသည် “လမ်းဟောင်းများ” ၌ လျှောက်လှမ်းကြပြီး၊ ၎င်းတို့၏ဘဝကို ဘုရားသခင်ရွေးချယ်သော “လမ်းကောင်း” နှင့် အညီပြုပြင်ကြလိမ့်မည် (ယေရမိ ၆:၁၆ ကို ကြည့်ပါ)။

Find rest. See on v. 28. Those who find the rest of which Jesus speaks will walk in “the old paths” and conform their lives to “the good way” of God’s own choosing (see Jer. 6:16).

 

ဝိညာဉ်များ။ ဂရိဘာသာ “ဆူခါအိုင်”၊ အနည်းကိန်း “ဆူခဲ” (မဿဲ ၁၀:၂၈ ကို ကြည့်ပါ)။

Souls. Gr. psuchai, sing. psuchē (see on ch. 10:28).

 

၃၀။ သက်သာသည်။ ဂရိဘာသာ “ခရစ်စတို့စ်” သည် “အသုံးပြုရန် သင့်လျော်သော”၊ “ကောင်းမွန်သော”၊ “ကြင်နာသော” သို့မဟုတ် “သာယာသော” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ၎င်းသည် ခက်ခဲမှုမရှိသည့်သဘောဖြင့် “သက်သာသည်” ဟု မဆိုလိုပါ။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားတွင် “ခရစ်စတို့စ်” အတွက် သင့်လျော်သော စကားလုံးတစ်လုံးတည်း မရှိပေ။

30. Easy. Gr. chrēstos, “fit for use,” “good,” “kindly,” or “pleasant”; not “easy” in the sense of being not difficult. No one English word is a good equivalent for chrēstos.

 

ငါ၏ဝန်သည် ပေါ့ပါးသည်။ ခရစ်တော်ကို အမှန်တကယ်ချစ်သူသည် သူ၏သန္နိဋ္ဌာန်ကို ပြုလုပ်ရန် ဝမ်းမြောက်လိမ့်မည် (ဆာလံ ၄၀:၈ ကို ကြည့်ပါ)။ သခင်ထံ နာခံမှု၏ “ထမ်းဘိုး” ကို ယူသူများ၊ သူ၏သင်ကျောင်းတွင် “သင်ယူရန်” လာသူများသည် သူကတိပေးထားသော ဝိညာဉ်အနားယူခြင်းကို ရှာတွေ့ကြလိမ့်မည်။ တရားဥပဒေအရ ဖြောင့်မတ်ခြင်း၏ လေးလံသောဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး၊ ခရစ်တော်၏အခမဲ့သော ကျေးဇူးတော်မဟုတ်ဘဲ မိမိကိုယ်တိုင်၏ အကျင့်သီလဖြင့် ကယ်တင်ခြင်းရရှိရန် ကြိုးစားခြင်း၊ နှင့် ပို၍လေးလံသော အပြစ်၏ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးတို့သည် အားလုံး လွင့်ပျယ်သွားလိမ့်မည်။

My burden is light. He who truly loves Christ will delight to do His will (see on Ps. 40:8). Those who take the “yoke” of submission to the Master, who “come” to “learn” in His school, will find the “rest” of soul He has promised. The heavy burden of legal righteousness, of trying to gain salvation by means of merit supposedly earned by one’s own works rather than secured through the merit of Christ, and the still heavier burden of sin itself, will all be rolled away.

ellen g. white comments

1–11 DA 214-220

3 DA 216; MH 34

4–6 MH 35

5 Ev 565; GC 20; 8T 20

7 ML 73, 329; 3T 197, 225; 4T 556

7, 8 DA 218

9–11 DA 219

11 Ed 158; EW 155; FE 310; MH 379; ML 329; 4T 109; 5T 224

12 LS 298

14 DA 135

19 DA 276; WM 287

20–24 FE 258

20–30 9T 265

21 5T 529

21–23 9T 266

23, 24 3T 200; 5T 624

25 Ev 333; MB 27; 4T 585; 5T 388

25, 26 CSW 78

27 MH 419; SC 11; 5T 737; 8T 265

28 AH 205; CM 40, 47; DA 289; Ed 80; GC 20,  75, 568; GW 419; MB 8; MH 115,  247, 512; ML 155; MM 17,  51, 52; MYP 98; SC 26, 71; TM 334, 516; 2T 49, 118; 7T 69,  244,  269, 297; 9T 31

28, 29 AH 380; CT 31; DA 328; FE 183, 184; MM 47; PP 294, 687; TM 330,  486, 501; 2T 567; 3T 477; 4T 101; 5T 17; 6T 99, 160

28–30 CH 319, 370; COL 230; CT 369; FE 387, 480; MM 20, 117; SC 47; TM 253,  347, 493; 2T 81, 640; 3T 335; 4T 105, 558; 5T 410,  648, 725; 6T 247,  318, 471; 8T 124,  129, 300; 9T 124; WM 54

29 AH 118; CH 590; CSW 112, 168; CT 31,  210, 282; CW 80; DA 330; FE 152,  169,  191,  223,  267,  278, 441; MB 14, 16; MH 71,  150, 442; SC 71; Te 120; TM 223, 456; 2T 188,  222, 316, 438, 562; 3T 384,  448, 457; 4T 224,  226,  376,  486, 527; 5T 238,  485, 487; 6T 99,  165, 443; 7T 272; 8T 195, 307; 9T 147, 190

29, 30 CT 211; DA 330; Ev 58, 117; FE 340, 463; GC 489; MB 101; MYP 138; SL 82; TM 127,  192, 264; 4T 241; 5T 648

30 FE 283; LS 292; MH 481; TM 345; 1T 161

 

အခန်းကြီး - ၆

^{chapter 6}

 

^{၁ ခရစ်တော်သည် တောင်ပေါ်တရားဒေသနာကို ဆက်လက်ဟောကြားတော်မူ၍ ဆွမ်းခံပေးကမ်းခြင်းအကြောင်း၊ ၅ ဆုတောင်းခြင်းအကြောင်း၊ ၁၄ ညီအစ်ကိုများကို ခွင့်လွှတ်ခြင်းအကြောင်း၊ ၁၆ ဥပုသ်စောင့်ခြင်းအကြောင်း၊ ၁၉ ကျွန်ုပ်တို့၏ရတနာကို မည်သည့်နေရာ၌ သိုထားရမည်အကြောင်း၊ ၂၄ ဘုရားသခင်နှင့် စည်းစိမ်ဥစ္စာကို ကိုးကွယ်ခြင်းအကြောင်း၊ ၂၅ လောကီအရာများအတွက် စိတ်မပူရန် တိုက်တွန်းခြင်း၊ ၃၃ ဘုရားသခင်၏နိုင်ငံတော်ကို ရှာဖွေရန်အကြောင်း ဟောကြားတော်မူ၏။}

^{1 Christ continueth his sermon in the mount, speaking of alms, 5 prayer, 14 forgiving our brethren, 16 fasting, 19 where our treasure is to be laid up, 24 of serving God, and mammon: 25 exhorteth not to be careful for worldly things: 33 but to seek God’s kingdom.}

 

^{၁. သတိပြုပါ။ စစ်မှန်သောဖြောင့်မတ်ခြင်းအကြောင်း ဆွေးနွေးချက်မှ (အခန်း ၅) ခရစ်တော်သည် ယခုဖြောင့်မတ်ခြင်း၏လက်တွေ့အသုံးချမှုကို ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏သြဝါဒခံပြည်သူ၏တာဝန်များဆီသို့ လှည့်လာတော်မူသည် (အခန်း ၆)။ ခရစ်ယာန်များသည် ၎င်းတို့၏ဝတ်ပြုကိုးကွယ်မှုနှင့် ကူညီထောက်ပံ့မှုလုပ်ငန်းများကို ပြသပြီး လူအများရှေ့တွင် လုပ်ဆောင်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ရမည်။ ဥပမာသုံးခု—ဆွမ်းခံပေးကမ်းခြင်း (ကျမ်းပိုဒ် ၂-၄)၊ ဆုတောင်းခြင်း (ကျမ်းပိုဒ် ၅-၈)၊ ဥပုသ်စောင့်ခြင်း (ကျမ်းပိုဒ် ၁၆-၁၈)—တွင် ယေရှုသည် ယုဒဘာသာ၏အဟောင်းထုံးတမ်းများကို ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏မြင့်မြတ်သောစံတန်ဖိုးများနှင့် နှိုင်းယှဉ်တော်မူသည်။}

^{1. Take heed. From a discussion of true righteousness (ch. 5) Christ now turns to the practical application of righteousness to the duties of the citizen of the kingdom of heaven (ch. 6; see DA 312). Christians are to avoid making a show of their acts of worship and benevolence. In three examples—acts of charity (vs. 2–4), prayer (vs. 5–8), and fasting (vs. 16–18)—Jesus contrasts the old practices of Judaism with the exalted ideals of the kingdom of heaven (see on Matt. 5:22; Mark 2:21, 22).}

 

^{ဆွမ်းခံပေးကမ်းခြင်း။ ဂရိဘာသာတွင် “ဧလဲမိုဆူးနဲ” ဟူသည်မှာ “ဆွမ်းခံပေးကမ်းခြင်း” ဖြစ်သည်။ စာသားအထောက်အထားများက “ဒိကိုင်ယိုဆူးနဲ” ဟူသော “ဖြောင့်မတ်ခြင်း” သို့မဟုတ် “ဘုရားဝတ်ပြုခြင်း” ဟူသော ဖတ်ကြားချက်ကို ထောက်ခံသည်။ မည်သည့်အဓိပ္ပာယ်မဆို အကြောင်းအရာနှင့် ကိုက်ညီသည်။ အကယ်၍ “ဖြောင့်မတ်ခြင်း” ဟူသော ဖတ်ကြားချက်ကို လက်ခံပါက၊ ဆွမ်းခံပေးကမ်းခြင်း၊ ဆုတောင်းခြင်း၊ ဥပုသ်စောင့်ခြင်းဆိုင်ရာ တိကျသောဥပမာသုံးခုသည် ကျမ်းပိုဒ် ၁ တွင်ဖော်ပြထားသော နိယာမအတွက် ဥပမာများအဖြစ် ရည်ရွယ်ထားသည်။}

^{Alms. Gr. eleēmosunē, “almsgiving.” Textual evidence favors (cf. p. 146) the reading dikaiosunē, “righteousness,” or “piety.” Either meaning fits the context. If the reading “righteousness” is adopted, then the three specific illustrations of almsgiving, prayer, and fasting are intended to be examples of the principle stated in v. 1.}

 

^{ဖာရိရှဲများ၏ “ဖြောင့်မတ်ခြင်း” ၏ အုပ်စုဖွဲ့ပြီး လိုက်နာလေ့ရှိသော အဓိကပုံစံသုံးမျိုးကို ဤဥပမာသုံးခုက ကိုယ်စားပြုပေမည်။ ခရစ်တော်သည် ဘာသာရေးဆိုင်ရာလုပ်ရပ်များကို လုံးဝဆန့်ကျင်ခြင်းမရှိဘဲ၊ ၎င်းတို့သည် သန့်ရှင်းသောရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် လှုံ့ဆော်ခံရပြီး ပြသပြီးလုပ်ဆောင်ခြင်းမရှိဘဲ ပြုလုပ်ရန်သာ ဂရုပြုတော်မူသည်။}

^{The three illustrations given probably represent the three most commonly observed forms of Pharisaic “righteousness.” It should be observed that Christ in no way objects to religious acts; He is concerned only that they be prompted by pure motives and be performed without ostentation.}

 

^{လူအများရှေ့တွင်။ ဆိုလိုသည်မှာ ၎င်းတို့၏အာရုံစူးစိုက်မှုနှင့် ချီးမွမ်းမှုကို ဆွဲဆောင်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် လူအများရှေ့တွင် ပြသပြီး လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်သည် (ကျမ်းပိုဒ် ၂ ကို ကြည့်ပါ)။}

^{Before men. That is, paraded before them with the objective of attracting their attention and admiration (see on v. 2).}

 

^{မြင်ရရန်။ ဂရိလို “သီယာအိုမွိုင်” ဆိုသည်မှာ “စူးစိုက်ကြည့်ရန်”၊ “မြင်ရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “သီယီတာ” (ပြဇာတ်ရုံ) နှင့် “သီယီထရစ်ကယ်” (ပြဇာတ်ဆန်သော) တို့သည် ဤမူလစကားလုံးမှ ဆင်းသက်လာသည်။ “လူတို့ရှေ့တွင် မြင်ရရန်” ပြုလုပ်သော ဘာသာရေးဆိုင်ရာ လုပ်ရပ်များသည် လူတို့၏ ချီးကျူးမှုကို ရယူရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။}

^{To be seen. Gr. theaomai, “to gaze upon,” “to see.” The English words “theater” and “theatrical” are from this root. Pious acts performed “before men, to be seen of them,” were designed to earn the adulation of men.}

 

^{သင်တို့၏ခမည်းတော်ထံမှ။ စကားလုံးအရ “သင်တို့၏ခမည်းတော်၏ ဘေးမှ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။}

^{Of your Father. Literally, “from the side of your Father.”}

 

^{၂။ တံပိုးမှုတ်သည်။ ဆွမ်းဆက်ကပ်သူများသည် ၎င်းတို့၏ ဆွမ်းဆက်ကပ်မှုကို ကြေညာရန် တံပိုးမှုတ်ခြင်းသည် စကားလုံးအတိုင်း အမှန်တကယ်ဖြစ်ပွားခြင်းလား၊ သို့မဟုတ် ကျွန်ုပ်တို့၏ နေ့စဉ်သုံးစကားဖြစ်သော “ကိုယ့်ဟာကိုယ် တံပိုးမမှုတ်ပါနှင့်” နှင့် ဆင်တူသည့် ပုံသဏ္ဌာန်ဆန်သော စကားအသုံးအနှုန်းတစ်ခုလားဟု မသေချာပေ။ ဂျူးရေးသားချက်များတွင် ဤထုံးတမ်းကို တကယ်လုပ်ဆောင်သည့် ဥပမာမရှိသော်လည်း၊ အရှေ့တိုင်းရှိ အခြားရှေးခေတ်နိုင်ငံများတွင် ဤအလေ့အထကို သက်သေထူထားသည်။ “ဟီပိုကရိုက်များလုပ်သကဲ့သို့” ဟူသော စကားရပ်သည် ပထမအကြည့်တွင် ခရစ်တော်သည် စကားလုံးအတိုင်း အချက်အလက်တစ်ခုကို ဖော်ပြနေသည်ဟု ထင်ရှားစေသော်လည်း၊ “ဟီပိုကရိုက်များ” သည် ပုံသဏ္ဌာန်ဆန်သော တံပိုးများကိုသာ မှုတ်နေခြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ ဖြစ်စေကာမူ ခရစ်တော်သည် ဆွမ်းဆက်ကပ်မှုလုပ်ရပ်များကို ကြီးကြီးကျယ်ကျယ် ထုတ်ဖော်ပြသခြင်း၏ မကောင်းမှုကို ဆုံးမနေသည်။}

^{2. Sound a trumpet. Whether the illustration of almsgivers having a trumpet sounded to herald their gifts is to be understood literally or as a graphic figure of speech similar to our colloquial, “Don’t blow your own horn,” is not certain. There is no actual instance in Jewish writings of this practice, though it is attested in other ancient lands of the Orient. The expression “as the hypocrites do” may at first glance seem to suggest that Christ was stating a literal fact; however, the “hypocrites” may also have been blowing only metaphorical trumpets. Be this as it may, Christ is rebuking the evil of giving great publicity to deeds of charity.}

 

^{မုန်းတီးသူများ။ ဂရိဘာသာစကား “ဟူပိုကရီတိုင်” သည် “ဟန်ဆောင်သည်”၊ “အယောင်ဆောင်သည်” ဟူသော ကြိယာမှ ဆင်းသက်လာသည်။ ဂျူးလူမျိုးများသည် ဆင်းရဲသောသူများအတွက် လူထုအဖွဲ့ဝင်များ၏ ပေးဆောင်နိုင်စွမ်းအပေါ် အခြေခံ၍ အခွန်အကောက်ဖြင့် ထောက်ပံ့ပေးသည်။ ဤနည်းဖြင့် ရရှိသောရန်ပုံငွေများကို ဆန္ဒအလျောက်ပေးကမ်းသော လှူဒါန်းမှုများဖြင့် တိုးပွားစေသည်။ ထို့အပြင်၊ အလှူငွေများအတွက် တောင်းခံမှုများကို ဘာသာရေးအစည်းအဝေးများတွင်၊ သို့မဟုတ် လမ်းများပေါ်တွင် ပြုလုပ်လေ့ရှိသော လူထုအစည်းအဝေးများတွင် အကြိမ်ကြိမ်ပြုလုပ်သည်။ ထိုအခါမျိုးတွင် လူများသည် စုဝေးနေသူများ၏ ချီးမွမ်းမှုကို ရယူရန် ကြီးမားသောပမာဏကို ကတိပြုရန် သွေးဆောင်ခံရသည်။ ထူးကဲသောလှူဒါန်းမှုပြုသူတစ်ဦးကို ရဗ္ဗိများဘေးတွင် ဂုဏ်ပြုသောနေရာ၌ ထိုင်ခွင့်ပြုသည့် ဓလေ့တစ်ခုလည်းရှိသည်။ ထို့ကြောင့် ချီးမွမ်းမှုကို လိုလားခြင်းသည် ဤလှူဒါန်းမှုများတွင် မကြာခဏ ရည်ရွယ်ချက်ဖြစ်လာသည်။ ထို့ပြင်၊ လူအများသည် ကြီးမားသောပမာဏကို ကတိပြုသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်းတို့၏ ကတိကို မဖြည့်ဆည်းနိုင်ခဲ့သည်လည်း ဖြစ်ပေါ်သည်။ ယေရှု၏ မုန်းတီးမှုကို ရည်ညွှန်းခြင်းသည် ဤဟန်ဆောင်မှုပုံစံကိုလည်း သေချာပေါက်ပါဝင်သည်။}

^{Hypocrites. Gr. hupokritai, from a verb meaning “to pretend,” “to feign.” The Jews provided for the poor by an assessment upon the members of the community based upon ability to pay. The funds thus acquired were augmented by voluntary gifts. In addition, appeals for contributions were from time to time made at public religious gatherings in the synagogues, or at open-air meetings generally conducted in the streets. On these occasions men were tempted to pledge large sums in order to win the praise of those assembled. There was also a practice of permitting the one who contributed an unusually large gift to sit in a place of honor by the side of the rabbis. Love of praise was thus all too frequently the motive in these gifts. It was also the case that many pledged large sums but later failed to make good their promises. Jesus’ reference to hypocrisy doubtless included this form of pretense.}

 

^{လမ်းများ။ အခန်းကြီး ၅ ကို ကြည့်ပါ။}

^{The streets. See on v. 5.}

 

^{လူတို့၏ဂုဏ်ကျက်သရေရရှိသည်။ သို့မဟုတ် “လူတို့ထံမှ ချီးမွမ်းခံရသည်” (အာအက်စ်ဗွီ)။}

^{Have glory of men. Or, “be praised by men” (RSV).}

 

^{ဧကန်စင်စစ်။ အခန်းကြီး ၅:၁၈ ကို ကြည့်ပါ။}

^{Verily. See on ch. 5:18.}

 

^{၎င်းတို့၏ဆုလာဘ်ကို ရရှိသည်။ ဂရိဘာသာစကားတွင် ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ လုပ်အားခ အပြည့်အဝရရှိခဲ့သည်ဟူသော အယူအဆကို ဖော်ထုတ်သည်။ ဤနေရာတွင် “ရရှိသည်” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထားသော စကားလုံးသည် ရှေးဂရိပါးပိုင်ရီများပေါ်ရှိ ငွေလက်ခံဖြည့်စွမ်းပြီးစီးကြောင်း သို့မဟုတ် “ပေးချေမှုလက်ခံရရှိပြီး” ဟူသော အဓိပ္ပာယ်ဖြင့် မကြာခဏတွေ့ရသည်။ ယေရှုက မုန်းတီးသူများသည် ၎င်းတို့ရရှိလိုသမျှ ဆုလာဘ်အားလုံးကို ရရှိခဲ့ပြီဟု ဆိုသည်။ ၎င်းတို့သည် လူထုချီးမွမ်းမှုကို ဝယ်ယူရန်သာ ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ရက်ရောမှုကို စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအဖြစ် ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး၊ ဆင်းရဲဒုက္ခများကို သက်သာစေရန် သူတို့အတွက် စိုးရိမ်စရာမဟုတ်ခဲ့ပါ။ ၎င်းတို့လိုချင်သော ဆုလာဘ်သည် ၎င်းတို့ရရှိမည့်အရာဖြစ်သည်၊ သို့သော် ထိုသို့သာဖြစ်သည်။}

^{Have their reward. The Greek brings out the idea that they received payment of their wages in full. The word here translated “have” occurs frequently on receipts in ancient Greek papyri with the meaning, “paid in full” or “received payment of.” The hypocrites, Jesus says, have received all the payment they will ever get. They practiced charity strictly as a business transaction by means of which they hoped to purchase public admiration; the relief of distress was no concern of theirs. The reward they desired is the one they will receive, but that is all.}

 

^{၃. သင်သည် ဆွမ်းဆက်ကပ်သည့်အခါ။ “သင်” ဟူသော စကားလုံးသည် တစ်ဦးချင်းကို ရည်ညွှန်းသည်။ ယေရှုသည် သူ၏ပရိသတ်ထဲမှ တစ်ဦးချင်းစီကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ မိန့်ဆိုခဲ့သည်။ မောရှေ၏ပညတ်တရားတွင် ဖော်ပြထားသော “ဆင်းရဲသောသူ” များအပေါ် ချမ်းသာသူများ၏ တာဝန်ဝတ္တရားနှင့် ပတ်သက်၍ လေဝိအုပ်စာ ၂၅:၂၅၊ ၃၅၊ တရားဟောရာ ၁၅:၇၊ ၁၁ ကို ကြည့်ပါ။}

^{3. When thou doest alms. The word “thou” is singular. Jesus addressed each member in His audience personally. Concerning the responsibility of the rich toward the “poor” as set forth in the law of Moses see on Lev. 25:25, 35; Deut. 15:7, 11.}

 

^{မင်းရဲ့ဘယ်ဘက်လက်။ အာရပ်လူမျိုးများအကြားတွင် ညာဘက်လက်နှင့် ဘယ်ဘက်လက်သည် ရင်းနှီးသောမိတ်ဆွေများကို ပုံဆောင်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ယေရှုက အနီးကပ်ဆုံးမိတ်ဆွေများသည် တစ်ဦးတစ်ယောက်၏ သန့်ရှင်းသောအကျင့်များကို သိရန်မလိုအပ်ဟု မိန့်တော်မူသည်။ ဤထင်ရှားသော ပုံဆောင်စကားဖြင့် ခရစ်တော်သည် အလေးပေးထောက်ပြသော ဥပမာကို အသုံးပြုသည်။ ဆွမ်းဆက်ကပ်ခြင်းသည် အမြဲတမ်း လုံးဝလျှို့ဝှက်ထားရမည်ဟု သူမဆိုလိုပါ (အမ်ဘီ ၈၀)။ ပေါလုသည် မက္ကဒိုးနီးယားခရစ်ယာန်များ၏ ရက်ရောမှုကို ချီးမွမ်းခဲ့ပြီး (ဖိလိပ္ပိ ၄:၁၆) ကိုရိန္သုမြို့သားများထံသို့ ၎င်းတို့၏ “စိတ်အားထက်သန်မှု” သည် လူများစွာကို ဘုရားအတွက် တက်ကြွစေရန် “လှုံ့ဆော်ခဲ့” သည်ဟု ရေးသားခဲ့သည် (၂ ကော ၉:၂)။ ယေရှုဆိုလိုသည်မှာ ခရစ်ယာန်များသည် လူတို့၏ချီးမွမ်းခြင်းနှင့် ဂုဏ်ပြုခြင်းကို ရယူရန်အတွက် ဆွမ်းဆက်ကပ်ခြင်းများကို မပြုလုပ်သင့်ဟူသည်ဖြစ်သည်။}

^{Thy left hand. It is said that among the Arabs the right and the left hand are figurative of close friends. There is no need, Jesus says, for closest friends to know about one’s pious deeds. In this graphic figure of speech Christ uses the hyperbole of emphasis. He does not mean that almsgiving is always to remain a complete secret (MB 80). Paul commended the generosity of the Christians of Macedonia (Phil. 4:16) and wrote to the Corinthians that their “zeal” had “provoked very many” to be active for God (2 Cor. 9:2). What Jesus does mean is that Christians are not to perform acts of charity in order to secure the praise and honor of men.}

 

^{၄. လျှို့ဝှက်စွာ။ မစ်ရှ်နာ (ရှေကာလိမ် ၅.၆၊ ဆွန်ဆီနိုထလ်မတ်ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၂၁) တွင် ဗိမာန်တော်ဧရိယာအတွင်း “လျှို့ဝှက်ဆွမ်းဆက်ခန်းမ” ဟုခေါ်သော နေရာတစ်ခုကို ရည်ညွှန်းထားပြီး၊ ထိုနေရာတွင် သန့်ရှင်းသူများသည် ၎င်းတို့၏ဆွမ်းဆက်ကပ်မှုများကို လျှို့ဝှက်စွာ ထည့်သွင်းနိုင်ပြီး၊ ထိုက်တန်သောဆင်းရဲသူများသည်လည်း ၎င်းတို့မဖြည့်ဆည်းနိုင်သော လိုအပ်ချက်များအတွက် လျှို့ဝှက်စွာ အကူအညီရယူရန် လာနိုင်သည်။}

^{4. In secret. The Mishnah (Shekalim 5. 6, Soncino ed. of the Talmud, p. 21) refers to what it calls a “chamber of secret gifts” within the Temple area where the devout might deposit their gifts in secret and where the worthy poor might also come in secret for help in meeting needs for which they were otherwise unable to provide.}

 

^{လျှို့ဝှက်စွာမြင်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ဘုရားသခင်သည် လှုပ်ရှားမှုကို လှုံ့ဆော်ပေးသော နှလုံးသားထဲက လျှို့ဝှက်သောရည်ရွယ်ချက်များကို မြင်တော်မူပြီး၊ တရားစီရင်ရာနေ့တွင် လူသားများသည် အကျင့်များထက် ဤရည်ရွယ်ချက်များအတွက် “ဘုရားသခင်၏ချီးမွမ်းခြင်း” ကို ရရှိမည်ဖြစ်သည် (၁ ကော ၄:၅; နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ ရောမ ၂:၁၆)။}

^{Seeth in secret. That is, God sees the secret motives of the heart that prompt action, and it is for these motives rather than for the deeds themselves that men will “have praise of God” on the day of judgment (1 Cor. 4:5; cf. Rom. 2:16).}

 

^{ထင်ရှားစွာ။ ဤစကားလုံးကို ချန်လှပ်ထားရန် အရေးကြီးသော စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများကို ကိုးကားနိုင်သည် (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ)။ နောက်ဆုံးနေ့တွင် “လူတစ်ဦးစီ၏ အကျင့်သည် ထင်ရှားလာလိမ့်မည်” (၁ ကော ၃:၁၃; နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ မဿဲ ၂၅:၃၁–၄၆; ၁ ကော ၄:၅)။ ခရစ်တော်ပေါ်ထွန်းသောအခါ လူတစ်ဦးစီ၏အကျင့်အလိုက် ဆုချီးမြှင့်မည်ဖြစ်သည် (မဿဲ ၁၆:၂၇; ဗျာဒိံ ၂၂:၁၂)။ ခရစ်ယာန်များသည် “ဆုချီးမြှင့်ခြင်းကို မစဉ်းစားဘဲ၊ ဝန်ဆောင်မှုကိုသာ စဉ်းစားရမည်” (အမ်ဘီ ၈၁)။}

^{Openly. Important textual evidence may be cited (cf. p. 146) for the omission of this word. In the last day “every man’s work shall be made manifest” (1 Cor. 3:13; cf. Matt. 25:31–46; 1 Cor. 4:5). It is when Christ appears that He will reward every man according to his works (Matt. 16:27; Rev. 22:12). Christians “are not to think of reward, but of service” (MB 81).}

 

^{၅. ဆုတောင်းသည်။ အခန်းကြီး ၃, ၆, ၇, ၉ ကို ကြည့်ပါ။}

^{5. Prayest. See on vs. 3, 6, 7, 9.}

 

^{ဟန်ဆောင်သူများ။ အခန်းကြီး ၂ ကို ကြည့်ပါ။}

^{The hypocrites. See on v. 2.}

 

^{ရပ်နေသည်။ ဤတွင် နံနက်နှင့်ညနေပိုင်း သတ်မှတ်ထားသော ဆုတောင်းချိန်များကို ရည်ညွှန်းသည် (လုကာ ၁:၉ ကို ကြည့်ပါ)။ ဗိမာန်တော်နှင့် ဓမ္မကျောင်းများသည် ဆုတောင်းရာ ပုံမှန်နေရာများဖြစ်သည်။ ထိုသတ်မှတ်ထားသောနေရာများတွင် ဆုတောင်းရန်မဖြစ်နိုင်သူများသည် လယ်ကွင်း၊ အိမ်၊ သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏အိပ်ရာပေါ်တွင် ဆုတောင်းနိုင်သည်။ နောက်ပိုင်းဓလေ့ထုံးတမ်းအရ အချို့ဆုတောင်းများကို ရပ်နေရင်း ပြောရမည်ဖြစ်ပြီး၊ အချို့ကို ထိုင်နေရင်း၊ လမ်းလျှောက်ရင်း၊ မြည်းစီးရင်း၊ ထိုင်နေရင်း သို့မဟုတ် အိပ်ရာပေါ်လှဲနေရင်း ပြောရမည်ဖြစ်သည် (ထလ်မတ် ဘရာကို့သ် ၃၀အေ၊ ဆွန်ဆီနိုထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၁၈၃, ၁၈၄; ဆာလံကျမ်းအပေါ် မစ်ဒရာရှ်၊ အခန်း ၄၊ ပုဒ်မ ၉ [၂၃ဘီ]၊ စထရက်နှင့် ဘီလာဘက်မှ ကိုးကားထားသည်၊ ကွမ်းမန်တာ ဇမ် နယူးအင် တက်စတမန့်၊ တွဲလျှော့တစ်၊ စာမျက်နှာ ၃၉၉)။}

^{Standing. Reference here is to the stated hours of prayer, morning and evening (see on Luke 1:9). The Temple and synagogues were, of course, the usual places of prayer. Those who were unable to pray at these appointed places could pray in the field, in the home, or upon their bed. Later tradition designated certain prayers to be uttered while one was standing, others, while one was sitting, walking, riding an ass, sitting or lying upon a bed (Talmud Berakoth 30a, Soncino ed., pp. 183, 184; Midrash on Ps. 4, sec. 9 [23b], cited in Strack and Billerbeck, Kommentar zum Neuen Testament, vol. 1, p. 399).}

 

^{လမ်းထောင့်များ။ ဤနေရာများသည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ပုံမှန်လုပ်ကိုင်ရာ နေရာများဖြစ်သည်။ သတ်မှတ်ထားသော ဆုတောင်းချိန်များတွင် ဖာရိရှဲများသည် ဤလမ်းထောင့်များတွင် ရှိနေပါက၊ ၎င်းတို့သည် ဆုတောင်းဟန်ပြုကာ ကျယ်လောင်သောအသံဖြင့် ဆုတောင်းရာတွင် ပုံမှန်အသုံးပြုသော တရားဝင်စကားစုများကို ရွတ်ဆိုကြသည်။ အများစုသည် ထိုအချိန်များအတွင်း အပြင်ထွက်နေရန် အဆင်ပြေအောင် ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။}

^{Corners of the streets. These were the places where business was commonly transacted. If the stipulated hours of prayer found the Pharisees on these street corners, they would strike an attitude of prayer and in a loud voice rehearse the formal phrases they commonly used in prayer. Many doubtless made it convenient to be abroad during these hours.}

 

^{လူတို့မြင်နိုင်ရန်။ အခန်းငယ် ၁၊ ၂ ကိုကြည့်ပါ။}

^{May be seen of men. See on vs. 1, 2.}

 

^{ဧကန်စင်စစ်။ အခန်း ၅:၁၈ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Verily. See on ch. 5:18.}

 

^{၎င်းတို့၏ဆုလာဘ်ကို ရရှိကြသည်။ အခန်းငယ် ၂ ကိုကြည့်ပါ။ ဂရိစာသားသည် အတူတူပင်ဖြစ်သည်။}

^{Have their reward. See on v. 2. The Greek is identical.}

 

^{၆. သို့သော် သင်။ ဟေရှာယ ၂၆:၂၀ (၂ ဓမ္မရာဇဝင် ၄:၃၃ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ) ကိုကြည့်ပါ။ “သင်” ဟူသော စကားလုံးသည် အလေးပေးအနေအထားတွင်ရှိပြီး တစ်ဦးချင်းကို ရည်ညွှန်းသည်။}

^{6. But thou. See Isa. 26:20 (cf. 2 Kings 4:33). The word translated “thou” is in the emphatic position, and is in the singular.}

 

^{ဆုတောင်းသည်။ ကြိယာသည် တစ်ဦးချင်းကို ရည်ညွှန်းသည်။ ယေရှုသည် သူ၏ပရိသတ်တစ်ဦးချင်းစီကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ မိန့်ကြားသည်။}

^{Prayest. The verb is in the singular. Jesus addresses each member of His audience personally.}

 

^{သင်၏ခမည်းတော်။ အခန်းငယ် ၉ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Thy Father. See on v. 9.}

 

^{လျှို့ဝှက်စွာ။ ဤအသုံးအနှုန်းသည် ဆက်စပ်အကြောင်းအရာအရ “လျှို့ဝှက်စွာပြောဆိုသည်ကို ကြားနိုင်သူ” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရပုံရသည်။ အခန်းငယ် ၄ ကိုကြည့်ပါ။}

^{In secret. The expression probably means, “Who hears what is said in secret,” as the context implies. See on v. 4.}

 

^{လျှို့ဝှက်စွာမြင်သည်။ လူ့မျက်စိမှ ဖုံးကွယ်ထားသည့်အရာသည် ဘုရားသခင်အတွက် ထင်ရှားသည်။ လျှို့ဝှက်စွာပြုလုပ်သည်ကို သူမြင်သည် (အခန်းငယ် ၄ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Seeth in secret. What is concealed from the eyes of man is manifest to God. He sees what is done in secret (see on v. 4).}

 

^{ထင်ရှားစွာ။ အခန်းငယ် ၄ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Openly. See on v. 4.}

 

^{၇. သင်တို့ဆုတောင်းသောအခါ။ သို့မဟုတ် “ဆုတောင်းရာတွင်”။ အောက်ပါအကြောင်းအရာသည် အကြောင်းအရာ၏ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်မှုဖြစ်ပြီး၊ အကြောင်းအသစ်တစ်ခု၏ မိတ်ဆက်မဟုတ်ပါ။}

^{7. When ye pray. Or, “in praying.” What follows is a continuation of the subject, not the introduction of a new one.}

 

^{…အချည်းနှီးသော ထပ်ကာထပ်ကာ ပြောဆိုမှုများ။ ဂရိစကားလုံး battologeō သည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ဤနေရာတွင်သာ တစ်ကြိမ်သာ ပေါ်ထွက်ပြီး၊ ၎င်းအတွက် အောက်ပါအဓိပ္ပာယ်များကို အကြံပြုထားသည်- “ထစ်ထစ်ငေါ့ငေါ့ ပြောဆိုခြင်း”၊ “တစ်ခုတည်းကို ထပ်ကာထပ်ကာ ပြောဆိုခြင်း”၊ “အာလာပါလာ ပြောဆိုခြင်း”၊ “အလျင်စလို ပြောဆိုခြင်း”၊ “ပြောဆိုသည့်အရာကို မစဉ်းစားဘဲ ပြောဆိုခြင်း”။ ယေရှုသည် ထပ်ကာထပ်ကာ ပြောဆိုမှုအားလုံးကို တားမြစ်ခဲ့ခြင်း မဟုတ်ပါ၊ အကြောင်းမှာ သူကိုယ်တိုင် ထပ်ကာထပ်ကာ ပြောဆိုခဲ့သည် (အခန်း ၂၆:၄၄)။}

^{Use … vain repetitions. Gr. battologeō, a word occurring only here in the NT, for which the following meanings have been suggested: “to speak stammeringly,” “to say the same thing over and over again,” “to babble,” “to rattle off,” “to speak without giving thought to what is spoken.” Jesus did not proscribe all repetition, for He Himself used repetitions (ch. 26:44).}

 

^{တစ်ပါးအမျိုးသားများကဲ့သို့။ ၁ ဓမ္မရာဇဝင် ၁၈:၂၆ နှင့် တမန်တော်များ၏အကျင့် ၁၉:၃၄ တို့ကို နှိုင်းယှဉ်ပါ။ တိဗက်လူမျိုးများသည် ၎င်းတို့၏ ဆုတောင်းဘီးများသည် ဝတ်ပြုသူ၏ အတွေးထည့်သွင်းမှု သို့မဟုတ် အားထုတ်မှုမပါဘဲ တူညီသော ဆုတောင်းချက်ကို ထောင်ပေါင်းများစွာ ထပ်ကာထပ်ကာ ပြောဆိုသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။}

^{As the heathen do. Compare 1 Kings 18:26; Acts 19:34. Tibetans believe their prayer wheels repeat the same prayer countless thousands of times without thought or effort on the part of the worshiper.}

 

^{စကားများများ ပြောဆိုခြင်း။ အထက်ဖော်ပြချက်များကို ကြည့်ပါ။}

^{Much speaking. See the foregoing.}

 

^{၈. သင်တို့၏ခမည်းတော်သည် သိတော်မူ၏။ အရေးကြီးသော စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများ (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကို ကြည့်ပါ) တွင် “သင်တို့၏” ဟူသော စကားလုံးမတိုင်မီ “ဘုရား” ဟူသော စကားလုံးကို ထည့်သွင်းရန် ဖော်ပြထားသည်။ ဆုတောင်းခြင်းသည် ဘုရားသခင်အား သူမသိမထားသော အချက်အလက်များကို ပေးအပ်ရန် မဟုတ်သလို၊ သူမလုပ်လိုသည်များကို လုပ်ဆောင်ရန် ဆွဲဆောင်ရန် ရည်ရွယ်သည့်နည်းလမ်းလည်း မဟုတ်ပါ။ ဆုတောင်းခြင်းသည် ကျွန်ုပ်တို့ကို အနန္တဉာဏ်တော်ရှင်နှင့် ဆက်သွယ်ပေးပြီး၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ ဆန္ဒများကို သူ၏ အလိုတော်နှင့် ထိရောက်စွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ပြင်ဆင်ပေးသည်။}

^{8. Your Father knoweth. Important textual evidence (cf. p. 146) may be cited for inserting the word “God” before “your.” Prayer does not provide God with information of what He would otherwise be unaware, nor is it intended as a means of persuading Him to do what He would otherwise be unwilling to do. Prayer links us with the Omniscient One, and conditions our wills to cooperate effectively with His will.}

 

^{၉. ဤနည်းအတိုင်း။ ဆိုလိုသည်မှာ ဤပုံစံအတိုင်း—ဤစကားလုံးများနှင့် အတိအကျ တူရန်မလိုအပ်ဘဲ—အကြောင်းအရာပုံစံဖြစ်သော်လည်း ပုံစံသဏ္ဍာန်အတိုင်း မဖြစ်မနေလိုအပ်သည် မဟုတ်ပါ။ ဆက်စပ်အကြောင်းအရာများက ဤဆုတောင်းချက်သည် တစ်ပါးအမျိုးသားများ၏ ဆုတောင်းချက်များတွင် ရှိသော “အချည်းနှီးသော ထပ်ကာထပ်ကာ ပြောဆိုမှုများ” နှင့် “စကားများများ ပြောဆိုခြင်း” တို့နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် ပုံစံတစ်ခုအဖြစ် ဖော်ပြထားကြောင်း ဖော်ပြသည် (အပိုဒ် ၇ ကို ကြည့်ပါ)။ ခရစ်တော်၏ နိုင်ငံသားများအား “ထို့ကြောင့် သင်တို့သည် ၎င်းတို့ကဲ့သို့ မဖြစ်ကြပါစေနှင့်” ဟု မိန့်တော်မူခဲ့ပြီး၊ “ထို့ကြောင့် ဤနည်းအတိုင်း ဆုတောင်းကြလော့” ဟု မိန့်တော်မူခဲ့သည် (အပိုဒ် ၈၊ ၉)။}

^{9. After this manner. That is, after this pattern—not necessarily after these identical words—a pattern in content but not necessarily in form. The context indicates that this prayer is set forth as a model in contrast with the “vain repetitions” and “much speaking” of heathen prayers, characteristics that had been adopted by the Pharisees (see on v. 7). Citizens of Christ’s kingdom were told, “Be not ye therefore like unto them,” but “after this manner therefore pray ye” (vs. 8, 9).}

 

^{သခင်ဆုတောင်းပဌနာတွင် ဖော်ပြထားသော အမျိုးမျိုးသော အတွေးအမြင်များနှင့် မကြာခဏ ထိုအတွေးများကို ဖော်ပြရာတွင် အသုံးပြုသော စကားလုံးများသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း သို့မဟုတ် ဟာ-ကဒိရှ်ဟု ခေါ်သော ယူဒဘာသာရေးဆုတောင်းပဌနာများတွင် တွေ့ရှိနိုင်သည်ကို သတိပြုရသည်မှာ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဖြစ်သည်။ သခင်ဆုတောင်းပဌနာတွင် ဖော်ပြထားသော အတွေးအမြင်များသည် ခရစ်တော်၏ ခေတ်ကာလတွင် ယူဒဆုတောင်းပဌနာများတွင် လူသိများခဲ့ပြီးဖြစ်သောကြောင့်၊ ဤတူညီမှုကို ယူဒဘာသာတွင် အကောင်းမြတ်သမျှ၊ ဆုတောင်းပဌနာများတွင် ဖော်ပြထားသော ခံစားချက်များအပါအဝင်၊ မူလက ခရစ်တော်ထံမှ ဆင်းသက်လာသည်ဟူသော အခြေခံပေါ်တွင် ရှင်းပြနိုင်သည် (PP ၃၆၆၊ ၃၆၇; DA ၅၂ ကိုကြည့်ပါ)။ သူသည် သူ၏လူမျိုးအား ပေးအပ်ခဲ့သမျှသည် ကောင်းမြတ်ပြီး၊ သူကိုယ်တိုင်လည်း ၎င်းကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည် (အခန်းကြီး ၅:၁၇၊ ၁၈)။ သို့သော် ဤဘုရားသခင်၏ အမှန်တရားဖွင့်ပြချက်များတဝိုက်တွင် လူသားထုံးတမ်းစဉ်လာများနှင့် တရားဝင်ကိုးကွယ်မှု၏ ထူထပ်သောတိုးပွားမှုများသည် ကယ်တင်ခြင်းအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သောအရာကို ဖုံးကွယ်လုနီးပါး ဖြစ်စေခဲ့သည် (အခန်းကြီး ၅:၁၇၊ ၁၉၊ ၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤအရာသည် ရဗ္ဗိများက ဆိုခဲ့သော နှင့် လူများအား ထပ်ခါတလဲလဲ ပြောဆိုရန် သင်ကြားပေးခဲ့သော ဆုတောင်းပဌနာများတွင် သိသာထင်ရှားစွာ မှန်ကန်သည်။}

^{It is interesting to note that the various thoughts expressed in the Lord’s Prayer, and often the words themselves in which the thoughts are expressed, may be found in either the OT or in Jewish ritual prayers known as Ha–Kaddish. Inasmuch as the thoughts expressed in the Lord’s Prayer were already current in Jewish prayers in the time of Christ, we may explain the parallel on the basis that everything good in Judaism, including the sentiments expressed in its prayers, originally came from Christ (see PP 366, 367; DA 52). All that He had given His people was good, and He acknowledged it (ch. 5:17, 18); but around these revelations of divine truth had sprung up a dense growth of human tradition and formal worship that well-nigh obscured that which was essential to salvation (see on ch. 5:17, 19, 22). This was strikingly true of the prayers the rabbis intoned and taught the people to repeat.}

 

^{ဆုတောင်းခြင်းသည် ရှည်လျားပြီး ထပ်ခါတလဲလဲဖြစ်လာခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ အတွေးနှင့် ဖော်ပြမှု၏ ရိုးသားမှုသည် စကားအသုံးအနှုန်းများတွင် လှပသော်လည်း မကြာခဏ စိတ်ရင်းမှန်ဖြင့် ကင်းမဲ့သည့် စာပေပုံစံဖြင့် ဖုံးကွယ်ခံခဲ့ရသည် (အခန်းငယ် ၇၊ ၈ ကိုကြည့်ပါ)။ သခင်ဆုတောင်းပဌနာတွင် ယေရှုသည် စာပေဆိုင်ရာ စကားလုံးများ၏ ထူထပ်သောအလွှာများထဲမှ မရှိမဖြစ်လိုအပ်သောအရာကို ကယ်တင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို အလွန်ရိုးရှင်းသော စိတ်ဝိညာဉ်များပင် နားလည်နိုင်သော ရိုးရှင်းပြီး ကျစ်လျစ်သောပုံစံအဖြစ် ပြန်လည်ထူထောင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်၊ ယူဒဘာသာဆုတောင်းပဌနာများကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ထင်ဟပ်ပြသော်လည်း၊ သခင်ဆုတောင်းပဌနာ၏ ပုံစံသည် မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ စိတ်ကူးဉာဏ်ဖြင့် ရေးသားထားသော မူရင်းဆုတောင်းပဌနာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ မူရင်းဖြစ်မှုသည် ဆုတောင်းချက်များကို ရွေးချယ်ခြင်းနှင့် ၎င်း၏စီစဉ်ပုံတွင် တည်ရှိသည်။ ၎င်း၏ တစ်လောကလုံးလက်ခံမှုသည် ၎င်းသည် လူ့နှလုံးသားတွင် အခြေခံလိုအပ်ချက်များကို အခြားဆုတောင်းပဌနာများထက် ပို၍ပြည့်စုံစွာ ဖော်ပြထားသည်ဟူသော အချက်ကို ထင်ဟပ်ပြသည်။}

^{Prayer had become lengthy and repetitious, and its sincerity of thought and expression obscured by an impersonal literary form, beautiful in phraseology but too often lacking in sincerity of spirit (see on vs. 7, 8). In the Lord’s Prayer Jesus rescued from the mass of literary verbiage that which was essential and restored it to a simple and compact form whose meaning could be comprehended by the most simple soul. Thus, while reflecting to a certain extent the prayers of Judaism, the form of the Lord’s Prayer is nevertheless an inspired and original prayer in its own right. Its originality inheres in its selection of petitions and in its arrangement. Its universal acceptance reflects the fact that it expresses more perfectly than any other prayer the fundamental needs of the human heart.}

 

^{ဆုတောင်းကြလော့။ ဂရိဘာသာတွင် “သင်တို့” ဟူသော စကားလုံးသည် အလေးပေးထားသည်။ ယေရှုသည် အထူးသဖြင့် ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ ပဋိညာဉ်စာချုပ်အဖွဲ့ဝင်အသစ်များဖြစ်သော တပည့်တော်ဆယ့်နှစ်ပါးထံသို့ ဦးတည်ပြောဆိုနေသည်ကို သတိရသင့်သည် (အခန်းကြီး ၅:၁၊ ၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤနေရာတွင် “သင်တို့” ဟူသော စကားလုံးသည် အခန်းကြီး ၆:၂ ရှိ “ဟန်ဆောင်သူများ” နှင့် အခန်းငယ် ၇ ရှိ “တောသားများ” နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။}

^{Pray ye. The word “ye” is emphatic in the Greek. It should be remembered that Jesus was addressing Himself particularly to the Twelve, the new charter members of the kingdom of heaven (see on ch. 5:1, 2). Here, the word “ye” stands in contrast with the “hypocrites” of ch. 6:2 and the “heathen” of v. 7.}

 

^{ကျွန်ုပ်တို့၏ခမည်းတော်။ ဆုတောင်းခြင်းတိုင်းတွင် ပထမဦးစွာ၊ ကောင်းကင်ခမည်းတော်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏သားအဖဆက်နွယ်မှုကို အသိအမှတ်ပြုသင့်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် သူ့ကို “ခမည်းတော်” ဟု ခေါ်ဆိုရန် မထိုက်တန်သူများဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် စိတ်ရင်းမှန်ဖြင့် ထိုသို့ပြုသည့်အခါတိုင်း၊ သူသည် ဝမ်းမြောက်စွာဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့ကို လက်ခံပြီး၊ ကျွန်ုပ်တို့ကို သူ၏သားများအဖြစ် အမှန်တကယ် အသိအမှတ်ပြုသည် (လုကာ ၁၅:၂၁-၂၄ ကို ကြည့်ပါ)။ သူသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ခမည်းတော်ဖြစ်သည်ဆိုသော အချက်သည် ကျွန်ုပ်တို့ကို ခရစ်ယာန်များအဖြစ်၊ ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှုခရစ်၏ ခမည်းတော်ကို စိတ်ရင်းမှန်နှင့် သစ္စာရှိစွာ အသိအမှတ်ပြုသူအားလုံးနှင့်အတူ၊ ကြီးမားသော ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ယုံကြည်ခြင်း၏မိသားစုအဖြစ် ဆက်နွယ်စေသည်။}

^{Our Father. First in every prayer should be a recognition of our sonship to the heavenly Father. We may be unworthy to address Him as “Father,” but whenever we do so in sincerity He receives us with rejoicing (see Luke 15:21–24) and acknowledges us as His sons indeed. The fact that He is our Father binds us together as Christians in the great, universal fellowship of faith with all men who in sincerity and truth recognize the Father of our Lord Jesus Christ.}

 

^{ကောင်းကင်ဘုံ၌ရှိတော်မူသော။ ကောင်းကင်ဘုံ၌ရှိသော ၎င်းတို့၏ “ခမည်းတော်” နှင့် ၎င်းတို့အကြား ရင်းနှီးသောပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆက်နွယ်မှုရှိသော်လည်း၊ ကမ္ဘာပေါ်တွင်မွေးဖွားသော သူ၏သားများသည် သူ၏အနန္တတန်ခိုးနှင့် ကြီးမြတ်မှုကို (ဟေရှာယ ၅၇:၁၅ ကို ကြည့်ပါ) နှင့် ၎င်းတို့၏ လုံးဝမထင်မရှားမှုကို (မဿဲ ၆:၅ ကို ကြည့်ပါ) အမြဲသတိရှိကြလိမ့်မည်။ “ဘုရားသခင်သည် ကောင်းကင်ဘုံ၌ရှိတော်မဝဲ၍၊ သင်သည် မြေကြီးပေါ်တွင်ရှိသည်” (ဒေသနာ ၅:၂) ဟူသော သတိပြခြင်းသည် နှိမ့်ချသောနှလုံးသားထံသို့ ရိုသေမှုနှင့် နှိမ့်ချမှု၏စိတ်ဓာတ်ကို ယူဆောင်လာပြီး၊ ၎င်းသည် ကယ်တင်ခြင်း၏ ပထမဆုံးအခြေအနေဖြစ်သည်။}

^{Which art in heaven. In spite of the close, personal relationship between their “Father” in heaven and themselves, His earthborn sons will nevertheless always be aware of His infinite majesty and greatness (see Isa. 57:15) and of their own utter insignificance (see Matt. 6:5). The consciousness that “God is in heaven, and thou upon earth” (Eccl. 5:2) brings to the contrite heart the spirit of reverence and humility that is the first condition of salvation.}

 

^{သန့်ရှင်းစေခြင်းခံရမည်။ ဂရိစကားလုံး “ဟာဂီအာဇို”၊ “သန့်ရှင်းသည်ဟု မှတ်ယူရန် [သို့မဟုတ် “ဆက်ဆံရန်”]” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိပြီး၊ “သန့်ရှင်းသော” ဟူသော နာမဝိသေသန “ဟာဂီအို့စ်” နှင့် ဆက်စပ်သည်။ ဘုရားသခင်၏ နာမတော်သည် နည်းလမ်းနှစ်မျိုးဖြင့် ဂုဏ်ပြုခံရသည်။ (၁) လူတို့အား ယေဟောဝါကို ဘုရားသခင်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရန်နှင့် ရိုသေရန် ဦးဆောင်သော ဘုရားသခင်၏လုပ်ဆောင်မှုများဖြင့် (ထွက်မြောက်ရာ ၁၅:၁၄၊ ၁၅; ယောရှုအ ၂:၉-၁၁; ၅:၁; ဆာလံ ၁၄၅:၄၊ ၆၊ ၁၂ ကို ကြည့်ပါ)၊ နှင့် (၂) လူတို့က သူ့ကို ဘုရားသခင်အဖြစ် ဂုဏ်ပြုပြီး၊ သူ့ထံသို့ ထိုက်တန်သော ဝတ်ပြုကိုးကွယ်မှုနှင့် နာခံမှုကို ပေးဆောင်ခြင်းဖြင့် (ဟေရှာယ ၅၈:၁၃; မဿဲ ၇:၂၁-၂၃; တမန်တော်များကျမ်း ၁၀:၃၅ စသည်တို့ကို ကြည့်ပါ)။}

^{Hallowed. Gr. hagiazō, “to regard [or “treat”] as holy,” related to the adjective hagios, “holy.” The name of God is honored in two ways: (1) by divine acts that lead men to acknowledge and reverence Jehovah as God (see Ex. 15:14, 15; Joshua 2:9–11; 5:1; Ps. 145:4, 6, 12), and (2) by men honoring Him as God and according Him the worship and obedience that are His due (see Isa. 58:13; Matt. 7:21–23; Acts 10:35; etc.).}

 

^{သင်၏နာမတော်။ ယနေ့ခေတ်တွင် နာမည်သည် လူတစ်ဦးကို ခွဲခြားသတ်မှတ်ရန်အတွက် တံဆိပ်တစ်ခုသာဖြစ်သည်။ သို့သော် သမ္မာကျမ်းခေတ်ကာလတွင် လူတစ်ဦး၏နာမည်သည် ၎င်းအား ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအဖြစ် ပို၍ရင်းနှီးစွာ ဆက်စပ်ခဲ့သည်။ မကြာခဏဆိုသလို ၎င်းသည် “မိဘများက သားသမီးတွင် ပေါက်ဖွားလာစေလိုသော စရိုက်လက္ခဏာများကို ကိုယ်စားပြုသည်” (PK 481)။ ဘုရားသခင်၏ နာမတော်သည် သူ၏စရိုက်ကို ကိုယ်စားပြုသည် (ထွက်မြောက်ရာ ၃၄:၅–၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ဂျူးလူမျိုးများက ဘုရားသခင်၏ နာမတော်အပေါ်တွင် ထားရှိသော အရေးပါမှုသည် ၎င်းတို့ထုတ်ဖော်ပြောဆိုရာတွင် ရိုသေလေးစားမှုဖြင့် ထုတ်ဖော်ခဲ့သည်၊ သို့မဟုတ် များသောအားဖြင့် ၎င်းကို ထုတ်မပြောဘဲ ထားခဲ့သည် သို့မဟုတ် ၎င်းအတွက် ဝိုက်ကျလည်ကျသော စကားလုံးတစ်ခုကို အသုံးပြုခဲ့သည် (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၁၇၀–၁၇၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ဘုရားသခင်၏ နာမတော်သည် သန့်ရှင်းသည်၊ သို့မဟုတ် “သန့်ရှင်းစေခြင်းခံရသည်”၊ အကြောင်းမှာ ဘုရားသခင်ကိုယ်တိုင်သည် သန့်ရှင်းသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် သူ၏သန့်ရှင်းသော စရိုက်ကို အသိအမှတ်ပြုပြီး ထိုစရိုက်ကို ကျွန်ုပ်တို့အတွင်း၌ ပြန်လည်ထုတ်လုပ်ပေးရန် သူ့ကို ခွင့်ပြုခြင်းဖြင့် သူ၏နာမတော်ကို သန့်ရှင်းစေသည်။}

^{Be thy name. In modern usage a name is little more than a tag by which a person may be identified. In Bible times, however, a person’s name was more intimately associated with him as an individual. Often it “stood for traits of character that the parent desired to see developed in the child” (PK 481). God’s name stands for His character (see Ex. 34:5–7). The significance the Jews attached to the divine name is reflected in the reverence with which they uttered it, or, more commonly, left it unarticulated or used a circumlocution for it (see Vol. I, pp. 170-173). The name of God is holy, or “hallowed,” because God Himself self is holy. We hallow His name by acknowledging His holiness of character and by permitting Him to reproduce that character in us.}

 

^{ဂရိစကားလုံး၏ ကာလသည် ဤဆုတောင်းချက်သည် အနာဂတ်ကို မျှော်လင့်ထားသည့်အရာဖြစ်ကြောင်း ပြသပြီး၊ ဘုရားသခင်၏ သန့်ရှင်းသောနာမတော်သည် တစ်ကမ္ဘာလုံးတွင် သန့်ရှင်းစေခြင်းခံရမည့်အချိန်ကို မျှော်လင့်ထားသည် (အခန်းကြီး ၁၀ ပေါ်တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ)။}

^{The tense of the Greek word shows that the request is anticipatory, looking forward to the time when God’s holy name will be universally hallowed (cf. on v. 10).}

 

^{၁၀။ သင်၏နိုင်ငံတော် ကြွလာပါစေ။ “ခုံးကောင်းကင်နိုင်ငံ” ၏ သဘောသဘာဝနှင့် ယေရှု၏သွန်သင်ချက်များတွင် ၎င်း၏ ဗဟိုအဆင့်အတန်းနှင့်ပတ်သက်၍ အခန်းကြီး ၄:၁၇ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာတွင် “ခုံးကောင်းကင်နိုင်ငံ” နှင့်ပတ်သက်၍ အခန်းကြီး ၅:၂၊ ၃ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။ ဤနေရာ၌ ခရစ်တော်သည် ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံအကြောင်းကို များစွာပြောဆိုခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ သူ၏ဘုန်းအသရေနိုင်ငံ (MB 108) အကြောင်းကို ပြောဆိုခြင်းဖြစ်သည်၊ ၎င်းအတွက် ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံသည် လမ်းပြင်ဆင်ပေးပြီး ၎င်း၌ အထွတ်အထိပ်သို့ရောက်ရှိသည် (အခန်းကြီး ၂၅:၃၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ကို ဂရိဘာသာစကား၏ ကာလဖြင့် ထောက်ခံထားသည်။ အခန်းကြီး ၆:၁၃ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။}

^{10. Thy kingdom come. As to the nature of the “kingdom of heaven” and its central position in the teaching of Jesus see on ch. 4:17. As to the “kingdom of heaven” in the Sermon on the Mount see on ch. 5:2, 3. Christ here speaks, not so much of the kingdom of grace, as of the kingdom of His glory (MB 108), for which the kingdom of grace prepares the way and in which it culminates (see ch. 25:31). Such an interpretation is supported by the tense of the Greek verb. See on ch. 6:13.}

 

^{ခေတ်အဆက်ဆက်တွင် ဤလောက၏နိုင်ငံများသည် နောက်ဆုံးတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ယေရှုခရစ်တော်၏ နိုင်ငံဖြစ်လာမည်ဟူသော ကတိတော် (ဗျာဒိတ် ၁၁:၁၅) သည် ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားများကို သန့်ရှင်းသောဘဝဖြင့် နေထိုင်ရန်နှင့် နိုင်ငံတော်၏ သတင်းကောင်းကို ကြွေးကြော်ရာတွင် မိမိကိုယ်ကို စွန့်လွှတ်ရန် (တမန်တော် ၂၀:၂၄; ၂တိမောသေ ၄:၆–၈ ကိုကြည့်ပါ) တွန်းအားပေးခဲ့သည်။ ခေတ်အဆက်ဆက်တွင် စစ်မှန်သော ခရစ်ယာန်များ၏ စိတ်နှလုံးနှင့် စိတ်ထဲတွင် “ထိုမင်္ဂလာရှိသော မျှော်လင့်ချက်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ ကြီးမြတ်သောဘုရားသခင်နှင့် ကယ်တင်ရှင်ယေရှုခရစ်တော်၏ ဘုန်းအသရေဖြင့် ပေါ်ထွန်းခြင်း” (တိတု ၂:၁၃) သည် အမြဲတမ်း အဓိကနေရာယူထားပြီး ၎င်းတို့အား ပိုမိုသန့်ရှင်းသောဘဝဖြင့်နေထိုင်ရန် လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်။}

^{Throughout the ages the promise that the kingdoms of this world would eventually become the kingdom of our Lord Jesus Christ (Rev. 11:15) has spurred the citizens of the kingdom of grace to holy living (1 John 3:2, 3) and to self-sacrifice in the proclamation of the good news of the kingdom (see Acts 20:24; 2 Tim. 4:6–8). In the minds and hearts of true Christians in all ages “that blessed hope, and the glorious appearing of the great God and our Saviour Jesus Christ” (Titus 2:13) has ever been uppermost and has inspired them to holier living.}

 

^{သင်၏အလိုတော်ပြည့်စုံပါစေ။ ခရစ်တော်သည် ယခု ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်ဘက်သို့ ဦးတည်သွားပြီး၊ အထူးသဖြင့် ဤကမ္ဘာမြေကို ထိခိုက်သည့်အလိုတော်ကို ဖော်ပြသည်။ လူ့စိတ်နှလုံးများသည် ဘုရားသခင်၏ ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်သို့ လိုက်နာသောအခါ၊ ၎င်းတို့အတွက် ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်သည် ပြည့်စုံသည်။ ဂရိဘာသာစကားရှိ ကြိယာ၏ ကာလသည် ဤဆုတောင်းချက်သည်လည်း မျှော်လင့်ချက်ရှိသည်ကို ပြသသည်။ ဤဆုတောင်းသည် အပြစ်၏ အုပ်ချုပ်မှု ပြီးဆုံးရန်နှင့် ဘုရားသခင်၏ ဖန်ဆင်းမှုအတွင်းရှိ အခြားနယ်ပယ်များတွင်ကဲ့သို့ ဤကမ္ဘာမြေပေါ်တွင် ဘုရားသခင်၏ အလိုတော်သည် အနန္တအဖြစ် ပြည့်စုံမည့်အချိန်ကို ရောက်ရှိရန် ဖြစ်သည်။}

^{Thy will be done. Christ now turns to the will of God, particularly as it affects this earth. When human hearts yield to the jurisdiction of the kingdom of divine grace, the will of God for them is accomplished. The tense of the Greek verb shows that this petition is also anticipatory. The request is for an end to the reign of sin and for the arrival of that moment when the will of God will be as universally accomplished upon this earth as it is throughout the other dominions of God’s creation.}

 

^{၁၁။ ကျွန်ုပ်တို့အား ပေးသနားတော်မူပါ။ သခန်၏ဆုတောင်းပဌနာစကား၏ ပထမအပိုင်း (အပိုဒ် ၉၊ ၁၀) တွင် ဘုရားသခင်၏ ခမည်းတော်အဖြစ်သဘော၊ စရိုက်လက္ခဏာ၊ နိုင်ငံတော်နှင့် အလိုတော်သို့ အာရုံစိုက်ထားသည်။ ဆုတောင်းပဌနာစကား၏ ဒုတိယအပိုင်း (အပိုဒ် ၁၁–၁၃) တွင် လူသားတို့၏ လောကီနှင့် ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်များအတွက် ဆုတောင်းချက်ပြုထားသည်။}

^{11. Give us. In the first part of the Lord’s Prayer (vs. 9, 10) attention is directed to the Fatherhood, character, kingdom, and will of God. In the second part of the prayer (vs. 11–13) petition is made for the temporal and spiritual needs of man.}

 

^{“သာမန်လူထု” သည် ခရစ်တော်ကို ဝမ်းမြောက်စွာ နားထောင်ခဲ့ကြသည် (မာကု ၁၂:၃၇)။ ၎င်းတို့အများစုမှာ နှိမ့်ချသော တံငါသည်များ၊ လယ်သမားများနှင့် အလုပ်သမားများဖြစ်သည်။ ယခုအခါ ဂန္နဇရပ်လွင်ပြင်နှင့် ဂါလိလဲအိုင်ကို အပေါ်စီးမှ မြင်ရသော တောင်စောင်းပေါ်တွင် သူ့ကို နားထောင်နေသော အုပ်စုမှာ ထိုသို့သော သူများဖြစ်သည် (MB ၃၉; DA ၂၉၉)။ ၎င်းတို့အများအပြားအတွက် အလုပ်အကိုင်သည် မရေရာသည့်အပြင်၊ နေ့စဉ်ဘဝအနေအထားများသည် မတည်မငြိမ်ဖြစ်ပြီး၊ မိုးခေါင်ရေရှားမှု၊ ဖိနှိပ်သော အခွန်အခများနှင့် အခြားအခက်အခဲများကြောင့် တစ်ချိန်ချိန်တွင် အမှန်တကယ် ဆာလောင်မှုနှင့် လိုအပ်မှုကို မသိသူ အနည်းငယ်သာရှိပေမည်။ ပုံမှန်အားဖြင့်၊ ဤလောက၏ ဥစ္စာပစ္စည်းများကို အနည်းငယ်သာပိုင်ဆိုင်သူများသည် လုံလောက်ပြီး အိမ်ပိုင်သူများထက် ဘဝအတွက် လိုအပ်သော အရာများအတွက် ဘုရားသခင်ပေါ်တွင် ၎င်းတို့၏ မှီခိုနေရမှုကို ပိုမိုသိရှိသည်။}

^{It was the “common people” who heard Christ gladly (Mark 12:37). For the most part these were humble fishermen, farmers, and workmen. Such was the company that now listened to Him on the hillside overlooking the Plain of Gennesaret and the Lake of Galilee (MB 39; DA 299). Employment was uncertain for many of them, living conditions were precarious, and there were perhaps few who had not known actual hunger and want at one time or another, owing to drought, oppressive taxation, and other hardships. As is usually the case, those who have but little of this world’s goods are more keenly aware of their dependence upon God for the necessities of life than are those who have enough and to spare.}

 

^{နေ့စဉ်။ ဂရိဘာသာတွင် “ဧပိအိုးဆီယို့စ်” ဟူသောစကားလုံးသည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ဤနေရာ (မဿဲ ၆:၁၁) နှင့် လုကာ ၁၁:၃ တွင်သာ တွေ့ရသည်။ ၎င်း၏အတိအကျအဓိပ္ပာယ်မှာ မရေရာပါ။ လောကီဂရိစာပေတွင် ဤစကားလုံးတစ်ကြိမ်သာတွေ့ရပြီး ၎င်း၏အဓိပ္ပာယ်ကို ရှင်းလင်းစွာ မဖော်ပြပေ။ အကြံပြုထားသော အဓိပ္ပာယ်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။ (၁) ရှင်သန်ရန်လိုအပ်သော၊ (၂) ယနေ့အတွက်၊ (၃) လာမည့်နေ့အတွက်။ မဿဲ ၆:၃၄ ၏စကားများသည် ဘဝအတွက် လုံလောက်သော နေ့စဉ်ထောက်ပံ့မှုဟူသော အယူအဆကို အတည်ပြုပေးသည်။}

^{Daily. Gr. epiousios, a word that appears in the NT only here and in Luke 11:3. Its exact meaning is uncertain. The single occurrence of the word in secular Greek literature throws little light on its meaning. Among the meanings suggested are the following: (1) necessary for existence, (2) for the present day, (3) for the coming day. The words of Matt. 6:34 tend to confirm the idea of a daily supply sufficient for life. See p. 106.}

 

^{မုန့်။ “မုန့်” နှင့် ဤလောက၏ဥစ္စာဓနများကို ပေါများစွာပိုင်ဆိုင်သူများပင်လျှင် “စည်းစိမ်ရရှိရန် တန်ခိုးပေးတော်မူသောသူ” မှာ ဘုရားသခင်ဖြစ်ကြောင်း (ဒုတိယသား ၈:၁၈) သတိရရန်ကောင်းသည်။ ယင်းသင်ခန်းစာကို ယေရှုသည် သူဌေးမိုက်သောသူ၏ဥပမာပုံပြင်တွင် သရုပ်ဖော်ပြသထားသည် (လုကာ ၁၂:၁၆-၂၁)။ ကျွန်ုပ်တို့ပိုင်ဆိုင်သမျှသည် ဘုရားသခင်ထံမှလာပြီး၊ ကျွန်ုပ်တို့၏စိတ်နှလုံးထဲတွင် သူ၏ကျေးဇူးတော်အတွက် အမြဲကျေးဇူးတင်စိတ်ရှိသင့်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ “နေ့စဉ်မုန့်” တွင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ဝိညာဉ်ရေးရာထောက်ပံ့မှုများ ပါဝင်သည်။}

^{Bread. Even those who have an abundance of “bread,” and of this world’s goods, do well to remember that it is God who gives “power to get wealth” (Deut. 8:18), a lesson Jesus graphically portrayed in the parable of the Rich Fool (Luke 12:16–21). Everything that we have comes from God, and in our hearts there should ever be gratitude for His goodness. Our “daily bread” includes both physical and spiritual provisions.}

 

^{၁၂. ခွင့်လွှတ်ပါ။ ဂရိဘာသာတွင် “အာဖီယဲမိ” ဟူသည်မှာ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် မကြာခဏသုံးသော စကားလုံးဖြစ်ပြီး၊ မကြာခဏ “လွှတ်ပို့သည်”၊ “ထွက်ခွာသည်”၊ “စွန့်ခွာသည်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည် (မဿဲ ၄:၁၁; မာကု ၄:၃၆ စသည်တို့ကို ကြည့်ပါ)။ “ခွင့်လွှတ်သည်” ဟူသောအဓိပ္ပာယ်မှာ နောင်တရပြီး ဆုတောင်းနေသောဝိညာဉ်အား ငြိမ်းချမ်းစွာ လွှတ်ပို့ခြင်းဟူသော အယူအဆပေါ်တွင် အခြေခံထားပေမည်။}

^{12. Forgive. Gr. aphiēmi, a common word in the NT, frequently meaning “to send away,” or “to dismiss,” “to leave” (see Matt. 4:11; Mark 4:36; etc.). The meaning “to forgive” is probably based on the idea that the repentant petitioning soul is sent away in peace.}

 

^{အကြွေးများ။ ဂရိဘာသာတွင် “အိုဖဲလဲမာ”။}

^{Debts. Gr. opheilema}

 

^{ကျွန်ုပ်တို့ခွင့်လွှတ်သကဲ့သို့။ ဆိုလိုသည်မှာ ကျွန်ုပ်တို့၏ခွင့်လွှတ်ခြင်းအကျင့်အတိုင်းဖြစ်သည်။ စာသားအထောက်အထားများသည် ဤဖတ်ကြားချက်နှင့် “ကျွန်ုပ်တို့ခွင့်လွှတ်ပြီးသကဲ့သို့” ဟူသော ဖတ်ကြားချက်အကြား ကွဲပြားသည်။ ၎င်းသည် ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့၏လူသားများကို ခွင့်လွှတ်မထားသမျှ ခွင့်လွှတ်ခြင်းကို မတောင်းရဲကြောင်း ဆိုလိုသည် (အခန်း ၅:၂၄; ၁၈:၂၃-၃၅ ကို ကြည့်ပါ)။}

^{As we forgive. That is, as it is our habit to forgive. Textual evidence is divided (cf. p. 146) between this and the reading “as we have forgiven,” implying that we dare not ask for forgiveness unless and until we have forgiven our fellow men. See on chs. 5:24; 18:23–35.}

 

^{ကျွန်ုပ်တို့၏အကြွေးသားများ။ ဆိုလိုသည်မှာ ကျွန်ုပ်တို့ကို မတရားပြုလုပ်သူများဖြစ်သည်။}

^{Our debtors. That is, those who have wronged us.}

 

^{၁၃. သွေးဆောင်မှု။ ဂရိဘာသာတွင် “ပဲရစ်မို့စ်” သည် “သွေးဆောင်မှု”၊ သို့မဟုတ် “စုံစမ်းခြင်း”၊ “စမ်းသပ်ခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည် (၁ ပေတရု ၄:၁၂ ကို ကြည့်ပါ)။ ကြိယာပုံစံ “ပဲရဇို့” ကို “သက်သေပြသည်” (ယောဟန် ၆:၆)၊ “ကြိုးစားသည်” (တမန်တော် ၁၆:၇)၊ “စစ်ဆေးသည်” (၂ ကောရိန္သု ၁၃:၅)၊ “စမ်းသပ်သည်” (ဟေဗြဲ ၁၁:၁၇; ဗျာဒိတ် ၂:၂, ၁၀; ၃:၁၀) ဟု ဘာသာပြန်သည်။ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “သွေးဆောင်မှု” ကို “ပဲရစ်မို့စ်” ကို ဘာသာပြန်ရာတွင် အခါအားလျော်စွာ အကြောင်းအရာမှ “စမ်းသပ်ခြင်း” သို့မဟုတ် “စုံစမ်းခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိကြောင်း ထင်ရှားသည် (တမန်တော် ၂၀:၁၉; ယာကုပ် ၁:၂; ၁ ပေတရု ၄:၁၂ ကို ကြည့်ပါ)။ ကျမ်းစာများက ဘုရားသခင်သည် လူသားများကို “စမ်းသပ်သည်” သို့မဟုတ် “သက်သေပြသည်” (ကမ္ဘာဦး ၂၂:၁; ထွက်မြောက်ရာ ၂၀:၂၀ စသည်တို့ကို ကြည့်ပါ) သို့သော် အပြစ်သို့ သွေးဆောင်ခြင်းမပြုကြောင်း ရှင်းလင်းစွာဖော်ပြသည် (ယာကုပ် ၁:၁၃)။}

 ^{13. Temptation. Gr. peirasmos, “temptation,” also “trial,” or “test,” as in 1 Peter 4:12. The verb form, peirazō, is translated “prove” (John 6:6), “assayed” (Acts 16:7), “examine” (2 Cor. 13:5), and “try,” or “tried” (Heb. 11:17; Rev. 2:2, 10; Rev. 3:10). Even when the English word “temptation” is used to render peirasmos it is sometimes clear from the context that it means “test,” or “trial” (Acts 20:19; James 1:2; cf. 1 Peter 4:12). The Scriptures make it clear that God “tests,” or “proves,” men (see Gen. 22:1; Ex. 20:20; etc.) but never tempts them to sin (James 1:13).}

 

^{ဤဆုတောင်းချက်ကို “ကျွန်ုပ်တို့ကို သွေးဆောင်မှုထဲသို့ မဝင်ရောက်စေပါရန်” ဟူသော တောင်းလျှောက်ချက်အဖြစ် နားလည်နိုင်သည် (၁ ကောရိန္သု ၁၀:၁၃; ဆာလံ ၁၄၁:၄ ကို ကြည့်ပါ)။ သခင်ဘုရား၏ဆုတောင်းချက်၏ ဤအပိုင်းကို တစ်ခါတစ်ရံ သွေးဆောင်မှုအားလုံးကို ကျွန်ုပ်တို့ထံမှ ဖယ်ရှားပေးရန် ဘုရားသခင်ထံ တောင်းလျှောက်ခြင်းဟု နားလည်ကြသည်။ သို့သော် ဘုရားသခင်၏ကတိတော်သည် သွေးဆောင်မှုမှ ကာကွယ်ပေးမည်ဟူ၍မဟုတ်ဘဲ၊ ကျဆုံးခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးမည်ဖြစ်သည် (ယောဟန် ၁၇:၁၅)။ မကြာခဏ ကျွန်ုပ်တို့သည် သွေးဆောင်မှုလမ်းကြောင်းထဲသို့ ကိုယ်တိုင်ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဝင်ရောက်ထားသည် (သုတ္တံ ၇:၉ ကို ကြည့်ပါ)။ “ကျွန်ုပ်တို့ကို သွေးဆောင်မှုထဲသို့ မပို့ဆောင်ပါရန်” ဟု စစ်မှန်စွာဆုတောင်းခြင်းသည် ကျွန်ုပ်တို့ကိုယ်တိုင် ရွေးချယ်သောလမ်းများကို စွန့်လွှတ်ပြီး ဘုရားသခင်ရွေးချယ်သောလမ်းများကို လက်ခံရန်ဖြစ်သည်။}

^{The petition should perhaps be understood as a request, “Do not permit us to enter into temptation” (see 1 Cor. 10:13; see on Ps. 141:4). This part of the Lord’s Prayer is sometimes understood as a plea to God to remove all temptation from us. But God’s promise is not that we shall be protected from temptation, but that we shall be protected from falling (John 17:15). Too often we willfully place ourselves in the way of temptation (see on Prov. 7:9). Truly to pray “lead us not into temptation” is to renounce the ways of our own choosing and to submit to the ways of God’s choosing.}

 

^{မကောင်းမှု။ ဂရိဘာသာစကား “ပိုနီရို့စ်”။ ဤနေရာတွင်အသုံးပြုထားသော “ပိုနီရို့စ်” သည် မကောင်းသောအရာ သို့မဟုတ် မကောင်းသောလူကို ရည်ညွှန်းနိုင်သည် (အခန်းကြီး ၅:၃၉ ကို ကြည့်ပါ)။ ဤနေရာတွင် မည်သည့်အဓိပ္ပာယ်ကို ရည်ရွယ်သည်ကို မရှင်းလင်းပါ။ အချို့က “မကောင်းဆိုးဝါး” ဟူ၍ စာတန်ကို ရည်ညွှန်းသည်ဟု ယူဆပြီး၊ အချို့ကမူ မကောင်းမှုကို နိယာမအဖြစ် ရည်ရွယ်သည်ဟု ယူဆသည်။ “သို့သော်” ဟူသော ဆက်စပ်စကားလုံးသည် “မကောင်းမှု” ကို ယခင်ဝါကျရှိ “သွေးဆောင်မှု” နှင့် အပြိုင်ဖြစ်စေပုံရသည်။ ထိုသို့ဆိုပါက၊ “မကောင်းမှု” သည် အကျင့်စာရိတ္တဆိုင်ရာ မမှန်ကန်မှုကို ရည်ညွှန်းဖွယ်ရှိသည်။}

^{Evil. Gr. ponēros. In the form here used, ponēros may refer to either an evil thing or an evil person (see on ch. 5:39). It is not clear which is intended here. Some prefer “evil one,” that is, the devil, whereas others think that evil as a principle is intended. The conjunction “but” may seem to make “evil” parallel to “temptation” in the preceding clause; if so, “evil” probably refers to moral wrong.}

 

^{သင့်ထံတွင် နိုင်ငံတော်ရှိသည်။ ဤဝါကျသည် သခင်ဘုရား၏ ဆုတောင်းချက်သို့ ဂုဏ်ပြုချီးမွမ်းခြင်းကို မိတ်ဆက်ပေးသည်။ ဤဂုဏ်ပြုချီးမွမ်းခြင်းကို ဖယ်ရှားရန် အရေးကြီးသော စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများကို ကိုးကားနိုင်သည် (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကို ကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် လုကာ၏ ဆုတောင်းချက်ဗားရှင်း (လုကာ ၁၁:၄) တွင် မပါဝင်ပါ။ သို့သော်၊ ၎င်းဖော်ပြသော ခံစားချက်သည် ကျမ်းစာနှင့်အညီဖြစ်ပြီး၊ ၁ ရာဇဝင်ချုပ် ၂၉:၁၁–၁၃ နှင့် နီးကပ်စွာ ဆင်တူသည်။ ပိုတိုသော ဂုဏ်ပြုချီးမွမ်းခြင်းသည် ၂ တိမောသေ ၄:၁၈ တွင် ပါရှိသည်။}

^{Thine is the kingdom. This clause introduces the doxology to the Lord’s Prayer. Important textual evidence may be cited (cf. p. 146) for the omission of this doxology. It is not in Luke’s version of the prayer (Luke 11:4). However, the sentiment it expresses is certainly scriptural, and closely parallels 1 Chron. 29:11–13. A shorter doxology occurs in 2 Tim. 4:18.}

 

^{ဤနေရာတွင် ခမည်းတော်ထံ ချီးမြှောက်ထားသော “နိုင်ငံတော်”၊ “တန်ခိုး” နှင့် “ဘုန်းအသရေ” သည် လူတို့၏ နှလုံးသားထဲရှိ လက်ရှိ ဘုရား၏ ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံတော်ကို သေချာပေါက် ပါဝင်သော်လည်း၊ အဓိကအားဖြင့် ခရစ်တော်ကမ္ဘာမြေသို့ တန်ခိုးနှင့် ဘုန်းအသရေဖြင့် အုပ်စိုးရန် ပြန်လည်ကြွလာသောအခါ စတင်မည့် ဘုန်းကြီးသော နိုင်ငံတော်ကို မျှော်လင့်သည် (အခန်းကြီး ၁၀ ကို ကြည့်ပါ)။}

^{The “kingdom,” “power,” and “glory” here ascribed to the Father certainly include the present kingdom of divine grace in the hearts of men, but look forward primarily to the glorious kingdom to be ushered in with the return of Christ to this earth to reign in power and glory (see on v. 10).}

 

^{အာမင်။ အခန်းကြီး ၅:၁၈ ကို ကြည့်ပါ။}

^{Amen. See on ch. 5:18.}

 

^{၁၄. သင်တို့သည် ခွင့်လွှတ်ပါက။ မဿဲ ၁၈:၂၃–၃၅၊ မာကု ၁၁:၂၅၊ ၂၆ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ မဿဲ ၆:၁၂ ကို ကြည့်ပါ။}

^{14. If ye forgive. Compare Matt. 18:23–35; Mark 11:25, 26. See on Matt. 6:12.}

 

^{အပြစ်များ။ ဂရိဘာသာစကား “ပါရာပတိုးမာတာ”၊ “ဘေးသို့ ပြုတ်ကျသည်” ဟူသော ကြိယာမှ ဆင်းသက်လာသည်။ အခန်းကြီး ၁၂ ရှိ “ကြွေးမြီများ” ဟူသော စကားလုံးသည် မတူညီသော ဂရိစကားလုံးမှ ဖြစ်သည်ကို သတိပြုပါ။ “ပါရာပတိုးမာတာ” သည် အမှန်တရား သို့မဟုတ် ဖြောင့်မတ်မှုမှ သွေဖည်ခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ သမ္မာကျမ်းစာသစ်တွင် ၎င်းသည် မတော်မတရားကို သတိရှိရှိ ချိုးဖောက်ခြင်းကို ဖော်ပြပုံရပြီး၊ ထို့ကြောင့် အပြစ်ရှိမှုကို ပါဝင်သည်။}

^{Trespasses. Gr. paraptōmata, from a verb meaning “to fall to one side.” Note that the word “debts” of v. 12 is from a different Greek word. The word paraptōmata implies deviation from truth or uprightness. In the NT it seems to denote a conscious violation of right, one that, therefore, involves guilt.}

 

^{သင်တို့၏ ကောင်းကင်ခမည်းတော်။ အခန်းကြီး ၉ ကို ကြည့်ပါ။}

^{Your heavenly Father. See on v. 9.}

 

^{၁၅. သင်တို့သည် မခွင့်လွှတ်ပါက။ အခြားသူများကို ခွင့်လွှတ်ရန် မလိုလားသူသည် ခွင့်လွှတ်ခံရရန် မထိုက်တန်ပါ။ ထို့ပြင်၊ သူ့ကို ခွင့်လွှတ်ပေးခြင်းသည် သူ၏ ခွင့်မလွှတ်တတ်သော စိတ်ဓာတ်ကို ထောက်ခံရာရောက်သည်။ မိမိကိုယ်တိုင် မလုပ်လိုသည်ကို အခြားသူများထံမှ မျှော်လင့်ခြင်းသည် တစ်ကိုယ်ကောင်းဆန်မှုနှင့် အပြစ်၏ အနှစ်သာရပင်ဖြစ်သည်။ ခွင့်မလွှတ်တတ်သော စိတ်ဓာတ်ကို ဖုံးကွယ်ထားသူကို ဘုရားသခင်က ခွင့်မလွှတ်ရန် ဆန္ဒမရှိခြင်းသည် ထိုသူ၏ အခြေခံအကျင့်စာရိတ္တချို့တဲ့မှုကို ကျော်လွှားရန် လိုအပ်ခြင်းအပေါ် အခြေခံသည်။ ဘုရားသခင်သည် ထိုသို့သောသူကို ခွင့်လွှတ်ပြီး မိမိ၏ ဖြောင့်မတ်သော အကျင့်စာရိတ္တနှင့် စစ်မှန်နေနိုင်မည် မဟုတ်ပါ။ ကျွန်ုပ်တို့သည် လူသားများနှင့် မဖြောင့်မတ်မချင်း ဘုရားသခင်နှင့် ဖြောင့်မတ်နိုင်မည် မဟုတ်ပါ (၁ ယောဟန် ၄:၂၀ ကို ကြည့်ပါ၊ မဿဲ ၇:၁၂ ကို ကြည့်ပါ)။}

^{15. If ye forgive not. He who is unwilling to forgive others does not deserve to be forgiven. Furthermore, to extend forgiveness to him would be to condone his own unforgiving spirit. To expect of others what one is unwilling to do himself is the very essence of selfishness and sin. God’s unwillingness to forgive one who harbors an unforgiving spirit is based on the need of the unforgiving person to overcome a basic character defect. God could not forgive such a person and at the same time be true to His own righteous character. Only when we are right with our fellow men can we be right with God (see 1 John 4:20; see on Matt. 7:12).}

 

^{၎င်းတို့၏ အပြစ်များ။ ဤစကားစုကို ထိန်းသိမ်းရန် သို့မဟုတ် ဖယ်ရှားရန် စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများသည် ကွဲပြားသည် (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကို ကြည့်ပါ)။}

^{Their trespasses. Textual evidence is divided (cf. p. 146) between retaining and omitting this phrase.}

 

^{၁၆. ထို့အပြင်။ အခန်းကြီး ၁၆–၁၈ သည် ဤနေရာတွင်ထည့်သွင်းစဉ်းစားထားသော ဘာသာရေးတာဝန်များစီးရီးတွင် တတိယအချက်ကို မှတ်တမ်းတင်ထားသည် (အခန်းကြီး ၁ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{16. Moreover. Verses 16–18 record the third in the series of religious duties here considered (see on v. 1).}

 

^{အစာရှောင်ခြင်း။ ယုဒလူမျိုးများအကြားအစာရှောင်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ မာကု ၂:၁၈, ၂၀ ကိုကြည့်ပါ။ ဤသည်မှာ ဆန္ဒအလျောက်၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအစာရှောင်ခြင်းကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဝိညာဉ်၏အပြစ်အတွက် ခန္ဓာကိုယ်ကို ဒုက္ခပေးခြင်းသည် တကယ်တော့ ပြဿနာကို ရှောင်ရှားရန်ဖြစ်ပြီး၊ အပြစ်သည် ခန္ဓာကိုယ်ထက် ဝိညာဉ်၏ရောဂါဖြစ်သည်ဖြစ်၍ နောင်တရခြင်း၏ စစ်မှန်သောသဘောကို လွဲချော်စေသည် (အမ်ဘီ ၈၇)။}

^{Fast. For fasting among the Jews see on Mark 2:18, 20. The reference is to voluntary, private fasting. To afflict the body for the sin of the soul is actually to dodge the issue and to miss the true nature of repentance, for sin is a disease of the soul rather than of the body (MB 87).}

 

^{ဟန်ဆောင်သူများ။ အခန်းကြီး ၂ ကိုကြည့်ပါ။}

^{The hypocrites. See on v. 2.}

 

^{ဝမ်းနည်းသောမျက်နှာ။ ယေရှုသည် စစ်မှန်ပါက ဝမ်းနည်းသောအမူအရာကို တားမြစ်ရန် မလိုအပ်ပါ။ သူသည် “ဟန်ဆောင်သူများ” ၏ ဟန်ဆောင်ထားသောအသွင်အပြင်ကို ရည်ညွှန်းသည်။}

^{Sad countenance. Jesus does not necessarily forbid a downcast look if it is genuine; He refers rather to the feigned appearance of the “hypocrites.”}

 

^{ဖျက်ဆီးခြင်း။ ဂရိလို aphanizō၊ “မမြင်နိုင်အောင်ပြုလုပ်ရန်” သို့မဟုတ် “မမှတ်မိနိုင်အောင်ပြုလုပ်ရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဤနေရာ၌ ယေရှုသည် ပိုမိုမြင့်မြတ်သောဘုရားဝါဒီဟန်ဆောင်မှုဖြင့် တစ်ယောက်ယောက်၏ စစ်မှန်သောခံစားချက်များကို ဖုံးကွယ်ခြင်း သို့မဟုတ် ဝှက်ထားခြင်းကို ရည်ညွှန်းသည်—ဥပမာ၊ သရုပ်ဆောင်တစ်ဦးသည် မျက်နှာဖုံးအောက်တွင် သူ၏မျက်နှာကို ဖုံးကွယ်ထားသကဲ့သို့ဖြစ်သည်။ အစာရှောင်နေစဉ်၊ “မယုံကြည်သူများ” သည် မဆေးကြောဘဲ၊ မုတ်ဆိတ်မရိတ်ဘဲ၊ ဆံပင်နှင့်မုတ်ဆိတ်ကို မပြင်မဆင်ဘဲ လှည့်လည်သွားလာခြင်းကို အကျင့်တစ်ခုအဖြစ် ပြုလုပ်ကြသည်။}

^{Disfigure. Gr. aphanizō, “to make unseen,” or “to make unrecognizable.” Jesus here refers to the concealment, or hiding, of one’s true feelings by a simulated gloomy appearance—as an actor hides his own face under a mask—in a pretense of superior piety. When fasting, the “hypocrites” made a practice of going about unwashed, unshaven, and with unkempt hair and beard.}

 

^{ဂရိဘာသာစကားတွင် “ဖျက်ဆီးခြင်း” နှင့် “ပေါ်ထွက်လာခြင်း” ဟူသော စကားလုံးများသည် phainō မှ ဆင်းသက်လာပြီး စိတ်ဝင်စားဖွယ်ရာ စကားလုံးကစားနည်းတစ်ခုရှိသည်။ ဤစကားလုံးကစားနည်း၏ အပြည့်အဝအင်အားကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ပြန်လည်ထုတ်လုပ်ရန် မဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ အောက်ပါ လွတ်လပ်သောဘာသာပြန်သည် ယေရှု၏ထုတ်ဖော်ပြောဆိုချက်၏ အနှစ်သာရကို အနီးစပ်ဆုံးဖော်ပြသည်— “သူတို့သည် ၎င်းတို့၏ [စစ်မှန်သော] မျက်နှာများ [စစ်မှန်သောခံစားချက်များ] ကို ပျောက်ကွယ်စေရန်အတွက် ၎င်းတို့ [ကိုယ်တိုင်] ပေါ်ထွက်လာစေရန်” စသည်ဖြင့်။}

^{In the Greek there is an interesting play on words, “disfigure” and “appear” both being from phainō. Though it is not possible to reproduce in English the full force of this play on words, the following free translation approximates the substance of Jesus’ statement: “they make their [true] faces [their real feelings] disappear in order that they [themselves] may appear,” etc.}

 

^{လူတို့အား ပေါ်ထွက်လာရန်။ သူတို့သည် ၎င်းတို့၏ လူသားအပေါင်းအသင်းများ၏ အာရုံစူးစိုက်မှုကို ရယူရန်နှင့် ၎င်းနှင့်အတူ ပိုမိုမြင့်မြတ်သောဘုရားဝါဒီဟူသော ဂုဏ်သတင်းကို ရယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။}

^{Appear unto men. They sought to secure the attention of their fellow men, and with it a reputation for superior piety.}

 

^{ဧကန်စင်စစ်။ အခန်းကြီး ၅:၁၈ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။}

^{Verily. See on ch. 5:18.}

 

^{သူတို့၏ဆုလာဘ်။ အခန်းကြီး ၁၊ ၂ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။}

^{Their reward. See on vs. 1, 2.}

 

^{၁၇. သို့သော်လည်း သင်။ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာသည် ဘုရားသခင်၏ အတွေးအခေါ်များနှင့် လူသားတို့၏ အတွေးအခေါ်များကို နှိုင်းယှဉ်ပြသည်။ ယေရှု၏ သွန်သင်ချက်များ—“သို့သော်လည်း ငါဆိုသည်ကား” (အခန်း ၅:၂၂; စသည်)—သည် ရဗ္ဗိများ၏ သွန်သင်ချက်များနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပြီး၊ ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားများ၏ ဘဝ—“သို့သော်လည်း သင်” (အခန်း ၆:၆; စသည်)—သည် “ဟန်ဆောင်သူများ” ၏ ဘဝနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။}

^{17. But thou. The Sermon on the Mount contrasts the philosophies of God and man. The teachings of Jesus—“but I say unto you” (ch. 5:22; etc.)—stand in opposition to those of the rabbis, and the lives of the citizens of the kingdom of heaven—“but thou” (ch. 6:6; etc.)—in contrast with those of the “hypocrites.”}

 

^{သင်အစာရှောင်သောအခါ။ ဤနေရာတွင် ယေရှုသည် အစာရှောင်ခြင်းကို ချီးမွမ်းထောမနာပြုသလို၊ ရှုတ်ချခြင်းလည်း မပြုပေ။ လူတစ်ဦးသည် အစာရှောင်ခြင်းသည် ၎င်းတစ်ဦးတည်းနှင့်သာ သက်ဆိုင်သည့်ကိစ္စဖြစ်သည်။ တကယ်တော့၊ အစာရှောင်ခြင်း၏ အနှစ်သာရသည် ထိုသို့ပြုလုပ်ရန် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရ လိုအပ်မှုကို သတိပြုမိခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ယေရှု၏ သွန်သင်ချက်၏ အချက်မှာ အစာရှောင်ခြင်းသည် ထိုလိုအပ်မှုကို ခံစားမိခြင်းကြောင့် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအတွေ့အကြုံတစ်ခုဖြစ်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ကိုယ်ကျင့်တရားအရ ထုံးတမ်းစဉ်လာအဖြစ် သို့မဟုတ် သာလွန်သော ကိုယ်ကျင့်တရားအတွက် နာမည်ရရန်အတွက် မဖြစ်ရပေ။ လူတစ်ဦးအား အစာရှောင်ရန် အမိန့်ပေးထားသည်ဟူသောအကြောင်းဖြင့် အစာရှောင်ခြင်းတွင် သီလမရှိပေ။}

^{When thou fastest. Jesus does not here commend fasting, nor does He condemn it. Whether a man fasts is a matter of concern to him alone. In fact, the very essence of fasting is the consciousness of personal need for doing so. The point in Jesus’ teaching is that fasting is to be a personal experience entered into because of that sense of need, and not as a pious formality or to earn a reputation for superior piety. There is no virtue in fasting simply because a man is commanded to do so.}

 

^{သင့်ဦးခေါင်းကို ဆီလိမ်းပါ။ ဆီသည် ဝမ်းမြောက်ခြင်း၏ သင်္ကေတဖြစ်သည် (ဆာလံ ၄၅:၇; ၁၀၄:၁၅)။ ဦးခေါင်းကို ဆီလိမ်းခြင်းသည် ရရှိသော ကောင်းချီးများကို ပုံဆောင်သည် (အခန်း ၂၃:၅; ၉၂:၁၀)။ ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားများသည် အစာရှောင်နိုင်သော်လည်း၊ ထိုသို့ပြုလုပ်သောအခါ ပုံမှန်အတိုင်း ဝတ်စားဆင်ယင်ပြီး ပုံပန်းသွင်ပြင်ထားရမည်၊ အကြောင်းမှာ အစာရှောင်ခြင်းသည် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးကိစ္စဖြစ်ပြီး၊ “လူတို့အား အစာရှောင်နေသည်ဟု ထင်ရှားစေရန်” ပြုလုပ်ပါက ၎င်း၏ အဓိပ္ပာယ်ဆုံးရှုံးသွားသည်။}

^{Anoint thine head. Oil was a symbol of joy (Ps. 45:7; 104:15). The anointing of the head with oil was figurative of blessings received (chs. 23:5; 92:10). Citizens of the kingdom of heaven may fast, but when they do so they are to dress and appear as usual, because fasting is personal, and loses its meaning if done to “appear unto men to fast.”}

 

^{သင့်မျက်နှာကို ဆေးကြောပါ။ အစာရှောင်နေစဉ် “ဟန်ဆောင်သူများ” နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည် (အခန်း ၆:၁၆ ကို ကြည့်ပါ)။}

^{Wash thy face. In contrast with the “hypocrites” when fasting (see on v. 16).}

 

^{၁၈. မထင်ရှားစေနှင့်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာတွင် မှုန်မှိုင်းမှုမရှိပေ၊ စကားဖြင့်ဖြစ်စေ၊ ပုံပန်းသွင်ပြင်ဖြင့်ဖြစ်စေ မှုန်မှိုင်းနေသော ခရစ်ယာန်သည် ဘုရားသခင်၏ စရိုက်ကို မမှန်ကန်စွာ ဖော်ပြသည် (MB ၈၈)။ ဘုရားသခင်၏ သားများဖြစ်ရခြင်းသည် ဝမ်းမြောက်ဖွယ်အခွင့်အရေးဖြစ်သည် (၁ ယောဟန် ၃:၁, ၂)၊ မှုန်မှိုင်းသော မျက်နှာသည် သားများထက် မိဘမဲ့သဖွယ် ပုံပေါက်စေသည်။}

^{18. Appear not. There is nothing gloomy about the Christian religion, and the Christian who is gloomy in either word or appearance misrepresents the character of God (MB 88). It is a joyous privilege to be the sons of God (1 John 3:1, 2), and a gloomy countenance gives us the appearance of being orphans rather than sons.}

 

^{သင့်ခမည်းတော်ထံသို့သာ။ အစာရှောင်ခြင်းသည် လူတစ်ဦးနှင့် သူ၏ဘုရားသခင်အကြား သက်ဆိုင်သည့်ကိစ္စဖြစ်ပြီး၊ လူတစ်ဦးနှင့် သူ၏လူသားများအကြား မဟုတ်ပေ။}

^{But unto thy Father. Fasting is purely a matter between a man and his God, not between a man and his fellow men.}

 

^{လျှို့ဝှက်နေရာတွင် ရှိတော်မူသည်။ အခန်း ၆:၆ ကို ကြည့်ပါ။}

^{Which is in secret. See on v. 6.}

 

^{လူသိရှင်ကြား ဆုချီးမြှင့်မည်။ အခန်း ၆:၄ ကို ကြည့်ပါ။}

^{Reward thee openly. See on v. 4.}

 

^{၁၉. သိမ်းဆည်းမထားကြလင့်။ စကားလုံးအရ “သိမ်းဆည်းထားတတ်သော အကျင့်မပြုပါနှင့်” သို့မဟုတ် “သိမ်းဆည်းထားခြင်းကို ရပ်တန့်ပါ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ လောကီဥစ္စာပစ္စည်းများ စုဆောင်းခြင်းသည် လုံခြုံမှုကို လိုလားသော ဆန္ဒဖြင့် တွန်းအားပေးခံရလေ့ရှိပြီး၊ အနာဂတ်အတွက် စိုးရိမ်မှုနှင့် မသေချာမှုများကို ထင်ဟပ်စေသည်။ ယေရှုသည် သူ၏နိုင်ငံသားဖြစ်လိုသူများအား ရုပ်ဝတ္ထုစည်းစိမ်ဥစ္စာပိုင်ဆိုင်မှုသည် ၎င်းမှ လွတ်မြောက်ရန် နည်းလမ်းတစ်ခုမဟုတ်ဘဲ စိုးရိမ်ပူပန်မှု၏ အရင်းအမြစ်ဖြစ်ကြောင်း ထောက်ပြတော်မူသည်။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် ဘုရားသခင်သည် သူ၏လိုအပ်ချက်များကို သိရှိတော်မူပြီး ၎င်းတို့ကို ဖြည့်ဆည်းပေးမည်ဟူသော ယုံကြည်မှုကြောင့် ဘဝ၏ ရုပ်ဝတ္ထုလိုအပ်ချက်များနှင့်ပတ်သက်၍ စိတ်ပူပန်မှုမရှိမည် (အပိုဒ် ၃၁–၃၄)။ ပေါလုက နောက်ပိုင်းတွင် ထောက်ပြခဲ့သည့်အတိုင်း၊ ဤအချက်သည် ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် မိမိ၏လိုအပ်ချက်များနှင့် မိမိမိသားစု၏လိုအပ်ချက်များအတွက် ပေးကမ်းရန် ပျင်းရိဖြစ်နေမည်ဟု မဆိုလိုပါ (၁ သက်သာလောနိတ် ၄:၁၁; ၂ သက်သာလောနိတ် ၃:၁၀; ၁ တိမိုတေ ၅:၈)။ မဿဲ ၆:၁၉–၂၁ သည် ကဗျာပုံစံဖြစ်ပုံရပြီး စကားပုံတစ်ခု ဖြစ်နိုင်သည်။ သုတ္တံကျမ်း ၁၀:၂၂ ကို ကြည့်ပါ။}

^{19. Lay not up. Literally, “do not have the habit of laying up,” or “stop laying up.” The accumulation of worldly goods is generally motivated by a desire for security, and reflects fear and uncertainty for the future. Jesus points out to those who would be citizens of His kingdom that the possession of material wealth is a source of anxiety rather than a means of escape from it. The Christian will not be anxious concerning the material necessities of life because of his confidence that God knows his needs and will provide for them (vs. 31–34). As Paul later pointed out, this does not mean that the Christian will be indolent in providing for his own needs and for those of his family (1 Thess. 4:11; 2 Thess. 3:10; 1 Tim. 5:8). Matt. 6:19–21 appears to have been in poetic form, and may have been a proverb. See on Prov. 10:22.}

 

^{စည်းစိမ်ဥစ္စာ။ ဂရိစကားလုံး thēsaurous (အခန်း ၂:၁၁ ကို ကြည့်ပါ)။ ဤနေရာတွင် ခရစ်တော်သည် ရုပ်ဝတ္ထုပစ္စည်းအားလုံးကို ကျယ်ပြန့်သောအဓိပ္ပာယ်ဖြင့် စည်းစိမ်ဥစ္စာဟု ရည်ညွှန်းသည်။ ခရစ်တော်ခေတ်က ထောင်ပေါင်းများစွာသောသူများ၏ အုပ်စိုးသော စိတ်အားထက်သန်မှုမှာ ငွေကြေးကို ချစ်မြတ်နိုးခြင်းဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ယနေ့ခေတ်တွင်လည်း သန်းပေါင်းများစွာသောသူများအတွက် ထို့အတူဖြစ်သည်။ ဂရိဘာသာတွင် စကားလုံးများကို စိတ်ဝင်စားဖွယ် ကစားထားသည်။}

^{Treasures. Gr. thēsaurous (see on ch. 2:11). Christ here refers to wealth in the broad sense of all material possessions. The love of money was the ruling passion of thousands in the time of Christ, as it is of millions today. In the Greek there is an interesting play on words.}

 

^{ဖလံနှင့် သံချေး။ ထိခိုက်ပျက်စီးမှု အမျိုးမျိုး၏ သင်္ကေတများဖြစ်သည်။ သံချေး၊ ဂရိစကားလုံး brōsis၊ bibrōskō မှဆင်းသက်လာပြီး “စားသုံးခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး၊ စားသုံးခြင်း၊ ကိုက်ဖြတ်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် တိုက်စားခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ ရုပ်ဝတ္ထုပစ္စည်းတိုင်းသည် ဆုံးရှုံးမှု၊ ယိုယွင်းမှု၊ တန်ဖိုးလျော့ကျမှု၊ သို့မဟုတ် ယိုယွင်းပျက်စီးမှုဖြင့် တစ်နည်းနည်းဖြင့် ထိခိုက်ခံရသည်။}

^{Moth and rust. Symbols of various kinds of damage. Rust, Gr. brōsis, from bibrōskō, “to eat,” is literally something that eats, gnaws, or corrodes. Every material possession is affected in one way or another by loss, decay, depreciation, or deterioration.}

 

^{ပျက်စီးသည်။ ဂရိစကားလုံး aphanizō (အပိုဒ် ၁၆ ကို ကြည့်ပါ)။ ဤနေရာတွင် aphanizō ကို “စားသုံးသည်” ဟု ဘာသာပြန်ခြင်းသည် ပိုမိုသင့်လျော်ပေမည်။}

^{Corrupt. Gr. aphanizō (see on v. 16). Aphanizō might here better be rendered “consume.”}

 

^{ဖောက်ထွင်းသည်။ သို့မဟုတ် “တူးဖောက်သည်”၊ ဆိုလိုသည်မှာ ရွံ့စေးနံရံ သို့မဟုတ် နေလှန်းထားသော အုတ်နံရံများကို ဖောက်ထွင်းခြင်းဖြစ်သည်။}

^{Break through. Or, “dig through,” that is, through mud walls or walls of dried brick.}

 

 

^{၂၀. သို့သော် သိမ်းဆည်းထားကြလော့။ မဿဲ ၆:၁၉ ကို ကြည့်ပါ၊ လုကာ ၁၂:၃၃ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာတွင် စည်းစိမ်ဥစ္စာကို သိမ်းဆည်းခြင်းကို တားမြစ်ထားသည့် ညွှန်ကြားချက်မရှိပါ၊ သို့သော် ၎င်းကို မဖြစ်မနေသင့်လျော်သောနေရာတွင် သိမ်းဆည်းရမည်။ ခရစ်တော်သည် ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံသားများအား သူတို့၏ ကောင်းကင်ခမည်းတော်က ဤဘဝတွင် ခွဲဝေပေးထားသည့် အချိန်နှင့် ခွန်အားကို မတော်မတရား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် လိုလားသည်။ လူတစ်ဦးပိုင်ဆိုင်သမျှသည် ဤဘဝတွင် ဘုရားသခင်က ချေးငှားထားခြင်းသာဖြစ်ပြီး၊ သူအောင်မြင်စွာ ကောင်းကင်ဘုံ၌ သိမ်းဆည်းထားနိုင်သော “စည်းစိမ်ဥစ္စာ” သာလျှင် သူ၏ပိုင်ဆိုင်မှုအဖြစ် အမှန်တကယ် ခေါ်ဝေါ်နိုင်သည်။}

^{20. But lay up. See on Matt. 6:19; cf. Luke 12:33. In the Sermon on the Mount there is no injunction against the laying up of treasure provided it is laid up in the right place. Christ would have citizens of the kingdom of heaven make a sound investment of the time and strength their heavenly Father has seen fit to allot them in this life. All that a man owns in this life is merely lent to him by God; only the “treasure” he succeeds in laying up in heaven can truly be called his own.}

 

^{ကောင်းကင်ဘုံ၌ စည်းစိမ်ဥစ္စာ။ ထိုသို့သော စည်းစိမ်ဥစ္စာသည် ရေရှည်တည်တံ့ပြီး၊ လောကီစည်းစိမ်ဥစ္စာ၏ ရန်သူများနှင့် အချိန်၏ ဖျက်ဆီးမှုများကြောင့် ထိခိုက်မှုမရှိပါ။ ကောင်းကင်စည်းစိမ်ဥစ္စာတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည် အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ တန်ဖိုးတက်လာပြီး၊ လောကီစည်းစိမ်ဥစ္စာတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများသည် မလွှဲမရှောင်သာ တန်ဖိုးလျော့ကျသည်။}

^{Treasures in heaven. Such treasure is permanent, unaffected by the enemies of earthly treasure and the ravages of time. Investments in heavenly treasure appreciate with time, whereas those in earthly treasure inevitably depreciate in value.}

 

^{၂၁. သင်တို့၏စိတ်နှလုံး ရှိလိမ့်မည်။ စည်းစိမ်ဥစ္စာသည် လူတစ်ဦးက ၎င်း၏စိတ်နှလုံးထားရာ အရာဖြစ်သည်၊ မူလတန်ဖိုးမည်သို့ပင်ဖြစ်စေ။ ကလေး၏ “စည်းစိမ်ဥစ္စာ” သည် မူလတန်ဖိုးအနည်းငယ်သာ ရှိပေမည်၊ သို့သော် ၎င်းတို့သည် ဘုရင်တစ်ပါး၏ ရွေးယူရန်ရွှေငွေများနှင့် တူညီသော အရေးပါမှုကို သူ့အတွက် ဆိုလိုပေမည်။ လူတစ်ဦး၏ စစ်မှန်သော စိတ်ဝင်စားမှုများသည် သူ၏ “စည်းစိမ်ဥစ္စာ” ရှိရာ နေရာတွင် တည်ရှိသည်။}

^{21. Your heart be. Treasure is that on which a man sets his heart, regardless of intrinsic value. A child’s “treasures” may have little intrinsic worth, but they often mean as much to him as a king’s ransom. A man’s real interests lie where his “treasures” are.}

 

^{၂၂. အလင်း။ ဂရိဘာသာဖြင့် “လုချနော့စ်” ဆိုသည်မှာ “မီးအိမ်” ဖြစ်ပြီး၊ “ဖို့စ်” ဆိုသည့် “အလင်း” မဟုတ်ပါ။ “လုချနော့စ်” သည် အလင်း၏ရင်းမြစ် သို့မဟုတ် ၎င်းထွန်းလင်းရာ ကြားခံကို ရည်ညွှန်းပြီး၊ အလင်းကိုယ်တိုင်ကို မဟုတ်ပါ (အခန်းကြီး ၅:၁၅ ကိုကြည့်ပါ)။ အခန်းငယ် ၂၂ နှင့် ၂၃ သည် အခန်းငယ် ၁၉–၂၁ တွင်ဖော်ပြထားသော မူအတွက် ဥပမာတစ်ခုပေးသည်။ လောကီစည်းစိမ်ဥစ္စာများ စုဆောင်းရန် အလွန်စိတ်အားထက်သန်မှုသည် ဝိညာဉ်မျက်စိချို့တဲ့မှု၊ ဝိညာဉ်အတွင်း မှောင်မိုက်ခြင်း၏ သက်သေဖြစ်သည် (အခန်းငယ် ၃၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ခန္ဓာကိုယ်၏ “အလင်း” သည် အချိန်နှင့် ထာဝရတည်မြဲသောအရာများအပေါ် မှန်ကန်သော ဆက်စပ်တန်ဖိုးကို ထားရှိပေးသော ထိုအတွင်းကြည့်မျက်စိဖြစ်သည်။}

^{22. Light. Gr. luchnos, “lamp,” not phōs, “light.” Luchnos refers to the source of light or to the medium through which it shines, not to the light itself (see on ch. 5:15). Verses 22 and 23 provide an illustration of the principle stated in vs. 19–21. Excessive concern for the accumulation of worldly wealth is evidence of defective spiritual eyesight, of darkness in the soul (see v. 34). The “light” of the body is that insight that places a true relative value on the things of time and of eternity.}

 

^{မျက်စိ။ ဆိုလိုသည်မှာ လူသားအား ကောင်းကင်မြင်ကွင်းပေးသော ဝိညာဉ်မျက်စိဖြစ်ပြီး၊ သဘာဝမျက်စိဖြင့် မမြင်နိုင်သောအရာကို မြင်နိုင်စွမ်းပေးသည် (ရောမ ၁:၂၀; ဟေဗြဲ ၁၁:၂၇ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ထိုမျက်စိသည် ရုပ်ခန္ဓာကို လမ်းညွှန်ပေးသကဲ့သို့ ဝိညာဉ်ကို လမ်းညွှန်ပေးသည်။}

^{The eye. That is, the eye of the soul that gives a man heavenly vision, and that enables him to behold that which is invisible to the natural eyesight (see Rom. 1:20; cf. Heb. 11:27). Such eyesight is a guide to the soul in the same way that physical eyesight is a guide to the body.}

 

^{ရိုးရှင်းခြင်း။ ဂရိဘာသာဖြင့် “ဟပ်လူးစ်” ဆိုသည်မှာ “ရိုးရှင်း” (ပေါင်းစပ်မဟုတ်သော)၊ “သဘာဝ”၊ “ရိုးသားသော”၊ “အကြွင်းမဲ့မှန်ကန်သော”၊ “ခေါက်မထားသော” အဝတ်စတစ်စကဲ့သို့ဖြစ်သည်။ ဤအခန်းကြီးတွင် “ဟပ်လူးစ်” သည် အခန်းငယ် ၂၃ ရှိ “ပိုနဲရို့စ်” ဆိုသည့် “ဆိုးယုတ်သော” နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏အဓိပ္ပာယ်သည် အခန်းကြီး ၅:၄၈ ရှိ “ပြည့်စုံသော” ဟူသော စကားလုံးနှင့် နီးကပ်စွာ တူညီသည် (ထိုနေရာရှိ မှတ်ချက်များကို ကြည့်ပါ)။ “အကျန်းမာသော” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုခြင်း (RSV)၊ ဆိုလိုသည်မှာ “ကောင်းမွန်သော” သို့မဟုတ် “ကျန်းမာသောအခြေအနေ” သည် အကြောင်းအရာနှင့် သင့်လျော်သည်။ ဝိညာဉ်မျက်စိသည် “ရိုးရှင်း” သို့မဟုတ် “အကျန်းမာသော” ဖြစ်သော ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် ၎င်း၏အတွင်းကြည့်မျက်စိနှင့် ဆုံးဖြတ်ချက်သည် သူ့ကို ရိုးရှင်းသော၊ အနုပညာမပါသော၊ ရိုးစင်းသော၊ သန့်ရှင်းသောသူဖြစ်စေသည်။ သူသည် အချိန်နှင့် ထာဝရတည်မြဲသောအရာများကို မှန်ကန်သောရှုထောင့်ဖြင့် မြင်သည်။}

^{Single. Gr. haplous, “simple” (as distinct from compound), “natural,” “sincere,” “absolutely true,” “without folds,” like an unfolded piece of cloth. In the present passage haplous stands in contrast with poneros, “evil” (see on v. 23). Its meaning here is closely parallel with the word “perfect” in ch. 5:48 (see comments there). The translation “sound” (RSV), meaning “well,” or “in a healthy condition,” is appropriate to the context. A Christian whose spiritual “eye” is “single,” or “sound,” is one whose insight and judgment make him a man of unaffected simplicity, artless, plain, and pure. He sees the things of time and eternity in true perspective.}

 

^{မျက်စိရိုးရှင်းခြင်းသည် ရည်ရွယ်ချက်၏ ရိုးရှင်းခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး၊ ကောင်းကင်နိုင်ငံအတွက် စိတ်နှလုံးအကြွင်းမဲ့ဆက်ကပ်မှုနှင့် ၎င်း၏ထာဝရမူများကို ကျင့်သုံးရန် ဖြစ်သည် (ဖိလိပ္ပိ ၃:၈၊ ၁၃၊ ၁၄; MB ၉၁)။ ထိရောက်ရန်အတွက်၊ အမြင်သည် အာရုံစူးစိုက်ပြီး စုစည်းထားရမည်။ ထိုနည်းတူ၊ သူ၏ဝိညာဉ်အတွင်း စစ်မှန်သောအလင်းကို လိုလားသောသူသည် သူ၏ဝိညာဉ်မျက်စိကို ထက်မြက်စွာ အာရုံစူးစိုက်ထားရမည်။ မဟုတ်ပါက သူ၏အမြင်သည် မှုန်ဝါးသွားမည်ဖြစ်ပြီး၊ အမှန်တရားနှင့် တာဝန်အပေါ် သူ၏ခန့်မှန်းချက်သည် မမှန်ကန်တော့မည် (ဗျာဒိတ် ၃:၁၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Singleness of eyesight results in singleness of purpose, in wholehearted devotion to the kingdom of heaven and to the practice of its eternal principles (Phil. 3:8, 13, 14; MB 91). To be effective, vision must be focused and concentrated. In the same way, the man who desires true light in his soul must have his spiritual eyesight in sharp focus. Otherwise his vision will be blurred and his estimation of truth and duty will be faulty (see on Rev. 3:18).}

 

^{၂၃. သို့သော်အကယ်၍။ လုကာ ၁၁:၃၄၊ ၃၅ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{23. But if. Compare Luke 11:34, 35.}

 

^{မကောင်းမှု။ ဂရိဘာသာစကားတွင် “ပိုနီရို့စ်” (poneros) ဟု ဆိုလိုသည်မှာ ဤနေရာတွင် “ဆိုးရွားသောအခြေအနေ” သို့မဟုတ် “ဖျားနာနေသည်” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ရောဘတ်ဆင် (Robertson) ၏ အဆိုအရ “မကောင်းသောမျက်လုံး” ရှိသူသည် ကမ္ဘာမြေပေါ်ရှိ စုဆောင်းထားသော ရတနာများကို တစ်ဖက်မျက်လုံးဖြင့် ကြည့်ပြီး၊ အခြားတစ်ဖက်မျက်လုံးကို မာန်မာနနှင့် ကောင်းကင်သို့ မော့ကြည့်သူဖြစ်သည်။ ဝိညာဉ်ရေးအရ မျက်စိမမှန်သဖြင့်၊ သူသည် နှစ်ထပ်မြင်ပြီး ရလဒ်အနေဖြင့် နှစ်သိမ့်စိတ်ရှိသည် (အခန်း ၂၄ ကိုကြည့်ပါ)၊ ထို့ကြောင့် ကမ္ဘာပေးနိုင်သမျှအရာအားလုံးကို ခံစားပြီးနောက် ကောင်းကင်ဘုံ၏ ထာဝရပျော်ရွှင်မှုသို့ ဝင်ရောက်နိုင်မည်ဟု ထင်မှတ်သည်။ မိမိကိုယ်ကို ချစ်မြတ်နိုးခြင်းသည် သူ၏ အမြင်ကို လွဲမှားစေပြီး၊ ဧဝါကဲ့သို့ မရှိသည့်အရာများကို မြင်သည် (ကမ္ဘာဦး ၃:၆ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Evil. Gr. poneros, here meaning “in poor condition,” “sick.” A man with an “evil” eye, says Robertson, is a man who keeps one “eye on the hoarded treasures of earth and roll[s] the other proudly up to heaven.” Spiritually walleyed, he sees double, with the result that he is double-minded (see on v. 24) and thinks it possible to enjoy all that earth has to offer and then to enter upon the eternal joys of heaven. Love of self has warped his vision to the extent that, like Eve, he sees things that are not so (see Gen. 3:6).}

 

^{မည်မျှကြီးမြတ်သည်။ ဝိညာဉ်၏ မှောင်မိုက်မှုသည် လူ၏ စရိုက်နှင့် ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးတစ်ခုလုံးကို သေးသိမ်စေသည်။}

^{How great. Darkness of soul dwarfs the whole character and personality.}

 

^{၂၄။ မည်သူမျှ။ သို့မဟုတ် “တစ်ဦးတစ်ယောက်မျှ”။ လုကာ ၁၆:၁၃ ကို နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{24. No man. Or, “no one.” Compare Luke 16:13.}

 

^{သခင်နှစ်ဦးကို အမှုထမ်းခြင်း။ ဆိုလိုသည်မှာ စရိုက်နှင့် အကျိုးစီးပွားများ ကွဲပြားသော သခင်နှစ်ဦးကို အမှုထမ်းခြင်းဖြစ်သည် (နောက်စာမျက်နှာရှိ “အခြားတစ်ဦး” ကိုကြည့်ပါ)။ သခင်နှစ်ဦးကို အမှုထမ်းရန် မဖြစ်နိုင်သလို၊ တစ်ချိန်တည်းတွင် အရာနှစ်ခုကို အာရုံစူးစိုက်စွာ ကြည့်ရှုရန် သို့မဟုတ် တစ်ချိန်တည်းတွင် အကြံအစည်တစ်ခုထက်ပိုသော အရာများကို အာရုံစူးစိုက်ရန် မဖြစ်နိုင်ပါ။ နှလုံးသားခွဲဝေဖြင့် ဘုရားသခင်ကို အမှုထမ်းရန် ကြိုးစားခြင်းသည် လူ၏ လမ်းပေါင်းစုံတွင် မတည်မငြိမ်ဖြစ်စေသည် (ယာကုပ် ၁:၈ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် များစွာသော လွှမ်းမိုးမှုများထဲတွင် တစ်ခုသာဖြစ်သည်ဟူသော အခန်းကဏ္ဍကို လက်ခံ၍မရပါ။ ၎င်း၏ လွှမ်းမိုးမှုသည် ဘဝတွင် ရှိလျှင် အကြီးမြတ်ဆုံးဖြစ်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ အခြားလွှမ်းမိုးမှုအားလုံးကို ထိန်းချုပ်ကာ ဘဝကို ၎င်း၏ မူများနှင့် သဟဇာတဖြစ်စေရမည်။}

^{Serve two masters. That is, two whose characters and interests are different (see next page under “The other”). It is no more possible to “serve two masters” than it is to focus the sight intently upon two things at one time or to concentrate the thought upon more than one idea at a given moment. To attempt to serve God with a divided heart is to be unstable in all one’s ways (see James 1:8). The Christian religion cannot accept the role of being one influence among many. Its influence, if present at all in the life, must necessarily be supreme and must control all other influences, bringing the life into harmony with its principles.}

 

^{အခြားတစ်ဦး။ ဂရိဘာသာစကားတွင် “ဟို ဟီတာရို့စ်” (ho heteros) ဟု ဆိုလိုသည်မှာ ကွဲပြားသော အမျိုးအစား သို့မဟုတ် အရည်အသွေးရှိသော တစ်ဦးကို ဆိုလိုသည်။ တူညီသော အမျိုးအစားတစ်ခုကို ဆိုလိုလျှင် ဂရိစကားလုံး “အလို့စ်” (allos) ကို အသုံးပြုသည် (အခန်း ၅:၃၉ ကိုကြည့်ပါ)။ သခင်နှစ်ဦး၏ စရိုက်နှင့် အကျိုးစီးပွားများသည် တူညီလျှင် ၎င်းတို့ကို အမှုထမ်းရန် ဖြစ်နိုင်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့၏ စရိုက်နှင့် အကျိုးစီးပွားများ ဆန့်ကျင်နေလျှင် ထိုသို့ပြုလုပ်ရန် မဖြစ်နိုင်ပါ။}

^{The other. Gr. ho heteros, that is, another of different kind or quality. When another of the same kind is intended the Greek word allos is used (see ch. 5:39). Although it might conceivably be possible to “serve two masters” whose character and interests are the same, it is certainly not possible to do so when their character and interests are in conflict.}

 

^{တစ်ဦးကိုသာ စွဲမြဲစွာ ဆုပ်ကိုင်ထားပါ။ ဆိုလိုသည်မှာ သခင်နှစ်ဦးအနက် တစ်ဦးတည်းကိုသာ သစ္စာစောင့်သိရမည်။}

^{Hold to the one. That is, be devoted to one of the two masters.}

 

^{သင်တို့မတတ်နိုင်။ ဘက်မလိုက်သော အနေအထားဆိုသည်မရှိ။ ဘုရားသခင်၏ဘက်တွင် အပြည့်အဝမရှိသူသည် လက်တွေ့တွင်နှင့် အားလုံးအတွက် နတ်ဆိုး၏ဘက်တွင်ရှိသည်။ အမှောင်နှင့်အလင်းသည် တစ်ချိန်တည်းတွင် တူညီသောနေရာကို သိမ်းပိုက်၍မရနိုင်။ ဘုရားသခင်နှင့် မမ္မွန်ကို နှစ်ဦးစလုံးအား အမှုထမ်းရန် မဖြစ်နိုင်ပေ၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့၏တောင်းဆိုမှုများသည် လိုက်လျောညီထွေမဖြစ်နိုင်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ မမ္မွန်ကို အမှုထမ်းသူများသည် ၎င်း၏ကျွန်များဖြစ်ပြီး၊ မိမိတို့ဆန္ဒမပါဘဲ ၎င်း၏အမိန့်ကို လိုက်နာကြရသည် (ရောမ ၆:၁၆)။}

^{Ye cannot. There is no neutral position. He who is not wholly on God’s side is effectively, and for all practical purposes, on the devil’s side. Darkness and light cannot occupy the same space at the same moment of time. It is impossible to serve both God and mammon because their demands are irreconcilable. Those who serve mammon are its slaves, and do its bidding in spite of themselves (Rom. 6:16).}

 

^{မမ္မွန်။ အာရမိဘာသာစကားမှ mamon သို့မဟုတ် mamona’ ဟူသော စကားလုံးမှ ပြန်လည်ရေးသားထားပြီး၊ အမျိုးမျိုးသော “စည်းစိမ်ဥစ္စာ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ၎င်းသည် စည်းစိမ်ဥစ္စာကို ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအဖြစ် သရုပ်ဖော်မထားပါက တရားဝင်အမည်မဟုတ်ပေ။}

^{Mammon. Transliterated from the Aramaic mamon or mamona’, meaning “wealth” of every kind. It is not a proper name unless wealth be personified.}

 

 

^{၂၅။ စိတ်မပူပါနှင့်။ ဂရိလို merimnaō၊ “ဂရုစိုက်ရန်”၊ “စိုးရိမ်ရန်”၊ “အလေးအနက်တွေးတောရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဟောင်းတွင် “to take thought” ဆိုသည်မှာ “စိုးရိမ်ရန်” သို့မဟုတ် “စိတ်ပူရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ၁ကောရိန္သု ၇:၃၂; ၁၂:၂၅ တွင် merimnaō ၏အသုံးပြုပုံကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ။ လုကာ ၁၂:၂၂–၃၁ ကိုလည်း နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ။ ဆာလံ ၅၅:၂၂ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။}

^{25. Take no thought. Gr. merimnaō, “to care for,” “to be anxious about,” “to think earnestly upon.” In Old English “to take thought” meant “to worry,” or “to be anxious.” Compare the uses of merimnaō in 1 Cor. 7:32; 12:25. Compare Luke 12:22–31. See on Ps. 55:22.}

 

^{ယေရှုသည် ဤနေရာတွင် ဆင်းရဲမှုကို အားပေးခြင်း သို့မဟုတ် ဆင်းရဲမှုကို တန်ဖိုးထားခြင်းမပြုပါ။ ဆင်းရဲသူ သို့မဟုတ် ဂရုမစိုက်သူသည် ကြိုးစားအားထုတ်ပြီး ချမ်းသာသူထက် ဘုရားသခင်ထံတွင် ပို၍လက်ခံထိုက်သူဖြစ်သည်ဟု သူမပြောပါ။ ယေရှုကိုယ်တိုင် ပုဂ္ဂိုလိကနှင့် စီးပွားရေးကိစ္စများကို စီမံခန့်ခွဲရာတွင် သတိရှိရန် အကြံပေးခဲ့သည် (လုကာ ၁၄:၂၈-၃၂ ကိုကြည့်ပါ)။ သူရှုတ်ချသည်မှာ ဘဝတွင် ရုပ်ဝတ္ထုဆိုင်ရာအရာများ၊ အထူးသဖြင့် ဘဝအတွက်လိုအပ်ချက်များထက် ပိုလျှံသောအရာများအတွက် စိတ်ပူပန်နေတတ်သောအကျင့်ဖြစ်သည်။ သူသည် မည်သည့်ဦးတည်ချက်တွင်မဆို ဖြုန်းတီးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသောဆန္ဒကို ရှုတ်ချသည်။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် အရာများ၏ နှိုင်းရတန်ဖိုးကို ပိုင်းခြားသိမြင်နိုင်သော အသိဉာဏ်ရှိပြီး၊ သူ၏စိုးရိမ်မှုသည် ထိုတန်ဖိုးနှင့် အချိုးကျမည်ဖြစ်သည်။ သူသည် စည်းစိမ်ဥစ္စာသည် ရည်မှန်းချက်တစ်ခုမဟုတ်ဘဲ၊ ပို၍အရေးကြီးသော ရည်မှန်းချက်များအတွက် နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း သိရှိမည်ဖြစ်ပြီး၊ သူ၏ဘဝ၏ အဓိကရည်မှန်းချက်မှာ စည်းစိမ်ဥစ္စာစုဆောင်းရန်မဟုတ်ပါ။}

^{Jesus is not here recommending asceticism, nor does He place a premium on poverty. He does not affirm that a poor man or a careless man is more acceptable to God than a man of diligence and means. Jesus Himself counseled prudence in the management of personal and business affairs (see Luke 14:28–32). What He does condemn is the habit of worrying about the material things of life, especially about those that are over and above the necessities of life. He condemns the desire that leads to extravagance in any direction. The Christian will have a discriminating sense of the relative value of things, and his concern will be in proportion to that value. He will realize that wealth is not an end in itself, but a means to more important ends, and his supreme objective in life will not be to amass wealth.}

 

^{ဘဝ။ ဂရိဘာသာတွင် “ပါဆူခဲ” (psuchē) ဟုခေါ်ပြီး၊ ဤနေရာတွင် ရုပ်ခန္ဓာဘဝကို ရည်ညွှန်းသည်။ “ပါဆူခဲ” ၏ အခြားအဓိပ္ပါယ်များအတွက် အခန်း ၁၀:၂၈ ကိုကြည့်ပါ။ Life. Gr. psuchē, here designating physical life. For a discussion of other meanings of psuchē see on ch. 10:28.}

 

^{အစား။ ဂရိဘာသာတွင် “ထရိုဖီ” (trophē) ဟုခေါ်ပြီး၊ “အစား”၊ “အာဟာရဓာတ်” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ဤဝေါဟာရတွင် အစားအစာအမျိုးမျိုးပါဝင်သည်။ ၎င်းတွင် တိရစ္ဆာန်များ၏ အသားကို အစားအစာအဖြစ်ယူဆောင်ခြင်းပါဝင်နိုင်သော်လည်း၊ ၎င်းနှင့်သာ ကန့်သတ်မထားပါ။}

^{Meat. Gr. trophē, “food,” “nourishment.” All kinds of food are included in this term. It may include the flesh of animals taken as food, but is not restricted to that.}

 

^{ယေရှုပြောသည်မှာ အရေးကြီးဆုံးအရာမှာ ဘဝတစ်ခုလုံးကိုယ်တိုင်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် ပို၍အလေးထားအာရုံစိုက်ထိုက်သည်။ အစားအစာသည် အရေးကြီးသော်လည်း၊ ၎င်းသည် ရည်မှန်းချက်တစ်ခုမဟုတ်ဘဲ၊ ဘဝကို ထောက်ပံ့ရန်အတွက် နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ အစားအစာနှင့် အဝတ်အထည်ရယူရန်ကို အဓိကရည်မှန်းချက်အဖြစ်ထားသူသည် ဘဝတွင် အရေးကြီးဆုံးအရာကို လွဲချော်သွားသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် အသက်ရှင်ရန်အတွက် စားသင့်ပြီး၊ စားရန်အတွက် အသက်ရှင်နေထိုင်မနေသင့်ပါ (မာကု ၂:၂၇ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{The important thing, Jesus says, that which should receive the greater attention, is the life itself. Food, important as it is, is not an end in itself, but rather a means to the end of supporting life. The man whose primary objective is to secure food and clothing has missed the most important thing in life. We should eat to live, not live to eat (cf. on Mark 2:27).}

 

^{၂၆. ကြည့်ရှုပါ။ သဘာဝမှဥပမာသုံးခုဖြင့် ယေရှုသည် ဘုရားသခင်သည် ဘဝ၏ဖန်ဆင်းရှင်ဖြစ်ပြီး ဘဝကိုထိန်းသိမ်းရန်လိုအပ်သောအရာများကို ပေးဆောင်သည်ဟူသော အမှန်တရားကို သရုပ်ပြတော်မူသည်။ ထို့ကြောင့် လူသည် ၎င်းတို့ကိုရယူရန် မလွန်ကဲစွာ စိတ်ပူပန်ရန်မလိုအပ်ပါ။ ဤဥပမာသုံးခုမှာ တောငှက်များ (အခန်းငယ် ၂၆)၊ လူ၏ကြီးထွားမှု (အခန်းငယ် ၂၇)၊ နှင့် တောပန်းများ (အခန်းငယ် ၂၈) တို့ဖြစ်သည်။} 

^{26. Behold. By three examples from nature Jesus illustrates the truth that God, the Author of life, provides those things that are necessary to maintain life, and that man, therefore, need not be unduly anxious about securing them. These three illustrations are the wild birds (v. 26), human growth (v. 27), and wildflowers (v. 28).}

 

^{ငှက်များ။ တောငှက်များသည် လူ၏ဂရုစိုက်မှုကို မမှီခိုပါ။ ဘုရားသခင်သည် ၎င်းတို့ကို ဖြစ်တည်စေပြီး ၎င်းတို့အတွက် ပေးဆောင်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင်၊ သူသည် ၎င်းတို့အား သူပေးထားသော အစာရှာဖွေနိုင်သောစွမ်းရည်ကို အသုံးပြုရန် တောင်းဆိုသည်။ လူအနည်းငယ်သည် စာကတိုးငှက်ကဲ့သို့၊ အထူးသဖြင့် သားပေါက်များကို ပြုစုရန်ရှိသောအခါ၊ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းရန် ထိုမျှပင်ပင်ပန်းပန်းလုပ်ဆောင်ပေမည်။ ထိုနည်းတူ၊ ဘုရားသခင်သည် လူသားအား ဘဝအတွက်လိုအပ်သောအရာများအတွက် အလုပ်လုပ်ရန် တာဝန်ယူရန် မျှော်လင့်သည်။ သို့သော်၊ ယေရှုမိန့်တော်မူသည်မှာ၊ ထိုအလုပ်ကို ဘဝ၏ရည်မှန်းချက်နှင့် အဆုံးအဖြစ် မှတ်ယူရန် ဘုရားသခင်၏ရည်ရွယ်ချက်မဟုတ်ပါ။} 

^{The fowls. Wild birds owe nothing to human care. It is God who gives them existence and who provides for them. At the same time He requires that they exercise the ability with which He has endowed them, of foraging for their food. Perhaps few men work as hard and as incessantly for a living as does the sparrow, particularly when it has a nest full of young to provide for. Similarly, God expects man to accept the responsibility of working for the necessities of life. But, says Jesus, it was not God’s purpose that man should consider such work the aim and end of life.}

 

^{သူတို့သည် မျိုးစေ့မကြဲပါ။ ဖန်ဆင်းရှင်သည် အစာထွက်ရှိစေရန် လုပ်ဆောင်သော သဘာဝဥပဒေများကို ပြဋ္ဌာန်းထားသည် (ယောဘ ၃၈:၄၁; ဆာလံ ၁၄၅:၁၅, ၁၆; ၁၄၇:၉)။ အစာသည် ထိုနေရာတွင်ရှိသော်လည်း၊ ငှက်များသည် သွားရောက်ရယူရသည်။  They sow not. The Creator has ordained natural laws that operate to produce food (Job 38:41; Ps. 145:15, 16; 147:9). The food is there, but the birds must go and get it.}

 

^{သူတို့ကို ကျွေးမွေးသည်။ ဤတောရိုင်းသတ္တဝါများအတွက် ပေးဆောင်သောသူသည် ကျွန်ုပ်တို့အား ဘဝအတွက်လိုအပ်သောအရာများကို ပေးဆောင်ရန် အားကိုးနိုင်သောသူဖြစ်သည်။ ဘုရားသခင်သည် ကျွန်ုပ်တို့အား ၎င်းတို့အတွက် အလုပ်လုပ်လိုပါက ဤအရာများကို ကတိပြုထားသည်။ ပစ္စည်းဥစ္စာများ ပိုမိုပြည့်စုံလိုသောဆန္ဒသည် မကောင်းသောသူမှ စိုက်ပျိုးခံရပြီး၊ လူများအား ၎င်းတို့၏ဝေစုထက် ပိုမိုသော ကောင်းမွန်သောအရာများကို စုဆောင်းရန် ကြိုးစားစေကာ၊ ဤပုံပျက်သောဆန္ဒသည် တစ်ကိုယ်ကောင်းဆန်မှုကို ပြုပြင်ပေးပြီး ရာဇဝတ်မှု၊ အကြမ်းဖက်မှု၊ နှင့် စစ်ပွဲများဆီသို့ ဦးတည်စေသည်။} 

^{Feedeth them. The One who provides for these creatures of the wild is the One who can be counted on to provide us with the necessities of life. God has promised these to us if we are willing to work for them. The desire for a superabundance of material things is implanted by the evil one, and inevitably leads men to attempt to amass more than their share of the good things of life. It is this perverted desire that fosters selfishness and leads to crime, violence, and war.}

 

^{သူတို့ထက် သာ၍ကောင်းသည်။ ဘုရားသခင်သည် သူ၏လက်ဖြင့်ဖန်ဆင်းထားသော သေးငယ်သောသတ္တဝါများအတွက် ဤမျှရက်ရောစွာ ပေးဆောင်ထားပါလျှင်၊ လူသား၏ပျော်ရွှင်မှုနှင့် သုခချမ်းသာအတွက် ပို၍ဂရုစိုက်မည်မဟုတ်ပါလား။}

 

^{Better than they. If God provides so bountifully for the lesser creatures of His hand, will He not have even greater concern for the happiness and well-being of man?}

 

^{၂၇. သင်တို့ထဲမှ မည်သူသနည်း။ ဤသည်မှာ အခန်းကဏ္ဍ ၂၅ တွင်ဖော်ပြထားသော နိယာမကို ဒုတိယဥပမာဖြင့် ရှင်းပြခြင်းဖြစ်သည် (အခန်းကဏ္ဍ ၂၆ ကိုကြည့်ပါ)။ လုကာ ၁၂:၂၅ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{27. Which of you? This is the second illustration of the principle stated in v. 25 (see on v. 26). Compare Luke 12:25.}

 

^{စိတ်ထင်ခြင်း။ ဆိုလိုသည်မှာ စိုးရိမ်သောကဖြင့် စိတ်ထင်ခြင်းဖြစ်သည် (အခန်းကဏ္ဍ ၂၅ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Thought. That is, anxious thought (see on v. 25).}

 

^{အရပ်အမောင်း။ ဂရိဘာသာတွင် “ဟဲလစ်ကီယာ” ဟူ၍ အသက်အရွယ် သို့မဟုတ် အရပ်အမောင်းကို ညွှန်ပြသည်။ “ဟဲလစ်ကီယာ” ကို ယောဟန် ၉:၂၃၊ ဟေဗြဲ ၁၁:၁၁ စသည်တို့တွင် “အသက်အရွယ်” ဟု ဘာသာပြန်ထားပြီး လုကာ ၁၉:၃ စသည်တို့တွင် “အရပ်အမောင်း” ဟု ဘာသာပြန်ထားသည်။ ခရစ်တော်သည် အရပ်အမောင်း သို့မဟုတ် အသက်ရှည်ခြင်းအကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်မှာ မသေချာပါ။}

^{Stature. Gr. hēlikia, which may indicate either “age” or “stature.” Hēlikia is translated “age” in John 9:23; Heb. 11:11; etc., and “stature” in Luke 19:3; etc. Whether Christ spoke of an increase in height or in length of life is not certain.}

 

^{၂၈. အဘယ်ကြောင့် စိတ်ထင်နေကြသနည်း။ လုကာ ၁၂:၂၆, ၂၇ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ ခရစ်တော်သည် ဤနေရာတွင် ဖခင်ဘုရား၏ ဖန်ဆင်းခံသတ္တဝါများအတွက် ဂရုစိုက်မှုကို ပြသသည့် တတိယဥပမာကို ညွှန်ပြသည်။}

^{28. Why take ye thought? Compare Luke 12:26, 27. Christ here points to the third illustration of the care of the Father for the creatures of His hand.}

 

^{လီလီပန်းများ။ ဂရိဘာသာတွင် “ခရိနာ” ဟူ၍ အမည်ပေးထားသည်။ တိကျသော ခွဲခြားသတ်မှတ်မှုမှာ မသေချာပါ။ ယေရှုသည် “ခရိနာ” ကို “တောပန်းများ” အတွက် ယေဘုယျအသုံးအနှုန်းအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။ သူသည် ပါလက်စတိုင်းဒေသတွင် ပေါများပြီး ရောင်စုံထူးခြားသော တောပန်းဖြစ်သည့် အနီမိုနီပန်းကို ရည်ညွှန်းခဲ့ဖွယ်ရှိသည်ဟု ယူဆထားသည်။၂၉. ငါဆိုသည်ကား။ မဿဲ ၅:၂၂ ကိုကြည့်ပါ။ လုကာ ၁၂:၂၇ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{Lilies. Gr. krina. The exact identification is uncertain. Perhaps Jesus used krina as a general term for “wildflowers.” It has been suggested that He referred to the varicolored anemone, a common, colorful, and conspicuous wildflower of Palestine.}

 

^{၂၉. ငါဆိုသည်ကား။ မဿဲ ၅:၂၂ ကိုကြည့်ပါ။ လုကာ ၁၂:၂၇ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{29. I say unto you. See on ch. 5:22. Compare Luke 12:27.}

 

^{သူ၏ဘုန်းတန်ခိုးအားလုံး။ ရှောလမုန်၏ နန်းတွင်းခမ်းနားမှုသည် စကားပုံအဖြစ် ထင်ရှားသည် (၁ ဓမ္မရာဇဝင် ၁၀:၁–၁၃, ၂၁; မစ်ရှနာ ဘာဘာ မက်ဇီယာ ၇. ၁၊ ဆွန်စီနို တဲလမတ်ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၄၇၆ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{All his glory.The splendor of Solomon’s court was proverbial (1 Kings 10:1–13, 21; see Mishnah Baba Meẓia 7. 1, Soncino ed. of the Talmud, p. 476).}

 

^{ဝတ်ဆင်မထားခဲ့။ စကားပြောရင်းဖာသာ “မိမိကိုယ်ကို မဝတ်ဆင်ခဲ့” ဟု ဆိုလိုသည်။}

^{Was not arrayed. Literally, “did not clothe himself.”}

 

^{၃၀. သို့ဖြစ်လျှင်။ ခရစ်တော်သည် အခန်းကဏ္ဍ ၂၆–၂၈ တွင်ဖော်ပြထားသော ဥပမာများတွင် သွယ်ဝိုက်ဖော်ပြထားသော နိယာမကို အနှစ်ချုပ်ပြောကြားသည်။ အခန်းကဏ္ဍ ၃၀–၃၄ သည် အခန်းကဏ္ဍ ၂၅ တွင်ဖော်ပြထားသော သွန်သင်ချက်ကို ထပ်မံအလေးပေးပြောကြားသည်။}

^{30. Wherefore. Christ now summarizes the principle implicit in the illustrations of vs. 26–28. Verses 30–34 repeat and emphasize the teaching stated in v. 25.}

 

^{မြက်ပင်။ အခန်းကဏ္ဍ ၂၈ ရှိ တောပန်းများနှင့် ဆက်စပ်နေဖွယ်ရှိပြီး ထို့ကြောင့် “လီလီပန်းများ” ၏ ဥပမာကို ဆက်လက်ထည့်သွင်းထားသည်။}

^{The grass. Probably associated with the wildflowers of v. 28, and therefore in a sense a continuation of the illustration of the “lilies.”}

 

^{မီးဖို။ ရှေးခေတ်မီးဖိုများတွင် သစ်ကိုင်းများနှင့် မြက်ပင်များသည် သာမန်လောင်စာဖြစ်သည်။ Oven. Twigs and grass were a common fuel in ancient ovens.}

^{Much more. He who has given life will certainly bestow the lesser gifts of food and clothing. He will not stand idly by in capricious unconcern for the preservation of the life He has given. It is only reasonable to think that He is concerned.}

 

^{ယုံကြည်ခြင်းနည်းပါးသူ။ မဿဲ ၈:၂၆ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Little faith. See on ch. 8:26.}

 

^{၃၁. စိတ်မပူပါနှင့်။ အခန်းကျမ်း ၂၅ ကိုကြည့်ပါ။ အသက်သည် အစာထက်ပို၍အရေးကြီးသော်လည်း၊ ဘုရားသခင်၏နိုင်ငံတော်သည် ထိုနှစ်ခုထက်ပို၍အရေးကြီးသည်။ လူသည် အနှစ်သာရအရှိဆုံးသောအရာကိုသာ အာရုံစိုက်သင့်သည်။}

^{31. Take no thought. See on v. 25. Life is more important than food, but the kingdom of God is more important than either. Man should concern himself only with that which is most essential.}

 

^{၃၂. တစ်ပါးအမျိုးသားများ ရှာဖွေကြသည်။ ရုပ်ဝတ္ထုပစ္စည်းများကို လိုက်စားခြင်းသည် ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏သားကောင်များအတွက် သင့်လျော်မည်မဟုတ်ပေ။ ဘုရားသခင်၏သားတော်တစ်ဦးသည် ထာဝရတန်ဖိုးရှိသောအရာများမှ ယနေ့ရှိ၍ နက်ဖြန်မီးဖိုထဲသို့ ပစ်ထည့်လိုက်ရသည့် “မြက်ပင်များ” (အခန်းကျမ်း ၃၀) ထက် မပိုသောအရာများကို ရှာဖွေရန်ပြောင်းလဲခြင်းသည် သင့်လျော်မည်မဟုတ်ပေ။ အိုင်ဇာ ၅၅:၁၊ ၂; ယောဟန် ၆:၂၇ ကိုကြည့်ပါ။}

^{32. The Gentiles seek. The pursuit of material things is not appropriate for citizens of the heavenly kingdom. It is not fitting that a son of God should turn from things of eternal value to seek for things no better than “the grass of the field, which to day is, and to morrow is cast into the oven” (v. 30). See on Isa. 55:1, 2; John 6:27.}

 

^{သိတော်မူသည်။ ရုပ်ဝတ္ထုပစ္စည်းများကို လိုက်စားရန် ဘဝကို မအပ်နှံရခြင်း၏ ဒုတိယအကြောင်းရင်းမှာ—ဘုရားသခင်သည် ကျွန်ုပ်တို့လိုအပ်သည်များကို သိတော်မူ၍ ကျွန်ုပ်တို့အတွက် ထောက်ပံ့ပေးတော်မူမည်။}

^{Knoweth. This is the second reason for not devoting one’s life to the pursuit of material possessions—God knows what we need and He will provide for us.}

 

^{၃၃. ဦးစွာရှာဖွေကြလော့။ လုကာ ၁၂:၃၁ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ။ လူ၏ဖြစ်တည်မှု၏ ကြီးမားသောရည်ရွယ်ချက်မှာ “သခင်ဘုရားကို ရှာဖွေရန်” ဖြစ်ပြီး၊ အကယ်၍သာ သူသည် “သူ့ကိုခံစားရှာဖွေ၍ တွေ့ရှိနိုင်မည်” ဆိုလျှင်ဖြစ်သည် (တမန်တော် ၁၇:၂၇)။ လူအများစုသည် “ပျက်စီးသောအစာ” (ယောဟန် ၆:၂၇) အတွက်၊ သောက်သောအခါ ထပ်မံရေငတ်ရမည့်ရေ (ယောဟန် ၄:၁၃) အတွက် အလုပ်လုပ်ရင်း စွဲလမ်းနေကြသည်။ လူအများစုသည် “မုန့်မဟုတ်သောအရာ” အတွက် ငွေကိုသုံး၍ “မပြည့်စုံစေသောအရာ” အတွက် အလုပ်လုပ်ကြသည် (အိုင်ဇာ ၅၅:၂)။ ကျွန်ုပ်တို့သည် မကြာခဏ “ဤရုပ်ဝတ္ထုအရာအားလုံး” ကို ဘဝ၏ရှာဖွေမှု၏အဓိကရည်မှန်းချက်အဖြစ် သတ်မှတ်လေ့ရှိကြပြီး၊ ဘုရားသခင်သည် ကျွန်ုပ်တို့အား သည်းခံတော်မူမည်ဟူသော အချည်းနှီးသောမျှော်လင့်ချက်ဖြင့်၊ ဘဝခရီး၏အဆုံးတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏ အနှစ်ခုနစ်ဆယ်သောကာလသို့ ထာဝရနိုင်ငံတော်ကို ထည့်ပေါင်းပေးတော်မူမည်။ ခရစ်တော်သည် ကျွန်ုပ်တို့အား ပထမဦးစွာသောအရာများကို ဦးစွာပြုလုပ်စေလိုတော်မူ၍၊ အနည်းငယ်သောအရေးပါမှုနှင့်တန်ဖိုးရှိသောအရာများကို တစ်ဦးချင်းစီ၏လိုအပ်ချက်အလိုက် ထောက်ပံ့ပေးလိမ့်မည်ဟု အာမခံတော်မူသည်။}

^{33. Seek ye first. Compare Luke 12:31. The great purpose in man’s existence is that he “should seek the Lord, if haply” he “might feel after him, and find him” (Acts 17:27). Most men are engrossed in laboring “for the meat which perisheth” (John 6:27), for the water for which, when he drinks, he will thirst again (John 4:13). Most men “spend money for that which is not bread” and “labour for that which satisfieth not” (Isa. 55:2). Too often we are prone to make “all these [material] things” the main object of our search in life, in the vain hope that God will be indulgent with us, and, at the close of life’s journey, add to our brief span of threescore and ten years the eternal kingdom. Christ would have us make first things first, and assures us that things of lesser importance and value will be supplied to each according to his need.}

 

^{ဘုရားသခင်၏နိုင်ငံတော်။ အခန်းကျမ်း ၃:၂; ၅:၁၃; ၆:၁၀ ကိုကြည့်ပါ။}

^{The kingdom of God. See on chs. 3:2; 5:13; 6:10.}

 

^{ထည့်ပေးလိမ့်မည်။ ဘုရားသခင်နှင့် သူ၏နိုင်ငံတော်၏သားကောင်ဖြစ်မှုမှလွဲ၍ လုံခြုံမှုဆိုသည်မရှိပေ။ စိုးရိမ်ပူပန်မှုအတွက် အကောင်းဆုံးကုထုံးမှာ ဘုရားသခင်ကို ယုံကြည်ခြင်းဖြစ်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့၏အပိုင်းကို သစ္စာရှိစွာလုပ်ဆောင်ပါက၊ ကျွန်ုပ်တို့၏အတွေးနှင့်ဘဝတွင် ကောင်းကင်နိုင်ငံတော်ကို ပထမဦးစွာထားပါက၊ ဘုရားသခင်သည် ဘဝခရီးတွင် ကျွန်ုပ်တို့ကို ဂရုစိုက်တော်မူမည်။ သူသည် ကျွန်ုပ်တို့၏ဦးခေါင်းကို ဆီဖြင့် “ဘိသိက်ပေးတော်မူ” မည် (အခန်းကျမ်း ၁၇ ကိုကြည့်ပါ)၊ ထို့ပြင် ကျွန်ုပ်တို့၏အတွေ့အကြုံခွက်သည် ကောင်းသောအရာများဖြင့် လျှံထွက်လိမ့်မည် (ဆာလံ ၂၃:၆)။}

^{Added unto you. There is no such thing as security, apart from God and citizenship in His kingdom. The best cure for worry is trust in God. If we do our part faithfully, if we make the kingdom of heaven first in our thoughts and lives, God will take care of us on our walk through life. He will graciously “anoint” our heads with oil (see on v. 17), and our cup of experience will overflow with good things (Ps. 23:6).}

 

^{၃၄။ ထို့ကြောင့် စိတ်မပူပါနှင့်။ အခန်း ၂၅ ကိုကြည့်ပါ။ ခရစ်ယာန်များသည် အဆိုးရွားဆုံးအခြေအနေများတွင်ပင် စိုးရိမ်ပူပန်မှုမှ လွတ်မြောက်နိုင်ပြီး၊ အရာအားလုံးကို ကောင်းမွန်စွာပြုလုပ်သောသူ (မာကု ၇:၃၇ ကိုကြည့်ပါ) သည် အရာအားလုံးကို “ကောင်းမွန်စေရန် အတူတကွလုပ်ဆောင်လိမ့်မည်” (ရောမ ၈:၂၈) ဟူသော အပြည့်အဝယုံကြည်ချက်ရှိသည်။ ဘုရားသခင်သည် နက်ဖြန်အကြောင်းအားလုံးကို သိတော်မူသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် “တစ်ရက်က ဘာတွေယူဆောင်လာမည်” ကို မသိကြပါ (သုတ္တံ ၂၇:၁)။ နက်ဖြန်အကြောင်းအားလုံးကို သိတော်မူသောသူသည် ကျွန်ုပ်တို့အား သူ၏ ဆက်လက်ထိန်းကျောင်းမှုကို ယုံကြည်ရန်နှင့် ၎င်း၏ပြဿနာများနှင့် ရှုပ်ထွေးမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ “စိုးရိမ်စရာမလိုပါ” ဟု မိန့်တော်မူသည်။ နက်ဖြန်ရောက်လာသောအခါ၊ မျှော်လင့်ထားသော ဒုက္ခများသည် လုံးဝစိတ်ကူးယဉ်မှုသာဖြစ်ကြောင်း မကြာခဏသက်သေပြလေ့ရှိသည်။ လူအများစုသည် နက်ဖြန်မရောက်မီ ၎င်း၏သရဲဖြင့် ကြောက်လန့်နေရန် မိမိကိုယ်ကို ခွင့်ပြုကြသည်။}

^{34. Take therefore no thought. See on v. 25. Christians can be free from anxiety in the midst of the most distressing circumstances, fully assured that He who does everything well (cf. Mark 7:37) will make all things “work together for good” (Rom. 8:28). God knows all about tomorrow; we know not “what a day may bring forth” (Prov. 27:1). And He who knows all about tomorrow bids us to trust in His continued watchcare and to “take … no [anxious] thought” concerning its problems and perplexities. When tomorrow comes, its anticipated troubles often prove to have been wholly imaginary. Too many people permit themselves to be haunted by the ghost of tomorrow before tomorrow ever comes.}

 

^{ခရစ်ယာန်များသည် ဘုရားသခင်သည် နက်ဖြန်ရောက်မှသာ နက်ဖြန်၏ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးများအတွက် အကူအညီပေးတော်မူသည်ကို အမြဲသတိရသင့်သည်။ နှင့် ရက်စွဲတစ်ရက်ချင်းစီတွင် ယေရှုခရစ်က ပေါလုအား မိန့်တော်မူသောစကားဖြစ်သည့် “ငါ၏ကျေးဇူးတော်သည် သင့်အတွက် လုံလောက်သည်” (၂ ကောရိန္သု ၁၂:၉; အခန်း ၄:၁၆ ကိုကြည့်ပါ) ဟူသော အမှန်တရားကို သင်ယူရန် ၎င်းတို့၏ အခွင့်ထူးဖြစ်သည်။}

^{Christians should ever remember that God does not bestow help for tomorrow’s burdens until tomorrow comes; and it is their privilege to learn each passing day the truth of Christ’s words to Paul, “My grace is sufficient for thee” (2 Cor. 12:9; cf. ch. 4:16).}

 

^{တစ်ရက်အတွက် လုံလောက်သည်။ “နက်ဖြန်ကို ဘာကြောင့် စိတ်ပူရမည်နည်း” ဟု ခရစ်တော်က မေးမြန်းသည်။ “နက်ဖြန်ရောက်လာသောအခါ ၎င်းကိုယ်တိုင် ဂရုစိုက်လိမ့်မည်။” တစ်ရက်ချင်းစီသည် ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်အလုပ်နှင့် ဂရုစိုက်မှုအတိုင်းအတာကို ယူဆောင်လာပြီး၊ နက်ဖြန်၏ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးများကို ယနေ့မထမ်းရန် သင်ယူသူသည် ပညာရှိဖြစ်သည်။}

^{Sufficient unto the day. “Why worry about tomorrow?” Christ inquires. “Tomorrow will take care of itself when it comes.” Each day brings its own measure of toil and care, and wise is the man who learns not to try to bear tomorrow’s burdens today.}

 

^{၎င်း၏မကောင်းမှု။ သို့မဟုတ် “ထိုရက်၏ကိုယ်ပိုင်ဒုက္ခ” (အာအက်စ်ဗွီ)။ သုတ္တံ ၂၇:၁ ကိုကြည့်ပါ။}

^{The evil thereof. Or, “the day’s own trouble” (RSV). See Prov. 27:1.}

^{ellen g. white comments}

^{1 MB 79}

^{1, 2 1T 193; 5T 133}

^{1–4 MH 32}

^{1–6 DA 312; SL 8}

^{3 1T 192}

^{3, 4 MB 80}

^{4 MB 81, 85}

^{5 GW 175; MB 83}

^{5–9 2T 581}

^{6 GW 254; MB 84, 88; SC 98; 2T 189; 5T 163}

^{6–8 MYP 247}

^{7 MB 86}

^{9 FE 309; GC 652; GW 210; MB 74,  102,  104,  106, 133; ML 289; PK 69; 5T 740}

^{9–13 6T 357}

^{10 CT 58,  229, 533; Ev 383; FE 210; GW 454; MB 107, 109; MM 23; 5T 613; 6T 438; 8T 35,  42, 251}

^{11 COL 81; CS 164; MB 110; 6T 283}

^{12 COL 247, 251; MB 113; SC 97; 3T 95; 5T 170}

^{13 CG 328; GC 530; MB 116, 120; PK 69; Te 192; 7T 239}

^{14, 15 MB 113; 3T 95; 5T 170}

^{15 COL 251}

^{16 MB 87}

^{17–19 MB 88}

^{19 CS 142, 161; 2T 192, 575; 3T 250,  397, 549; 4T 53; 5T 464}

^{19, 20 CS 35,  158,  209, 287; 1T 118,  169,  538, 539; 3T 208; 4T 44, 476; 5T 262}

^{19–21 CS 117, 137; 1T 151,  477, 494; 2T 241,  244, 678; 3T 478; 5T 258, 733}

^{19–24 1T 349}

^{20 CS 49,  232, 342; EW 49,  57, 67; GW 222; MB 89; 1T 142,  166,  170,  175,  191,  198,  226, 324; 2T 279,  653, 674; 3T 120, 249; 4T 49,  79,  119, 473; 5T 465; 9T 115}

^{20, 21 LS 364; 1T 115; 2T 197; 3T 130, 546}

^{21 CS 217, 343; MB 88; 1T 638, 698; 2T 59,  183, 663; 3T 546; 4T 104}

^{21, 22 EW 112}

^{22 AH 55,  308,  317, 464; CH 285; CS 129,  136,  147, 342; CW 80; Ev 654, 658; FE 340, 456; ML 95, 219; MM 141, 205; MYP 26, 45; 2T 397,  419, 444; 3T 391, 523; 4T 213,  221,  397, 561; 5T 110,  124, 499; 7T 239; 8T 124, 141; 9T 150}

^{22, 23 FE 302; MB 91; TM 273}

^{22–24 DA 312}

^{23 1T 333, 350; 2T 123; 5T 634}

^{24 CS 214, 217; Ev 620; FE 181,  501, 502; MB 93; MM 115; MYP 114; PK 59; PP 167, 496; SL 92; TM 271, 398; 1T 404,  531, 539; 2T 128,  138,  150,  237,  263, 442; 3T 385,  478, 547; 4T 47,  82,  124,  251, 350; 5T 77,  83,  199,  280,  340, 481; 7T 71; 8T 203}

^{24, 25 4T 628}

^{25 2T 460}

^{25, 26 MB 95}

^{25–34 DA 313; 2T 496}

^{26 CG 58; Ed 117; MB 96; SC 86, 123}

^{26–30 FE 159; 4T 254}

^{28 MB 96; SC 124}

^{28, 29 CG 55,  413, 415; 3T 375; 4T 628}

^{28–30 COL 51; CT 179; Ev 149; FE 319; TM 191}

^{28–33 COL 19; MH 289}

^{30 COL 81; MB 96; SC 124; Te 41; 1T 19, 173}

^{31 CH 24; EW 58; 1T 500; 3T 140, 164; 4T 640, 642; 6T 407}

^{31–33 Ed 138; FE 414}

^{33 AA 467; CS 22,  218,  225, 302; CSW 19, 66; CT 64; DA 121,  130, 330; FE 470, 484; MB 98; MM 50; MYP 314; 1T 500, 502; 2T 266,  399, 659; 3T 144, 397; 4T 425,  541, 610; 7T 164; 9T 54}

^{34 CS 159, 227; DA 313; MB 100; MH 481; PP 294; 1T 697; 2T 641; 5T 200}

 

အခန်းကြီး - ၇

^{chapter 7}

 

^{၁. မတရားစီရင်ခြင်းကို ဆုံးမ၍၊ ၆. သန့်ရှင်းသောအရာများကို ခွေးများအား မပေးရန် တားမြစ်၍၊ ၇. ဆုတောင်းရန် တိုက်တွန်း၍၊ ၁၃. ကျဉ်းမြောင်းသောတံခါးဝမှ ဝင်ရန်၊ ၁၅. မမှန်ကန်သော ပရောဖက်များကို သတိပြု၍၊ ၂၁. နှုတ်ကပတ်တော်ကို နားထောင်သူမျှသာမဟုတ်၊ အကောင်အထည်ဖော်သူဖြစ်ရန်၊ ၂၄. ကျောက်သားပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားသော အိမ်ကဲ့သို့၊ ၂၆. သဲပေါ်တွင် မတည်ဆောက်ရန်။}

^{1 Christ ending his sermon in the mount, reproveth rash judgment, 6 forbiddeth to cast holy things to dogs, 7 exhorteth to prayer, 13 to enter in at the strait gate, 15 to beware of false prophets, 21 not to be hearers, but doers of the word: 24 like houses builded on a rock, 26 and not on the sand.}

 

^{၁. မစီရင်ပါနှင့်။ ဤနေရာ၌ ယေရှုသည် အခြားသူ၏ ရည်ရွယ်ချက်များကို စီရင်ခြင်းကို အထူးရည်ညွှန်းပြီး၊ သူ၏ လုပ်ရပ်များ၏ မဖြစ်မနေ မမှန်ကန်ခြင်းကို စီရင်ခြင်းကို မဟုတ်ပါ။ ဘုရားသခင်တစ်ပါးတည်းသာလျှင် လူသားများ၏ ရည်ရွယ်ချက်များကို စီရင်ရန် အရည်အချင်းရှိသည်၊ အကြောင်းမှာ သူတစ်ပါးတည်းသာလျှင် လူသားများ၏ အတွင်းစိတ်အကြံအစည်များကို ဖတ်နိုင်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ လူသားများ၏ နှလုံးသားကို ဤသို့မြင်နိုင်သောကြောင့် ဘုရားသခင်သည် အပြစ်သားကို ချစ်သော်လည်း အပြစ်ကို မုန်းသည်။ လူသားများသည် "ပြင်ပအသွင်အပြင်" ကိုသာ မြင်နိုင်ပြီး နှလုံးသားကို မမြင်နိုင်သောကြောင့် မလွှဲမရှောင်သာ အမှားများ ပြုလုပ်ကြသည်။ ဤနေရာ၌ ယေရှုသည် ခရစ်ယာန်တစ်ဦးအနေဖြင့် မဖြစ်မနေ မမှန်ကန်ခြင်းကို ခွဲခြားနိုင်ရမည့် ထက်မြက်သော ခွဲခြားနိုင်စွမ်းကို ရည်ညွှန်းခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ ပြစ်တင်ဝေဖန်ခြင်း၊ ထက်ထက်သြသြဖြစ်ခြင်း၊ များသောအားဖြင့် မတရားသော ဝေဖန်ခြင်းအကျင့်ကို ရည်ညွှန်းသည်။}

^{1. Judge not. Jesus here refers particularly to judging another’s motives, not to judging the right or wrong of his acts. God alone is competent to judge men’s motives, because of the fact that He alone is able to read men’s innermost thoughts (see Heb. 4:12; DA 314). Looking thus on men’s hearts, God loves the sinner the while He hates the sin. Able to discern only the “outward appearance” (1 Sam. 16:7) and not the heart, men inevitably make mistakes. Jesus does not here refer to that fine sense of discrimination by which the Christian is to distinguish between right and wrong (Rev. 3:18; cf. 5T 233), but rather to the habit of censorious, sharp, and usually unjust criticism.}

 

^{၂. မည်သည့်စီရင်မှုဖြင့်။ မည်သည့်စီရင်မှုဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် ပေးသည်ဖြစ်စေ၊ ထိုစီရင်မှုကို ကျွန်ုပ်တို့ ပြန်လည်ရရှိမည်ဖြစ်သည်၊ အကြောင်းမှာ မတရားမှုသည် မတရားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ထို့ထက်ပို၍၊ လူတစ်ဦးသည် သူ၏ လုံးဝမတရားသော စီရင်မှုသည် ဘုရားသခင်၏ စီရင်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်၊ ယေရှုသည် မပြောင်းလဲသော ကျွန်ပိုင်ရှင်၏ ဥပမာပုံပြင်တွင် သင်ပေးခဲ့သည့်အတိုင်း။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ပြစ်မှုကို ပြစ်တင်နိုင်သော်လည်း၊ ဘုရားသခင်ကဲ့သို့ပင်၊ ပြစ်မှုကျူးလွန်သူကို ခွင့်လွှတ်ရန် အမြဲအသင့်ရှိရမည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူအား ကရုဏာပြရန် လုပ်ဆောင်နိုင်သည်၊ သူပြုလုပ်ခဲ့သော မကောင်းမှုကို လုံးဝမထောက်ခံဘဲဖြစ်သည်။}

^{2. With what judgment. Compare Mark 4:24; Luke 6:38. The measure we give will be the measure we receive, for injustice provokes injustice. More than that, the injustice of one man toward his fellow men provokes divine judgment, as Jesus taught in the parable of the Unforgiving Servant (Matt. 18:23–35). We may condemn the offense, but, like God, we must ever be ready to forgive the offender. We can extend mercy to the offender without in any way condoning the evil he may have done.}

 

^{၃. အဘယ်ကြောင့် မင်းသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏ ဆိုရိုးစကားဖြစ်သော "ဖန်အိမ်တွင်နေထိုင်သူများသည် ကျောက်ခဲများကို မပစ်သင့်ပါ" သည် အလားတူအဓိပ္ပာယ်ရှိသည်။ အာရဗီဆိုရိုးစကားတစ်ခုလည်းရှိသည်၊ "မင်းသည် မင်းညီအစ်ကို၏ မျက်လုံးထဲတွင် အမှုန်အမွှားကို မည်သို့မြင်ပြီး၊ မင်းမျက်လုံးထဲတွင် လက်ဝါးကပ်တိုင်ကို မမြင်ရသနည်း" ဟုဆိုသည်။}

^{3. Why beholdest thou? Compare Luke 6:41. Our proverb, “Those who live in glass houses should not throw stones,” has a similar import. There is also an Arabic proverb that runs, “How seest thou the splinter in thy brother’s eye, and seest not the cross-beam in thine eye?”}

 

^{အမှုန်အမွှား။ ဂရိဘာသာ karphos၊ သစ်သားအပိုင်းအစ၊ အမှုန်အမွှားစသည်ဖြင့် မျက်လုံးထဲတွင် ဤအရာသည် အလွန်ယားယံစေသော အမှုန်ဖြစ်သည်၊ သို့သော် ၎င်း၏အရွယ်အစားမည်မျှပင်သေးငယ်စေကာမူ၊ "အမှုန်အမွှား" သည် သေးငယ်သောအမှားကို ကိုယ်စားပြုသည်။ ပြစ်တင်ဝေဖန်သူသည် အခြားသူ၏ အမှားမည်မျှသေးငယ်စေကာမူ အလွယ်တကူ သိရှိနိုင်သည်။}

^{Mote. Gr. karphos, a mere “chip,” or “splinter,” of dried wood, chaff, etc. In the eye this would be a most irritating particle, however small its size. The “mote” represents, of course, the lesser fault. The censorious man always readily detects any fault, however small, in another man.}

 

^{လက်ဝါးကပ်တိုင်။ ဂရိဘာသာ dokos၊ အိမ်တစ်လုံးတည်ဆောက်ရာတွင် အသုံးပြုသော "သစ်သားတန်း" သို့မဟုတ် "တန်းသစ်သား" ဖြစ်သည်။}

^{Beam. Gr. dokos, a “log,” or “plank,” a piece of timber used in the construction of a house.}

 

^{၄။ မည်သို့ပြောမည်နည်း။ လုကာ ၆:၄၂ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{4. How wilt thou say? Compare Luke 6:42.}

 

^{ထုတ်ယူပါရအောင်။ ဤကမ်းလှမ်းမှုသည် အမှုန်အမွှားရှိနေကြောင်း ဖော်ပြရန်နှင့် ကမ်းလှမ်းသူ၏ ဉာဏ်ပညာနှင့် ကျွမ်းကျင်မှုကို ထင်ရှားစေရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် မဟုတ်ဘဲ၊ အကူအညီပေးလိုသော ဆန္ဒဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။}

^{Let me pull. This offer is not prompted so much by a desire to be helpful as to call attention to the fact that the mote is there and to the presumed wisdom and skill of the person making the offer.}

 

^{လက်ဝါးကပ်တိုင်။ သူကိုယ်တိုင် အမှားများပြုလုပ်ခဲ့ဖူးသည့်အချိန်များကို လုံးဝမေ့လျော့ထားပြီး၊ သူ၏ အားနည်းချက်များကို မေ့လျော့ထားပြီး၊ လှည့်ဖြားသူသည် သူ၏ အမှားပြုလုပ်သော ညီအစ်ကိုအပေါ် စိတ်မရှည်ဖြစ်လာသည်။ မကြာခဏဆိုသလို၊ ခရစ်ယာန်ဟုခေါ်သူများသည် အခြားသူများပြုလုပ်ခဲ့သော သို့မဟုတ် ပြုလုပ်သည်ဟု ယူဆထားသော လုပ်ရပ်များအပေါ် ပြင်းထန်သော ဒေါသဖြစ်ပေါ်မှုကို ဖော်ပြလေ့ရှိပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် သူတို့ကိုယ်တိုင်ပင် သူတို့စွပ်စွဲထားသော အပြစ်များကို ကျူးလွန်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။ ယင်းသည် ယေရှုထံသို့ အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြန်မှုဖြင့် ဖမ်းဆီးခံရသော မိန်းမကို ယူဆောင်လာသော ဖာရိဆီများနှင့် မမှန်ကန်ကြောင်း ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ ရှိမုန်သည် မာရိကို စီရင်သောအခါလည်း မမှန်ကန်ကြောင်း ဖြစ်သည်။ သူ၏ ညီအစ်ကိုတွင် အမှားတစ်ခုကို ရှာဖွေတွေ့ရှိသော ခရစ်ယာန်သည် "ထိုသူကို နူးညံ့သိမ်မွေ့သောစိတ်ဖြင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရမည်"၊ သူကိုယ်တိုင်လည်း ထိုအချက်တွင် သွေးဆောင်ခံရပြီး ပြုတ်ကျခဲ့ဖူးသည်၊ သို့မဟုတ် အနာဂတ်တွင် ပြုတ်ကျနိုင်သည်ကို စဉ်းစားရမည်။}

^{A beam. Completely forgetful of the times that he himself has erred, and of his own weaknesses, the hypocrite becomes impatient with his erring brother. How often so-called Christians express profound indignation at the course others have taken, or are presumed to have taken, only to have later events reveal that they themselves are guilty of the very sins of which they accuse others. This was true of the Pharisees who brought to Jesus the woman taken in adultery (John 8:3–11; DA 461), and also of Simon when he judged Mary (Luke 7:36–39; DA 566). The Christian who discovers his brother in a fault will “restore such an one in the spirit of meekness,” considering that he himself may have been tempted and may have fallen on that very point, or may do so in the future (Gal. 6:1).}

 

^{၅။ အိုရင်သူ။ ဝေဖန်ပြစ်တင်သူသည် အမြဲမယုံကြည်သူဖြစ်ပြီး၊ သူ၏ဝေဖန်မှုများသည် သူ၏မယုံကြည်မှုကို ဖုံးကွယ်ရန် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းရည်ရွယ်သည်။ အခန်းကြီး ၆:၂ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။}

^{5. Thou hypocrite. The critical, censorious person is always a hypocrite, and his criticisms are aimed, in part, at drawing a cloak over his own hypocrisy. See on ch. 6:2.}

 

^{ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မြင်နိုင်ရန်။ လူတစ်ဦးသည် မိမိ၏အမှားကျူးလွန်သောညီအစ်ကိုကို ကူညီရန် လိုအပ်ပါက မိမိကိုယ်ကို ခံစားခွင့်ပြုရန် အသင့်ဖြစ်နいてဖြစ်မှသာ သူသည် ထိုသူကို ကူညီရန် လုံလောက်စွာ “ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မြင်နိုင်” မည်ဖြစ်သည် (MB ၁၂၈ ကိုကြည့်ပါ)။ အခြားသူများအား ၎င်းတို့၏စရိုက်နှင့် ဘဝတွင် ချို့ယွင်းချက်များကို မြင်တွေ့ပြီး ဖယ်ရှားရန် ကူညီခြင်းသည် လူသားဆက်ဆံရေးနယ်ပယ်တွင် အလွန်နူးညံ့သော လုပ်ဆောင်မှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ထိုလုပ်ဆောင်မှုကို လုပ်ဆောင်ရန် ကြံစည်သူထံတွင် အလွန်ရှင်းလင်းပြီး ခွဲခြားသိမြင်နိုင်သော မျက်စိရှိရန် လိုအပ်သည်။  See clearly. It is only when a man is ready and willing to suffer himself, if need be, in order to help his erring brother, that he can “see clearly” enough to be of any help to him (see MB 128). To help others see and remove defects in their characters and lives is the most delicate of operations in the field of human relations, and requires the clearest and most discriminating eyesight on the part of the person who proposes to conduct the operation.}

 

^{၆။ မပေးပါနှင့်။ အခြားသူများ၏ ဘဝနှင့် စရိုက်တွင် သေးငယ်သော သို့မဟုတ် စိတ်ကူးယဉ်အမှားများမှ ခရစ်တော်သည် ထင်ရှားစွာ မမှန်ကန်ပြီး အပြစ်မှ လွတ်မြောက်လိုစိတ်မရှိသူများအပေါ် ခရစ်ယာန်၏သဘောထားသို့ ပြောင်းလဲသည်။}

^{6. Give not. From minor or imaginary wrongs in the life and character of others Christ turns to the Christian’s attitude toward those who are clearly and completely in the wrong and have no desire to escape from sin.}

 

^{သန့်ရှင်းသောအရာ။ ဗိမာန်တော်သို့ ယူဆောင်လာပြီး သန့်ရှင်းသောအသုံးပြုရန် ချီးမြှင့်ထားသော ယဇ်ပူဇော်ခြင်း သို့မဟုတ် ယဇ်ပသရန်များကို ရည်ညွှန်းဖွယ်ရှိသည်။ မစ်ရှ်နာက “ခွေးများစားရန်အတွက် ရည်စူးထားသော [တိရစ္ဆာန်များ] ကို ရွေးနှုတ်ခွင့်မပြုရ” (Temurah ၆. ၅၊ Soncino ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၂၂၄၊ Talmud Behoroth ၁၅a၊ Soncino ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၁၀၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ဧဝံဂေလိဆရာသည် “ဧဝံဂေလိကို အငြင်းပွားမှုနှင့် ပြက်ရယ်ပြုရန်သာ အသုံးပြုသူများ” အပေါ် အချိန်မဖြုန်းသင့်ပေ (MB ၁၂၉; ၃T ၄၅၀ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{That which is holy. Probably a reference to offerings or sacrifices brought to the Temple and consecrated to sacred use. The Mishnah says, “We are not allowed to redeem dedicated [animals] in order to give them to the dogs to eat” (Temurah 6. 5, Soncino ed., p. 224; cf. Talmud Behoroth 15a, Soncino ed., p. 105). The gospel worker is not to waste time upon those who “make the gospel only a matter of contention and ridicule” (see MB 129; 3T 450).}

 

^{ခွေးများ။ ယနေ့ခေတ်တွင်ပင် အရှေ့တိုင်းတစ်ခွင်တွင် ခွေးများသည် မြို့ပြများ၏ အမှိုက်ရှင်းလင်းသူများဖြစ်ပြီး၊ အများစုမှာ တစ်ဝက်ရိုင်းသားရဲများဖြစ်သည်။ ဂျူးလူမျိုးများအတွက် ခွေးသည် ထုံးတမ်းစဉ်လာအရ မသန့်ရှင်းသောတိရစ္ဆာန်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်အနေဖြင့် တန်ဖိုးနည်းပါးသောကြောင့် လုံးဝဖျက်ဆီးစရာအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသည် (ယောဘ ၃၀:၁ တွင် ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ)။}

^{Dogs. Throughout the Orient even today dogs are the scavengers of town and city, and are, for the most part, half-wild creatures. For the Jews the dog was also a ceremonially unclean animal, and since it had but little domestic value, was looked upon as utterly despicable (see on Job 30:1).}

 

^{ပုလဲများ။ ဂရိလို margaritae၊ အင်္ဂလိပ်အမည် Margaret မှ ဆင်းသက်လာသည်။ ယေရှုသည် ဤနေရာ၌ အစေ့အဆန်များနှင့် အရွယ်အစားနှင့် အရောင်တွင် ဆင်တူသော သေးငယ်သော ပုလဲများကို စဉ်းစားနေဖွယ်ရှိပြီး၊ ၎င်းတို့ကို ဝက်များက အစာအဖြစ် အမှားထင်နိုင်သည်။} 

^{Pearls. Gr. margaritae, from which comes the English name Margaret. Jesus here possibly thinks of the small seed pearls, similar in size and color to grain, and which might at first be mistaken by the swine as feed.}

 

^{၇။ တောင်းပါ။ ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ မြင့်မားသောစံနှုန်းများကို ဖော်ပြပြီးနောက် (အခန်းကြီး ၅:၂၁ မှ ၇:၆)၊ ယေရှုသည် သူ၏တရားဒေသနာ၏ ကျန်ရှိသောအပိုင်းကို ၎င်း၏နိုင်ငံသားများအား ဤမြင့်မြတ်သော ကျေးဇူးတော်များကို ၎င်းတို့၏ဘဝ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်လာစေရန် နည်းလမ်းများဆီသို့ ဦးတည်သည် (အခန်းကြီး ၇:၇–၁၂)။ သူသည် နားထောင်သူများကို လမ်းခွဲရာသို့ ဦးတည်ပြီး၊ သူ၏နိုင်ငံသားဖြစ်မှုသည် ကြီးမားသော ကိုယ်ကျိုးစွန့်ရန် လိုအပ်ကြောင်း (မဿဲ ၇:၁၃, ၁၄; လုကာ ၁၄:၂၇–၃၃ ကိုကြည့်ပါ) နှင့် ၎င်းကို မတွေးမစဉ်လုပ်ဆောင်သင့်ကြောင်း သတိပေးသည်။ သူသည် သိုးဖြီးဖြီးဝတ်ဆင်ထားသော ဝံပုလွေများဖြစ်သည့် ဟန်ဆောင်ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များ၏ အတွေးအခေါ်နှင့် အကြံဉာဏ်များကို သတိပေးသည် (မဿဲ ၇:၁၅–၂၀)၊ ထို့နောက် နိုင်ငံတော်၏မူများအတိုင်း နေထိုင်ရန် အလွန်စိတ်အားထက်သန်စွာ တောင်းဆိုမှုဖြင့် နိဂုံးချုပ်သည် (အခန်းကြီး ၇:၂၁–၂၇)။}

^{7. Ask.Having set forth the lofty ideals of the kingdom of heaven (chs. 5:21 to 7:6), Jesus now turns for the remainder of His discourse to the means by which citizens of His kingdom can make these noble graces part of their lives (ch. 7:7–12). He leads His hearers to the dividing of the ways and calls their attention to the fact that citizenship in His kingdom involves great personal sacrifice (Matt. 7:13, 14; cf. Luke 14:27–33), and should not be assumed thoughtlessly. He warns against the philosophy and counsel of their pretended religious leaders, the wolves in sheep’s clothing (Matt. 7:15–20), and concludes with a most earnest appeal to live according to the principles of the kingdom (vs. 21–27).}

 

^{အပြစ်သားများသည် မိမိတို့ကိုယ်တိုင်အားဖြင့် ဘုရားသခင်၏ဥပဒေ၏မူများနှင့်အညီ သူတို့၏ဘဝကို စည်းကမ်းတကျဖြစ်အောင် မလုပ်ဆောင်နိုင်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုပြီး၊ ခရစ်တော်သည် သူ၏နားထောင်သူများကို ခရစ်ယာန်ဘဝအတွက် စွမ်းအားအရင်းအမြစ်ဆီသို့ ညွှန်ပြသည်။ နိုင်ငံတော်၏သားများလိုအပ်သမျှသည် တောင်းလျှင် ရရှိနိုင်သည်။ သူတို့၏ကိုယ်ပိုင်အားဖြင့် မလုပ်ဆောင်နိုင်သောအရာများသည် လူသား၏ကြိုးပမ်းမှုနှင့် ဘုရားသခင်၏စွမ်းအားပေါင်းစပ်သောအခါ ပြီးမြောက်နိုင်သည်။ တောင်းသောသူများသည် စိတ်ပျက်ရမည်မဟုတ် (အခန်းကြီး ၉-၁၁)။ ဘုရားသခင်သည် ကောင်းကင်လက်ဆောင်များကို ချွေတာမထားဘဲ၊ လူတို့အချင်းချင်းဆက်ဆံသည့်ပုံစံအတိုင်း ဆက်ဆံခြင်းမပြုဘဲ (အခန်းကြီး ၁-၆)၊ ကရုဏာနှင့်သနားကြင်နာမှုဖြင့် ဆက်ဆံသည်။}

^{Recognizing the impossibility for sinners, of themselves, to order their lives in harmony with the principles of the divine law, Christ points His listeners to the Source of power for Christian living. All that citizens of the kingdom need is theirs for the asking. What they cannot do in their own strength can be accomplished when human effort is united with divine power. Those who ask will not be disappointed (vs. 9–11). God is not sparing with the gifts of heaven; He does not deal with men in the way they deal with one another (vs. 1–6), but is gracious and merciful.}

 

^{၉။ မည်သူမဆို။ နားထောင်သူများထဲတွင် ဖခင်တစ်ဦးသည် တစ်ခဏမျှပင် ထိုမျှရက်စက်ပြီး သနားကရုဏာမဲ့မည်မဟုတ်။ သူတို့၏လူသားဆန်မှု မစုံလင်သည့်တိုင် ထိုသို့သောလုပ်ရပ်ကို စဉ်းစားမည်မဟုတ်ပါက၊ ကောင်းကင်ရှိ သူတို့၏ဖခင်သည် ထိုသို့ပြုရန် မည်မျှပင်ဖြစ်နိုင်ခြင်းနည်းပါးမည်နည်း။}

^{9. What man? Not a father in the audience would for a moment be so heartless and cruel. And if, even in their human imperfection, they would not consider such a course of action, how much less likely was it that their Father in heaven would do so.}

 

^{၁၁။ မည်မျှပို၍။ ခရစ်တော်သည် သူ၏သွန်သင်ချက်များတွင် သေးငယ်သည့်အရာမှ ပို၍ကြီးမားသည့်အရာသို့ ဆွဲဆောင်သည့်နည်းလမ်းကို မကြာခဏအသုံးပြုခဲ့သည်။ ဤဖြစ်ရပ်တွင်၊ လူသားမိဘများ၏မေတ္တာမှ ကောင်းကင်မိဘ၏ အကန့်အသတ်မရှိ ပို၍ကြီးမားသောမေတ္တာဆီသို့ ညွှန်ပြသည် (အခန်းကြီး ၆:၃၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေရှုသည် လူ့သဘာဝကို ၎င်း၏အကောင်းဆုံးအခြေအနေတွင်ယူပြီး၊ ဘုရားသခင်၏ နှိုင်းယှဉ်မရနိုင်သော ပို၍ကြီးမားသည့်စရိုက်ဆီသို့ လူတို့ကို ညွှန်ပြသည်။}

^{11. How much more? In His teaching Christ often made use of the device of appealing from the lesser to the greater; in this instance, from the love of human parents to the infinitely greater love of the heavenly Parent (see ch. 6:30). Jesus takes human nature at its best, and then points men to the incomparably greater character of God.}

 

^{ကောင်းသောအရာများပေးရန်။ ကလေးများသည် အရာများတောင်းရာတွင် များသောအားဖြင့် အကြောက်တရားမရှိကြပါ။ ကျွန်ုပ်တို့သည် “မည်သည့်ကောင်းသောလက်ဆောင်၊ မည်သည့်စုံလင်သောလက်ဆောင်” (ယာကုပ် ၁:၁၇) ပေးသူထံသို့ မတွန့်ဆုတ်ဘဲ ချဉ်းကပ်နိုင်သည်။}

^{Give good things. Children generally have no inhibitions when it comes to asking for things. We need have no hesitancy in coming to the Giver of “every good gift and every perfect gift” (James 1:17).}

 

^{၁၂။ ထို့ကြောင့်။ မဿဲ ၇:၇ ကိုကြည့်ပါ၊ လုကာ ၆:၃၁ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် သူ၏လူသားချင်းများကို ဆက်ဆံပုံသည် သူ၏ဘာသာတရား၏စစ်မှန်မှုကို စမ်းသပ်သည့်အချက်ဖြစ်သည် (၁ ယောဟန် ၄:၂၀၊ မဿဲ ၂၅:၃၁-၄၆ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။}

^{12. Therefore. See on Matt. 7:7; cf. Luke 6:31. The way in which the Christian treats his fellow men is the acid test of the genuineness of his religion (1 John 4:20; cf. Matt. 25:31–46).}

 

^{ရွှေဥပဒေသည် ဆယ်ပညတ်တရား၏ ဒုတိယပိုင်းဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ္တရားများကို အနှစ်ချုပ်ထားပြီး၊ ကျွန်ုပ်တို့၏အိမ်နီးချင်းကို ချစ်ခြင်းဆိုင်ရာ ကြီးမားသောမူကို နောက်ထပ်ဖော်ပြချက်တစ်ခုဖြစ်သည် (မဿဲ ၁၉:၁၆-၁၉၊ ၂၂:၃၉-၄၀၊ ၁ ယောဟန် ၄:၂၁ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ရွှေဥပဒေကို ၎င်းတို့၏ဘဝနှင့် လက်တွေ့လုပ်ဆောင်မှု၏ ဥပဒေအဖြစ်ပြုလုပ်သူများသာလျှင် ဘုန်းတန်ခိုးနိုင်ငံတော်သို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ကို မျှော်လင့်နိုင်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏လူသားချင်းများအပေါ် ကျွန်ုပ်တို့၏သဘောထားသည် ဘုရားသခင်အပေါ် ကျွန်ုပ်တို့၏သဘောထားကို မမှားနိုင်သော ညွှန်ပြချက်ဖြစ်သည် (၁ ယောဟန် ၃:၁၄-၁၆ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{The golden rule summarizes the obligations of the second table of the Decalogue, and is another statement of the great principle of loving our neighbor (see Matt. 19:16–19; 22:39, 40; cf. 1 John 4:21). Only those who make the golden rule their law of life and practice can expect admission to the kingdom of glory. Our attitude toward our fellow men is an infallible index of our attitude toward God (see 1 John 3:14–16).}

 

^{အခြားခေတ်နှင့် အခြားယဉ်ကျေးမှုများမှ နက်နဲသောတွေးခေါ်သူများသည် ရွှေဥပဒေတွင် ဖော်ပြထားသော အမြင့်မြတ်ဆုံးအမှန်တရားကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပြီး ဖော်ပြခဲ့ကြသည်၊ သို့သော် များသောအားဖြင့် အနုတ်လက္ခဏာပုံစံဖြင့်ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ ယေရှုမတိုင်မီမျိုးဆက်မှ အလွန်လေးစားခံရသော ရဗ္ဗိဟိလဲလ်အား ဤစကားများကို ဂုဏ်ပြုခံရသည်။ “‘သင့်အတွက် မုန်းတီးဖွယ်ဖြစ်သောအရာကို သင့်အိမ်နီးချင်းအား မပြုလုပ်ပါနှင့်၊ ဤသည်မှာ တိုရာ၏အဓိကအချက်ဖြစ်ပြီး၊ ကျန်အရာများမှာ ၎င်း၏မှတ်ချက်များဖြစ်သည်’” (တလ်မွတ် ရှဗ္ဗတ် ၃၁အေ၊ ဆွန်စီနိုထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၁၄၀)။ ရွှေဥပဒေသည် အပိုကရစ်ဖဲလ်စာအုပ်ဖြစ်သော တိုဘစ်တွင်လည်း ပေါ်ထွက်လာသည် (အခန်းကြီး ၄:၁၅)။ “သင်မုန်းတီးသောအရာကို မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်အား မပြုလုပ်ပါနှင့်” ဟုဆိုထားသည်။ ထို့ပြင် အရစ်တီးယားစ်၏စာတွင် (မိုးဇက်စ်ဟဒါစ်မှ တည်းဖြတ်ပြီး ဘာသာပြန်ဆိုထားသည်၊ စာမျက်နှာ ၁၈၁)။ “‘သင့်အပေါ်သို့ ဆိုးရွားသောအရာများ ကျရောက်လာရန် မလိုလားသည့်အတိုင်း၊ ကောင်းသောအရာအားလုံးတွင် ပါဝင်လိုသည့်အတိုင်း၊ သင့်လက်အောက်ရှိသူများနှင့် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူများကို ထိုနည်းတူ ဆက်ဆံသင့်သည်’” ဟုဖော်ပြထားသည်။}

^{Profound thinkers of other times and other cultures have discovered and stated the sublime truth expressed in the golden rule, generally, however, in a negative form. For example, to Hillel, most revered rabbi of the generation before Jesus, these words are credited: “‘What is hateful to you, do not do to your neighbor; that is the whole Torah, while the rest is the commentary thereof’” (Talmud Shabbath 31a, Soncino ed., p. 140). The golden rule also appears in the Apocryphal book of Tobit (ch. 4:15): “Do that to no man which thou hatest,” and in the Letter of Aristeas (ed. and tr. by Moses Hadas, p. 181): “‘Just as you do not wish evils to befall you, but to participate in all that is good, so you should deal with those subject to you and with offenders.’”}

 

^{ယေရှုသည် အနုတ်လက္ခဏာဆောင်သော ပညတ်ကို အပြုသဘောဆောင်သော ပညတ်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်မှာ မှတ်သားဖွယ်ရာဖြစ်သည်။ ဤတွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာနှင့် မမှန်ကန်သော ဘာသာစနစ်အားလုံးကြား၊ နှင့် မှန်ကန်သော ခရစ်ယာန်ဘာသာနှင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ပုံစံသာရှိပြီး ဧဝံဂေလိ၏ အဓိကစွမ်းအားကို ငြင်းပယ်သော ဘာသာကြား မရှိမဖြစ်ကွာခြားချက်ရှိသည်။ ရွှေဥပဒေသည် အမြတ်တရားဆန်သော ကိုယ်ကျိုးရှာမှုကို—အခြားသူများအား ကျွန်ုပ်တို့အတွက် ပြုလုပ်စေလိုသည်များကို—အမြတ်တရားဆန်သော ကိုယ်ကျိုးမဖက်မှုအဖြစ်သို့—အခြားသူများအတွက် ကျွန်ုပ်တို့ပြုလုပ်ရမည့်အရာများအဖြစ်—ပြောင်းလဲပေးသည်။ ၎င်းသည် ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ ဂုဏ်ကျက်သရေဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ခရစ်တော်ကို လိုက်နာပြီး သူ၏နာမကို ဆောင်သူများတွင် ခရစ်တော်၏ဘဝကို ဖြစ်ထွန်းစေသည် (အခန်း ၅:၄၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{It is worthy of note that Jesus transformed a negative precept into a positive one. Herein lies the essential difference between Christianity and all false religious systems, and between true Christianity and that which consists in the form of religion but denies the vital power of the gospel. The golden rule takes supreme selfishness, what we would like others to do for us, and transforms it into supreme selflessness, what we are to do for others. This is the glory of Christianity. This is the life of Christ lived out in those who follow Him and bear His name (see on ch. 5:48).}

 

^{၎င်းသည် ပညတ်ဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်သည် ရွှေဥပဒေတွင် ဖော်ပြထားသော မူအဆသည် အသစ်အဆန်းတစ်ခုမဟုတ်ကြောင်း အလေးအနက်ငြင်းဆိုသည်။ ၎င်းသည် မောရှေမှတစ်ဆင့်ပေးထားသော ပညတ်တရား (တောရာ) နှင့် ပရောဖက်များရေးသားခဲ့သည့်အရာ၊ ဆိုလိုသည်မှာ ဓမ္မဟောင်းတစ်ခုလုံး၏ အနှစ်သာရဖြစ်သည် (မဿဲ ၅:၁၇; လုကာ ၂၄:၄၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ချစ်ခြင်းမေတ္တာ၏ပညတ်ကို ဓမ္မသစ်တစ်ခုတည်းသို့သာ သတ်မှတ်ပြီး ဓမ္မဟောင်းကို ဟောင်းနွမ်းသောဘာသာစနစ်အဖြစ် ဖယ်ရှားသူသည် သခင်ယေရှု၏ဝေဖန်သူအဖြစ် မိမိကိုယ်ကို ဖြစ်စေသည်။ သခင်ယေရှုသည် “ပညတ်တရား သို့မဟုတ် ပရောဖက်များ” တွင်ဖော်ပြထားသော ကြီးမြတ်သောမူများကို ပြောင်းလဲရန် ရည်ရွယ်ချက်မရှိကြောင်း အထူးတလည် ကြေညာခဲ့သည် (မဿဲ ၅:၁၇, ၁၈; လုကာ ၂၄:၂၇, ၄၄ ကိုကြည့်ပါ)။ မဿဲ ၅:၂၀ မှ ၇:၁၁ အထိ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာတစ်ခုလုံးသည် ဤကြီးမြတ်သောအမှန်တရားကို သရုပ်ပြသည်။ မောရှေနှင့် ပရောဖက်များ၏သွန်သင်ချက်များကို ဖျက်သိမ်းရန် မလာကြောင်း ဖော်ပြပြီးနောက်၊ ခရစ်တော်သည် ပညတ်တရားကို ချီးမြှင့်ပြီး ဂုဏ်တင်စေကာ ၎င်းအပေါ် သူ၏သဘောထားကို အသေးစိတ်ဖော်ပြခဲ့သည် (ဟေရှာယ ၄၂:၂၁ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{This is the law. Christ emphatically denies that the principle set forth in the golden rule is something new; it is the very essence of the law, as given through Moses (the Torah), and what the prophets wrote; in other words, of the entire OT (see on Matt. 5:17; Luke 24:44). He who assigns the law of love to the NT alone, and relegates the OT to the oblivion of a worn-out religious system, makes himself a critic of the Master, who specifically declared that He came with no thought of changing the great principles set forth in “the law, or the prophets” (see on Matt. 5:17, 18; Luke 24:27, 44). The entire Sermon on the Mount, from Matt. 5:20 to 7:11, is illustrative of this great truth. Having stated that He did not come to abolish the teachings of Moses and the prophets, Christ set forth in detail His attitude toward the law by magnifying it and making it honorable (see Isa. 42:21).}

 

^{၁၃. ဝင်ရောက်ကြလော့။ အခန်းငယ် ၁၃ နှင့် ၁၄ တွင် ယေရှုသည် သူ၏မူများကို ၎င်းတို့၏ဘဝလမ်းစဉ်အဖြစ် လက်ခံရန် ပရိသတ်ကို တရားဝင်ဖိတ်ခေါ်ပြီး၊ မည်သို့စတင်ရမည်၊ မည်သည့်နေရာတွင် စတင်ရမည်ကို ညွှန်ပြသည်။ သူသည် “တံခါး” (ယောဟန် ၁၀:၇, ၉) နှင့် “လမ်း” (ယောဟန် ၁၄:၆) ဖြစ်သည်။ ကောင်းကင်နိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်လိုသူ၊ “အသက်ရှင်ရန်” နှင့် “ပိုမိုပြည့်စုံစွာရှင်သန်ရန်” လိုသူသည် သူမှတစ်ဆင့် ဝင်ရောက်ရမည်။ အခြားလမ်းမရှိပါ (ယောဟန် ၁၀:၇–၁၀)။ လုကာ ၁၃:၂၄ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။} 

^{13. Enter ye in. In vs. 13 and 14 Jesus formally invites His audience to accept His principles as the working policy of their lives, and points out to them the way to begin, and where to begin. He is the “door” (John 10:7, 9) and the “way” (John 14:6). He who would enter into the kingdom of heaven, who would “have life” and “have it more abundantly,” must needs enter by Him; there is no other way (John 10:7–10). Compare Luke 13:24.}

 

^{တံခါးကျဉ်းသည်။ ဂရိဘာသာစကား “stenos” ဆိုသည်မှာ “ကျဉ်းမြောင်း” ဖြစ်သည်။ “ကျဉ်းမြောင်း” (strait) ကို “ဖြောင့်တန်း” (straight) နှင့် မရောထွေးရပါ။ တံခါးသည် လမ်း၏အစတွင်ရှိပြီး အဆုံးတွင်မဟုတ်ပါ။ ၎င်းသည် ကျဉ်းမြောင်းပြီး၊ လမ်းတစ်လျှောက် ခရီးအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သောအရာများသာ ဖြတ်သန်းနိုင်သည်။ ရှေးခေတ်က မြို့တံခါးများကို နေဝင်ချိန်တွင် ပိတ်ထားပြီး၊ မြို့များသည် မကြာခဏ တောင်ကုန်းများ သို့မဟုတ် ကျောက်ဆောင်များပေါ်တွင် တည်ရှိသောကြောင့်၊ တံခါးဆီသို့ ဦးတည်သော လမ်းသည် မကြာခဏ ကျဉ်းမြောင်းသည်။ တံခါးပိတ်မသိမ်းမီ ဝင်ရောက်လိုသူသည် အိမ်သို့ဦးတည်သော လမ်းကို ဇွဲရှိစွာ ကြိုးစားအားထုတ်ပြီး “ဝင်ရောက်ရန်” အချိန်မီရောက်ရှိရမည် (လုကာ ၁၃:၂၄ ကိုကြည့်ပါ)။} 

^{Strait. Gr. stenos, “narrow.” “Strait” must not be confused with “straight.” The gate stands at the beginning of the way, not at the end. It is narrow, and through it may pass only that which is essential to the journey along the way. Anciently the gates of cities were closed at sunset, and since the cities were often situated atop hills or precipitous rocks, the path that led upward to the gates was often narrow. He who would enter before the closing of the gate must “strive” by persevering effort up the pathway that leads home, to be in time “to enter in” (see Luke 13:24).}

 

^{လမ်းသည် ကျယ်ပြန့်သည်။ “လမ်းနှစ်သွယ်” သဘောတရားသည် မကြာခဏပေါ်ထွက်လာသည် (တရားဟောင်း ၁၁:၂၆; ၃၀:၁၅; ယေရမိ ၂၁:၈; ဆာလံ ၁ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။} 

^{Broad is the way. The concept of the “two ways” appears often (see Deut. 11:26; 30:15; Jer. 21:8; cf. Ps. 1).}

 

^{၁၄. အကြောင်းမူကား။ အရေးကြီးသော စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများကို (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ) “မည်သို့” ဟူသော စာဖတ်နည်းအတွက် ကိုးကားနိုင်သည်။}

^{14. Because. Important textual evidence may be cited (cf. p. 146) for the reading “how.”}

 

^{တံခါးသည် ကျဉ်းမြောင်းသည်။ မဿဲ ၁၉:၂၄ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ တံခါး၏ ကျဉ်းမြောင်းမှုသည် ဝင်ရောက်သူအား မိမိကိုယ်ကို စွန့်လွှတ်ရန် တောင်းဆိုသည်။}

^{Strait is the gate. Compare ch. 19:24. The narrowness of the gate calls for self-denial on the part of the one entering it.}

 

^{ကျဉ်းမြောင်းသည်။ ဂရိဘာသာတွင် “သလီဘို” ဟူ၍ “ဖိသိပ်သည်”၊ “ညှစ်သည်” ဟု ဆိုလိုပြီး၊ ထို့ကြောင့် မြင့်မားသောကျောက်ဆောင်များကြားရှိ ကျဉ်းမြောင်းသောလမ်းကဲ့သို့ ဖိသိပ်ခံထားသည့် သို့မဟုတ် ကျဉ်းမြောင်းသောလမ်းကို ဆိုလိုသည်၊ “ပိတ်ကားသော” သို့မဟုတ် လွယ်ကူသောလမ်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{Narrow. From the Gr. thlibō, “to compress,” “to squeeze,” hence a way that is compressed, or narrowed, as in a defile between high rocks, in comparison to the “broad,” or easy, way.}

 

^{အနည်းငယ်သာရှိသည်။ အကြောင်းရင်းမှာ ၎င်းတို့သည် ထိုလမ်းကို ရှာဖွေလိုစိတ်မရှိသောကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ အကြင်သူသည် အလိုရှိလျှင် ဝင်ရောက်နိုင်သည် (ဗျာဒိတ် ၂၂:၁၇ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Few there be. For the simple reason that they do not want to find it, for whosoever will may enter in (see Rev. 22:17).}

 

^{၁၅. မိစ္ဆာပရောဖက်များ။ မဿဲ ၂၄:၅, ၁၁, ၂၄; မာကု ၁၃:၂၂ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ စစ်မှန်သောပရောဖက်သည် ဘုရားသခင်အတွက် ပြောဆိုသူဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် မိစ္ဆာပရောဖက်သည် ဘုရားသခင်အတွက် ပြောဆိုသည်ဟု ဟန်ဆောင်သော်လည်း၊ အမှန်တကယ်တွင် သူ၏ဖောက်ပြန်သောနှလုံးမှ ဖောက်ပြန်သောအတွေးများကိုသာ ပြောဆိုသူဖြစ်သည် (ဟေရှာယ ၃၀:၁၀; ယေရမိ ၁၄:၁၃–၁၅; ၂၃:၁၆, ၁၇, ၂၁, ၂၅, ၃၀–၃၂, ၃၈; ၂၉:၈, ၉; ယေဇကျေလ ၁၃:၂, ၃, ၁၀, ၁၁ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ယေရမိ၏ခေတ်က မိစ္ဆာပရောဖက်များနှင့် သူ၏အတွေ့အကြုံများကို နှိုင်းယှဉ်ပါ (ယေရမိ ၂၇–၂၉)။}

^{15. False prophets. Compare Matt. 24:5, 11, 24; Mark 13:22. A true prophet is one who speaks for God. Accordingly, a false prophet is one who pretends to be speaking for God when in reality he speaks only the perverted thoughts of his own perverse heart (cf. Isa. 30:10; Jer. 14:13–15; 23:16, 17, 21, 25, 30–32, 38; 29:8, 9; Eze. 13:2, 3, 10, 11). Compare Jeremiah’s experiences with the false prophets of his day (Jer. 27–29).}

 

^{မိစ္ဆာပရောဖက်များသည် ကျယ်ပြန့်သောတံခါးနှင့် ကျယ်ပြန့်သောလမ်းဖြင့် ဝင်ရောက်နိုင်သည်ဟု ကြွေးကြော်သူများဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် “သူခိုးများ” ဖြစ်ကြပြီး ၎င်းတို့၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ ခိုးယူရန်၊ သတ်ဖြတ်ရန်နှင့် ဖျက်ဆီးရန်သာဖြစ်သည် (ယောဟန် ၁၀:၇–၁၀)။ မိစ္ဆာပရောဖက်များကို သတိပေးထားသော တမန်တော်များ၏စကားများကို တမန်တော်များ၏လုပ်ဆောင်ချက် ၂၀:၂၈–၃၁; ၂ သက်သာလောနိတ် ၂:၃, ၇; ၂ ပေတရု ၂; ၁ ယောဟန် ၂:၁၈, ၁၉ တွင် ကြည့်ပါ။}

^{The false prophets are those who profess that it is possible for men to enter in by the broad gate and the broad way. They are the “thieves,” whose only purpose is to steal, to kill, and to destroy (John 10:7–10). For apostolic warnings against false prophets see Acts 20:28–31; 2 Thess. 2:3, 7; 2 Peter 2; 1 John 2:18, 19.}

 

^{သိုးသားဝတ်စုံဖြင့်။ “ဝံပုလွေများ” ၏ “သိုးများ” နှင့် တူညီမှုသည် ပြင်ပပုံပန်းသာဖြစ်သည်။ နှလုံးသားပြောင်းလဲခြင်းမရှိခဲ့ဘဲ၊ ပုံပန်းသဏ္ဍာန်သာပြောင်းလဲခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် သိုးများကို လှည့်စားရန်နှင့် ၎င်းတို့အား လုံခြုံသည်ဟု မမှန်ကန်သော ခံစားချက်ဖြစ်စေရန်၊ ထို့နောက် ၎င်းတို့ကို ပို၍လွယ်ကူစွာ ဝါးမျိုရန်ဖြစ်သည်။ ဘုရားသခင်၏လူများကို သိုးများအဖြစ်နှင့် ဘုရားသခင်ကို ၎င်းတို့၏သိုးထိန်းအဖြစ် ပုံဖော်ထားလေ့ရှိသည် (ဆာလံ ၂၃:၁, ၂; ၇၈:၅၂; ၈၀:၁; ၁၀၀:၃; ဟေရှာယ ၄၀:၁၁; ဟေရှာယ ၅၃:၆; ယေဇကျေလ ၃၄:၁၀–၁၉; ယောဟန် ၁၀:၁–၁၆ စသည်တို့)။}

^{In sheep’s clothing. The likeness of the “wolves” to the “sheep” was only external. There had been no change of heart, but only of appearance, the purpose being, of course, to deceive the sheep and lull them into a false sense of security in order to devour them with greater ease. God’s people are often pictured as sheep, and God as their Shepherd (Ps. 23:1, 2; 78:52; 80:1; 100:3; Isa. 40:11; Isa. 53:6; Eze. 34:10–19; John 10:1–16; etc.).}

 

^{ဖမ်းယူတတ်သော။ ဂရိဘာသာတွင် “ဟာပက်စ်” ဟူ၍ “လုယက်တတ်သော” ဟု ဆိုလိုသည်။ ဤ“ဝံပုလွေများ” သည် နှလုံးသားထဲတွင် ဆိုးညစ်ရုံသာမက၊ သမ္မာတရားနှင့် ၎င်းကိုလိုက်နာသူများကို ဆန့်ကျင်သည်။ ၎င်းတို့၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ သိုးများကို ထိခိုက်စေရန်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့အတွက် အကျိုးအမြတ်ရရှိရန်ဖြစ်သည်။ အကျိုးအမြတ်နှင့် အာဏာကို လောဘထန်သူများဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် အခန်းကဏ္ဍ ၆ ရှိ “ခွေးများ” သို့မဟုတ် “ဝက်များ” ထက် ပို၍အန္တရာယ်များသည်။ မိက္ခာ ၃:၅–၁၁ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Ravening. Gr. harpax, “rapacious.” These “wolves” are not only wicked at heart, but opposed to truth and to those who adhere to it. It is their purpose to bring harm to the sheep in order to bring benefit to themselves. Greedy for gain and for power, they are more dangerous than the “dogs” or the “swine” of v. 6. See on Micah 3:5–11.}

 

^{ဝံပုလွေများ။ ဇေဖနိယ ၃:၃; မဿဲ ၁၀:၁၆; ယောဟန် ၁၀:၁၂ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{Wolves. Compare Zeph. 3:3; Matt. 10:16; John 10:12.}

 

^{၁၆. သိလိမ့်မည်။ ဂရိဘာသာတွင် “အဲပီဂီနော့စကို” ဟူ၍ “အပြည့်အဝသိရှိခြင်း” ဟု ဆိုလိုသည်။ ဥပမာပြောင်းလဲသွားသည်။ “သိုးများ” သည် လုံးဝအကာအကွယ်မဲ့မဟုတ်ပါ—၎င်းတို့သည် “ဝံပုလွေများ” ၏အပြုအမူနှင့် လုပ်ဆောင်ပုံများဖြင့် ၎င်းတို့ကို သိရှိနိုင်စွမ်းရှိသည်။ မိစ္ဆာပရောဖက်များထုတ်ဖော်ပြသသော ဆွဲဆောင်မှုရှိသည့်စကားများသည် ၎င်းတို့၏စစ်မှန်သောသဘာဝကို သက်သေမပြပါ။ ၎င်းတို့၏လှပသောစကားလုံးများနှင့် မြင့်မြတ်သောကြွေးကြော်မှုများသည် ၎င်းတို့၏အမှန်တကယ်ဖြစ်တည်မှုကို စမ်းသပ်ရန် မဖြစ်နိုင်သလို၊ ၎င်းတို့၏အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများ (အခန်းကဏ္ဍ ၂၂) ကိုလည်း အားကိုးလို့မရနိုင်ပါ။ “သင်တို့သည် ၎င်းတို့ကို သိလိမ့်မည်” ဟူသောစကားသည် သိုးထိန်းဖြစ်သောဘုရားသခင်၏အသံကို သိရှိသော “သိုးများ” (ယောဟန် ၁၀:၄) သည် “ဝံပုလွေများ” ၏လှပသောစကားများဖြင့် လှည့်စားခံရမည်မဟုတ်ဟု ကတိတစ်ခုအဖြစ် ယူဆနိုင်သည် (၅တီ ၂၃၃ ကိုကြည့်ပါ)။ သခင်ဘုရားကို အမှန်တကယ်ချစ်မြတ်နိုးပြီး သူ၏အလိုတော်အား အပြည့်အဝလက်ခံထားသူများသည်၊ ဘုရားသခင်၏ဗျာဒိတ်စကားနှင့် သူပေးသနားထားသော အကြံဉာဏ်များမှတစ်ဆင့် နေ့စဉ်သူ၏စိတ်ဝိညာဉ်ထဲတွင် ပြောဆိုသောအသံကို နာခံလျှင်၊ လမ်းလွဲသွားမည်ကို စိုးရိမ်စရာမလိုပါ (ဂျီစီ ၅၉၈; ၈တီ ၂၉၈)။ ရှေ့တွင်ရှိသော စမ်းသပ်မှု၏အချိန်ကြီးတွင်၊ သမ္မာတရားကို သိရှိပြီး ၎င်းကို ချစ်မြတ်နိုးသူများသာလျှင် စာတန်၏လှည့်စားမှုများမှ လုံခြုံမည်ဖြစ်သည် (ဟောရှယ ၄:၆; ၂ သက်သာလောနိတ် ၂:၉, ၁၀; ၆တီ ၄၀၁)။ မဿဲ ၁၂:၃၃–၃၅; လုကာ ၆:၄၃–၄၅ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{16. Shall know. Gr. epiginoskō, “to know fully.” The metaphor changes; the “sheep” are not entirely unprotected—it is within their power to detect the “wolves” by their bearing and by the way they act. The appealing claims these false prophets set forth are no proof of their true character. Their fair words and exalted profession are no valid test of what they really are, nor can their miracles (v. 22) be depended on. The words “you will know them” may be taken as a promise that the “sheep” who know their Shepherd’s voice (John 10:4) will not be deceived by the fair words of the “wolves” (see 5T 233). Those who truly love the Lord and are fully surrendered to His will need have no fear of being led astray if they obey the voice of God speaking to their souls day by day through His Word and through the counsels He has given (GC 598; 8T 298). In the great hour of testing that lies ahead, only those who know the truth and love it will be secure against the deceptions of Satan (Hosea 4:6; 2 Thess. 2:9, 10; 6T 401). Compare Matt. 12:33–35; Luke 6:43–45.}

 

^{ဆူးပင်များမှ စပျစ်သီးများကို စုဆောင်းခြင်း။ ယာကုပ် ၃:၁၁၊ ၁၂ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{Gather grapes of thorns. Compare James 3:11, 12.}

 

^{၁၇. ထို့ကြောင့် သစ်ပင်ကောင်းတိုင်း။ အခန်းကျမ်း ၁၂:၃၃၊ ၃၄ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{17. So every good tree. Compare ch. 12: 33, 34.}

 

^{သီးကောင်းများ။ ဆိုလိုသည်မှာ အသွင်အပြင်ကောင်းမွန်သော၊ အရသာကောင်းသော၊ နှစ်သက်ဖွယ်အရသာရှိသော သီးနှံများဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် အရာအားလုံးတွင် ဆွဲဆောင်မှုရှိသည်။ “ဝိညာဉ်တော်၏အသီး” ကို ဂလာတိ ၅:၂၂၊ ၂၃ တွင် ဖော်ပြထားသည်။}

^{Good fruit. That is, fruit that has a good appearance, a good flavor, and that tastes good. It is attractive in every way. The “fruit of the Spirit” is given in Gal. 5:22, 23.}

 

^{မကောင်းသောသီးနှံ။ ဇာတိပကတိ၏အကျင့်များကို ဂလာတိ ၅:၁၉–၂၁ တွင် ဖော်ပြထားသည်။ အိုင်ဇာ၏ သခင်ဘုရား၏စပျစ်ဥယျာဉ်ပုံဥပမာရှိ “ရိုင်းသောစပျစ်သီးများ” (အိုင်ဇာ ၅:၁–၇) နှင့်၊ ယေရမိ ၂၄:၂၊ ၈ တွင် စားမရလောက်အောင် ဆိုးသောသင်္ဘောသဖန်းသီးများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{Corrupt. Gr. sapros, “rotten,” “decaying.” The same word is translated “bad” in ch. 13:48.}

^{Evil fruit. The works of the flesh are listed in Gal. 5:19–21. Compare the “wild grapes” of Isaiah’s parable of the Lord’s vineyard (Isa. 5:1–7), and the figs, so bad that they could not be eaten, of Jer. 24:2, 8.}

 

^{၁၈. သစ်ပင်ကောင်း။ လုကာ ၆:၄၃ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ စရိုက်ကောင်းမွန်သောသူသည် သူ၏စကားနှင့်အကျင့်များတွင် ထိုစရိုက်ကို အလိုအလျောက်ပြသလိမ့်မည်။}

^{18. A good tree. Compare Luke 6:43. A person whose character is sound will automatically display that character in his words and deeds.}

 

^{၁၉. ခုတ်လှဲခြင်း။ နှစ်ခြင်းဆရာယောဟန်သည် “ပုဆိန်သည် သစ်ပင်များ၏အမြစ်သို့ တင်ထားသည်” ဟု ဟောပြောခဲ့သည် (အခန်းကျမ်း ၃:၁၀ ကိုကြည့်ပါ)။ နောက်ပုံဥပမာတစ်ခုတွင် ခရစ်တော်သည် တန်ဖိုးမရှိသောသစ်ပင်ကို ခုတ်လှဲခြင်း၏ပုံဥပမာကို ထပ်မံအသုံးပြုခဲ့သည် (လုကာ ၁၃:၆–၉)။}

^{19. Hewn down. John the Baptist had spoken of “the axe” being “laid unto the root of the trees” (see on ch. 3:10). In a later parable Christ again used the figure of cutting down a worthless tree (Luke 13:6–9).}

 

^{မီးထဲသို့ပစ်ထည့်ခြင်း။ အခန်းကျမ်း ၃:၁၀ ကိုကြည့်ပါ။ နောက်ဆုံးသောနေ့၏မီးများတွင် မကောင်းသောသီးနှံ သို့မဟုတ် “အကျင့်များ” သည် “မီးလောင်ကျွမ်းလိမ့်မည်” (၂ ပေတရု ၃:၁၀–၁၂)။}

^{Cast into the fire. See on ch. 3:10. In the fires of the last day the evil fruit, or “works,” shall be “burned up” (2 Peter 3:10–12).}

 

^{၂၀. ထို့ကြောင့်။ သို့မဟုတ် “ဤသို့”။}

^{20. Wherefore. Or, “thus.”}

 

^{သူတို့၏သီးနှံများဖြင့်။ အခန်းကျမ်း ၁၆ ကိုကြည့်ပါ။ သစ်ပင်နှင့် ၎င်း၏သီးနှံ၏ပုံဥပမာဖြင့် စတင်ဖော်ပြခဲ့သော ထုတ်ပြန်ချက်ကို အဆုံးတွင် အလေးထားရန် ဤနေရာတွင် ထပ်မံဖော်ပြထားသည်။}

^{By their fruits. See on v. 16. The statement with which the metaphor of the fruit tree and its fruit was introduced is here repeated at its close, for emphasis.}

 

^{၂၁. မဟုတ်သမျှသူတိုင်း။ “မဟုတ်” နှင့် “သို့သော်” ဟူသောစကားလုံးများသည် စကားပြောသူမျှသာနှင့် ဘုရားသခင်၏အလိုတော်ကို အမှန်တကယ်ပြုလုပ်သူအကြား ပြင်းထန်သောခြားနားမှုကို မီးမောင်းထိုးပြသည်။ ရိုးသားသောကြေညာချက်သည် တန်ဖိုးမရှိပေ။ ဘုရားသခင်ကို သိသည်ဟု ဟန်ဆောင်ပြီး သူ၏ပညတ်များကို မနာခံသူသည် “လိမ်သူဖြစ်ပြီး၊ သူ့အထဲ၌ သမ္မာတရားမရှိ” (၁ ယောဟန် ၂:၄)၊ မည်သည့်အသွင်အပြင်နှင့်မဆိုင်ပေ။}

^{21. Not every one. The words “not” and “but” highlight the strong contrast between the mere talker and the actual doer of God’s will. Mere profession is worthless. He who pretends to know God and yet disobeys His commandments “is a liar, and the truth is not in him” (1 John 2:4), irrespective of any appearance to the contrary.}

 

^{သခင်၊ သခင်။ ခရစ်တော်ကို “သခင်” ဟု ခေါ်ဝေါ်ခြင်းသည် သူသည် အမှန်တကယ်မေရှိယဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြောင်း ကြေညာခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ပြောဆိုသူသည် တပည့်တော်၏အခန်းကဏ္ဍကို ထမ်းဆောင်ထားသည်ဟု ဆိုလိုသည်။}

^{Lord, Lord. To address Christ as “Lord” is to profess the belief that He is indeed the Messiah, and implies that the speaker has assumed the role of disciple.}

 

^{ပြုလုပ်သူ။ ဆိုလိုသည်မှာ ဘုရားသခင်၏အလိုတော်ကို သိရှိလာသောအခါ ၎င်းကို လိုက်နာဆောင်ရွက်သူဖြစ်သည်။ ဘုရားသခင်ကို ယုံကြည်ခြင်းသည် ပြုလုပ်ခြင်းနှင့်အတူ လိုက်ပါရမည်၊ သို့မဟုတ် ပြုလုပ်ခြင်းသည် ပုံစံတစ်ခုသာဖြစ်သည်။ “ယုံကြည်ခြင်းသည် အကျင့်မရှိလျှင် တစ်ယောက်တည်းဖြစ်ပြီး သေသည်” (ယာကုပ် ၂:၁၇) ဟူသည်မှာ မှန်သော်လည်း၊ စစ်မှန်သောနှင့် အသက်ရှင်သောယုံကြည်ခြင်းမပါရှိသော အကျင့်များသည်လည်း “သေသည်” (ဟီဗြဲ ၁၁:၆) ဖြစ်သည်။ ဘုရားသခင်၏အလိုတော်ကို မသိသူများသည် ၎င်းအတွက် တာဝန်မခံရဘဲ (လုကာ ၁၂:၄၇၊ ၄၈)၊ သို့သော် ဘုရားသခင်၏အသံကို ၎င်းတို့၏စိတ်နှလုံးသို့ မိန့်တော်မူသည်ကို ကြားရပြီး မိမိတို့၏ရွေးချယ်မှုလမ်းကို ဆက်လက်လိုက်နာသူများသဝိညာဉ်တော်၏အသီး” ကို ဂလာတိ ၅:၂၂၊ ၂၃ တွင် ဖော်ပြထားသည်။}

^{He that doeth. That is, he who performs the will of God when he learns of it. Faith in God must accompany the doing, or the doing is only a form. It is true that “faith, if it hath not works, is dead, being alone” (James 2:17), but it is equally true that works unaccompanied by a sincere and living faith are also “dead” (Heb. 11:6). Those who do not know the will of God are not held accountable for it (Luke 12:47, 48), but those who have heard God’s voice speaking to their hearts and yet persist in ways of their own choosing “have no cloke for their sin” (John 15:22) and are in danger of presumption.}

 

^{၂၂။ များစွာသောသူတို့က ပြောကြလိမ့်မည်။ ဤနေရာတွင် ယေရှုသည် ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် “ထိုနေ့”တွင် လူအားလုံး၏တရားသူကြီးအဖြစ် ပေါ်ထွက်လာမည်ဟု သွယ်ဝိုက်၍အရိပ်အမြွက်ဖော်ပြသည် (ရှုမ ၂၆:၆၄ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ကြီးမားသောနောက်ဆုံးတရားစီရင်ရာနေ့တွင် ခရစ်တော်ကို သခင်အဖြစ်ဤသို့ခေါ်ဆိုသူများသည် ခရစ်ယာန်ဟုဆိုကြသော သူများဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ဤဘဝတွင် သူ၏နောက်လိုက်များဖြစ်သည်ဟု ဟန်ဆောင်ထားကြသော်လည်း၊ အလေးချိန်ပြုပြီး မလုံလောက်သူများဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။}

^{22. Many will say. Here for the first time Jesus indirectly alludes to the fact that He will appear on “that day” as judge of all men (cf. ch. 26:64). Those who thus address Christ as Lord on the great final day of judgment do so as professed Christians. They have pretended in this life to be His followers, but have been weighed and found wanting.}

 

^{ထိုနေ့။ ကြီးမားသောနောက်ဆုံးတရားစီရင်ရာနေ့ (ရှုမ ၂၅:၃၂၊ ၃၃၊ ၄၁ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ “ထိုနေ့” သို့မဟုတ် “သခင်၏နေ့” ကို ဓမ္မဟောင်းပရောဖက်များက မကြာခဏဖော်ပြခဲ့သည် (ဟေရှာယ ၂:၁၁၊ ၁၇၊ ယူးလ ၂:၁၊ ၃:၁၄၊ အာမုတ် ၅:၁၈၊ ၂၀၊ ဇေဖနိ ၁:၁၅၊ မာလခိ ၃:၁၇၊ ၄:၁၊ လုကာ ၁၀:၁၂၊ ၂သက် ၁:၁၀၊ ၂တိ ၄:၈ တို့ကိုကြည့်ပါ)။}

^{That day. The great final day of judgment (cf. ch. 25:32, 33, 41). “That day,” or “day of the Lord,” is often mentioned by the OT prophets (see Isa. 2:11, 17, Joel 2:1; 3:14; Amos 5:18, 20; Zeph. 1:15; cf. Mal. 3:17; 4:1; Luke 10:12; 2 Thess. 1:10; 2 Tim. 4:8).}

 

^{သင်၏နာမည်ဖြင့် ဟောပြောခဲ့သည်။ ဂရိဘာသာဖြင့် မေးခွန်း၏ပုံစံသည် ပြောဆိုသူများသည် အပြုသဘောဆောင်သောအဖြေကို မျှော်လင့်ထားကြောင်း ညွှန်ပြသည်။ ၎င်းတို့သည် “ကျွန်ုပ်တို့သည် သင်၏နာမည်ဖြင့် ဟောပြောခဲ့သည်မဟုတ်လော” ဟု ပြောနေကြသည်။ ၎င်းတို့၏ပြောဆိုချက်သည် အချက်အလက်များဖြင့် ထင်ရှားစွာ မထောက်ခံခံရပါက၊ ၎င်းတို့သည် စကြဝဠာ၏ကြီးမားသောတရားသူကြီးရှေ့တွင် ထိုသို့ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု မဆိုနိုင်ပေ။ ဤသည်မှာ ၎င်းတို့၏မိမိကိုယ်ကိုယုံကြည်မှုနှင့် မိမိကိုယ်ကိုလှည့်စားမှု၏အတိုင်းအတာဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် တရားသူကြီး၏ဆုံးဖြတ်ချက်မမျှတကြောင်း၊ ၎င်းတို့ကို သစ္စာဖောက်သူများအဖြစ် မဖြစ်မနေဆက်ဆံမည်မဟုတ်ကြောင်း ကန့်ကွက်နေသည့်အလားဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် သူ၏နာမည်ဖြင့် ဟောပြောခဲ့ကြသည်မဟုတ်လော။ သို့သော် လူ့ဓလေ့ထုံးတမ်းအပေါ်အခြေခံသော ဘုရားဝတ်ပြုမှုသည် အချည်းနှီးဖြစ်ကြောင်း ၎င်းတို့မေ့လျော့ထားသည်။}

^{Prophesied in thy name. The form of the question in Greek implies that those speaking expect a positive answer. They are saying, “Surely we have prophesied in thy name, have we not?” They would hardly claim before the great Judge of the universe to have done so if the claim was not, apparently, substantiated by the facts. This is the measure of their self-conceit and self-deception. It is as if they protest to the Judge that His decision is unfair, and that He cannot rightfully treat them as renegades. They have been preaching in His name, have they not? But they have forgotten that ostensible worship of God based on human tradition is vain.}

 

^{မိစ္ဆာများကို နှင်ထုတ်ခဲ့သည်။ ဖြစ်နိုင်ချေအားဖြင့် အံ့ဖွယ်ပြုမှုများအနက် အခက်ခဲဆုံးဖြစ်သည် (မာကု ၁:၂၃ ကိုကြည့်ပါ)၊ ထို့ကြောင့် ဖော်ပြလျှင်ဖြစ်နိုင်သည့် အခြားအံ့ဖွယ်ပြုမှုများကို ကိုယ်စားပြုသည်။ ခုနစ်ဆယ်ဦးသောသူများသည် ၎င်းတို့၏ပထမဆုံးဧဝံဂေလိခရီးမှပြန်လာသောအခါ၊ “မိစ္ဆာများပင်လျှင်” ၎င်းတို့အား နာခံသည်ဟူသောအချက်သည် ၎င်းတို့အတွက် အရေးပါဆုံးဖြစ်ပုံရသည် (လုကာ ၁၀:၁၇)။ မာကု ၁ ၏ နောက်ထပ်မှတ်ချက်ကိုကြည့်ပါ။}

^{Cast out devils. Presumably the most difficult of all miracles (see on Mark 1:23), and thus typical of all others that might be mentioned. When the Seventy returned from their first evangelistic expedition, it was the fact that “even the devils” were subject to them that seemed most significant to them (Luke 10:17). See Additional Note on Mark 1.}

 

^{များစွာသောအံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများ။ ဖြစ်နိုင်ချေအားဖြင့် အမှန်တကယ်အံ့ဖွယ်ပြုမှုများပင်ပါဝင်သည် (GC ၅၅၃၊ ၅၈၈ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)၊ ၎င်းတို့နှင့်အတူ ဘုရားသခင်ရှိနေကြောင်းနှင့် ၎င်းတို့၏သွန်ပြချက်များကို ဘုရားသခင်အတည်ပြုကြောင်း သက်သေပြရန်အတွက် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည် (ဗျာဒိတ် ၁၃:၁၃၊ ၁၄၊ ၂သက် ၂:၉၊ ၁၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ကျမ်းစာများမှ အံ့ဖွယ်ပြုမှုများလုပ်ဆောင်ခြင်းသည် ဘုရားသခင်၏တန်ခိုးဖြင့်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်ဟူသော အပြည့်အဝသက်သေမဟုတ်ကြောင်း ထင်ရှားသည်။ အချိန်နှင့်ထာဝရအတွက် အကြီးမားဆုံးအံ့ဖွယ်ပြုမှုမှာ ဘုရားသခင်၏ပုံသဏ္ဍာန်နှင့်အညီပြောင်းလဲသောဘဝတစ်ခုဖြစ်သည် (DA ၄၀၆၊ ၄၀၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ပရောဖက်များဟုဆိုကြသူများကို ၎င်းတို့၏ဘဝများဖြင့် စမ်းသပ်ရမည် (မ ့ဲ ၇:၁၆ ကိုကြည့်ပါ)၊ ၎င်းတို့၏ဆိုခဲ့သောအံ့ဖွယ်ပြုမှုများဖြင့်မဟုတ်။ စာမျက်နှာ ၂၀၈၊ ၂၀၉ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Many wonderful works. Perhaps including even actual miracles (cf. GC 553, 588), performed as evidence purporting to demonstrate the presence of God with them and His approval of their teachings (see Rev. 13:13, 14; 2 Thess. 2:9, 10). It is evident from the Scriptures that the performance of miracles is not of itself conclusive evidence that divine power has been in operation. The greatest miracle of time and eternity is a life transformed according to the divine likeness (see DA 406, 407). Those who profess to be prophets are to be tested by their lives (see on Matt. 7:16), and not by their professed miracles. See pp. 208, 209.}

 

^{၂၃။ ထုတ်ဖော်ပြောဆို။ ဂရိဘာသာဖြင့် “ဟိုမိုလိုဂီယို” ဟု ဤနေရာတွင် “ပွင့်လင်းစွာကြေညာခြင်း” ဟုဆိုလိုသည်။}

^{23. Profess. Gr. homologeō, here meaning “to declare frankly.”}

 

^{သင်တို့ကို ငါတစ်ခါမျှမသိခဲ့။ သို့မဟုတ် ဂရိဘာသာစကားဖြင့် ကြိယာ၏ပုံစံအရ “သင်တို့ကို ငါတစ်ခါမျှ အသိအမှတ်မပြုခဲ့၊ သို့မဟုတ် ရင်းနှီးမသိခဲ့” ဟုဆိုသည်။ ၎င်းသည် ၎င်းတို့၏သွန်ပြချက်များနှင့် အံ့ဖွယ်ပြုမှုများသည် ဘုရားသခင်၏အလိုတော်နှင့်အညီပြောဆိုခြင်း သို့မဟုတ် ၎င်း၏တန်ခိုးဖြင့်လုပ်ဆောင်ခြင်းမဟုတ်ကြောင်း သက်သေဖြစ်သည်။}

^{I never knew you. Or, according to the form of the Greek verb, “I never recognized [or, “became acquainted with”] you.” This is evidence that their teachings and miracles had not been spoken and performed in harmony with the will of God, or by His power.}

 

^{ငါ့ထံမှထွက်သွားကြလော့။ ရှုမ ၂၅:၄၁ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ။ အပြစ်သည် ဘုရားသခင်နှင့် နောက်ဆုံးနှင့်ပြည့်စုံသောခွဲခွာခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။}

^{Depart from me. Compare ch. 25:41. Sin results in a final and complete separation from God.}

 

^{မတရားမှု။ ဂရိဘာသာဖြင့် “အနိုမီယာ” သည် “ဥပဒေမဲ့ခြင်း” သို့မဟုတ် “ဥပဒေနှင့်မညီညွတ်ခြင်း” ဟုဆိုလိုသည်။ မတရားမှုလုပ်ဆောင်သူများသည် “ဥပဒေမဲ့” ဖြစ်ကြသည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းတို့သည် ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ဥပဒေတွင်ဖော်ပြထားသော ပြည့်စုံသောပုံစံနှင့် ၎င်းတို့၏ဘဝများကို မညီညွတ်စေရန် ငြင်းဆိုထားသောကြောင့်ဖြစ်သည်—ထို့ပြင် “အပြစ်သည် ဥပဒေကိုဖောက်ဖျက်ခြင်း [အနိုမီယာ] ဖြစ်သည်” (၁ယောဟန် ၃:၄)။ သံလွင်တောင်ပေါ်တွင် ခရစ်တော်က နောက်ဆုံးသောနေ့ရက်များတွင် “မတရားမှု” အနိုမီယာသည် ပြည့်လျှံလိမ့်မည်ဟု မိန့်တော်မူခဲ့ပြီး (မ ့ဲ ၂၄:၁၂)၊ နှစ်ပေါင်းအနည်းငယ်အကြာတွင် ပေါလုက “မတရားမှု၏လျှို့ဝှက်ချက် [အနိုမီယာ]” သည် အလုပ်လုပ်နေပြီဖြစ်သည်ဟု သတိပြုခဲ့သည် (၂သက် ၂:၇)။}

^{Iniquity. Gr. anomia, “lawlessness,” or “lack of conformity with law.” The workers of iniquity are “lawless” because they have refused to conform their lives to the perfect pattern set forth in the law of the kingdom of heaven—and “sin is the transgression of the law [anomia] ” (1 John 3:4). On the Mount of Olives Christ said that in the last days “iniquity,” anomia, would abound (Matt. 24:12), and a few decades later Paul observed that the “mystery of iniquity [anomia] ” was already at work (2 Thess. 2:7).}

 

^{၂၄။ ထို့ကြောင့်။ တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ၏ နိဂုံးချုပ်နှင့် ဆွဲဆောင်မှုကို နှစ်မျိုးသောပုံဥပမာပုံစံဖြင့် တင်ပြထားသည်။ လုကာ ၆:၄၇–၄၉ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{24. Therefore. The conclusion and appeal of the Sermon on the Mount is presented in the form of a twofold parable. Compare Luke 6:47–49.}

 

^{ဆိုသည်ကား။ ခရစ်တော်သည် ဤနေရာတွင် ရိုးရိုးနားထောင်ခြင်းထက် ပိုမိုသောအရာကို ရည်ညွှန်းသည်။ ဤစကားများကို ကြားသူများသည် ၎င်းတို့၏အဓိပ္ပာယ်ကို အနည်းဆုံး လုံလောက်သောအလင်းရရှိသည့်အတိုင်း နားလည်ကြပြီး၊ ၎င်းတို့ရွေးချယ်လျှင် လုပ်ဆောင်ရန် အလင်းရှိသည်၊ ထို့ကြောင့် ဘုရားသခင်ရှေ့တွင် တာဝန်ရှိသည် (အခန်းကြီး ၂၁ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Heareth. Christ doubtless refers here to more than merely listening. Those who hear these sayings apparently grasp their meaning, at least to the extent that they have sufficient light to act if they choose to do so, and thus are responsible before God (see on v. 21).}

 

^{လုပ်ဆောင်သည်။ အခန်းကြီး ၂၁ ကိုကြည့်ပါ၊ အခန်းကြီး ၅:၁၉ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ။ ဘုရားသခင်၏အမိန့်တော်ကို ကြားရပြီး ထိုကြားရသည့်အရာကို လုပ်ဆောင်မှုအဖြစ် မပြောင်းလဲပါက၊ ထိုကြားနာခြင်းသည် တာဝန်ယူမှုကို ယူဆောင်လာသည်ဖြစ်ရာ အန္တရာယ်ရှိသည်။ “ဘုရားသခင်၏သားများ” သည် သူ၏ဝိညာဉ်တော်၏ဦးဆောင်မှုကို လိုက်နာသူများဖြစ်သည် (ရောမ ၈:၁၄)။ နာခံမှုသည် ခရစ်တော်၏စကားများကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ စရိုက်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲပေးသည်။ ယောဟန် ၅:၂၄ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Doeth them. See on v. 21; cf. ch. 5:19. It is a dangerous thing to hear a divine command if what is heard is not translated into action, for hearing inevitably brings with it responsibility for corresponding action. The “sons of God” are those who follow the leading of His Spirit (Rom. 8:14). Obedience transforms the words of Christ into personal character. See on John 5:24.}

 

^{ငါသည် သူ့ကိုဥပမာပေးမည်။ စာသားဆိုင်ရာ သက်သေအထောက်အထားများက “သူသည်ဥပမာပေးခံရလိမ့်မည်” ဟူသော ဖတ်ရှုချက်ကို ထောက်ခံသည် (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{I will liken him. Textual evidence favors (cf. p. 146) the reading, “He will be likened.”}

 

^{သူ၏အိမ်။ ဆိုလိုသည်မှာ စရိုက်၏ “အိမ်” ဖြစ်သည်။}

^{His house. That is, the “house” of character.}

 

^{ကျောက်ဆောင်ပေါ်တွင်။ သခင်ယေရှုခရစ်သည် တစ်ဦးချင်းခရစ်ယာန်နှင့် စရိုက်တည်ဆောက်သူများ၏အသိုက်အဝန်းအဖြစ် ခရစ်ယာန်အသင်းတော်တည်ဆောက်ရမည့် “ကျောက်ဆောင်” ဖြစ်သည် (အခန်းကြီး ၁၆:၁၈ ကိုကြည့်ပါ)။ လုကာ ၆:၄၈ အရ တည်ဆောက်သူသည် ခိုင်မာသောအုတ်မြစ်ရရှိရန် “နက်ရှိုင်းစွာ တူးဖော်ခဲ့သည်”။ ခိုင်မာစွာ တည်ဆောက်ရန်မှာ အချိန်နှင့်အားထုတ်မှု များစွာလိုအပ်သည်၊ ခိုင်မာသောအုတ်မြစ်မပံ့ပိုးဘဲ အိမ်တစ်လုံးကို တည်ဆောက်ရန်မှာ ပို၍ရိုးရှင်းသည်။}

^{Upon a rock. The Lord Jesus Christ is the “rock” on which the individual Christian and the Christian church as a community of character builders are to be built (see on ch. 16:18). According to Luke 6:48 the builder “digged deep” in order to have a firm foundation. To build firmly requires much time and effort; it is far simpler to build a house without going to the trouble of providing a solid foundation.}

 

^{၂၅ မိုးရွာသည်။ မုန်တိုင်းကို ဖော်ပြသည့် တိုတောင်းသော စကားများနှင့် ရုတ်တရက်ပုံစံကို သတိပြုပါ—ထင်ရှားသော စာပေနည်းစနစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။}

^{25. The rain descended. Note the abrupt style, the short statements that describe the storm—a vivid literary device.}

 

^{လေများ။ သွေးဆောင်မှုနှင့် စုံစမ်းမှု၏ “လေများ” (DA ၃၁၄)၊ အထူးသဖြင့် ယုံကြည်ခြင်း၏ ခိုင်မာသောအုတ်မြစ်မှ လူတစ်ဦးကို ဖယ်ရှားရန် သွေးဆောင်သည့် မမှန်ကန်သော သွန်သင်ချက်များ၏ လေများ (ဧဖက် ၄:၁၄)။}

^{Winds. The “winds” of temptation and trial (DA 314), perhaps particularly the winds of false teaching that tend to remove a person from the firm foundation of faith (Eph. 4:14).}

 

^{ပြိုကျခြင်းမရှိ။ “ဤလောက၏အမှောင်အုပ်စိုးသူများကို ဆန့်ကျင်ပြီး” နပမ်းလုံးရင်ဆိုင်ကာ “ဆိုးယုတ်သောနေ့တွင် ခံနိုင်ရည်ရှိပြီး၊ အရာအားလုံးပြီးမြောက်ပြီးနောက် ရပ်တည်နိုင်သူ” သည် မင်္ဂလာရှိသည် (ဧဖက် ၆:၁၂, ၁၃)။ ဘဝ၏မုန်တိုင်းများ ပြီးဆုံးသောအခါ၊ ခရစ်တော်၏ကျေးဇူးတော်အားဖြင့် ၎င်း၏စရိုက်သည် “ဆိုးယုတ်သူ၏မီးလျှံမြှားများအားလုံး” ကို ခံနိုင်ရည်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိသူသည် မင်္ဂလာရှိသည် (ဧဖက် ၆:၁၆)။ သူ၏ဝိညာဉ်သည် ခရစ်ယာန်မျှော်လင့်ချက်ကြီးထဲတွင် ကျောက်ဆူးချထားသည် (ဟေဗြဲ ၆:၁၉; တိတု ၂:၁၃; ဟေဗြဲ ၁၀:၃၅ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)၊ ထို့ကြောင့် သူသည် ပြိုကျနိုင်စွမ်းမရှိ။}

^{It fell not. Happy the man who, wrestling “against the rulers of the darkness of this world,” is “able to withstand in the evil day, and having done all, to stand” (Eph. 6:12, 13). Happy the man who, when the storms of life are over, finds that, by the grace of Christ, his character has withstood “all the fiery darts of the wicked” (Eph. 6:16). His soul is anchored to the great Christian hope (Heb. 6:19; Titus 2:13; cf. Heb. 10:35), and he cannot fall.}

 

^{ကျောက်ဆောင်ပေါ်တွင် တည်ထောင်ထားသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ခရစ်တော်၏ “စကားများ” အထူးသဖြင့် ဤနေရာတွင် တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ၏ စကားများ (အခန်းကြီး ၂၄) ပေါ်တွင် တည်ထောင်ထားသည်။ ခရစ်တော်၏စကားများသည် ဘယ်သောအခါမျှ မပျောက်ကွယ်ဘဲ (အခန်းကြီး ၂၄:၃၅)၊ ထာဝရတည်ရှိသည် (ဟေရှာယ ၄၀:၈; ၁ပေတရု ၁:၂၅)။ သူ့ထံတွင်သာ ကယ်တင်ခြင်းရှိသည် (တ၀:၄:၁၂)။}

^{Founded upon a rock. That is, upon the “sayings” of Christ, here specifically those of the Sermon on the Mount (v. 24). The words of Christ never pass away (ch. 24:35), but stand forever (Isa. 40:8; 1 Peter 1:25). There is salvation in no other but Him (Acts 4:12).}

 

^{၂၆။ သူတို့မလုပ်ဆောင်ပါ။ ဤဥပမာကို အလေးပေးရန်အတွက် အနုတ်လက္ခဏာပုံစံဖြင့် ထပ်မံဖော်ပြထားသည်—ယေရှု၏သွန်သင်ချက်များတွင် ထပ်တလဲလဲပြောဆိုခြင်းသည် သာမာန်အင်္ဂါရပ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤဥပမာနှစ်ခု၏ ကွာခြားချက်မှာ အုတ်မြစ်တစ်ခုတည်းသာဖြစ်ပြီး ကျန်အရာအားလုံးသည် တူညီသည်ဟု ယူဆရသည်။ ဤတွင်ဖော်ပြထားသော လူသည် ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ သိရှိထားသူဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားသည် (အခန်းကြီး ၂၄ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{26. Doeth them not. The parable is now repeated in negative form for emphasis—repetition being a common feature of the teachings of Jesus. The difference in the two instances is in the foundation only; all else is presumably the same. It is evident that the man here represented knew better (see on v. 24).}

 

^{မိုက်သောသူ။ “မိုက်သော” ဟူသည်မှာ သူသိထားသည့်အတိုင်း လုပ်ဆောင်ရန်ပျက်ကွက်ခဲ့သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ မင်္ဂလာဆောင်ဝတ်စုံမပါသောသူ (အခန်းကြီး ၂၂:၁၁-၁၃) နှင့် မိုက်သောအပျိုစင်ငါးဦး (အခန်းကြီး ၂၅:၂, ၃) တို့နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{A foolish man. “Foolish” because he did less than he knew should be done. Compare the man without a wedding garment (ch. 22:11–13) and the five foolish virgins (ch. 25:2, 3).}

 

^{သဲပေါ်တွင်။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းကို နားမထောင်သူသည် မိမိ၏ကိုယ်ကိုကိုယ်အားကိုးပြီး သဲပေါ်တွင် အုတ်မြစ်ချသည် (MB ၁၅၂)၊ လူသားတို့၏အားထုတ်မှုနှင့် လူဖန်တီးထားသော သီအိုရီများနှင့် တီထွင်မှုများပေါ်တွင် တည်ဆောက်သည် (DA ၃၁၄)။}

^{Upon the sand. He who turns a deaf ear to the gospel builds on the shifting sand of self, upon his own efforts (MB 152), and upon human theories and inventions (DA 314).}

 

^{၂၇။ မိုးရွာသည်။ ရာသီဥတုသာယာနေချိန်တွင် ဘေးကင်းပြီး ဆွဲဆောင်မှုရှိပုံပေါ်သော ခြောက်သွေ့သောသဲသည် မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းသောအခါ ရေစီးသန်သော ရေအလျဉ်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားသည်။}

^{27. The rain descended. The dry sand, that looked so safe and inviting in fair weather, becomes a raging torrent with the heavy rains.}

 

^{၎င်းပြိုကျသည်။ အခန်းကြီး ၂၅ ကိုကြည့်ပါ။}

^{It fell. See on v. 25.}

 

^{ပြိုကျမှုသည် ကြီးမားသည်။ မုသာကို ခိုလှုံရာအဖြစ်ပြုလုပ်ထားသူတို့၏ ပြိုကျမှုနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ (ဟေရှာယ ၂၈:၁၆-၁၈ ကိုကြည့်ပါ)၊ နှင့် အင်္ဂတေမသုံးသော အင်္ဂတေဖြင့် စရိုက်နံရံကို တည်ဆောက်ထားသူတို့၏ ပြိုကျမှု (ယေဇကျေလ ၁၃:၁၀-၁၆ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ)။}

^{Great was the fall. Compare the fall of those who have made lies their refuge (see Isa. 28:16–18), and of those who have built the wall of character with untempered mortar (cf. Eze. 13:10–16).}

 

^{၂၈။ ဖြစ်လေသည်။ ဤတွင်မှတ်တမ်းတင်ထားသော ယေရှု၏သွန်သင်ချက်များအပေါ် တုံ့ပြန်မှုများအတွက် မာကု ၁:၂၂; လုကာ ၄:၃၁, ၃၂ ကိုကြည့်ပါ။}

^{28. It came to pass. For reactions to the teaching of Jesus similar to that recorded here see Mark 1:22; Luke 4:31, 32.}

 

^{ဤစကားများ။ အခန်းကြီး ၅-၇ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသည့်အရာများ။}

^{These sayings. Those recorded in chs. 5–7.}

 

^{အဆုံးအမ။ ဂရိဘာသာ “ဒိဒါချီ”၊ “သွန်သင်ခြင်း” (မာကု ၁:၂၁, ၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။ လူများသည် အံ့ဩခဲ့ကြသည်။ သူ၏သွန်သင်ချက်သည် ဓမ္မဇာတိဆရာများ၏ သွန်သင်မှုနှင့် အလွန်ကွာခြားသည်။}

^{Doctrine. Gr. didachē, “teaching” (see on Mark 1:21, 22). The people were amazed; His teaching was so different from that of the scribes in the synagogues.}

 

^{၂၉။ အခွင့်အာဏာရှိသည်။ ဓမ္မဒိဋ္ဌိအရ မဟုတ်ဘဲ၊ သူ၏ကိုယ်ပိုင်အခွင့်အာဏာဖြင့် သွန်သင်ခဲ့ပြီး၊ ရဗ္ဗိဆရာများကဲ့သို့ ဥပဒေကို ယခင်ရှင်းပြသူများ၏ စကားများကို ကိုးကားခြင်းမပြုခဲ့ပေ။ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများတွင် မကြာခဏသုံးသော “ဧကန်စင်စစ် ငါဆိုသည်ကား” (အခန်းကြီး ၅:၁၈ ကိုကြည့်ပါ) နှင့် ၎င်း၏ဆန့်ကျင်ဘက် “နားရှိသူသည် ကြားစေသား” (အခန်းကြီး ၁၁:၁၅) ဟူသော အသုံးအနှုန်းများကို သတိပြုပါ။}

^{29. Having authority. Not dogmatically, but on His own authority rather than by quoting earlier expositors of the law, as the rabbis did in their teaching. Note the frequent use in the Gospels of the expression, “Verily I say unto you” (see on ch. 5:18), and its counterpart, “He that hath ears to hear, let him hear” (ch. 11:15).}

 

^{ဓမ္မပညာရှိများ။ စာသားအထောက်အထားများအရ (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ) “သူတို့၏ဓမ္မပညာရှိများ” ဟူသော ဖတ်ရှုမှုကို ထောက်ခံပြီး၊ ဤလူများက နားထောင်ခဲ့သော ဓမ္မပညာရှိများကို ဆိုလိုသည် (လုကာ ၅:၃၀ ရှိ “သူတို့၏” ကိုကြည့်ပါ)။ ဓမ္မပညာရှိများ၏ သွန်သင်ချက်သည် ဓမ္မဒိဋ္ဌိအရ ဖြစ်ပြီး၊ အကြီးအကဲများ၏ ဓလေ့ထုံးတမ်းများပေါ်တွင် အခြေခံသည်။ ခရစ်၏တင်ပြမှုနည်းလမ်းတွင် အသက်ဝင်စွမ်းအားရှိပြီး၊ သူဖော်ပြသော သမ္မာတရားများတွင်လည်း အသက်ဝင်စွမ်းအားရှိသည်၊ ဓမ္မပညာရှိများ၏ သေဆုံးနေသော တရားဝင်ပုံစံဖြင့် သွန်သင်မှုနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။ စာသားအထောက်အထားများအရ (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ) “နှင့်ဖာရိသီများ” ဟူသော စကားလုံးကိုလည်း ထပ်မံထည့်သွင်းနိုင်သည်။}

^{The scribes. Textual evidence favors (cf. p. 146) the reading “their scribes,” meaning the ones to whom these very people had listened (cf. “their” in Luke 5:30). The scribes’ teaching was dogmatic, and based on the traditions of the elders. There was life-giving power in the method of Christ’s presentation, as well as in the truths He set forth, in contrast with the dead formalism of the teaching of the scribes. Textual evidence may also be cited (cf. p. 146) for adding, “and the Pharisees.”}

 

^{အခန်းကြီး ၇ အပေါ် ထပ်လောင်းမှတ်ချက်}

^{additional note on chapter 7}

 

^{ရဗ္ဗိပညာရှိများ၏ ရေးသားချက်များတွင် တောင်ပေါ်တရားဒေသနာနှင့် အခြားနေရာများတွင် ယေရှု၏ ဘာသာရေးနှင့် ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ သွန်သင်ချက်များနှင့် ဆင်တူမှုများစွာကို တွေ့ရှိနိုင်သည်။ မေးခွန်းမှာ- တစ်ခုနှင့်တစ်ခု မည်မျှအားကိုးမှုရှိသနည်း။ ခေတ်သစ်ဂျူးပညာရှိများက ယေရှုသည် သူ၏ခေတ်ကျောင်းများ၏ ဂျူးဓလေ့ထုံးတမ်းများပေါ်တွင် အများစုအားကိုးခဲ့သည်ဟု စောဒကတက်ကြသည်။ တီ. တိုင် (Een Blik in Talmoed en Evangelie, Amsterdam, ၁၈၈၁) က ခရစ်ဝင်ကျမ်းသစ်တွင် ဖော်ပြထားသော ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ သွန်သင်ချက်များသည် အားလုံးနီးပါး တယ်လမွတ်တွင် ပေါ်ထွက်လာပြီး၊ ထို့အပြင် တယ်လမွတ်သည် ခရစ်ဝင်ကျမ်းများက ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ သွန်သင်ချက်များကို ချေးငှားခဲ့သည့် ရင်းမြစ်ဖြစ်သည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ မကြာသေးမီက ဂျူးပညာရှိတစ်ဦးက “ခရစ်ဝင်ကျမ်းများတစ်လျှောက်တွင် ယေရှု၏ခေတ်နှင့် နီးကပ်သောကာလတွင် ဟောင်းတရားစာအုပ်၊ အပိုကရစ်ဖါးနှင့် တယ်လမွတ်နှင့် မစ်ဒရာရှစ်စာပေများတွင် တွဲဖက်မဖော်ပြနိုင်သော ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ သွန်သင်ချက်တစ်ခုမျှ မရှိပါ” (ဂျိုးဇက်ခ်ကလော့စ်နာ၊ ယေရှုအော့ဖ်နာဇရက် [ဟားဘတ်ဒန်ဘီဘာသာပြန်]၊ စာမျက်နှာ ၃၈၄) ဟု ဖော်ပြထားသည်။ သူက ထပ်မံဖော်ပြသည်မှာ “ယေရှုသည် ဂျူးဘာသာနှင့် မူလအရ ကွဲပြားသော ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ သွန်သင်ချက်များကို အနည်းငယ်သာ မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ ဆင်တူမှုသည် အလွန်ထူးခြားလှပြီး၊ ခရစ်ဝင်ကျမ်းများသည် တယ်လမွတ်နှင့် မစ်ဒရာရှစ်တွင်ပါရှိသော အကြောင်းအရာများမှ ရိုးရှင်းစွာ ဖွဲ့စည်းထားသည်ဟု ထင်ရှားလုနီးပါးဖြစ်သည်” (ထိုနေရာတွင်၊ စာမျက်နှာ ၃၈၈, ၃၈၉) ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ခရစ်ယာန်မှတ်ချက်ပေးသူများစွာသည်၊ အထက်ဖော်ပြခဲ့သော ဂျူးပညာရှိများ၏ အစွန်းရောက်မှုများအထိ မသွားသော်လည်း၊ ရဗ္ဗိစာပေများတွင် ဆင်တူမှုများစွာကို ကိုးကားပြီး၊ ယေရှုသည် ဂျူးစိတ်ထဲတွင် ရင်းနှီးပြီးသားဖြစ်သော အရာများကိုသာ အနည်းငယ်သာ သွန်သင်ခဲ့သည်ဟူသော အထင်ကို ဖန်တီးပေးသည်။ စာမျက်နှာ ၉၆-၁၀၀ ကိုကြည့်ပါ။}

^{In the writings of the rabbinical scholars are to be found numerous parallels to the religious and moral teachings of Jesus in the Sermon on the Mount and elsewhere. The question is: To what extent was the one dependent on the other? Modern Jewish scholars contend that, for the most part, Jesus was dependent on the Jewish tradition of the schools of His day. T. Tal (Een Blik in Talmoed en Evangelie, Amsterdam, 1881) declared that the moral teachings set forth in the NT appear without exception in the Talmud, and, furthermore, that the Talmud was the source from which the Gospels borrowed their moral teachings. A more recent Jewish scholar sets forth the claim that “throughout the Gospels there is not one item of ethical teaching which can not be paralleled either in the Old Testament, the Apocrypha, or in the Talmudic and Midrashic literature of the period near to the time of Jesus” (Joseph Klausner, Jesus of Nazareth [tr. by Herbert Danby], p. 384). He states further that “Jesus scarcely introduced any ethical teaching which was fundamentally foreign to Judaism. So extraordinary is the similarity that it might almost seem as though the Gospels were composed simply and solely out of matter contained in the Talmud and Midrash” (ibid., pp. 388, 389). Many Christian commentators, though not going to the extremes of the Jewish scholars noted above, still quote numerous parallels in rabbinical literature, creating the impression that Jesus actually taught little but that with which the Jewish mind was already familiar. See pp. 96-100.}

 

^{ထင်ရှားသော တူညီမှုများရှိကြောင်း မည်သူမှ ငြင်းမရနိုင်ပါ။ သို့သော် ယေရှုသည် သူ၏ ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာ သွန်သင်ချက်များအတွက် ရဗ္ဗိဆိုင်ရာ စာပေများမှ ဆွဲယူခဲ့သည်ဟူသော အယူအဆသည် မလွှဲမရှောင်သာ လိုက်နာရန် မလိုအပ်ပါ။ သစ္စာတရားသစ်ကမ္မာန်းနှင့် ဂျူးစာပေများအကြား ပြုလုပ်ခဲ့သော အကျယ်ပြန့်ဆုံး နှိုင်းယှဉ်မှုမှာ စထရက်နှင့် ဘီလာဘက်တို့၏ “တာလမတ်နှင့် မီဒရာရှ်မှ သစ္စာတရားသစ်ကမ္မာန်းသို့ မှတ်ချက်များ” ဟူသော ၄,၁၀၂ စာမျက်နှာပါ ကြီးကျယ်သော လက်ရာဖြစ်သည်။ ဤစာရေးဆရာများသည် ဤအကြောင်းအရာတွင် ထိပ်တန်းအာဏာပိုင်များဖြစ်ကြသည်မှာ သေချာသည်ဖြစ်ရာ ၎င်းတို့၏ အချက်အလက်များနှင့် ကောက်ချက်များကို သတိပြုရန် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် တောင်ပေါ်တရားဟောချက်အပေါ် မှတ်ချက်များ၏ နိဂုံးချုပ်တွင် ဖော်ပြထားသည် (အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၄၇၀-၄၇၄)။ ၎င်းတို့သည် တစ်ခုတည်းသော ခြွင်းချက် (ဟိလယ်လ်၏ စကားဖြစ်သော မဿဲ ၇:၁၂ ကိုကြည့်ပါ) ကလွဲလျှင် တောင်ပေါ်တရားဟောချက်နှင့် တူညီသော စကားများသည် ရဗ္ဗိများထံမှ ဂုဏ်ပြုခံရသည့်အတိုင်း ယေရှုနောက်ပိုင်းတွင် နေထိုင်ခဲ့သော ရဗ္ဗိဆရာများနှင့် သက်ဆိုင်သည်ဟု မှတ်ချက်ပြုသည်။ ၎င်းကို ဆန့်ကျင်၍ တစ်ခါတစ်ရံ အငြင်းအခုံပြုကြသည်မှာ နောက်ပိုင်းစာရေးဆရာများ၏ အမည်ဖြင့် မှတ်တမ်းတင်ထားသော စကားများစွာသည် ယခင်ကတည်းက ရှိခဲ့သည်ဟု ယူဆကာ ၎င်းတို့သည် ယေရှုအတွက် အရင်းအမြစ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့သည်ဟူသော အချက်ဖြစ်သည်။ သို့သော် စထရက်နှင့် ဘီလာဘက်တို့သည် စကားတစ်ခုသည် တစ်စုံတစ်ယောက်၏ အမည်ဖြင့် လွှဲပြောင်းပေးအပ်ထားလျှင် ၎င်းစကားသည် ထိုပညာရှင်၏ အမည်နှင့် သက်ဆိုင်သည်ဟူသော ကောင်းစွာ တည်ထောင်ထားသော စည်းမျဉ်းကို ထိန်းသိမ်းထားသည်၊ ထိုစကားသည် ယခင်ကတည်းက ရှိခဲ့ကြောင်း သက်သေအထောက်အထားများဖြင့် သက်သေပြမထားသရွေ့ဖြစ်သည်။}

^{That striking parallels exist, no one can deny. But that Jesus drew from rabbinical literature for His moral teachings does not necessarily follow. Perhaps the most extensive comparison ever made between the New Testament and Jewish literature is that by Strack and Billerbeck, in Kommentar zum Neuen Testament aus Talmud und Midrasch, a monumental work of 4,102 pages. Inasmuch as the authors are, doubtless, the leading authorities on the subject, it is of interest to note their observations and conclusions. These are contained in an epilogue to the comments on the Sermon on the Mount (vol. 1, pp. 470-474). They note that with one exception (the saying of Hillel, see on Matt. 7:12) the parallels to the Sermon on the Mount, insofar as they are credited to rabbis, by name, all belong to rabbinical teachers that lived after the time of Jesus. Against this it is sometimes argued that many sayings, although bearing names of later authors, are of earlier origin, thus making it possible for them to have served as a source for Jesus. However, Strack and Billerbeck maintain the well-established rule that a saying that is handed down under a certain author’s name actually belongs to the scholar whose name it bears, unless it can be proved from competent sources that the saying existed earlier.}

 

^{ဤစည်းမျဉ်းကို တောင်ပေါ်တရားဟောချက်ရှိ စကားများသို့ အသုံးချသောအခါ၊ ၎င်းတို့အများစုသည် ယေရှုထက် ရဗ္ဗိစာပေတွင် သတ်မှတ်ထားသော ပညာရှင်များကို ယေရှုက ရှေ့ပြေးသွားသည်ဖြစ်ရာ ၎င်းတို့ကို ယေရှုအား ဂုဏ်ပြုရမည်ဖြစ်ကြောင်း ချက်ချင်းထင်ရှားလာသည်။ ၎င်းစကားအချို့သည် ယခင်ကတည်းက ရှိခဲ့သည်ဟု ငြင်းဆိုခြင်းမရှိသော်လည်း၊ ထိုစကားသည် တကယ်ပိုမိုရှေးကျသည်ကို သက်သေပြရန် ဝန်ထုပ်သည် ကန့်ကွက်သူထံတွင် ရှိပြီး ထိုသက်သေကို ဖြည့်ဆည်းပေးရမည်ဖြစ်သည်။}

^{When this rule is applied to the sayings in the Sermon on the Mount, it becomes immediately evident that the vast majority of them must be attributed to Jesus inasmuch as He antedates the scholars to whom they are assigned in rabbinical literature. It is not denied that some of these sayings may have been older, but the burden of proof rests with the objector to supply evidence in every instance that the saying was actually older.}

 

^{အခြားတစ်ဖက်ကို ခဏလောက် စစ်ဆေးကြည့်ကြပါစို့။ ယေရှု၏ စကားအချို့သည် ရဗ္ဗိစာပေရှိ စကားများအတွက် အရင်းအမြစ်ဖြစ်ခဲ့သည်မှာ မည်မျှအတိုင်းအထိဖြစ်နိုင်သနည်း။ စထရက်နှင့် ဘီလာဘက်တို့သည် အနှစ် ၁၀၀ ခန့်တွင် နေထိုင်ခဲ့သော ရှေးတန္နတ်ပညာရှင်များသည် ယေရှု၏ စကားအချို့နှင့် ရင်းနှီးကျွမ်းဝင်ခဲ့ကြသည်ဟူသော သက်သေကို မှတ်ချက်ပြုသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ မဿဲ ၅:၁၇ ၏ ထုတ်ဖော်ချက်သည် ဂါမလီယယ် ၂ (အနှစ် ၉၀ ခန့်) နှင့် ခရစ်ယာန်တစ်ဦးအကြား ဆွေးနွေးမှုတွင် ထွက်ပေါ်လာသည် (တာလမတ် ရှဗ္ဗတ် ၁၁၆အေ၊ ၁၁၆ဘီ၊ ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၅၇၁)။ ယေရှုသည် ဂျူးအတွေးအခေါ်ဖွံ့ဖြိုးမှုအပေါ် အထူးသဖြင့် ဆီနာဂေါ့ဂ်နှင့် ခရစ်ယာန်အသင်းတော်တို့ အနီးကပ်ဆက်နွယ်နေခဲ့သော အစောပိုင်းနှစ်များအတွင်း မည်မျှသြဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိခဲ့သည်ကို ကျွန်ုပ်တို့ ခန့်မှန်းမရနိုင်ပါ။ အောက်ပါသည် အခြေအနေတစ်ခု၏ အကဲဖြတ်မှုဖြစ်သည်။ “ယေရှု၏ ဝေဖန်မှုများသည် ၎င်းတို့၏ မူလအစကို မေ့လျော့သွားသောအခါ နောက်ပိုင်းတွင် မီရှနာနှင့် တာလမတ်တွင် ပုံဖော်ထားသည့် ဂျူးကုတ်ဖွံ့ဖြိုးမှုတွင် အခန်းကဏ္ဍအချို့ ပါဝင်ခဲ့သည်ဟု အကြံပြုခံရဖူးသည်၊ သို့သော် ၎င်းကို ဘယ်သောအခါမှ သက်သေပြမည်မဟုတ်ပါ” (အိပ်ချ် ဒီအေ မေဂျာ၊ တီဒဗလျူ မန်ဆွန်၊ နှင့် စီဂျေ ရိုက်၊ ယေရှု၏ သာသနာနှင့် သတင်းစကား၊ စာမျက်နှာ ၃၀၄)။}

^{Let us examine for a moment the other side of the question. To what extent may Jesus have been the source for some of the sayings in rabbinical literature? Strack and Billerbeck note evidence that the older tannaitic scholars who lived around the year a.d. 100 were familiar with some of the sayings of Jesus. For example, the statement of Matt. 5:17 comes up in a discussion between Gamaliel II (c. a.d. 90) and a Christian (Talmud Shabbath 116a, 116b, Soncino ed., p. 571). We cannot estimate the influence Jesus had on the development of Jewish thought, especially during those early years when the synagogue and the church were rather closely related. The following is an appraisal of the situation: “It has even been suggested, though it is never likely to be proved, that the criticisms made by Jesus may, at a later time when their origin was forgotten, have played some part in the development of the Jewish code as it took shape in the Mishnah and the Talmud” (H. D. A. Major, T. W. Manson, and C. J. Wright, The Mission and Message of Jesus, p. 304).}

 

^{ရဗ္ဗိစကားများသည် ကျမ်းချက်တစ်ခုမှ မူလမဟုတ်သည်ဖြစ်စေ၊ အနည်းဆုံး တစ်ခုပေါ်တွင် မှီခိုနေရသည်ဖြစ်စေ၊ အချိုးအစားအရ အနည်းငယ်သာ ရှိသည်ကို သတိရသောအခါ၊ ယေရှုသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းများကို ပေးအပ်ခဲ့သူဖြစ်သည်ဖြစ်ရာ ၎င်းတို့နှင့် တူညီမှုများ တွေ့ရှိရခြင်းသည် အံ့ဩစရာမဟုတ်ပါ။ အသက်ရှည်လာသည့်အခါ ဘုရားသခင်၏ ဝိညာဉ်တော်ဖြင့် လှုံ့ဆော်ခံရသော ကျမ်းများ၏ လွှမ်းမိုးမှုအောက်တွင် ဖြူစင်သောသူများသည် ၎င်းတို့၏ စကားများတွင် ကောင်းကင်ဘုံ၏ အလင်းရောင်ကို ထင်ဟပ်စေခဲ့သည်မှာ ထိုအတိုင်းအတာအထိဖြစ်သည်။ တကယ်တော့၊ ဤအချက်သည် ကွန်ဖြူးရှပ်နှင့် ပလေတိုကဲ့သို့သော ဖော်ထုတ်ထားသော ဘာသာတရားမှ ကင်းလွတ်သော ဒဿနပညာရှင်များသည် မကြာခဏ မြင့်မားသော စံနှုန်းများကို ဖော်ထုတ်ပြခဲ့သည့် အကြောင်းရင်းကို ရှင်းပြသည်။ ယေရှုသည် “ဤလောကသို့ လာသောသူတိုင်းကို လင်းစေသော စစ်မှန်သောအလင်း” ဖြစ်သည် (ယောဟန် ၁:၉; ဒီအေ ၄၆၅ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါ)။}

^{When it is remembered that there are, proportionately, few rabbinical sayings extant that have not originated in a Scripture text or at least lean on one, it is not surprising that parallels can be found between these sayings and those of Jesus, who gave the OT Scriptures. To the extent that pious men through the ages permitted themselves to come under the influence of the Spirit that inspired these writings, to that extent their sayings have reflected the light of Heaven. In fact, this observation explains why philosophers outside the pale of revealed religion, such as Confucius and Plato, have frequently set forth lofty ideals. Jesus is the “true Light, which lighteth every man that cometh into the world” (John 1:9; cf. DA 465).}

 

^{ယေရှုနှင့်ဂျူးပညာရှင်များ၏စကားများအကြားတူညီမှုများရှိကြောင်းသက်သေပြထားသော်လည်း၊ Strack နှင့် Billerbeck ထောက်ပြသည့်အတိုင်း သိသာထင်ရှားသောကွဲပြားမှုများလည်းရှိသည်။ ယေရှုကဲ့သို့ဘာသာရေးနှင့်ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာစကားများစွာကို နောက်ပိုင်းဂျူးပညာရှင်တစ်ဦးမှမထားရစ်ခဲ့ပေ။ ယေရှု၏သွန်သင်ချက်များတွင်ကျွန်ုပ်တို့အလွန်သဘောကျမြတ်နိုးသည့်တိုတောင်းပြီးအာဏာရှိသောပုံစံဖြင့် သူ၏စကားများကိုဖော်ပြထားနိုင်သည့်ဂျူးပညာရှင်တစ်ဦးမှမရှိခဲ့ပေ။ အထူးသဖြင့်၊ ယေရှုနှင့်ရည်မှန်းချက်တူညီသည့်ဂျူးပညာရှင်တစ်ဦးမှမရှိခဲ့ပြီး၊ တူညီမှုများရှိသော်လည်း အဓိကကွဲပြားမှုမှာ ဤအချက်တွင်ရှိသည်။ ယေရှုသည် ဖာရိရှဲများ၏လုပ်ဆောင်မှုဖြင့်ကယ်တင်ခြင်းဆိုင်ရာအယူဝါဒကို တိုက်ရိုက်ထိမှတ်ကာ၊ ဥပဒေအရ ဖြောင့်မတ်ခြင်း၏မလုံလောက်မှုကို ရဲဝံ့စွာသွန်သင်ခဲ့သည်။ တစ်ချိန်တည်းတွင်၊ သူသည် သူ၏လူများအား ပိုမိုမြင့်မားသောဖြောင့်မတ်ခြင်းသို့ရောက်ရှိစေသည့် နည်းလမ်းသစ်တစ်ခုကို ပြသခဲ့သည်။ ရဗ္ဗိစာပေများသည် ရဗ္ဗိများဖော်ပြထားသည့် ဂျူးဘာသာ၏ဘာသာရေးသည် မိမိကိုယ်ကိုကယ်တင်ခြင်းဖြစ်သည်ဟူသောသက်သေများစွာပေးထားသည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် ကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာအမှန်တရားများနှင့်သွန်သင်ချက်များ၏သီးသန့်စုစည်းမှုတွင်မပိတ်လှောင်ထားဘဲ၊ ယေရှု၊ သူ၏ပုဂ္ဂိုလ်နှင့်သူ၏လုပ်ဆောင်မှုတစ်ခုတည်းတွင်သာရှိသည်။}

^{Though parallels between the sayings of Jesus and those of Jewish scholars are demonstrable, there are at the same time significant differences, as Strack and Billerbeck point out. No later Jewish scholar has left behind such a multitude of religious and moral sayings as has Jesus. No later Jewish scholar has been able to put forth his sayings in the brief and authoritative manner that we admire so much in the teachings of Jesus. Above all, no later Jewish scholar followed the same objectives as did Jesus, and in this lies the chief difference, despite all similarities. Jesus struck directly at the Pharisaical doctrine of salvation by works, and taught boldly the inadequacy of legalistic righteousness. At the same time He showed His people a new way that leads to a higher righteousness. Rabbinical literature gives overwhelming evidence that the religion of the Jews, as expounded by the rabbis, was one of self-redemption. The religion of Christianity, on the other hand, is not locked up in a particular collection of ethical truths and teachings, but alone in Jesus, His person and His work.}

 

^{ယေရှု၏သွန်သင်ချက်များ၏ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာအရေးပါမှုကို ၎င်းတို့၏ထူးခြားသောကိုယ်ကျင့်တရားဆိုင်ရာမူများဖြင့်သာတိုင်းတာရန်မဟုတ်ပေ။ ဤမူများစွာကို ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင် သို့မဟုတ် ကောင်းကင်အလင်းဖြင့် အတိုင်းအထည်အမျိုးမျိုးဖြင့် လင်းလက်တောက်ပခဲ့သူများ၏စကားများတွင် ဖော်ပြထားပြီးဖြစ်သည်။ သို့သော် ခရစ်သည် လူတို့မပြောဖူးသည့်ပုံစံဖြင့်ပြောဆိုခဲ့ပြီး၊ အာရုံစူးစိုက်မှုကိုဖမ်းစားနိုင်သောအာဏာဖြင့်ပြောဆိုခဲ့သည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်ကို ထင်ရှားစွာခွဲခြားပေးသည့်အရာမှာ သူသည် ဘုရားဖြစ်သည်ဆိုသည့်အချက်ဖြစ်သည်—အခြားဆရာများသည် လူသားများဖြစ်သည်။ သူသည် လူတို့အား မည်သို့နေထိုင်ရမည်ကိုပြောပြရန်သာမက၊ ထိုသို့သောဘဝနေထိုင်နိုင်ရန် စွမ်းအားပေးအပ်ရန်လည်းလာခဲ့သည်။ သူသည် လူတို့အား အပြစ်သည်မကောင်းကြောင်းနှင့် ဖြောင့်မတ်ခြင်းသည်ဘဝ၏မှန်ကန်သောရည်မှန်းချက်ဖြစ်ကြောင်းပြသရန်သာမက၊ အတိတ်အပြစ်များကိုဖျက်ဆီးရန်နှင့် လူတို့အား ကောင်းကင်မှဖြောင့်မတ်ခြင်းကိုပေးအပ်ရန်လည်းလာခဲ့သည်။ ဤအရာကို လူသားဆရာများမလုပ်နိုင်ခဲ့ပေ။ အကောင်းဆုံးအနေဖြင့် ၎င်းတို့သည် လူတို့အား ပိုမိုကောင်းမွန်သောနည်းလမ်းကိုညွှန်ပြရုံသာဖြစ်သည်။ သို့သော် ယေရှုသည် “လမ်း၊ အမှန်တရားနှင့် ဘဝ” (ယောဟန် ၁၄:၆) ဖြစ်သည်။ ခမည်းတော်အားဖြင့်၊ သူသည် “ကျွန်ုပ်တို့အတွက် ဉာဏ်ပညာ၊ ဖြောင့်မတ်ခြင်း၊ သန့်ရှင်းခြင်းနှင့် ကယ်တင်ခြင်း” (၁ ကောရိန္သု ၁:၃၀) ဖြစ်လာခဲ့သည်။}

^{The spiritual significance of the teachings of Jesus is not to be measured simply by their great moral principles. Many of these had already been set forth in the OT, or in the sayings of men who were, in varying degree, illuminated by the light of Heaven. But Christ spoke as never man spoke, and with an authority that commanded attention. That which sharply distinguishes our Lord is the fact that He is divine—other teachers were human. He came not only to tell men how they should live but to impart to them power to live such a life. He not only came to show men that sin is evil and righteousness is the true goal of life, but came to blot out past sins and to impart to men righteousness from heaven above. This, human teachers could not do. At best they could point men to a better way. But Jesus was “the way, the truth, and the life” (John 14:6). By the Father, He was “made unto us wisdom, and righteousness, and sanctification, and redemption” (1 Cor. 1:30).}

 

^{ယေရှုသည် “မှန်ကန်သောအလင်း” (ယောဟန် ၁:၉) ဖြစ်သည်။ သူသည် အလင်းအားလုံး၏ရင်းမြစ်ဖြစ်ပြီး၊ အခြားသူများ၏အလင်းကိုထင်ဟပ်ပြသူမဟုတ်ပေ (ယောဟန် ၁:၉; ၅:၃၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ကောင်းမွန်ပြီးမြင့်မြတ်သည့်အရာအားလုံးသည် သူ့ထံမှစတင်ပြီး သူ့ထံသို့ဦးတည်သည်။}

^{Jesus is the “true Light” (John 1:9). He is the source of all light that is light, not the reflector of other men’s light (see on John 1:9; 5:35). All that is good and ennobling originated with Him and leads to Him.}

^{ellen g. white comments}

^{1 DA 314; MB 123; 7T 279}

^{1, 2 Ev 639; MH 485; TM 273}

^{1–4 3T 93}

^{1–5 8T 85}

^{1–29 TM 125}

^{2 COL 251; CS 47; GC 29; MB 136; PP 625; 2T 136, 256; 4T 139; 5T 53,  247,  278, 608}

^{3 MB 125; 5T 92}

^{4 3T 465; 4T 62}

^{5 MB 126}

^{6 MB 129; 3T 426}

^{6–12 EW 24}

^{7 FE 300, 399; GC 528; GW 258; MM 13; SC 95, 96; TM 323,  379, 485; 3T 415; 6T 95; 8T 23; 9T 279}

^{7, 8 CT 242; MB 130}

^{7–11  MYP 123}

^{9 Ev 200}

^{9–11  AH 299; MB 132; 5T 201}

^{11 SL 84; 1T 121; 5T 157}

^{12 AH 423; DA 640; Ed 136; LS 303; MB 134; MH 105; ML 165, 200; PK 652; 2T 136; 4T 310,  350,  359,  487, 490; 5T 179, 338; 8T 134; WM 202}

^{13 3T 199, 438; 4T 218, 364; 5T 172, 437}

^{13, 14 CT 366; FE 200; GW 160; MM 62; 1T 127; 2T 479, 592; 8T 65}

^{14 AA 565; GW 135; MB 138; ML 69; LS 190; 2T 688; 4T 364,  503, 589; 5T 435; 9T 23}

^{15, 16 Ev 597; MB 145; 4T 376}

^{15–20 Ev 589; 4T 230, 232; 5T 668, 671}

^{16 CT 189, 536; GC 465, 520; LS 45; 1T 412, 482; 5T 129, 394; 8T 326}

^{16–18 1T 454}

^{17 DA 314; SL 58; 2T 328; 4T 311; 5T 98}

^{18 Ev 308; 4T 347; 5T 98}

^{20 AA 523; CT 329; Ev 287; FE 89; GC 397; LS 325; TM 33, 466; 1T 193, 289; 2T 88,  442,  598,  656, 663; 3T 249; 4T 230,  239, 311; 5T 98, 342}

^{20–23 1T 416}

^{21 COL 272; PP 207; 1T 482}

^{21–27 4T 613}

^{22 COL 412}

^{22, 23 MB 145; 5T 73}

^{23 AA 423; CS 128; 4T 514, 517; 5T 398; 7T 71; 9T 252}

^{24 GW 103; 4T 656; 5T 129}

^{24, 25 DA 314; FE 289; 3T 414; 4T 117; 8T 173}

^{24–27 CT 61; TM 126; 8T 297}

^{25 MB 147; 6T 146}

^{26 ML 73, 85; 3T 475; 5T 129; 6T 16, 143}

^{28 FE 238}

^{28, 29 MB 47; 7T 269}

^{29 CH 318; CSW 109; CT 240; DA 253; Ev 55, 56; FE 236,  406, 407; 5T 254; 8T 201; WM 287}

 

အခန်းကြီး - ၈

^{chapter 8}

 

^{၂။ ခရစ်တော်သည် နူနာသည်ကို သန့်စင်စေသည်၊ ၅။ ဗိုလ်မှူး၏ကျွန်ကို ကုသပေးသည်၊ ၁၄။ ပေတရု၏ယောက္ခမကို၊ ၁၆။ နှင့် အခြားရောဂါသည်များစွာကို ကုသပေးသည်။ ၁၈။ မည်သို့လိုက်နာရမည်ကို ဖော်ပြသည်။ ၂၃။ ပင်လယ်ပြင်ရှိ မုန်တိုင်းကို ငြိမ်သက်စေသည်၊ ၂၈။ မိစ္ဆာဝင်ပူးနေသော လူနှစ်ဦးမှ မိစ္ဆာများကို နှင်ထုတ်သည်၊ ၃၁။ ၎င်းတို့ကို ဝက်များထဲသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုသည်။}

^{2 Christ cleanseth the leper, 5 healeth the centurion’s servant, 14 Peter’s mother in law, 16 and many other diseased: 18 sheweth how he is to be followed: 23 stilleth the tempest on the sea, 28 driveth the devils out of two men possessed, 31 and suffereth them to go into the swine.}

 

^{၁။ လူအုပ်ကြီး။ ကျမ်းပိုဒ် ၁ သည် တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ၏ ဖြစ်ရပ်ပုံပြင်ကို နိဂုံးချုပ်သည်။ မဿဲသည် ယေရှုနှင့်အတူ လိုက်ပါသော လူအုပ်ကြီးများကို တောင်ပေါ်တရားဒေသနာမတိုင်မီ (အခန်း ၄:၂၄၊ ၂၅) နှင့် ပြီးနောက် (အခန်း ၈:၁) တွင် ဖော်ပြသည်။ ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှုထမ်းကာလတွင် ဤလူအုပ်ကြီးများကို အခြားသုံးကျမ်းရေးသားသူတစ်ဦးက ဖော်ပြထားသည့် အချိန်ဇယားဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာအတွက် မာကု ၁:၄၅ ကို ကြည့်ပါ။}

^{1. Great multitudes. Verse 1 concludes the narrative of the Sermon on the Mount. Matthew mentions the great throngs that accompanied Jesus both before the Sermon on the Mount (ch. 4:24, 25) and after (ch. 8:1). For the chronological setting in which another synoptic writer mentions the great throngs at this period of Christ’s ministry see on Mark 1:45.}

 

^{၂။ နူနာသည်။ [နူနာသည်၊ မဿဲ ၈:၂–၄ = မာကု ၁:၄၀–၄၅ = လုကာ ၅:၁၂–၁၆။ အဓိကမှတ်ချက်- မာကု။] မာကု (အခန်း ၁:၄၀–၄၅) နှင့် လုကာ (အခန်း ၅:၁၂–၁၆) အရ ဤဖြစ်ရပ်သည် တောင်ပေါ်တရားဒေသနာမပေးမီ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ မဿဲသည် ယေရှု၏ဘဝဖြစ်ရပ်များကို တင်းကြပ်စွာ အချိန်ဇယားအတိုင်း မဟုတ်ဘဲ အကြောင်းအရာအလိုက် စီစဉ်ထားသည်မှာ ထင်ရှားသည် (စာမျက်နှာ ၂၇၄ ကိုကြည့်ပါ)။ မဿဲ ၈:၅–၁၃ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော ဖြစ်ရပ်သည် တောင်ပေါ်တရားဒေသနာပြီးနောက် ချက်ချင်းနီးပါး ဖြစ်ပွားခဲ့ပုံရသည် (လုကာ ၇:၁ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဖြစ်နိုင်ချေအားဖြင့် ထိုနေ့တွင်ပင်ဖြစ်သည်။}

^{2. A leper. [A Leper, Matt. 8:2–4=Mark 1:40–45=Luke 5:12–16. Major comment: Mark.] According to Mark (ch. 1:40–45) and Luke (ch. 5:12–16) this incident occurred prior to the giving of the Sermon on the Mount. It seems evident that Matthew follows a topical, in preference to a strictly chronological, arrangement of the events of Jesus’ life (see p. 274). Apparently the incident recorded in Matt. 8:5–13 followed almost immediately after the Sermon on the Mount (see on Luke 7:1), perhaps on the same day.}

 

^{ဝတ်ပြုသည်။ ဂရိဘာသာဖြင့် ပရော့စကူနီယို၊ “[ဒူးထောက်ခြင်း သို့မဟုတ် မျက်နှာပြင်ပေါ်လှဲလျောင်းခြင်းဖြင့်] ဂုဏ်ပြုခြင်း”။ ပရော့စကူနီယိုသည် ဘုရားသခင်ကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းကို မဖြစ်မနေ ဆိုလိုသည်မဟုတ် (ဧသတာ ၃:၂ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Worshipped. Gr. proskuneō, “to do homage [either by kneeling or by prostrating oneself].” Proskuneō does not necessarily imply recognition of divinity (see on Esther 3:2).}

 

^{၅။ ကပေရနံမြို့သို့ ဝင်ရောက်သည်။ [ဗိုလ်မှူး၏ကျွန်၊ မဿဲ ၈:၅–၁၃ = လုကာ ၇:၁–၁၀။ အဓိကမှတ်ချက်- လုကာ။]}

^{5. Entered into Capernaum. [The Centurion’s Servant, Matt. 8:5–13=Luke 7:1–10. Major comment: Luke.]}

 

^{၆။ ပြင်းထန်စွာ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခံရသည်။ အခန်း ၄:၂၄ ကိုကြည့်ပါ။}

^{6. Grievously tormented. See on ch. 4:24.}

 

^{၁၀။ ဧကန်စင်စစ်။ အခန်း ၅:၁၈ ကိုကြည့်ပါ။}

^{10. Verily. See on ch. 5:18.}

 

^{၁၁။ များစွာသောသူတို့ လာကြလိမ့်မည်။ လုကာသည် သူ၏ဖြစ်ရပ်ပုံပြင်တွင် တပါးအမျိုးသားများ စုရုံးခြင်းနှင့်ပတ်သက်သော ခရစ်တော်၏ထစ်ကြေညာချက်ကို ချန်လှပ်ထားသော်လည်း၊ အခြားနေရာတွင် ဆင်တူသော ထစ်ကြေညာချက်တစ်ခုရှိသည် (လုကာ ၁၃:၂၈၊ ၂၉ ကိုကြည့်ပါ)။ တပါးအမျိုးသားများ စုရုံးခြင်းသည် ဓမ္မဟောင်းပရောဖက်များ၏ ဘုံအကြောင်းအရာတစ်ခုဖြစ်သည် (အတွဲ ၄၊ စာမျက်နှာ ၂၅–၃၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{11. Many shall come. Luke omits from his account the statement of Christ concerning the ingathering of the Gentiles (Matt. 8:11, 12), but has a similar statement elsewhere (see Luke 13:28, 29). The ingathering of the Gentile nations was a common theme of the OT prophets (see Vol. IV, pp. 25-38).}

 

^{ထိုင်ကြလိမ့်မည်။ ဂရိဘာသာဖြင့် အနကလီနို၊ “လှဲလျောင်းသည်”။ စားသောက်ခြင်းဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့်ပတ်သက်သော မှတ်ချက်များအတွက် မာကု ၂:၁၅ ကိုကြည့်ပါ။ ကျမ်းစာရေးသားသူများသည် မယ်ရှိယဓမ္မနိုင်ငံ၏ ရွှင်လန်းမှုများကို သင်္ကေတအဖြစ် စားပွဲဖိတ်ကြားခြင်း၏ ပုံသဏ္ဍာန်ကို မကြာခဏအသုံးပြုသည် (ဟေရှာယ ၂၅:၆၊ လုကာ ၁၃:၂၉၊ ၁၄:၁၅၊ ဗျာဒိတ် ၁၉:၉ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Sit down. Gr. anaklinō, “to recline.” For comments on eating customs see on Mark 2:15. The figure of a banquet is often used by Bible writers as a symbol of the joys of the Messianic kingdom (see Isa. 25:6; Luke 13:29; 14:15; Rev. 19:9).}

 

^{၁၂။ နိုင်ငံ၏သားများ။ အခန်း ၃:၉ ကိုကြည့်ပါ။ “နိုင်ငံ၏သားများ” ဟူသော အသုံးအနှုန်းသည် နိုင်ငံ၏တရားဝင်အမွေဆက်ခံသူများကို ဖော်ပြသော ဟေဗြဲဘာသာ၏ ဘုံအသုံးအနှုန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။}

^{12. Children of the kingdom. See on ch. 3:9. The expression “sons of the kingdom” was a common Hebrew idiom descriptive of the rightful heirs of the kingdom.}

 

^{အပြင်ဘက်မှောင်မိုက်။ မာကျူးစွာ နောင်တမရသူများ၏ နောက်ဆုံးပျက်စီးခြင်းကို ကိုယ်စားပြုသော သင်္ကေတတစ်ခု။}

^{Outer darkness. A symbol representing the final annihilation of the obdurately impenitent.}

 

^{မျက်ရည်ကျခြင်းနှင့် သွားများဖြင့်ကျွတ်ခြင်း။ မဿဲသည် ယေရှုက ဤအသုံးအနှုန်းကို ဆုံးရှုံးသူများ၏ ဝမ်းနည်းပူဆွေးမှုကို ဖော်ပြရန် အခြားအကြိမ်များစွာအသုံးပြုခဲ့သည်ကို မှတ်တမ်းတင်ထားသည်၊ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ ဝမ်းနည်းဖွယ်ကံကြမ္မာကို ရှုမှတ်ရင်း ၎င်းတို့ရရှိနိုင်ခဲ့သော ရွှင်လန်းမှုနှင့် နှိုင်းယှဉ်သည် (အခန်း ၁၃:၄၂၊ ၅၀၊ ၂၂:၁၃၊ ၂၄:၅၁၊ ၂၅:၃၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ထိုအချိန်က ဂျူးစာပေများတွင် ဂေဟင်နမ်ဖော်ပြချက်များတွင် ဤအသုံးအနှုန်းသည် မကြာခဏပေါ်ထွက်လာသည် (အခန်း ၅:၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Weeping and gnashing. Matthew records several other instances when Jesus used this expression to describe the remorse of the lost as they contemplate their sad fate in contrast with the joy that might have been theirs (see chs. 13:42, 50; 22:13; 24:51; 25:30). The same expression appears often in contemporary Jewish literature in descriptions of Gehenna (see on ch. 5:22).}

 

^{၁၃။ ထိုနာရီတွင်ပင်။ ချက်ချင်းကုသခြင်းကို မကြာခဏဖော်ပြသည် (အခန်း ၉:၂၂၊ ၁၅:၂၈၊ ၁၇:၁၈ ကိုကြည့်ပါ)။ စာသားသက်သေများကို (စာမျက်နှာ ၁၄၆ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ) “ထိုနာရီတွင် ဗိုလ်မှူးသည် သူ၏အိမ်သို့ပြန်လာသောအခါ ကျွန်သည် ကျန်းမာနေသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်” ဟု ထပ်မံဖြည့်စွမ်းနိုင်သည်။}

^{13. The selfsame hour. Immediate healing is frequently mentioned (see chs. 9:22; 15:28; 17:18). Textual evidence may be cited (cf. p. 146) for adding, “and when the centurion returned to his house in that hour he found the servant well.”}

 

^{၁၄။ ပေတရု၏အိမ်။ [ပေတရု၏ယောက္ခမ၊ မဿဲ ၈:၁၄–၁၇ = မာကု ၁:၂၉–၃၄ = လုကာ ၄:၃၈–၄၁။ အဓိကမှတ်ချက်- မာကု။]}

^{14. Peter’s house. [Peter’s Mother-in-law, Matt. 8:14–17=Mark 1:29–34=Luke 4:38–41. Major comment: Mark.]}

 

^{၁၆။ သူ၏စကားဖြင့်။ သို့မဟုတ် “စကားတစ်ခွန်းဖြင့်”။}

^{16. With his word. Or, “by a word.”}

 

^{၁၇။ ပြည့်စုံရန်အတွက်။ အခန်း ၁:၂၂ ကိုကြည့်ပါ။}

^{17. Might be fulfilled. See on ch. 1:22.}

 

^{ယူဆောင်သည်။ မဿဲသည် ဤနေရာတွင် ဟေရှာယ ၅၃:၄ ကို ပြန်လည်ဖော်ပြထားသည် သို့မဟုတ် လွတ်လပ်စွာဘာသာပြန်ထားသည်။ ဟေရှာယရှိ ကျမ်းပိုဒ်သည် အပြစ်၏ “အားနည်းချက်များ” ကို အဓိကရည်ညွှန်းသည်မှာ အကြောင်းအရာမှ ထင်ရှားသည် (အခန်း ၅၃:၄ ကိုကြည့်ပါ)။ မဿဲသည် ၎င်းကို ပိုမိုစကားအတိုင်းအဓိပ္ပာယ်ဖြင့် အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုသည်။ ခရစ်တော်သည် သူ၏လူသားသဘာဝတွင် (ယောဟန် ၁:၁၄၊ ဖိလိပ္ပိ ၂:၆–၈ စသည်ကိုကြည့်ပါ) လူသားတို့၏ သနားကရုဏာကို အပြည့်အဝခံစားပြီး ဖော်ပြရန် စွမ်းရည်ရှိခဲ့ပြီး၊ ကျွန်ုပ်တို့နှင့် ကျွန်ုပ်တို့အတွက် အမှန်တကယ် ခံစားခဲ့သည်။}

^{Took. It seems that Matthew here paraphrases, or gives a free translation of, Isa. 53:4. The passage in Isaiah refers primarily to the “infirmities” of sin, as the context makes evident (see on ch. 53:4). Matthew interprets it in a more literal sense. Christ in His humanity (see John 1:14; Phil. 2:6–8; etc.) was fully able to feel and express human sympathy, and really felt with us and for us.}

 

^{ထမ်းသည်။ ဂရိဘာသာဖြင့် ဘတ်စတာဇို၊ “ယူဆောင်သည်”၊ “ဖယ်ရှားသည်”။ အခန်း ၃:၁၁ တွင် ဖိနပ်ချွတ်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ဤစကားလုံးကို အသုံးပြုသည် (အခန်း ၃:၁၁ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Bare. Gr. bastazō, “to take up,” “to carry away.” The same word is used in ch. 3:11 of taking off sandals (see on ch. 3:11).}

 

^{၁၈။ ယခုအခါ။ [ရေကန်ပေါ်ရှိ မုန်တိုင်း၊ မဿဲ ၈:၁၈၊ ၂၃–၂၇ = မာကု ၄:၃၅–၄၁ = လုကာ ၈:၂၂–၂၅။ အဓိကမှတ်ချက်- မဿဲ။ ဂလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းကာလပိတ်ခြင်း၊ ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်၏ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းကို ကြည့်ပါ။] သုံးကျမ်းစာများအားလုံးသည် ရေကန်ပေါ်ရှိ မုန်တိုင်းငြိမ်သက်ခြင်း၊ ဂဒါရင်မိစ္ဆာဝင်ပူးသူများကို ကုသခြင်း၊ အားနည်းသောအမျိုးသမီးကို ကုသခြင်း၊ နှင့် ယာဣရု၏သမီးကို ထမြောက်စေခြင်းတို့ကို အနည်းအကျဉ်းအုပ်စုလိုက်အံ့ဖွယ်ပြုမှုများအဖြစ် မှတ်တမ်းတင်ထားပြီး၊ ပေးထားသော အစီအစဉ်အတိုင်းဖြစ်သည်။ ထုံးစံအတိုင်း၊ မာကု၏ဖြစ်ရပ်ပုံပြင်တွင် မဿဲ သို့မဟုတ် လုကာမဖော်ပြသော သရုပ်ဖော်အသေးစိတ်များစွာ ပါဝင်သည်။ ဤအံ့ဖွယ်ပြုမှုများအနက် ပထမဆုံးဖြစ်ရပ်သည် ခရစ်တော်က အခန်း ၁၃ တွင် မဿဲမှတ်တမ်းတင်ထားသော ပုံဥပမာများကို ပြောဆိုခဲ့သည့် ပင်လယ်ကမ်းဘေးတရားဒေသနာနောက်တစ်ညတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်၊ အချိန်အရ၊ အခန်း ၈ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော မုန်တိုင်းငြိမ်သက်ခြင်းသည် အခန်း ၁၃ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော ပုံဥပမာများနောက်တွင် ဖြစ်ပွားသည်။ မာကုနှင့် လုကာတို့သည် ပိုမိုနီးကပ်စွာ အချိန်ဇယားအစီအစဉ်ကို လိုက်နာပြီး၊ ပင်လယ်ကမ်းဘေးတရားဒေသနာနောက်တွင် အံ့ဖွယ်ပြုမှုများကို မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။ ဤဖြစ်ရပ်သည် ဂလိလဲတွင် ဒုတိယဓမ္မခရီးစဉ်အတွင်း အေဒီ ၂၉ ၏ ဆောင်းဦးရာသီအစောပိုင်းတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ပုံရသည် (လုကာ ၇:၁၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ယခုအခါ၊ ပြင်းထန်သော လူထုဓမ္မအမှုထမ်းမှုများနှင့် ပင်ပန်းနွမ်းနယ်နေသော ယေရှုသည် သူ့ကိုဝိုင်းအုံထားသော လူအုပ်များမှ ခဏအနားယူရန် ရေကန်ကိုဖြတ်ကူးခြင်းဖြင့် ရှာဖွေခဲ့သည်။}

^{18. Now when. [The Storm on the Lake,, Matt. 8:18, 23–27=Mark 4:35–41=Luke 8:22–25. Major comment: Matthew. See the Closing Galilean Ministry; The Ministry of Our Lord.] All three Synoptic Gospels record the stilling of the storm on the lake, the healing of the Gadarene demoniacs, the healing of the invalid woman, and the raising of Jairus’ daughter more or less as a group of miracles, in the order given. As usual, the account in Mark contains many graphic details not mentioned by either Matthew or Luke. The first of these miracles occurred the night following Christ’s Sermon by the Sea, in which He spoke the parables recorded in Matt. 13. Thus, in point of time, the stilling of the tempest recorded in ch. 8 follows the parables recorded in ch. 13. Mark and Luke, who follow a more nearly chronological order, have the miracles following the Sermon by the Sea. It was probably in the early autumn of a.d. 29 (see on Luke 7:11), during the course of the second missionary tour through Galilee, that the incident here recorded took place. Now, weary and exhausted by many days of strenuous public ministry, Jesus sought brief respite from the throngs that pressed about Him, by crossing the lake.}

 

^{လူအုပ်ကြီး။ လူအုပ်များသည် ယေရှုသွားရာနေရာတိုင်းတွင် ယခုအခါ လိုက်နာနေကြသည် (မဿဲ ၄:၂၅၊ မာကု ၃:၇၊ ၄:၁ ကိုကြည့်ပါ)၊ သူသည် စားရန်အချိန်အနည်းငယ်သာ သို့မဟုတ် လုံးဝမရှိသည်အထိဖြစ်သည် (မာကု ၃:၂၀၊ DA ၃၃၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေရှု ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုနှင့် ဆာလောင်မှုဖြင့် ရေကန်ကိုဖြတ်ကူးရန် ထွက်ခွာသောအခါ မကြာမီအိပ်ပျော်သွားသည် (DA ၃၃၄)။ လူများ၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ဝိညာဉ်ရေးလိုအပ်ချက်များအတွက် ဓမ္မအမှုထမ်းခြင်းသည် သူ့အတွက်ပင် အနားယူခြင်းနှင့် အစားအသောက်ဖြင့် ပြန်လည်ဖြည့်တင်းရမည့် အရေးပါသော စွမ်းအားကို သုံးစွဲရခြင်းဖြစ်သည်။ ဤအကြောင်းကြောင့် ကယ်တင်ရှင်သည် သူ၏မနားမနေ လုပ်ဆောင်မှုများမှ အနည်းငယ်သော နာရီအနားယူရန် ရှာဖွေခဲ့သည်။}

^{Great multitudes. Multitudes of people were now following Jesus wherever He went (see Matt. 4:25; Mark 3:7; 4:1), to the extent that He often had little or no time to eat (see Mark 3:20; DA 333). As Jesus, overcome with weariness and hunger, set out to cross the lake He soon fell asleep (DA 334). Ministry to the physical and spiritual needs of the people meant, even for Him, the expenditure of vital force that must be restored through rest and food. It was for this reason that the Saviour sought a few hours of release from His incessant labors.}

 

^{အခြားတစ်ဖက်။ ဆိုလိုသည်မှာ ဂလိလဲပြည်ဆန့်ကျင်ဘက် (စာမျက်နှာ ၄၆ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဂလိလဲရေကန်၏ အရှေ့တောင်ဘက်ရှိ ဒက္ကာပိုလိဒေသဖြစ်ပြီး၊ လူဦးရေနည်းပါးသည်။ ထိုဒေသသည် အများစုမှာ တပါးအမျိုးသားများဖြစ်သည်။ ကျမ်းတတ်များနှင့် ဖာရိဆီများသည် ထိုနေရာသို့ ယေရှုကို လိုက်နာခဲ့သည်ဟူသော မှတ်တမ်းမရှိပါ။}

^{Other side. That is, the region of Decapolis, opposite Galilee (see p. 46), to the southeast of the Lake of Galilee, was rather sparsely populated. That region was largely heathen; there is no record of the scribes and Pharisees ever having followed Jesus there.}

 

^{၁၉။ ကျမ်းတတ်တစ်ဦး။ [တပည့်ဖြစ်ခြင်း၏ဆင်းရဲဒုက္ခ၊ မဿဲ ၈:၁၉–၂၂။ ဂလိလဲဓမ္မအမှုထမ်းကာလအလယ်ပိုင်းကို ကြည့်ပါ။] ဤကျမ်းပိုဒ်နှင့် လုကာရှိ တစ်ခုနှင့် (လုကာ ၉:၅၇–၆၂ ကိုကြည့်ပါ) အလွန်ဆင်တူပုံရသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် သီးခြားခွဲခြားထားသော ဖြစ်ရပ်နှစ်ခုကို ရည်ညွှန်းသည်မှာ အကျိန်းသင့်သည်။ မဿဲသည် တင်းကြပ်စွာ အချိန်ဇယားအစီအစဉ်ကို မလိုက်နာသော်လည်း၊ ယေရှု၏တပည့်ဖြစ်ရန် ဆန္ဒပြုသူနှစ်ဦး၏ ဖြစ်ရပ်ပုံပြင်ကို ရေကန်ဖြတ်ကူးခြင်း၏ ဖြစ်ရပ်ပုံပြင်အတွင်း (ကျမ်းပိုဒ် ၁၈၊ ၂၃–၂၇) ထည့်သွင်းထားသည်။ တစ်ခုတည်းသော သင့်လျော်သော နိဂုံးမှာ ဤဆန္ဒပြုသူနှစ်ဦးသည် ပင်လယ်ကမ်းဘေးတရားဒေသနာ (ကျမ်းပိုဒ် ၁၈ ကိုကြည့်ပါ) ၏ နိဂုံးတွင် ယေရှုထံ ချဉ်းကပ်ခဲ့ပြီး ရေကန်၏အခြားတစ်ဖက်သို့ ဖြတ်ကူးရန် ပြင်ဆင်နေစဉ်ဖြစ်သည်။}

^{19. A certain scribe. [The Privations of Discipleship, Matt. 8:19–22. See Middle Galilean Ministry.] In spite of the great apparent similarity of this passage to one in Luke (see Luke 9:57–62), it is practically certain that two separate and distinct occasions are referred to. Although Matthew does not follow a strictly chronological sequence, he has inserted this account of two men who volunteered to become disciples of Jesus within his account of the crossing of the lake (vs. 18, 23–27). It seems that the only reasonable conclusion is that the two volunteers approached Jesus at the close of the Sermon by the Sea (see on v. 18), as He prepared to cross to the other side of the lake.}

 

^{လုကာ ၉:၅၁၊ ၅၇ တွင် ယေရှုသည် ဂလိလဲမှ ယေရုဆလင်သို့ နောက်ဆုံးအကြိမ် ထွက်ခွာသွားခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး အလားတူ မှတ်တမ်းတစ်ခု ပေါ်ထွက်လာသည်။ ၎င်းသည် ယေရှုသည် ဆယ်ကျော်သာငယ်ခုနှစ်ဦးကို ဆမာရိပြည်နှင့် ပရိမြို့များသို့ စေလွှတ်ခြင်းအကြောင်း (လုကာ ၉:၆၂; ၁၀:၁ ကိုကြည့်ပါ) မှတ်တမ်းမတိုင်မီ ချက်ချင်းဖြစ်ပေါ်ပြီး၊ ထိုဖြစ်ရပ်များနှင့် နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေပုံရသည်။ ယေရှုသည် ဂလိလဲမှ ယေရုဆလင်နှင့် ပရိသို့ ထွက်ခွာသွားသည်မှာ အေဒီ ၃၀ ခုနှစ် ဆောင်းဦးနှောင်းပိုင်းတွင်ဖြစ်သည် (လုကာ ၉:၅၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ထို့ပြင် ယေရှုသည် ယုဒါအား မဿဲ ၈:၁၉-၂၀ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် စကားများနှင့် ဆင်တူသော စကားများဖြင့် ဖြေကြားခဲ့သည်။ ၎င်းမှာ အေဒီ ၂၉ ခုနှစ် နွေရာသီတွင် တပည့်ဖြစ်ရန် ဆန္ဒဖြင့်လာသူအား ပြောခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ပင်လယ်ကမ်းဘေးတရားဒေသနာမတိုင်မီ ရက်သတ္တပတ်များစွာအလိုတွင်ဖြစ်သည် (ဒီအေ ၂၉၃; ၂အက်စ်ပီ ၃၀၅-၃၀၆; မဿဲ ၅:၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေရှုသည် တပည့်ဖြစ်ရန် ဆန္ဒပြုသူများနှင့် ကိုယ်တိုင်ခေါ်ယူသူများအား တပည့်ဘဝ၏ ဆင်းရဲဒုက္ခနှင့် စွန့်လွှတ်မှုများအကြောင်း သတိပေးရန် ထုံးစံဖြစ်ပြီး၊ ဤတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် စကားများနှင့် ဆင်တူသော စကားများကို အခါများစွာ အသုံးပြုခဲ့သည်ဟု ယူဆရသည်။}

^{The similar account in Luke appears in the record of Jesus’ final departure from Galilee for Jerusalem (see Luke 9:51, 57). It immediately precedes the account of the sending out of the Seventy to the cities and towns of Samaria and Peraea (see chs. 9:62; 10:1) and seems, therefore, to be closely associated with these events. It was in the late autumn of a.d. 30 that Jesus left Galilee for Jerusalem and Peraea (see on ch. 9:51). It should be noted, furthermore, that Jesus replied to Judas in words similar to those recorded in Matt. 8:19, 20, when he volunteered for discipleship during the summer of a.d. 29, several weeks prior to the Sermon by the Sea (see DA 293; 2SP 305, 306; see on Matt. 5:1). It may have been customary with Jesus to warn every volunteer disciple, as well as those whom He summoned personally, of the privations and sacrifices that accompanied discipleship, and that upon various occasions He used words similar to those recorded here.}

 

 

^{ယခုယေရှုထံလာသူ “ကျမ်းပြုဆရာ” ၏အမည်ကို ဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးစားမှုများစွာ ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း၊ ထိုကြိုးစားမှုများသည် အသုံးမဝင်သော ခန့်မှန်းချက်မျှသာဖြစ်သည်။ ယေရှု၏ခေတ်ကာလတွင် ကျမ်းပြုဆရာ၏ အဆင့်အတန်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး မာကု ၁:၂၂ တွင် ကြည့်ပါ။ ကျမ်းပြုဆရာသည် ယဉ်ကျေးမှု၊ ပညာရေးနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် ရာထူးရှိသူဖြစ်သဖြင့်၊ တံငါသည်များထက် တပည့်ဘဝ၏ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ပိုမိုခံစားရနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ မာကု ၂:၁၀ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Many attempts have been made to identify the “scribe” who now came to Jesus, but at best these are no more than useless guesses. Concerning the status of a scribe during the time of Jesus see on Mark 1:22. Being a man of culture, education, and station in life, a scribe would seemingly find the privations of the life of a disciple harder to endure than would fishermen, for example. See on Mark 2:10.}

 

^{ဆရာကြီး။ ဂရိဘာသာဖြင့် “ဒီဒါစကလို့စ်”၊ “ဆရာ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည် (လုကာ ၁၂:၃၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Master. Gr. didaskalos, “teacher” (see on ch. 12:38).}

 

^{ငါသည် ကိုယ်တော်သွားရာအရပ်သို့ လိုက်လျှောက်မည်။ ဤကျမ်းပြုဆရာသည် အချိန်ပြည့်တပည့်အဖြစ် လျှောက်ထားသူ ဆန္ဒရှင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ ထိုနည်းတူ၊ ယေရှုက “ငါ့ကိုလိုက်လျှောက်လော့” ဟု ပြောသောအခါ အချိန်ပြည့်တပည့်ဖြစ်ရန် ဖိတ်ခေါ်ခြင်းဖြစ်သည် (မဿဲ ၄:၁၉; မာကု ၂:၁၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤကျမ်းပြုဆရာသည် ဖြစ်နိုင်သည်မှာ အချိန်ပိုင်းလိုက်လျှောက်သူဖြစ်ပြီး၊ ဆရာကြီးနှင့် အမြဲအတူရှိကာ သင်ယူလိုသော ဆန္ဒဖြစ်ပေါ်လာသူဖြစ်ဖွယ်ရှိသည်။ သို့သော် သူသည် စိတ်လှုပ်ရှားလွယ်သူဖြစ်ပြီး၊ နိယာမထက် စိတ်သွင်းအားဖြင့် ပြုမူလေ့ရှိကာ၊ တပည့်ဘဝ၏ ကုန်ကျစရိတ်ကို အပြည့်အဝ မတွက်ချက်ခဲ့ပုံရသည် (လုကာ ၁၄:၂၅-၃၃ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{I will follow thee. This scribe was a volunteer, one who, in these words, applied for acceptance as a full-time disciple. Similarly, when Jesus said, “Follow me,” He extended an invitation to full-time discipleship (see on Matt. 4:19; Mark 2:14). Possibly the scribe had been a part-time follower, and had seen and heard enough to create in his heart a longing to be with the Master constantly and to learn of Him. It seems, however, that he was probably a temperamental individual, given to acting on impulse more than from principle, and that he had not fully counted the cost of discipleship (see Luke 14:25–33).}

 

^{ကိုယ်တော်သွားရာအရပ်သို့။ ရုသနှင့် နောမိအား ပြောသော စကားများ (ရုသ ၁:၁၆) နှင့် ခရစ်တော်အား ပေတရုပြောသော စကားများ (လုကာ ၂၂:၃၃) နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။ သို့သော် ဤကျမ်းပြုဆရာ၏ စကားများသည် အမြဲတမ်းတပည့်ဖြစ်လိုသည့် ရည်ရွယ်ချက်ထက် မပိုဖွယ်ရှိသည်။ သူသည် ရုသ၏ သစ္စာစောင့်သိမှုကို မပိုင်ဆိုင်ဘဲ၊ ပေတရု၏ မတည်မငြိမ်သဘောကို ထင်ဟပ်စေသည် (မာကု ၃:၁၆ ကိုကြည့်ပါ)။ တပည့်ဘဝသည် ရည်ရွယ်ချက်၏ တည်ကြည်မှုနှင့် အခက်အခဲများနှင့် စိတ်ပျက်မှုများကို သည်းခံနိုင်သော စိတ်ရှည်မှုတို့ကို တောင်းဆိုသည် (လုကာ ၉:၆၂ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Whithersoever thou goest. Compare also the words of Ruth to Naomi (Ruth 1:16) and of Peter to Christ (Luke 22:33). In the case of the scribe, however, his words probably meant no more than the intention to become a permanent disciple. He lacked the fidelity of Ruth and reflected the fickleness of Peter (see on Mark 3:16). Discipleship calls for steadiness of purpose and patience in the face of difficulty and disappointment (see on Luke 9:62).}

 

^{၂၀။ တွင်းများ။ သို့မဟုတ် “ဂူများ”။}

^{20. Holes. Or, “dens.”}

 

^{အသိုက်များ။ ဂရိဘာသာဖြင့် “ကတတ်စကီနိုးစီးစ်”၊ စာသား၏အဓိပ္ပာယ်မှာ “တဲများဖွင့်ထားသည်”၊ ထို့ကြောင့် “နေရာထိုင်ခင်း” သို့မဟုတ် “နားနေရာများ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ၎င်းသည် ယာယီနေရာထိုင်ခင်း သို့မဟုတ် နေထိုင်ရာနေရာကို ဖော်ပြသည်။}

^{Nests. Gr. kataskēnōseis, literally, “pitched tents,” hence, “homes” in the sense of “resting places,” or “places of tarrying.” The picture is of a temporary shelter or place of abode.}

 

^{လူသား။ မဿဲ ၁:၁; မာကု ၂:၁၀; ယောဟန် ၁ ၏ နောက်ထပ်မှတ်ချက်ကို ကြည့်ပါ။}

^{Son of man. See on Matt. 1:1; Mark 2:10; see Additional Note on John 1.}

 

^{ခေါင်းချရန်နေရာ။ မိမိလာရောက်ရည်ရွယ်သည့် မစ်ရှင်ကို ပြီးမြောက်ရန်အတွက်၊ ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှုဆောင်ကာလသည် အများအားဖြင့် နေရာတစ်ခုမှ တစ်ခုသို့ ပြောင်းရွှေ့သွားလာရင်း ကုန်ဆုံးခဲ့ပြီး၊ ရည်ရွယ်ချက်မရှိဘဲ (လုကာ ၂:၄၉ ကိုကြည့်ပါ) မဟုတ်ဘဲ၊ တည်မြဲသော နေထိုင်ရာနေရာမရှိခဲ့ပေ။ ဤကျမ်းပြုဆရာကဲ့သို့ အိမ်၏ သက်တောင့်သက်သာမှုကို အကျင့်ပါသူတစ်ဦးသည် ခရီးသွားနေထိုင်သော ဘဝကို ခက်ခဲပြီး မနှစ်မြို့ဖွယ်ဖြစ်ပေမည်။ ဧဝံဂေလိသက်သေခံသူများသည် ယေရှုခရစ်၏ ကောင်းသော စစ်သားများအဖြစ် ဆင်းရဲဒုက္ခကို သည်းခံရန် အမြဲအသင့်ရှိရမည် (၂တိ ၂:၃ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Lay his head. In order to accomplish the mission for which He had come to earth, the days of Christ’s ministry were spent, for the most part, in moving about from place to place, not aimlessly (see on Luke 2:49), but with no fixed place of abode. One accustomed to the comforts of home, as this scribe probably was, would very likely find an itinerant life difficult and disagreeable. Gospel witnesses must ever be willing to endure hardship as good soldiers of Jesus Christ (see 2 Tim. 2:3).}

 

^{၂၁။ နောက်တစ်ဦး။ ဤသူသည် ဖြစ်နိုင်ခြေအားဖြင့် အချိန်ပိုင်းတပည့်တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ယခုအခါ အမြဲတမ်း၊ အချိန်ပြည့်တပည့်အဖြစ် လက်ခံပေးရန် အဆိုပြုခဲ့သည်။ အခန်းကြီး ၁၉၊ ၂၀ တွင် တပည့်ဖြစ်လိုသူသည် စိတ်လှုပ်ရှားလွယ်ပြီး စိတ်သွင်းအားဖြင့် အလျင်စလိုပြုမူတတ်သူဖြစ်သည်နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့်၊ ဤသူသည်—ခရစ်တော်၏ဖြေကြားချက်အရ—ထင်ရှားစွာ ဆန့်ကျင်ဘက်သဘောထားရှိသူ၊ နှေးကွေးပြီး ထုံထိုင်းကာ နှောင့်နှေးတတ်သူဖြစ်သည်။}

^{21. Another. Perhaps this man had been a casual, part-time disciple, and now proposed that he be accepted as a permanent, full-time disciple. In contrast with the would-be disciple of vs. 19, 20, who tended to be temperamental and to act hastily from impulse, this man—judging from Christ’s response to him—apparently was of precisely the opposite disposition, slow, lethargic, and inclined to procrastinate.}

 

^{အဘကို သင်္ဂြိုဟ်ရန်။ ဖြစ်နိုင်ခြေအားဖြင့် ဖခင်သည် လက်ရှိတွင် ကျန်းမာရေးကောင်းမွန်နေပြီး၊ သူ၏သေဆုံးမည့်အချိန်သည် အနာဂတ်တွင် မသေချာဖြစ်နေသည်။ အကယ်၍ ဤသူ၏ဖခင်သည် မသေသေးဘဲ အသက်ရှင်နေပါက၊ ခရစ်တော်၏စကားများကို စာသားအတိုင်းမဟုတ်ဘဲ ပုံဆောင်အနေဖြင့် နားလည်ရမည်။ ဖြစ်နိုင်ခြေအားဖြင့် ဤတပည့်ဖြစ်လိုသူ၏ တောင်းဆိုချက်သည် ခရစ်တော်ကို လိုက်လျှောက်ရန် လုံးဝမလိုလားသည့် ဆင်ခြေတစ်ခု သို့မဟုတ် အားလုံးကို စွန့်လွှတ်ပြီး လိုက်လျှောက်ရန် လိုအပ်သည့်အချိန်ကို နှောင့်နှေးရန် ကြိုးပမ်းမှုတစ်ခုဖြစ်သည် (လုကာ ၅:၁၁၊ ၂၈ ကိုကြည့်ပါ)။ အကယ်၍ ဖခင်သည် သေဆုံးပြီးဖြစ်ပါက၊ ယနေ့ခေတ် အရှေ့တိုင်းနိုင်ငံများတွင်ပင် သားတစ်ဦးအပေါ် အမြတ်နိုးဆုံးတာဝန်တစ်ခုဟု ယူဆသည့်အရာကို ခရစ်တော်က လျစ်လျူရှုရန် အမိန့်ပေးမည်မဟုတ်ဖြစ်နိုင်ပေ။ ထို့ပြင်၊ ရာသီဥတုပူသောဒေသတွင် သေသူကို နှောင့်နှေးမှုမရှိဘဲ သင်္ဂြိုဟ်လေ့ရှိပြီး၊ အကယ်၍ ဤသူ၏ဖခင်သည် သေဆုံးပြီးဖြစ်ပါက၊ သူကိုယ်တိုင် ယေရှုစကားကို နားထောင်နေဖွယ်မရှိပေ။ ထင်ရှားစွာ၊ ဤသူနှင့် ယေရှုတို့သည် ဖခင်၏သေဆုံးမှုကို အနာဂတ်တစ်ချိန်ချိန်တွင် မျှော်လင့်ထားသည်။}

^{Bury my father. In all probability the father was currently enjoying good health, and the time of his death was indefinitely in the future. If the man’s father was not dead, but very much alive, Christ’s words must be taken figuratively, not literally. Probably this would-be follower’s request was either an excuse for not following Christ at all or an attempt to postpone the time when it would be necessary to forsake all in order to follow Him (cf. Luke 5:11, 28). If the father were already dead, it is extremely unlikely that Christ would have ordered the neglect of what, in Oriental lands even today, is considered one of the most sacred duties devolving upon a son. Furthermore, in a warm climate the burial of the dead is performed without delay, and if, indeed, this man’s father had died, it is most improbable that he himself would have been listening to Jesus. Obviously, both the man and Jesus anticipate the father’s death at some future time.}

 

^{ဤသူသည် ပထမသူကဲ့သို့ အလွန်စိတ်အားထက်သန်လွန်းသည်မဟုတ်ဘဲ အလွန်သတိကြီးလွန်းသူဖြစ်သည်။ သူသည် ခရစ်တော်အား ဤသို့ပြောသည်မှာ “ကျွန်ုပ်သည် ကိုယ်တော်ကို လိုက်လျှောက်လိုပါသည်၊ သို့သော် ကျွန်ုပ်၏ဖခင်အသက်ရှင်နေသမျှ လိုက်လျှောက်နိုင်မည်မဟုတ်ပါ” ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ထို့အား ခရစ်တော်က ဤသို့ပြန်ဖြေသည်မှာ “မင်းရဲ့မိဘများအပေါ် တာဝန်ကို ငါအပြည့်အဝ အသိအမှတ်ပြုပါသည်၊ သို့သော် ကောင်းကင်နိုင်ငံအပေါ် မင်းရဲ့တာဝန်သည် ၎င်းထက်ပင် သာလွန်သည်” ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ဧဝံဂေလိ၏တောင်းဆိုချက်များသည် မိသားစုဆက်နွယ်မှုများထက် သာလွန်သည်—ဆိုလိုသည်မှာ နောက်ဆုံးဖော်ပြချက်များကို လျှော့ချရန်မဟုတ်ဘဲ၊ ၎င်းတို့ကို ခရစ်တော်၏အမှုတော်သို့ ခေါ်ဆိုမှုကို မလိုက်နာရန် ဆင်ခြေအဖြစ် အသုံးမပြုရဟူသည်ဖြစ်သည် (မာကု ၇:၁၁၊ ၁၂; လုကာ ၁၄:၂၆ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{This man was overcautious as the first man was overenthusiastic. He said to Christ, as it were, “I would like to follow you, but I cannot do so while my father lives.” In reply, Christ said to him, so to speak, “I fully recognize your obligation to your parents; nevertheless, your obligation to the kingdom of heaven takes precedence even over that.” The claims of the gospel transcend those of family ties—not that the latter are relaxed in the least, but rather that they are not to be made an excuse for failing to heed Christ’s call to service (see on Mark 7:11, 12; Luke 14:26).}

 

^{၂၂ ငါ့ကိုလိုက်လော့။ မာကု ၂:၁၄ ကိုကြည့်ပါ။}

^{22 Follow me. See on Mark 2:14.}

 

^{သေလွန်သူများကို။ ဤစကားသည် မျက်နှာပြင်တွင် အနည်းငယ်ကြမ်းတမ်းသည်ဟု ထင်ရသော်လည်း၊ ၎င်းကို ထိုအချိန်က အကြောင်းအရာအရ နားလည်သောအခါ ထိုသို့မဟုတ်ပါ။ ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း (အ ၂၁ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဤစကားများသည် ဖခင်သည် ယခုထိအသက်ရှင်နေနိုင်ဖွယ်ရှိပြီး သူ၏သေဆုံးမည့်အချိန်သည် အနာဂတ်တွင် မရေရာသေးသဖြင့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း နှိုင်းယှဉ်သဘောဖြင့် ပြောထားခြင်းဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်ဆိုလိုသည်မှာ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်မည်၊ “ဝိညာဏအရ သေလွန်သူများကို ရုပ်ခန္ဓာအရ သေလွန်သူများကို သင်္ဂြိုဟ်စေလော့။”}

^{Let the dead. This statement appears on the surface to be rather harsh, but such is not the case when it is understood in the setting of the time when it was made. As pointed out (see on v. 21), these words are in part figurative, in view of the fact that the father was very likely still living and the time of his death was indefinitely in the future. What Christ probably means is, “Let the spiritually dead bury those who are literally dead.”}

 

^{ဤလူ၏ကိစ္စတွင်၊ ရွှေ့ဆိုင်းနေမှုသည် သူ၏မျှော်လင့်ချက်ကောင်းများကို ဆုံးရှုံးစေနိုင်သည့် အန္တရာယ်ရှိပြီး၊ သူ၏စိတ်ဆန္ဒများ အကောင်းဆုံးဖြစ်နေချိန်တွင် ယခုပင် သူ၏ယခင်ဆက်နွယ်မှုများနှင့် ဖြတ်တောက်ရန် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦး၊ အထူးသဖြင့် ခရစ်တော်၏အကြောင်းအရာတွင် ဝန်ဆောင်မှုပြုလိုသူသည်၊ ဘုရားသခင်က သူ၏စိတ်နှလုံးကို လှုံ့ဆော်သောအခါ ချက်ချင်းလုပ်ဆောင်ရမည် (တမန်တော် ၈:၂၆၊ ၂၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ထိုလူ၏စရိုက်ကို သိရှိထားသဖြင့်၊ ခရစ်တော်သည် သူ၏တပည့်ဖြစ်မှုတွင် အောင်မြင်ရန် သူ၏ဘဝတွင် ဖြစ်ပေါ်လာရမည့် အခြေခံပြောင်းလဲမှုတစ်ခုကို သူ့အား စဉ်းစားရန် တင်ပြခဲ့သည်။ သူသည် အဓိကအရာများကို ဦးစွာထားရမည်ဖြစ်ပြီး မလိုအပ်သည့်အရာများကို ဒုတိယအဆင့်သို့ လျှော့ချရမည်။ ခရစ်တော်၏ သူ၏တောင်းဆိုမှုအပေါ် တုံ့ပြန်မှုသည် သူ့ကို လုပ်ဆောင်ရန် လှုံ့ဆော်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည် (လုကာ ၉:၆၀ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{In the case of this man there was danger that procrastination would rob him of his good intentions, and it would be well for him to make the break with his old associations now while right impulses were strongest. The Christian, particularly the one who would be of service in the cause of Christ, must act promptly when God impresses his heart to do so (see Acts 8:26, 27). Discerning the man’s character, Christ presented for his consideration a picture of the fundamental change that must come about in his life if he would make a success of discipleship. He would have to make first things first and relegate non-essentials to a place of secondary importance. Christ’s response to his request was designed to stimulate him to action (see Luke 9:60).}

 

^{ဤတပည့်ဖြစ်လိုသူ နှစ်ဦးစလုံးကို ပေးခဲ့သော အကြံဉာဏ်ကို ခရစ်တော်က ပြောင်းပြန်လှန်ခဲ့လျှင် အလွန်မသင့်လျော်ဖြစ်မည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းသည် စာရေးဆရာအား ပါဝင်ပတ်သက်မှုကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းမရှိဘဲ သူ၏သဘာဝဆန္ဒအတိုင်း လုပ်ဆောင်ရန် အားပေးမည်ဖြစ်ပြီး၊ ဒုတိယလူအား သူ၏ကိုယ်ပိုင်ဆန္ဒအတိုင်း လုပ်ဆောင်မှုကို နှောင့်နှေးစေရန် အားပေးမည်ဖြစ်သည်။}

^{For Christ to have reversed the counsel given each of these two would-be followers would have been most inappropriate, for it would have encouraged the scribe to follow his natural inclination by leaping into action without due consideration of what was involved, and the second man, to delay action in response to his own inclination.}

 

^{၂၃။ ထိုအခါ၊ အခန်းကြီး ၁၈ တွင်စတင်ခဲ့သော ဇာတ်လမ်းသည် အခန်းကြီး ၁၉-၂၂ တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော အဖြစ်အပျက်များကြောင့် ပြတ်တောင်းပြတ်တောင်းဖြစ်ခဲ့ပြီး ယခု (အခန်းကြီး ၁၈ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း) ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်လာသည်။}

^{23. When. The narrative, begun in v. 18, and interrupted by the incidents recorded in vs. 19–22, is now resumed (see on v. 18).}

 

^{သင်္ဘောထဲသို့ ဝင်တော်မူသည်။ မာကုခရစ်ဝင်စာအုပ်အရ ခရစ်တော်သည် ငါးဖမ်းလှေငယ်လေးထဲတွင် ရှိနှင့်ပြီးဖြစ်ပြီး၊ လူအုပ်ကို ဖယ်ရှားရန် ကမ်းပေါ်သို့ မတက်ဘဲ ထိုနေရာတွင်သာ ဆက်လက်နေတော်မူသည် (အခန်းကြီး ၄:၁၊ ၃၆)။ သို့သော်၊ မဿဲသည် အိုင်ပေါ်တွင် မုန်တိုင်းဖြစ်ပွားမှုဇာတ်လမ်းကို ၎င်း၏အကြောင်းအရာမှ ခွဲထုတ်ထားသည်ဖြစ်ရာ (အခန်းကြီး ၈:၁၈ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)၊ ဤအခြေအနေတွင်လည်း ယေရှုသည် လှေထဲသို့ ဝင်တော်မူသည်ဟု မဿဲက မှတ်တမ်းတင်ရန် လိုအပ်သည်ဟု ယူဆပုံရသည် (အခန်းကြီး ၁၃:၂)။ တပည့်တော်များသည် လှေကို ကမ်းစပ်မှ တွန်းထုတ်လိုက်စဉ် ညနေဆည်းဆာအချိန်ဖြစ်ပြီး (DA ၃၃၄ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)၊ ဤသင်္ဘောသည် ယေရှု၏အလိုအတိုင်း စီစဉ်ထားသည့် “လှေငယ်” ဖြစ်ပေလိမ့်မည် (မာကု ၃:၉ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ယေရှုနှင့်အတူ အိုင်ကိုဖြတ်ကူးရန် အခြားငါးဖမ်းလှေများလည်း ကမ်းစပ်မှ ထွက်ခွာခဲ့သည် (မာကု ၄:၃၆ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။} 

^{Entered into a ship. According to the account in Mark, Christ was already in the little fishing boat, and simply remained there without going ashore to dismiss the people (ch. 4:1, 36). However, since Matthew has separated from its context the story of the storm on the lake (see on ch. 8:18), apparently he deems it necessary, in this connection also, to record Jesus’ entering into the boat (see ch. 13:2). It was probably almost dusk when the disciples shoved the boat away from the shore (see DA 334). This vessel was doubtless the “small ship” placed at Jesus’ disposal (see on Mark 3:9). There were several other fishing boats that left shore at the same time to cross the lake with Jesus (see Mark 4:36).}

 

^{၂၄။ ကြည့်ရှုလော့။ အခန်းကြီး ၃:၁၆ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း။}

^{24. Behold. See on ch. 3:16.}

 

^{မုန်တိုင်း။ ဂရိစကားလုံး “ဆိစ်မို့စ်” သည် “တုန်ခါခြင်း”၊ “ဆူပူခြင်း”၊ “မုန်တိုင်း” သို့မဟုတ် “မြေငလျင်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “ဆိစ်မိုဂရပ်” သည် ဤစကားလုံးမှ ဆင်းသက်လာသည်။ ဤနေရာတွင် “ဆိစ်မို့စ်” သည် ပင်လယ်၏ဆူပူမှုနှင့် လှေကိုရိုက်ခတ်သည့် ပြင်းထန်သောလေပြင်းများ၏ အားပြင်းသောစွမ်းအားကို ဖော်ပြသည်။ ဂလိလဲအိုင်သည် ရုတ်တရက်ဖြစ်ပေါ်လာသော ပြင်းထန်သည့်မုန်တိုင်းများကြောင့် နာမည်ကြီးသည်။ ဤအဖြစ်အပျက်တွင် လေများသည် အိုင်၏အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ တောင်ကြားများမှ ရိုက်ခတ်လာပြီး အိုင်၏ရေပြင်ပေါ်သို့ ပြင်းထန်စွာ တိုက်ခတ်ခဲ့သည် (DA ၃၃၄)။ သို့သော် ညနေစောင်းချိန်တွင် ရာသီဥတုသည် သာယာနေခဲ့ပြီး၊ တပည့်တော်များသည် မုန်တိုင်းဖြစ်ပေါ်လာမည်ဟု မမျှော်လင့်ထားခဲ့ပေ။} 

^{Tempest. Gr. seismos, “a shaking,” “a commotion,” “a tempest,” or “an earthquake.” Our English word seismograph is derived in part from this root. Here seismos denotes the turbulence of the sea, and the terrific force of the furious gusts of wind as they struck the boat. The Lake of Galilee is noted for sudden storms of great intensity. In this instance the winds came sweeping wildly down upon the waters of the lake fom the mountain gorges along the eastern shore (DA 334). However, the evening had been calm, and the disciples had probably not anticipated stormy weather.}

 

^{ဖုံးလွှမ်းသည်။ စကားလုံးအရ “ဖုံးလွှမ်းခံရသည်” သို့မဟုတ် “ဖွက်ထားခံရသည်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ လှေသည် ရေများဖြည့်တင်းလာသည်နှင့်အမျှ တပည့်တော်များသည် လှေပြည့်မသွားမီ ရေကိုခပ်ထုတ်ရန် မျှော်လင့်ချက်မရှိတော့ပေ။ တပည့်တော်အချို့သည် ဂလိလဲအိုင်တွင် ၎င်းတို့၏ဘဝအများစုကို ကုန်ဆုံးခဲ့သော အတွေ့အကြုံရှိ တံငါသည်များဖြစ်ပြီး၊ မုန်တိုင်းတွင် လှေကိုထိန်းကျောင်းနည်းကို သိရှိသူများဖြစ်သည်။ သို့သော် ဤအခါတွင် ၎င်းတို့၏အတွေ့အကြုံနှင့် ကျွမ်းကျင်မှုအားလုံးသည် အရာမထင်ဖြစ်ခဲ့သည်။} 

^{Covered. Literally, “being covered,” or “being hidden.” The boat was now filling up with such rapidity that the disciples lost hope of bailing the water out before it became completely swamped. Several of the disciples were expert fishermen who had spent much of their lives on the Lake of Galilee, and who knew how to handle a boat in a storm. But all their experience and skill failed them on this occasion.}

 

^{အိပ်ပျော်နေတော်မူသည်။ ယေရှု၏အိပ်ပျော်နေမှုကို မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် တစ်ခုတည်းသောဖြစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုနှင့် ဆာလောင်မှုတို့ကြောင့် ပြင်းထန်သောတစ်နေ့တာ၏အဆုံးတွင် (DA ၃၃၃၊ ၃၃၄ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)၊ သူသည် မြန်မြန်အိပ်ပျော်သွားတော်မူပေလိမ့်မည် (မဿဲ ၈:၁၈၊ မာကု ၄:၃၈ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။} 

^{He was asleep. This is the only recorded instance of Jesus’ sleeping. Overcome with utter weariness and hunger at the close of a strenuous day (see DA 333, 334), He no doubt fell asleep quickly (see on Matt. 8:18; Mark 4:38).}

 

^{၂၅။ နှိုးလှုပ်ကြသည်။ တပည့်တော်များသည် အမှောင်ထုထဲတွင် ယေရှုထံသို့ နှစ်ကြိမ်အော်ခေါ်ခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းတို့၏အသံများသည် မုန်တိုင်း၏ဆူညံသံကြောင့် လွှမ်းမိုးခံရသည်။ ထို့နောက် ရုတ်တရက်လင်းလက်လာသော လျှပ်စီးကြောင့် ယေရှုသည် အိပ်ပျော်နေဆဲဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားလာသည် (DA ၃၃၄)၊ ထို့ကြောင့် “သူတို့သည် သူ့ထံသို့လာ၍ နှိုးလှုပ်ကြ”သည် (လုကာ ၈:၂၄)။ သူသည် ပြင်းထန်သောလေပြင်းမုန်တိုင်းထဲတွင် အိပ်ပျော်နိုင်သည်ကို အံ့ဩသွားကြပြီး၊ ၎င်းတို့၏အသက်နှင့် လှေကိုကယ်တင်ရန် အပြင်းအထန်ကြိုးစားနေရချိန်တွင် သူ၏ဂရုမစိုက်ပုံရသည့်အမူအရာကို အံ့ဩသွားကြသည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် သူ့ကို အနည်းငယ်ဆူပူစွပ်စွဲသည့်သဘောဖြင့် “ကိုယ်တော်သည် အကျွန်ုပ်တို့သေဆုံးကြမည်ကို ဂရုမစိုက်ဘူးလား” ဟု မေးမြန်းကြသည် (မာကု ၄:၃၈)။}

^{25. Awoke him. The disciples called to Jesus twice in the darkness, only to have their voices drowned out by the noise of the storm. Then a sudden flash of lightning disclosed to them the fact that Jesus was still asleep (DA 334), whereupon “they came to him, and awoke him” (Luke 8:24). Astonished that He could sleep through the fury of the gale, and amazed at His apparent unconcern in the midst of their frantic efforts to save the ship and their very lives, they addressed Him somewhat reprovingly, “Carest thou not that we perish?” (Mark 4:38).}

 

^{ကျွန်ုပ်တို့ကို ကယ်တင်တော်မူပါ၊ ကျွန်ုပ်တို့ သေဆုံးတော့မည်။ ဆိုလိုသည်မှာ “ကျွန်ုပ်တို့ကို ချက်ချင်းကယ်တင်တော်မူပါ၊ ကျွန်ုပ်တို့ သေဆုံးတော့မည်” ဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ သွေးဆောင်မှု၏ မုန်တိုင်းဒဏ်ကို ပြင်းထန်စွာ ခံစားနေရသူ၏ အော်ဟစ်သံ ဖြစ်နိုင်သည်။ နှစ်လအကြာတွင် ပေတရုသည် ထိတ်လန့်တကြားအော်ဟစ်ကာ “သခင်၊ ကျွန်ုပ်ကို ကယ်တင်တော်မူပါ” (အခန်း ၁၄:၃၀) ဟု ပြောခဲ့ပြီး၊ ယခင်က ဤအခါတွင် ခရစ်တော်သည် ၎င်းတို့အားလုံးကို ကယ်တင်ခဲ့ပုံကို မေ့လျော့ထားပုံရသည်။}

^{Save us: we perish. That is, “save us at once; we are about to perish.” This may well be the cry of one who is pressed hard by the tempests of temptation. A few months later Peter was to utter the panicstricken cry, “Lord, save me” (ch. 14:30), apparently forgetful of how Christ had saved all of them upon this earlier occasion.}

 

^{၂၆. ယုံကြည်ခြင်း နည်းပါးသူများ။ တပည့်တော်များသည် ဘုရားသခင်၏ တန်ခိုးတော်၏ အံ့ဖွယ်သက်သေများစွာကို မြင်တွေ့ခဲ့သော်လည်း၊ ဤအချိန်မတိုင်မီ ယေရှုသည် သဘာဝတရား၏ စွမ်းအားများကို ထိန်းချုပ်နိုင်သည်ဟု မပြသခဲ့ပေ၊ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့အနေဖြင့် ထိုသို့လုပ်နိုင်သည်ဟု မထင်မြင်ခဲ့ပေ။}

^{26. Ye of little faith. Though the disciples had seen many wonderful evidences of divine power, it seems that prior to this time Jesus had displayed no control over the forces of nature, and it might not have occurred to them that He could do so.}

 

^{အေးငြိမ်မှု ကြီးစွာသော။ မုန်တိုင်းသည် ၎င်း စတင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သလို ရုတ်တရက် ငြိမ်သက်သွားသည်။ သဘာဝ၏ တိတ်ဆိတ်မှုသည် မမျှော်လင့်ထားသော လေနှင့် လှိုင်းများ၏ ဒေါသတကြီး ပြင်းထန်မှုကဲ့သို့ အံ့အားသင့်ဖွယ်နှင့် ထင်ရှားစွာ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။}

^{A great calm. The storm subsided as suddenly as it had risen. No doubt the silence of nature was as startling and impressive as the unexpected fury of wind and wave had been.}

 

^{၂၇။ လေတိုက်ခတ်မှုများပင်။ ဆိုလိုသည်မှာ၊ အမျိုးမျိုးသော ရောဂါများနှင့် သေခြင်းတရားပင်လျှင် ခရစ်တော်သည် လေနှင့်ပင်လယ်အပေါ်တွင်လည်း အာဏာရှိတော်မူ၏။ တပည့်တော်များသည် သဘာဝတရားများပင်လျှင် ယေရှု၏အလိုတော်အား နာခံသည်ကို မြင်လျက် “အံ့သြခြင်း” ဖြစ်ပုံရသည်။ သူတို့သည် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည်များကို မျက်မြင်သက်သေများ (လုကာ ၁:၂; ၁ ယောဟန် ၁:၁, ၂ ကိုကြည့်ပါ) ဖြစ်ကြပြီး၊ သူတို့၏အာရုံများ၏ သက်သေကို ငြင်းဆိုရန်အတွက် တစ်ခါမျှမစဉ်းစားခဲ့ကြပေ။ ခရစ်တော်သည် အမိန့်ပေးတော်မူသည်; သဘာဝတရားများသည် နာခံခဲ့သည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် မိမိတို့ကိုယ်မိမိ ပညာရှိဟု ထင်မှတ်သောသူများက ထိုဖြစ်ရပ်သည် တိုက်ဆိုင်မှုတစ်ခုသာဖြစ်သည်ဟု၊ မုန်တိုင်းသည် မည်သည့်နည်းနှင့်မဆို တည်ငြိမ်သွားရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ယေရှုသည် လေသည် ၎င်း၏ဒေါသကို ချုပ်တည်းလိုက်သည့်အချိန်တွင် စကားပြောခဲ့သည်ဟု အခိုင်အမာဆိုကြသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် သူတို့အား သမ္မာကျမ်းစာဇာတ်လမ်းတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသည့် အသေးစိတ်တစ်ခုမျှ ချန်လှပ်မထားဘဲ “တိုက်ဆိုင်မှုသက်သက်” ကို ပြန်လည်ပြုလုပ်ရန် ရိုးရှင်းစွာ တောင်းဆိုပါသည်။}

^{27. Even the winds. That is, in addition to all manner of sicknesses, and even death itself, Christ had power over wind and sea also. It seems that the disciples “marvelled” that the forces of nature also submitted to the will of Jesus. They were eye-witnesses to what had happened (see Luke 1:2; 1 John 1:1, 2), and never thought for a moment of denying the evidence of their senses. Christ commanded; the elements obeyed. Today, men who consider themselves wise affirm that it was a mere coincidence, that the storm was bound to subside anyway, and that Jesus spoke just as the wind had spent its fury. We would simply ask them to duplicate the “mere coincidence,” not omitting any detail recorded in the Bible story!}

 

^{ခရစ်တော်သည် အံ့ဖွယ်အမှုတစ်ခုပြုလုပ်တိုင်း၊ သူ၏ဂုဏ်သတင်းသည် အန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်သည်။ တပည့်တော်များသည် အနည်းဆုံး တစ်ကြိမ်တွင် မအောင်မြင်ခဲ့သည့်အတိုင်း (အခန်း ၁၇:၁၆–၂၀ ကိုကြည့်ပါ)၊ အကယ်၍ သူတစ်ကြိမ်မျှသာ မအောင်မြင်ခဲ့ပါက၊ ထိုခေတ်ကလူများက မည်သို့ထင်မည်နည်း၊ ယနေ့ခေတ်လူများက မည်သို့ထင်မည်နည်း။}

^{Every time Christ performed a miracle His reputation was at stake. Suppose He had failed even once, as the disciples did upon at least one occasion (see ch. 17:16–20), what would the men of His day have thought or men today think?}

 

^{ခရစ်တော်သည် ဂါလိလဲပင်လယ်၏ လေနှင့်လှိုင်းများကို တည်ငြိမ်စေခဲ့သည့်အလျှင်၊ လူ့ဝိညာဉ်အပေါ်တွင် မမျှော်လင့်ဘဲ အင်အားပြင်းစွာ ပေါက်ကွဲလေ့ရှိသော ဘဝ၏မုန်တိုင်းများကိုလည်း တည်ငြိမ်စေနိုင်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် သူ၏တန်ခိုးတော်ကို ကျွန်ုပ်တို့၏ဘဝတွင် မခံစားရခြင်း၏အကြောင်းရင်းမှာ ကျွန်ုပ်တို့သည် “ကြောက်ရွံ့ခြင်း” နှင့် “ယုံကြည်ခြင်းနည်းပါးခြင်း” ရှိခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။}

^{As Christ stilled the winds and the waves of Galilee, so He is able to still the storms of life that so often burst unexpectedly and with violence over the human soul. Too often the reason we do not experience His power in our lives is that we are “fearful” and have but “little faith.”}

 

^{၂၈။ သူရောက်လာသောအခါ။ [ဂဒရာ၏ နတ်ဆိုးစွဲသူများ၊ မဿဲ ၈:၂၈ မှ ၉:၁=မာကု ၅:၁–၂၀=လုကာ ၈:၂၆–၃၉။ အဓိကမှတ်ချက်၊ မာကု။]}

^{28. When he was come. [The Demoniacs of Gadara, Matt. 8:28 to 9:1=Mark 5:1–20=Luke 8:26–39. Major comment: Mark.]}

^{ellen g. white comments}

^{2, 3 DA 263, 266; MH 67,  69, 70}

^{3 DA 776}

^{4 DA 264}

^{5–13 DA 315, 318; 4T 233}

^{6, 8 DA 315}

^{8, 9 MH 63}

^{10 DA 64}

^{11 DA 622; GC 427}

^{11, 12 COL 219; DA 318}

^{13 DA 316; MH 65}

^{14–16 DA 259}

^{15 MH 29}

^{17 MH 17, 124}

^{19, 20 DA 293, 383}

^{20 MH 19; MM 19; MYP 300; PK 73; TM 178; 1T 137; 3T 107,  402, 457; 4T 83, 621}

^{22 Ev 655}

^{23–34 DA 333-341}

^{25 DA 336}

^{25, 26 DA 335}

^{27 4T 288}

^{28 DA 337; MH 95}

^{29 MH 96}

^{30–32 MH 97, 98}

^{30–33 DA 338}

 

အခန်းကြီး - ၉

^{chapter 9}

 

^{၂။ ခရစ်တော်သည် လေဖြတ်ရောဂါသည်တစ်ဦးကို ပျောက်ကင်းစေတော်မူသည်၊ ၉။ မဿဲကို အခွန်စည်းကြပ်ရာနေရာမှ ခေါ်ယူတော်မူသည်၊ ၁၀။ အခွန်စည်းကြပ်သူများနှင့် အပြစ်သားများနှင့်အတူ စားသောက်တော်မူသည်၊ ၁၄။ သူ၏တပည့်တော်များ အစာရှောင်မထားသည်ကို ခုခံကာကွယ်ပေးတော်မူသည်၊ ၂၀။ သွေးဆင်းရောဂါသည်ကို ပျောက်ကင်းစေတော်မူသည်၊ ၂၃။ ယာဣရု၏သမီးကို သေခြင်းမှ ထမြောက်စေတော်မူသည်၊ ၂၇။ မျက်မမြင်နှစ်ဦးကို မျက်စိမြင်နိုင်စွမ်းပေးတော်မူသည်၊ ၃၂။ နတ်ဆိုးစွဲသူ စကားမပြောနိုင်သူကို ပျောက်ကင်းစေတော်မူသည်၊ ၃၆။ လူအုပ်ကြီးကို သနားညှာတာတော်မူသည်။}

^{2 Christ curing one sick of the palsy, 9 calleth Matthew from the receipt of custom, 10 eateth with publicans and sinners, 14 defendeth his disciples for not fasting, 20 cureth the bloody issue, 23 raiseth from death Jairus’ daughter, 27 giveth sight to two blind men, 32 healeth a dumb man possessed of a devil, 36 and hath compassion of the multitude.}

 

^{၁။ သူသည် သင်္ဘောထဲသို့ ဝင်တော်မူသည်။ မဿဲ ၉:၁ သည် ဂဒရနှင့်နတ်ဆိုးစွဲသူနှစ်ဦး၏ ဇာတ်လမ်း၏ နိဂုံးဖြစ်သည် (မဿဲ ၈:၂၈ မှ ၉:၁; မာကု ၅:၂၁ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ဤနေရာတွင် အခန်းကြီးခွဲခြားမှုသည် မဿဲ ၉ ၏ အခန်းကြီး ၁ နှင့် ၂ အကြားတွင် ရှိသင့်သည်။}

^{1. He entered into a ship. Matt. 9:1 is the concluding statement of the narrative of the two demoniacs of Gadara (Matt. 8:28 to 9:1; see on Mark 5:21). The chapter division here should come between vs. 1 and 2 of Matt. 9.}

 

^{သူ၏မြို့။ ဆိုလိုသည်မှာ ကပေနာအုံဖြစ်သည် (မာကု ၁:၂၉ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။}

^{His own city. That is, Capernaum (see on Mark 1:29).}

 

^{၂။ လေဖြတ်ရောဂါသည်။ [အိမ်မိုးပေါ်မှ ကြိုးဖြင့်ချထားသော လေဖြတ်သူ၊ မဿဲ ၉:၂-၈ = မာကု ၂:၁-၁၂ = လုကာ ၅:၁၇-၂၆။ အဓိကမှတ်ချက်: မာကု။]}

^{2. Sick of the palsy. [The Paralytic Lowered Through the Roof, Matt. 9:2–8=Mark 2:1–12=Luke 5:17–26. Major comment: Mark.]}

 

^{၂။ လေဖြတ်ရောဂါသည်။ [အိမ်မိုးပေါ်မှ ကြိုးဖြင့်ချထားသော လေဖြတ်သူ၊ မဿဲ ၉:၂-၈ = မာကု ၂:၁-၁၂ = လုကာ ၅:၁၇-၂၆။ အဓိကမှတ်ချက်: မာကု။]} 

^{9. Matthew. [Call of Levi Matthew, Matt. 9:9=Mark 2:13, 14=Luke 5:27, 28. Major comment: Mark.]}

 

^{၁၀။ ယေရှုသည် စားပွဲတွင်ထိုင်တော်မူသည်။ [မဿဲ၏ဧည့်ခံပွဲ၊ မဿဲ ၉:၁၀-၁၃ = မာကု ၂:၁၅-၁၇ = လုကာ ၅:၂၉-၃၂။ အဓိကမှတ်ချက်: မာကု။]} 

^{10. Jesus sat at meat. [Matthew’s Feast, Matt. 9:10–13=Mark 2:15–17=Luke 5:29–32. Major comment: Mark.]}

 

^{၁၃။ သွားပြီး သင်ယူကြလော့။ ကျမ်းတတ်ဆရာများနှင့် ဖာရိရှဲများသည် ၎င်းတို့၏ကျမ်းစာလိပ်များကို ယူဆောင်လာခြင်းမရှိသဖြင့်၊ ခရစ်တော်က ၎င်းတို့အား အကြံပြုထားသော အကြောင်းအရာကို လေ့လာရန် တရားစရပ်သို့ဖြစ်စေ၊ ၎င်းတို့၏အိမ်သို့ဖြစ်စေ ပြန်သွားရမည်။}

^{13. Go ye and learn. The scribes and Pharisees would not have their Scripture rolls with them, and would have to return either to the synagogue or to their homes in order to study the topic Christ suggested to them.}

 

^{ငါသည် သနားကရုဏာကို အလိုရှိ၏။ သို့မဟုတ် “ငါသည် သနားကရုဏာကို လိုလားသည်” (ဟောရှဲ ၆:၆ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ဤနေရာတွင် အသုံးပြုထားသည့် “သနားကရုဏာ” သည် စရိုက်လက္ခဏာကို ကိုယ်စားပြုသည်ဟု ဆိုနိုင်ပြီး၊ ဆိုလိုသည်မှာ ဘုရားသခင်က ၎င်း၏လူများအား ထင်ဟပ်စေလိုသော စရိုက်လက္ခဏာများဖြစ်သည် (မဿဲ ၁၉:၁၉; ၂၂:၃၉ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ထိုနည်းတူ “ယဇ်ပူဇော်ခြင်း” သည် ဘာသာရေးပုံစံများကို ကိုယ်စားပြုပြီး၊ ၎င်းတို့သည် လက်တွေ့ဘာသာရေးကို ဖုံးကွယ်ထားသည့် ဆိုးရွားသောသဘောထားရှိသည် (၂တိ ၃:၅ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ဤသဘောအရ “သနားကရုဏာ” သည် ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် ဖြောင့်မတ်ခြင်းကို ကိုယ်စားပြုပြီး၊ “ယဇ်ပူဇော်ခြင်း” သည် အကျင့်ဖြင့် ဖြောင့်မတ်ခြင်းကို ကိုယ်စားပြုသည်။ ဘာသာရေး၏ အသက်ဝိညာဉ်မပါဘဲ ဘာသာရေးပုံစံများသည် တန်ဖိုးမရှိဟု ခရစ်တော်က မိန့်တော်မူသည်။ မာကု ၇:၇-၉၊ ၁၃; ယောဟန် ၄:၂၃၊ ၂၄ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း။}

^{I will have mercy. Or, “I desire mercy” (see Hosea 6:6). As used here, “mercy” may be said to stand for character, that is, for the traits of character that God would have His people reflect (see on Matt. 19:19; 22:39). Similarly “sacrifice” stands for the forms of religion, which have an unfortunate tendency to eclipse practical religion (see 2 Tim. 3:5). In this sense “mercy” represents righteousness by faith as “sacrifice” does righteousness by works. The forms of religion without the vital spirit of religion, Christ says, are worthless. See on Mark 7:7–9, 13; John 4:23, 24.}

 

^{ဘုရားသခင်သည် ဂျူးဘာသာရေးထုံးတမ်းစဉ်လာကို ၎င်းကိုယ်တိုင်က ဘာသာရေးဘဝ၏ စံနမူနာအဖြစ် သတ်မှတ်ပေးထားခြင်းမဟုတ်ပေ။ ၎င်းတို့တွင် ရှေးယခင်ယဇ်ပူဇော်ခြင်းများသည် တန်ဖိုးမရှိပေ (ဟေဗြဲ ၉:၉; ၁၀:၁-၁၁ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ သခင်ဘုရားသည် ပြင်ပကိစ္စများတစ်ခုတည်းဖြင့် မနှစ်သက်ပေ (မိက္ခာ ၆:၇ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ဘုရားသခင်က လူသားထံမှ တောင်းဆိုသည်မှာ “ဖြောင့်မတ်စွာပြုလုပ်ရန်၊ သနားကရုဏာကို ချစ်မြတ်နိုးရန်နှင့် သင်၏ဘုရားသခင်နှင့် နှိမ့်ချစွာလျှောက်လှမ်းရန်” ဖြစ်သည် (မိက္ခာ ၆:၈ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ “နာခံခြင်း” သည် အမြဲတမ်း “ယဇ်ပူဇော်ခြင်း” ထက် သာ၍ကောင်းသည် (၁ရာ ၅:၂၂; မဿဲ ၇:၂၁-၂၇; မာကု ၇:၇-၉ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။}

^{God did not ordain the Jewish ceremonial system because, in itself, it represented His ideal of religious life. In themselves, the ancient sacrifices had no value (see Heb. 9:9; 10:1–11). The Lord is not pleased with externals alone (see Micah 6:7). What God requires of man is “to do justly, and to love mercy, and to walk humbly with thy God” (see Micah 6:8). “To obey” has always been “better than sacrifice” (see 1 Sam. 5:22; see on Matt. 7:21–27; Mark 7:7–9).}

 

^{၁၄. ယောဟန်၏ တပည့်များ။ [အချည်းစည်းမေးမြန်းခြင်းနှင့်ပတ်သက်သော မေးခွန်း၊ မဿဲ ၉:၁၄–၁၇ = မာကု ၂:၁၈–၂၂ = လုကာ ၅:၃၃–၃၉။ အဓိကမှတ်ချက်- မာကု။]}

^{14. The disciples of John. [The Question About Fasting, Matt. 9:14–17=Mark 2:18–22=Luke 5:33–39. Major comment: Mark.]}

 

^{၁၈. ဤအရာများကို မိန့်တော်မူနေစဉ်။ [ယာဣရု၏သမီးနှင့် ရောဂါသည်မိန်းမ၊ မဿဲ ၉:၁၈–၂၆ = မာကု ၅:၂၁–၄၃ = လုကာ ၈:၄၀–၅၆။ အဓိကမှတ်ချက်- မာကု။] မဿဲအဆိုအရ၊ ယာဣရု (မာကု ၅:၂၂ ကိုကြည့်ပါ) သည် အခန်းကြီး ၉:၁၄–၁၇ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော ဆွေးနွေးမှုအတွင်း ခရစ်တော်ထံသို့ ရောက်လာခဲ့သည်။ ယာဣရုသည် ခရစ်တော်ကို မဿဲ၏အိမ်တွင် တွေ့ခဲ့သည်ဟူသော DA ၃၄၂ ၏ဖော်ပြချက်နှင့် ပေါင်းစပ်လိုက်သောအခါ၊ မဿဲ၏အိမ်တွင်ကျင်းပသော ပွဲခံခြင်း၊ ဖာရိရှဲများ၏ “အခွန်စည်းကြပ်သူများနှင့် အပြစ်သားများနှင့်” စားသောက်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်သော ကန့်ကွက်မှု၊ အချည်းစည်းမေးမြန်းခြင်းနှင့်ပတ်သက်သော မေးခွန်း၊ နှင့် ယာဣရု၏သမီးကို ရှင်ပြန်ထမြောက်စေခြင်းတို့သည် ရက်ပိုင်းအတွင်း ဆက်စပ်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားသည်။}

^{18. While he spake these things. [Jairus’ Daughter and the Invalid Woman, Matt. 9:18–26=Mark 5:21–43=Luke 8:40–56. Major comment: Mark.] Matthew states that it was during the discussion recorded in vs. 14–17 that Jairus (see Mark 5:22) came to Christ. Couple with this the statement in DA 342 that Jairus found Christ at the home of Matthew, and it becomes clear that there is a close chronological relationship between the feast in Matthew’s home, the protest of the Pharisees about Christ’s eating with “publicans and sinners,” the question about fasting, and the raising of Jairus’ daughter.}

 

^{ယခုပင် သေပြီဖြစ်သည်။ မာကု (အခန်း ၅:၂၃၊ ၃၅ ကိုကြည့်ပါ) နှင့် လုကာ (အခန်း ၈:၄၂၊ ၄၉ ကိုကြည့်ပါ) တို့၏ ဖော်ပြချက်များအရ၊ ယာဣရုက တောင်းဆိုချိန်တွင် သမီးသည် အမှန်တကယ် သေဆုံးမသွားသေးဘဲ၊ ကျွန်ုပ်တို့ပြောသလို “သေလုမတတ်” ဖြစ်နေခဲ့သည်။ မဿဲ၏ဖော်ပြချက်သည် မာကုနှင့် လုကာ၏ဖော်ပြချက်များနှင့် ဆန့်ကျင်သည်ဟု မယူဆသင့်ပေ။ ယင်းအစား၊ မဿဲအဆိုအရ၊ ခရစ်တော်ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ပါက သေဆုံးမှုသည် မလွှဲမရှောင်သာဖြစ်သည်ဟု ဖခင်က ပြောဆိုခဲ့သည်။ ဤဖြစ်ရပ်မတိုင်မီ မကြာမီဖြစ်ပွားခဲ့သော (လုကာ ၇:၁၁ ကိုကြည့်ပါ) နိမ်မြို့မှ မုဆိုးမ၏သားကို ရှင်ပြန်ထမြောက်စေခြင်းကို ဖခင်သိရှိခဲ့မခဲ့သည်ကို ဆိုရန်မဖြစ်နိုင်ပေ။ ဖြစ်နိုင်ချေမှာ ၎င်းသည် သတင်းကို ကြားသိခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။}

^{Even now dead. From the narrative as given in Mark (see ch. 5:23, 35) and Luke (see ch. 8:42, 49) it is clear that the girl was not actually dead when Jairus made his request, but was, as we would say, “all but dead.” Matthew’s statement is not to be considered in disagreement with those of Mark and Luke; rather, according to Matthew, the father speaks of death as being certain unless Christ intervenes. Whether the father knew of the raising of the son of the widow at Nain, which had taken place shortly before this (see on Luke 7:11), it is not possible to say. Most likely he had heard the report.}

 

^{၂၇. မျက်မမြင်နှစ်ဦး။ [မျက်မမြင်နှစ်ဦး၊ မဿဲ ၉:၂၇–၃၁။ မှတ်ချက်- မဿဲ။ မာကု ၈:၂၂–၂၆၊ ၁၀:၄၆–၅၂ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ။ ဂါလိလဲဆုံးခန်းပိတ်အကြောင်း၊ အံ့ဖွယ်များအကြောင်း စာမျက်နှာ ၂၀၈–၂၁၃ ကိုကြည့်ပါ။] ဤအံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်သည် အေဒီ ၂၉ ဆောင်းဦးကာလတွင် ကပြူနံမြို့၌ ဖြစ်ပွားခဲ့ပေလိမ့်မည်။ ဗေသစဒတွင် ကုသခြင်း (မာကု ၈:၂၂–၂၆ ကိုကြည့်ပါ) သည် တစ်နှစ်ခန့်အကြာတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး၊ ယေရိခိုမြို့ရှိ ဗာတိမဲအား ကုသခြင်း (မာကု ၁၀:၄၆–၅၂ ကိုကြည့်ပါ) သည် တစ်နှစ်ခွဲကျော်အကြာတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ရှေးခေတ်ကတည်းက မျက်စိမမြင်ခြင်းသည် များသောအားဖြင့် ထရာကိုမာရောဂါကြောင့်ဖြစ်ပြီး၊ သမ္မာကျမ်းတွင်ဖော်ပြထားသော နယ်မြေများတွင် အဖြစ်များခဲ့သည်။}

^{27. Two blind men. [Two Blind Men, Matt. 9:27–31. Comment: Matthew. Cf. Mark 8:22–26; 10:46–52. See Closing Galilean Ministry; on miracles pp. 208–213.] This miracle probably occurred in Capernaum during the autumn of a.d. 29. The healing at Bethsaida (see Mark 8:22–26) occurred about one year later, and that of Bartimaeus at Jericho (see Mark 10:46–52) more than a year and a half later. From ancient times blindness, very often caused by trachoma, has been common in Bible lands.}

 

^{ဒါဝိဒ်၏သား။ ၎င်းတို့က ဤအသုံးအနှုန်းကို အသုံးပြုခြင်းသည် မျက်မမြင်များက ယေရှုကို မေရှိယအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုကြောင်း ဖော်ပြသည် (အခန်း ၁:၁ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Son of David. Their use of this term indicates that the blind men recognized Jesus as the Messiah (see on ch. 1:1).}

 

^{၂၈. အိမ်ထဲသို့ ဝင်လာသည်။ ဤနေရာတွင် ထူးခြားစွာဖော်ပြမထားသော်လည်း၊ ဤအိမ်သည် ပေတရု၏အိမ်ဖြစ်နိုင်သည်။ တိကျသော နာမ်စားအသုံးပြုမှုသည် ၎င်းသည် တစ်ခုသော အိမ်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုလိုပြီး၊ ယေရှုကိုယ်တိုင် ကပြူနံမြို့တွင် နေထိုင်ရာ အိမ်ဖြစ်နိုင်သည် (မာကု ၁:၂၉ ကိုကြည့်ပါ)။ ယေရှုသည် မျက်မမြင်များကို လမ်းပေါ်တွင် မကုသခဲ့သည့်အကြောင်းကို ဖော်ပြမထားပေ။}

^{28. Come into the house. Though not so designated here, this may well have been the house of Peter. Use of the definite article implies that it was some certain house, probably that in which Jesus Himself resided while in Capernaum (see on Mark 1:29). Why Jesus did not heal the blind men in the street, is not mentioned.}

 

^{ယုံကြည်သလား။ ၎င်းတို့၏ ယုံကြည်ခြင်းကို မလေ့ကျင့်ပါက၊ ခရစ်တော်သည် ၎င်းတို့အတွက် တန်ခိုးတော်ကို မပြသနိုင်ပေ။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာဖြစ်စေ၊ ဝိညာဉ်ရေးရာဖြစ်စေ ကောင်းချီးများ ပေးအပ်ခံယူရန်အတွက်၊ လူ၏ယုံကြည်ခြင်းသည် ဘုရားသခင်၏တန်ခိုးနှင့် တွေ့ဆုံပြီး ပူးပေါင်းရမည်ဖြစ်သည် (ဟေဗြဲ ၁၁:၆ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Believe ye? Without the exercise of faith on their part Christ would not be able to exercise His power in their behalf. Man’s faith must rise to meet and to unite with the power of God in order that blessings, whether physical or spiritual, may be imparted and received (see Heb. 11:6).}

 

^{၂၉. ထို့နောက် ထိတော်မူသည်။ ကုသရာတွင် ထိတွေ့ခြင်း၏ အဓိပ္ပာယ်နှင့် ရည်ရွယ်ချက်အတွက် မာကု ၁:၃၁ ကိုကြည့်ပါ။}

^{29. Then touched. For the meaning and purpose of the healing touch see on Mark 1:31.}

 

^{၃၀. တင်းကြပ်စွာ မှာထားတော်မူသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ယေရှုသည် ၎င်းတို့ကို ပြင်းထန်စွာ အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ ဤနေရာတွင်၊ ၎င်းသည် ယေရှု၏မျက်နှာနှင့် အသံထဲတွင် ပြင်းထန်သော အမူအရာကို ရည်ညွှန်းပေလိမ့်မည်။ ခရစ်တော်သည် အချို့သော အံ့ဖွယ်များကို လူသိရှင်ကြား မဖြစ်စေရန် တားမြစ်ရသည့်ရည်ရွယ်ချက်အတွက် မာကု ၁:၄၃ ကိုကြည့်ပါ။}

^{30. Straightly charged. That is, Jesus commanded them sternly. Here, this no doubt refers to the stern expression on Jesus’ face and in His voice. As to Christ’s purpose in thus forbidding publicity for certain miracles see on Mark 1:43.}

 

^{၃၁။ ထင်ရှားဖြစ်ပေါ်လာသည်။ လူနာတစ်ဦးအား ထင်ရှားကျော်ကြားမှုကို ရှောင်ရှားရန် ညွှန်ကြားချက်ကို လျစ်လျူရှုခြင်းနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ (မာကု ၁:၄၅ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{31. Spread abroad. Compare the neglect of the leper to heed the injunction against publicity (see on Mark 1:45).}

 

^{၃၂။ သူတို့ထွက်သွားစဉ်။ [စကားမပြောနိုင်သော နတ်ဆိုးစွဲသူ၊ မဿဲ ၉:၃၂–၃၄။ မှတ်ချက်၊ မဿဲ။ ဂါလိလဲဓမ္မအမှုပြီးဆုံးခြင်းကို ကြည့်ပါ၊ အံ့ဖွယ်အမှုများအကြောင်း စာမျက်နှာ ၂၀၈–၂၁၃။] “သူတို့” ဟူသောစကားသည် မျက်မမြင်နှစ်ဦးကို ရည်ညွှန်းပုံရသည်၊ သူတို့သည် ယခုလေးတင် ပျောက်ကင်းခဲ့ပြီး၊ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ ပေတရု၏အိမ်တွင် (အခန်းကြီး ၂၈ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဤနတ်ဆိုးစွဲသူသည် ယေရှုထံသို့ ရောက်လာချိန်တွင် အိမ်မှထွက်ခွာနေကြသည်။}

^{32. As they went out. [A Dumb Demoniac, Matt. 9:32–34. Comment: Matthew. See Closing Galilean Ministry; on miracles pp. 208–213.] The word “they” evidently refers to the two blind men who had just been healed, possibly in the home of Peter (see on v. 28), and who were leaving the house at the very time this demoniac came to Jesus.}

 

^{သူတို့ခေါ်ဆောင်လာသည်။ လူတစ်ဦးသည် ခန္ဓာကိုယ်ဖြစ်စေ၊ ဝိညာဉ်ဖြစ်စေ ပျောက်ကင်းရန် ယေရှုထံသို့ လာရောက်ရန် စွမ်းရည်သို့မဟုတ် ယုံကြည်ခြင်းမရှိပါက၊ သူ့ကို ခေါ်ဆောင်လာရန် စိတ်ဝင်စားသော တစ်ဦးဦးရှိခြင်းသည် ကံကောင်းသည် (မာကု ၂:၂, ၃ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{They brought. When a man lacks the ability or the faith to come to Jesus for the healing of either body or soul, he is fortunate to have someone interested enough in him to bring him (cf. Mark 2:2, 3).}

 

^{စကားမပြောနိုင်သူ။ ဂရိဘာသာဖြင့် kōphos၊ “ထုံထိုင်းသော” သို့မဟုတ် “မထက်မြက်သော” (လုကာ ၁:၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။ kōphos ကို နာမ်အဖြစ်သုံးသည့်အခါ၊ အကြောင်းအရာပေါ်မူတည်၍ “စကားမပြောနိုင်သူ” သို့မဟုတ် “နားမကြားသူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရှိနိုင်သည်။}

^{A dumb man. Gr. kōphos, “blunted,” or “dull” (see on Luke 1:22). Used as a noun kōphos could mean either “a dumb [man]” or “a deaf [man],” depending on the context.}

 

^{နတ်ဆိုး။ ထိုအစား “နတ်ဆိုးတစ်ဦး”။ သမ္မာကျမ်းခေတ်က နတ်ဆိုးစွဲခြင်းအကြောင်း ဆွေးနွေးချက်အတွက် မာကု ၁:၂၃ ကိုကြည့်ပါ။}

^{A devil. Rather, “a demon.” For a discussion of demon possession in Bible times see on Mark 1:23.}

 

^{၃၃။ စကားမပြောနိုင်သူပြောဆိုနိုင်လာသည်။ ဤသည်မှာ ပျောက်ကင်းခြင်း၏ ထိတွေ့နိုင်သော သက်သေဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ နောက်ထပ်လပေါင်းများစွာအတွက် နောက်ဆုံးမှတ်တမ်းတင်ထားသော အံ့ဖွယ်အမှုဖြစ်ပြီး၊ နောက်တစ်ခုမှာ နောက်နွေဦးတွင် လူ ၅,၀၀၀ ကို ကျွေးမွေးခြင်းဖြစ်သည်။ ယေရှုသည် ဂါလိလဲဒုတိယခရီးစဉ်ပြီးနောက် ဆောင်းရာသီအတွက် အနားယူသွားခဲ့သလားဟု မဖော်ပြထားပါ။ ယေရှု၏ အံ့ဖွယ်အမှုများစွာကြောင့် လူကြိုက်များသော စိတ်လှုပ်ရှားမှုသည် ကယ်တင်ရှင်၏ အဓိကရည်မှန်းချက်ဖြစ်သည့် လူတို့၏စိတ်နှလုံးနှင့် ဘဝများတွင် ကောင်းကင်နိုင်ငံတော်ကို တိုးတက်စေရန် ရည်ရွယ်ချက်ကို မှေးမှိန်စေသည်။}

^{33. The dumb spake. This was tangible evidence of healing. This is the last recorded miracle for several months, the next being that of feeding the 5,000 the following spring. Whether Jesus went into retirement for the winter after the second tour of Galilee is not stated. Popular excitement occasioned by the many miracles of Jesus tended to obscure the Saviour’s main objective in performing them—the advancement of the kingdom of heaven in the hearts and lives of men.}

 

^{၃၄။ ဖာရိရှဲများကဆိုသည်။ အခန်းကြီး ၁၂:၂၄ ကိုကြည့်ပါ။ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ ခရစ်တော်ကို တိတ်ဆိတ်စေရန် သို့မဟုတ် လူများကို သူ့ဆန့်ကျင်ဘက်သို့ လှည့်စေရန် စိတ်အားထက်သန်လာသဖြင့်၊ ဖာရိရှဲများသည် သူ၏အံ့ဖွယ်အမှုပြုနိုင်သောစွမ်းအားသည် ခရစ်တော်သည် စာတန်နှင့်မဟာမိတ်ဖြစ်သည်ဟူသော သက်သေဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်စေရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ မဿဲက ဤတွင် ယေရှု၏အကြောင်းပြန်မှုကို မမှတ်တမ်းတင်ထားခြင်းသည် ဖာရိရှဲများသည် ဤပြောဆိုချက်ကို သူ၏ရှေ့မှောက်တွင် မထုတ်ဖော်ခဲ့ဘဲ၊ လူများအကြားတွင် ဖြန့်ဝေခဲ့ဖွယ်ရှိသည်ဟု ညွှန်ပြသည်။}

^{34. The Pharisees said. See on ch. 12:24. Probably becoming desperate to silence Christ or to turn the people against Him, the Pharisees sought to have it believed that His miracle-working power constituted evidence that Christ was in league with Satan. The fact that Matthew here records no answer on the part of Jesus suggests the possibility that the Pharisees did not advance this claim in His presence, but rather circulated it among the people.}

 

^{၃၅။ ယေရှုသွားတော်မူ၏။ [ဒုတိယဂလိလဲခရီးစဉ်၊ မဿဲ ၉:၃၅=လုကာ ၈:၁–၃။] အကြောင်းမူလား၊ အခန်း ၉:၃၆ သည် တတိယဂလိလဲခရီးစဉ်အတွက် တပည့်တော်တစ်ဆယ့်နှစ်ပါးအား ယေရှု၏ညွှန်ကြားချက်ပေးရာကဏ္ဍကို စတင်ဖော်ပြပြီး၊ ထိုကဏ္ဍသည် တပည့်တော်များက ဂလိလဲ၏မြို့များနှင့်ရွာများသို့ ခရီးထွက်သွားစဉ်အတွင်း ယေရှု၏လုပ်ဆောင်မှုကို ဖော်ပြသည့်ထုတ်ပြန်ချက်ဖြင့် အဆုံးသတ်ထားသည် (အခန်း ၁၁:၁)၊ ထို့ကြောင့် အခန်း ၉:၃၅ သည် ဒုတိယဂလိလဲခရီးစဉ်အတွက် အနှစ်ချုပ်ထုတ်ပြန်ချက်အဖြစ် ရပ်တည်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။ မဿဲသည် ပထမဂလိလဲခရီးစဉ်အတွက် အလားတူအနှစ်ချုပ်ထုတ်ပြန်ချက်ကို မှတ်တမ်းတင်ထားသည် (အခန်း ၄:၂၃ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{35. Jesus went. [Second Galilean Tour, Matt. 9:35=Luke 8:1–3. Major comment: Luke.] Because ch. 9:36 opens the section dealing with Christ’s instruction to the Twelve preparatory to the Third Galilean Tour, and that the section closes with a statement of Christ’s activity during the time the Twelve made their itinerary of the towns and villages of Galilee (ch. 11:1), ch. 9:35 probably stands as a summary statement for the Second Galilean Tour. Matthew records a similar summary statement for the First Galilean Tour (see on ch. 4:23).}

 

^{မြို့များနှင့်ရွာများအားလုံး။ ဂလိလဲတွင် ရွာပေါင်း ၂၀၀ ခန့်ရှိသည့်အချက်ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားသောအခါ (လုကာ ၈:၁ ကိုကြည့်ပါ)၊ ယေရှု၏ ဂလိလဲသာသနာပြုခရီးတိုတောင်းသော တစ်နှစ်ကျော်ကာလအတွင်း ရွာအားလုံးကို လည်ပတ်ရန်မှာ ခက်ခဲသည် သို့မဟုတ် မဖြစ်နိုင်ပေ။}

^{All the cities and villages. Evidently a typical Hebraistic hyperbole. In view of the fact that there were some 200 villages in Galilee (see on Luke 8:1), it would have been difficult if not impossible for Jesus to visit every one of them during His brief Galilean ministry of little more than one year.}

 

^{သွန်သင်ခြင်း။ ယေရှု၏ စည်းဝေးကျောင်းတွင်သွန်သင်ခြင်းအတွက် မာကု ၁:၃၉၊ လုကာ ၄:၁၅၊ ၁၆ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Teaching. For the synagogue teaching of Jesus see on Mark 1:39; Luke 4:15, 16.}

 

^{စည်းဝေးကျောင်းများ။ စာမျက်နှာ ၅၆-၅၈ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Synagogues. See pp. 56-58.}

 

^{နိုင်ငံတော်၏ဧဝံဂေလိတရား။ မာကု ၁:၁ ကိုကြည့်ပါ။}

^{The gospel of the kingdom. See on Mark 1:1.}

 

^{ရောဂါအားလုံး။ အခန်း ၄:၂၃ ကိုကြည့်ပါ။ တပည့်တော်များကို ဟောပြောရန်စေလွှတ်စဉ် ယေရှုက ဤတန်ခိုးကိုလည်း ၎င်းတို့အား ပေးအပ်ခဲ့သည် (အခန်း ၁၀:၁)။}

^{Every sickness. See on ch. 4:23. The disciples were likewise given this power when Christ sent them out to preach (ch. 10:1).}

 

^{လူများထဲတွင်။ ဤစကားလုံးများကို ဤနေရာတွင် ဖယ်ထုတ်ရန် စာသားဆိုင်ရာသက်သေများက ထောက်ခံသော်လည်း (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ)၊ အခန်း ၄:၂၃ တွင် ၎င်းတို့ကို ထည့်သွင်းထားကြောင်း သက်သေပြသည်။}

^{Among the people. Textual evidence favors (cf. p. 146) the omission of these words here, but attests their inclusion in ch. 4:23.}

 

^{၃၆။ လူထုကိုမြင်တော်မူသောအခါ။ [တတိယဂလိလဲခရီးစဉ်၊ မဿဲ ၉:၃၆ မှ ၁၁:၁=မာကု ၆:၇–၁၃=လုကာ ၉:၁–၆။ ခရစ်တော်၏သာသနာပြုခြင်း ပြီးဆုံးခြင်း၊ ကိုယ်တော်၏သာသနာပြုခြင်းကိုကြည့်ပါ။] ထို့ကြောင့် မဿဲသည် တတိယဂလိလဲခရီးစဉ်ကို စတင်ဖော်ပြပြီး၊ ၎င်းသည် အေဒီ ၂၉-၃၀ ဆောင်းရာသီအတွင်း ပြုလုပ်ခဲ့သည် (DA ၃၅၉၊ ၃၆၄ ကိုကြည့်ပါ၊ မာကု ၁:၃၉ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရီးစဉ်ကိုယ်တိုင်နှင့်ပတ်သက်သော ဖြစ်ရပ်များကို အနည်းငယ်သာဖော်ပြထားပြီး၊ ဇာတ်ကြောင်းအားလုံးနီးပါးသည် တပည့်တော်တစ်ဆယ့်နှစ်ပါးကို စေလွှတ်ရန်အတွက် ယေရှု၏ညွှန်ကြားချက်များကို ဖော်ပြရန် အပ်နှံထားသည်။ တပည့်တော်များနှင့်ပတ်သက်သော ထူးခြားဖြစ်ရပ်တစ်ခုမျှ မှတ်တမ်းတင်ထားခြင်းမရှိပြီး၊ ယေရှု၏ဖြစ်ရပ်အနေဖြင့် မှတ်တမ်းတင်ထားသည်မှာ နာဇရက်သို့ ဒုတိယအကြိမ်လည်ပတ်ခြင်းသာဖြစ်သည် (မဿဲ ၁၃:၅၄–၅၈)။ တတိယခရီးစဉ်နှင့် ယခင်ခရီးစဉ်နှစ်ခုတို့၏ ဆက်နွယ်မှုအတွက် မာကု ၁:၃၉ ကိုကြည့်ပါ။}

^{36. When he saw the multitudes. [Third Galilean Tour, Matt. 9:36 to 11:1=Mark 6:7–13=Luke 9:1–6. Major comment: Matthew. See Closing Galilean Ministry; The Ministry of Our Lord.] Thus Matthew begins his account of the Third Galilean Tour, which was conducted during the winter of a.d. 29–30 (see DA 359, 364; see on Mark 1:39). Little is said of events on the tour itself, almost all of the narrative being devoted to Christ’s instruction to the Twelve preparatory to sending them out. No particular incident is recorded so far as the disciples themselves are concerned, and the only experience recorded of Christ is His second visit to Nazareth (Matt. 13:54–58). For the relationship of the third tour to the two preceding tours see on Mark 1:39.}

 

^{တတိယအကြိမ်ခရီးစဉ်တွင် တကျိပ်နှစ်ပါးသည် နှစ်ယောက်စီအတွဲလိုက်ထွက်သွားကြပြီး ယေရှု၏ဓမ္မအမှုတော်တွင် သူတို့သတိပြုမိခဲ့သော မူများကို ကျင့်သုံးရမည်ဖြစ်သည်။ တကျိပ်နှစ်ပါးတို့သည် ဤသို့လုပ်ဆောင်နေစဉ် ယေရှုကိုယ်တိုင်လည်း အခြားတပည့်များစွာနှင့်အတူ ထွက်သွားခဲ့သည် (လုကာ ၁၀:၁ ကိုကြည့်ပါ၊ ဒီအေ ၄၈၈ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ “လူအများ” ဟူသောစကားသည် တကျိပ်နှစ်ပါးကို စေလွှတ်ရခြင်း၏ နောက်ထပ်အကြောင်းတစ်ခုကို ညွှန်ပြသည်—ဒုတိယခရီးစဉ်အတွင်း ခရစ်တော်ထံသို့လာသော လိုအပ်ချက်များကြောင့် “လုပ်သားများ” သည် အလွန်နည်းပါးနေသည်ကို ထင်ရှားစေသည် (မဿဲ ၉:၃၇ ကိုကြည့်ပါ)။ တတိယခရီးစဉ်သည် ခရစ်တော်၏ဓမ္မအမှုတော်ကို အရေးပါသောတိုးချဲ့မှုတစ်ခုအဖြစ် မှတ်သားခဲ့သည် (ဒီအေ ၃၉၅ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{On the third tour the Twelve were to go out two by two and apply the principles they had observed in the ministry of Jesus. While the Twelve were thus engaged Jesus Himself went out, accompanied by many other disciples (see Luke 10:1; cf. DA 488). Reference to the “multitudes” points to another reason for the sending forth of the Twelve—the demands upon Christ during the second tour made it apparent that the “labourers” were too “few” (see Matt. 9:37). The third tour marked an important extension of Christ’s ministry (see DA 395).}

 

^{မူးလဲခြင်း။ စကားလုံးအရ “ပင်ပန်းနွမ်းနယ်နေခြင်း” ဟုဆိုလိုသည်။ စာသားဆိုင်ရာသက်သေများအရ (စာမျက်နှာ ၁၄၆ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ) “ဒုက္ခရောက်နေခြင်း” သို့မဟုတ် “စိတ်ရှုပ်ထွေးနေခြင်း” ဟူသောဖတ်ရှုပုံကို ထောက်ခံသည်။}

^{Fainted. Literally, “were exhausted.” Textual evidence attests (cf. p. 146) the reading “distressed,” or “troubled.”}

 

^{ပြန့်ကျဲနေခြင်း။ ဂရိဘာသာစကား rhiptō သည် “လှဲချခြင်း”၊ “ပစ်ပေါက်ခြင်း” သို့မဟုတ် “လဲကျစေခြင်း” ဟုဆိုလိုသည်။ လူထုတစ်ရပ်လုံးသည် အလွန်စိတ်ဓာတ်ကျပြီး စိတ်ပျက်လျက်ရှိရာ သူတို့၏ဘာသာရေးအခြေအနေကို တိုးတက်စေရန် မည်သည့်ကြိုးစားမှုမျှ မပြုလုပ်တော့ပေ။ အရာများသည် သူတို့အတွက် မျှော်လင့်ချက်မရှိသည့်အလား ဖြစ်နေသည်။ ထို့ကြောင့် rhiptō ဟူသောစကားလုံးသည် “သိုးများ” ၏ “ပြန့်ကျဲနေခြင်း” ထက် ၎င်းတို့၏ “လဲကျနေသော” သို့မဟုတ် “အကူအညီမဲ့” အခြေအနေကို ပို၍ရည်ညွှန်းသည်။}

^{Scattered abroad. Gr. rhiptō, “to cast down,” “to hurl,” or “to lay prostrate.” Apparently the people as a whole were so thoroughly downcast and dejected that they no longer were putting forth any effort to improve their religious condition. Things looked hopeless to them. The word rhiptō thus does not refer so much to the scattering of the “sheep” as it does to their “prostrate” or “helpless” condition.}

 

^{သိုးထိန်းမရှိခြင်း။ တော်လှန်ရာ ၂၇:၁၇၊ ၁ ဘုရင်ခံ ၂၂:၁၇၊ ယေဇကျေလ ၃၄:၅ ကိုကြည့်ပါ။ ခရစ်တော်၏ခေတ်ကာလရှိ သိုးထိန်းအရာရှိများသည် ငှားရမ်းထားသူမျှသာဖြစ်ကြသည် (ယောဟန် ၁၀:၁၂၊ ၁၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ကောင်းသောသိုးထိန်းသခင်ကိုယ်တိုင်ရောက်လာသောအခါ သူ၏သိုးများသည် ပြန့်ကျဲနေသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။}

^{Having no shepherd. See Num. 27:17; 1 Kings 22:17; Eze. 34:5. The undershepherds of Christ’s day had proved to be no more than hirelings (see John 10:12, 13), and when the Good Shepherd Himself came, He found His sheep scattered.}

 

^{၃၇။ ထို့နောက်တွင် သူမြွက်ဆိုသည်။ ခရစ်တော်သည် ဤနေရာ (မဿဲ ၉:၃၇၊ ၃၈) တွင် တကျိပ်နှစ်ပါးအား မိန့်ဆိုသောစကားသည် နောက်ပိုင်းတွင် အလားတူအခြေအနေမျိုးတွင် ခုနစ်ဆယ်ယောက်အား မိန့်ဆိုခဲ့သောစကားနှင့် စကားလုံးအားဖြင့် ရောထွေးနေသည် (လုကာ ၁၀:၂ ကိုကြည့်ပါ)။ မာကု ၂:၁၀ တွင်ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။}

^{37. Then saith he. What Christ here (vs. 37, 38) says to the Twelve is almost word for word what He later said to the Seventy under similar circumstances (Luke 10:2). See on Mark 2:10.}

 

^{ရိတ်သိမ်းခြင်း။ ရိတ်သိမ်းခြင်းသည် နောက်ဆုံးတရားစီရင်ခြင်း၏သင်္ကေတအဖြစ် မကြာခဏအသုံးပြုခဲ့သည် (မဿဲ ၃:၁၀၊ ၁၂၊ ၁၃:၃၀၊ ၃၉ ကိုကြည့်ပါ)။ တစ်နှစ်ကျော်ခန့်အကြာတွင် ယေရှုသည် ဆီခါရှိ ဆမာရိလူများအတွက် သူ၏ဓမ္မအမှုတော်နှင့်ဆက်စပ်၍ ရိတ်သိမ်းခြင်း၏ပုံသဏ္ဌာန်ကို အသုံးပြုခဲ့သည် (ယောဟန် ၄:၃၅–၃၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Harvest. The harvest was often used as a symbol of the last great judgment (see chs. 3:10, 12; 13:30, 39). More than a year earlier Jesus had used the figure of the harvest in connection with His ministry for the Samaritans of Sychar (see John 4:35–38).}

 

^{လုပ်သားများ နည်းပါးသည်။ ကြွယ်ဝသော ရိတ်သိမ်းမှုကို ရိတ်သိမ်းရန် လုပ်သားအနည်းငယ်သာ ရှိသောအခါ ကောင်းသော စပါးများစွာ မလွှဲမရှောင် ဆုံးရှုံးရမည်ဖြစ်သည်။ ယခုအချိန်ထိ ကောင်းကင်နိုင်ငံအတွက် စပါးကို ရိတ်သိမ်းနေသော ဧဝံဂေလိရိတ်သိမ်းအဖွဲ့ တစ်ဖွဲ့သာရှိခဲ့ပြီး၊ ယခုအခါ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော အစီအစဉ်များ ချမထားပါက၊ ဂါလိလညဒေသ၏ သေးငယ်သောနယ်မြေတွင်ပင် စပါးအများစု ဘယ်သောအခါမှ ရိတ်သိမ်းနိုင်မည်မဟုတ်ကြောင်း ထင်ရှားလာသည်။}

^{Labourers are few. When there are but few laborers to reap an abundant harvest much good grain will inevitably be lost. Thus far there had been but one gospel harvest crew in the field gathering in the grain for the kingdom of heaven, and it was now apparent that unless broader plans were laid, most of the grain, even in the small region of Galilee, could never be gathered in.}

 

^{၃၈။ ထို့ကြောင့် သင်တို့သည် ရိတ်သိမ်းခြင်း၏ သခင်ထံသို့ ဆုတောင်းကြလော့။ သူတို့၏ ဆုတောင်းခြင်းသည် ရိတ်သိမ်းခြင်း၏ သခင်သည် လုပ်သားများ လိုအပ်မှုကို ဂရုမစိုက်သည် သို့မဟုတ် သတိမထားမိသည်ဟု ဆိုလိုခြင်းမဟုတ်ပေ။ ဆယ်နှစ်ဦးသော တပည့်တော်များသည် ဤလိုအပ်ချက်ကို ဆုတောင်းခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်အဖြစ် ပြုလုပ်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ရိတ်သိမ်းခြင်း၏ သခင်သည် ၎င်းတို့၏ နှလုံးသားများထံသို့ ၎င်းလိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းရန် ၎င်းတို့၏ ပုဂ္ဂိုလိက တာဝန်ကို ခံစားသိရှိစေရန် အခွင့်အလမ်းရရှိမည်ဖြစ်သည်။}

^{38. Pray ye therefore. Their prayer to the Lord of the harvest does not imply that He was unconcerned or unaware of the need of more laborers. The Twelve were to make this need the object of prayer in order that thus the Lord of the harvest might have an opportunity to bring to their own hearts conviction of their personal responsibility to meet that need.}

 

^{ဆုတောင်းခြင်းသည် အများအားဖြင့် ဘုရားသခင်အား သူမသိရှိမည်မဟုတ်သော အရာများကို အသိပေးရန် သို့မဟုတ် သူမလုပ်မည်မဟုတ်သော အရာများကို လုပ်ဆောင်ရန် ဖိအားပေးရန် ရည်ရွယ်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ ကျွန်ုပ်တို့၏ နှလုံးသားနှင့် စိတ်အတွေးများကို သူနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ပြင်ဆင်ပေးရန် ဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်သည် တပည့်တော်များကို ဆုတောင်းခြင်း၏ အချိန်ကာလတစ်ခုသို့ ဦးဆောင်ခဲ့သည်မှာ သေချာသည်။ ထိုအချိန်တွင် ဤအရေးတကြီး လိုအပ်ချက်သည် အဖွဲ့သားအားလုံးမှ ပြင်းထန်စွာ ခံစားရပြီး ထိပ်တန်းအရာအဖြစ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သူတို့သည် ဆုတောင်းရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ထို့နောက် ၎င်းတို့၏ ဆုတောင်းချက်များကို ဖြေကြားရာတွင် ဘုရားသခင်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် ထွက်သွားရမည် (အခန်း ၁၀:၁၀ တွင် ကြည့်ပါ)။}

^{For the most part prayer is designed, not to inform God of what He would otherwise not know or to prevail upon Him to do what He would otherwise not do, but to condition our own hearts and minds to cooperate with Him. No doubt Christ led the disciples in a season of prayer, in which this urgent need, now felt keenly by all members of the little group, was made foremost. They were to pray, and then go forth in faith to cooperate with God in answering their own prayers (see on ch. 10:10).}

 

^{စေလွှတ်တော်မူပါ။ ဤနေရာတွင် “ရိတ်သိမ်းခြင်း၏ သခင်” သည် သွားရန် ဆန္ဒရှိသူများကို လုပ်သားများအဖြစ် စေလွှတ်မည်ဟူသော အရေးတကြီးမှုကို ဖော်ပြထားသည်။}

^{Send forth. Here is expressed the urgency with which it was anticipated the “Lord of the harvest” would send forth laborers found willing to go.}

^{ellen g. white comments}

^{1 DA 252; PK 73; 9T 121}

^{1–8 DA 267-271}

^{2 DA 640; MH 122; ML 7, 154; MM 147, 197; TM 352; 3T 168}

^{2–5 MH 76}

^{2–6 8T 202}

^{3 TM 71}

^{3–6 DA 269}

^{6 DA 821; MH 77; SC 50}

^{9 COL 47; DA 273; FE 359; GW 113}

^{9–12 Ev 58}

^{10 FE 482; MH 26, 197; 6T 173}

^{11 7T 18; WM 287}

^{11–13 DA 275}

^{12 GC 264; FE 135; MM 146; 3T 39; 7T 200; 8T 124}

^{13 FE 398; MM 50,  183, 251; 5T 629; 7T 18; WM 36, 193}

^{14 DA 276}

^{18, 19 DA 342; ML 229}

^{18–26 DA 342-348}

^{20–22 DA 343}

^{21 MH 59}

^{21, 22 ML 13}

^{24 DA 343}

^{25 ML 230}

^{29 7T 274}

^{34 CH 526; DA 321}

^{35 Ev 46}

^{36 MB 111}

^{36–38 6T 254}

^{37 ML 133}

^{38 DA 361; GW 243; 6T 420; 9T 199}

အခန်းကြီး - ၁၀

^{chapter 10}

 

^{၁။ ခရစ်တော်သည် သူ၏တမန်တော်ဆယ့်နှစ်ပါးကို စေလွှတ်တော်မူပြီး၊ အံ့ဖွယ်နိမိတ်များပြရန် တန်ခိုးပေးတော်မူသည်၊ ၅။ ၎င်းတို့အား တာဝန်ပေးတော်မူသည်၊ သွန်သင်ပေးတော်မူသည်၊ ၁၆။ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုများကို ရင်ဆိုင်ရာတွင် အားပေးနှစ်သိမ့်တော်မူသည်၊ ၄၀။ ၎င်းတို့ကို လက်ခံသူများအား ကောင်းကြီးပေးမည်ဟု ကတိပြုတော်မူသည်။} 

^{1 Christ sendeth out his twelve apostles, enabling them with power to do miracles, 5 giveth them their charge, teacheth them, 16 comforteth them against persecutions: 40 and promiseth a blessing to those that receive them.}

 

^{၁။ သူ့ထံသို့ ခေါ်တော်မူသည်။ တပည့်တော်ဆယ့်နှစ်ပါး စေလွှတ်ခြင်းအကြောင်းကို အခန်းကြီး ၉:၃၆ တွင် စတင်ဖော်ပြထားသည် (ထိုနေရာတွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ဤနေရာတွင် ပေးထားသော သွန်သင်ချက်များသည် အဓိကအားဖြင့် နှစ်ပိုင်းပါဝင်ပြီး၊ ခရီးသွားသာသနာပြုလုပ်ငန်းအတွက် တိကျစွာ သက်ဆိုင်သော အကြံဉာဏ်များ (အခန်းကြီး ၁၀:၅-၁၅) နှင့် ခရစ်တော်နှင့် သူ၏နိုင်ငံတော်အတွက် အမှုတော်ထမ်းဆောင်သူအားလုံးအတွက် သက်ဆိုင်သော ယေဘုယျအကြံဉာဏ်များ (အခန်းကြီး ၁၀:၁၆-၄၂; DA ၃၅၂ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ အခန်းကြီး ၂၄:၃ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း။}

^{1. Called unto him. The account of the sending forth of the Twelve begins with ch. 9:36 (see comment there). The instruction here given consists essentially of two parts, counsel that applied particularly to the immediate missionary journey (ch. 10:5–15), and counsel of a more general nature applicable to all who go forth in the service of Christ and His kingdom (vs. 16–42; see DA 352). See on ch. 24:3.}

 

^{သူ၏တပည့်တော်ဆယ့်နှစ်ပါး။ မဿဲသည် တပည့်တော်ဆယ့်နှစ်ပါးကို နာမည်ဖြင့်ဖြစ်စေ၊ အုပ်စုအနေဖြင့်ဖြစ်စေ ပထမဆုံးအကြိမ်ဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။ “သူ၏တပည့်တော်ဆယ့်နှစ်ပါး” ဟူသော စကားရပ်မှ မဿဲသည် တတိယဂလိလဲခရီးစဉ်မတိုင်မီ ဆယ့်နှစ်ပါးသည် တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုထားသော အုပ်စုအဖြစ် ရှိပြီးဖြစ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုသည်။ မဿဲသည် ဆယ့်နှစ်ပါးကို ဤအချိန်တွင် တမန်တော်များအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်ဟု မပြောကြားဘဲ၊ ယေရှုသည် ၎င်းတို့ကို ဟောပြောရန်နှင့် အနာရောဂါပျောက်ကင်းစေရန် စေလွှတ်ရန်အလို့ငှာ “သူ့ထံသို့” ခေါ်ယူခဲ့သည်ဟုသာ ဖော်ပြသည်။}

^{His twelve disciples. This is Matthew’s first mention of the Twelve, either by name or as a group. It is clear from the expression, “his twelve disciples,” that Matthew recognizes that the Twelve already existed as an officially recognized group before the time came for the Third Galilean Tour. It should be noted that Matthew does not say that the Twelve were appointed as apostles at this time, but simply that Jesus called them “unto him” in anticipation of sending them forth to preach and to heal.}

 

^{တန်ခိုး။ ဂရိစကားလုံး “အက်ဇိုးစီယာ” သည် စကားလုံးအရ “အခွင့်အာဏာ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည် (လုကာ ၁:၃၅ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ဆယ့်နှစ်ပါးသည် ဤနေရာတွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း အံ့ဖွယ်နိမိတ်များပြရန်နှင့် နိုင်ငံတော်၏ဧဝံဂေလိတရားကို “ဟောပြောရန်” (မဿဲ ၁၀:၇) အခွင့်အာဏာရရှိခဲ့သည်။ ယခင်က တပည့်တော်များသည် ယေရှုကို ကူညီရုံသာဖြစ်ပြီး အံ့ဖွယ်နိမိတ်များပြခြင်း သို့မဟုတ် လူထုရှေ့တွင် သွန်သင်ခြင်းမပြုခဲ့ပုံရသည် (DA ၃၄၉ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။}

^{Power. Gr. exousia, literally, “authority” (see on Luke 1:35). The Twelve received authority both to perform miracles, as stated here, and also to “preach” the gospel of the kingdom (Matt 10:7). Previously, it would seem, the disciples had simply assisted Jesus and had neither performed miracles nor taught publicly (see DA 349).}

 

^{ရောဂါ။ အခန်းကြီး ၄:၂၃ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း။} 

^{Sickness. See on ch. 4:23.}

 

^{၂။ နာမည်များ။ ဆယ့်နှစ်ပါး၏ တစ်ဦးချင်းနာမည်များအတွက် မာကု ၃:၁၆-၁၉ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း။}

^{2. The names. For the individual names of the Twelve see on Mark 3:16–19.}

 

^{တမန်တော်များ။ စကားလုံးအရ “စေလွှတ်ခံရသူများ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဆယ့်နှစ်ပါးကို “တမန်တော်များ” အဖြစ် ခန့်အပ်ခြင်းအတွက် မာကု ၃:၁၃-၁၉ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း။} 

^{Apostles. Literally, “ones sent forth.” For the appointment of the Twelve as “apostles” see on Mark 3:13–19.}

 

^{၃။ လဗ္ဗဲ။ အရေးကြီးသော ကျမ်းစာမူအထောက်အထားများကို (စာမျက်နှာ ၁၄၆ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း) “သြဒဲ”၊ “သြဒဲဟုခေါ်သော လဗ္ဗဲ” သို့မဟုတ် “လဗ္ဗဲဟုခေါ်သော သြဒဲ” ဟူ၍လည်း ဖတ်ရှုနိုင်သည် (မာကု ၃:၁၈ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။  3. Lebbæus. Important textual evidence may also be cited (cf. p. 146) for the readings “Thaddaeus,” “Lebbaeus called Thaddaeus,” or “Thaddaeus called Lebbaeus” (see on Mark 3:18).}

 

^{၄။ ခါနာန်လူ။ ဤစကားလုံးသည် “ဇီလုတ်လူ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး၊ ခါနာန်ပြည်နှင့် မသက်ဆိုင်ပေ (မာကု ၃:၁၈ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။}

^{4. The Canaanite. The term here means “the Zealot,” and has no reference to the land of Canaan (see on Mark 3:18).}

 

^{၅။ ဤဆယ့်နှစ်ပါး။ ယခုအချိန်ထိ ယေရှု၏အမှုတော်တွင် ကူညီဆောင်ရွက်ခဲ့သော (DA ၃၄၉ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း) ဆယ့်နှစ်ပါးသည် ယခုအခါ တစ်ယောက်တည်း အလုပ်လုပ်ရန် စေလွှတ်ခံရသည်။ ၎င်းတို့သည် အေဒီ ၂၉ ခုနှစ် နွေရာသီတွင် တရားဝင်တပည့်တော်များအဖြစ် ခန့်အပ်ခံခဲ့ရသည် (အခန်းကြီး ၅:၁ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)၊ ဖြစ်စဉ်အားဖြင့် ခြောက်လထက်မပိုခဲ့ပေ (အခန်းကြီး ၉:၃၆ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ပေတရု၊ အန္ဒြေ၊ ယာကုပ်နှင့် ယောဟန်တို့သည် အေဒီ ၂၉ ခုနှစ် နွေဦးနှောင်းပိုင်းတွင် အချိန်ပြည့်တပည့်တော်များအဖြစ် ခေါ်ယူခံခဲ့ရသည် (လုကာ ၅:၁ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ဤလေးဦးအနက် ယာကုပ်မှလွဲ၍ ကျန်သုံးဦးနှင့် ဖိလိပ္ပုနှင့် ဗာသိုလမဲတို့သည် အေဒီ ၂၇ ခုနှစ် ဆောင်းဦးနှောင်းပိုင်းမှစ၍ အချိန်ပိုင်းတပည့်တော်များအဖြစ် ရှိခဲ့သည် (ယောဟန် ၁:၃၅-၄၅ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ဆယ့်နှစ်ပါးစလုံးသည် ယေရှု၏ ဒုတိယဂလိလဲခရီးစဉ်တွင် အတူလိုက်ပါခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် အေဒီ ၂၉ ခုနှစ် နွေရာသီနှောင်းပိုင်း သို့မဟုတ် ဆောင်းဦးအစောပိုင်းတွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည် (မဿဲ ၉:၃၅; လုကာ ၈:၁ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် ခရစ်တော်၏နည်းလမ်းများကို လေ့လာပြီး၊ သူ၏သွန်သင်ချက်များကို နားထောင်ကာ၊ တပည့်တော်များအား သီးသန့်ပေးသော သွန်သင်ချက်များမှ အကျိုးရရှိခဲ့သည်။ ယခုအခါ ဆယ့်နှစ်ပါးသည် တစ်ယောက်တည်း စေလွှတ်ခံရစဉ် ၎င်းတို့သည် နှစ်ယောက်စီ အတူတကွသွားခဲ့ကြသည် (မာကု ၆:၇; အခန်းကြီး ၃:၁၄ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)၊ ညီအစ်ကိုနှင့်ညီအစ်ကို၊ မိတ်ဆွေနှင့်မိတ်ဆွေ အတူလက်တွဲလုပ်ဆောင်ခဲ့သည် (DA ၃၅၀)။} 

^{5. These twelve. The Twelve, who thus far had assisted Jesus (see DA 349) in His ministry, were now to be sent forth to labor alone. They had been officially appointed as disciples during the summer of a.d. 29 (see on ch. 5:1), probably not more than six months previously (see on ch. 9:36). Peter, Andrew, James, and John had been called to full-time discipleship, probably in the late spring of a.d. 29 (see on Luke 5:1). Three of these—all except James—as well as Philip and Bartholomew, had been part-time disciples since the late autumn of a.d. 27 (see on John 1:35–45). All the Twelve had been with Jesus on His Second Galilean Tour, probably during the late summer or early autumn of a.d. 29 (see on Matt. 9:35; Luke 8:1), and had thus had opportunity to observe Christ’s methods, to listen to His teaching, and to profit by instructions He had given privately to His disciples from time to time. Now that the Twelve were sent out by themselves they went two by two (see Mark 6:7; see on ch. 3:14), brother with brother and friend with friend (DA 350).}

 

^{တစ်ပါးအမျိုးသားများ၏လမ်း။ သို့မဟုတ် “တစ်ပါးအမျိုးသားများ၏လမ်းကြောင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး၊ တစ်ပါးအမျိုးသားများနေထိုင်ရာ အသိုင်းအဝိုင်းသို့ ဦးတည်သည့် မည်သည့်လမ်းကိုမဆို ဆိုလိုသည်။ ဥပမာ၊ ဆယ့်နှစ်ပါးသည် လူဦးရေအများစုမှာ တစ်ပါးအမျိုးသားများဖြစ်သည့် ဒေကာပိုလိမြို့များကို လုံးဝမလည်ပတ်ခဲ့ပေ။ ဤကန့်သတ်ချက်၏အကြောင်းရင်းမှာ ဂျူးလူမျိုးများအတွက် အမှုဆောင်ရန် အခွင့်အလမ်းရှိနေသမျှကာလပတ်လုံး၊ ယေရှုသည် ၎င်းတို့ကို မလိုအပ်ဘဲ သူ့အား ဆန့်ကျင်စေမည့် မည်သည့်အရာကိုမျှ မပြုလုပ်လိုခြင်းဖြစ်ပေလိမ့်မည်။ ထို့ပြင်၊ တပည့်တော်များကိုယ်တိုင်သည် ၎င်းတို့၏တစ်ပါးအမျိုးသားအိမ်နီးချင်းများအတွက် အမှုဆောင်ရန် ပြင်ဆင်မထားရှိခဲ့ပြီး၊ ဂျူးလူမျိုးအားလုံးနှင့်အတူ ၎င်းတို့မျှဝေထားသော တစ်ပါးအမျိုးသားများအပေါ် ဘက်လိုက်မှုသည် ၎င်းတို့မလိုလားဘဲ ကြိုးစားမည့်အားထုတ်မှုများကို ထိရောက်စွာ ဟန့်တားနိုင်ပေလိမ့်မည်။ ဂျူးမဟုတ်သူများအကြား အမှုမဆောင်ရန် တားမြစ်ချက်သည် နှစ်နီးပါးအကြာ ခုနစ်ဆယ်ပါးကို စေလွှတ်စဉ်တွင် ချမှတ်မထားခဲ့ပေ၊ တကယ်တော့ ၎င်းတို့သည် ဆာမာရိလူများအကြား အမှုစတင်ခဲ့သည် (DA ၄၈၈ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ထိုအချိန်တွင် အခြေအနေပြောင်းလဲသွားခဲ့ပြီး၊ ဂလိလဲလူများက ပယ်ချခံရပြီးနောက် ယေရှုကိုယ်တိုင် ဆာမာရိလူများနှင့် တစ်ပါးအမျိုးသားများအတွက် အမှုဆောင်ခဲ့ပြီး၊ တပည့်တော်များအားလည်း ထိုသို့ပြုရန် ညွှန်ကြားခဲ့သည် (မဿဲ ၂၈:၁၉၊ ၂၀; တ၀ ၁:၈ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။}

^{Way of the Gentiles. Or, “the road of the Gentiles,” meaning any road that led to an essentially Gentile community. For instance, the Twelve would visit none of the cities of the Decapolis, which was largely Gentile in population. The basis for this restriction was probably that so long as there was opportunity to labor for the Jews, Jesus would do nothing that would unnecessarily prejudice them against Him. Furthermore, the disciples themselves were unprepared to labor for their Gentile neighbors, and the prejudice they shared with all Jews against the Gentiles would no doubt have effectively thwarted efforts they might have—unwillingly—put forth. The injunction against working among non-Jews was not placed upon the Seventy when they were sent out nearly a year later; in fact, they began their labors among the Samaritans (see DA 488). By that time the situation had changed; Jesus Himself, having been rejected by the people of Galilee, worked on behalf of both Samaritans and Gentiles, and instructed the disciples to do so also (see Matt. 28:19, 20; Acts 1:8).}

 

^{ဆမာရိလူမျိုးတို့၏မြို့။ ဆမာရိလူမျိုးများနှင့်ပတ်သက်၍ စာမျက်နှာ ၁၈၊ ၄၅ ကိုကြည့်ပါ။ ယာကုပ်တွင်းတွင် ယေရှုသည် ဆီခါမြို့မှ ဆမာရိလူမျိုးများအား ၎င်းအား မေရှိယအဖြစ် ယုံကြည်ရန် ဖိတ်ခေါ်မှုကို ဦးစွာပြုလုပ်ခဲ့သည် (ယောဟန် ၄:၄–၄၂ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော်၊ ဤအချိန်အထိ ယေရှုသည် ဆမာရိလူမျိုးများအတွက် နောက်ထပ်ဓမ္မအမှုကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟူသော မှတ်တမ်းမရှိပေ။}

^{City of the Samaritans. Concerning the Samaritans see pp. 18, 45. At Jacob’s Well Jesus had taken the initiative in extending to the Samaritans of Sychar an invitation to believe in Him as the Messiah (see John 4:4–42). However, there is no record of any further ministry by Jesus for Samaritans up to this time.}

 

^{နယ်မြေနှင့်ပတ်သက်သော နောက်ဆုံးကန့်သတ်ချက်တစ်ခုက တညီကျမ်းသားများအား ခရစ်တော်ကိုယ်တိုင် သွားရောက်ခဲ့ပြီးသော မြို့များနှင့် ရွာများသို့သာ သွားရောက်ခွင့်ပြုခဲ့သည် (DA ၃၅၁)။}

^{A final restriction as to territory permitted the Twelve to visit only those towns and villages where Christ Himself had already been (DA 351).}

 

^{၆. ပျောက်ဆုံးသောသိုး။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင် ဣသရေလလူမျိုးကို သိုးများအဖြစ်နှင့် ၎င်းတို့၏ခေါင်းဆောင်များကို သိုးထိန်းများအဖြစ် မကြာခဏဖော်ပြထားသည် (ယေဇကျေလ ၃၄:၂–၁၆ စသည်တို့ကိုကြည့်ပါ)။ ယေရမိ ၅၀:၆ တွင် ဘုရားသခင်သည် ၎င်း၏လူမျိုးကို “ပျောက်ဆုံးသောသိုး” ဟု မိန့်တော်မူသည်။ ဟေရှာယသည် အပြစ်ထဲသို့ လမ်းလွဲသွားသူများကို “လမ်းလွဲသွားသော သိုးများ” ကဲ့သို့ဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြသည် (ဟေရှာယ ၅၃:၆)။ ယေရှုသည် ကိုယ်တော်ကိုယ်တိုင်ကို သိုးထိန်းအဖြစ်နှင့် ၎င်း၏အသံကို ကြားသူများကို ၎င်း၏သိုးအုပ်ထဲရှိ သိုးများအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သည် (ယောဟန် ၁၀:၁–၁၆ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{6. Lost sheep. In the OT Israel is often spoken of under the figure of sheep, and their leaders as shepherds (see Eze. 34:2–16; etc.). In Jer. 50:6 God speaks of His people as being “lost sheep.” Isaiah speaks of those who have wandered into sin as being “like sheep” that “have gone astray” (Isa. 53:6). Jesus represented Himself as a Shepherd, and those who hear His voice, as the sheep of His fold (see John 10:1–16).}

 

^{“ဘုရားသခင်၏နှုတ်ကပတ်တော်ကို ဦးစွာ” ယုဒလူမျိုးများအား ဟောပြောရန် လိုအပ်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့က ၎င်းကို ငြင်းပယ်သောအခါမှသာ ခရစ်တော်နှင့် တမန်တော်များသည် တစ်ပါးအမျိုးသားများထံ လှည့်ခဲ့သည် (တမန်တော် ၁၃:၄၆၊ ၁၈:၆၊ ၂၈:၂၈ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤအခြေခံအချက်ကို ခရစ်တော်သည် ဗိမာန်တော်တွင် ၎င်း၏နောက်ဆုံးသင်ကြားရာနေ့တွင် ယုဒခေါင်းဆောင်များရှေ့တွင် မတရားသောစပျစ်ဥယျာဉ်စောင့်များ၏ဥပမာဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သည် (မဿဲ ၂၁:၄၁၊ ၄၃ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{“It was necessary that the word of God should first” be spoken to the Jews, and it was only when they rejected it that Christ and the apostles turned to the Gentiles (see Acts 13:46; 18:6; 28:28). This fundamental fact Christ brought before the Jewish leaders, during the course of His last day of teaching in the Temple, in the parable of the Wicked Husbandmen (see Matt. 21:41, 43).}

 

^{၇. ဟောပြောပါ။ ဂရိဘာသာ kērussō၊ “သံတော်ဆင့်ဟောပြောသည်”၊ “ကြေငြာသည်” (DA ၃၅၂ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{7. Preach. Gr. kērussō, “to herald,” “to proclaim” (see DA 352).}

 

^{အိုးကား၏နိုင်ငံတော်။ အခန်း ၄:၁၇ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Kingdom of heaven. See on ch. 4:17.}

 

^{၈. ဖျားနာသူများကို ကုသပါ။ ခရစ်တော်သည် တပည့်တော်များက မကြာခဏမြင်တွေ့ခဲ့ရသော အမျိုးမျိုးသော အံ့ဖွယ်များကို စာရင်းပြုစုဖော်ပြသည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်း၏လုပ်ဆောင်ခဲ့သမျှကို လုပ်ဆောင်ရမည်။ နတ်ဆိုးများနှင့် သေခြင်းပင်လျှင် ၎င်းတို့၏အာဏာအောက်တွင် ရှိရမည်။}

^{8. Heal the sick. Christ enumerates the various types of miracles the disciples had so often seen Him perform. All that He had done, they were to do. Demons and even death itself were to be subject to them.}

 

^{လွတ်လပ်စွာ ရရှိခဲ့သည်။ ရှိမုန်မဂ္ဂသည် ဘုရားသခင်၏တန်ခိုးကို ဝယ်ယူရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း (တမန်တော် ၈:၁၈–၂၄)၊ ဘုရားသခင်၏ဆုကျေးဇူးများကို ငွေဖြင့် မဝယ်ယူနိုင်ကြောင်း သင်ယူခဲ့သည်။ အသက်ရေသည် ဆန္ဒရှိသူအားလုံး လွတ်လပ်စွာ ယူဆောင်နိုင်သည် (ဗျာဒိတ် ၂၂:၁၇ ကိုကြည့်ပါ)။ တပည့်တော်များသည် ဧဝံဂေလိတရားဟောပြောခြင်းမှ အမြတ်အစွန်းမရယူရဘဲ၊ တစ်ချိန်တည်းတွင် “အလုပ်သမားသည် ၎င်း၏အစားအစာနှင့် ထိုက်တန်သည်” ကို သတိရရမည် (မဿဲ ၁၀:၁၀ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Freely ye have received. Simon Magus sought to buy divine power (Acts 8:18–24), but learned that the gifts of God cannot be purchased with money. The water of life may be taken freely by all who desire to do so (see Rev. 22:17). The disciples were not to make a profit from preaching the gospel, yet at the same time they were to remember that “the workman is worthy of his meat” (see on Matt. 10:10).}

 

^{၉။ ပြင်ဆင်ထားပါ။ ဂရိဘာသာဖြင့် ktaomai၊ “မိမိအတွက် ရယူရန်” သို့မဟုတ် “မိမိအတွက် ဝယ်ယူရန်”။ သူတို့သည် ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် ခရီးထွက်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏လိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးမည်ဟု ယုံကြည်စိတ်ချရမည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့၏ပြင်ဆင်မှုများသည် ရိုးရှင်းရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏တာဝန်ပေးထားသောအလုပ်မှ အာရုံပြောင်းစေမည့်အရာတစ်စုံတစ်ရာမရှိရပါ။ ခရီးတွင် ၎င်းတို့သည် ဧည့်ဝတ်ပြုမှုကို ၎င်းတို့အား ကမ်းလှမ်းသည့်အတိုင်း လက်ခံနိုင်သည် (အခန်းကြီး ၁၀–၁၃ ကိုကြည့်ပါ)၊ သို့သော် ၎င်းတို့၏လက်ရှိလိုအပ်ချက်များထက် ပိုလျှံသောလက်ဆောင်များကို မျှော်လင့်ရန် သို့မဟုတ် လက်ခံရန်မဖြစ်ရပါ။ ဆိုလိုသည်မှာ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ဓမ္မအမှုမှ အမြတ်အစွန်းမရရှိရပါ။}

^{9. Provide. Gr. ktaomai, “to procure [for oneself],” or “to acquire [for oneself].” They were to set forth in faith, confident that their needs would be provided for. Their preparations would thus be simple, and there would be nothing to divert them from their assigned task. On their journey they might accept hospitality as it was offered to them (see vs. 10–13), but were not to expect or to accept gifts in excess of their immediate needs. In other words, they were not to make a profit from their ministry.}

 

^{ကြေးဝါ။ ထိုအစား “အဝါကြေး” သို့မဟုတ် “ကြေးနီ” (ထွက်မြောက်ရာ ၂၅:၃ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Brass. Rather, a “bronze” or “copper” (see on Ex. 25:3).}

 

^{ပိုက်ဆံအိတ်။ ဂရိဘာသာဖြင့် zōnē၊ “ခါးပတ်” သို့မဟုတ် “ခါးပန်း”၊ အပြင်ဘက်အဝတ်အစား (ဂရိဘာသာဖြင့် himation) ကို ခန္ဓာကိုယ်တွင် ချည်နှောင်ရန်အသုံးပြုသည် (အခန်းကြီး ၅:၄၀ ကိုကြည့်ပါ)။ zōnē တွင် ရှေးခေတ်လူများသည် ငွေကို သယ်ဆောင်လေ့ရှိသည်။}

^{Purses. From the Gr. zōnē, “belt,” or “girdle,” used to bind the “cloak” (Gr. himation), or outer garment, about the body (see on ch. 5:40). In the zōnē, money was commonly carried by ancient peoples.}

 

^{၁၀။ လွယ်အိတ်။ ဂရိဘာသာဖြင့် pēra၊ “သားရေအိတ်” သို့မဟုတ် “ပိုက်ဆံအိတ်”၊ ခရီးသွားများသည် စားနပ်ရိက္ခာသို့မဟုတ် အဝတ်အစားများသယ်ဆောင်ရန် မကြာခဏအသုံးပြုသည်။}

^{10. Scrip. Gr. pēra, “a leather sack,” or “a wallet”; often used by travelers for carrying provisions or clothing.}

 

^{အင်္ကျီများ။ ဂရိဘာသာဖြင့် chitōnes၊ “အင်္ကျီများ” သို့မဟုတ် အတွင်းအဝတ်အစားများ၊ အတွင်းအင်္ကျီများဟူသော သဘောအရ အင်္ကျီများသာ (အခန်းကြီး ၅:၄၀ ကိုကြည့်ပါ)။ တပည့်တော်များသည် ၎င်းတို့ဝတ်ဆင်ထားသော အဝတ်အစားများသာ ယူဆောင်သွားရမည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့အလုပ်လုပ်မည့် သာမန်လယ်သမားများကဲ့သို့ ဝတ်စားဆင်ယင်ပြီး ၎င်းတို့နှင့်တစ်သားတည်းဖြစ်ရမည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့၏အလုပ်များသည် ပိုမိုထိရောက်မည်ဖြစ်သည်။}

^{Coats. Gr. chitōnes, the “tunics,” or inner garments; coats only in the sense of being undercoats (see on ch. 5:40). The disciples were to take only the clothing they wore. They were to be dressed like the common peasants among whom they were to labor, and be one with them. Their labors would thus be more effective.}

 

^{ဖိနပ်။ စကားလုံးအရ “ခြေနင်းဖိနပ်”။ မာကု ၆:၉ အရ တပည့်တော်များသည် ဤခရီးတွင် ခြေနင်းဖိနပ်များဝတ်ဆင်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ထို့ကြောင့် မဿဲသည် ၎င်းတို့သည် အပိုဖိနပ်တစ်စုံကို ယူဆောင်သွားရန်မလိုဟု ဆိုလိုပုံရသည် (လုကာ ၁၀:၄ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Shoes. Literally, “sandals.” According to Mark 6:9 the disciples were to wear sandals on this journey, and it would therefore seem that Matthew means they were not to carry along an extra pair with them (see Luke 10:4).}

 

^{တောင်ဝှေး။ မာကု (အခန်းကြီး ၆:၈) ၏ နှိုင်းယှဉ်ဖော်ပြချက်တွင် ၎င်းတို့သည် “တောင်ဝှေးတစ်ခုသာယူဆောင်ရန်” ညွှန်ကြားခံရသည်။ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ မဿဲသည် ၎င်းတို့သည် ခရီးအတွက် အပိုမည်သည့်အရာကိုမျှ “ပြင်ဆင်ထားရန်” မလိုဟု အလေးပေးလိုပြီး (အခန်းကြီး ၉ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဤနေရာတွင် တောင်ဝှေးမရှိသော တပည့်တော်သည် တစ်ခုဝယ်ယူရန် လိုအပ်သည်ဟု မယူဆသင့်ဟု ဆိုလိုသည်။}

^{Staves. In the parallel passage in Mark (ch. 6:8) they were instructed to take nothing “save a staff only.” Perhaps Matthew intends to emphasize that they were not to “provide” anything extra for the journey (see on v. 9), and means here that the disciple who did not have a staff already was not to consider it necessary to procure one.}

 

^{အလုပ်သမား။ သို့မဟုတ် “လုပ်သား”။ တပည့်တော်များသည် ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင်ပင် သူတို့သည် ရိတ်သိမ်းရာသို့ စေလွှတ်ရန် ရိတ်သိမ်းခင်း၏ သခင်ထံဆုတောင်းရမည့် “လုပ်သားများ” ဖြစ်သည် (အခန်းကြီး ၉:၃၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Workman. Or, “laborer.” The disciples themselves were the “labourers” whom they were to pray the Lord of the harvest to send forth into the harvest field (see ch. 9:38).}

 

^{အသား။ ဂရိဘာသာ “ထရိုဖီ”၊ “အာဟာရဓာတ်” သို့မဟုတ် “အစားအစာ” (အခန်း ၃:၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ခုနစ်ဆယ်ယောက်သို့ညွှန်ကြားချက်များအကြောင်း လုကာ၏ဖော်ပြချက်တွင် (လုကာ ၁၀:၇) “မိသ်သို့စ်”၊ “လုပ်ခ” ဟူသောစကားလုံးကို အသုံးပြုသည်။ ဧဝံဂေလိတရားဟောသူအကြောင်း ပေါလု၏အမြင်ကို နှိုင်းယှဉ်ပါ (၁ တိမောသေ ၅:၁၈)။}

^{Meat. Gr. trophē, “nourishment,” or “food” (see on ch. 3:4). In his account of the instructions to the Seventy (Luke 10:7) Luke uses misthos, “wages.” Compare Paul’s position on the gospel laborer (1 Tim. 5:18).}

 

^{၁၁။ ထိုမြို့၌မည်သူထိုက်တန်သနည်း။ ဆိုလိုသည်မှာ မြို့သားများက လေးစားခံရသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ “ထိုက်တန်သူ” များနှင့်အတူနေထိုင်ခြင်းသည် အကျိုးကျေးဇူးများစွာရှိသည်။ ပထမဦးစွာနှင့် အရေးကြီးဆုံးမှာ ၎င်းသည် မြို့ထဲရှိအခြားသူများ၏ယုံကြည်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေမည်ဖြစ်သည်။}

^{11. Who in it is worthy. That is, one who is esteemed and respected by his fellow townsmen. To abide with “worthy” men would have several advantages. First, and before all else, it would elicit confidence on the part of others in the town.}

 

^{ထိုနေရာ၌နေပါ။ ခုနစ်ဆယ်ယောက်သို့ညွှန်ကြားချက်များတွင် မြို့တစ်မြို့ သို့မဟုတ် ရွာတစ်ရွာ၌နေထိုင်စဉ် အိမ်မှအိမ်သို့ လှည့်လည်ဧည့်ခံခြင်းကို တားမြစ်ထားသည် (လုကာ ၁၀:၇)၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းသည် ၎င်းတို့၏အလုပ်များကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေနိုင်သည် (DA ၃၅၁ ကိုကြည့်ပါ)။ “အိမ်မှအိမ်သို့” ပြောင်းရွှေ့ခြင်းသည် ပထမအိမ်ရှင်များက ၎င်းတို့နှင့် ၎င်းတို့၏သတင်းစကားကို လက်မခံလိုတော့သည်ဟု လူများက ထင်မြင်နိုင်သည်။ ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် တစ်နေရာ၌ “နေထိုင်ခြင်း” သည် တည်ငြိမ်မှုနှင့် စရိုက်ကို ညွှန်ပြသည်။}

^{There abide. The instructions to the Seventy specifically forbade them to go “from house to house” (Luke 10:7), that is, to accept entertainment at various homes during their stay in a town or village (see DA 351), as this would interfere with their labors. To move “from house to house” might also be taken by people as implying that the first hosts did not take kindly to the men and their message and no longer desired to have anything to do with them. Conversely, to “abide” in one place would imply stability and character.}

 

^{၁၂။ သင်တို့ဝင်သောအခါ။ စကားလုံးအရ “ဝင်ရင်းနှီးနေချင်း”။ နှုတ်ဆက်ခြင်းသည် ဝင်ရောက်ခြင်းနှင့် တစ်ပြိုင်နက်ဖြစ်ရမည်။ ဤညွှန်ကြားချက်သည် တပည့်တော်များ တည်းခိုမည့်အိမ်အတွက် အထူးသက်ဆိုင်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့၏အလုပ်လုပ်ရင်း လည်ပတ်သမျှ အိမ်အားလုံးကိုလည်း အကျုံးဝင်သည်။ တပည့်တော်များသည် အိမ်မှအိမ်သို့ လှည့်လည်အလုပ်လုပ်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ဤအချိန်တွင် စည်းဝေးကျောင်းများတွင် လူထုသာသနာပြုခြင်းကို မကြိုးစားရပေ။}

^{12. When ye come. Literally, “as ye are entering.” The salutation was to be simultaneous with the entering. Although this instruction applied in a special way to the house in which the disciples would find lodging, it included all homes visited during the course of their labors. The disciples were to work from home to home, and not, at this time, to attempt public ministry in the synagogues.}

 

^{၎င်းကို နှုတ်ဆက်ပါ။ စာသားဆိုင်ရာသက်သေများကို ကိုးကားနိုင်ပြီး (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ)၊ အခြားဖတ်ရှုမှုအဖြစ် “ဤအိမ်သို့ ငြိမ်းချမ်းမှုရှိပါစေ” ဟူ၍ ဖော်ပြထားသည်။}

^{Salute it. Textual evidence may be cited (cf. p. 146) for the alternate reading “saying, Peace be to this house.”}

 

^{၁၃။ အကယ်၍ ထိုအိမ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ အိမ်သည် သင်တို့ကို လက်ခံရန် အဆင်သင့်ဖြစ်နေခြင်းဖြင့် ၎င်း၏ဧည့်ဝတ်ကျေပွန်မှုကို ထင်ရှားစေလျှင်ဖြစ်သည်။}

^{13. If the house. That is, if the home manifests its hospitality by its readiness to receive you.}

 

^{သင်တို့၏ငြိမ်းချမ်းမှု။ ဆိုလိုသည်မှာ အိမ်တံခါးကို ဖြတ်ကျော်စဉ်ပြောဆိုခဲ့သော ကောင်းကြီးမင်္ဂလာ (အပိုဒ် ၁၂ ကိုကြည့်ပါ) သည် တပည့်တော်များ၏ အိမ်အတွင်းရှိနေခြင်းနှင့် ၎င်းတို့ရရှိသောကြိုဆိုမှုဖြင့် အတည်ပြုရမည်ဖြစ်သည်။ သို့မဟုတ်ပါက၊ ထိုအိမ်သည် ပြောဆိုပြီးသောစကားများမှ မည်သည့်အကျိုးကျေးဇူးမျှ မရရှိမည်ဖြစ်သည်။}

^{Let your peace. In other words, the benediction uttered upon crossing the threshold (see on v. 12) was to be confirmed by the presence of the disciples in the home and the welcome they received there. Otherwise, the home would in no way benefit by the words already spoken.}

 

^{၁၄။ ဖုန်မှုန့်ကို ခါထုတ်ပါ။ တပည့်များသည် မဖော်ရွေသောဧည့်ဝတ်ပြုမှုနှင့်ကြုံတွေ့ရသောအခါ အချိန်မဖြုန်းဘဲ ၎င်းတို့ကို ဝမ်းမြောက်စွာလက်ခံမည့်သူများထံ အလျင်အမြန်သွားရမည်။ အိမ်တစ်အိမ် သို့မဟုတ် မြို့တစ်မြို့မှထွက်ခွာရာတွင် ဤလုပ်ရပ်သည် ရိုင်းစိုင်းမှုတစ်ခုမဟုတ်ဘဲ သတိပေးသည့် တရားဝင်ဆန္ဒပြမှုတစ်ခုဖြစ်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ ဖုန်မှုန့်ကို ခြေထောက်မှခါထုတ်ခြင်းဖြင့် တပည့်များသည် လူများအား “သင်တို့၏ဆုံးဖြတ်ချက်အတွက် တာဝန်ယူရမည်” ဟု ရိုးရှင်းစွာပြောနေခြင်းဖြစ်သည်။}

 

^{14. Shake off the dust. Where the disciples encountered an unfriendly reception they were to waste no time, but hasten on to find those who would receive them gladly. This act upon departure from a home or a town was intended to be, not an act of rudeness, but of solemn protest. By shaking the dust from their feet the disciples were simply saying to the people, “You must simply accept responsibility for your decision.”}

 

^{၁၅။ ဧကန်စင်စစ်။ မဿဲ ၅:၁၈ တွင်ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။}

^{15. Verily. See on ch. 5:18.}

 

^{ပိုမိုခံနိုင်ရည်ရှိသည်။ ဆိုဒုံနှင့် ဂေါမောရါတို့သည် ဂလိလဲနှင့် ယုဒယဒေသများကဲ့သို့ ခရစ်တော်၏ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအမှုတော်ကို ခံစားခွင့်မရခဲ့ပေ။ လူသားများသည် ၎င်းတို့ထံရောက်လာသော သမ္မာတရား၏အလင်းအားလုံးအတွက် ဘုရားသခင်ရှေ့တွင် တာဝန်ခံရမည်ဖြစ်ပြီး ဤအခြေခံပေါ်တွင် အားလုံးကို တရားစီရင်မည်ဖြစ်သည် (ဆာလံ ၈၇:၄၊ ၆၊ ယာကုပ် ၄:၁၇၊ ယောဟန် ၁၅:၂၂၊ ၂၄ တွင်ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ)။}

^{More tolerable. Sodom and Gomorrah had not enjoyed the opportunity of Christ’s personal ministry, as had Galilee and Judea. Men are accountable before God for all the light of truth that has come to them, for on this basis all are to be judged (see Ps. 87:4, 6; James 4:17; see on John 15:22, 24).}

 

^{ဆိုဒုံ။ ဆိုဒုံနှင့် ဂေါမောရါ၏အပြစ်နှင့် ပြစ်ဒဏ်ကို ကမ္ဘာဦး ၁၈:၁၇–၂၃၊ ၁၉:၁–၂၇ တွင်ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။ ဆိုဒုံနှင့် ၎င်း၏ဇာတ်လမ်းသည် သစ္စာဖောက်ခြင်းနှင့် ဘုရားသခင်၏တရားစီရင်ခြင်း၏ပုံစံတစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည် (ဟေရှာယ ၁:၉၊ ယေဇကျေလ ၁၆:၄၈–၅၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရစ်တော်သည် အခါမျိုးစုံတွင် ၎င်းကို ဤသို့ဖော်ပြခဲ့သည် (မဿဲ ၁၁:၂၃၊ ၂၄၊ လုကာ ၁၀:၁၂၊ ၁၇:၂၉၊ ၃၀ ကိုကြည့်ပါ)၊ ထို့ပြင် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင်လည်း ဤသို့ဖော်ပြထားသည် (ရောမ ၉:၂၉၊ ၂ ပေတရု ၂:၆၊ ယုဒ ၇၊ ဗျာဒိတ် ၁၁:၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Sodom. For the sin and punishment of Sodom and Gomorrah see on Gen. 18:17–23; 19:1–27. Sodom and her fate became a type of apostasy and divine judgment (see Isa. 1:9; Eze. 16:48–50). Christ so presented it upon various occasions (see Matt. 11:23, 24; Luke 10:12; 17:29, 30), and it so appears elsewhere in the NT (see Rom. 9:29; 2 Peter 2:6; Jude 7; Rev. 11:8).}

 

^{တရားစီရင်မည့်နေ့။ မဿဲ ၃:၁၂ တွင်ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။}

^{Day of judgment. See on ch. 3:12.}

 

^{၁၆။ ကြည့်ပါ။ တကျိပ်နှစ်ပါးအား ၎င်းတို့ရှေ့တွင်ချက်ချင်းရှိမည့်သာသနာပြုလုပ်ငန်းနှင့်သက်ဆိုင်သော အချက်များနှင့်ပတ်သက်၍ သူ၏သွန်သင်ချက်ကို နိဂုံးချုပ်ပြီးနောက် (မဿဲ ၁၀:၅–၁၅)၊ ယေရှုသည် ယခုအခါ ပိုမိုယေဘုယျသောသဘောရှိသော ပြဿနာများဆီသို့လှည့်ပြီး ခရစ်ယာန်လုပ်သားများအတွက် ကမ္ဘာကုန်ဆုံးသည်အထိ သက်ဆိုင်သောသွန်သင်ချက်များကို ပေးအပ်သည် (မဿဲ ၁၀:၁၆–၄၂၊ ဒီအေ ၃၅၂ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{16. Behold. Having concluded His exhortation of the Twelve with respect to points particularly applicable to the mission that lay immediately before them (vs. 5–15), Jesus now turns to problems of a more general nature, and gives instruction applicable to Christian workers to the close of time (vs. 16–42; see DA 352).}

 

^{သိုးများကဲ့သို့။ မဿဲ ၁၀:၆ တွင်ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ။ ခရစ်တော်အတွက်လုပ်ကိုင်သူများသည် အထူးသဖြင့် အခြားသူများနှင့်ဆက်ဆံရာတွင် သိုးများ၏ထူးခြားသောအမူအကျင့်ဖြစ်သည့် နူးညံ့သိမ်မွေ့မှုကို ပြသရမည်။ “ခိုများကဲ့သို့ အန္တရာယ်ကင်းသည်” ဟူသောစကားနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{As sheep. See on v. 6. Workers for Christ are to exhibit certain traits that are characteristic of sheep, particularly that of gentleness in their dealings with others. Compare the expression “harmless as doves.”}

 

^{မြွေများကဲ့သို့ လိမ္မာပါးနပ်သည်။ ဧဝံဂေလိလုပ်သားများသည် အခွင့်အရေးပေါ်လာသောအခါ လျင်မြန်စွာလုပ်ဆောင်ရန်၊ အန္တရာယ်များနှင့် အခက်အခဲများကို သတိထားရန်၊ အဆိုပြုထားသောလုပ်ဆောင်မှုတစ်ခုတွင် ပါဝင်နိုင်သည့် အန္တရာယ်များကို သိရှိထားရမည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏အပြုအမူနှင့် ခက်ခဲသောအခြေအနေများကို ကိုင်တွယ်ရာတွင် သတိထားရမည်။ ၎င်းတို့သည် မကောင်းသောသူများ၏အကြံအစည်များကို ထိုးထွင်းသိမြင်ရမည်ဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် ထိုအကြံအစည်များကို မကျင့်သုံးရပေ။ သို့သော် မြွေ၏ထူးခြားသောအမူအကျင့်အချို့ကို ၎င်းတို့သည် သိုးများ၏ထူးခြားသောအမူအကျင့်အားလုံးကို အတုခိုးမည်မဟုတ်သလို အတုခိုးရမည်မဟုတ်ပေ။ ၎င်းတို့သည် မြွေ၏သတိရှိမှုကို ကျင့်သုံးနေစဉ် ၎င်း၏လှည့်စားမှုကို အတုမခိုးရပေ။}

^{Wise as serpents. Gospel workers must be alert, quick to act when opportunity offers, aware of the dangers and difficulties that may be involved in a proposed course of action. They are to be prudent in their conduct and in dealing with difficult situations. They are to see through the devices of evil men, without practicing those devices themselves. However, there are certain traits characteristic of the serpent which they are not to imitate, any more than they are to imitate all the characteristics of the sheep. While they exercise the alertness of the serpent, they are not to imitate his wiliness.}

 

^{အန္တရာယ်ကင်း။ ဂရိစကား “အကီရိုင်အို့စ်” ဆိုသည်မှာ “ရောမထားသော”၊ ထို့ကြောင့် “အပြစ်ကင်းသော” သို့မဟုတ် “ရိုးရှင်းသော” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ခရစ်ယာန်လုပ်သားသည် မြွေကဲ့သို့ သတိရှိရမည်ဖြစ်သော်လည်း၊ ချိုးငှက်ကဲ့သို့ လှည့်စားမှုနှင့် အကွက်ဆင်မှုမှ ကင်းရှင်းရမည်။}

^{Harmless. Gr. akeraios, “unmixed,” and thus “innocent,” or “simple.” While wary as a serpent, the Christian worker is to be as free from guile or craft as a dove.}

 

^{၁၇။ သတိထားကြလော့။ ဂရိစကား “ပရိုဆီချို” ဆိုသည်မှာ “သတိထားရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ခရစ်တော်သည် ခရစ်ယာန်လုပ်သား၏ အလုပ်တွင် ထင်ရှားရမည့် သတိရှိမှု၏ ထင်ရှားသော ဥပမာတစ်ခုကို ယခု ဖော်ပြတော်မူသည်။ သူသည် “လူတို့ကို သတိထားရမည်” ဆိုသည်မှာ၊ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ လမ်းညွှန်မှုမရှိသော လူတို့ကို ဆိုလိုသည်။ အကြောင်းမူကား၊ ထိုသူများသည် စာတန်၏ လှုံ့ဆော်မှုကို အနည်းနှင့်အများ တုံ့ပြန်နိုင်စွမ်းရှိသည်။}

^{17. Beware. Gr. prosechō, “to take heed.” Christ now sets forth a concrete example of the wariness that should characterize the Christian worker in his labor; he is to “beware of men,” that is, of men who are not guided in their thinking by the Holy Spirit, for such are in greater or less degree responsive to the promptings of Satan.}

 

^{ကောင်စီများ။ ဆိုလိုသည်မှာ ဒေသန္တရတရားရုံးများ သို့မဟုတ် အဖွဲ့ဝင် ၂၃ ဦးပါဝင်သည်ဟု ယူဆရသော သေးငယ်သော ဆန်ဟီဒရင်များဖြစ်သည် (အခန်း ၅:၂၂ တွင် ကြည့်ပါ)။ ထိုသို့သော ဒေသန္တရတရားရုံးများကို ဂျေရုဆလင်မှလွဲ၍ ဂျူးအသိုင်းအဝိုင်းများတွင် တွေ့ရှိရသည်။ ဂျေရုဆလင်တွင်မူ မဟာဆန်ဟီဒရင်တရားရုံးကြီး စည်းဝေးသည်။}

^{Councils. That is, the local courts of justice or the little sanhedrins, thought to have consisted of 23 members (see on ch. 5:22). Such local courts were to be found in various Jewish communities except Jerusalem, where the Great Sanhedrin met.}

 

^{သင်တို့ကို ရိုက်နှက်မည်။ ရိုက်နှက်ခြင်းကို ပုံမှန်အားဖြင့် ဒီခန် သို့မဟုတ် ချဇံဟုခေါ်သော သူက ဆောင်ရွက်သည် (စာမျက်နှာ ၅၆ တွင် ကြည့်ပါ)။ မောရှေ၏ ပညတ္တိကျမ်းတွင် ရိုက်နှက်ခြင်းကို ခွင့်ပြုထားသည် (ဒုတိယကျမ်း ၂၅:၁–၃)။ ရိုက်နှက်မှု ၄၀ ကြိမ်သည် အများဆုံးပြစ်ဒဏ်ဖြစ်သည်။ ရိုက်နှက်မှု ၃၉ ကြိမ်ထက် မပိုရန် ဓလေ့ထုံးတမ်းဖြစ်ပြီး၊ နောက်ဆုံးတစ်ကြိမ်ကို ရပ်ဆိုင်းထားခြင်းသည် သနားကရုဏာကို ဖော်ပြသည်။ ရှင်ပေါလုသည် ထိုသို့သော ရိုက်နှက်မှုကို ၅ ကြိမ်ခံခဲ့ရသည် (၂ ကောရိန္တု ၁၁:၂၄)။}

^{Scourge you. The deacon, or chazzan, was usually the one who administered a flogging (see p. 56). The law of Moses provided for flogging (Deut. 25:1–3). Forty stripes was the maximum penalty. It was customary to administer no more than 39 strokes—withholding the last implied mercy. Paul received such treatment five times (2 Cor. 11:24).}

 

^{၁၈။ အုပ်ချုပ်သူများနှင့် ဘုရင်များ။ ခရစ်ယာန်ဘာသာ၏ အစောပိုင်းနှစ်များတွင် ပီလတ်၊ ဖီလိပ်၊ ဖတ်စတု၊ ဂါလိယိုကဲ့သို့သော အုပ်ချုပ်သူများသည် အာနာခစ်များနှင့် ပြဿနာဖြစ်စေသူများဟု စွပ်စွဲခံရသော ခရစ်ယာန်လုပ်သားများကို စစ်ဆေးခဲ့သည်။ ဟေရုဒ်အန္တိပ၊ ဟေရုဒ်အဂရီပ ၁၊ နီရို၊ ဒိုမီရှင်းတို့သည် ခရစ်ယာန်များကို အတင်းအကျပ်ပေါ်ထွက်လာရသည့် ဘုရင်များနှင့် ဧကရာဇ်များထဲတွင် ပါဝင်သည်။}

^{18. Governors and kings. During the early years of Christianity such governors as Pilate, Felix, Festus, and Gallio examined Christian workers accused of being anarchists and troublemakers. Herod Antipas, Herod Agrippa I, Nero, and Domitian were some of the kings and emperors before whom Christians were compelled to appear.}

 

^{ငါ့ကြောင့်။ အခန်း ၁၉ ၏ ကတိသည် ခရစ်ယာန်များအား ၎င်းတို့၏ ယုံကြည်ခြင်းနှင့် သာသနာပြုလုပ်ငန်းများကြောင့် စွပ်စွဲခံရသောအခါသာ သက်ရောက်ပြီး၊ မသင့်လျော်သော လုပ်ဆောင်မှုများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်နေသောအခါ မဟုတ်ပေ (၁ ပေတရု ၂:၁၉၊ ၂၀ တွင် ကြည့်ပါ)။}

^{For my sake. The promise of v. 19 applies only when Christians are accused because of their faith and missionary activities, not when they have been engaged in improper activities (see 1 Peter 2:19, 20).}

 

^{သူတို့အား။ “သူတို့ထံ” သို့မဟုတ် “သူတို့ရှေ့တွင်” ဟု ဆိုလိုသည်။ အုပ်ချုပ်သူများနှင့် ဘုရင်များအပြင်၊ အဆင့်နိမ့်အရာရှိများစွာသည် ၎င်းတို့၏ ရာထူးအရ အမှန်တရားကို နားထောင်ရန်နှင့် ၎င်းတို့ရှေ့သို့ ယူဆောင်လာသူများ၏ ဘဝတွင် အမှန်တရား၏ မူများ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို စောင့်ကြည့်ရန် အတင်းအကျပ်ပြုလုပ်ရမှသာ အမှန်တရားကို ကြားသိရန် အခွင့်အရေးရရှိမည်ဖြစ်သည်။}

^{Against them. Rather, “to them,” in the sense of “before them.” Many “governors and kings,” as well as lesser officials, would have no opportunity to hear the truth except when forced by their official position to listen to, and to observe the effect of, the principles of truth upon the lives of those brought before them.}

 

^{၁၉။ စိတ်ထဲမထားနှင့်။ ဂရိစကား “မေရီမနာအို” ဆိုသည်မှာ “စိုးရိမ်ရန်”၊ “ဂရုစိုက်ရန်” သို့မဟုတ် “စိတ်ပူပန်မှုများဖြင့် ဒုက္ခရောက်ရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည် (လုကာ ၁၀:၄၁ တွင် ကြည့်ပါ)။ ခရစ်တော်သည် ကျမ်းစာလေ့လာမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ခရစ်ယာန်ယုံကြည်သူများ၏ ဂရုမစိုက်သော လျစ်လျူရှုမှုကို ဤနေရာတွင် သည်းခံထောက်ခံခြင်းမဟုတ်ပေ။ အကြောင်းမူကား၊ ခရစ်ယာန်သည် ၎င်း၏ ယုံကြည်ခြင်း၏ အကြောင်းပြချက်ကို မေးမြန်းသူတိုင်းအား “အချိန်မရွေး ဖြေကြားရန် အသင့်ရှိ” ရမည်ဖြစ်သည် (၁ ပေတရု ၃:၁၅)။ ကျွန်ုပ်တို့သည် နေ့စဉ်ဘုရားသခင်ကို သစ္စာရှိစွာ အမှုဆောင်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ “နက်ဖြန်အတွက် စိုးရိမ်မှုမရှိရန်” (မဿဲ ၆:၃၄)။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ပြဿနာများပေါ်ပေါက်လာသည်နှင့်အမျှ ၎င်းတို့ကို ရင်ဆိုင်ရန် ဘုရားသခင်ထံတွင် ကျေးဇူးတော်ကို ယုံကြည်ရမည်ဖြစ်သော်လည်း၊ တစ်ချိန်တည်းတွင် မည်သည့်အခြေအနေမဆို ပြင်ဆင်ထားရန် ဘုရားသခင်၏ ထုတ်ဖော်တော်မူသော အလိုတော်ကို အလေးအနက်လေ့လာရန် အလွန်ဂရုပြုရမည်ဖြစ်သည်။}

^{19. Take … thought. Gr. merimnaō “to be anxious,” “to care for,” or “to be troubled [with cares]” (see on Luke 10:41). Christ does not here condone careless unconcern on the part of Christian believers in regard to the study of Scripture, for the Christian is to be “ready always to give an answer to every man that asketh” a reason for his faith (1 Peter 3:15). We are to serve God faithfully day by day, taking no anxious “thought for the morrow” (Matt. 6:34). We are to trust in God for grace to meet problems as they arise, yet at the same time we are to give most earnest heed to the study of God’s revealed will in order to be prepared for any and every situation that comes.}

 

^{၂၀။ ပြောဆိုသူများမဟုတ်။ ခရစ်ယာန်လုပ်သားများသည် ၎င်းတို့သည် ခရစ်တော်၏ ကိုယ်စားလှယ်များ သို့မဟုတ် သံအမတ်များအဖြစ် ပြောဆိုကြသည်ကို ဘယ်သောအခါမှ မမေ့လျော့ရပေ (၂ ကောရိန္တု ၅:၁၉၊ ၂၀ တွင် ကြည့်ပါ)၊ သူတို့သည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်သီအိုရီများကို အမှန်တရားအဖြစ် ဖော်ပြရန် ဘယ်သောအခါမှ မလုပ်ဆောင်ရပေ။ အကယ်၍ ၎င်းတို့သည် ထိုသို့လုပ်ဆောင်ရန် ဝံ့စားပါက၊ ၎င်းတို့ကို မမှန်ကန်သော ပရောဖက်များအဖြစ် မှန်ကန်စွာ ခွဲခြားသတ်မှတ်နိုင်သည် (မဿဲ ၇:၁၅ တွင် ကြည့်ပါ)။}

^{20. Not ye that speak. Christian workers must never forget that they speak as representatives, or ambassadors, of Christ (see 2 Cor. 5:19, 20), and are never to set forth their own theories under the guise of truth. Should they presume to do so, they may rightly be classified as false prophets (see on Matt. 7:15).}

 

^{သင်တို့အတွင်း။ ဆိုလိုသည်မှာ သင်တို့မှတဆင့် သို့မဟုတ် သင်တို့အားဖြင့်ဖြစ်သည်။}

^{In you. That is, through you, or by means of you.}

 

^{၂၁။ ညီအစ်ကို။ စကားအတိုင်း “ညီအစ်ကိုတစ်ဦး” သို့မဟုတ် ရိုးရိုးရှင်းရှင်း “ညီအစ်ကို” ဟု ဆိုသည်။ ခရစ်ယာန်သည် ဖြစ်နိုင်သမျှ “လူအားလုံးနှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ နေထိုင်ရ” ရမည်ဖြစ်ပြီး (ရောမ ၁၂:၁၈)၊ မိသားစုဝင်များနှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ နေထိုင်ရုံသာမက၊ ဖြစ်နိုင်ပါက ၎င်းတို့ကို ခရစ်တော်အတွက် ဆွဲဆောင်ရန် စိတ်ရင်းမှန်ဖြင့် မဆုတ်မနစ် ကြိုးပမ်းရမည်ဖြစ်သည် (၁ ကောရိန္တု ၇:၁၃–၁၆ တွင် ကြည့်ပါ)။}

^{21. The brother. Literally, “a brother,” or simply “brother.” So far as possible the Christian is to “live peaceably with all men” (Rom. 12:18), and to make a sincere and persevering effort not only to live at peace with members of the family but if possible to win them for Christ (see 1 Cor. 7:13–16).}

 

^{၂၂။ လူအားလုံးက မုန်းတီးခြင်း။ ခရစ်တော်၏ တန်ခိုးနှင့် ဧဝံဂေလိ၏ အမှန်တရားကို ၎င်းတို့၏ ဘဝတွင် သက်သေထူသူများသည် မကြာခဏ မုန်းတီးခံရတတ်သော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် မုန်းတီးမှုကို တူညီစွာ ပြန်လည်ပေးဆပ်မည်မဟုတ်ကြောင်း သတိထားရမည်။ ဘုရားသခင်နှင့်အညီ နေထိုင်သူအားလုံးသည် ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုကို မျှော်လင့်နိုင်သည် (ယောဟန် ၁၆:၃၃၊ ၂ တိမောတေ ၃:၁၂ တွင် ကြည့်ပါ)။ အကြောင်းမှာ မကောင်းမှုပြုလုပ်သူများသည် ခရစ်တော်၏ ကိုယ်စားလှယ်များ၏ ဘုရားသခင်နှင့်အညီ နေထိုင်သော ဘဝများတွင် ၎င်းတို့၏ လမ်းစဉ်များကို ရှုတ်ချမှုကို မကျေနပ်ကြပေ (၁ ယောဟန် ၃:၁၂ တွင် ကြည့်ပါ)။ ၎င်းတို့၏ ဘဝများသည် ၎င်းတို့သိထားသော မူများနှင့် လိုက်လျောညီထွေမဖြစ်သော သူများသည် များသောအားဖြင့် ဖြောင့်မတ်သော စရိုက်ရှိသူများနှင့် ပေါင်းသင်းဆက်ဆံခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ကြသည်။}

 

^{22. Hated of all men. Those whose lives testify to the power of Christ and the truth of the gospel are often hated, but they must beware lest they repay hatred in kind. All who live godly lives may expect persecution (see John 16:33; 2 Tim. 3:12), the reason being that those whose works are evil resent the condemnation of their ways implicit in the godly lives of Christ’s representatives (see 1 John 3:12). Those whose lives are deliberately out of harmony with principles they know to be right generally avoid associating with those of upright character.}

 

^{ငါ၏နာမကြောင့်။ အခန်းကြီး ၁၈ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း။}

^{For my name’s sake. See on v. 18.}

 

^{အဆုံးတိုင်အောင် ခံနိုင်ရည်ရှိသူ။ ပြိုင်ပွဲတစ်ခုတွင် ပန်းတိုင်သို့မရောက်မီ ထွက်ခွာသွားသူသည် ဆုကိုဘယ်သောအခါမျှ မျှော်လင့်နိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ ပြိုင်ပွဲသို့ဝင်ရောက်ပြီး ၎င်းတွင်ဆက်လက်ရှိနေခြင်းသည် ပြိုင်ပွဲအနိုင်ရရန် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်။ ခရစ်ယာန်လမ်းစဉ်ကို စတင်ရုံမျှဖြင့် မလုံလောက်ဘဲ၊ “ယေရှုခရစ်၏နေ့ရက်” အထိ ၎င်းတွင် ဆက်လက်ရှိနေရမည် (ဖိလိပ္ပိ ၁:၆)။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဘုရားသခင်က ကျွန်ုပ်တို့အတွက် သတ်မှတ်ထားသော လမ်းကြောင်းကို ပြီးမြောက်ရန် “တည်ကြည်စွာ” ဦးတည်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ယေရှုသည် “ကျွန်ုပ်တို့၏ယုံကြည်ခြင်း၏ စတင်သူနှင့် ပြီးမြောက်စေသူ” အနေဖြင့် ပြုခဲ့သည့်အတိုင်း လုပ်ဆောင်ရမည် (လုကာ ၉:၅၁; ဟေဗြဲ ၁၂:၂)။} 

^{Endureth to the end. Obviously, the one who falls out of a race before reaching the goal can never expect to receive the prize. To enter the race and to remain in it are both essential to winning the race. It is not sufficient to begin in the Christian way, we must remain in it “until the day of Jesus Christ” (Phil. 1:6). We must “stedfastly set” our faces to the completion of the course marked out for us by God, even as did Jesus, “the author and finisher of our faith” (see Luke 9:51; Heb. 12:2).}

 

^{၂၃။ သင်တို့ကို ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ကြလိမ့်မည်။ အခန်းကြီး ၅:၁၀-၁၂ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း။}

^{23. Persecute you. See on ch. 5:10–12.}

 

^{ထွက်ပြေးကြလော့။ အချို့သောအခြေအနေများတွင် ထွက်ပြေးခြင်းသည် ကတ္တရာသတ္တိမရှိခြင်းကို ထင်ဟပ်စေသော်လည်း၊ အခြားအချိန်များတွင် ပညာရှိမှုကို ဖော်ပြသည် (အခန်းကြီး ၁၆ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။ ဆုံးဖြတ်ချက်ချရာတွင် အဓိကအကြောင်းအချက်မှာ ကိုယ်ပိုင်အဆင်ပြေမှု သို့မဟုတ် လူအများက ဘာထင်မည်ကို မဟုတ်ဘဲ၊ ကောင်းကင်နိုင်ငံအတွက် ရလဒ်ဖြစ်သည်။ တစ်နေရာတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်မှုမအောင်မြင်ကြောင်း သက်သေပြလျှင်၊ နိုင်ငံတော်၏သံတမန်များသည် နားထောင်လိုသူတစ်ဦးဦးကို ရှာဖွေရန် မျှော်လင့်ချက်ဖြင့် နောက်နေရာသို့ အလျင်အမြန်သွားနိုင်သည်။}

^{Flee ye. Under certain circumstances flight reflects cowardice; at other times it reveals prudence (cf. on v. 16). The determining factor is the net result for the kingdom of heaven, not personal convenience or what people will think. When labor proves futile in one place, ambassadors of the kingdom may well hasten on to the next place, in the hope of there finding someone willing to listen.}

 

^{ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခံရခြင်းကို ကိုယ်တိုင်အတွက် ကုသိုလ်ရရန် နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ် ခံစားရခြင်းတွင် သီလမရှိပေ။ သူ၏အမှုတော်တွင် ခရစ်တော်သည် ဤနေရာတွင် ဆယ့်နှစ်ပါးအား အကြံပြုခဲ့သော နိယာမကို အကြိမ်ကြိမ်သရုပ်ပြခဲ့ပြီး၊ ကျွန်ုပ်တို့အသုံးပြုနိုင်သည့် အခြေအနေများကို ဥပမာပြခဲ့သည်။ ဗက်ဇဒါတွင် လေဖြတ်သူကို ပျောက်ကင်းစေပြီးနောက် ဗဟိုကောင်စီမှ ပယ်ချခံရသောအခါ ဂလိလဲသို့ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့သည် (အခန်းကြီး ၄:၁၂ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)၊ နောက်ပိုင်းတွင်လည်း နာဇရက်မှ ကပေနာအုံသို့ (လုကာ ၄:၃၀၊ ၃၁ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)၊ ဂလိလဲမှ ဖိုနီးရှားသို့ (မဿဲ ၁၅:၂၁ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)၊ မဂ္ဂဒါလမှ ကဲသရိဖိလိပ္ပိသို့ (အခန်းကြီး ၁၆:၁-၁၃)၊ ယုဒပြည်မှ ဧဖရိမ်သို့ (ယောဟန် ၁၁:၅၃၊ ၅၄) ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ယေရုဆလင်မြို့၏ ခရစ်ယာန်များသည် စတီဖန်အား ကျောက်ခဲနှင့်ပစ်သတ်ပြီးနောက် ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခံရသောအခါ၊ ၎င်းတို့သည် နေရာအနှံ့သို့ ပြန့်ကျဲသွားကြပြီး “တရားဒေသနာကို ဟောပြော” ခဲ့ကြသည် (တ ၈:၁-၄ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။} 

^{There is no virtue in suffering persecution for its own sake, as if it were a means of earning merit in the books of heaven. In His own ministry Christ repeatedly demonstrated the principle He here recommended to the Twelve, and thereby provided illustrations of circumstances under which we may apply it. When rejected by the Sanhedrin after healing the paralytic at Bethesda He retired to Galilee (see on ch. 4:12), and upon later occasions He similarly moved from Nazareth to Capernaum (see on Luke 4:30, 31), from Galilee to Phoenicia (see on Matt. 15:21), from Magdala to Caesarea Philippi (ch. 16:1–13), and from Judea to Ephraim (John 11:53, 54). When the Christians of Jerusalem were persecuted, following the stoning of Stephen, they scattered in all directions—“preaching the word” (see Acts 8:1–4).}

 

^{ဣသရေလ၏မြို့များ။ ခရစ်တော်၏အချိန်တွင် အသုံးပြုခဲ့သည့် ဣသရေလဟူသော ဝေါဟာရသည် ပထဝီအနေဖြင့်ဖြစ်စေ၊ နိုင်ငံရေးအနေဖြင့်ဖြစ်စေ အသုံးမပြုဘဲ၊ ဣသရေလလူမျိုးများကို ရည်ညွှန်းသည့်အနေဖြင့်သာ အသုံးပြုပုံရသည် (မဿဲ ၈:၁၀; လုကာ ၂:၃၄; ယောဟန် ၃:၁၀; တ ၂:၂၂ စသည်တို့တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း)။} 

^{Cities of Israel. As applied in the time of Christ, the term Israel does not seem to have been used in either a geographical or a political sense, but rather with reference to the people of Israel (see Matt. 8:10; Luke 2:34; John 3:10; Acts 2:22; etc.).}

 

^{လူသားသားတော်ကြွလာသည်အထိ။ ယေရှုသည် ဤနေရာတွင် ခရစ်ယာန်အားလုံးကို ယေဘုယျအားဖြင့် မိန့်တော်မူပြီး၊ “နိုင်ငံတော်၏ဧဝံဂေလိတရားသည် ကမ္ဘာတစ်ခုလုံးတွင် ဟောပြောပြီးစီးသည်အထိ” (အခန်းကြီး ၂၄:၁၄; 6T ၄၇၈ တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း) အမှုဆောင်ရန်နေရာများနှင့် သတင်းစကားကို လက်ခံရန် အသင့်ရှိသူများ ရှိနေဦးမည်ဟု ညွှန်ပြပုံရသည်။}

^{Son of man be come. Possibly Jesus is here speaking in general terms to all Christians, indicating that there will be places in which to labor and people ready to receive the message until the “gospel of the kingdom shall be preached in all the world” (see ch. 24:14; 6T 478).}

 

^{၂၄. တပည့်။ ဤခရစ်တော်၏ဆိုရိုးစကားသည် ထိုအချိန်က လူသုံးများသော စကားပုံတစ်ခု ဖြစ်နိုင်သည်။ ၎င်းသည် အာရမိဘာသာအပြင် အခြားဘာသာစကားများတွင်လည်း တွေ့ရသည်။}

^{24. The disciple. This saying of Christ may well have been a proverb current at that time. It occurs in other languages besides Aramaic.}

 

^{ဆရာ။ ဂရိဘာသာ didaskalos၊ “ဆရာ”။ အခန်းကြီး ၂၅ ၏အဖွင့်ထဲတွင် ဤဂရိစကားလုံးကိုပင် အသုံးပြုထားသည်။}

^{Master. Gr. didaskalos, “teacher.” The same Greek word is used in the opening statement in v. 25.}

 

^{၂၅. အိမ်သခင်။ ဂရိဘာသာ oikodespotēs၊ သို့မဟုတ် “အိမ်၏သခင်” (လုကာ ၂:၂၉ ကိုကြည့်ပါ)။ ဆိုလိုသည်မှာ ခရစ်တော်ဖြစ်ပြီး၊ မဿဲ ၁၀:၂၄ ၏အတွေးကို ဆက်လက်ဖော်ပြထားသည်။}

^{25. Master of the house. Gr. oikodespotës, or “lord of the house” (see on Luke 2:29). That is, Christ—continuing the thought of Matt. 10:24.}

 

^{ဘေလဇေဗုတ်။ ဤစကားလုံးသည် ဧကရုန်မြို့၏ ယင်ကောင်ဘုရား “ဗာလဇေဗုတ်” (၂ရာဇဝင် ၁:၂ ကိုကြည့်ပါ) နှင့် တူညီသလား၊ သို့မဟုတ် အာရမိဘာသာတွင် “အိမ်၏သခင်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသော “ဘေလဇေဗုလ်” ဖြစ်သင့်သလား မသေချာပေ။ အရေးကြီးသော ကျမ်းစာသက်သေများ (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ) ကို “ဘေလဇေဗုလ်” ဟူသော ဖတ်ရှုမှုအတွက် ကိုးကားနိုင်သည် (မဿဲ ၁၂:၂၄ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Beelzebub. Whether this word is to be identified with “Baalzebub,” the fly god of Ekron (see on 2 Kings 1:2), or whether it should be “Beelzebul,” in Aramaic, “lord of the dwelling,” is uncertain. Important textual evidence (cf. p. 146) may be cited for the reading “Beelzebul” (see on Matt. 12:24).}

 

^{၂၇. အမှောင်ထဲတွင်။ တပည့်တော်များ၏ သေးငယ်သောအသိုင်းအဝိုင်းအတွင်း နှိုင်းယှဉ်ရာတွင် မှိန်ဖျော့ဖျော့ဖြစ်နေသည်ဟု ဆိုလိုပေလိမ့်မည်။}

^{27. In darkness. Meaning, probably, in the comparative obscurity of the small circle of disciples.}

 

^{အလင်းထဲတွင် ပြောဆိုပါ။ တပည့်တော်များသည် သီးသန့်သင်ယူခဲ့သော သမ္မာတရားသင်ခန်းစာများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖြန့်ဝေပေးရမည်ဟု ဖော်ပြပေလိမ့်မည်။}

^{Speak ye in light. Probably indicating the wide circulation the disciples were to give the lessons of truth they had learned in private.}

 

^{နားထဲတွင်။ ဤအခန်းကြီး၏ ပထမပိုင်းတွင် “အမှောင်” နှင့် အတွေးပြိုင်တူဖြစ်သည်။}

^{In the ear. Parallel in thought to “darkness” in the first part of the verse.}

 

^{အိမ်မိုးပေါ်တွင်။ ၎င်းတို့သည် ဧဝံဂေလိတရားကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ဖြန့်ဝေပေးရမည်ဖြစ်ပြီး၊ “အလင်းထဲတွင် ပြောဆိုပါ” နှင့် ပြိုင်တူဖြစ်သော နံပါတ်တစ်ဥပမာဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် တိတ်ဆိတ်မှုနှင့် အလျှော့ပေးမှုဖြင့် ငြိမ်းချမ်းမှုကို မဝယ်ယူရပေ။}

^{Upon the housetops. A figure for the wide circulation they were to give the gospel, parallel to “speak ye in light.” They were not to purchase peace through silence and compromise.}

 

^{၂၈. သတ်ဖြတ်ခြင်း။ “ခန္ဓာကိုယ်ကို သတ်ဖြတ်သူများ” သည် အခန်းကြီး ၁၈–၂၅၊ ၃၆ တွင် ဖော်ပြထားသော ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်သူများဖြစ်သည်။ ဘုရားသခင်တစ်ဆူသာလျှင် “ဝိညာဉ်နှင့် ခန္ဓာကိုယ်နှစ်ခုလုံးကို ဖျက်ဆီးနိုင်သည်”။ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ အခန်း ၅:၁၀–၁၂ ကိုကြည့်ပါ။}

^{28. Kill. Those who “kill the body” are, of course, the persecutors mentioned in vs. 18–25, 36. Only God is “able to destroy both soul and body.” Concerning persecution see on ch. 5:10–12.}

 

^{ဝိညာဉ်။ ဂရိဘာသာ psuchē၊ “အသက်”၊ “ဘဝ”၊ သို့မဟုတ် “ဝိညာဉ်”။ Psuchē (ဗဟုဝစ် psuchai) သည် ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် ၄၀ ကြိမ် “ဘဝ” သို့မဟုတ် “ဘဝများ” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထားပြီး၊ ယင်းသည် “ဘဝ” ဟူသော စကားလုံး၏ သာမန်အဓိပ္ပာယ်ကို ရည်ညွှန်းသည် (အခန်းကြီး ၂:၂၀၊ ၆:၂၅၊ ၁၆:၂၅ စသည်တို့ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် ၅၈ ကြိမ် “ဝိညာဉ်” သို့မဟုတ် “ဝိညာဉ်များ” ဟု ဘာသာပြန်ဆိုထားသည် (အခန်းကြီး ၁၀:၂၈၊ ၁၁:၂၉၊ ၁၂:၁၈ စသည်တို့ကိုကြည့်ပါ)။ အချို့သောဖြစ်ရပ်များတွင် ၎င်းသည် “လူများ” ဟု ရိုးရိုးရှင်းရှင်း ဆိုလိုသည် (တမန်တော် ၇:၁၄၊ ၂၇:၃၇၊ ၁ပေတရု ၃:၂၀ စသည်တို့ကိုကြည့်ပါ)။ အခြားဖြစ်ရပ်များတွင် ၎င်းသည် နာမ်စားတစ်ခုအဖြစ် ဘာသာပြန်ဆိုထားသည် သို့မဟုတ် ညီမျှသည် (မဿဲ ၁၂:၁၈၊ ၂ကောရိန္သု ၁၂:၁၅၊ ဆာလံ ၁၆:၁၀ ကိုကြည့်ပါ)။ တစ်ခါတစ်ရံ ၎င်းသည် စိတ်ခံစားမှုများကို ရည်ညွှန်းသည် (မာကု ၁၄:၃၄၊ လုကာ ၂:၃၅ စသည်တို့ကိုကြည့်ပါ)၊ သဘာဝဆန္ဒများ (ဗျာဒိတ် ၁၈:၁၄)၊ စိတ်နှလုံး (တမန်တော် ၁၄:၂၊ ဖိလိပ္ပိ ၁:၂၇)၊ သို့မဟုတ် နှလုံးသား (ဧဖက် ၆:၆) ကို ရည်ညွှန်းသည်။ Psuchē စကားလုံးတွင် ခန္ဓာကိုယ်သေဆုံးပြီးနောက် ဆက်လက်ရှင်သန်နိုင်သော သတိရှိသည့်အရာတစ်ခုကို အနည်းငယ်မျှပင် ရည်ညွှန်းသည့် အဓိပ္ပာယ်မရှိပေ�。 ကျမ်းစာတွင် ၎င်း၏အသုံးပြုမှုတွင် မည်သည့်ဖြစ်ရပ်တွင်မျှ psuchē သည် ခန္ဓာကိုယ်မှသီးခြားရှိနိုင်သော သတိရှိသည့်အရာတစ်ခုကို ရည်ညွှန်းခြင်းမရှိပေ။ ကျမ်းစာသည် ခန္ဓာကိုယ်မှ ရှင်သန်နိုင်သည်ဟု ယူဆထားသော သတိရှိဝိညာဉ်တစ်ခုအကြောင်း မသိပေ။ ဂရိဘာသာ psuchē ၏ ဟီဘရူးဘာသာညီမျှစကားလုံး ဟီဘရူး nephesh အတွက် ၁ရာဇဝင် ၁၇:၂၁၊ ဆာလံ ၁၆:၁၀ ကိုကြည့်ပါ။ စကားလုံးတစ်လုံးနှင့်ပတ်သက်ပြီး ပြောထားသမျှသည် အခြားတစ်လုံးအတွက်လည်း သက်ရောက်သည်။}

^{Soul. Gr. psuchē, “breath,” “life,” or “soul.” Psuchē (plural, psuchai) is translated 40 times in the NT as “life” or “lives,” clearly with the meaning commonly attributed to the word “life” (see chs. 2:20; 6:25; 16:25; etc.). It is rendered 58 times as “soul” or “souls” (see chs. 10:28; 11:29; 12:18; etc.). In some of these instances it means simply “people” (see Acts 7:14; 27:37; 1 Peter 3:20; etc.). In other instances it is translated as, or equivalent to, some personal pronoun (see Matt. 12:18; 2 Cor. 12:15; see on Ps. 16:10). At times it refers to the emotions (see Mark 14:34; Luke 2:35; etc.), to the natural appetites (see Rev. 18:14), to the mind (see Acts 14:2; Phil. 1:27), or to the heart (see Eph. 6:6). There is nothing in the word psuchē itself that even remotely implies a conscious entity that is able to survive the death of the body and hence be immortal. In no instance of its use in the Bible does psuchē refer to a conscious entity able to exist apart from the body. The Bible knows nothing of a living, conscious soul that, supposedly, survives the body. For the Heb. nephesh, the Hebrew equivalent of the Gr. puschē, see on 1 Kings 17:21; Ps. 16:10. All that is said of one word applies to the other.}

 

^{ငရဲ။ ဂရိဘာသာဖြင့် geenna (အခန်းကြီး ၅:၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Hell. Gr. geenna (see on ch. 5:22).}

 

^{၂၉။ စာကလေးများ။ ဂရိဘာသာဖြင့် strouthia၊ သေးငယ်သောငှက်မျိုးစုံကို ဆိုလိုသော်လည်း အထူးသဖြင့် စာကလေးများကို ရည်ညွှန်းသည်။ ယနေ့ခေတ် အရှေ့တိုင်းဈေးများတွင် သေးငယ်သော တောငှက်များကို ရောင်းချလေ့ရှိသည်။}

^{29. Sparrows. Gr. strouthia, meaning any small birds, though especially used of sparrows. Small, wild birds are commonly sold in Oriental markets today.}

 

^{ဖာသင်။ ဂရိဘာသာဖြင့် assarion၊ လက်တင်ဘာသာမှ as မှဆင်းသက်လာသော သေးငယ်သည့်အမည်ဖြစ်ပြီး၊ ဒီနာရီးယပ်စ်၏ ၁/၁၆ ဖြစ်သည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ သာမန်အလုပ်သမား၏ တစ်ရက်လုပ်ခ၏ ၁/၁၆ (စာမျက်နှာ ၄၉ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Farthing. Gr. assarion, a diminutive derived from the Latin as, 1/16 of a denarius, that is, 1/16 of one day’s wage of an ordinary laborer (see p. 49).}

 

^{မြေပေါ်သို့ကျသည်။ လုကာ၏ နှိုင်းယှဉ်ဖော်ပြချက်တွင် “ထိုငှက်များထဲမှ တစ်ကောင်မျှ ဘုရားသခင်ရှေ့တွင် မေ့လျော့မခံရပါ” ဟု ဖော်ပြထားသည် (အခန်းကြီး ၁၂:၆)။}

^{Fall on the ground. In the parallel passage in Luke it is stated that “not one of them is forgotten before God” (ch. 12:6).}

 

^{သင်တို့၏ခမည်းတော်မပါဘဲ။ ဆိုလိုသည်မှာ ဘုရားသခင်၏သတိပြုမိခြင်းမပါဘဲဖြစ်သည်။ စာကလေးတစ်ကောင်၏ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်း သို့မဟုတ် သေဆုံးခြင်းကို သူသတိပြုမိပါက၊ သူ၏သားသမီးများ၏ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်း သို့မဟုတ် သေဆုံးခြင်းသည် သူ့အတွက် မည်မျှပို၍ အရေးပါမည်နည်း!}

^{Without your Father. That is, without God’s taking notice of it. If He takes notice of the injury or death of a sparrow, how much more must the injury or death of His own sons and daughters mean to Him!}

 

^{၃၀။ ဆံပင်များပင်။ မည်သူမျှ မိမိကိုယ်ကို အလွန်စိတ်ဝင်စားစွာ ဂရုစိုက်ပြီး မိမိဦးခေါင်းရှိ ဆံပင်အရေအတွက်ကို ရေတွက်ဖူးခြင်းမရှိပါ။ ဖန်ဆင်းရှင်သည် ကျွန်ုပ်တို့ကိုယ်ကျွန်ုပ်တို့သိထက် ပိုမိုနီးကပ်စွာ သိတော်မူသည်။}

^{30. The very hairs. No one has ever taken so great an interest in himself as to count the number of hairs in his own head. The Creator knows us far more intimately than we know ourselves.}

 

^{၃၂။ ငါ့ကိုဝန်ခံသည်။ စကားလုံးအရ “ငါ့တွင်ဝန်ခံသည်”၊ ခရစ်တော်နှင့် တစ်သားတည်းဖြစ်ခြင်း၏ သဘောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် သူ့တွင်တည်နေပြီး သူကျွန်ုပ်တို့တွင် တည်နေသောအခါ၊ သူ့ကိုယုံကြည်ခြင်း၏ ကျွန်ုပ်တို့၏ဝန်ခံချက်သည် “များစွာသောအသီးကို သီးလျှင်သီးမည်” (ယောဟန် ၁၅:၁–၈ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤနီးကပ်သော မိတ်သဟာယအတွက် ခရစ်တော်သည် ဂေသရှမန်ဥယျာဉ်သို့မဝင်မီ ဆုတောင်းခဲ့သည် (ယောဟန် ၁၇:၂၃ ကိုကြည့်ပါ)။ လူတို့အကြားတွင် ခရစ်တော်အတွက် သက်သေထူသူများသည် သူခမည်းတော်ရှေ့တွင် သက်သေထူနိုင်သူများဖြစ်သည်။ ယေရှုသည် ယခုကျွန်ုပ်တို့၏ သက်သေ၊ ခမည်းတော်ရှေ့တွင် ကျွန်ုပ်တို့၏ သံတမန်ဖြစ်သည်၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် လူတို့ရှေ့တွင် သူ၏သက်သေများနှင့် သံတမန်များဖြစ်ရမည်။}

^{32. Confess me. Literally, “confess in me,” because of a sense of oneness with Christ. It is when we abide in Him and He abides in us that our confession of faith in Him will “bear much fruit” (see John 15:1–8). For this intimate fellowship Christ prayed before entering the Garden of Gethsemane (see John 17:23). Those who bear witness for Christ among men are the ones for whom He can bear witness before the Father. Jesus is now our Witness, our Ambassador before the Father, as we are to be His witnesses and ambassadors before men.}

 

^{၃၄။ မထင်လင့်ပါနှင့်။ ဤနေရာတွင် ယေရှုသည် တပည့်တော်အချို့တွင်ရှိပုံရသော မတိကျသောထင်မြင်ချက်ကို ဖယ်ရှားပေးသည်၊ ၎င်းတို့သယ်ဆောင်ရမည့် သတင်းစကားသည် သဟဇာတဖြစ်မှုမှလွဲ၍ မည်သည့်အရာမျှ ဖြစ်ပေါ်စေမည်မဟုတ်ဟူသော ထင်မြင်ချက်ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် အိမ်မှအိမ်သို့ အလုပ်လုပ်ရာတွင် (အခန်းကြီး ၁၁–၁၃ ကိုကြည့်ပါ)၊ ၎င်းတို့၏ဓမ္မအမှုကြောင့် ကွဲပြားမှုများဖြစ်ပေါ်လာပါက အံ့အားသင့်စရာမလိုဟု ဆိုသည်။}

^{34. Think not. Jesus here dispels the mistaken opinion that some of the disciples apparently had, that the message they were to bear would result in nothing but harmony. They were not to be surprised, in their house-to-house work (see on vs. 11–13), if differences arose as a result of their ministry.}

 

^{ငြိမ်းချမ်းရေးပေးပို့ရန်။ ခရစ်တော်သည် ငြိမ်းချမ်းရေး၏မင်းသားဖြစ်သည်။ သူသည် ကောင်းကင်ငြိမ်းချမ်းရေးကို ကမ္ဘာမြေပေါ်သို့ ယူဆောင်လာပြီး လူတို့အား ပေးအပ်ခဲ့သူဖြစ်သည် (ယောဟန် ၁၄:၂၇ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော် လူတစ်ဦးသည် ဘုရားသခင်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးရရှိသောအခါ (ရောမ ၅:၁ ကိုကြည့်ပါ)၊ သူသည် လောကီလူတို့က ရန်သူအဖြစ် မကြာခဏသတ်မှတ်ခံရသည် (၁ ယောဟန် ၃:၁၂, ၁၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရစ်တော်သည် အပြစ်သားများကို ဘုရားသခင်နှင့် ငြိမ်းချမ်းစေရန် လာခဲ့သည်၊ သို့သော် ထိုသို့ပြုလုပ်ရာတွင် ငြိမ်းချမ်းရေးကမ်းလှမ်းမှုကို ငြင်းပယ်သူအားလုံးနှင့် မလွှဲမရှောင်သာ ကွဲပြားစေသည် (မဿဲ ၁၀:၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ခရစ်ယာန်တစ်ဦးသည် မကောင်းမှုနှင့် အလျှော့ပေးခြင်းမှလာသော ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဘယ်သောအခါမျှ မရှာဖွေရဘဲ၊ မကျေနပ်ရပါ။ စစ်မှန်သောခရစ်ယာန်အတွက် ၎င်းသည် မည်သည့်စျေးနှုန်းဖြင့်မဆို ငြိမ်းချမ်းရေးရယူခြင်းမဟုတ်ပါ။}

^{To send peace. Christ is the Prince of Peace. He it was who brought the peace of heaven to earth and imparted it to men (see on John 14:27). However, when a man makes peace with God (see Rom. 5:1) he is frequently counted by the world as an enemy (see 1 John 3:12, 13). Christ came to set sinners at peace with God, but in so doing He also inevitably set them at variance with all who refuse the offer of peace (see on Matt. 10:22). The Christian must never seek, or be content with, the peace that comes through compromise with evil. For the true Christian it is not a matter of peace at any price.}

 

^{၃၅။ ချွေးမ။ ဂရိဘာသာ “နမ်ဖီ”၊ “ဇနီးငယ်”၊ “သတို့သမီး” သို့မဟုတ် “ချွေးမ”။ ယနေ့တိုင် အရှေ့တိုင်းနိုင်ငံများတွင် လူငယ်စုံတွဲများသည် သတို့သားမိဘများ၏အိမ်တွင် အကန့်အသတ်မရှိနေထိုင်ရန် ထုံးစံရှိပြီး၊ ထိုနေရာ၌ သတို့သမီးသည် ယောက္ခမဖြစ်သူ၏လက်အောက်တွင် နေရမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ရှေးခေတ်ကဲ့သို့ ယနေ့တွင်လည်း ချွေးမနှင့်ယောက္ခမအကြား ဆက်ဆံရေးသည် အခက်အခဲများဖြစ်ပေါ်လွယ်ပြီး၊ တစ်ဦးက ခရစ်တော်ကိုယုံကြည်ပြီး အခြားတစ်ဦးက ၎င်းယုံကြည်မှုကို ဆန့်ကျင်ပါက ပြဿနာအမှန်ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။}

^{35. Daughter in law. Gr. numphē, “a young wife,” “a bride,” or “a daughter-in-law.” Even today it is the common custom in Oriental lands for a young married couple to reside indefinitely in the home of the groom’s parents, where the bride is supposed to be in subjection to the groom’s mother. Thus, in ancient times as today, the relationship between daughter-in-law and mother-in-law easily gave rise to difficulty, and where one believed in Christ and the other was opposed to such belief, real trouble might be expected.}

 

^{၃၆။ လူတစ်ဦး၏ရန်သူများ။ လူတစ်ဦးသည် ခရစ်တော်ကိုလက်ခံသောအခါ၊ သူ၏အရင်းနှီးဆုံးမိတ်ဆွေများသည် မကြာခဏ သူ၏အပြင်းထန်ဆုံးနှင့် မရက်မတောင့်တင်းသော ရန်သူများဖြစ်လာတတ်သည်။ ၎င်းသည် အင်ဂျင်းနိုင်ငံများတွင်သာမက၊ ခရစ်ယာန်နိုင်ငံများနှင့် ဘာသာတရားပုံစံကို ကျင့်သုံးသော်လည်း ဘဝပြောင်းလဲရန်တန်ခိုးအကြောင်း အနည်းငယ်သာသိသူများ သို့မဟုတ် လုံးဝမသိသူများဖြစ်သော ခရစ်ယာန်ဟုဆိုကြသူများအကြားတွင်လည်း မကြာခဏဖြစ်တတ်သည် (၂ တိမောသေ ၃:၅ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{36. A man’s foes. When a man accepts Christ his closest friends often turn out to be his most bitter and relentless enemies. This is often true, not only in heathen lands, but also in Christian lands and among professed Christians who practice a form of religion but know little if anything of its power to transform the life (see 2 Tim. 3:5).}

 

^{၃၇။ ဖခင်သို့မဟုတ် မိခင်ကိုချစ်သူ။ ယေရှုသည် ပဉ္စမပညတ်ကို လိုက်နာရန် ချုပ်နှောင်ထားသည့်တာဝန်များကို အတည်ပြုခဲ့ပြီး၊ မိဘများအပေါ် သားသမီးများ၏တာဝန်ဝတ္တရားများမှ လွတ်မြောက်ရန် မည်သည့်ကြိုးပမ်းမှုကိုမဆို ဆုံးမခဲ့သည် (မဿဲ ၅:၁၇–၁၉၊ မာကု ၉–၁၃ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော်လည်း၊ မိဘများအပေါ်ချစ်ခြင်းသည် ဘုရားသခင်အပေါ် နာခံမှုနှင့် ဆန့်ကျင်ဖြစ်နေပါက၊ ထိုနာခံမှုကို ဘယ်သောအခါမျှ တားဆီးမထားရပေ။ ဘုရားသခင်အပေါ်ချစ်ခြင်းနှင့် သူ့အတွက်ဝန်ဆောင်မှုသည် ဘဝ၏အမြင့်ဆုံးစည်းမျဉ်းဖြစ်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ “ပထမနှင့်ကြီးမားသောပညတ်” ဖြစ်သည် (မဿဲ ၂၂:၃၆၊ ၃၇ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော် ပဉ္စမပညတ်ပါဝင်သည့် ဒုတိယပညတ်စာရင်းသည် ပထမပညတ်နှင့် သဘောသဘာဝနှင့်အရေးပါမှုတွင် “ဆင်တူ” သည် (အခန်း ၂၂:၃၉ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{37. Loveth father or mother. Jesus sanctioned the binding claims of the fifth commandment and rebuked any attempt to escape the obligations of children toward their parents (see on Matt. 5:17–19; Mark 9–13). Nevertheless, love for one’s parents must never stand in the way of obedience to God in every particular, should the two be in conflict. Love to God and service for Him are to be the supreme rule of life, “the first and great commandment” (see on Matt. 22:36, 37); but “the second” table of the Decalogue, which contains the fifth commandment, is “like” the first in nature and importance (see on ch. 22:39).}

 

^{အကျွနု်ပ်နှင့်မထိုက်တန်။ ဆိုလိုသည်မှာ ခရစ်ယာန်ဟုခေါ်ရန် မထိုက်တန်ပေ။ မည်သည့်လူသားတာဝန်မျှ ခရစ်တော်အပေါ် သစ္စာစောင့်သိမှု၊ နာခံမှု၊ နှင့် ဝန်ဆောင်မှု၏ဝန်ထုပ်ကို ထမ်းပိုးရန် (အပိုဒ် ၃၈) အကြောင်းပြချက်တရားဝင်မဖြစ်ပေ။}

^{Not worthy of me. That is, not worthy to be called a Christian. No human obligation is a valid excuse for not taking up the cross of loyalty, obedience, and service (v. 38) to Christ.}

 

^{၃၈။ သူ၏လက်ဝါးကပ်တိုင်ကို မထမ်းဘဲ။ ရောမလူမျိုးများတွင် လက်ဝါးကပ်ရိုးဖြင့် သေဒဏ်ပေးခြင်းသည် ကျွန်များနှင့် အလွန်ဆိုးရွားသော ရာဇဝတ်မှုများကျူးလွန်သူများအတွက် သီးသန့်ထားရှိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဤသို့သေဒဏ်ပေးခံရသူများသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းမှ ရွံရှာခံရခြင်း၊ မုန်းတီးခံရခြင်းနှင့် ကျိန်ဆဲခံရခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ လက်ဝါးကပ်ရိုးဖြင့် သေဒဏ်ပေးခံရသူသည် ပုံမှန်အားဖြင့် သူ၏လက်ဝါးကပ်တိုင်ကို သေဒဏ်ပေးရာနေရာသို့ ထမ်းသယ်ရသည်။ ခရစ်တော်၏လက်ဝါးကပ်တိုင်ကို ထမ်းပြီး သူ့နောက်လိုက်ခြင်းသည် မိတ်ဆွေများနှင့် ဆွေမျိုးများ၏ မျက်မှောင်ကြုံ့မှုကို ညည်းညူခြင်း သို့မဟုတ် နောင်တရခြင်းမရှိဘဲ သည်းခံခြင်း၊ လူတို့၏အပြစ်တင်မှုကို စိတ်ရှည်သည်းခံမှုနှင့် နှိမ့်ချမှုဖြင့် ခံယူခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ ၎င်းသည် “ငြိမ်းချမ်းရေး” ကို မျှော်လင့်နိုင်သည့်သူများထံမှပင် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု၏ “ဓား” ကို သည်းခံခြင်းဖြစ်သည် (မဿဲ ၁၀:၃၄–၃၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤမူကို ခရစ်တော်သည် အခါမျိုးစုံတွင် ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည် (မဿဲ ၁၆:၂၄၊ မာကု ၈:၃၄၊ လုကာ ၉:၂၃၊ ၁၄:၂၇ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော် ခရစ်တော်ကို လိုက်လျှောက်ရန် လက်ဝါးကပ်တိုင်ကို ထမ်းရန် ခေါ်တော်မူခံရသူသည် သူ၏ဆင်းရဲဒုက္ခများတွင် ခရစ်တော်နှင့် မိတ်သဟာယဖွဲ့ခြင်း၏ အမြင့်ဆုံးသော အခွင့်ထူးကို ရရှိသည်။ လူသားတစ်ဦးအား ဤထက်ပို၍ ဂုဏ်ယူဖွယ်ရာ မရှိနိုင်ပေ (ဒီအေ ၂၂၄၊ ၂၂၅ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{38. Taketh not his cross. Among the Romans, death by crucifixion was reserved for slaves and for those convicted of the most heinous crimes. Thus it may be said that those sentenced thus to die were loathed, hated, and execrated by society. One condemned to crucifixion usually bore his cross to the place of execution. To take up the cross of Christ and follow after Him means to endure without complaint or regret the frown of friends and relatives and to bear the reproach of men with patience and humility. It is to endure the “sword” of persecution (see vs. 34–37) at the hands of the very ones from whom “peace” might be expected. This principle Christ reiterated upon various occasions (see Matt. 16:24; Mark 8:34; Luke 9:23; 14:27). But one who is called upon to take up his cross in order to follow Christ has the supreme privilege of fellowship with Him in His sufferings. No greater honor can come to any man (DA 224, 225).}

 

^{အနောက်မှလိုက်ခြင်း။ ဆိုလိုသည်မှာ တပည့်ဖြစ်ခြင်း၏လမ်းစဉ်နှင့် ဆင်းရဲဒုက္ခခံစားခြင်းတွင် ဖြစ်သည်။}

^{Followeth after me. That is, in the pathway of discipleship and of suffering.}

 

^{၃၉။ ရှာဖွေတွေ့ရှိသူ။ ဆိုလိုသည်မှာ လူ့အမြင်အရ ပျော်ရွှင်မှုနှင့် ရောင့်ရဲမှုအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အရာများကို ရယူပြီး ခံစားရန် ကြံစည်သူဖြစ်သည်။ သားငယ်သည် အိမ်မှထွက်ခွာခြင်းဖြင့် “စစ်မှန်သောဘဝ” ကို “ရှာဖွေ” မည်ဟု ထင်မှတ်ခဲ့သည် (လုကာ ၁၅:၁၂၊ ၁၃ ကိုကြည့်ပါ)၊ သို့သော် ခါးသီးသောအတွေ့အကြုံနှင့် တရားစဉ်းစားမှုများမှတစ်ဆင့် ဘဝ၏အရာများကို ၎င်းတို့၏စစ်မှန်သောရှုထောင့်မှ မြင်လာသောအခါ သူထလျက် ဖခင်ထံသို့ ပြန်လာခဲ့သည် (လုကာ ၁၅:၁၇–၂၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤလောကကမ်းလှမ်းသည့်အရာများအတွက် အသက်ရှင်နေထိုင်ခြင်းဖြင့် ဘဝကို “ရှာဖွေ” မည်ဟု ထင်မှတ်သူများသည် “ပျက်စီးသွားသောအစာအတွက်” ကြိုးစားလုပ်ဆောင်နေသူများဖြစ်သည် (ယောဟန် ၆:၂၇ တွင်ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ)။ ဤနေရာတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော မူကို ခရစ်တော်သည် တစ်ကြိမ်ထက်ပို၍ ထပ်မံဖော်ပြခဲ့သည် (မဿဲ ၁၆:၂၅၊ မာကု ၈:၃၅၊ လုကာ ၉:၂၄၊ လုကာ ၁၇:၃၃၊ ယောဟန် ၁၂:၂၅ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{39. He that findeth. That is, he who sets out to secure and to enjoy those things that, from a human point of view, are essential to happiness and contentment. The prodigal son thought by leaving home to “find” real life (see Luke 15:12, 13), but when through bitter experience and solemn reflection he came to view the things of life in their true perspective, he arose and returned to his father (Luke 15:17–20). Those who think to “find” life by living for the things this world has to offer are laboring “for the meat which perisheth” (see on John 6:27). The principle here recorded was repeated by Christ on more than one occasion (Matt. 16:25; Mark 8:35; Luke 9:24; Luke 17:33; John 12:25).}

 

^{အသက်။ ဂရိဘာသာစကား psuchē (မဿဲ ၁၀:၂၈ တွင်ဖော်ပြထားသည်ကို ကြည့်ပါ)။}

^{Life. Gr. psuchē (see on v. 28).}

 

^{ဆုံးရှုံးခြင်း။ ဘဝ၏အရာများကို ဆုပ်ကိုင်ရန် လက်ဆန့်ထုတ်သူသည် ပုံမှန်အားဖြင့် ကလေး၏လက်ထဲတွင် ဆပ်ပြာပူဖောင်းများကဲ့သို့ ပျောက်ကွယ်သွားသည်ကို တွေ့ရသည်။}

^{Lose it. One who reaches forth the hand to grasp the baubles of life usually finds that they vanish like bubbles in the hand of a child.}

 

^{ဆုံးရှုံးသူ။ ဆိုလိုသည်မှာ ဤလောကကမ်းလှမ်းသည့် ပျော်ရွှင်မှုနှင့် ဆုလာဘ်များကို စွန့်လွှတ်ရန် ဆန္ဒရှိသူ၊ “အပြစ်၏အာရုံခံစားမှုကို တစ်ခဏခံစားရမည့်အစား ဘုရားသခင်၏လူများနှင့်အတူ ဆင်းရဲဒုက္ခခံစားရန် ရွေးချယ်သူ” ဖြစ်သည် (ဟေဗြဲ ၁၁:၂၅ ကိုကြည့်ပါ)။ ထိုသို့သောသူသည် တန်ဖိုးများကို စစ်မှန်စွာ နားလည်သဘောပေါက်သူဖြစ်သည်။ ပေါလုကဲ့သို့ပင်၊ သူသည် ဤဘဝကမ်းလှမ်းသမျှအရာအားလုံးကို ယေရှုခရစ်ကို သိကျွမ်းခြင်းနှင့် သူ၏ဆင်းရဲဒုက္ခများတွင် ပါဝင်ဆင်နွှဲခြင်း၏ အမြင့်ဆုံးအကျိုးကို လဲလှယ်ရန် ဆုံးရှုံးရန် ဆန္ဒရှိသည် (ဖိလိပ္ပိ ၃:၈၊ ၁၀ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{He that loseth. That is, he who is willing to forgo the pleasure and rewards this world has to offer, “choosing rather to suffer affliction with the people of God, than to enjoy the pleasures of sin for a season” (Heb. 11:25). Such a one has a true sense of values. Like Paul, he is willing to lose everything this life has to offer in exchange for the supreme advantage of knowing Jesus Christ and sharing with Him in His sufferings (see Phil. 3:8, 10).}

 

^{ငါ့ကြောင့်။ အခန်း ၁၈ တွင် ကြည့်ပါ။}

^{For my sake. See on v. 18.}

 

^{ရှာတွေ့လိမ့်မည်။ စပါးစေ့တစ်စေ့သည် မြေကြီးထဲတွင် မြှုပ်နှံပြီး သေဆုံးသောအခါမှသာ ဘဝသစ်ကို မွေးဖွားပေးနိုင်သည် (ယောဟန် ၁၂:၂၄၊ ၂၅ တွင် ကြည့်ပါ)။ ကိုယ်ကျိုးကို ကမ္ဘာ၏ လိုအပ်ချက်၏ အပေါက်ထဲတွင် မြှုပ်နှံသောအခါမှသာ လူသည် ၎င်း၏ ဖြစ်တည်မှု၏ စစ်မှန်သော ရည်ရွယ်ချက်ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိသည်။}

^{Shall find it. Only when a grain of wheat is buried in the ground and dies can it give birth to new life (see on John 12:24, 25). Only when self is buried in the furrow of the world’s need does man discover the true purpose of his existence.}

 

^{၄၀။ သင်တို့ကို လက်ခံသည်။ ခရစ်ယာန်များသည် ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ သံအမတ်များဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ ပြောဆိုလုပ်ဆောင်သမျှသည် ဤကမ္ဘာမြေ၏ လူများက ကောင်းကင်နိုင်ငံ၏ စံနှုန်းများကို ကိုယ်စားပြုသည်ဟု ယူဆပြီး၊ ကမ္ဘာကြီးက ၎င်းတို့ကို ခရစ်တော်၏ သံအမတ်များဖြစ်သောကြောင့် ဆက်ဆံပုံသည် ခရစ်တော်အား ကိုယ်တိုင်ဆက်ဆံသည်ဟု ခရစ်တော်က မှတ်ယူသည်။}

^{40. Receiveth you. Christians are ambassadors of the kingdom of heaven. Whatever they say and do is taken by the people of this earth as being representative of the ideals of the kingdom of heaven, and the way the world treats them—because they are ambassadors for Christ—is looked upon by Christ as if that treatment were accorded to Him personally.}

 

^{၄၁။ ပရောဖက်တစ်ဦးကို လက်ခံသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ ပရောဖက်တစ်ဦးကို ၎င်း၏ အိမ်ထဲသို့ လက်ခံပြီး ပရောဖက်အဖြစ် ဆက်ဆံသည်။}

^{41. Receiveth a prophet. That is, receives a prophet into his home and treats him as a prophet.}

 

^{ပရောဖက်၏ အမည်ဖြင့်။ ဆိုလိုသည်မှာ ၎င်းသည် ပရောဖက်ဖြစ်သောကြောင့် သို့မဟုတ် ပရောဖက်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံရသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဇာရဖတ်၏ မုတ်ဆိုးမသည် ဧလိယအား ပရောဖက်အဖြစ် ဧကန်စင်စစ် လက်ခံခဲ့သည်၊ သို့မဟုတ်ပါက ၎င်းက ဧလိယတောင်းဆိုသော ဧည့်ဝတ်ကျေပွန်မှုကို ငြင်းပယ်ဖွယ်ရှိသည် (၁ ဘုရင်ခံ ၁၇:၉–၁၆ တွင် ကြည့်ပါ)။ ရှုနမိမိန်အမျိုးသမီးသည်လည်း ဧလိရှဲကို ၎င်း၏ အိမ်ထဲသို့ လက်ခံခဲ့သည် (၂ ဘုရင်ခံ ၄:၈–၁၀ တွင် ကြည့်ပါ)။}

^{In the name of a prophet. That is, because he is a prophet, or is recognized as a prophet. The widow of Zarephath undoubtedly received Elijah as a prophet, because he was a prophet; otherwise she would likely have refused to extend to him the hospitality he requested of her (see 1 Kings 17:9–16). The same was true of the Shunammite woman, who received Elisha into her home (2 Kings 4:8–10).}

 

^{ပရောဖက်၏ ဆုလာဘ်။ ပရောဖက်တစ်ဦးမှ ပေးအပ်ရန် သို့မဟုတ် ၎င်းအပေါ်သို့ ပေးအပ်ရန် ထိုက်တန်သော ဆုလာဘ်ဟု ဆိုလိုပေမည်။ ဇာရဖတ်၏ မုတ်ဆိုးမသည် မိုးခေါင်ရေရှားကာလတွင် အစားအစာ ပေါများစွာ ရရှိခဲ့ပြီး၊ ၎င်း၏ သားသည် အသက်ပြန်ရှင်လာခဲ့သည် (၁ ဘုရင်ခံ ၁၇:၁၆၊ ၂၃ တွင် ကြည့်ပါ)။ အလားတူပင်၊ ရှုနမိမိန်အမျိုးသမီးသည် ဘုရားသခင်ထံမှ သားတစ်ဦးကို ပေးအပ်ခံရပြီး၊ ထိုသားသေဆုံးသောအခါ အသက်ပြန်ရှင်လာခဲ့သည်ဟူသော ပေါများသော ဆုလာဘ်ကို ရရှိခဲ့သည် (၂ ဘုရင်ခံ ၄:၁၆၊ ၁၇၊ ၃၄–၃၇ တွင် ကြည့်ပါ)။}

^{A prophet’s reward. Probably meaning a reward worthy to be bestowed by a prophet or upon one. The widow of Zarephath received an ample supply of food in the midst of a drought, and her son was restored to life (see 1 Kings 17:16, 23). Similarly, the Shunammite woman received a bountiful reward, having been granted a son by God, and having received him back alive when he died (see 2 Kings 4:16, 17, 34–37).}

 

 

^{၄၂။ ရေသောက်ရန် ပေးသည်။ အခြားသူတစ်ဦးအား ပြုလုပ်ပေးနိုင်သည့် အနည်းဆုံး ဝန်ဆောင်မှုတစ်ခုကို ဥပမာအဖြစ် အသုံးပြုပေမည်။ ၎င်းသည် သေးငယ်သော ဝန်ဆောင်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်မှာ မှန်သော်လည်း၊ ကျမ်းစာဒေသများတွင် ရေသည် အမြဲရှားပါးသောကြောင့် မကြာခဏ အလွန်အရေးကြီးပြီး လိုအပ်သော ဝန်ဆောင်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။}

^{42. Give to drink. Perhaps used as an illustration of the least conceivable service that might be rendered to another. It was a minor service, to be sure, but often a most important and necessary one in Bible lands where water was always scarce.}

 

^{ဤသူငယ်များ။ အသက်အရွယ်အားဖြင့် သေးငယ်သူများမဟုတ်ဘဲ၊ အရေးပါမှုအရ သေးငယ်သူများလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။}

^{These little ones. Not necessarily little in age, but possibly in importance also.}

 

^{အမည်ဖြင့်။ “တစ်ဦး၏ အမည်ဖြင့်” တစ်ခုခုပြုလုပ်ခြင်း၏ အဓိပ္ပာယ်ကို မာကု ၉:၄၁ တွင် ဖွင့်ဆိုထားပြီး၊ ခရစ်တော်၏ အမည်ဖြင့် ရေတစ်ခွက်ပေးခြင်းသည် “သင်တို့သည် ခရစ်တော်နှင့် သက်ဆိုင်သောကြောင့်” ပြုလုပ်ခြင်းဟု ရှင်းပြထားသည်။}

 

^{In the name. What is meant by doing something “in the name of” someone is defined in Mark 9:41, where to give a cup of water in the name of Christ is explained as being done “because ye belong to Christ.”}

^{ellen g. white comments}

^{1 CH 531}

^{1–42 DA 349-358}

^{2–4 Ed 85}

^{5, 6 GC 327}

^{5–8 CH 531}

^{6 DA 351; 2T 75}

^{7, 8 CH 33,  497, 541; COL 254; CT 465; DA 350; MH 139; 4T 225; 8T 165}

^{8 COL 245, 386; CS 287; DA 504; Ed 80; EW 227; FE 457; MM 334; MYP 226; PP 528; TM 104; 3T 408, 546; 5T 731; 6T 292; 7T 125; 9T 49; WM 117}

^{11–14 3T 450}

^{11–15 4T 234}

^{13 DA 351}

^{14, 15 DA 352; 2T 488}

^{15 3T 380; 4T 191}

^{16 AA 21; CH 541; DA 353; Ev 227, 564; 9T 215,  235, 239; WM 278}

^{16–19 FE 538}

^{17 4T 234}

^{17, 18 5T 463}

^{17–19 DA 354}

^{18 FE 217}

^{18, 19 GC 155; 6T 128}

^{18–20 GC 112}

^{19 CSW 40; TM 386}

^{20 SC 63}

^{22 4T 124; 9T 235}

^{22, 23 CH 527}

^{23 DA 355, 541; GC 196, 231; GW 410; MM 303; 6T 478; 9T 230, 236}

^{24 DA 355}

^{25 2T 203}

^{25–40 2T 496}

^{26 PP 721}

^{27 DA 355}

^{28 AA 86, 576; GC 155}

^{28, 29 DA 356}

^{29 ML 292; Te 41; 2T 72; 4T 288}

^{29, 30 CD 159; FE 147; 1T 550; 4T 522}

^{30 LS 230; 1T 173; 4T 289}

^{31 CH 424; 4T 327; 8T 273}

^{31–34 DA 357}

^{32 DA 707; ML 322; 1T 303; 4T 555}

^{32, 33 GC 483}

^{33 GC 156; 1T 304, 408; 3T 332}

^{34 AA 84; GC 46, 126; 4T 261}

^{37 COL 223; CS 53; 3T 45}

^{37, 38 DA 357}

^{38 1T 513}

^{40 DA 357}

^{40–42 PK 132; 6T 347}

^{42 DA 358; ML 11; 5T 229; 6T 103; 7T 50}

 

အခန်းကြီး - ၁၁

^{chapter 11}

 

^{၂ ယောဟန်သည် သူ၏တပည့်များကို ခရစ်တော်ထံသို့ စေလွှတ်သည်။ ၇ ခရစ်တော်၏ ယောဟန်နှင့်ပတ်သက်သော သက်သေခံချက်။ ၁၈ ယောဟန်နှင့် ခရစ်တော်နှင့်ပတ်သက်သော လူထု၏အမြင်။ ၂၀ ခရစ်တော်သည် ခိုရာဇိန်၊ ဗက်ဇေဒနှင့် ကပေနာအုံတို့၏ ကျေးဇူးမသိတတ်မှုနှင့် နောင်တမရမှုကို ဆုံးမသည်။ ၂၅ ဧဝံဂေလိသာမန်လူထုသို့ ဖွင့်ပြတော်မူသော ခမည်းတော်၏ ဉာဏ်ပညာကို ချီးမွမ်းသည်။ ၂၈ သူတို့၏အပြစ်ဝန်ကို ခံစားရသူများအားလုံးကို ခရစ်တော်ထံသို့ ခေါ်သည်။}

^{2 John sendeth his disciples to Christ. 7 Christ’s testimony concerning John. 18 The opinion of the people, both concerning John and Christ. 20 Christ upbraideth the unthankfulness and unrepentance of Chorazin, Bethsaida, and Capernaum: 25 and praising his Father’s wisdom in revealing the gospel to the simple, 28 he calleth to him all such as feel the burden of their sins.}

 

^{၁။ အမိန့်ပေးခြင်း၏အဆုံး။ ဆိုလိုသည်မှာ ယေရှုသည် အခန်း ၁၀ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော တပည့်ဆယ်နှစ်ပါးအား ညွှန်ကြားချက်များကို ပြီးစီးသောအခါဖြစ်သည်။ အခန်း ၁၁:၁ သည် အခန်း ၉:၃၆ မှ ၁၀:၄၂ အထိ၏ ဇာတ်လမ်းနှင့် သက်ဆိုင်ပြီး အခန်း ၁၁ ၏ ဇာတ်လမ်းနှင့် မသက်ဆိုင်ကြောင်း သတိပြုသင့်သည် (အခန်း ၉:၃၆ ကို ကြည့်ပါ)။}

^{1. An end of commanding. That is, when Jesus finished the instructions to the Twelve, recorded in ch. 10. It should be noted that ch. 11:1 belongs to the narrative of chs. 9:36 to 10:42, and not to that of ch. 11 (see on ch. 9:36).}

 

^{ထိုနေရာမှ ထွက်ခွာသွားသည်။ တပည့်ဆယ်နှစ်ပါးကို စေလွှတ်ပြီးနောက် (အခန်း ၁၀:၅ ကို ကြည့်ပါ)၊ ယေရှုသည် အခြားတပည့်များနှင့်အတူ တပည့်ဆယ်နှစ်ပါးမလွှမ်းခြုံထားသော ဂါလိလဲဒေသ၏ အခြားနယ်မြေတစ်ခုသို့ ထွက်ခွာသွားသည် (DA ၃၆၀၊ ၄၈၈ ကို ကြည့်ပါ၊ မဿဲ ၉:၃၆၊ လုကာ ၁၀:၁ ကို ကြည့်ပါ)။ ယောဟန်သည် သုတ်သင်ခံရသည့်အချိန်သည် ဤတတိယခရီးစဉ်အတွင်း ဖြစ်ပုံရသည်။ အကြောင်းမှာ ယောဟန်၏အာဇာနည်ဖြစ်မှုသတင်းသည် ယေရှုထံသို့ ဤအချိန်တွင် ရောက်ရှိခဲ့ပြီး (DA ၃၆၀) ယောဟန်၏တပည့်များသည် ခရစ်တော်နှင့် သူ၏တပည့်များနှင့် သူတို့၏အားထုတ်မှုများကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည် (DA ၃၆၁)။}

^{He departed thence. Having sent forth the Twelve (see on ch. 10:5), Jesus, accompanied by other disciples, set out for another region of Galilee not covered by the Twelve (see DA 360, 488; see on Matt. 9:36; Luke 10:1). It was probably during the course of the third tour that John the Baptist was beheaded, for it was about this time that news of his martyrdom reached Christ (DA 360) and that the disciples of John united their endeavors with those of Christ and His disciples (DA 361).}

 

^{၂. ယောဟန်ကြားသိသောအခါ။ [ယောဟန်၏တပည့်များ၏စုံစမ်းမေးမြန်းခြင်း၊ မဿဲ ၁၁:၂–၆ = လုကာ ၇:၁၈–၂၃။]}

^{2. When John had heard. [The Inquiry by John’s Disciples, Matt. 11:2–6=Luke 7:18–23. Comment: Luke.]}

 

^{၇. သူတို့ထွက်သွားသည့်အခါ။ [ယေရှု၏ယောဟန်အားချီးမွမ်းခြင်း၊ မဿဲ ၁၁:၇–၃၀ = လုကာ ၇:၂၄–၃၅။] စကားလုံးအရ “သူတို့ထွက်သွားနေစဉ်” ဟူ၍ဖြစ်ပြီး၊ ယောဟန်နှင့်ပတ်သက်သောဟောပြောချက်သည် တမန်တော်များထွက်သွားသည့်အချိန်တွင် ချက်ချင်းနီးပါးစတင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုလိုသည်။ ဤချီးမွမ်းစကားများသည် ယောဟန်နှင့်သူ၏တပည့်များနားထဲသို့ မရောက်ရှိရန် ဖြစ်ထင်ရသည်၊ အကြောင်းမှာ ယေရှုသည် ယောဟန်၏တပည့်နှစ်ဦးအား ၎င်းတို့၏ဆရာထံသို့ ယူသွားရန်ပေးခဲ့သော ပုဂ္ဂိုလိကသတင်းစကား၏အားကို လျော့ကျစေမည့်အရာများကို ယေရှုပြောမည်ဖြစ်သည် (လုကာ ၇:၂၃ တွင်ကြည့်ပါ)။}

^{7. As they departed. [Jesus’ Eulogy of John, Matt. 11:7–30=Luke 7:24–35. Major comment: Matthew.] Literally, “as they were departing,” implying that the discourse concerning John began almost the moment the messengers turned to leave. Apparently these words of commendation were not for the ears of John, nor for his disciples, because what Christ was about to say would have lessened the force of the personal message He had given to John’s two disciples to carry back to their master (see on Luke 7:23).}

 

^{ယောဟန်နှင့်ပတ်သက်၍။ အခန်းကြီး ၇–၁၉ တွင်မှတ်တမ်းတင်ထားသော ယောဟန်၏ချီးမွမ်းခြင်းကို တစ်ခါတစ်ရံ ၎င်း၏ဈာပနမိန့်ခွန်းဟုခေါ်ဆိုကြသည်။ ဤအချိန်မှခြောက်လခန့်အကြာ အေဒီ ၃၀ ခုနှစ် ပသခါပွဲမတိုင်မီသိပ်မကြာမီ ယောဟန်သည် ခေါင်းဖြတ်သတ်ခံရသည် (လုကာ ၃:၁၉၊ ၂၀ တွင်ကြည့်ပါ)။}

^{Concerning John. The eulogy of John, recorded in vs. 7–19, has sometimes been referred to as his funeral oration. John was beheaded about six months after this, not long before the Passover of a.d. 30 (see on Luke 3:19, 20).}

 

^{မြင်ရန်။ ဂရိစကားလုံး “သီအိုမိုင်” သည် “အာရုံစူးစိုက်၍ကြည့်ရှုရန်” သို့မဟုတ် “တွေးတောဆင်ခြင်ရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဤပရိသတ်ထဲမှ လူအများစု၊ ဖြစ်နိုင်လျှင် အားလုံးသည် ယောဟန်၏တရားဟောခြင်းကို နားထောင်ခဲ့ကြသည်။ ယေရှုသည် ၎င်းတို့အား “ပွင့်လင်းတောက်လျှံသောအလင်း” (ယောဟန် ၅:၃၅) ဖြစ်သည့် ယောဟန်၏တရားဒေသနာကို ၎င်းတို့၏ခံစားမှုများကို ပြန်လည်ဆန်းစစ်ရန် တောင်းဆိုပြီး၊ ယေရှုကိုယ်တိုင်ယခုထုတ်ဖော်နေသော သတင်းစကားနှင့် ယောဟန်၏သတင်းစကား၏ဆက်နွယ်မှုကို ပိုမိုနားလည်နိုင်ရန်ဖြစ်သည်။ ယောဟန်၏တောထဲဝန်ကြီးလုပ်ငန်းနှင့်ပတ်သက်၍ မဿဲ ၃:၁ နှင့် လုကာ ၃:၂ တွင်ကြည့်ပါ။}

^{To see. Gr. theaomai, “to view attentively,” or “to contemplate.” Many, possibly all, of the men in this audience had listened to John preach. Christ asks them to analyze their own reaction to that “burning and … shining light” (John 5:35), that they may the better appreciate John’s message in relation to the message Jesus Himself now bore. Concerning John’s ministry in the wilderness see on Matt. 3:1 and Luke 3:2.}

 

^{ကျူပင်။ ယောဟန်၏ဝန်ကြီးလုပ်ငန်းအတိုကောက်ကာလအများစုကို ကုန်ဆုံးခဲ့ရာ ယော်ဒန်ချိုင့်ဝှမ်းတွင် ကျူပင်များ ပေါများစွာပေါက်ရောက်သည်။ ဤတွင်အသုံးပြုထားသော ဥပမာသည် ယခုယေရှုအား နားထောင်နေသူများ၏စိတ်ထဲတွင် နှစ်ခြင်းဆရာ၏တရားဟောခြင်းမြင်ကွင်းကို ထင်ရှားစွာပြန်လည်သတိရစေမည်ဖြစ်သည်။ ကယ်တင်ရှင်၏မေးခွန်းကို “သင်တို့သည် လေထဲတွင်လှုပ်နေသော ကျူပင်များကိုကြည့်ရန် ထိုသို့အထိဝေးသောနေရာသို့ ထွက်သွားခဲ့ကြသလော” ဟု ဖော်ပြနိုင်သည်။ ယောဟန်သည် ကျူပင်များနှင့် မတူညီပေ၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းသည် ယိမ်းယိုင်လှုပ်ရှားနေသော စရိုက်မဟုတ်ပေ။}

^{A reed. Reeds grew in abundance in the Jordan valley, where much of John’s brief ministry was spent, and the figure used here would vividly recall to the minds of those who now listened to Jesus the scene of the Baptist’s preaching. The Saviour’s question might be stated, “Did you go out that far just to see the reeds blowing in the wind?” Certainly John could not be likened to the reeds, for he was not of a wavering and vacillating character.}

 

^{၈. နူးညံ့သောအဝတ်အစား။ တောကန္တာရသည် ထိုသို့သောအဝတ်အစားဝတ်ဆင်ထားသူတစ်ဦးကိုတွေ့ရှိရန် အလွန်မဖြစ်နိုင်သောနေရာဖြစ်သည်။ ယောဟန်ထံသို့သွားသောလူအုပ်ကြီး၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ နောက်ဆုံးပေါ်ဖက်ရှင်နှင့် အကောင်းဆုံးအထည်အလိပ်အဝတ်အစားများကိုကြည့်ရှုရန် သို့မဟုတ် ၎င်း၏နောက်လိုက်များအတွက် ထိုသို့သောအဝတ်အစားများပေးနိုင်မည်ဟူသောမျှော်လင့်ချက်မဟုတ်ခဲ့ပေ။ ရုပ်ဝတ္ထုဆိုင်ရာအကျိုးအမြတ်မျှော်လင့်ချက်သည် လူများကို တောကန္တာရပရောဖက်၏ဆွဲဆောင်မှုအားဖြင့် တုံ့ပြန်စေရန် လှုံ့ဆော်ပေးခြင်းမရှိခဲ့ပေ။}

^{8. Soft raiment. The wilderness would be a most unlikely place to find a man thus clothed. The motive of the throngs who went out to John was not one of seeing the latest styles and finest textured clothing, nor yet the hope that he might provide such clothing for those who became his followers. The hope of material gain did not influence men to respond to the magnetic power of the desert prophet.}

 

^{၉. ပရောဖက်။ ဂရိလို “ပရိုဖီတီးစ်” ဟူ၍ခေါ်ဆိုပြီး “ပရို” ဆိုသည်မှာ “ရှေ့တွင်” ဟူ၍ နေရာအရ သို့မဟုတ် အချိန်အရ ဖြစ်ပြီး “ဖီမီ” ဆိုသည်မှာ “စကားပြောသည်” ဟူ၍ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပရောဖက်သည် ဘုရားသခင်၏စကားပြောသူ၊ လူသားများအတွက် ဘုရားသခင်၏ရည်ရွယ်ချက်များကို အနက်ပြန်ဆိုသူဖြစ်သည်။ ဟေဗြဲလို “ပရိုဖီတီးစ်” ၏ညီမျှသည်ကို ကမ္ဘာဦးကျမ်း ၂၀:၇ တွင်ကြည့်ပါ။ ပရောဖက်သည် ဘုရားသခင်အတွက် စကားပြောသူဖြစ်သည့်အားဖြင့် ရှေ့ပြောသူဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် လူများထံသို့ ၎င်း၏သတင်းစကားများကို ညွှန်ပြသူဖြစ်သည့်အားဖြင့် ထုတ်ဖော်ပြောသူဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် အနာဂတ်ဖြစ်ရပ်များကို ခန့်မှန်းပြောဆိုသူဖြစ်သည့်အားဖြင့် အနာဂတ်ဟောသူဖြစ်သည်။ ပရောဖက်သည် အဓိကအားဖြင့် အနာဂတ်ကို ခန့်မှန်းပြောဆိုသူဖြစ်သည်ဟူသော ခေတ်သစ်အယူအဆသည် အချို့သော အကြီးကျယ်ဆုံးပရောဖက်များသည် အနာဂတ်ဖြစ်ရပ်များအကြောင်း အနည်းငယ်သာ သို့မဟုတ် လုံးဝမပြောခဲ့သည့်အချက်ကို မှုန်ဝါးစေသည်။ ပရောဖက်သည် ရိုးရှင်းစွာဖြင့် ဘုရားသခင်ထံမှ သတင်းစကားတစ်ခုကို သယ်ဆောင်သူဖြစ်သည်။}

^{9. A prophet. Gr. prophētēs, from pro, “before,” either of place or of time, and phēmi, “to speak.” The prophet was thus essentially a spokesman for God, an interpreter of the divine purposes for man. For a discussion of the Hebrew equivalent of phrophētēs see on Gen. 20:7. The prophet was a for-teller, in that he spoke for God, He was a forth-teller, in that he directed his messages to men. He was a fore-teller, in so far as he predicted future events. The modern concept that a prophet is essentially one who predicts the future obscures the fact that some of the greatest prophets of all time had little or nothing to say about future events. A prophet is simply a man bearing a message from God.}

 

^{ပရောဖက်ထက်သာလွန်သူ။ ယောဟန်သည် မစ္စီယာ၏ကိုယ်ပိုင်ရှေ့ပြေးသူဖြစ်သည် (မဿဲ ၃:၃ တွင်ကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် ကမ္ဘာသို့ မစ္စီယာကိုမိတ်ဆက်ပေးရမည့် အချိန်အားလုံး၏ အရေးအပါဆုံးတာဝန်ကို ခံယူခဲ့သူဖြစ်သည်။ ယောဟန်တွင် စစ်မှန်သောပရောဖက်၏ ကြီးကျယ်သောအရည်အသွေးများအားလုံး ပေါင်းစည်းထားသည်။}

^{More than a prophet. John was the personal forerunner of the Messiah (see on ch. 3:3). He was the one to whom was given the most important task of all time, that of introducing the Messiah to the world. In John were combined all the great qualities of a true prophet.}

 

^{၁၀. ဤသူသည် ၎င်းဖြစ်သည်။ ယေရှုသည် ယောဟန်ဗတ္တိဇံသည် မာလခိ ၃:၁ ၏ ပရောဖက်ပြုချက် (ထို့ကြောင့် ဟေရှာယ ၄၀:၃–၅ နှင့် မာလခိ ၄:၅, ၆ တို့ကိုလည်း) မျှော်လင့်ထားသူဖြစ်ကြောင်း အတည်ပြုသည်။}

^{10. This is he. Christ confirms the fact that John the Baptist was the one to whom the prophecy of Mal. 3:1 (and thus also of Isa. 40:3–5 and Mal. 4:5, 6) looked forward.}

 

^{ရေးထားသည်။ နောက်ဆက်တွဲဖြစ်သည်မှာ မာလခိ ၃:၁ ၏ လွတ်လပ်သောဘာသာပြန်ဆိုချက်ဖြစ်ပုံရသည်။}

^{It is written. What follows seems to be a free translation of Mal. 3:1.}

 

^{၁၁. မိန်းမမှဖွားမြင်သူ။ ထင်ရှားစွာဖြင့် “လူသားအားလုံး” ဟူသော ဟေဗြဲစကားအသုံးအနှုန်းဖြစ်သည်။}

^{11. Born of women. Apparently a Hebrew idiom meaning “all human beings.”}

 

^{လုကာ ၁:၁၅ ကိုကြည့်ပါ။ အကျင့်စာရိတ္တ၊ ယုံကြည်ချက်နှင့် သစ္စာရှိမှုတွင် ယောဟန်ခရစ်ယာန်ထက် သာလွန်သောပရောဖက်မရှိခဲ့ပါ။ ထို့အပြင်၊ ပထမအကြိမ်လာရောက်သောမေရှိယ၏ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးသံတော်ဆင့်အဖြစ် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော အခွင့်အရေးထက် သာလွန်သောအခွင့်အရေးကို မည်သည့်ပရောဖက်မျှ မရရှိခဲ့ပါ (DA ၁၀၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ရှေးဟောင်းသက္ကရာဇ်ခေတ်မှ ပရောဖက်များအနက် မည်သူမဆို ခရစ်တော်ကို ဤလောကသို့မိတ်ဆက်ပေးနိုင်သော အမြင့်မြတ်ဆုံးအခွင့်အရေးအတွက် ၎င်းတို့ရရှိခဲ့သမျှ အခွင့်အရေးများကို လက်လွှတ်စွန့်လွှတ်လိုခဲ့ကြပေမည်။ အာဗြဟံကဲ့သို့ ၎င်းတို့အားလုံးသည် ခရစ်တော်လာမည့်နေ့ကို မျှော်လင့်ခဲ့ကြပြီး၊ ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် ထိုနေ့ကို မြင်ရသည့်အတွက် ဝမ်းမြောက်ခဲ့ကြသည် (ယောဟန် ၈:၅၆ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Not risen a greater. See on Luke 1:15. In character, conviction, and faithfulness no prophet had excelled John the Baptist. Furthermore, no prophet had had a greater privilege than that of being the personal herald of the Messiah at His first coming (see DA 100). Very likely any of the prophets of OT times would have gladly sacrificed every privilege that might conceivably have been theirs for the supreme privilege of introducing Christ to the world. Like Abraham, they had all looked forward to the day when Christ would come, and were glad even to see it by faith (see on John 8:56).}

 

^{အနည်းဆုံး။ ဆိုလိုသည်မှာ “နိုင်ငံတော်အတွင်း” ရှိသူများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင်ဖြစ်သည်။ ဤနေရာတွင် ရည်ညွှန်းသော “နိုင်ငံတော်” သည် ယောဟန်နှင့် ခရစ်တော်တို့က ကြွေးကြော်ခဲ့သော လူတို့၏စိတ်နှလုံးအတွင်း ဘုရားသခင်၏ ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံတော်ဖြစ်ပြီး၊ ခရစ်တော်ကိုယ်တိုင်က ဤလောကသို့ ယူဆောင်လာခဲ့သောနိုင်ငံတော်ဖြစ်သည်။}

^{Least. That is, in comparison with others “in the kingdom.” The “kingdom” here referred to is, of course, the kingdom of divine grace in the hearts of men proclaimed by both John and Christ, and which Christ had brought to this earth in person.}

 

^{သူ့ထက်သာလွန်သူ။ ယောဟန်ထက် အကျင့်စာရိတ္တဖြစ်စေ၊ ရဲစွမ်းသတ္တိဖြစ်စေ၊ စရိုက်ဖြစ်စေ၊ အောင်မြင်မှုဖြစ်စေ သာလွန်သည်ဟု မဆိုလိုပါ။ သို့သော် ခရစ်တော်နှင့်ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ဆက်စပ်နေရသည့် အခွင့်အရေးတွင် သာလွန်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။ အနည်းငယ်သော နည်းဖြင့်ဆိုရလျှင် ယောဟန်သည် နိုင်ငံတော်၏တံခါးဝတွင်သာ ရှိနေပြီး အတွင်းသို့ လှမ်းကြည့်နေသူဖြစ်သည်။ သို့သော် ယေရှု၏ အနည်းဆုံးနောက်လိုက်သည် ဘုရင်ခရစ်တော်ကိုယ်တိုင်၏ ရှေ့မှောက်တွင် ရှိနေသူဖြစ်သည်။}

^{Greater than he. Not greater than John in moral worth, courage, character, or achievement, but in the privilege of being associated with Christ Himself in person. In a sense, John was only at the door of the kingdom, looking in, while the humblest follower of Jesus was in the very presence of the King Himself.}

 

^{၁၂. ယောဟန်၏ရက်များ။ ဆိုလိုသည်မှာ ဗတ္တိဇံယောဟန်သည် မေရှိယရောက်လာခြင်းနှင့် မေရှိယဘုံပြည်ကို ကြွေးကြော်ခဲ့သည့်အချိန်ဖြစ်ပြီး၊ အေဒီ ၂၇ နွေဦးမှ အေဒီ ၂၉ နွေဦးအထိ ဖြစ်နိုင်သည် (အခန်း ၃:၁ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ၊ ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်၏ဓမ္မဆရာအမှုတော်ကို ကြည့်ပါ)။}

^{12. Days of John. That is, the time during which the Baptist proclaimed the coming of the Messiah and the Messianic kingdom, probably from the spring of a.d. 27 to the spring of a.d. 29 (see on ch. 3:1; see The Ministry of Our Lord).}

 

^{ယခုအချိန်အထိ။ ဆိုလိုသည်မှာ အေဒီ ၂၉ နွေဦးတွင် ယောဟန်အကျဉ်းချခံရသည့်အချိန်မှ ထိုနှစ်၏ဆောင်းဦးအထိဖြစ်သည် (လုကာ ၇:၁၈ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ)။ မဿဲ၏ဧည့်ခံပွဲ (မဿဲ ၉:၁၈ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ)၊ အစာရှောင်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်သောမေးခွန်း (မာကု ၂:၁၈–၂၂)၊ နှင့် ယောဟန်၏တပည့်များက ယေရှုထံသို့လာရောက်မေးမြန်းခဲ့သည့်မေးခွန်းနှင့်ပတ်သက်၍ ယေရှုက ယောဟန်အကြောင်းဆွေးနွေးခဲ့သည့်အချိန် (မဿဲ ၁၁:၇–၃၀ တွင်မှတ်တမ်းတင်ထားသည်) တို့၏အချိန်ဆက်နွယ်မှုကို ဒီအေ ၂၇၅–၂၇၇ တွင်ကြည့်ပါ။}

^{Until now. That is, from the time of John’s imprisonment in the spring of a.d. 29 to the autumn of the same year (see on Luke 7:18). For the chronological relationship of Matthew’s feast (see on Matt. 9:18), the question about fasting (Mark 2:18–22), and the visit of John’s disciples to Jesus with the question that prompted Christ’s discussion concerning John recorded in Matt. 11:7–30, see DA 275–277.}

 

^{အကောင်းကင်နိုင်ငံတော်။ ဤသည်မှာ ယောဟန်၏တရားဟောခြင်း၏အကြောင်းအရာဖြစ်ပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် ယေရှုနှင့်သူ၏တပည့်များက တတိယဂါလိလဲခရီးစဉ်တွင် ဟောကြားခဲ့ကြသည် (အခန်း ၃:၂၊ ၄:၂၃၊ ၁၀:၇ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ)။ “အကောင်းကင်နိုင်ငံတော်” ဟူသောစကားရပ်၏အဓိပ္ပာယ်နှင့်ပတ်သက်၍ အခန်း ၃:၂ တွင်ကြည့်ပါ။}

^{The kingdom of heaven. This was the theme of John’s preaching as it was later of Jesus and His disciples on the Third Galilean Tour (see chs. 3:2; 4:23; 10:7). For this and the significance of the expression “the kingdom of heaven” see on ch. 3:2.}

 

^{အကြမ်းဖက်ခံရသည်။ ဂရိစကားလုံး “ဘီယာဇို” သည် “အင်အားသုံးခြင်း” သို့မဟုတ် “အင်အားအသုံးပြုခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဤဖော်ပြချက်၏တိကျသောအဓိပ္ပာယ်နှင့်ပတ်သက်၍ ထင်မြင်ချက်များကွဲပြားသည်။ အချို့က ၎င်းသည် လူအုပ်ကြီးသည် ယေရှုနောက်သို့စိတ်အားထက်သန်စွာလိုက်လာကြသည်ဟု ဆိုလိုသည်ဟုယူဆကြသည်။ အချို့ကမူ ဘုရားသခင်၏ကျေးဇူးတော်နိုင်ငံတော် (အခန်း ၃:၂ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ) သည် ယောဟန်နှင့်ယေရှုထံသို့လူအုပ်ကြီးဝိုင်းအုံလာကြသူများသည် နိုင်ငံတော်၏သဘောသဘာဝအမှန်ကို အနည်းငယ်သာသိရှိသည့်အတွက် အကြမ်းဖက်ခံရသည်ဟု ဆိုလိုသည်ဟုယူဆကြသည် (မာကု ၁:၃၈ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ကြည့်ပါ)။ တတိယဂါလိလဲခရီးစဉ်အဆုံးတွင်၊ အေဒီ ၃၀ ၏ထမနဲပွဲမတိုင်မီအနည်းငယ်အလိုတွင် (ဒီအေ ၃၆၄) နှင့် ယေရှုသည် လူကြိုက်များမှု၏အထွတ်အထိပ်တွင်ရှိနေချိန်တွင်၊ သူ့ကို လောကီဘုရင်တစ်ပါးအဖြစ်အတင်းအကြမ်းဖိအားပေးရန်ကြိုးစားမှုတစ်ခုရှိခဲ့သည် (ယောဟန် ၆:၁၅၊ ဒီအေ ၃၇၈ တွင်ကြည့်ပါ)။ ယောဟန်နှင့်ယေရှုကို နားထောင်ခဲ့သူများသည် စိတ်အားထက်သန်မှုမှာ လုံလောက်စွာရှိခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်းတို့၏စိတ်အားထက်သန်မှုသည် “အသိပညာနှင့်မကိုက်ညီ” ခဲ့ပေ (ရောမ ၁၀:၂)။ မည်သည့်အခြေအနေအောက်တွင်မဆို၊ စစ်မှန်သောနိုင်ငံတော်သည် နားလည်မှုလွဲမှားခံရပြီး ၎င်း၏ရည်ရွယ်ချက်များသည် ၎င်းကိုမိတ်ဆွေများအဖြစ်ဟန်ဆောင်သူများကြောင့် အနှောင့်အယှက်ဖြစ်ခဲ့သည်။}

^{Suffereth violence. Gr. biazō, “to use force,” or “to apply force.” Opinions differ as to the precise meaning of the statement. Some hold that it means that crowds were zealous to follow Jesus; others, that the kingdom of divine grace (see on ch. 3:2) experienced violence in the sense that a great many of those who thronged about John and Jesus did so with little or no real understanding of the true nature of the kingdom (see on Mark 1:38). At the close of the Third Galilean Tour, a short time before the Passover of a.d. 30 (DA 364) and when Christ was at the very crest of a wave of popularity, there was an attempt to force Him to accept the crown of a temporal kingdom (see John 6:15; DA 378). Those who listened to John and to Jesus had more than enough zeal, but their zeal was “not according to knowledge” (Rom. 10:2). Under any circumstances, the true kingdom was misunderstood and its purposes hindered by those who posed as its friends.}

 

^{၁၃. ပရောဖက်များနှင့်တရားတော်။ ပုံမှန်အစီအစဉ်မှာ “တရားတော်နှင့်ပရောဖက်များ” ဖြစ်သည် (မဿဲ ၅:၁၇; ၇:၁၂; ၂၂:၄၀; တမန်တော် ၂၄:၁၄; စသည်)၊ ယင်းသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းအတွက် သုံးနှုန်းသော ဂျူးအသုံးအနှုန်းဖြစ်သည် (လုကာ ၂၄:၄၄ တွင်ကြည့်ပါ)။}

^{13. The prophets and the law. The usual order is, “the law and the prophets” (Matt. 5:17; 7:12; 22:40; Acts 24:14; etc.), a common Jewish term for the OT (see on Luke 24:44).}

 

^{ယောဟန်အထိ ပရောဖက်ပြုခဲ့ကြသည်။ ဤအဓိပ္ပာယ်မှာ ချက်ချင်းထင်ရှားမနေပါ။ အကြောင်းအရာသည် ဤကျမ်းပိုဒ်ကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရာတွင် အကောင်းဆုံးလမ်းညွှန်ဖြစ်ပေမည်။ ခရစ်တော်သည် ယောဟန်ကို ပရောဖက်အားလုံး၏ထဲတွင် အကြီးကျယ်ဆုံးဟု ချီးမွမ်းထားသည် (ကျမ်းပိုဒ် ၁၁ တွင်ကြည့်ပါ)။ သူသည် ပရောဖက်အပေါင်းတို့က သက်သေခံခဲ့သော သူ၏လာရောက်ခြင်းကို ကြေငြာရန် အခွင့်ရခဲ့သောကြောင့် အကြီးကျယ်ဆုံးဖြစ်သည် (လုကာ ၂၄:၂၇; ယောဟန် ၅:၃၉, ၄၆ တွင်ကြည့်ပါ)။ ဤသဘောအရ ဓမ္မဟောင်းပရောဖက်များသည် ယောဟန်၏ခေတ်ကို မျှော်လင့်ကြည့်ရှုပြီး ထိုအခါတွင် ပေါ်ထွန်းမည့် မယ်ရှိယအကြောင်းပြောခဲ့ကြသည် (၁ ပေတရု ၁:၁၀, ၁၁)။ ထို့ကြောင့် ဓမ္မဟောင်းခေတ်၏ ပရောဖက်အမှုတော်သည် ယောဟန်တွင် အထွတ်အထိပ်သို့ရောက်ရှိခဲ့သည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ ထို့ပြင်၊ မဿဲ ၁၁:၁၄ ၏ “လာရန်ရှိသူ” ဟူသော စကားများသည် ကျမ်းပိုဒ် ၁၃ ၏ ရှင်းလင်းချက်အဖြစ် ယူဆနိုင်သည်။}

^{Prophesied until John. The meaning here is not readily apparent. Perhaps the context is the best guide to interpreting this verse. Christ has just acclaimed John as the greatest of all the prophets (see on v. 11). He was greatest in the sense that it was his privilege to announce the coming of Him to whom all the prophets had borne witness (see Luke 24:27; John 5:39, 46). In this sense the OT prophets all looked forward to the time of John and spoke of the Messiah who was then to appear (1 Peter 1:10, 11). Thus it could be said that the prophetic office of OT times reached a climax in John. Furthermore, the words of Matt. 11:14, that John was the one “which was for to come,” may well be considered explanatory of v. 13.}

 

^{၁၄. ၎င်းကိုလက်ခံပါ။ ဆိုလိုသည်မှာ ယောဟန်၏ စစ်မှန်သောအထောက်အထားနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဓမ္မဟောင်းပရောဖက်ပြုချက်နှင့်ဆိုင်သော ရှင်းလင်းချက်ကို လက်ခံရန်ဖြစ်သည်။}

^{14. Receive it. That is, accept the explanation given concerning John’s true identity in relation to OT prophecy.}

 

^{ဤသူသည် ဧလိယဖြစ်သည်။ ယောဟန်သည် ကောင်းကင်မှဆင်းသက်လာသော ဧလိယမဟုတ်ပါ (ယောဟန် ၁:၂၁ တွင်ကြည့်ပါ)၊ သို့သော် သူသည် ဧလိယ၏ “ဝိညာဉ်နှင့်တန်ခိုးဖြင့်” လာခဲ့သည် (လုကာ ၁:၁၇ တွင်ကြည့်ပါ)၊ လူတို့ကို နောင်တရရန် ခေါ်ဆိုရန် ဧလိယ၏တာဝန်နှင့်ဆင်တူသောတာဝန်ဖြင့်ဖြစ်သည် (မဿဲ ၃:၂ တွင်ကြည့်ပါ)။}

^{This is Elias. John was not Elijah brought down from heaven (see John 1:21), but he came, rather, “in the spirit and power” of Elijah (see on Luke 1:17), with a task similar to that of Elijah—to call men to repentance (see on Matt. 3:2).}

 

^{၁၅. နားရှိသူတို့။ ခရစ်တော်သည် အရေးကြီးသောသမ္မာတရားကို အလေးထားပြောဆိုရန် မကြာခဏသုံးသော သတိပေးချက်ဖြစ်သည် (မဿဲ ၁၃:၉, ၄၃; လုကာ ၁၄:၃၅; စသည်; ဗျာဒိတ် ၂:၇, ၁၁ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ယေဘုယျအားဖြင့် လူအားလုံးတွင် “နား” ရှိပြီး ဂရုပြုသင့်သော်လည်း၊ ခရစ်တော်သည် စိတ်ရင်းမှန်သောသူတို့၏စိတ်နှလုံးဖြင့် ဝိညာဉ်ရေးရာအာရုံစိုက်မှုကို အဓိကရည်ညွှန်းပြီး၊ ၎င်းဖြင့် သူ၏စစ်မှန်သောအဓိပ္ပာယ်ကို သိမြင်နိုင်ပြီး ဉာဏ်အလင်းရရှိစေသည် (ဟေရှာယ ၃:၉, ၁၀ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။}

^{15. He that hath ears. A solemn exhortation often used by Christ to emphasize an important truth just stated (see Matt. 13:9, 43; Luke 14:35; etc.; cf. Rev. 2:7, 11). In a general sense all men have “ears” and should give heed, but Christ probably refers primarily to spiritual attentiveness by which those whose hearts are sincere may perceive His true meaning and be enlightened thereby (cf. Isa. 3:9, 10).}

 

^{၁၆။ ဤအရာကို မည်သည့်အရာနှင့် ဥပမာပေးရမည်နည်း။ ဥပမာတစ်ခုကို မိတ်ဆက်ရန်အတွက် ဂျူးလူမျိုးများအသုံးပြုသော သာမန်ပုံစံတစ်ခုဖြစ်သည်။ အခန်းငယ် ၇-၁၅ တွင် ယေရှုသည် လူထု၏အတွေးအခေါ်ကို ယောဟန်၏သာသနာတော်၏ သဘောသဘာဝနှင့် ရည်ရွယ်ချက်ဆီသို့ ဦးတည်စေခဲ့သည်။ ယခု (အခန်းငယ် ၁၆-၂၄) တွင် သူသည် ဣသရေလလူမျိုးများက သူ၏သာသနာတော်ကို လက်ခံပုံနှင့် ယောဟန်နှင့် သူ၏လုပ်ဆောင်မှုကို လက်ခံပုံနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပြသည်။}

^{16. Whereunto shall I liken? A common Jewish formula for introducing a parable. In vs. 7–15 Jesus directed the thinking of the people to the nature and purpose of John’s mission; now (vs. 16–24) He turns to the reception accorded His own mission by the people of Israel, in comparison with the reception accorded John and his work.}

 

^{ဤမျိုးဆက်။ လုကာက “ဤမျိုးဆက်၏လူများ” ဟု ဆိုသည် (လုကာ ၇:၃၁)။ ခရစ်တော်သည် သူမိန့်တော်မူချိန်တွင် အသက်ရှင်နေသော ဣသရေလလူမျိုးများကို ရည်ညွှန်းပြီး၊ အထူးသဖြင့် ယောဟန်နှင့် နောက်ပိုင်းတွင် ယေရှုကိုယ်တိုင် မစ္စီယတ်ဘုရင်စည်းစိမ်ကို ကြေညာသည်ကို ကြားခဲ့သူများနှင့် ထိုကြေညာချက်နှင့်အတူ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော “တန်ခိုးကြီးသောအမှုများ” (မဿဲ ၁၁:၂၁၊ ၂၃) ကို မြင်တွေ့ခဲ့သူများကို ရည်ညွှန်းသည်။ “ဤမျိုးဆက်” သည် ဓမ္မဟောင်းခေတ်မျိုးဆက်များထက် များစွာသာလွန်သော အခွင့်ထူးများကို ခံစားခဲ့ရသည်။ သို့သော် ဤထူးခြားသောအခွင့်အရေးများရှိခဲ့သော်လည်း “ကြားနိုင်သောနားရွက်” (အခန်းငယ် ၁၅ ကို ကြည့်ပါ) ရှိသူ အနည်းငယ်သာရှိခဲ့ပြီး ယောဟန်သည်ဘာသာနှင့် ယေရှု၏သာသနာတော်၏ စစ်မှန်သောအရေးပါမှုကို သိမြင်နိုင်ခဲ့သည်။ ကျမ်းတတ်ဆရာများနှင့် ဖာရိရှဲများအတွက် ခရစ်တော်ကို ပွင့်လင်းစွာ ဆန့်ကျင်ပြီး သူ့ကို လူလိမ်ဟု ကြေညာခဲ့သည် (DA ၂၁၃ ကို ကြည့်ပါ)၊ သို့သော် ယောဟန်သည်ဘာသာကို ပွင့်လင်းစွာ ဆန့်ကျင်ရန် တုံ့ဆိုင်းခဲ့ကြသည် (အခန်း ၂၁:၂၃-၂၇ ကို ကြည့်ပါ)။ သာမန်လူထုက “ယောဟန်သည် ပရောဖက်တစ်ဦးဖြစ်သည်” ဟု မှတ်ယူခဲ့သည် (မာကု ၁၁:၃၂)။ နောက်ပိုင်းတွင် သူတို့သည် ခရစ်တော်ကို ဝမ်းမြောက်စွာ နားထောင်ခဲ့သည် (မာကု ၁၂:၃၇ ကို ကြည့်ပါ)၊ နောက်ဆုံးတွင် ၎င်းတို့အများက သူလည်း ပရောဖက်တစ်ဦးဖြစ်ရမည်ဟု ကောက်ချက်ချခဲ့သည် (မဿဲ ၁၆:၁၃၊ ၁၄ ကို ကြည့်ပါ)။ ဤနေရာနှင့် နောက်ဆက်တွဲအခန်းငယ်များတွင် ခရစ်တော်၏မှတ်ချက်များသည် အထူးသဖြင့် ဂျူးခေါင်းဆောင်များနှင့် သက်ဆိုင်ပြီး၊ ပိုမိုယေဘုယျအားဖြင့် ဣသရေလလူမျိုးတစ်ခုလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သည်။}

^{This generation. Luke says, “the men of this generation” (Luke 7:31). Christ refers, of course, to the people of Israel living at the time He spoke, particularly to all who had heard John and later Jesus Himself announce the Messianic kingdom, and had witnessed the “mighty works” (Matt. 11:21, 23) that accompanied its proclamation. “This generation” had been accorded privileges far greater than those of any generation of OT times. But despite these unprecedented opportunities very few had “ears to hear” (see on v. 15), to perceive the true significance of the mission of John the Baptist and that of Jesus. For their part, the scribes and Pharisees openly rejected Christ and proclaimed Him an impostor (see DA 213), though they still hesitated to take the same attitude toward John the Baptist, openly at least (see ch. 21:23–27). The common people “counted John, that he was a prophet indeed” (Mark 11:32); later they heard Christ gladly (see Mark 12:37), and eventually many of them concluded that He too must be a prophet (see Matt. 16:13, 14). Christ’s remarks here and in succeeding verses are, accordingly, applicable to the Jewish leaders in particular, and in a more general sense to Israel as a whole.}

 

^{ယောဟန်သည်ဘာသာသည် ဓမ္မဟောင်းနှင့် ဓမ္မသစ်ကြားတွင် တံတားဖြစ်သည် (DA ၂၂၀ ကို ကြည့်ပါ)။ ဓမ္မဟောင်းသည် သူလာမည်ဟူသော ပရောဖက်ပြုချက်ဖြင့် ပိတ်သိမ်းခဲ့သည် (မာလခိ ၃:၁၊ ၄:၅၊ ၆ ကို ကြည့်ပါ)၊ ဓမ္မသစ်သည် ထိုပရောဖက်ပြုချက်၏ ပြည့်စုံမှုကို မှတ်တမ်းတင်ထားခြင်းဖြင့် စတင်သည် (မဿဲ ၃:၁-၃၊ မာကု ၁:၁-၃ ကို ကြည့်ပါ)။ ဓမ္မဟောင်းပရောဖက်များ၏ ပရောဖက်ပြုချက်များသည် မစ္စီယလာမည့်သူ၏ ကြွလာခြင်းနှင့် သူ့ကိုတွေ့ဆုံရန် အဆင်သင့်ဖြစ်နေသော လူများကို ပြင်ဆင်ခြင်းအပေါ် အာရုံစိုက်ထားသည် (မဿဲ ၁၁:၁၃၊ ၁၄ ကို ကြည့်ပါ)။ ယောဟန်နှင့်အတူ ဟောင်းသောအရာသည် ၎င်း၏အထွတ်အထိပ်သို့ရောက်ရှိပြီး သစ်သောအရာသို့ လမ်းဖွင့်ပေးခဲ့သည်။ ယောဟန်ကို ကြားခဲ့သော မျိုးဆက်တစ်ခုတည်းသည် မစ္စီယလာမည့်သူ၏ ကြွလာခြင်းနှင့် သူ၏ဘုရင်စည်းစိမ်တည်ထောင်ခြင်းကို မြင်တွေ့ခဲ့သည်။ ထို့ပြင်၊ ဤမျိုးဆက်တစ်ခုတည်းသည် ယေရုဆလင်နှင့် ဂျူးလူမျိုးနှင့်ပတ်သက်၍ ဓမ္မဟောင်းပရောဖက်များက ဟောကိန်းထုတ်ခဲ့သမျှအားလုံး၏ ပြည့်စုံမှုကို နောက်ဆုံးတွင် မြင်တွေ့ခဲ့သည် (အခန်း ၂၃:၃၆၊ ၂၄:၁၅-၂၀၊ ၃၄ ကို ကြည့်ပါ)။}

^{John the Baptist is the bridge between the OTand the NT (see DA 220). The OT closed with a prophecy that he would come (see on Mal. 3:1; 4:5, 6), and the NT opens with a record of a fulfillment of that prophecy (see Matt. 3:1–3; Mark 1:1–3. The prophetic messages of the OT prophets all focus on the coming of the Messiah and on the preparation of a people ready to meet Him (see Matt. 11:13, 14. With John, the old reached its climax and gave way to the new. The same generation that heard John also witnessed the coming of Messiah and the establishment of His kingdom; furthermore, it was this same generation that eventually witnessed the complete fulfillment of all that the OT prophets had predicted concerning Jerusalem and the Jewish nation (see on chs. 23:36; 24:15–20, 34).}

 

^{ကလေးများ။ စကားလုံးအရ “ကလေးငယ်များ”။ ဤတွင်ဖော်ပြထားသော မြင်ကွင်းသည် အာရှဒေသရှိ မြို့သို့မဟုတ် ရွာတစ်ခုခုတွင် လမ်းများသည် ကစားကွင်း၊ သွားလာရာလမ်းနှင့် ဈေးတန်းအဖြစ် အသုံးပြုလေ့ရှိသည့် ရင်းနှီးသောမြင်ကွင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။}

^{Children. Literally, “little children.” The scene here described is familiar to any Oriental town or village, where the street serves as a playground as well as a thoroughfare and market place.}

 

^{ဈေးတန်းများ။ ဂရိစကားလုံး “အဂိုရစ်” သည် “စုဝေးရာနေရာများ” သို့မဟုတ် “လူထုစုဝေးရာနေရာများ” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပြီး၊ ထို့ကြောင့် ကုန်သွယ်မှုနှင့် စကားပြောဆိုမှုအတွက် စုဝေးရာနေရာများဖြစ်လာသည်။ မူလက “ဈေးတန်း” သည် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှုနှင့် မသက်ဆိုင်ခဲ့သော်လည်း၊ နောက်ပိုင်းတွင် မြို့ရေးရာကိစ္စများအတွက် အဆောက်အအုံများ တည်ဆောက်ပြီးနောက် ၎င်းသည် အဓိကအားဖြင့် ကုန်သွယ်ရာနေရာဖြစ်လာသည်။ မြို့ကြီးများတွင် လူထုအတွက် ကျယ်ပြန့်သော ရင်ပြင်တစ်ခုရှိမည်ဖြစ်ပြီး၊ ရွာများတွင်မူ “ဈေးတန်း” သည် ရိုးရိုးရွာလမ်းဖြစ်သည်။}

^{Markets. Gr. agorai, “assemblies,” or “places of public assembly,” and hence gathering places for trade and talk. Originally the “market place” had nothing to do with buying and selling, but eventually, when buildings were provided for the transaction of civic affairs, it became primarily a place of trade. In cities there would be a large public square, while in the villages the “market place” would be simply the village street.}

 

^{၁၇. ငါတို့သည် ပုလွေမှုတ်ခဲ့သည်။ ဤတွင် ဥပမာအားဖြင့် ကစားနေသော ကလေးအုပ်စုများကို ဖော်ပြထားပုံရသည်။ တစ်အုပ်စုသည် မင်္ဂလာဆောင်ကဲ့သို့ ပျော်ရွှင်ဖွယ်ပွဲတစ်ခုကို အတုခိုးလိုသည်ဟု ထင်ရသည်။}

^{17. We have piped. Apparently the figure is here used of groups of children at play. One group evidently desired to imitate some joyous festal occasion, such as a wedding.}

 

^{သင်တို့သည် မကခဲ့ကြပေ။ ဆန့်ကျင်ဘက်စိတ်ထားဖြင့်၊ အခြားကလေးများသည် ကစားရန်ငြင်းဆန်ခဲ့ပြီး ပထမအုပ်စု၏အကြံပြုချက်ကို မတုံ့ပြန်ခဲ့ကြပေ။}

^{Ye have not danced. In a perverse mood, the other children refused to play, and made no response to the proposal of the first group.}

 

^{ညည်းတွားခဲ့သည်။ ဂရိစကားလုံး “သရေနီအို” သည် “ညည်းတွားရန်” သို့မဟုတ် “ဝမ်းနည်းစွာငိုကြွေးရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ကလေးများ၏ကစားနှုန်းဥပမာ (အခန်းကြီး ၁၆) ကို ဆက်လက်ဖော်ပြရာ၊ မဿဲက ပထမကလေးအုပ်စုအား “ကောင်းပြီ၊ သင်တို့ထိုသို့ခံစားနေလျှင် ဈာပနကစားကြစို့” ဟု ပြောသည့်ပုံစံဖြင့် ဖော်ပြသည်။ အာရှဒေသတွင် ဈာပနတွင် ကျယ်လောင်စွာ ငိုကြွေးသံများသည် အမြဲလိုလို ဆက်စပ်နေသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် သေခြင်းတရားရောက်သောအခါ အိမ်တွင် ငှားရမ်းထားသော ငိုကြွေးသူများရှိပြီး၊ နောက်ပိုင်းတွင် ဈာပနယာဉ်တန်းတွင်လည်း ပါဝင်ကြသည် (မဿဲ ၉:၂၃၊ မာကု ၅:၃၈ နှင့် ယေရမိ ၉:၁၇ တွင်ကြည့်ပါ)။}

^{Have mourned. Gr. thrēneō, “to lament,” or “to bewail.” Carrying on the figure of children at play (v. 16), Matthew makes the first group of children say, as it were, “Very well, if that is the way you feel, let’s play funeral.” In the Orient loud and demonstrative wailing is almost always associated with funerals. Generally, there are paid mourners at the home when death comes, and later in the funeral procession (see Matt. 9:23; see on Mark 5:38 cf. Jer. 9:17).}

 

^{သင်တို့သည် မညည်းတွားခဲ့ကြပေ။ စကားလုံးအရ “သင်တို့သည် ဝမ်းနည်းစွာ ရင်ဘတ်ကိုမရိုက်ခဲ့ကြပေ”။ ဤကလေးများ၏ ဒုတိယအကြံပြုချက်သည်လည်း ၎င်းတို့၏ကစားဖော်များကို မနှစ်သက်စေခဲ့ပုံရသည်၊ အကြောင်းမှာ နောက်ဆုံးသူများသည် မည်သည့်အရာကိုမျှ နှစ်သက်ရန် ဆုံးဖြတ်ထားပုံရသည်။ ပြဿနာသည် ၎င်းတို့သည် ညည်းတွားချင်သလား၊ ကခုန်ချင်သလားဟူသော ခံစားချက်မဟုတ်ပါ။ ၎င်းတို့သည် အခြားသူများအကြံပြုသည့်အရာကို မလုပ်လိုခဲ့ကြပေ။ ဤတွင်အသုံးပြုထားသော ဥပမာ၏အဓိပ္ပာယ်မှာ ထင်ရှားသည်။ မည်သည့်အရာကိုမျှ နှစ်သက်မည်မဟုတ်သော ကလေးများသည် ယောဟန်နှင့် ယေရှုနှစ်ဦးစလုံးကို ဝေဖန်သော ကျမ်းစာဆရာများနှင့် ဖာရိရှဲများကို ကိုယ်စားပြုသည် (အခန်းကြီး ၁၈၊ ၁၉ တွင်ကြည့်ပါ)။}

^{Ye have not lamented. Literally, “Ye have not beaten your breasts in grief.” Apparently this second suggestion of the children also did not please their playmates, for the latter seem determined not to be pleased. The problem was not whether they felt like mourning or like dancing; they simply did not want to do what the others suggested. The application of the figure here used is obvious. The children who would not be pleased by anything represented the scribes and the Pharisees, who criticized both John and Jesus (see on vs. 18, 19).}

 

^{၁၈။ စားသောက်ခြင်းမပြု။ နာဇရိတစ်ဦးအနေဖြင့် (အခန်း ၃:၄ ကိုကြည့်ပါ) ယောဟန်သည် အခြားသူများ လွတ်လပ်စွာ ပျော်ပွဲစားသောက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခဲ့ပြီး၊ သူ၏တပည့်များအား သူ၏ပုံသက်သေကို အတုယူရန် မျှော်လင့်ခဲ့ပေမည်။ လုကာက “မုန့်မစားသည်ဖြစ်စေ၊ စပျစ်ရည်မသောက်သည်ဖြစ်စေ” (လုကာ ၇:၃၃) ဟုဆိုသည်။ ယောဟန်၏ သပ်ရှပ်ပြီး အနည်းငယ်တင်းကျပ်သော ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဘဝသည် လူထုတစ်ရပ်လုံးအတွက် ဆွဲဆောင်မှုနည်းပါးခဲ့သည်။ လူများစွာသည် သူ့ကို အာဇာနည်တစ်ဦးအဖြစ် ပယ်ရှားခဲ့ကြပြီး၊ နောင်တမရှိခြင်းနှင့် သူ၏လက်ဖြင့် ဗတ္တိဇံမခံခြင်းအတွက် ၎င်းကို အကြောင်းပြခဲ့ကြသည်။ လူအများကို အမှန်တကယ် မနှစ်သက်စေခဲ့သည်မှာ ယောဟန်ဘတ်ပတစ်၏ သူတို့၏ ဖောက်ပြန်မှုများကို ဆုံးမသည့်အပြုအမူဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် သူ၏ပုံသက်သေဖြစ်သော ဘဝနှင့် သူ၏သွန်သင်ချက်များတွင် ထင်ရှားစွာဖော်ပြခဲ့ပေမည်။ ဤလူတန်းစားများအတွက် ယောဟန်ကိုယ်စားပြုသော ဘာသာတရားနှင့် ဘဝပုံစံသည် ဝမ်းနည်းဖွယ်ရာဟု ထင်ရသည်။ ၎င်းတို့သည် နောင်တရရန် လိုအပ်ကြောင်း အဆက်မပြတ် သတိပေးခံရသည်ကို ငြီးငွေ့ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့အတွက် ယောဟန်၏ခေါ်ဆိုမှုသည် ဝမ်းနည်းခြင်းသို့ ခေါ်ဆိုမှုဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ထိုခေါ်ဆိုမှုကို တုံ့ပြန်လိုစိတ်မရှိခဲ့ကြပါ (မဿဲ ၁၁:၁၇ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{18. Neither eating. As a Nazirite (see on ch. 3:4), John refrained from the feasting and drinking in which others freely engaged, and probably expected his disciples to emulate his example. Luke has, “neither eating bread nor drinking wine” (Luke 7:33). The abstemious and somewhat austere personal life of John had little appeal for the people as a whole. Many apparently dismissed him as a fanatic and made this their excuse for not seeking repentance and not being baptized at his had. What really displeased great numbers of people was the Baptist’s rebuke of their licentious excesses, a rebuke implicit in his exemplary life and probably explicit in his teaching. To this class of people the religion and way of life for which John stood seemed mournful. They tired of being reminded continually that they stood in need of repentance. To them, John’s call was a call to mourning, and they did not feel like responding (see on Matt. 11:17).}

 

^{သူ့တွင် နတ်ဆိုးပူးကပ်နေသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ နတ်ဆိုးစွဲပူးခြင်း သို့မဟုတ် ရိုးရိုးရှင်းရှင်း ရူးသွပ်ခြင်းဖြစ်သည် (မာကု ၁:၂၃ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် ခရစ်တော်အား ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များက စွပ်စွဲခဲ့သော စွပ်စွဲချက်နှင့် အတူတူပင်ဖြစ်သည် (မဿဲ ၉:၃၄ ကိုကြည့်ပါ)။ နှစ်ခုစလုံးတွင် ၎င်းသည် နောင်တရရန်နှင့် ဘဝပုံစံသစ်ကို လိုလားသော သတင်းစကားကို လက်မခံရန် အကြောင်းပြချက်တစ်ခုသာဖြစ်သည်။} 

^{He hath a devil. That is, demon possessed, or simply, insane (see on Mark 1:23). This was the same charge brought by the religious leaders against Christ (see on Matt. 9:34). In both cases it was merely an excuse for not accepting a message that called for repentance and a new way of life.}

 

^{၁၉။ လူသား။ (မာကု ၂:၁၀ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{19. Son of man. See on Mark 2:10.}

 

^{စားသောက်ခြင်း။ (ဟေရှာယ ၂၂:၁၃၊ မဿဲ ၂၄:၃၈ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{Eating and drinking. See Isa. 22:13; Matt. 24:38.}

 

^{ဆူညံစားသောက်သူ၊ စပျစ်ရည်စွဲလမ်းသူ။ ဤစွပ်စွဲချက်သည် အမှန်တကယ်ဖြစ်ရပ်များကို အကျယ်ချဲ့ကာ လွဲမှားစွာ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ထိုဖြစ်ရပ်များက မျှတစွာ မထောက်ခံနိုင်သော အရာတစ်ခုကို ဆိုလိုရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။ ခရစ်တော်၏ ဆူညံစားသောက်သူများနှင့် မူးယစ်သူများဟု သတ်မှတ်ခံရသော လူများနှင့် ဖော်ရွေမှုကို ၎င်းတို့က ခရစ်တော်သည် ၎င်းတို့ကဲ့သို့ဖြစ်သည်ဟု စွပ်စွဲရန် အကြောင်းပြချက်အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ယခုကဲ့သို့ ဝေဖန်သူများသည် ယေရှုအား ထုံးတမ်းစဉ်လာအတိုင်း အတင်းအကြပ် အစာရှောင်ခိုင်းရန် ကြိုးစားမှုသည် လုံးဝမအောင်မြင်ခဲ့ပါ (မာကု ၂:၁၅-၁၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤဝေဖန်သူများသည် ၎င်းတို့အလိုရှိသည့်အခါ အစာရှောင်လိုပြီး၊ ၎င်းတို့အလိုရှိသည့်အခါ ပျော်ပွဲစားလိုကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ယောဟန်၏ သပ်ရှပ်သောဘဝ သို့မဟုတ် ယေရှုနှင့် လူများနှင့် ပုံမှန်ဆက်ဆံမှုကို လက်မခံခဲ့ပါ၊ ၎င်းသည် ယေရှုကူညီပေးနိုင်သော အကူအညီလိုအပ်သူများနှင့် ဆက်ဆံမှုဖြစ်သည်။}

^{Gluttonous, and a winebibber. The charge was, of course, exaggerated and twisted so as to imply something far different from what the facts would justify. His friendliness toward men who were reputed to be gluttons and drunkards His critics took as an excuse for charging Christ with being like them. The attempt of the Jews to force ritual fasting on Jesus was a complete failure (see Mark 2:15–17). These critics apparently wanted to fast when they pleased and to feast when they pleased; they would have none of the abstemious life of John or of the normal association of Jesus with men who needed the help He could bring.}

 

^{သူငယ်ချင်း။ ဤသည်မှာ ပြဿနာ၏အဓိကအချက်ဖြစ်သည်။ ယေရှုသည် ၎င်းတို့မထီမဲ့မြင်ပြီး ဖယ်ကြဉ်ထားသော လူများကိုပင် သူငယ်ချင်းအဖြစ်ဆက်ဆံခဲ့သည်။}

^{A friend. This was the crux of the issue. Jesus befriended the very men whom they despised and ostracized.}

 

^{အခွန်ခံများ။ စာမျက်နှာ ၆၆ တွင်ကြည့်ပါ။ လုကာ ၃:၁၂ တွင်လည်းကြည့်ပါ။ ခရစ်တော်၏ဝေဖန်သူများသည် ၎င်း၏ရည်ရွယ်ချက်များကို စွပ်စွဲခဲ့ကြသည်။ ၎င်းသည် “အခွန်ခံများနှင့် အပြစ်သားများ” ၏အဖော်ကို ရှာဖွေခဲ့သည်မှာ ၎င်းတို့ကို မိမိကဲ့သို့ဖြစ်လာစေရန် ဖျောင်းဖျရန်ဖြစ်သော်လည်း၊ ဝေဖန်သူများက ၎င်းသည် ၎င်းတို့ကဲ့သို့ဖြစ်လာရန်အတွက်ဟု စွပ်စွဲခဲ့ကြသည်။}

^{Publicans. See p. 66; see on Luke 3:12. Christ’s critics impugned His motives. Whereas He sought the company of “publicans and sinners” in order to persuade them to become like Him, the critics charged that He did so in order that He might become more like them.}

 

^{ကလေးများ။ စာသားဆိုင်ရာသက်သေများသည် ဤစကားလုံးနှင့် “လုပ်ဆောင်ချက်များ” ဟူသောဖတ်ရှုမှုအကြား ကွဲပြားသည် (စာမျက်နှာ ၁၄၆ တွင်ကြည့်ပါ)။ သို့သော် အဓိပ္ပါယ်မှာ တူညီသည်—ဉာဏ်ပညာကို ၎င်း၏ရလဒ်များဖြင့် အကဲဖြတ်ရမည်။ ထို့ကြောင့်၊ ယောဟန်ကို တစ်ခုအတွက်နှင့် ယေရှုကို ဆန့်ကျင်ဘက်အတွက် (မဿဲ ၁၈, ၁၉) ဝေဖန်ခြင်းသည် ဉာဏ်ပညာလုံးဝမရှိခြင်းကို ပြသသည်။ ၎င်းတို့နှစ်ဦးစလုံးသည် ဘုရားသခင်၏ဉာဏ်ပညာဖြင့် လမ်းညွှန်ခံခဲ့ရပြီး၊ ၎င်းသည် ၎င်းတို့၏လုပ်ဆောင်မှုများ၏ရလဒ်များတွင် ထင်ရှားသည်။ ယောဟန်၏လုပ်ဆောင်မှုများကြောင့် လူများစွာသည် နောင်တရခဲ့ကြသည် (မဿဲ ၂၁:၃၁, ၃၂; မာကု ၁၁:၃၂; လုကာ ၇:၂၉ တွင်ကြည့်ပါ)၊ ယေရှု၏ဓမ္မအမှုတော်ကြောင့် လူအုပ်အများသည် ၎င်းကို ဝမ်းမြောက်စွာနားထောင်ခဲ့ကြသည် (မာကု ၁၂:၃၇ တွင်ကြည့်ပါ)။} 

^{Children. Textual evidence is divided (cf. p. 146) between this and the reading “works.” But the meaning is the same—wisdom is to be judged by its results. Thus, patently, to criticize John for one thing and Jesus for the opposite thing (vs. 18, 19) showed complete lack of wisdom. Both had been guided by divine wisdom, and this was evident in the results of their labors. In response to John’s labors, many repented (see Matt. 21:31, 32; Mark 11:32; Luke 7:29), and in response to Jesus’ ministry, multitudes heard Him gladly (see Mark 12:37).}

 

^{၂၀. ၎င်း၏အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများ။ စာမျက်နှာ ၂၀၈ တွင်ကြည့်ပါ။}

^{20. His mighty works. See p. 208.}

 

^{၎င်းတို့သည် နောင်တမရခဲ့ကြပေ။ ယောန၏ဟောပြောခြင်းကို နိနဝေမြို့သားများတုံ့ပြန်ပုံနှင့် ထူးဆန်းသောခြားနားမှုဖြစ်သည် (ယောန ၃:၅ တွင်ကြည့်ပါ)။ အလင်းအများဆုံးရရှိသူများသည် အနည်းဆုံးတုံ့ပြန်သူများဖြစ်တတ်ပြီး၊ အကန့်အသတ်ဖြင့်ရရှိသူများသည် ၎င်းကို တန်ဖိုးထားတတ်သည်မှာ မကြာခဏမှန်ကန်သည်။} 

^{They repented not. A strange contrast to the way the people of Nineveh responded to the preaching of Jonah (Jonah 3:5). How often it is true that those who have the most light prove to be the least responsive, whereas those who have it in limited measure often seem to treasure it.}

 

^{၂၁. ဒုက္ခ။ ဂရိလို “အိုအိုင်” ဟူ၍ခေါ်ဆိုပြီး ဤနေရာတွင် များသောအားဖြင့် “ဒုက္ခ” ဟူ၍ ဘာသာပြန်သည်၊ သို့သော် တစ်ခါတစ်ရံ “အမယ်လေး” ဟူ၍လည်း ဘာသာပြန်သည် (ဗျာဒိတ် ၁၈:၁၀, ၁၆, ၁၉ တွင်ကြည့်ပါ)။ ဤစကားလုံးသည် နီးကပ်လာသော ဝမ်းနည်းမှု၊ ဘေးဒုက္ခ၊ သို့မဟုတ် ပျက်စီးခြင်းကို ဖော်ပြသည်။}

^{21. Woe. Gr. ouai, usually translated “woe” as here, but sometimes rendered “alas” (Rev. 18:10, 16, 19). The word envisions impending grief, calamity, or doom.}

 

^{ခိုရဇင်။ ဤနေရာနှင့် လုကာ ၁၀:၁၃ ၏ ထပ်တူကျသောကျမ်းပိုဒ်တွင်သာ ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းသည် ဂျိုးဇီဖပ်စ်၏ ဂါလိလဲမြို့များနှင့် ရွာများစာရင်းတွင် မပါဝင်ပေ။ ခိုရဇင်သည် ကပြဝန်းမြို့နှင့် ဂါလိလဲအိုင်အနီးတွင်ရှိပြီး၊ များသောအားဖြင့် တဲလ်ဟူမ် (မဿဲ ၄:၁၃ တွင်ကြည့်ပါ) ၏မြောက်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်ရှိ ခိရ်ဘက်ကရာဇဟ်နှင့် တူညီသည်ဟု ယူဆသည်။}

^{Chorazin. Mentioned only here and in the parallel passage, Luke 10:13. It is not included in Josephus’ list of Galilean cities and towns. Probably near Capernaum and the Lake of Galilee, Chorazin is usually identified with Khirbet Kerâzeh, about 2 mi. north of Tell Ḥûm (see on Matt. 4:13).}

 

^{ဗက်ဇဒ။ အာရမိဘာသာစကားမှ “ဗက်ဇယ်ဒါ” ဟူ၍ အဓိပ္ပါယ်မှာ “ငါးဖမ်းရာ [သို့မဟုတ် အမဲလိုက်ရာ] နေရာ” ဖြစ်သည်။ ဗက်ဇဒသည် ဂါလိလဲအိုင်၏မြောက်ဘက်စွန်းတွင်ရှိပြီး၊ ယော်ဒန်မြစ်သည် အိုင်ထဲသို့ဝင်ရောက်ရာနေရာ၏ အရှေ့ဘက်အနည်းငယ်တွင်ရှိသည်။ ဖိလိပ္ပုတက္ကရာဇ် (လုကာ ၃:၁ တွင်ကြည့်ပါ) သည် ဤမြို့ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ပြီး ဧကရာဇ်ဩဂတ်စတပ်၏သမီး ဂျူလီယာကို ဂုဏ်ပြုရန် ဗက်ဇဒဂျူလီယာဟူ၍ အမည်ပေးခဲ့သည် (ဂျိုးဇီဖပ်စ် ရှေးဟောင်းရာဇဝင် xviii. ၂. ၁)။ ဤအနီးတဝိုက်တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော တစ်ခုတည်းသောအံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်မှာ မျက်မမြင်တစ်ဦးအား အမြင်အာရုံပြန်လည်ပေးအပ်ခြင်းဖြစ်သည် (မာကု ၈:၂၂–၂၆ တွင်ကြည့်ပါ)။}

^{Bethsaida. From the Aramaic Beth ṣayeda’, “house [or place] of fishing [or hunting].” Bethsaida was at the northern end of the Lake Galilee, a little to the east of the place where the Jordan River enters the lake. Philip the Tetrarch (see on Luke 3:1) rebuilt the city and named it Bethsaida Julia, in honor of Julia, daughter of the emperor Augustus (Josephus Antiquities xviii. 2. 1). The only recorded miracle in this vicinity is that of restoring sight to a blind man (see Mark 8:22–26).}

 

^{အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများ။ မာကု ၈:၂၂–၂၆ တွင်မှတ်တမ်းတင်ထားသော အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်မှလွဲ၍ ခိုရဇင်နှင့် ဗက်ဇဒအတွက် အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်များ မမှတ်တမ်းတင်ထားပေ။ သို့သော် ဧဝံဂေလိမှတ်တမ်းများတွင် ခရစ်တော်၏အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်အားလုံးထဲမှ အနည်းငယ်သာမှတ်တမ်းတင်ထားသည် (ယောဟန် ၂၀:၃၀; ၂၁:၂၅ တွင်ကြည့်ပါ)။}

^{The mighty woks. Aside from the miracle recorded in Mark 8:22–26, no miracles are recorded for either Chorazin or Bethsaida. But of course only a few of all Christ’s miracles are recorded in the Gospel accounts (see John 20:30; 21:25).}

 

^{တုရုနှင့်ဇိဒုန်။ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၆၇-၆၉ တွင်ကြည့်ပါ။ လပေါင်းအနည်းငယ်အကြာတွင် ယေရှုသည် တုရုနှင့်ဇိဒုန်နယ်စပ်သို့ ခရီးတိုတစ်ခုထွက်ခဲ့သည် (အခန်း ၁၅:၂၁–၂၉ တွင်ကြည့်ပါ)။}

^{Tyre and Sidon. See Vol. II, pp. 67-69. A few months later Jesus was to pay a brief visit to the borders of Tyre and Sidon (see ch. 15:21–29).}

 

^{ထုံထည်နှင့်ပြာများ။ ထုံထည်ကို ဆုတောင်းသူများနှင့် ဝမ်းနည်းသူများက အများအားဖြင့်ဝတ်ဆင်ကြပြီး၊ နောင်တရခြင်း၏သင်္ကေတအဖြစ်လည်းရှိသည် (ဧသတာ ၄:၁ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်းကြည့်ပါ)။}

^{Sackcloth and ashes. Sackcloth was commonly worn by suppliants and mourners, and as symbol of repentance (see on Esther 4:1).}

 

^{၂၂. ပို၍သည်းခံနိုင်သည်။ အခန်း ၁၀:၁၅ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်းကြည့်ပါ။ ဘုရားသခင်သည် လူများ၏ဘဝကို ၎င်းတို့အသုံးပြုခဲ့သောအခွင့်အလမ်းများနှင့် လျစ်လျူရှုခဲ့သောအခွင့်အလမ်းများဖြင့် တိုင်းတာမည်ဖြစ်သည်။ တာဝန်ဝတ္တရားသည် ဘုရားသခင်ပေးထားသောအလင်းကို လူများအသုံးပြုပုံအတိုင်း အချိုးကျတိုင်းတာခံရမည်ဖြစ်သည်။}

^{22. More tolerable. See on ch. 10:15. God will measure men’s lives by the opportunities that have been improved or neglected. Responsibility will be meted out in direct proportion to the way in which men have made use of the light God has given them.}

 

^{တရားစီရင်ရာနေ့။ အခန်း ၃:၁၂ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်းကြည့်ပါ။}

^{Day of judgment. See on ch. 3:12.}

 

^{၂၃. အိုကပေရနံ။ မဿဲ ၄:၁၃၊ မာကု ၂:၁ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်းကြည့်ပါ။ ဤနေရာတွင် ကပေရနံအကြောင်းအသုံးပြုထားသောစကားများသည် ဟေရှာယ ၁၄:၁၃၊ ၁၅ တွင် လူဇီဖာအကြောင်းအသုံးပြုထားသောစကားများနှင့် အလွန်ဆင်တူသည်။}

^{23. Thou, Capernaum. See on Matt. 4:13; Mark 2:1. The language here used of Capernaum is very similar to that used of Lucifer in Isa. 14:13, 15.}

 

^{ကောင်းကင်သို့ချီးမြှောက်ခြင်း။ ဤဝါကျကို မေးခွန်းတစ်ခုအဖြစ် “သင်သည် ကောင်းကင်သို့ချီးမြှောက်ခံရမည်လော” ဟုလည်း ဘာသာပြန်နိုင်သည်။ ကပေရနံသည် ဂါလိလဲ၏အဓိကဂျူးမြို့အဖြစ် ၎င်း၏ရာထူးနှင့်အာဏာကို ဂုဏ်ယူပုံရသည် (အခန်း ၄:၁၃ တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်းကြည့်ပါ)။}

^{Exalted unto heaven. This clause may be translated alternatively as a question, “Will you be exalted unto heaven?” Capernaum seems to have been proud of its position and power as the chief Jewish city of Galilee (see on ch. 4:13).}

 

^{ငရဲ။ ဂရိလို “ဟဒီးစ်” ဟူ၍ခေါ်ဆိုပြီး ဂရိစကားလုံးနှစ်လုံးမှဆင်းသက်လာသည်၊ “အ” ဆိုသည်မှာ “မဟုတ်” ဖြစ်ပြီး “အိဒိန်” ဆိုသည်မှာ “မြင်သည်” ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် စကားလုံးအရ “မမြင်နိုင်သော” ဟူ၍အဓိပ္ပါယ်ရပြီး “မမြင်နိုင်သော [ကမ္ဘာ]”၊ သေသူများ၏နယ်မြေ သို့မဟုတ် နေထိုင်ရာနေရာကို ဆိုလိုသည်။ ထို့ကြောင့် “သေခြင်း” သို့မဟုတ် “သင်္ချိုင်း” ဟူ၍လည်း အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ဂျူးသုံးစွဲမှုတွင် “ရှအိုလ်” သည် ဖြောင့်မတ်သူများနှင့် ဆိုးယုတ်သူများအပါအဝင် သေသူအားလုံး၏ ယာယီနေထိုင်ရာနေရာဖြစ်သည်။ “ရှအိုလ်” စကားလုံးကို ၂ ရှမွေလ ၁၂:၂၃၊ သုတ္တံ ၁၅:၁၁ တွင်ကြည့်ပါ။ “သေခြင်း၏တံခါးများ” ကို ဆာလံ ၉:၁၃ တွင်ကြည့်ပါ။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းတွင် “ဟဒီးစ်” ၏အသုံးပြုမှုသည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း၏ “ရှအိုလ်” နှင့် တူညီသည်။ “ဟဒီးစ်” ၏ငရဲနှင့် “ဂီဟန္န”၊ ဂရိလို “ဂီအနန်” ဟူသော မီးငရဲ (မဿဲ ၅:၂၂ တွင်ကြည့်ပါ) ကို ခွဲခြားရန် အရေးကြီးသည်။ လက်ဇွတ်ကျမ်းပြန်တွင် “ဟဒီးစ်” သည် ဟေဗြဲလို “ရှအိုလ်”၊ “သင်္ချိုင်း” အတွက် ပုံမှန်ဘာသာပြန်ဖြစ်သည်၊ ဥပမာ ဟောရှဲယ ၁၃:၁၄ တွင် “ရှအိုလ်”၊ “သင်္ချိုင်း” သည် “မဝတ်”၊ “သေခြင်း” နှင့် ကဗျာဆန်စွာ ထပ်တူကျသည်။ ဤနေရာတွင် “သင်္ချိုင်း” နှင့် “သေခြင်း” နှစ်ခုစလုံးကို ပုဂ္ဂိုလ်ပြုဖော်ပြထားသည်။ “ဟဒီးစ်” စကားလုံးသည် အာရှမိုင်းနားရှိ ရှေးဟောင်းသင်္ချိုင်းကျောက်စာများပေါ်တွင် “ဤသူ၏သင်္ချိုင်း” ဟူ၍ ပေါ်ထွက်လာသည်။}

^{Hell. Gr. hadēs, from two Greek words, a, “not,” and idein, “to see,” and thus, literally, “unseen,” meaning the “unseen [world],” the realm, or abode, of the dead; hence, “death,” or “grave.” In Jewish usage she’ol is the temporary abode of all the dead, both righteous and wicked. For the word she’ol see on 2 Sam. 12:23; Prov. 15:11. For “the gates of death” see on Ps. 9:13. The NT usage of hadēs is the same as that of the OT she’ol. It is important to distinguish between the “hell” of hadēs and that of Gehenna, Gr. geenan, the “hell” of fire (see on Matt. 5:22). In the LXX hadēs is the usual translation for the Heb. she’ol, “grave,” as in Hosea 13:14, where she’ol, “grave,” stands poetically parallel to maweth, “death.” Here both “grave” and “death” are personified. The word hadēs appears on many ancient tombstones in Asia Minor, of the “grave of” such and such a person.}

 

^{“မရဏနိုင်ငံသို့ ဆွဲချခြင်းခံရသည်” ဟူသော စကားရပ်ကို ဟေရှာယ ၁၄:၁၅ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{Compare the expression, “brought down to hell,” with Isa. 14:15.}

 

^{အံ့ဖွယ်အမှုများ။ ကျမ်းပိုဒ် ၂၀ တွင်ကြည့်ပါ။ စာမျက်နှာ ၂၀၈ တွင်ကြည့်ပါ။}

^{The mighty works. See v. 20; see p. 208.}

 

^{ဆိုဒုံမြို့။ အခန်း ၁၀:၁၅ တွင်ကြည့်ပါ။}

^{Sodom. See on ch. 10:15.}

 

^{ဆက်လက်တည်ရှိနေလိမ့်မည်။ ယေရုဆလင်မြို့နှင့်ပတ်သက်၍ ယေရမိ ၁၇:၂၅, ၂၇ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။}

^{Would have remained. Compare Jer. 17:25, 27, with regard to Jerusalem.}

 

^{၂၄. ပို၍သည်းခံနိုင်လိမ့်မည်။ အခန်း ၁၀:၁၅ တွင်ကြည့်ပါ။}

^{24. More tolerable. See on ch. 10:15.}

 

^{၂၅. ထိုအချိန်၌။ ဤသည်မှာ ကျမ်းပိုဒ် ၂၅-၃၀ ကို ယေရှု၏ ယောဟန်စေလွှတ်သော တပည့်နှစ်ဦး ထွက်ခွာပြီးနောက် (ကျမ်းပိုဒ် ၇) တွင် ပြောခဲ့သည့်အခါတွင်ဖြစ်သည်ဟု ညွှန်ပြရန် ရည်ရွယ်ခြင်းလား၊ သို့မဟုတ် “ထိုအချိန်၌” ဟူသော စကားရပ်သည် ယခင်စကားများ (ကျမ်းပိုဒ် ၇-၂၄) နှင့် အကြမ်းဖျင်းဆက်စပ်ထားသော စာပေဆိုင်ရာအသုံးအနှုန်းသာဖြစ်သလားဆိုသည်မှာ မသေချာပါ။ လုကာအခန်း ၁၀:၂၁, ၂၂ ရှိ ဆင်တူသောကျမ်းပိုဒ်တစ်ခုသည် ခုနစ်ဆယ်ဦးပြန်လာပြီးနောက် (ကျမ်းပိုဒ် ၁၇, ၂၁) ဖြစ်ပွားခဲ့သည်ဟု တိကျစွာဖော်ပြထားပြီး၊ ၎င်းသည် ခရစ်နှစ် ၃၀ ၏ နှောင်းဆောင်းရာသီတွင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပေမည်။ ယင်းသည် မဿဲတွင်ဖော်ပြထားသော အကြောင်းအရာထက် တစ်နှစ်ခန့်နောက်ကျသည်။ ယေရှုသည် နှစ်ခုလုံးတွင် ဆင်တူစွာ ပြောခဲ့ဖွယ်ရှိသည်။}

^{25. At that time. Whether this is intended to indicate that vs. 25–30 were spoken by Jesus upon the same occasion as vs. 7–24, that is, after the departure of the two disciples sent by John (v. 7), or whether “at that time” is only a general literary expression loosely connecting these remarks with those that precede (vs. 7–24), is not certain. A parallel passage in Luke (ch. 10:21, 22) is specifically located as following the return of the Seventy (vs. 17, 21), which probably took place in the late autumn of a.d. 30. This was approximately a year later than the context in Matthew suggests. Christ may, of course, have spoken similarly upon both occasions.}

 

^{မဿဲတွင် ယောဟန်၏တပည့်များ၏လည်ပတ်ခြင်း (ကျမ်းပိုဒ် ၂-၆)၊ ယောဟန်အား ယေရှု၏ချီးမွမ်းခြင်း (ကျမ်းပိုဒ် ၇-၁၅)၊ သူ၏သတင်းစကားကို ပယ်ချသူများအပေါ် ကျိန်ဆဲခြင်း (ကျမ်းပိုဒ် ၁၆-၂၄)၊ နှင့် ၎င်းကိုလက်ခံသူများအား ချီးမွမ်းခြင်း (ကျမ်းပိုဒ် ၂၅-၃၀) တို့သည် တစ်ခုတည်းသော သင်ကြားမှုအစီအစဉ်အဖြစ် ပေါ်ထွက်လာပြီး၊ ဆယ်နှစ်ဦးကို စေလွှတ်ခြင်း (အခန်း ၉:၃၆ မှ ၁၁:၁) နှင့် အချိန်နှင့်အကြောင်းအရာ၌ နီးကပ်စွာဆက်စပ်နေသည်။}

^{In Matthew, the visit of John’s disciples (vs. 2–6), Jesus’ eulogy of John (vs. 7–15), His woes on those who had rejected His message (vs. 16–24), and His commendation of those who accepted it (vs. 25–30), appear to be one sequence of instruction, closely related in point of time to the sending forth of the Twelve (chs. 9:36 to 11:1).}

 

^{DA ၃၄၂ အရ မဿဲ၏အိမ်တွင်ကျင်းပသော ဧည့်ခံပွဲသည် ယေရှုသည် ယာဣရု၏သမီးကို ပျောက်ကင်းစေသောနေ့၊ ဒုတိယဂါလိလဲခရီးစဉ်ပြီးဆုံးချိန်တွင်ဖြစ်သည် (မဿဲ ၉:၁၈; မာကု ၅:၂၁ တွင်ကြည့်ပါ)။ သို့သော် မဿဲ၏ဧည့်ခံပွဲပြီးနောက် တပည့်များသည် ယေရှုထံသို့ အစာရှောင်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ မေးခွန်းထုတ်လာကြသည် (မဿဲ ၉:၁၄-၁၇; DA ၂၇၅ တွင်ကြည့်ပါ)။ ထို့ပြင် အစာရှောင်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်သော မေးခွန်းပြီးနောက် ယောဟန်၏တပည့်နှစ်ဦးသည် ယေရှု၏မယ်ရှိယဖြစ်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ မေးခွန်းထုတ်လာကြသည် (DA ၂၇၆)။ ထို့ပြင် တပည့်နှစ်ဦးထွက်ခွာပြီးချက်ချင်း ယေရှုသည် ယောဟန်အား ချီးမွမ်းခဲ့သည် (DA ၂၁၈)။ ဤအရာမှ အခန်း ၁၁:၂-၁၉ သည် ဒုတိယဂါလိလဲခရီးစဉ်ပြီးဆုံးချိန်၊ ခရစ်နှစ် ၂၉ ၏ ဆောင်းဦးရာသီတွင်ဖြစ်ပြီး (လုကာ ၈:၁ တွင်ကြည့်ပါ)၊ ယောဟန်ဗတ္တိဇံသည် နောက်နှစ်နွေဦးတွင် ခရစ်နှစ် ၃၀ ၏ ပသခါပွဲမတိုင်မီ သေဆုံးခြင်းမတိုင်မီ (လုကာ ၃:၁၉, ၂၀ တွင်ကြည့်ပါ) တစ်ခုတည်းသောအခါအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ ဤအစီအစဉ်သည် ယောဟန်သေဆုံးပြီးနောက် ခုနစ်ဆယ်ဦးကို စေလွှတ်ချိန်၊ သို့မဟုတ် ယောဟန်သေဆုံးပြီး တစ်နှစ်ကျော်အကြာတွင်ဖြစ်ပြီး၊ လုကာ ၇:၁၇-၁၉ မှ ယူဆထားသည့် ဒုတိယခရီးစဉ်၏ အစောပိုင်းကာလသို့လည်း သတ်မှတ်၍မရပါ။}

^{According to DA 342 the feast at Matthew’s home came on the day Jesus healed Jairus’ daughter, at the close of the Second Galilean Tour (see on Matt. 9:18; Mark 5:21). But it was following Matthew’s feast that the disciples came to Jesus with the question on fasting (see Matt. 9:14–17; DA 275). And it was after the question on fasting that two of John’s disciples came with the question about the Messiahship of Jesus (DA 276). Furthermore, it was immediately following the departure of the two disciples that Jesus gave His eulogy of John (DA 218). From this it would appear that ch. 11:2–19 is to be assigned to one occasion as a definitely related sequence, both in line of thought and in point of time, between the close of the Second Galilean Tour, probably in the autumn of a.d. 29 (see on Luke 8:1), and the death of John the Baptist early the following spring, before the Passover of a.d. 30 (see on Luke 3:19, 20). This sequence obviously cannot be assigned to the time of the sending forth of the Seventy, which probably took place more than half a year after the death of more than a year after the death of John, nor can it be assigned to the earlier part of the second tour, as might be concluded from Luke 7:17–19, for the reasons here set forth.}

 

^{ဤမှတ်ချက်အတွက် ရည်ရွယ်ချက်အရ မဿဲ ၁၁:၇-၃၀ ၏ တရားဒေသနာကို တစ်ခုတည်းသောအစီအစဉ်အဖြစ် ယူဆပြီး၊ ခရစ်နှစ် ၂၉-၃၀ ၏ ဆောင်းရာသီတွင် သတ်မှတ်ထားသည်။ ၎င်းကို တစ်နှစ်အကြာ ပေရဲမြို့သားမစ်ရှင်တွင် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ထပ်မံပြောကြားခဲ့သည် (DA ၄၈၈; အခန်း ၃ ၏ ထပ်မံမှတ်ချက်များ၊ မှတ်စု ၂ တွင်ကြည့်ပါ)။}

^{For the purposes of this commentary the discourse of Matt. 11:7–30 is considered as a unit, and is assigned to the winter of a.d. 29–30. It was repeated, in part, during the Peraean ministry a year later (see DA 488; Additional Notes on Chapter 3, Note 2).}

 

^{ငါသည် သင့်ကို ကျေးဇူးတင်သည်။ ဤထုတ်ဖော်ပြောဆိုချက်သည် ကျမ်းပိုဒ်တွင်ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း ဘုရားသခင်၏ဉာဏ်ပညာကို အသိအမှတ်ပြုပြီး ဝမ်းမြူးစွာ ချီးမွမ်းခြင်းကို ထင်ဟပ်စေသည်။ အခြေအနေများသည် ပြင်ပအားဖြင့် အလွန်စိတ်ဓာတ်ကျစရာ (ပိုဒ် ၂၀-၂၄) ဖြစ်ပြီး၊ အကြောင်းမှာ ဣသရေလ၏ ခေါင်းဆောင်များနှင့် မြို့ကြီးများစွာ၏ ခေါင်းဆောင်များသည် ဧဝံဂေလိသတင်းစကားကို လက်ခံရန် ငြင်းပယ်ခဲ့ကြသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ယေရှု၊ သာမန်လူထုများစွာသည် “သူ့ကို ဝမ်းမြူးစွာ နားထောင်ခဲ့ကြသည်” (မာကု ၁၂:၃၇ ကိုကြည့်ပါ) ဟူသောအချက်ကို ဝမ်းမြူးအကြောင်းအရင်းအဖြစ် တွေ့ရှိခဲ့သည်။}

^{I thank thee. This statement reflects the idea of praise gladly given in acknowledgment of the wisdom of God in doing what the verse states. The circumstances were outwardly most discouraging (vs. 20–24), for the leaders of Israel and of many of the great cities refused to accept the gospel message. Jesus, nevertheless, found cause for rejoicing in the fact that so many of the common people “heard him gladly” (see Mark 12:37).}

 

^{အဘ။ အခန်း ၆:၉ ကိုကြည့်ပါ။}

^{Father. See on ch. 6:9.}

 

^{သင်သည် ဖုံးကွယ်ထားသည်။ ဤနေရာ၌ ဘုရားသခင်သည် အချို့သူများထံမှ အမှန်တရားကို ဖုံးကွယ်ပြီး အခြားသူများထံသို့ ဖွင့်ပြသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ သို့သော် “ပညာရှိသောသူများနှင့် သတိရှိသောသူများ”—ဣသရေလ၏ ခေါင်းဆောင်များ—သည် ယေရှုကို သူတို့၏ နိုင်ငံသားများထက် သာလွန်သော အခွင့်အရေးရှိခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားသည်။ တကယ်တော့၊ ယေရှုသည် သူ၏ဝန်ကြီးအမှုတော်၏ အစောပိုင်းကာလကို ယုဒပြည်ဒေသတွင် အချိန်ကုန်လွန်စေခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ယုဒခေါင်းဆောင်များအား သူသည် ပရောဖက်ပြုချက်ထားသော မေရှိယဖြစ်ကြောင်း သက်သေများကို အကဲဖြတ်ရန် အခွင့်အရေးပေးခဲ့သည် (အခန်း ၄:၁၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ထို့ပြင်၊ ကျမ်းစာများတွင် ပညာတတ်သူများဖြစ်သည့် သူတို့သည်၊ စာတတ်ဖတ်နိုင်စွမ်းနည်းပါးသော သာမန်လူထုထက်၊ ပရောဖက်ပြုချက်၏ရည်ရွယ်ချက်ကို နားလည်ပြီး ယေရှု၏ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် သာသနာတော်တွင် ၎င်း၏ပြည့်စုံမှုကို အသိအမှတ်ပြုနိုင်သင့်သည် (အခန်း ၂:၄-၆ ကိုကြည့်ပါ)။ သို့သော်၊ ဣသရေလ၏ ခေါင်းဆောင်များသည် ကောင်းကင်ဘုံက ကျေးဇူးပြုစွာ ပေးအပ်သော အလင်းကို ငြင်းပယ်ရန် ရွေးချယ်ခဲ့ကြသည် (ဟောရှဲ ၄:၆; DA ၃၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ဘုရားသခင်ဘက်မှ ဘက်လိုက်မှုမရှိခဲ့ပါ။}

^{Thou hast hid. Here God is represented as hiding truth from some persons and revealing it to others. However, it is clear that “the wise and prudent”—the leaders of Israel—had had fully as much, if not greater, opportunity to understand Jesus than any of their countrymen. In fact, Jesus devoted the early part of His ministry to the region of Judea, which gave the Jewish leaders an opportunity to evaluate the evidence that He was the Messiah of prophecy (see on ch. 4:12). Furthermore, being learned in the Scriptures, they, more than the semiliterate common people, should have understood the intent of prophecy and recognized its fulfillment in the person and mission of Jesus (see on ch. 2:4–6). However, the leaders of Israel chose to reject the light Heaven so graciously gave them (see Hosea 4:6; DA 30). There was no partiality on God’s part.}

 

^{ဤအရာများ။ ၎င်းသည် ယေရှု၏ “တန်ခိုးကြီးသောအမှုများ” (ပိုဒ် ၂၁၊ ၂၃) ကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်နိုင်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် သူ၏သတင်းစကား၏ တရားဝင်မှုကို ယုံကြည်စရာသက်သေပေးရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသည် (ယောဟန် ၅:၃၆; ၁၀:၃၈; ၁၄:၁၁; DA ၄၀၆၊ ၄၀၇ ကိုကြည့်ပါ)။ “ဤအရာများ” ၏ အရေးပါမှုသည် ၎င်းတို့ကို မမြင်လိုသူများထံမှ ဖုံးကွယ်ထားခဲ့သည်။ ဘုရားသခင်သည် အမှန်တရားကို လက်ခံလိုမှုမရှိသူများအပေါ် ဘယ်သောအခါမှ အတင်းအကြပ်မပြုပါ (မဿဲ ၇:၆ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{These things. This may be a reference to Christ’s “mighty works” (vs. 21, 23), which were designed to provide convincing evidence of the validity of His message (see John 5:36; 10:38; 14:11; DA 406, 407). The significance of “these things” was hidden from those who chose not to see them. God never forces truth upon those who prefer not to accept it (see on Matt. 7:6).}

 

^{ကလေးငယ်များ။ ဂရိဘာသာ nēpios၊ “မွေးကင်းစကလေး” သည် “ကလေးဆန်သော”၊ “ရိုးရှင်းသော”၊ “မကျွမ်းကျင်သော” ဟူသော အဓိပ္ပာယ်များ ပါဝင်ပြီး၊ ဂရိဘာသာ nēpeleō၊ “အင်အားမရှိသော”၊ “အားနည်းသော” မှ ဆင်းသက်လာနိုင်သည်။ ဤဝေါဟာရသည် ကလေးတစ်ဦး သို့မဟုတ် ကျွမ်းကျင်မှု သို့မဟုတ် နားလည်မှုမရှိသူတစ်ဦးဦးကို အညီအမျှ သက်ရောက်သည်။ LXX တွင် nēpios သည် ဟီဘရူဘာသာ pethi ကို ဘာသာပြန်ရန် တစ်ခါတစ်ရံ အသုံးပြုသည် (ဆာလံ ၁၉:၇; ၁၁၉:၁၃၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ပညာရှိရာဘီများသည် စာတတ်ဖတ်နိုင်စွမ်းနည်းပါးသော တံငါသည်များနှင့် လယ်သမားများ၊ သို့မဟုတ် ‘amme ha’areṣ၊ “ပြည်သူ့လူထု” ကို တရားဟောရာတွင် ကလေးငယ်များအဖြစ်သာ ရှုမြင်ခဲ့ကြသည်။ ခရစ်တော်သည် အကျဉ်းအားဖြင့်၊ “သာမန်လူထုကို ‘ကလေးငယ်များ’ ဟုခေါ်ဆိုလျှင်ပင်၊ ငါသည် မေရှိယပရောဖက်ပြုချက်၏ ပြည့်စုံမှုကို အသိအမှတ်ပြုရာတွင် သူတို့သည် ပိုမိုမြင့်မားသော ပိုင်းခြားနိုင်စွမ်းကို ပြသခဲ့ကြသည်” ဟု မိန့်တော်မူသည်။ ပညာရှိဟန်ဆောင်သူများထက် နိုင်ငံ၏ ပညာရှိဟုဆိုကြသော သူများထက် ပညာမရှိဟု ဟန်ဆောင်သူများသည် ပိုမိုမြင့်မားသော ဉာဏ်ပညာကို ပြသခဲ့ကြသည်။ ဤနေရာတွင် ခရစ်တော်က ရည်ညွှန်းသော “ကလေးငယ်များ” အနက် အထူးသဖြင့် တပည့်တော်များဖြစ်နိုင်သည်။}

^{Babes. Gr. nēpios, “infant,” has an extended meaning of “childish,” “simple,” “unskilled,” possibly from Gr. nēpeleō, “to be without power,” “be impotent, weak.” The term applies equally to a child or any person who lacks skill or understanding. In the LXX nēpios is sometimes used to translate the Heb. pethi (see on Ps. 19:7; 119:130). The learned rabbis looked upon the illiterate fishermen and farmers, the ‘amme ha’areṣ, or “people of the land,” as being mere “babes” in the law. Christ says in effect, “Call the common people ‘babes’ if you will, but the fact remains that they have demonstrated a higher degree of discernment when it comes to recognizing in Me the fulfillment of Messianic prophecy.” Those who made no pretense of learning showed greater wisdom than the professed wise men of the nation. Possibly foremost among the “babes” to whom Christ here refers were the disciples.}

 

^{၂၇။ အပ်နှံခံရသည်။ ဂရိစကားလုံး “ပါရာဒီဒိုမီ” သည် စာသားအရ “တစ်ဦးထံသို့ အပ်နှံခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ဤနေရာ၌ ခရစ်တော်သည် ဤလောက၏ကယ်တင်ခြင်းအတွက် ခမည်းတော်၏ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ဘုရားသခင်ထံမှ ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည့် အမိန့်တော်ကို ရည်ညွှန်းသည်၊ ကျန်ကျမ်းပိုဒ်မှ ထင်ရှားစွာ ဖော်ပြထားသည်။ လူသားမျိုးနွယ်ပြိုလဲပြီးနောက် “ကောင်းကင်နှင့် ပြိုလဲသွားသော မျိုးနွယ်အကြား ဆက်သွယ်မှုအားလုံးသည် ခရစ်တော်မှတစ်ဆင့် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်” (PP ၃၆၆)။ ဤလောက၏ကယ်တင်ခြင်းနှင့်ဆိုင်သော “အရာအားလုံး” ကို ခရစ်တော်ထံ အပ်နှံထားသည်။ ခရစ်တော်သည် ခမည်းတော်ထံမှ “စေလွှတ်ခြင်း” ခံရပြီး ပြိုလဲသွားသော လူသားမျိုးနွယ်အတွက် ဘုရားသခင်၏အလိုတော်ကို ပြည့်စုံစေရန် ဤလောကသို့ “ကြွလာ” ခဲ့သည် (ယောဟန် ၄:၃၄ ကိုကြည့်ပါ)။ သူ၏တာဝန်ကို အောင်မြင်စွာ ပြီးမြောက်ပြီးနောက် ခရစ်တော်သည် “အာဏာအားလုံး” (မဿဲ ၂၈:၁၈) ကို ခံယူခဲ့ပြီး ယုံကြည်ခြင်းဖြင့် သူ့ထံလာသူအားလုံးကို “အပြည့်အဝ” “ကယ်တင်” နိုင်စွမ်းရှိသည် (ဟေဗြဲ ၇:၂၅ ကိုကြည့်ပါ)။}

^{27. Delivered. Gr. paradidōmi, literally, “to hand over [to another].” Christ here refers to His divine commission to be the representative of the Father for the salvation of this world, as the remainder of the verse makes clear. Since the fall of man “all the communion between heaven and the fallen race has been through Christ” (PP 366). “All things” pertaining to the salvation of this world have been entrusted to Him. Christ was “sent” by the Father and “came” to this earth to accomplish His divine will for fallen humanity (see John 4:34). Having successfully accomplished His mission, Christ received “all power” (Matt. 28:18) to “save” to the “uttermost” all who came to Him in faith (see Heb. 7:25).}

 

^{ခမည်းတော်။ အခန်း ၆:၉ ကို ကြည့်ပါ။}

^{My Father. See on ch. 6:9.}

 

^{သိတော်မူသည်။ ဂရိစကားလုံးသည် အပြည့်အဝ သို့မဟုတ် စိတ်ချယုံကြည်စွာ သိခြင်းကို ဆိုလိုသည်။ ဘုရားသခင်၏ အနန္တဉာဏ်ပညာနှင့် ချစ်ခြင်းမေတ္တာကို လူသားစိတ်ဖြင့် အပြည့်အဝ နားလည်ရန် မဖြစ်နိုင်ပေ၊ ထိုဉာဏ်ပညာနှင့် မေတ္တာသည် ယေရှု၏လက်ဆောင်တွင် ထင်ရှားသည်။}

^{Knoweth. The Greek implies certain or full knowledge or recognition. It is impossible for any human mind to comprehend fully the infinite wisdom and love of God manifest in His gift of Jesus.}

 

^{မည်သူမျှ မသိ။ စာတန်သည် ဘုရားသခင်ကို တင်းကြပ်ပြီး ဖိနှိပ်တတ်သော သခင်အဖြစ် လူများကို ပုံဖော်ယုံကြည်စေခဲ့သော်လည်း၊ အမှန်တကယ်တွင် ဘုရားသခင်သည် ချစ်ခြင်းမေတ္တာ၏ဘုရား (၁ ယောဟန် ၄:၈) ဖြစ်ပြီး “ကျွန်ုပ်တို့အပေါ် သည်းခံခြင်း ရှည်လျားစွာပြသနေသူဖြစ်ပြီး၊ မည်သူမျှ ပျက်စီးခြင်းမရှိစေလိုသူ” (၂ ပေတရု ၃:၉; ကိုးကား ယေဇကျေလ ၁၈:၂၃, ၃၂; ၃၃:၁၁) ဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်သည် ခမည်းတော်ကို ထင်ရှားစေရန် ကြွလာခဲ့သည်။ ခမည်းတော်ကို သိခြင်းသည် သူ့ကို ချစ်မြတ်နိုးပြီး အမှုထမ်းရန်ဖြစ်သည်။}

^{Neither knoweth any man. Satan had led men to picture God as a stern and exacting taskmaster, though in reality He is a God of love (1 John 4:8), “longsuffering to us-ward, not willing that any should perish” (2 Peter 3:9; cf. Eze. 18:23, 32; 33:11). Christ came to reveal the Father. To know the Father is to love and serve Him.}

 

^{သားတော်မှတစ်ပါး။ ဤစကားသည် ကောင်းကင်တမန်များပင်လျှင် ဘုရားသခင်၏ ကောင်းမြတ်သော စရိုက်ကို အပြည့်အဝ တန်ဖိုးထားနားလည်နိုင်စွမ်းမရှိကြောင်း ဖော်ပြသည်၊ သို့သော် ကယ်တင်ခြင်းအစီအစဉ်တွင် ၎င်းတို့သည် ဖန်ဆင်းခံရသူအားလုံးနှင့်အတူ ဘုရားသခင်ကို ပိုမိုနားလည်လာနိုင်သည်။ ယေရှုတစ်ဦးတည်းသာ ခမည်းတော်ကို ထင်ရှားစေနိုင်သည်၊ အကြောင်းမှာ ယေရှုတစ်ဦးတည်းသာ ခမည်းတော်ကို ရင်းနှီးစွာ သိရှိသည်။}

^{Save the Son. This statement implies that even the angels do not fully appreciate the goodness of the divine character, though in the outworking of the plan of salvation they, together with all created beings, may come to understand Him better. Only Jesus can reveal the Father because only Jesus knows Him intimately.}

 

^{သားတော်သည် ထင်ရှားစေမည်။ ကျမ်းပိုဒ် ၂၅ ကို ကြည့်ပါ။}

^{The Son will reveal. See on v. 25.}

 

^{၂၈။ ငါ့ထံသို့ လာကြလော့။ ခရစ်တော်သည် ဤသို့ဆိုသည်။ “ဘဝ၏လမ်းကို၊ စစ်မှန်သော ဉာဏ်ပညာနှင့် ‘အနားယူခြင်း’ ကို ရှာဖွေရန် မျှော်လင့်မထားကြလေနှင့်၊ ယခုခေါ်ဆိုသော ‘ပညာရှိ’ နှင့် ‘သတိရှိသူ’ (ကျမ်းပိုဒ် ၂၅) ထံသို့ သွားခြင်းဖြင့် မရနိုင်ပါ။ ၎င်းတို့သည် ‘မျက်မမြင်ခေါင်းဆောင်များနှင့် မျက်မမြင်သူများ’ (အခန်း ၁၅:၁၄ ကိုကြည့်ပါ) ထက် သာလွန်သူမဟုတ်ပါ။” “ထိုအစား၊ ငါ့ထံသို့ လာကြလော့။” ခရစ်တော်တစ်ဦးတည်းသာ ခမည်းတော်ကို သိသည်၊ ထို့ကြောင့် ခရစ်တော်တစ်ဦးတည်းသာ ခမည်းတော်ကို ထင်ရှားစေနိုင်သည် (အခန်း ၆:၉ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤကျေးဇူးတော်စကားများဖြင့် ခရစ်တော်သည် လူအများထံ (DA ၃၂၈) သို့ သူ၏တပည့်ဖြစ်လာရန် ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။ တပည့်ဖြစ်ရန် ဖိတ်ခေါ်ချက်တွင် ယေရှု၏ “ထမ်းဘိုး” ကို ထမ်းဆောင်ရန် (အခန်း ၁၁:၂၉) ပါဝင်သည်။}

^{28. Come unto me. In effect, Christ says: “Do not expect to find the way of life, the way to true wisdom and ‘rest,’ by going to the so-called ‘wise’ and ‘prudent’ [v. 25]. They are no better than ‘blind leaders of the blind’ [see ch. 15:14].” “Instead, come to Me.” Christ alone knows the Father; therefore Christ alone can reveal the Father (see on ch. 6:9). In these gracious words Christ extended to the multitude (DA 328) an invitation to become His disciples. The invitation to discipleship includes taking the “yoke” of Jesus (ch. 11:29).}

 

^{အလုပ်ကြိုးစားသူများ။ ခရစ်တော်သည် ဤနေရာတွင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အလုပ်ကြိုးစားမှုအကြောင်း မိန့်တော်မမူပေ။ သူသည် စိတ်ဝိညာဉ်နှင့် စိတ်နှလုံး၏ “အလုပ်ကြိုးစားမှု” အကြောင်းကို မိန့်တော်မူပြီး၊ ၎င်းသည် လူတစ်ဦးအား စိုးရိမ်ပူပန်မှုဖြင့် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးဖြစ်စေသည်။ ဤဖိတ်ကြားချက်သည် နားထောင်နေသော လူထုအတွက် အထူးအားဖြည့်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ အကြောင်းမှာ ဣသရေလ၏ ဘာသာတရားသည် အလုပ်ဖြင့် ကယ်တင်ခြင်းရရှိရန် ကြိုးစားမှုတွင် အဓိပ္ပာယ်မဲ့သော “အလုပ်ကြိုးစားမှု” စက်ဝိုင်းတစ်ခုအဖြစ်သို့ ဆုတ်ယုတ်သွားခဲ့သည်။}

^{Ye that labour. It is not of physical labor that Christ here speaks. He speaks rather of “labour” of soul and mind, which truly causes one to be burdened with care. This invitation would come with special force to the listening multitude, for the religion of Israel had degenerated into a meaningless round of “labour” in a attempt to find salvation by works.}

 

^{ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးဖြစ်သူများ။ လူသားအားလုံးသည် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးများစွာကို ထမ်းရွက်ကြပြီး၊ အကြီးမားဆုံးဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးမှာ အပြစ်ဖြစ်သည်။ သို့သော် လူသားအားလုံးတွင် တူညီစွာ ထမ်းရွက်ရသော ပုံမှန်“ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးများ” အပြင်၊ ကျမ်းတတ်ဆရာများနှင့် ဖာရိရှဲများသည် ဂျူးလူမျိုးများ၏ နောက်ကျောပေါ်တွင် “ထမ်းရွက်ရန်ခက်ခဲသော” ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးများစွာကို ထပ်မံထည့်ခဲ့သည် (အခန်း ၂၃:၄)။ လူထုသည် ရဗ္ဗိဆရာများ၏ လိုအပ်ချက်များစွာဖြင့် “ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး” ဖြစ်နေရပြီး၊ ထိုလိုအပ်ချက်များအားလုံးကို သင်ယူရန် တစ်သက်လုံးသည် ပုံမှန်အားဖြင့် တိုတောင်းလွန်းသည်။ အပြစ်၏ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးကြီးကို ထမ်းရွက်နေရသူများအား စိတ်ဝိညာဉ်၏ “အနားယူခြင်း” ကို ပေးမည့်အစား (DA ၃၂၈)၊ ဤရဗ္ဗိဆရာများ၏ လိုအပ်ချက်များသည် လူထုထဲတွင် ကျန်ရှိနေသော ဘဝနှင့် မျှော်လင့်ချက်မီးပွားများကို ချေမှုန်းရန်သာ အထောက်အကူပြုခဲ့သည်။ သတိထားကျင့်ကြံလိုသူများသည် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးအောက်တွင် ညည်းညူကြပြီး၊ အများစုဖြစ်သော “အခွန်ခံသူများနှင့် အပြစ်သားများ” သည် လုံးဝမျှော်လင့်ချက်ကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ဘာသာရေးအရ လေးစားထိုက်မှုနယ်ပယ်ပြင်ပတွင် ရှိနေပြီး၊ ဘာသာရေးကို ထပ်မံဝန်ခံခြင်း မပြုတော့ပေ။ ဤမလိုလားအပ်သော စိတ်ဓာတ်ကျဖွယ်ရလဒ်များသည် ယေရှုကြွလာပြီး သက်သာစေရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သော ဒုက္ခများပင်ဖြစ်သည်။}

^{Heavy laden. All mankind bear many heavy burdens, the heaviest of which is sin. However, in addition to the usual “burdens” borne in common by all humanity, the scribes and Pharisees had bound many other “heavy burdens” on the backs of the Jewish people, burdens “grievous to be borne” (ch. 23:4). The people were “heavy laden” with so many rabbinical requirements that an entire lifetime was ordinarily too short to learn them all. Instead of giving “rest” of soul to those who already bore a heavy burden of sin (DA 328), these rabbinical requirements served only to crush out of the people any spark of life and hope that might remain. The people who sought to be conscientious groaned beneath the burden, while many—the “publicans and sinners”—gave up hope completely. The latter were outside the pale of religious respectability, and no longer made a profession of religion. These unfortunate and discouraging results were the very ills Jesus came to alleviate.}

 

အနားယူခြင်း။ ဂရိစကားလုံး “အနာပေါစစ်” သည် “အနားယူခြင်း”၊ “ရပ်နားခြင်း”၊ “အနားပေးခြင်း”၊ “အပန်းဖြေခြင်း” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ “အနာပေါစစ်” သည် သမ္မာကျမ်းစာ၏ လက်တင်ဘာသာပြန်တွင် ဥပုသ်နေ့၏ “အနားယူခြင်း” ကို ရည်ညွှန်းရန် အသုံးများသောစကားလုံးဖြစ်သည်။ “အနာပေါစစ်” သည် အလုပ်လုပ်ရာတွင် ယာယီရပ်နားခြင်းကို ဆိုလိုပြီး၊ အမြဲတမ်းမလှုပ်ရှားခြင်းကို မဆိုလိုပါ။ ခရစ်တော်ထံသို့ လာသောသူများသည် အလုပ်မလုပ်တော့ဘဲ၊ “ပျက်စီးတတ်သောအစာအတွက်” အလုပ်လုပ်ပြီး လုံးလုံးပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်းအစား၊ “ထာဝရအသက်ရှင်ရာသို့ရောက်သော အစာအတွက်” အလုပ်လုပ်ကြသည် (ယောဟန် ၆:၂၇ တွင်ကြည့်ပါ)။ “သယ်ရခက်သော ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးများဖြင့်” ကယ်တင်ခြင်းရရန် ကြိုးစားနေသူများသည် ခရစ်တော်၏ “ထမ်းဘိုးသည်လွယ်ကူ၏” နှင့် ၎င်း၏ “ဝန်သည်ပေါ့ပါး၏” (မဿဲ ၁၁:၃၀) ဟူသောအချက်ကို ဝမ်းနည်းစွာ မသိကြပေ။

Rest. Gr. anapausis, “intermission,” “cessation,” “rest,” “respite,” “recreation.” Anapausis is the word commonly used in the LXX to refer to the “rest” of the Sabbath. Anapausis refers to a temporary cessation of labor, not to permanent inactivity. Those who come to Christ do not cease to work, but instead of laboring “for the meat which perisheth,” and becoming utterly weary in the attempt, they labour “for that meat which endureth unto everlasting life” (see on John 6:27). Those who think they earn salvation by going about with heavy burdens “grievous to be borne” are mournfully ignorant of the fact that Christ’s “yoke is easy” and His “burden is light” (Matt. 11:30).

 

၂၉. ငါ၏ထမ်းဘိုးကို ယူကြလော့။ ဆိုလိုသည်မှာ ကိုယ်တော်၏ဘဝနေထိုင်ပုံ၏ စည်းကမ်းနှင့် လေ့ကျင့်မှုကို လက်ခံရန်ဖြစ်သည်။ မူလက ထမ်းဘိုးသည် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ဖြစ်နိုင်စေရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသော ဝန်ဆောင်မှုကိရိယာတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ ရှေးယခင်ကတည်းက ထမ်းဘိုးသည် အထူးသဖြင့် အောင်နိုင်သူထံသို့ နာခံမှု၏သင်္ကေတဖြစ်လာသည်။ အောင်နိုင်သောဗိုလ်ချုပ်တစ်ဦးသည် လှံနှစ်ချောင်းပေါ်တွင် ထမ်းဘိုးတင်ကာ ရှုံးနိမ့်သောစစ်တပ်အား နာခံမှု၏သင်္ကေတအဖြစ် ၎င်းအောက်မှ ချီတက်စေသည်။ “ထမ်းဘိုးအောက်မှဖြတ်သွားရန်” သည် နာခံမှုနှင့် ကျွန်ခံမှုကို ညွှန်ပြသော သာမန်အသုံးအနှုန်းဖြစ်သည် (ယေရမိ ၂၇:၁–၁၁၊ ၁၇၊ ယေရမိ ၂၈:၁–၁၄ တွင်ကြည့်ပါ)။

29. Take my yoke. That is, submit to the discipline and training of My way of life. Originally an instrument of service designed to make cooperative effort possible, the “yoke” became, from ancient times, a sign of submission, especially to a conqueror. A victorious general mounted a yoke on two spears and made the defeated army march under it in token of submission. To “pass under the yoke” was a common expression designating submission and servitude (cf. Jer. 27:1–11, 17; Jer. 28:1–14).

 

ထမ်းဘိုး၏ရည်ရွယ်ချက်သည် ဆွဲယာဉ်တိရစ္ဆာန်များ၏ဝန်များကို ပိုလေးလံစေရန်မဟုတ်ဘဲ၊ ပိုပေါ့ပါးစေရန်၊ ပိုခက်ခဲစေရန်မဟုတ်ဘဲ၊ သယ်ရန်ပိုလွယ်ကူစေရန်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် “ထမ်းဘိုး” ဟူသောစကားလုံး၏ စစ်မှန်သောအဓိပ္ပာယ်သည် ထင်ရှားလာသည်။ “ငါ၏ထမ်းဘိုး” ဖြင့် ခရစ်တော်သည် ၎င်း၏ဘဝနေထိုင်ပုံကို ဆိုလိုသည်။ ခရစ်တော်၏ “ထမ်းဘိုး” သည် ဘုရားသခင်၏ပညတ်တရားတွင် အကျဉ်းချုံးဖော်ပြထားပြီး တောင်ပေါ်တရားဒေသနာတွင် ချီးမြှင့်ထားသော ဘုရားသခင်၏အလိုတော်မှလွဲ၍ အခြားမဟုတ်ပေ (ဟေရှာယ ၄၂:၂၁၊ မဿဲ ၅:၁၇–၂၂ တွင်ကြည့်ပါ)။ ဤတွင် ခရစ်တော်အသုံးပြုသော ဥပမာသည် ၎င်း၏နားထောင်သူများအတွက် ရင်းနှီးမှုမရှိခဲ့ပေ၊ အကြောင်းမှာ ရဗ္ဗိဆရာများသည်လည်း တိုရာ (တရားဟောရာကျမ်း ၃၁:၉ တွင်ကြည့်ပါ) ကို “ထမ်းဘိုး” ဟု ရည်ညွှန်းခဲ့ကြသည်၊ ၎င်းသည် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးဖြစ်သည်ဟူသော အဓိပ္ပာယ်မဟုတ်ဘဲ၊ လူများနာခံရမည့် စည်းကမ်း၊ ဘဝနေထိုင်ပုံတစ်ခုအဖြစ်ဖြစ်သည် (မစ်ရှနာ အဗိုသ် ၃.၅၊ တလ်မွဒ်၏ ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၂၉၊ ၃၀၊ ဘရာခိုသ် ၂.၂၊ တလ်မွဒ်၏ ဆွန်စီနို ထုတ်ဝေမှု၊ စာမျက်နှာ ၇၅)။

The purpose of a yoke was not to make the burdens of draft animals heavier, but lighter; not harder, but easier to bear. Thus the true meaning of the word “yoke” becomes clear. By “my yoke” Christ meant His way of life. The “yoke” of Christ is none other than the divine will as summed up in the law of God and magnified in the Sermon on the Mount (see Isa. 42:21; DA 329; see on Matt. 5:17–22). The figure Christ here uses was not unfamiliar to His hearers, hearer, for the rabbis also referred to the Torah (see on Deut. 31:9) as a “yoke,” not in the sense of its being a burden, but rather a discipline, a way of life to which men were to submit (Mishnah Aboth 3. 5, Soncino ed. of the Talmud, pp. 29, 30; Berakoth 2. 2, Soncino ed. of the Talmud, p. 75).

 

နူးညံ့သိမ်မွေ့ခြင်း။ ဂရိစကားလုံး “ပရောငစ်” သည် “နူးညံ့သိမ်မွေ့သော” သို့မဟုတ် “ဖြည်းညှင်းသော” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များကို “ပရောငစ်” ဟုခေါ်ဆိုကြသည်။ ၎င်းတို့သည် နာခံပြီး အန္တရာယ်မရှိပေ။ “နူးညံ့သိမ်မွေ့” သူတစ်ဦးသည် အခြားသူများအတွက် ကောင်းမွန်သောအရာများသာ ရည်ရွယ်သည် (အခန်းကြီး ၅:၅ တွင်ကြည့်ပါ)။

Meek. Gr. praüs, “gentle,” or “mild.” Tame animals were said to be praüs; they were submissive and harmless. One who is “meek” intends nothing but good toward others (see on ch. 5:5).

 

နှိမ့်ချခြင်း။ သို့မဟုတ် “သိမ်မွေ့ခြင်း”။ မိမိကိုယ်ကို နှိမ့်ချထားသူတစ်ဦးသည် အခြားသူများနှင့်နှိုင်းယှဉ်လျှင် မိမိကိုယ်ကို နိမ့်ကျသောနေရာတွင် ထားရှိသည်။ သူသည် အခြားသူများကို မိမိထက် ပိုမိုတန်ဖိုးထားသည်။ “နူးညံ့သိမ်မွေ့ခြင်း” နှင့် “နှိမ့်ချခြင်း” ရှိသော ခရစ်တော်သည် စာနာနားလည်သော ဆရာတစ်ဦးဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းထံမှ သင်ယူသူများသည်လည်း “နူးညံ့သိမ်မွေ့” ပြီး “နှိမ့်ချ” ကြလိမ့်မည်။ ခရစ်ယာန်ဟုခေါ်ဆိုသူများအနက် “နူးညံ့သိမ်မွေ့ခြင်း” နှင့် “နှိမ့်ချခြင်း” ကို မသင်ယူထားသူများသည် ခရစ်တော်၏သင်ကျောင်းတွင် မသင်ယူခဲ့ကြပေ (ဖိလိပ္ပိ ၂:၂–၈ တွင်ကြည့်ပါ)။

Lowly. Or, “humble.” A person humble in his own estimation assigns himself a low position in comparison with others; he esteems others better than himself. Being “gentle” and “humble,” Christ is a sympathetic teacher, and those who learn of Him will also be “gentle” and “humble.” So-called Christians who have not learned to be “gentle” and “humble” have not learned in the school of Christ (see Phil. 2:2–8).

 

အနားယူခြင်းကို ရှာဖွေတွေ့ရှိရန်။ အခန်းကြီး ၂၈ တွင်ကြည့်ပါ။ ယေရှုပြောသော အနားယူခြင်းကို ရှာဖွေတွေ့ရှိသူများသည် “ရှေးလမ်းများ” တွင် လျှောက်လှမ်းပြီး ၎င်းတို့၏ဘဝများကို ဘုရားသခင်ရွေးချယ်ထားသော “လမ်းကောင်း” နှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေမည် (ယေရမိ ၆:၁၆ တွင်ကြည့်ပါ)။

Find rest. See on v. 28. Those who find the rest of which Jesus speaks will walk in “the old paths” and conform their lives to “the good way” of God’s own choosing (see Jer. 6:16).

 

ဝိညာဉ်များ။ ဂရိစကားလုံး “ပြူချိုင်း”၊ အနည်းကိန်း “ပြူချီ” (အခန်းကြီး ၁၀:၂၈ တွင်ကြည့်ပါ)။

Souls. Gr. psuchai, sing. psuchē (see on ch. 10:28).

 

၃၀. လွယ်ကူသည်။ ဂရိစကားလုံး “ခရီစတိုစ်” သည် “အသုံးပြုရန်သင့်လျော်သော”၊ “ကောင်းမွန်သော”၊ “ဖြည်းညှင်းသော” သို့မဟုတ် “သာယာသော” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။ ၎င်းသည် ခက်ခဲမှုမရှိသည့်အဓိပ္ပာယ်ဖြင့် “လွယ်ကူသည်” မဟုတ်ပေ။ အင်္ဂလိပ်စကားလုံးတစ်လုံးတည်းဖြင့် “ခရီစတိုစ်” ၏ ကောင်းမွန်သော အဓိပ္ပာယ်ကို ဖော်ပြရန် မရှိပါ။

30. Easy. Gr. chrēstos, “fit for use,” “good,” “kindly,” or “pleasant”; not “easy” in the sense of being not difficult. No one English word is a good equivalent for chrēstos.

 

ငါ၏ဝန်သည် ပေါ့ပါးသည်။ ခရစ်တော်ကို အမှန်တကယ်ချစ်မြတ်နိုးသူသည် ၎င်း၏အလိုတော်ကို လုပ်ဆောင်ရန် နှစ်သက်မည် (ဆာလံ ၄၀:၈ တွင်ကြည့်ပါ)။ ဆရာတော်ထံသို့ နာခံမှု၏ “ထမ်းဘိုး” ကို ယူဆောင်သူများ၊ ၎င်း၏ကျောင်းတွင် “သင်ယူရန်” လာသူများသည် ကိုယ်တော်ကတိပေးထားသော ဝိညာဉ်၏ “အနားယူခြင်း” ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိလိမ့်မည်။ တရားဥပဒေအရ ဖြောင့်မတ်မှု၏ လေးလံသောဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး၊ ခရစ်တော်၏အကျိုးကျေးဇူးများမှတစ်ဆင့် ရရှိမည့်အစား မိမိ၏ကိုယ်ပိုင်အကျင့်များဖြင့် ကယ်တင်ခြင်းရရန်ကြိုးစားမှု၊ နှင့် အပြစ်၏ ပို၍လေးလံသောဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးတို့သည် အားလုံးပျောက်ကွယ်သွားလိမ့်မည်။

My burden is light. He who truly loves Christ will delight to do His will (see on Ps. 40:8). Those who take the “yoke” of submission to the Master, who “come” to “learn” in His school, will find the “rest” of soul He has promised. The heavy burden of legal righteousness, of trying to gain salvation by means of merit supposedly earned by one’s own works rather than secured through the merit of Christ, and the still heavier burden of sin itself, will all be rolled away.

ellen g. white comments

1–11 DA 214-220

3 DA 216; MH 34

4–6 MH 35

5 Ev 565; GC 20; 8T 20

7 ML 73, 329; 3T 197, 225; 4T 556

7, 8 DA 218

9–11 DA 219

11 Ed 158; EW 155; FE 310; MH 379; ML 329; 4T 109; 5T 224

12 LS 298

14 DA 135

19 DA 276; WM 287

20–24 FE 258

20–30 9T 265

21 5T 529

21–23 9T 266

23, 24 3T 200; 5T 624

25 Ev 333; MB 27; 4T 585; 5T 388

25, 26 CSW 78

27 MH 419; SC 11; 5T 737; 8T 265

28 AH 205; CM 40, 47; DA 289; Ed 80; GC 20,  75, 568; GW 419; MB 8; MH 115,  247, 512; ML 155; MM 17,  51, 52; MYP 98; SC 26, 71; TM 334, 516; 2T 49, 118; 7T 69,  244,  269, 297; 9T 31

28, 29 AH 380; CT 31; DA 328; FE 183, 184; MM 47; PP 294, 687; TM 330,  486, 501; 2T 567; 3T 477; 4T 101; 5T 17; 6T 99, 160

28–30 CH 319, 370; COL 230; CT 369; FE 387, 480; MM 20, 117; SC 47; TM 253,  347, 493; 2T 81, 640; 3T 335; 4T 105, 558; 5T 410,  648, 725; 6T 247,  318, 471; 8T 124,  129, 300; 9T 124; WM 54

29 AH 118; CH 590; CSW 112, 168; CT 31,  210, 282; CW 80; DA 330; FE 152,  169,  191,  223,  267,  278, 441; MB 14, 16; MH 71,  150, 442; SC 71; Te 120; TM 223, 456; 2T 188,  222, 316, 438, 562; 3T 384,  448, 457; 4T 224,  226,  376,  486, 527; 5T 238,  485, 487; 6T 99,  165, 443; 7T 272; 8T 195, 307; 9T 147, 190

29, 30 CT 211; DA 330; Ev 58, 117; FE 340, 463; GC 489; MB 101; MYP 138; SL 82; TM 127,  192, 264; 4T 241; 5T 648

 

 

 

အခန်းကြီး - ၁၂

 chapter 12

 

၁။ ထိုအခါ။ ယေရှုသည် ဖာရိဆီများ၏ ဥပုသ်နေ့ချိုးဖောက်မှုနှင့်ပတ်သက်သော မျက်မမြင်မှုကို ဆုံးမသည်။ ၃။ ကျမ်းစာများဖြင့်၊ ၉။ အကြောင်းပြချက်ဖြင့်၊ ၁၃။ နှင့် အံ့ဖွယ်ဖြစ်ရပ်ဖြင့်။ ၂၂။ သူသည် မျက်မမြင်နှင့် စကားမပြောနိုင်သော နတ်ဆိုးစွဲသူကို ကုသပေးသည်။ ၃၁။ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ကို ကဲ့ရဲ့ခြင်းသည် ဘယ်သောအခါမျှ ခွင့်လွှတ်ခြင်းမရှိပေ။ ၃၆။ အချည်းနှီးသောစကားများအတွက် စာရင်းချုပ်ရမည်။ ၃၉။ သူသည် နိမိတ်လက္ခဏာရှာဖွေသော သစ္စာမရှိသူများကို ဆုံးမသည်။ ၄၉။ နှင့် သူ၏ညီအစ်ကို၊ ညီအစ်မ၊ နှင့် မိခင်သည် မည်သူဖြစ်သည်ကို ပြသည်။

1 Christ reproveth the blindness of the Pharisees concerning the breach of the sabbath, 3 by scriptures, 9 by reason, 13 and by a miracle. 22 He healeth the man possessed that was blind and dumb. 31 Blasphemy against the Holy Ghost shall never be forgiven. 36 Account shall be made of idle words. 39 He rebuketh the unfaithful, who seek after a sign: 49 and sheweth who is his brother, sister, and mother.

 

၁။ ထိုအခါ။ [ဥပုသ်နေ့တွင် စပါးနှံခူးခြင်း၊ မဿဲ ၁၂:၁–၈ = မာကု ၂:၂၃–၂၈ = လုကာ ၆:၁–၅။ အဓိကမှတ်ချက်။ မာကု။ ဂလိလဲအစောပိုင်းဓမ္မအမှုတော်ကို ကြည့်ပါ] မဿဲအသုံးပြုသော ဤအသုံးအနှုန်းသည် ရှေ့ဖြစ်ရပ်နှင့် နောက်ဖြစ်ရပ်အကြား တိကျသော အချိန်ဆက်နွယ်မှုကို မဖြစ်မနေ ဖော်ပြခြင်းမဟုတ်ပေ။ ၎င်းသည် ယေဘုယျဖော်ပြချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းကို အခန်း ၁၄:၁ တွင် အသုံးပြုပုံမှ ထင်ရှားသည်။ အခန်း ၁၃ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော ပင်လယ်ကမ်းပေါ်တရားဟောခြင်းသည် အေဒီ ၂၉ ခုနှစ် ဆောင်းဦးကာလတွင် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး (အခန်း ၁၃:၂ ကို ကြည့်ပါ)၊ အခန်း ၁၄:၂ တွင် ဖော်ပြထားသော ဗတ္တိဇံယောဟန်၏ သေဆုံးမှုမတိုင်မီ ခြောက်လခန့်ဖြစ်သည်။

1. At that time. [Plucking Grain on the Sabbath, Matt. 12:1–8=Mark 2:23–28=Luke 6:1–5. Major comment: Mark. See Early Galilean Ministry] As used by Matthew, this expression does not necessarily imply any particular chronological relationship between what precedes and what follows. It is, rather, a general statement. This is evident from its use in ch. 14:1. The Sermon by the Sea, recorded in ch. 13, was delivered during the autumn of a.d. 29 (see on ch. 13:2), about six months prior to the death of John the Baptist, which is mentioned in ch. 14:2.

 

စပါးခင်းများကိုဖြတ်၍။ စကားလုံးအရ “စပါးခင်းများကိုဖြတ်၍” ဟူ၍ဖြစ်သည်။

Through the corn. Literally, “through the grainfields.”

 

စပါးနုံများ။ ဆိုလိုသည်မှာ မည်သည့်စပါးမျိုးမဆို၊ ဂျုံဖြစ်နိုင်သည်၊ သို့မဟုတ် မုယောစပါးဖြစ်နိုင်သည်။ မဿဲစာအုပ်တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော ခရစ်တော်၏တပည့်များအပေါ် စွပ်စွဲချက်များအားလုံးသည် အစားအစာနှင့် တစ်နည်းနည်းဖြင့် ဆက်နွယ်နေသည်ကို စိတ်ဝင်စားဖွယ်တွေ့ရသည် (အခန်း ၉:၁၄; ၁၅:၂ စသည်တို့ကို ကြည့်ပါ)။

Ears of corn. That is, of grain of any kind, perhaps of wheat, or even of barley. It is interesting to note that all accusations brought against the disciples of Christ, as recorded in the book of Matthew, were related to food in one way or another (see chs. 9:14; 15:2; etc.).

 

၆။ ထိုထက်ကြီးမြတ်သော။ စာသားသက်သေအရ (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကို ကြည့်ပါ) “ထိုထက်ကြီးမြတ်သော [တစ်ခုခု]” ဟူသော အဆို့မျိုးမဟုတ်ဘဲ “[တစ်ဦးတစ်ယောက်]” ဟူသော အထီးကျန်ဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံးအနေဖြင့် ခရစ်တော်ကို ရည်ညွှန်းဖြစ်မည်။

6. One greater. Textual evidence attests (cf. p. 146) the reading “[something] greater,” a neuter, rather than “[someone] greater,” masculine. In the latter case reference would, of course, be to Christ.

 

“ထိုထက်ကြီးမြတ်သော [တစ်ခုခု]” သည် ဗိမာန်တော်တည်ဆောက်ရာတွင် အသုံးပြုသော ပစ္စည်းများနှင့် ထိုနေရာတွင် ကျင့်သုံးသော ဝတ်ပြုကိုးကွယ်မှုပုံစံများနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် စစ်မှန်သော ဝတ်ပြုကိုးကွယ်မှု၏ ဝိညာဉ်ကို ရည်ညွှန်းသည် (ယောဟန် ၄:၂၃၊ ၂၄ ကို ကြည့်ပါ)။ ဗိမာန်တော်ကိုယ်တိုင်သည် ဥပုသ်နေ့အလုပ်လုပ်ခြင်းဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်များမှ ကင်းလွတ်ခွင့်ရှိလျှင်၊ ၎င်း၏ “အိမ်တော်” ဖြစ်သော ဗိမာန်တော်၏ သခင်ဖြစ်သူ၊ ထို့ကြောင့် “ဗိမာန်တော်ထက် ကြီးမြတ်သူ” သည် ဥပုသ်နေ့စောင့်ထိန်းမှုအတွက် စွပ်စွဲခံရမည်လား။ ယုဒလူများအတွက် ဗိမာန်တော်သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အခြားမည်သည့်အရာထက်မဆို သန့်ရှင်းသည်။ သို့သော် ဤနေရာတွင် ခရစ်တော်က သူသည် ဗိမာန်တော်ထက်ပင် ကြီးမြတ်သည်ဟု အခိုင်အမာပြောသည်—ဤသည်မှာ ရဲရင့်သော အဆိုဖြစ်သည်။ သူသည် “ဗိမာန်တော်ထက် ကြီးမြတ်သည်”—သူသည် သန့်ရှင်းသော ဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းများထဲတွင် အထူးသဖြင့် “ဥပုသ်နေ့၏သခင်” ဖြစ်သည် (မဿဲ ၁၂:၈)။ ခရစ်တော်က ဗိမာန်တော်နှင့် ဥပုသ်နေ့သည် လူသားအား ဝန်ဆောင်မှုပေးရန် သတ်မှတ်ထားပြီး၊ လူသားကို အုပ်စိုးရန်မဟုတ်ကြောင်း ထောက်ပြသည်။ လူသားသည် ဗိမာန်တော်တွင် ဝတ်ပြုရန်နှင့် ဥပုသ်နေ့ကို စောင့်ထိန်းရန် ဖန်ဆင်းခံရခြင်းမဟုတ်၊ သို့မဟုတ် ဤအရာများသည် လူသားကို ဝန်ဆောင်မှုပေးရန်ဖြစ်သည် (မာကု ၂:၂၇ ကို ကြည့်ပါ)။

“[Something] greater” would refer to the spirit of true worship (see John 4:23, 24) in contrast with the materials out of which the Temple had been built and with the forms of worship conducted there. If the Temple itself were exempt from the Sabbatic restrictions against labor, how could the Master of the Temple, whose “house” it was, and who was therefore “greater than the temple,” be cited for Sabbathkeeping? To the Jews the Temple was more sacred than any other object on earth; yet here Christ affirms that He is greater than even the Temple—a bold claim indeed. He is “greater than the temple”—He is “Lord even of the sabbath day,” the most sacred of religious institutions (Matt. 12:8). Christ points out that both the Temple and the Sabbath were ordained to the service of man, not to lord it over him. Man was not made in order that there might be someone to worship in the Temple and to observe the Sabbath; rather, these were to serve man (see on Mark 2:27).

၇။ ကရုဏာ၊ ယဇ်ပူဇော်ခြင်းမဟုတ်။ အခန်း ၉:၁၃ ကို ကြည့်ပါ။

7. Mercy, and not sacrifice. See on ch. 9:13.

 

အပြစ်မရှိသူများကို အပြစ်တင်သည်။ ဤနေရာတွင် တပည့်များကို ရည်ညွှန်းသည်။ ကျမ်းစာ၏ စစ်မှန်သော အဓိပ္ပာယ်ကို နားမလည်မှု—တစ်နည်းအားဖြင့် အမှန်တရားအပေါ် မတိကျသော အယူအဆများ—နှင့် မတိကျသော မာနထောင်လွှားမှု၊ အမှန်တရားကို သိပြီး နာခံသူများအပေါ် မနာလိုမှုနှင့်အတူ ဝေဖန်မှုနှင့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုသို့ ဦးတည်လေ့ရှိသည် (အခန်း ၅:၁၀–၁၂ ကို ကြည့်ပါ)။

Condemned the guiltless. The reference here is to the disciples. All too frequently ignorance of the true import of Scripture—in other words, false concepts of truth—and false pride, coupled with jealousy of those who know and obey the truth, lead to criticism and persecution (see on ch. 5:10–12).

 

၉။ သူထွက်သွားသောအခါ။ [လက်သေနာသူ၊ မဿဲ ၁၂:၉–၁၄ = မာကု ၃:၁–၆ = လုကာ ၆:၆–၁၁။ အဓိကမှတ်ချက်။ မာကုနှင့် လုကာ။] ဖြစ်နိုင်သည်မှာ မကြာမီဖြစ်သော်လည်း ချက်ချင်းမဖြစ်မနေ ဖြစ်စရာမလိုပေ (အပိုဒ် ၁ ကို ကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် တူညီသော ဥပုသ်နေ့မဖြစ်နိုင်ပေ (လုကာ ၆:၆ ကို ကြည့်ပါ)။

9. When he was departed. [The Man With a Withered Hand, Matt. 12:9–14=Mark 3:1–6=Luke 6:6–11. Major comment: Mark and Luke.] Probably soon, but not necessarily immediately, after (see on v. 1). It could not have been the same Sabbath (see on Luke 6:6).

 

၁၅။ ယေရှုသိသောအခါ။ [ယေရှု၏ရေပန်းစားမှု၊ မဿဲ ၁၂:၁၅–၂၁ = မာကု ၃:၇–၁၂။ အဓိကမှတ်ချက်။ မာကု။] ဆိုလိုသည်မှာ ဥပုသ်နေ့တွင် ဓမ္မဆရာရုံတွင် လက်သေနာသူကို ကုသပြီးနောက် ဖာရိဆီများနှင့် ဟေရုဒ်လူများအကြား ပူးပေါင်းကြံစည်မှုကို ယေရှုသိရှိသောအခါဖြစ်သည် (မဿဲ ၁၂:၁၄; မာကု ၃:၆ ကို ကြည့်ပါ)။ သူ၏ရေပန်းစားမှု တိုးလာသည်နှင့်အမျှ ၎င်းသည် သူ့အား ဆန့်ကျင်သော ဆန့်ကျင်မှုလှိုင်းကို မြှင့်တင်ပေးသည့် ဆန့်ကျင်ဘက်အကျိုးသကျရောက်မှုရှိသည် (မဿဲ ၄:၂၄ ကို ကြည့်ပါ)။

15. When Jesus knew it. [Jesus’ Popularity, Matt. 12:15–21=Mark 3:7–12. Major comment: Mark.] That is, when Jesus became aware of the conspiracy between the Pharisees and the Herodians after the healing of the man with a withered hand in the synagogue on the Sabbath day (see Matt. 12:14; see on Mark 3:6). His increase of popularity had a proportionately opposite effect of raising a tide of opposition against Him (see on Matt. 4:24).

 

သူဆုတ်ခွာသွားသည်။ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ ဥပုသ်နေ့ပြီးမှသာ ဖြစ်ပြီး၊ ရှည်လျားသော ဥပုသ်နေ့ခရီးသည် ယုဒခေါင်းဆောင်များကို သူ့အား မလိုအပ်ဘဲ သဘောမတူဖြစ်စေမည်။ “ဥပုသ်နေ့ခရီး” နှင့်ပတ်သက်၍ စာမျက်နှာ ၅၀ ကို ကြည့်ပါ။

He withdrew. Probably not till after the Sabbath day, as a long Sabbath journey would unnecessarily have prejudiced the Jewish leaders against Him. In regard to “a sabbath day’s journey” see p. 50.

 

၁၇။ ဟေရှာယမိန့်တော်မူခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ဟေရှာယ ၄၂:၁–၄ ၏ လွတ်လပ်သောဘာသာပြန်ဆိုမှု သို့မဟုတ် အနှစ်ချုပ်ဖြစ်ပုံရသည်၊ သို့မဟုတ် ၎င်းသည် ယခုဆုံးရှုံးသွားသော ဂရိဘာသာပြန်မှ ကိုးကားချက်တစ်ခု ဖြစ်နိုင်သည်။ ကိုးကားချက်၏ ပထမသုံးကျမ်းပိုဒ်များသည် ဟေရှာယ ၄၂:၁–၃ ၏ ဟီဘရူးဘာသာကို အနီးကပ်လိုက်နာပြီး၊ မဿဲ ၁၂:၂၁ သည် ဟေရှာယ ၄၂:၄ ၏ နောက်ဆုံးအပိုဒ်ငယ်၏ LXX ကို နီးပါးအတိအကျလိုက်နာပြီး၊ ကျမ်းပိုဒ်၏ ပထမနှစ်ပိုဒ်ငယ်ကို ချန်လှပ်ထားသည်။ ဟေရှာယ ၄၂:၁–၄ ကို ကြည့်ပါ။

17. Spoken by Esaias. This seems to be a free translation, or paraphrase, of Isa. 42:1–4, although it might possibly be a quotation from a Greek version that has since been lost. The first three verses of the quotation follow fairly closely the Hebrew of Isa. 42:1–3, and Matt. 12:21 follows almost exactly the LXX of the final clause of Isa. 42:4, omitting the first two clauses of the verse. See on Isa. 42:1–4.

၁၈။ ငါ၏ကျွန်။ ဆိုလိုသည်မှာ ခရစ်တော်၊ “မေရှိယ” (ဟေရှာယ ၄၂:၁ ကို ကြည့်ပါ)။

18. My servant. That is, Christ, the “Messiah” (see on Isa. 42:1).

 

တရားစီရင်မှုကို ဖော်ပြသည်။ သို့မဟုတ် “တရားမျှတမှုကို ကြေညာသည်” (RSV)။

Shew judgment. Or, “proclaim justice” (RSV).

 

၂၀။ ကျိုးပဲ့သောကျူပင်။ သို့မဟုတ် “ကြေမွသောကျူပင်”။ ယေရှုသည် ကျိုးပဲ့သောကျူပင်နှင့် မီးခိုးထွက်နေသော ဖလက်စ်ကို အသုံးမဝင်ဟု မယူဆပေ။ နှစ်ခုစလုံးတွင် တိုးတက်မှုဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည်။

20. A bruised reed. Or, “a crushed reed.” Jesus considered neither the bruised reed nor the smoking flax useless; there was a possibility of improvement in both cases.

 

သူသည် မချိုးမည်။ ပြန်လည်ထူထောင်ရန် အနည်းငယ်မျှသာ မျှော်လင့်ချက်ရှိသမျှ ယေရှုသည် “နှိမ့်ချသူများ၏ ဝိညာဉ်ကို ပြန်လည်နိုးကြွစေရန်နှင့် နှလုံးကြေကွဲသူများ၏ နှလုံးကို ပြန်လည်နိုးကြွစေရန်” အပင်ပန်းခံ ဆောင်ရွက်မည် (ဟေရှာယ ၅၇:၁၅)။

Shall he not break. So long as there was the least hope of restoration Jesus would labor diligently to “revive the spirit of the humble, and to revive the heart of the contrite ones” (Isa. 57:15).

 

မီးခိုးထွက်နေသော ဖလက်စ်။ ဂရိဘာသာ “လီနွန်”၊ “ဖလက်စ်”၊ ထို့ကြောင့် ဖလက်စ်ဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော မည်သည့်အရာမဆို။ ဤနေရာတွင် “ဖလက်စ်” သည် ဖယောင်းတိုင်မီးစက်ဖြစ်ဖွယ်ရှိပြီး၊ ၎င်းသည် တုန်လှုပ်နေပြီး မီးငြိမ်းရန် အဆင်သင့်ဖြစ်နေသည်ဟု ပုံဖော်ထားသည်။ သို့သော် မီးအိမ်၏ ပိုင်ရှင်သည် ၎င်း၏အလင်းကို လိုချင်ပြီး၊ ၎င်းကို ဆက်လက်လောင်ကျွမ်းစေရန် မည်သည့်ကြိုးပမ်းမှုမျှ မချန်ထားပေ။

Smoking flax. The Gr. linon, “flax”; hence also anything made of flax. Here, the “flax” is probably a lampwick, pictured as flickering and ready to go out. But the owner of the lamp desires its light, and spares no effort to keep it burning.

 

တရားစီရင်မှု။ သို့မဟုတ် “တရားမျှတမှု”။

Judgment. Or, “justice.”

 

၂၂။ ထိုအခါ။ [မျက်မမြင်နှင့် စကားမပြောနိုင်သော နတ်ဆိုးစွဲသူ၊ ခွင့်မလွှတ်နိုင်သော အပြစ်၊ မဿဲ ၁၂:၂၂–၄၅ = မာကု ၃:၂၀–၃၀ = လုကာ ၁၁:၁၄–၃၂။ အဓိကမှတ်ချက်။ မဿဲ။ ဂလိလဲအလယ်ပိုင်းဓမ္မအမှုတော်၊ ကျွန်ုပ်တို့၏သခင်၏ ဓမ္မအမှုတော်ကို ကြည့်ပါ။] ဤအခန်း၏ ကျန်ရှိသော အပိုဒ်များ (၂၂–၅၀) သည် ခရစ်တော်၏ဓမ္မအမှုတော်တွင် ဖြစ်ရပ်များ၏ အစီအစဉ်တွင် နေရာချထားရန် ခက်ခဲသော အပိုဒ်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ အပိုဒ် ၂၂–၅၀ သည် တစ်ခုတည်းသော ဖြစ်ရပ်တစ်ခုနှင့် ၎င်းမှ ဖြစ်ပေါ်လာသော အငြင်းပွားမှုများ၏ မှတ်တမ်းဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ရန် အကြောင်းကောင်းများရှိပုံရသည်။ (၁) မျက်မမြင်နှင့် စကားမပြောနိုင်သော နတ်ဆိုးစွဲသူကို ကုသခြင်းနှင့် ဖာရိဆီများမှ စွပ်စွဲချက်အကြား သိသာထင်ရှားသော အချိန်ကွာဟချက်မရှိပုံရသည် (အပိုဒ် ၂၄ ကို ကြည့်ပါ)။ (၂) နိမိတ်လက္ခဏာတောင်းခံမှုသည် ခရစ်တော်၏ ဓမ္မအမှုတော်တွင် အနည်းဆုံး နှစ်ကြိမ်ထပ်လုပ်ခဲ့ပြီး၊ ဤနေရာတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော ဖြစ်ရပ်သည် ပထမဦးဆုံးဖြစ်ပုံရသည် (ဒုတိယဖြစ်ရပ်သည် မဂ္ဂဒလတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး၊ အခန်း ၁၅:၃၉ မှ ၁၆:၅ တွင် ဖော်ပြထားပြီး၊ အေဒီ ၃၀ နွေရာသီတွင် ဖြစ်နိုင်သည်)။ ဤနိမိတ်လက္ခဏာတောင်းခံမှု (အခန်း ၁၂:၃၈) သည် နတ်ဆိုးများကို ဘီလဇေဗုလ်၏ တန်ခိုးဖြင့် နှင်ထုတ်သည်ဟူသော ခရစ်တော်၏ ငြင်းဆိုမှုအပေါ် တုံ့ပြန်မှုအဖြစ် ပေါ်လာသည်ကို သတိပြုသင့်သည်။ (၃) “မစင်ကြယ်သော ဝိညာဉ်” နှင့် “အခြားဝိညာဉ်ခုနစ်ခု” နှင့်ပတ်သက်သော ဆွေးနွေးမှုသည် (အပိုဒ် ၄၃–၄၅) အပိုဒ် ၂၂–၄၂ ၏ သွန်သင်ချက်များကို သိသာထင်ရှားသော ပြတ်တောင်းပြတ်တောင်းမရှိဘဲ လိုက်နာခဲ့သည်မှာ သေချာသည် (ဒီအေ ၃၂၃ ကို ကြည့်ပါ)။ (၄) ခရစ်တော်၏ မိခင်နှင့် ညီအစ်ကိုများ၏ လည်ပတ်မှုသည် (အပိုဒ် ၄၆–၅၀) “သူစကားပြောနေစဉ်” (အပိုဒ် ၄၆; ဒီအေ ၃၂၅ ကို ကြည့်ပါ) ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

22. Then. [A Blind and Dumb Demoniac; The Unpardonable Sin, Matt. 12:22–45=Mark 3:20–30=Luke 11:14–32. Major comment: Matthew. See Middle Galilean Ministry; The Ministry of Our Lord.] The remainder of this chapter (vs. 22–50) is one of the more difficult passages to locate in the sequence of events in Christ’s ministry. There seem to be good reasons to believe that vs. 22–50 are a record of a single incident and the subsequent controversy that grew out of it: (1) There is apparently little time lapse between the healing of the blind and dumb demoniac and the charge brought by the Pharisees (see v. 24). (2) The demand for a sign was repeated at least twice during Christ’s ministry, and the incident noted here seems to be the first (the second on record occurred at Magdala, as stated in chs. 15:39 to 16:5, probably during the summer of a.d. 30). It should be noted that this request (ch. 12:38) for a sign came in response to Christ’s denial of casting out devils by the power of Beelzebub. (3) The discussion concerning the “unclean spirit” and the “seven other spirits” in vs. 43–45 no doubt followed the teachings of vs. 22–42 without any appreciable interruption, as appears from DA 323. (4) The visit of Christ’s mother and brethren, mentioned in vs. 46–50 came “while he yet talked” (v. 46; cf. DA 325).

 

အခန်း ၁၃:၁ အရ အခန်း ၁၂:၂၂–၅၀ ၏ သွန်သင်ချက်ပေးသောနေ့တွင် ခရစ်တော်သည် အခန်း ၁၃ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော ပင်လယ်ကမ်းပေါ်တရားဟောခြင်း၏ ဥပမာများကို မိန့်တော်မူခဲ့သည်။ အခန်း ၁၂:၂၂–၅၀ နှင့် ၁၃:၁–၅၈ အကြား နီးကပ်သော အချိန်ဆက်နွယ်မှုသက်သေအတွက် အခန်း ၁၃:၁ ကို ကြည့်ပါ။ ၎င်းသည် အခန်း ၁၂:၂၂–၅၀ ၏ ဆွေးနွေးမှုကို အေဒီ ၂၉ ခုနှစ် ဆောင်းဦးကာလတွင် ထားရှိမည် (မဿဲ ၁၃:၁; မာကု ၃:၁၃ ကို ကြည့်ပါ)။

According to ch. 13:1 it was the same day on which the instruction of ch. 12:22–50 was given that Christ spoke the parables of the Sermon by the Sea, recorded in ch. 13. For evidence of the close chronological relationship between chs. 12:22–50 and 13:1–58 see on ch. 13:1. This would place the discussion of ch. 12:22–50 in the autumn of a.d. 29 (see on Matt. 13:1; Mark 3:13).

 

နတ်ဆိုးစွဲသူ။ ခရစ်တော်သည် မျက်မမြင်နှင့် စကားမပြောနိုင်သော နတ်ဆိုးစွဲသူကို အနည်းဆုံး နှစ်ကြိမ်ကုသခဲ့သည် (ဒီအေ ၃၂၁; အခန်း ၉:၃၂–၃၅ ကို ကြည့်ပါ)။ နတ်ဆိုးစွဲခြင်းနှင့်ပတ်သက်သော လေ့လာမှုအတွက် မာကု ၁ ၏ ထပ်ဆောင်းမှတ်ချက်ကို ကြည့်ပါ။

One possessed. There were at least two instances in which Christ healed a blind and dumb demoniac (see DA 321; ch. 9:32–35). For a study of demon possession, see Additional Note on Mark 1.

 

၂၃။ အံ့ဩသွားကြသည်။ မာကု ၂:၁၂ ကို ကြည့်ပါ။

23. Were amazed. See on Mark 2:12.

၂၃။ ဒါဝိဒ်၏သားတော်။ အခန်း ၁:၁ တွင် ကြည့်ပါ။ ဂရိဘာသာဖြင့် မေးခွန်း၏ပုံစံသည် အနုတ်လက္ခဏာဖြေကြားချက်ကို မျှော်လင့်ထားသည်ဟု ဆိုလိုသည် (လုကာ ၆:၃၉ တွင် ကြည့်ပါ)။ လူထုက အော်ဟစ်သလို “ဤသူသည် ဒါဝိဒ်၏သားတော် [မေရှိယ] ဖြစ်မည်မဟုတ်ပါလား” ဟု ဆိုကြသည်။ သူတို့သည် ပရောဖက်ပြုချက်ထဲက မေရှိယသည် ခရစ်တော်ပြုလုပ်ခဲ့သော အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများကို လုပ်ရမည်ဟု သဘောပေါက်ထားပေမည်၊ သို့သော် လူသာမန်တစ်ဦးဟု ထင်ရသော ယေရှတွင် ပရောဖက်ပြုချက်ထဲက မေရှိယကို မြင်ရန်ခက်ခဲခဲ့သည် (DA ၁၉၇၊ ၃၈၅ တွင် ကြည့်ပါ)။ လူများစွာက ခရစ်တော်ကို ဝမ်းမြောက်စွာ နားထောင်ခဲ့ကြသည် (မာကု ၁၂:၃၇ တွင် ကြည့်ပါ)၊ သူ့ကို ကြီးမြတ်သော ဆရာတစ်ဦးအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြသည် (ယောဟန် ၃:၂ တွင် ကြည့်ပါ)၊ ပြီးတော့ ပရောဖက်တစ်ဦးအဖြစ်ပင် (မဿဲ ၂၁:၁၁ တွင် ကြည့်ပါ)၊ သို့သော် သူတို့သည် သူ့ကို မေရှိယအဖြစ် လက်ခံခဲ့သည်ဟု မဆိုလိုပါ။ သူ၏ အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများစွာသည် သူသည် မေရှိယဖြစ်နိုင်သည်ဟူသော မျှော်လင့်ချက်၏မီးတောက်ကို သူတို့နှလုံးသားထဲတွင် ထွန်းညှိခဲ့သော်လည်း (လုကာ ၂၄:၂၁ တွင် ကြည့်ပါ၊ DA ၄၀၆ တွင် ကြည့်ပါ)၊ မေရှိယသည် မည်သို့ဖြစ်ရမည်ဟူသော သူတို့၏ ကြိုတင်ထင်မြင်ချက်က (မဿဲ ၄:၁၇၊ လုကာ ၄:၁၉ တွင် ကြည့်ပါ၊ DA ၃၀ တွင် ကြည့်ပါ) ထိုမီးတောက်အားနည်းကို ချက်ချင်းငြှိမ်းသတ်လိုက်သည်။

Son of David. See on ch. 1:1. The form of the question in Greek implies that a negative answer is expected (see on Luke 6:39). The people exclaim, as it were. “This cannot be the Son of David [the Messiah], can it?” They may have realized that the Messiah of prophecy was to do the wonderful deeds that Christ performed, but they found it difficult to see in Jesus, apparently a common man among men, the Messiah of prophecy (cf. DA 197, 385). The fact that many people heard Christ gladly (see Mark 12:37), recognized Him as a great teacher (see John 3:2), and even a prophet (see Matt. 21:11), does not man they necessarily accepted Him as the Messiah. His many mighty works ignited the flame of hope in their hearts that He might be the Messiah (see on Luke 24:21; cf. DA 406), but their preconceived idea of what the Messiah was to be like (see on Matt. 4:17; Luke 4:19; cf. DA 30) almost immediately quenched the feeble flame.

 

၂၄။ ဖာရိရှဲများက ကြားလိုက်သည်။ ယေရှသည် ပရောဖက်ပြုချက်ထဲက မေရှိယဖြစ်နိုင်သည်ဟူသော လူထု၏ မသေချာသော မျှော်လင့်ချက်သည် ဖာရိရှဲများကို ဒေါသထွက်စေပုံရသည်။ မာကုက ဤဖာရိရှဲများကို “ယေရုဆလင်မှဆင်းလာသော ကျမ်းပြုဆရာများ” ဟု ဖော်ပြသည် (မာကု ၃:၂၂)၊ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ ခရစ်တော်ကို စောင့်ကြည့်ပြီး သတင်းပို့ရန် ဆန်ဟီဒရင်မှ စေလွှတ်ထားသော သူလျှိုများဖြစ်ပေမည် (မာကု ၂:၆ တွင် ကြည့်ပါ)။ ဤသတိထားလှသော ယေရှ၏ရန်သူများသည် စစ်မှန်သော အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုတစ်ခုပြုလုပ်ခဲ့သည်ကို ငြင်းပယ်၍မရခဲ့ပါ၊ အကြောင်းမှာ ကုသခံရသူသည် “စကားပြောနိုင်ပြီး မြင်နိုင်ခဲ့သည်” (မဿဲ ၁၂:၂၂)။ ယေရှ၏ဘုရားဆန်မှု၏ သက်သေများ ပိုများလာလေ၊ သူတို့၏ ဒေါသထွက်မှုနှင့် မုန်းတီးမှုသည် ပိုကြီးလာလေ၊ ထို့ကြောင့် ယေရှ၏ရန်သူအချို့သည် ခွင့်မလွှတ်နိုင်သော အပြစ်ကို ကျူးလွန်ခဲ့ကြသည် (အခန်း ၃၁၊ ၃၂ တွင် ကြည့်ပါ)။

24. The Pharisees heard it. Apparently the flickering hope of the people that Jesus might prove to be the Messiah of prophecy (see v. 23) angered the Pharisees. Mark speaks of these Pharisees as “the scribes which came down from Jerusalem” (Mark 3:22), probably spies sent out by the Sanhedrin to observe and report on Christ (see on Mark 2:6). These wary foes of Jesus could not deny that a genuine miracle had been performed, for the healed man “spake and saw” (Matt. 12:22). The greater the evidence of the divinity of Jesus, the greater became their anger and hatred, which led eventually to the commission of the unpardonable sin by some of Jesus’ enemies (see on vs. 31, 32).

 

ဤသူ။ ဂရိဘာသာ “houtos”၊ “ဤသူ”။ ဤဖာရိရှဲများသည် ယေရှ၏နာမကို သူတို့နှုတ်ဖြင့် မပြောရန် ငြင်းဆန်ခြင်းဖြင့် သူတို့၏မထီမဲ့မြင်ပြုမှုကို ပြသခဲ့ပြီး သူ့ကို “ဤသူ” ဟု မထီမဲ့မြင်ပြောဆိုခဲ့သည် (လုကာ ၁၄:၃၀၊ လုကာ ၁၅:၂ တွင် ကြည့်ပါ)။

This fellow. Gr. houtos, “this [one].” These Pharisees showed their contempt by refusing to take the name of Jesus on their lips and disdainfully referred to Him as “this [one]” (see on Luke 14:30; Luke 15:2).

 

ဘီလဇီဘူလ်။ စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများသည် “ဘီဇီဘူလ်” နှင့် “ဘီလဇီဘူလ်” ဟူသော ဖတ်ရှုမှုများအကြား ပိုင်းခြားထားသည် (စာမျက်နှာ ၁၄၆ တွင် ကြည့်ပါ)။ KJV ဖတ်ရှုမှု “ဘီလဇီဘူဘ်” ကို ဂျရုမ်းက လက်တင်ဗာလဂိတ်အတွက် လက်ခံခဲ့ပြီး၊ ထိုမှတစ်ဆင့် KJV ဘာသာပြန်သူများက လက်ခံခဲ့ပုံရသည်။ ဤနာမည်၏ အဓိပ္ပာယ်သည် ငြင်းခုံစရာဖြစ်သည်။ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ ဘီလဇီဘူလ်ဟူသော နာမည်သည် ဟေဗြဲ “ba‘al zebul” မှဖြစ်ပြီး “ကြီးမားသောအိမ် [သို့မဟုတ် ဗိမာန်] ၏အရှင်” သို့မဟုတ် “မိုးကောင်းကင်အိမ်၏အရှင်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပေမည်။ ဘီစီ ၁၄၀၀ ခန့်က ရက်ရှမ်ရာပြဇယားများစွာတွင် “ဇီဘူလ်၊ မြေကြီး၏မင်းသား” ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ဘီလဇီဘူလ်သည် “ဘာအဲလ်သည် မင်းသားဖြစ်သည်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရပေမည်။ ယုဒလူများသည် ဤတစ္ဆေဘုရားကို မထီမဲ့မြင်ပြုရန် ဘီလဇီဘူလ်မှ ဘီလဇီဘူဘ်၊ “ယင်ကောင်များ၏အရှင်” ဟု နာမည်ပြောင်းခဲ့သည်ဟု ယူဆထားသည် (၂ ဓမ္မရာဇဝင် ၁:၂ တွင် ကြည့်ပါ)။

Beelzebub. Textual evidence is divided (cf. p. 146) between the readings “Beezebul” and “Beelzebul.” The KJV reading “Beelzebub” was adopted by Jerome for the Latin Vulgate, and, apparently, from there was taken over by the KJV translators. The meaning of the name is debatable. Perhaps the name Beelzebul is from the Hebrew ba‘al zebul, possibly meaning “lord of the great house [or temple],” or “lord of the heavenly house.” Several Ras Shamrah tables from about 1400 b.c. speak of “Zebul, prince of the earth.” Beelzebul may thus mean “Baal is prince.” It has been suggested that the Jews may have changed the name from Beelzebul to Beelzebub, “lord of flies,” out of contempt for this pagan deity, the patron god of Ekron (see on 2 Kings 1:2).

 

မျက်စိကန်းပြီး စကားမပြောနိုင်သော နတ်ဆိုးစွဲသူကို ကုသရာတွင် လူ့စွမ်းအားထက်ကျော်လွန်သော စွမ်းအားရှိသည်မှာ ထင်ရှားသည်။ သူလျှိုများသည် ယေရှသည် ဘုရားဆန်ပြီး အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုကို ပြုလုပ်နိုင်သည့် စွမ်းအားရှိသည်ဟု လက်မခံခဲ့ပါ၊ ထို့ကြောင့် သူသည် နတ်ဆိုးနှင့် လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်ဖြစ်ရမည်။

In the healing of the blind and dumb demoniac it was evident that more than human power was present. The spies refused to concede that Jesus was divine and possessed power to effect the miracle; He must, therefore, be in league with the devil.

 

၂၅။ သူတို့၏အတွေးများကို သိသည်။ မာကု ၂:၈ တွင် ကြည့်ပါ။

25. Knew their thoughts. See on Mark 2:8.

အင်ပါယာတိုင်း။ ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်ပွားနေသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံသည် အခြားနိုင်ငံများနှင့် ဆက်နွယ်မှုတွင် ၎င်း၏ရပ်တည်မှုနှင့် စွမ်းအားကို အားနည်းစေသည်မှာ ထင်ရှားသည်။

Every kingdom. A nation in which there is civil war obviously weakens its standing and power with respect to other nations.

 

အိမ်။ အုပ်ချုပ်သူ၏ “အိမ်” ဟု နိုင်ငံရေးနယ်မြေတစ်ခုကို ရည်ညွှန်းပေမည်၊ သို့သော် ဖော်ပြထားသော နိယာမသည် မိသားစုနေထိုင်ရာ “အိမ်” အတွက်လည်း မှန်ကန်မည်ဖြစ်သည်။

House. Perhaps referring to a political territory as the “house” of the one who rules over it, though the principle stated would be equally true of a “house” in the sense of a family dwelling.

 

၂၆။ စာတန်ကို နှင်ထုတ်သည်။ စာတန်သည် ခရစ်တော်နှင့် သေရေးရှင်ရေးတိုက်ပွဲတွင် ပါဝင်နေသည် (ဗျာဒိတ် ၁၂:၇-၉၊ မဿဲ ၄:၁-၁၁၊ ယောဟန် ၁၂:၃၁၊ ယောဟန် ၁၆:၁၁ စသည်တို့တွင် ကြည့်ပါ)။ စာတန်သည် သူ၏ရန်သူဖြစ်သော ခရစ်တော်၏ တောင်းဆိုမှုများကို ထောက်ခံရန်၊ သူကိုယ်တိုင် လူသားများအပေါ် သက်ရောက်စေခဲ့သော နတ်ဆိုးများကို ခရစ်တော်နှင့် ပူးပေါင်းပြီး နှင်ထုတ်ရန် မိုက်မဲလှသည်မဟုတ်ပါ။ ထိုသို့သော မူဝါဒအပေါ်တွင် “သူ၏အင်ပါယာ” သည် ပြိုလဲမည်မှာ သေချာသည်။ ဤတွင် ယေရှသည် ဖာရိရှဲများ၏ အငြင်းအခုံကို အဓိပ္ပာယ်မရှိသည်အထိ လျှော့ချခဲ့ပြီး၊ သူ၏ အကျိုးသင့်အကြောင်းသင့်ပြောဆိုမှုသည် ရှင်းလင်းပြီး ရိုးရှင်းလှသဖြင့် လူတိုင်းမြင်နိုင်ခဲ့သည်။

26. Cast out Satan. Satan was engaged in mortal combat with Christ (see Rev. 12:7–9; cf. Matt. 4:1–11; John 12:31; John 16:11; etc.). The devil could hardly be foolish enough to work at cross-purposes with himself, sustaining the claims of his archenemy, Christ, by cooperating with Him in the expulsion of demons he himself had inflicted upon men. On the basis of such a policy “his kingdom” was certain to fall. Herewith Jesus reduced the argument of the Pharisees to absurdity, and His reasoning was so clear and simple that all could see it.

 

၂၇။ သင်တို့၏သားသမီးများက မည်သူ့အားဖြင့် နှင်ထုတ်သနည်း။ ဖာရိရှဲများ၏ အငြင်းအခုံ၏ အဓိပ္ပာယ်မရှိမှုကို ပြသပြီးနောက်၊ ခရစ်တော်သည် သူတို့ကို ဖြေရှင်းရန်ခက်ခဲသော အငြင်းအခုံတစ်ခုဖြင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့သည်။ ဖာရိရှဲအချို့သည် နတ်ဆိုးများကို နှင်ထုတ်နိုင်သည်ဟု အခိုင်အမာဆိုခဲ့သည်မှာ ထင်ရှားသည်၊ မဟုတ်ပါက ခရစ်တော်သည် ဤအချက်ကို အမှန်အဖြစ် မဖော်ပြခဲ့မည်ဖြစ်သည်။ ဂျိုဆီးဖက်စ်က ထိုသို့သော ကြိုးစားမှုများကို အနည်းဆုံး ပြုလုပ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုပြီး ဥပမာတစ်ခုပေးခဲ့သည် (Antiquities viii. ၂. ၅ [၄၅-၄၉])။ “သားသမီးများ” ဟူသော စကားလုံးသည် ခရစ်တော်ပြောဆိုခဲ့သူများ၏ သဘာဝဆန်သော သားသမီးများကို ရည်ညွှန်းခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ သူတို့၏ နောက်လိုက်များကို ရည်ညွှန်းသည်။ ထို့ကြောင့် ဓမ္မဟောင်းကာလတွင် ပရောဖက်များ၏ ကျောင်းများရှိ ကျောင်းသားများကို “ပရောဖက်များ၏သားများ” ဟု ခေါ်ဆိုလေ့ရှိသည် (၂ ဓမ္မရာဇဝင် ၆:၁ တွင် ကြည့်ပါ)။

27. By whom do your children? Having shown the absurdity of the argument set forth by the Pharisees, Christ now confronts them with a dilemma. Obviously, some Pharisees did claim to be able to exorcise evil spirits, or Jesus would not have presented this as a fact. Josephus relates that such attempts were at least made, and gives an example (Antiquities viii. 2. 5 [45–49]). The word “children” refers, not to natural offspring of the men to whom Christ spoke, but to their adherents. Thus in OT times students in the schools of the prophets were commonly called “sons of the prophets” (see on 2 Kings 6:1).

၂၈။ သို့သော်အကယ်၍။ ဖာရိရှဲများ၏ အဆိုပြုချက်၏ အဓိပ္ပာယ်မရှိမှုကို ပြသပြီး (အခန်း ၂၅၊ ၂၆)၊ သူတို့ဖြေကြားရန် မဖြစ်နိုင်သော အငြင်းအခုံတစ်ခုကို ရင်ဆိုင်စေပြီးနောက် (အခန်း ၂၇)၊ ခရစ်တော်သည် သူတို့စာတန်ထံမှ ရည်ညွှန်းခဲ့သည်မှာ အမှန်တကယ်တွင် ဘုရားသခင်၏ စွမ်းအားမဟုတ်ဘဲ အခြားမဟုတ်ကြောင်း မလွှဲမရှောင်သာ ရွေးချယ်စရာသို့ ဦးတည်သွားသည် (အခန်း ၂၄ တွင် ကြည့်ပါ)။ လုကာက ဤစွမ်းအားကို “ဘုရားသခင်၏လက်ချောင်း” ဟု ဖော်ပြသည် (လုကာ ၁၁:၂၀၊ ထွက်မြောက်ရာ ၈:၁၉ တွင် ကြည့်ပါ)။ ဤကမ္ဘာပေါ်တွင် သူ၏သာသနာပြုမှုအတွင်း ခရစ်တော်၏ အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများသည် ကောင်းကင်တမန်များ၏ သာသနာပြုမှုမှတစ်ဆင့် ဘုရားသခင်၏ စွမ်းအားဖြင့် ပြီးမြောက်ခဲ့သည် (DA ၁၄၃)။ သူ၏ အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများသည် သူ၏ မေရှိယဖြစ်မှုကို သက်သေထူခဲ့သည် (DA ၄၀၆ တွင် ကြည့်ပါ)၊ အကယ်၍ မေရှိယသည် ဤတွင်ရှိလျှင် (မဿဲ ၁၂:၂၃ တွင် ကြည့်ပါ)၊ သူ၏ “အင်ပါယာ” သည် ဝေးကွာမနေနိုင်ဟု ဖြစ်ရမည်။

23. But if. Having shown the absurdity of the claim made by the Pharisees (vs. 25, 26) and having confronted them with a dilemma to which they could give no answer (v. 27), Christ leads on to the inevitable alternative that what they have attributed to Satan is in reality none other than the power of God (see on v. 24). Luke speaks of this power as the “finger of God” (Luke 11:20; cf. Ex. 8:19). During His ministry on earth Christ’s miracles were accomplished by the power of God through the ministry of angels (DA 143). His miracles attested His Messiahship (see DA 406), and if the Messiah were here (see Matt. 12:23), it must be that His “kingdom” could not be far away.

 

ရောက်လာပြီ။ စကားလုံးအတိုင်း “ရောက်လာပြီ”။

Is come. Literally, “has come.”

 

၂၉။ မည်သူသည် မည်သို့ဝင်နိုင်သနည်း။ ယခုခရစ်တော်ဖော်ပြထားသော ဥပမာတွင် သူသည် ဘုရားသခင်၏ “အင်ပါယာ” ရောက်လာပြီး စာတန်၏ အင်ပါယာကို ကျူးကျော်နေသည်ဟူသော အမှန်တရားကို အားဖြည့်ပြသသည် (အခန်း ၂၈ တွင် ကြည့်ပါ)။ ခရစ်တော်သည် စာတန်၏ “အိမ်” သို့မဟုတ် “အင်ပါယာ” သို့ ဝင်ရောက်သူ “တစ်ဦး” ဖြစ်သည် (အခန်း ၂၅ တွင် ကြည့်ပါ)။ လူတစ်ဦးသည် မိမိအိမ်ထဲသို့ ဝင်ရောက်ပြီး မိမိ၏ “ပစ္စည်းများ” ကို “ဖျက်ဆီး” လေ့မရှိပါ၊ စာတန်သည် စာတန်ကို “နှင်ထုတ်” လေ့မရှိပါ (အခန်း ၂၆ တွင် ကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့် ဘီလဇီဘူလ်၏ “အိမ်” ထဲသို့ ဝင်ရောက်ပြီး ၎င်း၏ “ပစ္စည်းများ” ကို “ဖျက်ဆီး” ရန်သူသည် သူ၏ရန်သူဖြစ်ရမည် (အခန်း ၂၄ တွင် ကြည့်ပါ)။

29. How can one enter? In the parable Christ now sets forth He reinforces the truth stated in v. 28 that the “kingdom of God” is come and that the kingdom of Satan is being invaded. Christ is the “one” who enters Satan’s “house” or “kingdom” (see on v. 25). A man does not enter his own house and “spoil” his own “goods”; Satan does not “cast out” Satan (see v. 26). Therefore someone entering the “house” of Beelzebul (see on v. 24), to “spoil his goods,” must of necessity be his enemy.

 

အင်အားကြီးသူ၏။ စကားလုံးအရ “အင်အားကြီးသူ၏” ဟု ဆိုလိုပြီး၊ ဆိုလိုသည်မှာ စာတန်၏ဖြစ်သည်။

A strong man’s. Literally, “the strong man’s,” in other words, Satan’s.

 

သူ၏ပစ္စည်းများကို လုယူသည်။ စာတန်သည် ဤကမ္ဘာကို ၎င်း၏အပိုင်အဖြစ် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို ၎င်းထံ “အပ်နှံ” ခံခဲ့ရသည်ဟု ဆိုသည် (လုကာ ၄:၆ ကိုကြည့်ပါ)။ ထိုအဓိပ္ပာယ်ဖြင့်၊ ဤကမ္ဘာသည် ၎င်း၏ “အိမ်” ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းအတွင်းရှိ လူသားများသည် ၎င်း၏ “ပစ္စည်းများ” ဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်သည် စာတန်၏အကျဉ်းသားများကို လွှတ်ပေးရန် လာခဲ့သည်၊ ပထမဦးစွာ အပြစ်၏အကျဉ်းထောင်မှ (လုကာ ၄:၁၈ ကိုကြည့်ပါ)၊ ထို့နောက် သေခြင်း၏အကျဉ်းထောင်မှ (ဗျာဒိတ် ၁:၁၈ ကိုကြည့်ပါ)။ နတ်ဆိုးများကို နှင်ထုတ်ခြင်းဖြင့် ခရစ်တော်သည် စာတန်၏သားကောင်များကို လုယူခဲ့သည်၊ ဆိုလိုသည်မှာ ၎င်း၏ “ပစ္စည်းများ” ကို လုယူခြင်းဖြစ်သည်။

Spoil his goods. Satan claimed this world as his, that it had been “delivered” to him (see Luke 4:6). In that sense, this world was his “house,” and the human beings in it constituted his “goods.” Christ came to release Satan’s captives, first from the prison house of sin (see on Luke 4:18) and then from the prison house of death (see Rev. 1:18). By casting out demons Christ was robbing Satan of his victims, that is, spoiling his “goods.”

 

အင်အားကြီးသူကို ချည်နှောင်သည်။ “အင်အားကြီးသူ” ကို ချည်နှောင်လိုသူသည် “အင်အားကြီးသူ” ထက် သာလွန်အင်အားရှိရမည် (လုကာ ၁၁:၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ဘုရားသခင်သာလျှင် စာတန်ထက် အင်အားကြီးသည်။ ထို့ကြောင့်၊ ယေရှုသည် စာတန်၏အကျဉ်းသားများကို လွှတ်ပေးနေသည်ဆိုသော သက်သေများနှင့် ရင်ဆိုင်ရသောအခါ၊ ဘုရားသခင်၏တန်ခိုးသည် ယေရှုမှတစ်ဆင့် လုပ်ဆောင်နေရမည်။ ခရစ်တော်၏တန်ခိုးကြီးသောလုပ်ရပ်များသည် စာတန်နှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ထားခြင်းကို မဟုတ်ဘဲ၊ ၎င်းနှင့် စစ်ပွဲဆင်နွှဲနေခြင်းကို သက်သေပြသည် (DA ၄၀၆ ကိုကြည့်ပါ)။

Bind the strong man. He who would bind a “strong man” must of necessity be stronger than the “strong man” (see Luke 11:22). God alone is stronger than Satan; therefore, in the face of evidence that Jesus is releasing the captives of Satan, it must be that the power of God is operating through Jesus. The mighty deeds of Christ testify, not to an alliance with Satan, but to warfare against him (see DA 406).

၃၀. ငါနှင့်အတူမရှိသူ။ လူ၏ဝိညာဉ်အတွက် ကြီးမားသောပဋိပက္ခတွင်၊ အလယ်အလတ်နေရာမရှိ။ ဘက်မလိုက်နိုင်ပါ (DA ၃၂၄ ကိုကြည့်ပါ)။ လူတိုင်းသည် မျိုးချစ်သူ သို့မဟုတ် သစ္စာဖောက်သူဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်၏ဘက်တွင် လုံးလုံးလျားလျားမရှိသူသည် ရန်သူ၏ဘက်တွင် လုံးလုံးလျားလျားရှိပြီး၊ ဆိုလိုသည်မှာ ၎င်း၏သြဇာလွှမ်းမိုးမှုသည် ထိုဦးတည်ရာသို့ ဦးတည်သည်။ ခရစ်တော်နှင့် လုံးဝမဟုတ်ဘဲ အနီးစပ်ဆုံးရှိသူသည်၊ အနီးစပ်ဆုံးမဟုတ်ဘဲ၊ လုံးဝဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည်။ ခရစ်တော်ဤနေရာ၌ အတည်ပြုပြောဆိုသည်မှာ မာကု ၉:၄၀ တွင် “ကျွန်ုပ်တို့ကို ဆန့်ကျင်သူမဟုတ်သူသည် ကျွန်ုပ်တို့ဘက်တွင်ရှိသည်” ဟူသော ထုတ်ပြန်ချက်နှင့် ဆန့်ကျင်သည်ဟု မယူဆရပါ။ ၎င်းသည် ခရစ်တော်၏အကြောင်းကို မြှင့်တင်သူများကို ၎င်းကို “ဆန့်ကျင်သူ” အဖြစ် မယူဆနိုင်ဟု ဆိုလိုသည်။

30. Not with me. In the great conflict for the soul of man, there is no middle ground; neutrality is impossible (see DA 324). Every man is either a patriot or a traitor. He who is not wholly on the side of Christ is wholly on the side of the enemy, that is, the weight of his influence is in that direction. To be almost, but not wholly, with Christ is to be, not almost, but wholly against Him. What Christ here affirms is not to be construed as contradicting the statement of Mark 9:40, “He that is not against us in on our part,” which means simply that those who advance the cause of Christ cannot be considered as being “against” Him.

 

၃၁. အပြစ်အမျိုးမျိုး။ “ဘုရားသခင်ကို မထီမဲ့မြင်ပြုခြင်း” ပင်လျှင် ခွင့်လွှတ်နိုင်သည်—တစ်ခုသာလွဲချော်သည်။

31. All manner of sin. Even “blasphemy” can be forgiven—with one exception.

 

ဘုရားသခင်ကို မထီမဲ့မြင်ပြုခြင်း။ ခရစ်တော်ဤနေရာ၌ ရည်ညွှန်းသည့် အထူးအခြေအနေတွင်၊ ဖာရိရှဲအုပ်စုတစ်စုသည် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏တန်ခိုးကို (အခန်း ၂၈ ကိုကြည့်ပါ) နတ်ဆိုးသို့ ပုံဖျက်စွပ်စွဲခဲ့ပြီး (အခန်း ၂၄) ၎င်းတို့၏စွပ်စွဲချက်သည် မမှန်ကန်ကြောင်း အပြည့်အဝသိရှိထားသည် (DA ၃၂၂ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းသည် အလင်းကို တမင်တကာ ငြင်းပယ်ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့ကို “သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ကို မထီမဲ့မြင်ပြုခြင်း” သို့ တစ်ဆင့်ချင်း ဦးတည်စေခဲ့သည်။ ဖာရိရှဲများ၏ ထုတ်ပြန်ချက်သည် ယေရှု၏ဘုရားသခင်ဆန်မှုဆိုင်ရာ ပိုမိုရှင်းလင်းသော သက်သေများကို ငြင်းပယ်ခြင်း၏ ရှည်လျားသောလုပ်ငန်းစဉ်၏ အထွတ်အထိပ်အဖြစ် ရောက်ရှိလာခဲ့သည် (DA ၂၁၃, ၅၃၈ ကိုကြည့်ပါ)၊ ဤလုပ်ငန်းစဉ်သည် ယေရှု၏မွေးဖွားခြင်းနှင့်အတူ စတင်ခဲ့သော်လည်း (DA ၆၃ ကိုကြည့်ပါ) ၎င်း၏ဓမ္မအမှုထမ်းဆောင်မှု တိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့သည်။ သက်သေများ ပိုမိုရှင်းလင်းလာသည်နှင့်အမျှ ၎င်းတို့၏ဆန့်ကျင်မှုသည် ပိုမိုပြင်းထန်လာသည် (ဟောရှယ ၄:၆ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ ယေရှုနှင့် တွေ့ဆုံမှုတစ်ခုစီသည် ၎င်းတို့၏ လှည့်ဖျားမှုကို ဖော်ထုတ်ရုံသာဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ပိုမိုခါးသီးလာကာ ပိုမိုထင်ရှားစွာ ပြောဆိုလာကြသည်။ ယခုအခါ ၎င်းတို့သည် ခရစ်တော်သည် နတ်ဆိုးဝင်ပူးနေပြီး စာတန်၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တစ်ဦးအဖြစ် စာတန်နှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်နေသည်ဟု ထင်ရှားစွာ ကြေညာခဲ့သည် (၅T ၆၃၄ နှင့်နှိုင်းယှဉ်ပါ)။ ထိုအချိန်မှစ၍ ၎င်းတို့သည် ခရစ်တော်ကို စာတန်လက်အောက်တွင်ရှိသည်ဟု စွပ်စွဲထားသော တန်ခိုးအာဏာလက်အောက်တွင် ရှိနေခဲ့သည် (DA ၃၂၃)။

Blasphemy. In the particular situation Christ here refers to, a group of Pharisees had attributed the power of the Holy Spirit (see on v. 28) to the devil (v. 24) in the full knowledge that their charge was false (see DA 322). It was this deliberate rejection of light that was leading them, step by step, toward “blasphemy against the Holy Ghost.” It is important to note that the statement made by the Pharisees came as the climax of a protracted process of rejecting increasingly clear evidence of divinity of Jesus (see DA 213, 538), a process that had begun with the birth of Jesus (see DA 63) but which became more intense as His ministry progressed. The clearer the evidence, the stronger their opposition to Him (cf. Hosea 4:6). As time went on and each encounter with Jesus served only to reveal their hypocrisy, they became more and more bitter and outspoken. Now they came out openly, declaring Christ to be demon possessed and working in collaboration with Satan, as one of his accomplices (cf. 5T 634). Henceforth they were under the control of the very power they had accused Christ of being subject to (DA 323).

 

သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ကို မထီမဲ့မြင်ပြုခြင်း၊ သို့မဟုတ် ခွင့်လွှတ်မရသောအပြစ်သည်၊ အမှန်တရားကို တဖြည်းဖြည်းဆန့်ကျင်ခြင်းဖြင့် ဖြစ်ပေါ်ပြီး၊ ၎င်းကို ဆန့်ကျင်သည့် နောက်ဆုံးနှင့် ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းမရသော ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုတွင် အထွတ်အထိပ်ရောက်ရှိပြီး၊ ၎င်းသည် မိမိကိုယ်ကို ဘုရားသခင်၏ဆန္ဒကို ဆန့်ကျင်သည့် မိမိ၏လုပ်ဆောင်မှုလမ်းကြောင်းကို ရွေးချယ်နေကြောင်း အပြည့်အဝသိရှိထားရင်း တမင်တကာပြုလုပ်သည်။ သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ လှုံ့ဆော်မှုများကို ဆက်လက်ဆန့်ကျင်ခြင်းဖြင့် မျက်စိစဉ်းစားသိမှုသည် မီးလောင်ကျွမ်းသွားပြီး၊ လူတစ်ဦးသည် ၎င်း၏ဆုံးဖြတ်ချက်သည် ကံကြမ္မာဖြစ်သည်ကို မသိရှိပေ။ ဘုရားသခင်၏ဆန္ဒနှင့် သဟဇာတဖြစ်အောင် ဆုံးဖြတ်ချက်မချရန် ဆက်လက်ပျက်ကွက်ခြင်းထက် ဘာမှမရှိပေ (DA ၃၂၄ ကိုကြည့်ပါ)။ “ခွင့်လွှတ်မရသောအပြစ်” ကို ကျူးလွန်ခဲ့သည်ဟု ခြောက်ခြားစရာကောင်းသော စိုးရိမ်မှုဖြင့် ဒုက္ခရောက်နေသူသည် ၎င်းကို မကျူးလွန်ခဲ့ကြောင်း ပြတ်သားသော သက်သေရှိသည်။

Blasphemy against the Holy Spirit, or the unpardonable sin, consists of progressive resistance to truth that culminates in a final and irrevocable decision against it, deliberately made in the full knowledge that by so doing one is choosing to pursue his own course of action in opposition to the divine will. The conscience is seared by continued resistance to the impressions of the Holy Spirit, and one may hardly be aware that he has made the fateful decision. There may, indeed, be nothing more than continuing failure to reach a decision to act in harmony with God’s will (see DA 324). A person troubled with a haunting fear that he has committed the “unpardonable sin,” thereby has conclusive evidence that he has not committed it.

ကမ္ဘာပေါ်တွင် အဆင်းရဲဆုံးသူသည် မဖြစ်မနေ ဖြောင့်မတ်စွာပြုလုပ်ရမည်ကို သိလျက် မမှန်ကန်သောအရာကို ပြုလုပ်သည့်အတွက် မျက်စိစဉ်းစားသိမှုက ဒုက္ခပေးနေသူဖြစ်သည်။ ဆင်းရဲဒုက္ခဖြစ်သော ခရစ်ယာန်အတွေ့အကြုံသည် များသောအားဖြင့် လူတစ်ဦးရရှိထားသော အလင်းရောင်နှင့် မညီမျှစွာ အသက်ရှင်ခြင်း၏ရလဒ်ဖြစ်သည်။ မျက်စိစဉ်းစားသိမှုက ဒုက္ခပေးနေသူသည် ပြဿနာကို ဖြေရှင်းပြီး တင်းမာမှုကို ဖယ်ရှားရန် နည်းလမ်းနှစ်သွယ်ဖြင့် ပြုလုပ်နိုင်သည်။ ၎င်းသည် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ ပြောင်းလဲပေးသောတန်ခိုးကို လိုက်လျောပြီး၊ ဘုရားသခင်နှင့် လူသားများနှင့် မမှန်ကန်သောအရာများကို ဖြောင့်မတ်စွာပြုလုပ်ရန် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ လှုံ့ဆော်မှုများကို တုံ့ပြန်နိုင်သည်၊ သို့မဟုတ် ၎င်း၏မျက်စိစဉ်းစားသိမှုကို မီးလောင်ကျွမ်းစေပြီး သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်ကို တိတ်ဆိတ်စေခြင်းဖြင့် ၎င်း၏စိတ်ကျဉ်းမြောင်းသော လှုံ့ဆော်မှုများကို ဖယ်ရှားနိုင်သည် (ဧဖက် ၄:၃၀ ကိုကြည့်ပါ)။ နောက်ဆုံးနည်းလမ်းကို လိုက်နာသူသည် နောင်တမရတော့ဘဲ၊ အကြောင်းမှာ ၎င်း၏မျက်စိစဉ်းစားသိမှုသည် ထာဝရအာရုံမခံစားနိုင်တော့သဖြင့်၊ ၎င်းသည် နောင်တရလိုစိတ်မရှိတော့ပေ။ ၎င်းသည် မိမိ၏ဝိညာဉ်ကို ဘုရားသခင်၏ကျေးဇူးတော်လက်လှမ်းမမီရာ တမင်တကာထားရှိခဲ့သည်။ ၎င်း၏ဆန္ဒရွေးချယ်မှုတန်ခိုးကို ဆက်လက်ဖောက်ပြန်မှုသည် ကောင်းမှုနှင့် မကောင်းမှုကို ပိုင်းခြားသိမြင်နိုင်သော စွမ်းအားကို ဆုံးရှုံးစေသည်။ မကောင်းမှုသည် နောက်ဆုံးတွင် ကောင်းမှုဟု ထင်ရပြီး၊ ကောင်းမှုသည် မကောင်းမှုဟု ထင်ရသည် (မိက္ခာ ၃:၂; ဟေရှာယ ၅:၂၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ထိုသို့သည် အပြစ်၏ လှည့်ဖျားမှုဖြစ်သည်။

The most miserable person in the world is one whose conscience troubles him for doing wrong when he knows that he should do right. A miserable Christian experience is usually the result of not living up to the light one has. A person whose conscience troubles him may solve the problem and remove the tension in one of two ways: He may yield to the transforming power of the Holy Spirit, and respond to the promptings of the Holy Spirit by making wrongs right with God and man, or he may sear his conscience and eliminate its painful promptings by silencing the Holy Spirit (see Eph. 4:30). The person who takes the latter course cannot repent, because his conscience has been forever made insensitive, and he does not want to repent. He has deliberately placed his soul beyond the reach of divine grace. His persistent perversion of the power of choice results in the loss of the power to discern between good and evil. Evil finally appears to be good, and good appears to be evil (see Micah 3:2; see on Isa. 5:20). Such is the deceptiveness of sin.

 

မျက်စိစဉ်းစားသိမှုသည် လူ၏ဝိညာဉ်အတွင်း၌ ဘုရားသခင်၏မျက်စိဟု သင့်လျော်စွာ ခေါ်ဆိုခံရသည်။ ၎င်းသည် လူများအား ၎င်းတို့ထံဖော်ပြခံရသော အလင်းရောင်ကို အမြဲလိုက်နာရန် လှုံ့ဆော်ပေးသော ဘုရားသခင်မှ စိုက်ထည့်ထားသော စောင့်ကြည့်သူဖြစ်သည်။ ၎င်းကို အနည်းငယ်ပင်ဖောက်ပြန်ခြင်းသည် ထာဝရဆုံးရှုံးမှု၏အန္တရာယ်ကို စွန့်စားရသည်။ ဘုရားသခင်ကို တမင်တကာနှင့် ဆက်လက်မနာခံမှုသည် နောက်ဆုံးတွင် ဖျက်မရသော အကျင့်ဖြစ်လာသည် (DA ၃၂၄ ကိုကြည့်ပါ)။ “စိတ်နှလုံးမာကျောခြင်း” ဟု များသောအားဖြင့် ပြောဆိုသော လုပ်ငန်းစဉ်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ (ထွက်မြောက်ရာ ၄:၂၁ ကိုကြည့်ပါ)။

Conscience has been aptly called the eye of God in the soul of man. It is a divinely implanted monitor that prompts men ever to live in obedience to the light that has been revealed to them. To tamper with it in the least is to risk the peril of eternal loss. Deliberate and persistent disobedience to God finally becomes a habit that cannot be broken (see DA 324). Compare the process commonly spoken of as “hardening the heart” (see on Ex. 4:21).

 

ခွင့်မလွှတ်နိုင်ပါ။ ဘုရားသခင်သည် ခွင့်လွှတ်ရန် မလိုလားသောကြောင့်မဟုတ်ဘဲ၊ ဤအပြစ်ကို ကျူးလွန်သူသည် ခွင့်လွှတ်ခံလိုစိတ်မရှိသောကြောင့်ဖြစ်သည်။ ထိုသို့သော ဆန္ဒသည် ခွင့်လွှတ်ခြင်းအတွက် အရေးကြီးသည်။ ထိုသို့သောသူသည် သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်၏ သတိပေးခေါ်ဆိုမှုများက နောက်ထပ်ဒုက္ခမပေးတော့ရန် ကောင်းကင်နှင့် ၎င်း၏ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းကို ဖြတ်တောက်ထားသည်။

Not be forgiven. Not because God is unwilling to forgive, but because the one who has committed this sin has no desire to be forgiven. Such a desire is vitally necessary to forgiveness. Such a one has severed his line of communication with heaven in order that he may no longer be troubled with the warning calls of the Holy Spirit.

 

၃၂. လူသား။ မဿဲ ၁:၁; မာကု ၂:၁၀ ကိုကြည့်ပါ။

32. Son of man. See on Matt. 1:1; Mark 2:10.

သူ့ကို ခွင့်လွှတ်နိုင်သည်။ ခရစ်တော်ကို လက်ဝါးကပ်တိုင်တွင် သံတမန်ဖြင့် တင်သူများအတွက် ခရစ်တော်ပြုလုပ်ခဲ့သော ခွင့်လွှတ်ခြင်းဆုတောင်းချက်နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ (လုကာ ၂၃:၃၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ယဇ်ပုရောဟိတ်များနှင့် လူများ၏ခေါင်းဆောင်များအများအပြာနှင့် အခြားထောင်ပေါင်းများစွာသည် နောက်ဆုံးတွင် “သူ့ကို ယုံကြည်ခဲ့သည်” ပြီး၊ ပင်တိကုတ္တိပွဲပြီးနောက် တပည့်များနှင့် အတူရပ်တည်ခဲ့သည် (ယောဟန် ၁၂:၄၂; တမန်တော် ၆:၇ ကိုကြည့်ပါ)။ ၎င်းတို့သည် ယေရှု၏ဘုရားသခင်ဆန်မှုကို ယခင်က အပြည့်အဝမသိရှိခဲ့သောကြောင့် ခွင့်လွှတ်ခံရသည် (DA ၃၂၂)။ သူတို့သည် ဓမ္မဟောင်းကျမ်းပရောဖက်ပြုချက်ကို နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းကြောင့် (DA ၃၀) ယေရှုကို ပရောဖက်ပြုထားသော မယ်ရှိယအဖြစ် မသိရှိခဲ့ခြင်းသည် ၎င်းတို့ကို အမှန်တရားအား အာရုံမခံစားနိုင်စေခဲ့ဘဲ၊ ခရစ်တော်ယေရှုထဲတွင် အမှန်တရားကို မြင်သောအခါ ၎င်းတို့သည် ၎င်းအတွက် ရဲရင့်စွာ ရပ်တည်ခဲ့သည်။

Forgiven him. Compare the prayer Christ made for forgiveness for the soldiers who nailed Him to the cross (see Luke 23:34). Many of the priests and leaders of the people, together with thousands of others, eventually “believed on him,” and after Pentecost took their stand with the disciples (see John 12:42; Acts 6:7). They could be forgiven because they had not previously discerned fully the divine character of Jesus (DA 322). Their failure to recognize Jesus as the Messiah of prophecy, because of their misunderstanding of OT prophecy (DA 30), did not render these persons insensitive to truth, and when they did see the truth as it is in Christ Jesus they boldly took their stand for it.

 

ခွင့်မလွှတ်နိုင်ပါ။ အခန်း ၃၁ ကိုကြည့်ပါ။

Not be forgiven. See on v. 31.

 

ဤကမ္ဘာလောက။ စကားလုံးအရ “ဤခေတ်” (အခန်း ၁၃:၃၉ ကိုကြည့်ပါ)။

This world. Literally, “this age” (see on ch. 13:39).

 

လာမည့်ကမ္ဘာလောက။ ဆိုလိုသည်မှာ လာမည့် “ခေတ်”၊ သို့မဟုတ် အနာဂတ်ဘဝဖြစ်သည်။ ဒုတိယအကြိမ် စမ်းသပ်ချိန်မရှိပါ။

The world to come. That is, the coming “age,” or the future life. There is to be no second probation.

 

၃၃. တစ်ခုခု။ ဖာရိရှဲများသည် မတိကျခဲ့ပါ။ ၎င်းတို့သည် နတ်ဆိုးဝင်ပူးခြင်းမှ လွတ်မြောက်ခြင်း—ဧကန်စင်စစ် “ကောင်းသော” အရာ—ကို နတ်ဆိုးများထံသို့ ပုံဖျက်စွပ်စွဲခဲ့သည် (အခန်း ၂၄ ကိုကြည့်ပါ)။ ရလဒ်များသည် ကောင်းမွန်ပါက၊ အကြောင်းရင်းသည်လည်း ကောင်းမွန်ရမည်။

စာတန်နှင့် ခရစ်တော်

ဘုရားသခင်၏ တန်ခိုး

33. Either. The Pharisees were inconsistent. They had attributed deliverance from demon possession—certainly something “good”—to the demons themselves (see v. 24). If the results are good, the cause must also be good.

 

သစ်ပင်။ အကြောင်းအရာမှ ထင်ရှားသည်အတိုင်း၊ ဤနေရာတွင် ယေရှုသည် ကိုယ်တော်ကိုယ်တိုင်ကို ရည်ညွှန်းသည်။ နတ်ဆိုးစွဲသူ နားမကြားသူ-အသံတိတ်သူကို ကုသခြင်း (အပိုဒ် ၂၂) သည် “အသီး” ဖြစ်ပြီး၊ ထိုအံ့ဖွယ်အမှုကို မြင်တွေ့သူမည်သူမဆို ၎င်း “အသီး” သည် “ကောင်းမွန်” ကြောင်း ငြင်းဆိုနိုင်မည်မဟုတ်။ သို့သော် ဖာရိရှဲများက ဤကောင်းမွန်သော “အသီး” ကို ယိုယွင်းသော “သစ်ပင်”၊ ဆိုလိုသည်မှာ “ဘီလဇီဘုလ် နတ်ဆိုးများ၏မင်းသား” (အပိုဒ် ၂၄) ထံမှဖြစ်သည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ သို့သော် ယေရှုက ကောင်းမွန်သောစရိုက်သည် “ကောင်းမွန်သောအရာများ” ကိုသာ ထုတ်ပေးနိုင်ပြီး၊ ဆိုးညစ်သောစရိုက်သည် “ဆိုးညစ်သောအရာများ” ကို ထုတ်ပေးသည်ဟု မိန့်တော်မူခဲ့သည် (အပိုဒ် ၃၅)။ “ကောင်းသောသစ်ပင်” သည် ၎င်း၏ “ကောင်းသောအသီး” ဖြင့် အမြဲသိရှိရပြီး၊ “ယိုယွင်းသောသစ်ပင်” သည် ၎င်း၏ “ဆိုးညစ်သောအသီး” ဖြင့် သိရှိရသည် (အခန်း ၇:၁၆-၂၀ ကိုကြည့်ပါ)။ ထို့ကြောင့် ဖာရိရှဲများသည် ဝန်ခံထားသော ကောင်းမွန်သော “အသီး” ကို “ယိုယွင်းသောသစ်ပင်” ထံမှဖြစ်သည်ဟု ဆိုခြင်းသည် လုံးဝဆီလျော်မှုမရှိပေ။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင် လူတစ်ဦး သို့မဟုတ် လူမျိုးတစ်မျိုးကို သစ်ပင်နှင့် နှိုင်းယှဉ်လေ့ရှိသည် (တရားသူကြီးမှတ်စာ ၉:၈-၁၀၊ ဆာလံ ၁:၃၊ ဟေရှာယ ၅၆:၃၊ ဒံယေလ ၄:၁၀ ကိုကြည့်ပါ)။

The tree. As the context makes evident, Jesus here refers to Himself. The healing of the demon-possessed deaf-mute (v. 22) was the “fruit,” and none who witnessed the miracle could deny that the “fruit” was “good.” The Pharisees, however, attributed this good “fruit” to a corrupt “tree,” to “Beelzebub the prince of devils” (v. 24). But Jesus declared that only a good character can produce “good things,” even as an evil character produces “evil things” (v. 35). A “good tree” is always to be known by its “good fruit,” and a “corrupt tree” by its “evil fruit” (see on ch. 7:16–20). Thus the Pharisees were altogether illogical in attributing admittedly good “fruit” to a “corrupt tree.” The OT often compares a person, or a people, to a tree (see on Judges 9:8-10; Ps. 1:3; Isa. 56:3; Dan. 4:10).

နောက်ပိုင်းတွင် ယေရှုသည် ကိုယ်တော်ကိုယ်တိုင်ကို “စပျစ်နွယ်ပင်” ဟုနှိုင်းယှဉ်ပြီး၊ တပည့်တော်များကို “အကိုင်းအခက်များ” အဖြစ်နှင့် ဘုရားနိုင်ငံသို့ ဆွဲဆောင်ခံရသူများကို “အသီး” အဖြစ် နှိုင်းယှဉ်ခဲ့သည် (ယောဟန် ၁၅:၅-၈ ကိုကြည့်ပါ)။ မတူညီသောအရာများကို ကိုယ်စားပြုရန်နှင့် မတူညီသောအမှန်တရားများကို သင်ကြားရန် တူညီသောအရာဝတ္ထုကို အသုံးပြုသည့် အခြားဥပမာများအတွက် မဿဲ ၁၃:၃၃ ကိုကြည့်ပါ။

At a later time Jesus compared Himself to a “vine,” His disciples to “the branches,” and those won to the kingdom to “fruit” (see John 15:5–8). For other instances of the use of the same object to represent different things and to teach different truths, see on Matt. 13:33.

 

၃၄. မြွေဆိုးမျိုးရိုးများ။ သို့မဟုတ် “မြွေဆိုးများ၏သားစဉ်မြေးဆက်” (အခန်း ၃:၇ ကိုကြည့်ပါ)။

34. Generation of vipers. Or, “offspring of vipers” (see on ch. 3:7).

 

သင်တို့မည်သို့ဖြစ်နိုင်သနည်း။ ဖာရိရှဲများ၏ “အသီး” (အပိုဒ် ၃၃) သို့မဟုတ် “သားစဉ်မြေးဆက်” (အပိုဒ် ၃၄) သည် “ကောင်းမွန်” မဟုတ်ပေ။ ၎င်းတို့ပြောခဲ့သော “အရာများ”—၎င်းတို့၏ “အသီး”—သည် “ဆိုးညစ်” ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းသည် ဆိုးညစ်သောအရင်းအမြစ်ကို ညွှန်ပြသည်။ ၎င်းတို့သည် “မြွေဆိုးများ” ကဲ့သို့ ပြုမူခဲ့ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် “မြွေဆိုးများ” ၏ သားစဉ်မြေးဆက်ဖြစ်ရမည် (ယောဟန် ၈:၄၄ ကိုကြည့်ပါ)။

How can ye? The “fruit” (v. 33), or the “offspring” (v. 34), of the Pharisees was not “good.” The “things” they had spoken—their “fruit”—was “evil,” and this in turn pointed to an evil source. They acted like “vipers,” and it must therefore be that they were the offspring of “vipers” (see on John 8:44).

 

နှလုံးသား၏ ပေါများခြင်း။ လူတစ်ဦး၏ စကားလုံးများသည် ၎င်း၏စိတ်ထဲတွင် ပြည့်နှက်နေသော အတွေးများကို အနည်းနှင့်အများ ထင်ဟပ်ပြသသည်၊ ၎င်းသည် အခြားနည်းဖြင့် ဖြစ်မလာနိုင်ပေ။ ဖာရိရှဲများ၏ ဘုရားကို မထီမဲ့မြင်ပြုသော စကားများ (အပိုဒ် ၂၄) သည် မတော်တဆမဟုတ်ဘဲ၊ ၎င်းတို့၏ နှလုံးသားထဲတွင်ရှိသောအရာကို ကိုယ်စားပြုသည်။ လူတစ်ဦး၏ စကားလုံးများသည် ၎င်း၏အတွေးများကို ဖော်ထုတ်သည်။

Abundance of the heart. A man’s words are to a greater or lesser extent a reflection of the thoughts that fill his mind; it cannot be otherwise. The blasphemous words of the Pharisees (v. 24) were not accidental, but represented what was in their hearts. A man’s words betray his thoughts.

 

၃၅. ကောင်းသောလူ။ သစ်ပင်ဥပမာဖြင့် အပိုဒ် ၃၃ တွင်ဖော်ပြထားသော မူအရ တိုက်ရိုက်အသုံးချခြင်း။

35. A good man. A literal application of the principle stated in v. 33 under the figure of a tree.

 

ဘဏ္ဍာရေး။ ဂရိစကားလုံး သီဆောရော့စ် (thēsauros)၊ “ရတနာ (လက်ဝတ်ရတနာများအတွက်)”၊ “ဘဏ္ဍာတိုက်”၊ “သိုလှောင်ရုံ” (အခန်း ၂:၁၁ ကိုကြည့်ပါ)။ ဤနေရာတွင် စိတ်သည် သိုလှောင်ရုံတစ်ခုအဖြစ် ရည်ညွှန်းပြီး၊ စုဆောင်းထားသော အသိပညာနှင့် အတွေ့အကြုံ၊ ပြုစုပျိုးထောင်ထားသော သဘောထားများနှင့် စိတ်ခံစားမှုများကို သိမ်းဆည်းထားပြီး ဘဝ၏ပြဿနာများကို ရင်ဆိုင်ရန် ထုတ်ယူအသုံးပြုသည်။

Treasure. Gr. thēsauros, “a casket [for jewels],” “a treasury,” “a storehouse” (see on ch. 2:11). Here the mind is referred to as a storehouse where the accumulated knowledge and experience and the cultivated attitudes and emotions are kept and drawn upon to meet the problems of life.

 

နှလုံးသား၏။ စာသားဆိုင်ရာ သက်သေများက (စာမျက်နှာ ၁၄၆ ကိုကြည့်ပါ) ဤစကားလုံးများကို ဖယ်ထုတ်ထားကြောင်း သက်သေပြသည်။

Of the heart. Textual evidence attests (cf. p. 146) the omission of these words.

 

ထုတ်ယူလာသည်။ စကားလုံးအရ “ပစ်ထုတ်သည်” သို့မဟုတ် “ဖယ်ထုတ်သည်”။

Bringeth forth. Literally, “throws out,” or “casts out.”

၃၆. အလဟဿ။ စကားလုံးအရ “အလုပ်မလုပ်သော”၊ “အကျိုးမရှိသော”၊ “အသုံးမဝင်သော”၊ ထို့ကြောင့် ဤနေရာတွင် “အန္တရာယ်ဖြစ်စေသော”။ ခရစ်တော်ကို နတ်ဆိုးများ၏မင်းသားဖြင့် နတ်ဆိုးများကို ဖယ်ရှားသည်ဟု စွပ်စွဲရာတွင် (အပိုဒ် ၂၄) ဖာရိရှဲများသည် ၎င်းတို့မမှန်ကြောင်း သိထားသည့် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုမှုတစ်ခုကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

36. Idle. Literally, “not working,” “unprofitable,” “useless,” and thus, as here, “pernicious.” In charging Christ with casting out demons by the prince of demons (v. 24) the Pharisees had made a statement they knew was not true.

 

အကောင့်ပေးရမည်။ လူသည် ၎င်း၏ရွေးချယ်မှုစွမ်းအားကို အသုံးပြုပုံအတွက် တာဝန်ရှိသည်။

Give account. Man is responsible for the way in which he uses the power of choice.

 

တရားစီရင်မည့်နေ့။ အခန်း ၃:၁၂ ကိုကြည့်ပါ။

Day of judgment. See on ch. 3:12.

 

၃၇. ဖြောင့်မတ်သည်ဟု ကြေညာခံရသည်။ ဆိုလိုသည်မှာ “ဖြောင့်မတ်သည်ဟု ကြေညာခံရသည်” သို့မဟုတ် “ဖြောင့်မတ်စေသည်”။ ၎င်းသည် တစ်ဦး၏စကားများသည် အမှန်တရား၏အသိပညာနှင့် ကိုက်ညီသောအခါမှသာ မှန်ကန်နိုင်သည်။ မဟုတ်ပါက လူတစ်ဦးသည် လျှို့ဝှက်သူဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြပြီး၊ ၎င်းအဖြစ်ဖြင့် “အပြစ်စီရင်ခံရသည်”။

37. Justified. That is, “declared righteous,” or “rendered righteous.” This can be true only when one’s words have been in accord with one’s knowledge of truth. Otherwise a man will prove to be a hypocrite, and as such is “condemned.”

 

၃၈. ထိုအခါ။ အပိုဒ် ၃၈-၄၂ နှင့် အခန်း ၁၂ ၏ ယခင်အပိုင်းနှင့် ဆက်စပ်မှုအတွက် အပိုဒ် ၂၂ ကိုကြည့်ပါ။

38. Then. For the relationship of vs. 38–42 to the preceding section of ch. 12 see on v. 22.

 

စာရေးတံဆရာအချို့။ အခန်းတစ်ခုလုံးနီးပါးသည် ခရစ်တော်ကို ဖာရိရှဲများ၏ ဆန့်ကျင်မှုဖြစ်ရပ်များနှင့် သက်ဆိုင်သည် (အပိုဒ် ၂၊ ၁၄၊ ၂၄၊ ၃၈ ကိုကြည့်ပါ)။ အပိုဒ် ၄၆-၅၀ သာလျှင် အခြားအကြောင်းအရာတစ်ခုနှင့် သက်ဆိုင်သည်။ စာရေးတံဆရာများနှင့်ပတ်သက်၍ စာမျက်နှာ ၅၅၊ မာကု ၁:၂၂ ကိုကြည့်ပါ။

Certain of the scribes. Almost the entire chapter is concerned with instances of Pharisaic opposition to Christ (see vs. 2, 14, 24, 38). Only vs. 46–50 deal with another subject. Concerning the scribes see p. 55; see on Mark 1:22.

 

ဖာရိရှဲများ။ စာမျက်နှာ ၅၁၊ ၅၂ ကိုကြည့်ပါ။

Pharisees. See pp. 51, 52.

ဆရာ။ ဂရိစကားလုံး ဒီဒါစကလော့စ် (didaskalos)၊ “ဆရာ”။ ယေရှုကို “ဆရာ” ဟုခေါ်ဆိုရာတွင် စာရေးတံဆရာများနှင့် ဖာရိရှဲများသည် သူ့ကို ဆရာတစ်ဦးအဖြစ် လက်ခံသည်ဟု မဆိုလိုပေ။ ၎င်းသည် သူသင်ကြားနေသည်ဟူသော ရိုးရှင်းသောအချက်ဖြစ်ပြီး၊ ဒီဒါစကလော့စ်သည် သင်ကြားသူမည်သူမဆိုကို ခေါ်ဆိုရာတွင် လူကြိုက်များသော ပုံစံဖြစ်သည်။

Master. Gr. didaskalos, “Teacher.” In addressing Jesus as “Teacher” the scribes and Pharisees were not in any sense admitting Him to be one. It was a simple fact that He was teaching, and didaskalos was the popular form of addressing anyone who taught.

 

ငါတို့သည် နိမိတ်လက္ခဏာတစ်ခုကို မြင်လိုသည်။ အခန်း ၁၆:၁-၅ တွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော နိမိတ်လက္ခဏာတစ်ခုတောင်းဆိုမှုသည် အေဒီ ၃၀ နွေရာသီတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ဖွယ်ရှိပြီး၊ ဤနေရာတွင် မှတ်တမ်းတင်ထားသော ဖြစ်ရပ်ပြီးနောက် သို့မဟုတ် ကိုးလခန့်အကြာတွင်ဖြစ်သည်။ ဤမတိုင်မီ ပြုလုပ်ခဲ့သော ထူးခြားသော အံ့ဖွယ်အမှု (အခန်း ၁၂:၂၂၊ ၂၃၊ DA ၃၂၁) ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားလျှင်၊ “နိမိတ်လက္ခဏာ” တစ်ခုအတွက် တောင်းဆိုမှု (စာမျက်နှာ ၂၀၈၊ လုကာ ၂:၁၂ ကိုကြည့်ပါ) သည် စော်ကားမှုတစ်ခုမျှသာဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ဖြစ်ပွားခဲ့သောအရာသည် အံ့ဖွယ်အမှုမဟုတ်ကြောင်း ဆိုလိုပြီး၊ ခရစ်တော်သည် ၎င်း၏သဘာဝလွန်အဆိုများကို သက်သေပြရန် အထောက်အထားတစ်စုံတစ်ရာမပေးရသေးဟု သွယ်ဝိုက်စွာ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုသည်။ ၎င်းတို့လိုချင်သော သို့မဟုတ် မျှော်လင့်ထားသော “နိမိတ်လက္ခဏာ” သည် မည်သည့်အမျိုးအစားဖြစ်သနည်း။ ဖြစ်နိုင်သည်မှာ ၎င်းတို့သည် ကောင်းကင်တွင် တစ်စုံတစ်ခုသော နိမိတ်လက္ခဏာကို မြင်လိုခဲ့ပြီး (ယောလ ၂:၃၀၊ ဆက်စပ်ဖတ်ရန် ဗျာဒိတ်ကျမ်း ၁၃:၁၃)၊ သို့မဟုတ် မောရှေက ဖာရောဘုရင်ရှေ့တွင် ၎င်း၏သာသနာကို သက်သေပြခဲ့သည့် “နိမိတ်လက္ခဏာ” (ထွက်မြောက်ရာကျမ်း ၇:၉-၁၃ စသည်ဖြင့်) ကဲ့သို့သော နိမိတ်လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ထိုသို့သော နိမိတ်လက္ခဏာသည် သဘာဝလွန်စွမ်းအားကို ယုံကြည်စေသည့် ပြသမှုတစ်ခုအဖြစ် ၎င်းတို့က ယူဆခဲ့ပေမည်။ ခရစ်တော်၏ ဆန်ဟီဒရင်ရှေ့တွင် ရုံးတင်စစ်ဆေးမှုအတွင်း ဂျူးခေါင်းဆောင်များသည် အံ့ဖွယ်အမှုတစ်ခုကို ထပ်မံတောင်းဆိုခဲ့သည် (DA ၇၀၄၊ ၇၀၅)။ ဟေရောဒ်သည်လည်း အလားတူတောင်းဆိုမှုတစ်ခုပြုလုပ်ခဲ့ပြီး၊ ယေရှုသည် ထိုသို့သော “နိမိတ်လက္ခဏာ” ကို ပြသပါက လွှတ်ပေးမည်ဟု ကတိပြုခဲ့သည် (DA ၇၂၉)။

We would see a sign. The request for a sign recorded in ch. 16:1–5 probably occurred during the summer of a.d. 30, about nine months or so after the incident recorded here. In view of the remarkable miracle performed just before this (ch. 12:22, 23; DA 321), the demand for a “sign” (see p. 208; see on Luke 2:12) was nothing short of an insult. It implied that what had occurred was not a miracle, and subtly insinuated that Christ had as yet given no evidence to attest His supernatural claims. What kind of “sign” did they want or expect? Possibly they wished to see some portent in the sky (see Joel 2:30; cf. Rev. 13:13), or a “sign” such as those by which Moses attested his mission before Pharaoh (see Ex. 7:9–13; etc.). Such a sign might have been considered by them a convincing display of supernatural power. During Christ’s trial before the Sanhedrin the Jewish leaders again demanded a miracle (DA 704, 705). Herod made a similar demand, and promised to release Jesus should He perform such a “sign” (DA 729).

 

ဤတောင်းဆိုမှုများအားလုံး၏ မရိုးသားမှုသည် ၎င်းတို့ပြုလုပ်သူများအနက် မည်သူမျှ ခရစ်တော်ပြသခဲ့သော အံ့ဖွယ်အမှုများကို အပြုသဘောဖြင့် တုံ့ပြန်မှုမပြခဲ့ခြင်းမှ ထင်ရှားသည်။ ဘုရားသခင်ဆိုင်ရာ သက်သေတစ်ခုစီသည် ၎င်းတို့ကို သူ့ကို တိတ်ဆိတ်စေရန် ပို၍သန္နိဋ္ဌာန်ချစေခဲ့ပြီး၊ နောက်ဆုံးတွင် လာဇရုကို သေရာမှထမြောက်စေခြင်းသည် ၎င်းတို့အား သူ့ကို ဖယ်ရှားရန် ၎င်းတို့၏အားထုတ်မှုကို နှစ်ဆတိုးစေခဲ့သည်။

The insincerity of all these demands is apparent from the fact that none of those who made them responded favorably to the miracles Christ did perform. Each evidence of divinity only made them the more determined to silence Him, until finally the raising of Lazarus from the dead served to make them redouble their efforts to put Him out of the way.

 

၃၉. ဆိုးညစ်ပြီး အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြန်သော။ ၎င်းတို့သည် ဘုရားသခင်နှင့် ၎င်းတို့ကို ၎င်း၏ရွေးချယ်ထားသောလူမျိုးအဖြစ် ချည်နှောင်ထားသော ဆက်နွယ်မှုကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည့်အဓိပ္ပာယ်ဖြင့် “အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြန်သူ” များဖြစ်သည်။ ဓမ္မဟောင်းကျမ်းတွင်၊ ဘာသာဖီဆန်မှုကို အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြန်မှုအဖြစ် သာမန်ပြောဆိုလေ့ရှိသည် (ဆာလံ ၇၃:၂၇ ကိုကြည့်ပါ)။

39. Evil and adulterous. They were “adulterous” in the sense that they had broken the tie that bound them to God as His chosen people. In the OT, apostasy was commonly spoken of as adultery (see on Ps. 73:27).

 

မျိုးဆက်။ အခန်း ၁၁:၁၆၊ ၂၃:၃၆ ကိုကြည့်ပါ။

Generation. See on chs. 11:16; 23:36.

နိမိတ်လက္ခဏာမရှိ။ မာနထောင်လွှားပြီး ဘာသာဖီဆန်သောလူမျိုးသည် နိမိတ်လက္ခဏာတစ်ခုကို တောင်းဆိုပိုင်ခွင့်မရှိခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို ပေးခဲ့လျှင်လည်း ၎င်းတို့သည် ၎င်းကို လက်ခံမည်မဟုတ်ပေ။ “ဝက်များရှေ့တွင် ပုလဲများကို ပစ်ထည့်ခြင်း” (အခန်း ၇:၆ ကိုကြည့်ပါ) ဖြင့် မည်သည့်အကျိုးမှ ရရှိမည်မဟုတ်။ “မောရှေနှင့် ပရောဖက်များ” (လုကာ ၁၆:၃၁ ကိုကြည့်ပါ) တွင် လူများကို ကယ်တင်ခြင်းလမ်းသို့ လမ်းညွှန်ရန် လုံလောက်သောအလင်းရှိပြီး၊ ထို့ကြောင့် စာရေးတံဆရာများနှင့် ဖာရိရှဲများသည် ခရစ်တော်ကို လက်ခံရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည့် အခြေခံအကြောင်းရင်းမှာ ၎င်းတို့သည် သူ့ကို သက်သေပြသော ဓမ္မဟောင်းကျမ်းများကို အမှန်တကယ် လက်ခံမထားခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည် (ယောဟန် ၅:၄၅-၄၇ ကိုကြည့်ပါ)။

No sign. A hardened and apostate people had no right to demand a sign, and had it been given they would not have accepted it. There was nothing to be gained by casting “pearls before swine” (see on ch. 7:6). In “Moses and the prophets” (see Luke 16:31) there was sufficient light to guide men into the way of salvation, and accordingly the basic reason why the scribes and Pharisees refused to accept Christ was that they had not really accepted the OT Scriptures that testified of Him (see John 5:45–47).

 

ယောန။ ဆိုလိုသည်မှာ ယောနပရောဖက်ဖြစ်သည်။ ယောနပရောဖက်သည် မည်သည့်အဓိပ္ပာယ်ဖြင့် “နိမိတ်လက္ခဏာ” ဖြစ်သနည်း။ အဖြေသည် ယေရှုယခုဖော်ပြသော ယောန၏သာသနာတွင် ပါဝင်သော အချက်များတွင် တည်ရှိသည်။ ယောန၏အတွေ့အကြုံတွင် ပထမဆုံး “နိမိတ်လက္ခဏာ” အချက်မှာ သူ၏ ပင်လယ်နက်နဲသောဘီလူးနှင့် တွေ့ကြုံမှု (အပိုဒ် ၄၀)၊ ဒုတိယအချက်မှာ နိနဝေမြို့သားများထံ သူ၏အောင်မြင်သော ဟောပြောမှု (အပိုဒ် ၄၁) ဖြစ်သည်။

Jonas. That is, Jonah. In what sense was the prophet Jonah a “sign”? The answer lies in those aspects of Jonah’s ministry on which Christ now comments. The first of these “sign” elements in the experience of Jonah was his encounter with the monster of the deep (v. 40); the second, his successful preaching to the people of Nineveh (v. 41).

 

၄၀. ယောနကဲ့သို့။ ခရစ်တော်၏ ထမြောက်ခြင်းသည် ကမ္ဘာမြေသို့ ၎င်း၏သာသနာ၏ အဓိကအံ့ဖွယ်အမှုဖြစ်ပြီး၊ ယခုထိုမဟာအနာဂတ်ဖြစ်ရပ်သို့ ခရစ်တော်သည် ၎င်း၏ဝေဖန်သူများကို လမ်းညွှန်ပြသည်။

40. For as Jonas. Christ’s resurrection was the supreme miracle of His mission to earth, and to that great future event Christ now directs His critics.

 

သုံးရက်။ စာမျက်နှာ ၂၄၈-၂၅၁ ကိုကြည့်ပါ။

Three days. See pp. 248-251.

 

ငါးမန်းကြီး။ ဂရိဘာသာ “ကီတို့စ်”၊ ဆိုလိုသည်မှာ ပင်လယ်သတ္တဝါကြီး သို့မဟုတ် အလွန်ကြီးမားသော ငါးတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး၊ မဖြစ်မနေ “ငါးမန်းကြီး” ဟု သတ်မှတ်ရန်မလိုအပ်ပါ (ယောန ၁:၁၇; ၂:၁ တွင် ကြည့်ပါ)။ စီးတပ်စ်ကြယ်စုတည်သည် ပင်လယ်သတ္တဝါကြီးကို ကိုယ်စားပြုပြီး၊ ၎င်း၏အမည်သည် ဂရိဘာသာ “ကီတို့စ်” ကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ တိုက်ရိုက်ဘာသာပြန်ထားခြင်းဖြစ်သည်။

Whale’s. Gr. kētos, meaning any sea monster or fish of great size, not necessarily a “whale” (see on Jonah 1:17; 2:1). The constellation Cetus represents a sea monster, its name being simply an English transliteration of the Gr. kētos.

 

မြေကြီး၏အလယ်။ ခရစ်တော်သည် ဤနေရာတွင် ယောသပ်၏သင်္ချိုင်းတွင် သောကြာနေ့ညနေမှ တနင်္ဂနွေနံနက်အထိ ကုန်ဆုံးခဲ့သော အချိန်ကို ရည်ညွှန်းပုံရသည်။

Heart of the earth. Christ here no doubt refers to the time He spent in Joseph’s tomb, from late Friday afternoon to early Sunday morning.

 

၄၁. နိနဝေလူများ။ “ယောနပရောဖက်၏လက္ခဏာ” (အခန်းကဏ္ဍ ၃၉) သည် “ငါးမန်းကြီး၏ဝမ်းထဲမှ” ၎င်း၏အံ့ဖွယ်လွတ်မြောက်မှုတွင်သာမက၊ ရှေးခေတ်အာရှုရိယပြည်၏မြို့တော်ဖြစ်သော နိနဝေမြို့သားများအတွက် ၎င်း၏အောင်မြင်သောဓမ္မအမှုထမ်းဆောင်မှုတွင်လည်း ပါဝင်သည် (DA ၄၀၆ တွင် ကြည့်ပါ)။

41. Men of Nineveh. The “sign of the prophet Jonas” (v. 39) consisted not only in his miraculous escape from the “whale’s belly,” but also in his successful ministry for the people of Nineveh, capital of ancient Assyria (see DA 406).

 

တရားစီရင်ရာတွင် ထလာမည်။ ဆိုလိုသည်မှာ၊ နောက်ဆုံးတရားစီရင်ရာနေ့တွင် သက်သေများအဖြစ် ထွက်ပေါ်လာမည်။ ခရစ်တော်ဤနေရာတွင် အသုံးပြုခဲ့သော အာရမိတ်စကားရပ်သည် မူလက “စွပ်စွဲရန်” ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်ဟု အကြံပြုထားသည်။

Rise in judgment. That is, come forward as witnesses on the final day of judgment. It has been suggested that the Aramaic expression Christ here used originally meant “to accuse.”

 

ဤမျိုးဆက်။ အခန်းကဏ္ဍ ၁၁:၁၆; ၂၃:၃၆; ၂၄:၃၄ တွင် ကြည့်ပါ။

This generation. See on chs. 11:16; 23:36; 24:34.

သူတို့သည် နောင်တရခဲ့ကြသည်။ ယောနသည် နိနဝေမြို့သားများအား ပင်လယ်သတ္တဝါကြီးနှင့် ၎င်း၏အတွေ့အကြုံကို ပြောပြခဲ့သလားဆိုသည်ကို ကျွန်ုပ်တို့မပြောနိုင်ပါ။ ကျမ်းစာများသည် ဤအကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်၍ တိတ်ဆိတ်နေသည်။ အရေးကြီးသောအချက်မှာ နိနဝေမြို့သားများသည် ယောနသည် ၎င်းတို့အတွက် အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများ မပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း “နောင်တရခဲ့ကြသည်”။ ၎င်းတို့သည် ၎င်း၏သတင်းစကားကို ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်အခွင့်အာဏာဖြင့် လက်ခံခဲ့ကြသည်၊ အကြောင်းမှာ ၎င်းသည် ၎င်းတို့၏စိတ်နှလုံးများသို့ ယုံကြည်စွမ်းအားကို သယ်ဆောင်လာသောကြောင့်ဖြစ်သည် (ယောန ၃:၅–၁၀ ကို ကြည့်ပါ)။ ကျမ်းစာဆရာများနှင့် ဖာရိဆီများအတွက်လည်း အလားတူဖြစ်သင့်သည်၊ အကြောင်းမှာ ခရစ်တော်သယ်ဆောင်လာသော သတင်းစကားသည် ၎င်း၏အခွင့်အာဏာ၏ ယုံကြည်စွမ်းအားသက်သေကို အမှန်တကယ်သယ်ဆောင်လာသောကြောင့်ဖြစ်သည် (မာကု ၁:၂၂, ၂၇ တွင် ကြည့်ပါ)။ သို့သော် သူပြောသောစကားများအပြင် သူသည် အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများစွာကို ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး၊ ဤအရာများသည် သူ၏စကားများသည် မှန်ကန်ကြောင်း ထပ်ဆောင်းသက်သေတစ်ခုဖြစ်သည် (ယောဟန် ၅:၃၆ ကို ကြည့်ပါ)။ ဤသက်သေများအားလုံးရှိသော်လည်း၊ ကျမ်းစာဆရာများနှင့် ဖာရိဆီများသည် ၎င်းတို့အား ပေးအပ်ထားသော သက်သေများကို ခက်ခဲစွာ ယုံကြည်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့ကြသည်။

They repented. Whether Jonah told the men of Nineveh about his experience with the sea monster we cannot say; the Scriptures are silent on this. The important point is that the Ninevites “repented” in spite of the fact that Jonah worked no miracles for them. They accepted his message on his own authority, because it carried conviction to their hearts (see Jonah 3:5–10). The same should have been true in the case of the scribes and Pharisees, for the message Christ bore certainly carried with it convincing evidence of His authority (see on Mark 1:22, 27). But in addition to the words He spoke He wrought many wonderful works, and these constituted an additional testimony that His words were true (see John 5:36). Yet in spite of all this evidence the scribes and Pharisees still obdurately refused to believe the evidence afforded them.

 

ယောနထက် သာလွန်သူ။ ဆိုလိုသည်မှာ ခရစ်တော်ကိုယ်တိုင်ဖြစ်သည် (အခန်းကဏ္ဍ ၆ တွင် ကြည့်ပါ)။

A greater than Jonas. That is, Christ Himself (see on v. 6).

 

၄၂. တောင်ပိုင်းဘုရင်မ။ ရှေဘဘုရင်မဖြစ်ပြီး၊ ရှောလမုန်၏တရားရုံးသို့ လည်ပတ်ခဲ့သူဖြစ်သည် (၁ ဘုရင်ခံ ၁၀:၁, ၃, ၉ တွင် ကြည့်ပါ)။

42. Queen of the south. The queen of Sheba, who visited the court of Solomon (see on 1 Kings 10:1, 3, 9).

 

ရှောလမုန်၏ဉာဏ်ပညာ။ ၁ ဘုရင်ခံ ၃:၁၂ တွင် ကြည့်ပါ။ ရှောလမုန်မှတစ်ဆင့် ပြောဆိုသော ဘုရားသခင်၏ဉာဏ်ပညာသည် ရှေဘဘုရင်မအား ဘုရားသခင်သည် သူနှင့်အတူရှိကြောင်း ယုံကြည်စေခဲ့သည်။ ထို့ပြင်၊ ယောနကဲ့သို့ (အခန်းကဏ္ဍ ၄၁ တွင် ကြည့်ပါ)၊ ရှောလမုန်သည် အံ့ဖွယ်လုပ်ဆောင်မှုများ မပြုလုပ်ခဲ့ပါ။ ၎င်း၏စကားများသည် လုံလောက်ခဲ့သည်။ ယောနနှင့် ရှောလမုန်၏စကားများသည် ဘုရားသခင်သည် ၎င်းတို့မှတစ်ဆင့် ပြောဆိုကြောင်း ယုံကြည်စွမ်းအားသက်သေကို သယ်ဆောင်လာခဲ့လျှင်၊ ယေရှုသည် ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်စကားများသည်လည်း လုံလောက်သင့်ကြောင်း ဆိုလိုသည်။

The wisdom of Solomon. See on 1 Kings 3:12. Divine wisdom, speaking through Solomon, convinced the queen of Sheba that God was with him. And, like Jonah (see on v. 41), Solomon worked no miracle; his words were sufficient. If the words of Jonah and Solomon bore convincing evidence that God spoke through them, Jesus implied that His own words should likewise prove sufficient.

 

ရှောလမုန်ထက် သာလွန်သူ။ အခန်းကဏ္ဍ ၆, ၄၂ တွင် ကြည့်ပါ။

A greater than Solomon. See on vs. 6, 42.

 

၄၃. မသန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်။ [မသန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်ခုနစ်ပါး၊ မဿဲ ၁၂:၄၃–၄၅။ ဥပမာများစာမျက်နှာ ၂၀၃–၂၀၇ တွင် ကြည့်ပါ။] “မာရ်နတ်” နှင့် အဓိပ္ပာယ်တူသည်။ ခရစ်တော်ဤနေရာတွင် ပြုလုပ်သော မှတ်ချက်များ (အခန်းကဏ္ဍ ၄၃–၄၅) သည် ခွင့်မလွှတ်နိုင်သော အပြစ်အကြောင်း ၎င်း၏ဆွေးနွေးမှု၏ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်မှုအဖြစ် ယူဆနိုင်သည် (အခန်းကဏ္ဍ ၃၁–၃၇)။ ခရစ်တော်သည် လက္ခဏာတစ်ခုအတွက် ဤတောင်းဆိုမှုဖြင့် (အခန်းကဏ္ဍ ၃၈–၄၂) ၎င်း၏အတွေးစဉ်တွင် အနှောင့်အယှက်ဖြစ်ခဲ့ပြီး၊ ယခုသူသည် ထိုတောင်းဆိုမှုကို ဖြေကြားပြီးနောက် ရပ်တန့်ခဲ့ရာမှ ပြန်လည်စတင်သည်။ ဤနေရာတွင် ပေးထားသော အကြံဉာဏ် (အခန်းကဏ္ဍ ၄၃–၄၅) သည် ဧဝံဂေလိသတင်းစကားကို ဝမ်းမြောက်စွာ နားထောင်ခဲ့သော်လည်း သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်အား မလျော့ခဲ့သူများအတွက် အထူးသင့်လျော်သည် (DA ၃၂၃)။ ဤသူများသည် ခွင့်မလွှတ်နိုင်သော အပြစ်ကို မကျူးလွန်ရသေးဘဲ၊ ယေရှုသည် ၎င်းတို့အား မပြုလုပ်ရန် သတိပေးသည်။ မာရ်နတ်စွဲပူးခြင်းအကြောင်း ဆွေးနွေးမှုအတွက် မာကု ၁ ၏ ထပ်ဆောင်းမှတ်စုကို ကြည့်ပါ။

43. Unclean spirit. [Seven Unclean Spirits, Matt. 12:43–45. See on parables pp. 203-207.] Synonymous with “demon.” The comments Christ here makes (vs. 43–45) may be taken as a continuation of His discussion of the unpardonable sin (vs. 31–37). Christ had been interrupted (see vs. 38–42) in His line of thought by this demand for a sign, and He now resumes where He left off, after having replied to that demand. The counsel given here (vs. 43–45) is particularly applicable to those who have listened to the gospel message gladly, but have not yielded to the Holy Spirit (DA 323). These had not yet committed the unpardonable sin, and Jesus warns them not to. For a discussion of demon possession see Additional Note on Mark 1.

 

ရောဂါဖြစ်ပွားမှုတွင် ပြန်လည်ဖြစ်ပွားမှုသည် မူလရောဂါကြောင့်ဖြစ်ပေါ်သော အခြေအနေထက် များစွာပိုမိုဆိုးရွားသော အခြေအနေကို ဖြစ်ပေါ်စေတတ်သည်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ခွန်အားသည် များစွာလျော့နည်းသွားပြီဖြစ်ပြီး၊ ရောဂါ၏ ပြန်လည်တိုက်ခိုက်မှုရှေ့တွင် မကြာခဏ အားမရှိဖြစ်တတ်သည်။ ပြန်လည်ဖြစ်ပွားမှုသည် လူနာသည် ၎င်း၏ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အားနည်းချက်ကို မသိရှိခြင်းနှင့် မိမိကိုယ်ကို အလွန်ယုံကြည်မှုရှိခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။ အပြစ်၏ရောဂါမှ ပြန်လည်သက်သာလာသောအခါ၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် ခရစ်တော်၏ထူးခြားမှုနှင့် စွမ်းအားကို အပြည့်အဝအားကိုးသင့်သည်။

In the case of disease a relapse often results in a condition far more serious than that occasioned by the original illness. Physical strength, already greatly diminished, is often powerless before the renewed onslaught of disease. A relapse is often due to the patient’s failure to realize his physical weakness, and to a fatal sense of over-confidence in himself. When recuperating from the sickness of sin we should trust wholly in the merits and power of Christ.

 

ခြောက်သွေ့သောနေရာများ။ သဲကန္တာရဒေသများ၊ ထိုနေရာတွင် ဝိညာဉ်သည် လူသားများကို—အိမ်မရှိ (အခန်းကဏ္ဍ ၄၄)—မတွေ့ရှိဘဲ၊ အိုးအိမ်မဲ့ဖြစ်နေသောကြောင့် အနားမရှိဖြစ်နေလိမ့်မည်။

Dry places. Desert regions, where the spirit would find no human beings—no “house” (v. 44)—and would, accordingly, be restless because it was homeless.

၄၄. ငါပြန်လာမည်။ “မသန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်” သည် ၎င်း၏မရှိသည်မှာ ယာယီသာဖြစ်သည်ဟု ဆိုလိုသည်။ ခရစ်တော်သည် မကြာမီက ၎င်းမှ မာရ်နတ်ကို နှင်ထုတ်ခဲ့သော လူတစ်ဦးကို စဉ်းစားနေပေလိမ့်မည် (အခန်းကဏ္ဍ ၂၂ တွင် ကြည့်ပါ)။ ထိုလူသည် ပရိသတ်ထဲတွင် ရှိနေဖွယ်ရှိပြီး၊ ဤသည်မှာ အထူးသဖြင့် ၎င်းအတွက်သာမက ပရိသတ်အားလုံးအတွက်ပါ သတိပေးချက်တစ်ခုဖြစ်ပေမည်။ အမှန်ပင် ၎င်းသည် ဖာရိဆီများအတွက် သတိပေးချက်ဖြစ်သည် (အခန်းကဏ္ဍ ၃၁–၃၇ ကို ကြည့်ပါ)။

44. I will return. The “unclean spirit” implies that his absence was only temporary. Christ is probably thinking of the man out of whom He had cast a demon but a short time previously (see on v. 22). The man was very likely in the audience, and this may have been intended as a warning to him in particular as well as to the audience in general. Certainly it was a warning to the Pharisees (see vs. 31–37).

 

ဗလာဖြစ်နေပြီး၊ သန့်ရှင်းထားပြီး၊ အလှဆင်ထားသည်။ “အိမ်” သို့မဟုတ် လူတစ်ဦး၏ အခြေအနေသည် မာရ်နတ်မူလက နေထိုင်ခဲ့သည့် အခြေအနေသို့ ပြန်လည်ပြုပြင်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် မကောင်းမှုမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်းတွင် အဓိကမဟုတ်ဘဲ၊ စိတ်နှင့်ဘဝကို ကောင်းမှုသို့ ဉာဏ်ရည်နှင့် ဇွဲလျှင်လျှင်အသုံးချခြင်းတွင် ဖြစ်သည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် အမျိုးမျိုးသော တားမြစ်ချက်များပါဝင်သော အဆိုးမြင်ဘာသာတရားမဟုတ်ဘဲ၊ ကောင်းမှုအတွက် အပြုသဘောဆောင်သော၊ တည်ဆောက်မှုအင်အားဖြစ်သည်။ မာရ်နတ်များကို စိတ်နှလုံးနှင့်စိတ်မှ နှင်ထုတ်ခြင်းသည် လုံလောက်သည်မဟုတ်ပါ။ ဘုရားသခင်၏ဝိညာဉ်သည် ဘဝထဲသို့ ဝင်ရောက်လာပြီး အတွေးနှင့်အပြုအမူကို ထိန်းချုပ်ရန် ထားရှိရမည် (၂ ရာဇဝင်ချုပ် ၆:၁၆; ဧဖက် ၂:၂၂ ကို ကြည့်ပါ)။ မကောင်းမှုကို မုန်းရုံမလုံလောက်ပါ။ ကောင်းမှုကို အားပြင်းစွာ ချစ်မြတ်နိုးပြီး တန်ဖိုးထားရမည် (အာမုတ် ၅:၁၅; ၂ သက်သာလောနိတ် ၂:၁၀; မဿဲ ၆:၂၄ တွင် ကြည့်ပါ)။

Empty, swept, and garnished. The condition of the “house,” or person, restored to the state existing before the demon originally took up residence there. The Christian religion does not consist primarily in refraining from evil, but rather in applying the mind and the life intelligently and diligently to that which is good. Christianity is not a negative religion consisting of various prohibitions, but a positive, constructive force for good. It is not enough that demons, whether literal or figurative, be cast out of the heart and mind; the Spirit of God must come into the life and be placed in control of the thought and conduct (see 2 Chron. 6:16; Eph. 2:22). It is not enough to hate the evil; we must ardently love and cherish that which is good (see Amos 5:15; 2 Thess. 2:10; see on Matt. 6:24).

“အိမ်” ဖြင့်ကိုယ်စားပြုသော ကံမကောင်းသူသည် ဘုရားသခင်အတွက် အပြုသဘောဆောင်သော ရပ်တည်မှုကို မယူခဲ့ပါ။ ၎င်း၏ရည်ရွယ်ချက်များသည် ကောင်းမွန်ခဲ့သည်။ သူသည် မကောင်းသောဝိညာဉ်ပြန်လာမည်ကို မမျှော်လင့်ခဲ့သဖြင့်၊ “အိမ်” ကို ခရစ်တော်၏ထိန်းချုပ်မှုသို့ လျှော့ပေးရန် မအောင်မြင်ခဲ့ပါ။ ခရစ်တော်ထံ လျှော့ပေးခြင်းသည် ၎င်းအား “အိမ်” ကို သူရွေးချယ်သည့်အတိုင်း အသုံးပြုခြင်းမှ တားဆီးနိုင်ပြီး၊ ထို့ကြောင့် သူသည် ယာယီအားဖြင့်သာမက၊ ၎င်း၏ဘဝကို သူလိုချင်သည့်အတိုင်း နေထိုင်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ အကယ်၍ သူသည် ခရစ်တော်ထံ လျှော့ပေးခဲ့လျှင်၊ စွမ်းအားသစ်တစ်ခုသည် ထိန်းချုပ်မှုရှိလိမ့်မည် (ရောမ ၆:၁၆ ကို ကြည့်ပါ)၊ မသန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်သည် ဝင်ရောက်ခွင့်ကို ဘယ်သောအခါမှ မရရှိနိုင်ပါ။ ကျွန်ုပ်တို့၏တစ်ခုတည်းသော လုံခြုံမှုသည် ခရစ်တော်ထံ စိတ်နှလုံးအကြွင်းမဲ့ လျှော့ပေးခြင်းတွင်ရှိပြီး၊ ၎င်းသည် ကျွန်ုပ်တို့အတွင်း၌ ၎င်း၏ပြီးပြည့်စုံသောဘဝကို နေထိုင်ရန် ဝင်ရောက်လာနိုင်စေရန်ဖြစ်သည် (ဂလာတိ ၂:၂၀; ဗျာဒိတ် ၃:၂၀)။ ဤဥပမာသည် ရိုးရှင်းသော အဆိုးမြင်တိုးတက်မှုကို ဆန့်ကျင်သည့် သတိပေးချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ မကောင်းမှုကို ရှောင်ရှားရုံမလုံလောက်ပါ၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် “အထက်ရှိအရာများကို” တက်ကြွစွာ ရှာဖွေရမည် (ကောလောသဲ ၃:၁, ၂)။

The hapless person represented by the “house” failed to take a positive stand for God. His intentions were good. He did not anticipate the return of the evil spirit, and therefore failed to yield the “house” to Christ’s control. Submission to Christ might prevent him from using the “house” as he chose, and he therefore decided, for the time being at least, to live his life as he wanted to. Had he surrendered to Christ, a new power would have been in control (see Rom. 6:16), and the unclean spirit could never have gained an entrance. Our only safety is in wholehearted surrender to Christ, in order that He may enter in and live out His perfect life within us (Gal. 2:20; Rev. 3:20). This parable is a solemn warning against mere negative improvement; it is not enough to shun the evil, we must actively “seek those things which are above” (Col. 3:1, 2).

၄၅. အခြားဝိညာဉ်ခုနစ်ပါး။ ခုနစ်သည် ပြည့်စုံမှုကို ကိုယ်စားပြုသော သင်္ကေတနံပါတ်ဖြစ်ပြီး၊ မာရ်နတ်အပြည့်အဝစွဲပူးခြင်းကို ဖော်ပြသည်။

45. Seven other spirits. Seven, the symbolic number designating completeness, indicates complete demon possession.

အခန်းကြီး - ၁၃
[Add your article or content for Chapter 13 here]

အခန်းကြီး - ၁၄
[Add your article or content for Chapter 14 here]

အခန်းကြီး - ၁၅
[Add your article or content for Chapter 15 here]

အခန်းကြီး - ၁၆
[Add your article or content for Chapter 16 here]

အခန်းကြီး - ၁၇
[Add your article or content for Chapter 17 here]

အခန်းကြီး - ၁၈
[Add your article or content for Chapter 18 here]

အခန်းကြီး - ၁၉
[Add your article or content for Chapter 19 here]

အခန်းကြီး - ၂၀
[Add your article or content for Chapter 20 here]

အခန်းကြီး - ၂၁
[Add your article or content for Chapter 21 here]

အခန်းကြီး - ၂၂
[Add your article or content for Chapter 22 here]

အခန်းကြီး - ၂၃
[Add your article or content for Chapter 23 here]

အခန်းကြီး - ၂၄
[Add your article or content for Chapter 24 here]

အခန်းကြီး - ၂၅
[Add your article or content for Chapter 25 here]

အခန်းကြီး - ၂၆
[Add your article or content for Chapter 26 here]

အခန်းကြီး - ၂၇
[Add your article or content for Chapter 27 here]

အခန်းကြီး - ၂၈
[Add your article or content for Chapter 28 here]